Postharvest Newsletter

ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวPostharvest Technology Innovation Center

ปท 12 ฉบบท 1มกราคม-มนาคม 2556

http://www.phtnet.org

การเกบรกษาขาวสารไวเปนระยะเวลานานมกจะมแมลงโดยเฉพาะดวงงวงขาวมาทำาลายขาวสาร การใชสารเคมในการกำาจดอาจจะสงผลกระทบตอสงแวดลอม และความปลอดภยตอผบรโภคหากมสารเคมตกคาง ดงนน งานวจยนจงไดมแนวคดในการพฒนาวธการกำาจดแมลงในขาวสาร โดยการใชรงสอนฟราเรด ซงเปนรงสความรอนคลนสน ในการใหความรอนเปนระยะเวลาสน การออกแบบเครองตนแบบเรมจากการเกบรวบรวมขอมล และสมภาษณผประกอบการ เพอนำาขอมลมาใชในการออกแบบเครองฉายรงส เครองตนแบบถกออกแบบใหใชหลอดอนฟราเรด 1,000 วตต จำานวน 2 หลอดระบบสายพานลำาเลยง ทำาการทดลองกำาจดมอดในขาวสารหอมมะล 105 ดวยการออกแบบการทดลองแบบ Box Behnken Design จำานวนการทดลอง 27 ครง และทดลองซำา 2 ครง ปจจยทศกษา 4 ปจจยคอ อณหภม ระยะหางของหลอดกบขาวสาร ความหนาชนขาวบนสายพาน และความเรวรอบมอเตอร ผลการวจยพบวา คาทเหมาะสม คอ อณหภมฉายรงส 85oC ระยะหางของหลอดกบขาวสาร 10 ซม. ความหนาขาวบนสายพาน 1 ซม. และความเรวรอบมอเตอร 825 รอบ/นาท ประสทธภาพการกำาจดดวงงวงขาวรอยละ 100 ภายในระยะเวลา 2 - 3 นาท หลงการฉายรงสขาวจะเยนตวทอณหภมหอง คณภาพทางกายภาพไมมการแตกหก เนองจากความรอน การทดสอบคณภาพขาวหลงฉายรงส พบวา มปรมาณอมโลสเพมขน จากรอยละ7.28 เปนรอยละ 8.86, ความคงตวของแปงสกปานกลาง อตราการยดตวของขาวสก และกลนหอมไมเปลยนแปลงคำ�สำ�คญ : รงสอนฟราเรด ดวงงวงขาว คณภาพขาว (อานตอหนา 2)

บทคดยอ

ใบฉบบหนา 1-3งานวจยเดนประจำาฉบบหนา 2สารจากบรรณาธการ

หนา 4งานวจยของศนยฯ

หนา 5-6นานาสาระ

หนา 7ขาวสารเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

หนา 8ขาวประชาสมพนธ

เครองฉายรงสอนฟราเรดเพอกำาจดดวงงวงขาวในขาวสารสของคณ� ล1,2 วทย� อนทรสอน1 ปรวรรต น�สว�สด 1 และ อดลย จรรย�เลศอดลย3

1 ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน อบลราชธาน 341902 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงเกบเกยว สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กทม. 10400

3 ภาควชาวศวกรรมเครองกล คณะวศวกรรมเครองกล มหาวทยาลยอบลราชธาน อบลราชธาน 34190

งานวจยเดนประจำาฉบบ

PostharvestNewsletter

สารจากบรรณาธการ

สวสดครบ... เผลอแปบเดยว.. Postharvest Newsletter กมอายเขาสปท 12 แลวนะครบและในฉบบน ทางศนยฯ ไดทำาการปรบเปลยนรปแบบของ Postharvest Newsletterเพอใหมความทนสมย สวยงาม นาตดตามมากยงขน แตยงคงเนอหาทมประโยชนเอาไวเหมอนเดมครบ

ขอประชาสมพนธ การจดงานประชมวชาการวทยาการหลงการเกบเกยวแหงชาต ครงท 11 ทจะมขนระหวางวนท 22-23 สงหาคม 2556 ณ โรงแรมโนโวเทล หวหน ชะอำา บช รสอรท แอนด สปา จงหวดเพชรบร โดยในครงนทางศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว : หนวยงานรวมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร รบเปนเจาภาพในการจดงาน รายละเอยดเพมเตมตดตามไดท http://pht2013.phtnet.org/ ครบ

แลวพบกนฉบบหนา ...สวสดครบ

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชาชนสวนใหญมอาชพเกษตรกรรม ขาวสวนใหญทใชในการบรโภคไดจากผลผลตทางการเกษตรและใชบรโภคตลอดทงป (รงศร, 2549) ศตรของขาวหอมมะลทสำาคญ เปนดวงงวงขาว (Rice Weevil) คอ มขนาดเลก กนอาหารไดนอย แตจะแพรพนธไดงาย โดยแมลงชอบกดกน หรอแทะเลมภายนอก และแมลงทชอบกดกน ภายในเมลด จะทำาใหเมลดขาวเกดความเสยหาย และไมเปนทตองการของผบรโภค ในการกำาจดแมลงของโรงสขาวดงกลาวนยมใชสารเคมมาใชในการกำาจดแมลง เนองจากวามการใชงาย ไมยงยาก และมความสะดวกในการใช แตปญหาทพบ เชน สารพษตกคางในรางกาย กอใหเกดโรค ผลผลตไมปลอดภย ไมชวยรกษาสงแวดลอม เปนตน (Insorn et al., 2009) จากปญหาเบองตน ทำาใหผคนมความพยายามหาวธการกำาจดแมลงโดยไมใชสารเคม เชนการใชรงสความรอนอนฟราเรด นบเปนทางเลอกหนง ทชวยทดแทนการรมสารเคม ชวยทำาใหขาวสารมความชนลดลง และการเพมอณหภมจนกระทงแมลงตางๆ ทซอนตวอยในเมลดขาวสารตายได โดยรงสจะแผไปยงเมลดขาวภายในระยะเวลาสนๆ ซงจะทำาใหโครงสรางเมลดขาว ไมเกดการแตกราว หรอหกได (Pan et al., 2007; Ramatchima and Thivavarnvongs, 2009) ดงนน ผวจยจงมแนวคดในการพฒนาวธการกำาจดแมลงในขาวสาร โดยการสรางเครองฉายรงสอนฟราเรดเพอกำาจดดวงงวงขาวในขาวสาร โดยประยกตใชการออกแบบการทดลอง เปนวธการหนงทจำาเปนใชในการกำาหนดปจจย เพอทจะใชในการดำาเนนการทดลองใหเปนไปตามแผนสำาหรบใชในการวเคราะหขอมลใหเปนไปตามแผนการทดลอง การศกษาครงนมวตถประสงคเพอประยกตการออกแบบการทดลองในการฉายรงสอนฟราเรดเพอกำาจดดวงงวงขาวในขาวสาร และเพอศกษาคณภาพขาวกอนและหลงการฉายรงสอนฟราเรดในขาวสาร

คำานำา

วธการดำาเนนการวจย1. การเกบรวบรวมขอมล การออกแบบเครองตนแบบ เรมจากการเกบรวบรวมขอมล และสมภาษณผประกอบการโรงสขาว เพอนำาขอมลมาใชในการออกแบบเครองฉายรงสอนฟราเรด โดยเครองตนแบบถกออกแบบใหใชหลอดอนฟราเรด 1,000 วตต จำานวน 2 หลอด ชดควบคมอณหภม ระบบอนเวอรเตอร ระบบสายพานลำาเลยง และสวนอนๆ2. การออกแบบการทดลอง การออกแบบการทดลองกำาจดดวงงวงขาว (Rice Weevil) ในขาวสารหอมมะล 105 ดวยการออกแบบการทดลองแบบ Box Benhken Design จำานวนการทดลอง 27 ครง และทดลองซำา 2 ครง รวมการทดลอง 54 การทดลอง ปจจยทใชในการศกษา 4 ปจจย คอ อณหภม (T) ระยะหางของหลอดกบขาวสาร (H) ความหนาชน ขาวบนสายพาน (Th) และความเรวรอบมอเตอร (N) การทดลองโดยทำาการสมแบบเจาะจง คอ ใชดวงงวงขาว จำานวน 40 ตว / ขาวสาร 5 กโลกรม เพอศกษาดอตราการตายของดวงงวงขาว โดยคดเปนเปอรเซนต ดง Table 1

Table 1 Design of experiment and result of experiment from Minitab Release 14

Sequence of

experiment

Sequence of

random

Factors level

T (oC) H (cm.) Th (cm.) N (rpm.) Percent-age(%)

1 52 85 15 1.0 825 1002 44 60 15 1.5 150 1553 26 85 15 1.0 825 10054 3 60 20 1.0 825 17.5

3. เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของแมลงกอนและหลงฉายรงสอนฟราเรด เปนขาวสารหอมมะล 105 โดยนำามาบรรจในถงพลาสตก PE จำานวน 1 กโลกรม จำานวน 2 ถง ตลอดระยะเวลา 6 เดอน4. การศกษาคณภาพขาวกอนและหลงฉายรงสอนฟราเรด (เครอวลย, 2549) 4.1 คณภาพทางเคม (Chemical Quality) เปนลกษณะองคประกอบทางเคมภายในเมลดขาว ไดแก ความชน โปรตน ไขมน เยอใย เถา และคารโบไฮเดรต เปนตน คณสมบตเหลานจะมผลตอคณภาพหงตมของขาวเชนกน 4.2 คณภาพขาวหงตม (Cooking Quality) สวนประกอบทางเคมทเปนปจจยกระทบตอคณภาพหงตม ไดแก ปรมาณอมโลส ความคงตวของแปงสก อณหภมแปงสก การยดตวของเมลดขาวสกและกลนหอม โดยนำาไปเปรยบเทยบกบคามาตรฐานของกรมการขาว (กรมการขาว, 2554)

งานวจยเดนประจำาฉบบ (ตอจากหนา 1)

2

สารจากบร

รณาธการ

ผล1. ผลการออกแบบการทดลอง ผลการทดลอง พบวา ระดบคาปจจยในการกำาจดแมลงในขาวสารหอมมะล 105 ทเหมาะสม คอ อณหภม 85 องศาเซลเซยส ระยะหางของหลอดกบขาวสาร 15 ซม. ความหนาของขาวสาร 1 ซม. และความเรวรอบมอเตอร 825 นาท/รอบ ซงสามารถชวยลดความชนลดลงได และกำาจดแมลงในเมลดขาวสารได 100 เปอรเซนต โดยทคณภาพขาวไมเกดการเสยหาย

2. เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของแมลงTable 2 The amount of insects in PE plastic bag, during 6 months storage (before the infrared radiation)

Number of PE(Before the IR)

Long time (Days)0 15 30 45 60 75 90 105 120 135 150 165 180

1. PE plastic bag No. 1 0 0 8 35 32 24 45 38 55 38 19 79 1652. PE plastic bag No. 2 0 2 7 25 45 16 129 24 42 25 35 65 228

จาก Table 2 พบวา การเกบเปนเวลานานขน โอกาสพบแมลงและตวออนมากขน หลงจากเกบ 6 เดอน พบแมลงและตวออน ในแตละถงจำานวน 165 ตว และ 228 ตว ไมสามารถยบยง การเกดแมลงได แมลงจะกดทำาลายภาชนะบรรจ ทำาใหเกดรพรน

Table 3 The amount of insects in PE plastic bag, during 6 months storage (after the infrared radiation)Number of PE(Before the IR)

Long time (Days)0 15 30 45 60 75 90 105 120 135 150 165 180

1. PE plastic bag No. 3 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 32. PE plastic bag No. 4 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 2 0

จาก Table 3 พบวา การเกบเปนเวลานานขน โอกาสพบแมลงและตวออนกมแนวโนมเกดขนได ซงจะมปรมาณดวงงวงขาวนอยมาก แตเมอครบ 6 เดอน พบวามปรมาณดวงงวงขาว จำานวน 3 ตว ดงนน กชวยยดอายในการเกบรกษาไดยาวนานขนกวาเดม

3. คณภาพขาวกอนและฉายรงสอนฟราเรด 3.1 คณภาพทางเคม เชน ความชน โปรตน ไขมน เยอใย เถา และคารโบไฮเดรต เปนตน

Table 4 The comparison of the chemical composition of rice before and after the infrared radiation (Juliano, 1985)

Type of rice Humidity(%)

Protein(g.)

Crude Fat(g.)

Crude Fiber(g.)

Ash(g.)

NFE(g.)

Rice (MR0) 13 - 14 6.3-7.1 0.3-0.5 0.2-0.5 0.3-0.8 77-89Rice (MR1) 10.16 7.70 0.41 0.38 0.64 78.96Rice (MR2) 10.14 8.44 0.24 0.28 0.37 80.67

Remark. R0 = Hom mali rice 105 : Standard of rice quality R1 = Hom mali rice 105 : Before the infrared radiation R2 = Hom mali rice 105 : After the infrared radiation

จาก Table 4 การเปรยบเทยบองคประกอบทางเคมของคณภาพขาวกอน และหลงฉายรงสอนฟราเรด พบวา การวเคราะหคณคาทางโภชนาการของคณภาพขาว กอนและหลงฉายรงสอนฟราเรด ยงคงมคณภาพเหมอนเดม ซงอยในเกณฑมาตรฐานทยอมรบได 3.2 คณภาพขาวการหงตม ไดแก ปรมาณอมโลส (Amylose) ความคงตวของแปงสก (Gel Consistency) การยดตวของเมลดขาวสก (Elongation Ratio) และกลนหอม (Aroma) เปนตน

Table 5 The comparison of the cooking quality of rice before and after the infrared radiation

Hom mali rice 105 Standard of cooking rice quality Before the infraredradiation

After the infraredradiation

Low amylose Amylose 5 – 19 % 7.28 % 8.86 %Gel consistency Flow powder distance 41- 60 mm. 41 mm. 42 mm.Elongation ratio Test from rice 20 pellets 1.62 mm. 1.62 mm.

Aroma Smelling test Aroma Aroma

จาก Table 5 การเปรยบเทยบคณภาพขาวการหงตม กอนและหลงฉายรงสอนฟราเรด ปรมาณอมโลส พบวา ขาวกอนและหลงฉายรงสอนฟราเรด มปรมาณอมโลสตำา 7.28 % และ 8.86 % ซงเพมขน 1.58% ดงนน ขาวทมปรมาณอมโลสทสงขน จะทำาใหในระหวางการหงตมจะดดนำา ไดด มากกวาขาวทมปรมาณอมโลสตำา และขาวจะรวนกวาขาวทมปรมาณอมโลสตำา ความคงตวของแปงสก พบวา ขาวกอนและหลงฉายรงสอนฟราเรด มความคงตวของแปงสกอยระดบปานกลาง ระยะทางทแปงไหลเทากบ 41 มม. และ 42 มม. ซงเพมขน 1 มม. ดงนนขาวทมปรมาณความคงตวของแปงสกออน เมอหงตมขาวสกทไดจะมความนมกวาขาวทมความคงตวของแปงสกแขง ในกรณทมปรมาณอมโลสใกลเคยงกน อตราการยดตวของขาวสก พบวาขาวกอนและขาวหลงฉายรงส มอตราการยดตวของขาวสก 1.62 มม. มคาเทาเดมไมเปลยนแปลง ดงนนในการนำาไปหงตม จะชวยใหเมลดขาวสกขยายขนาดเพมขน ชวยใหขาวหงขนหมอไดด ขาวนมมากขน เพราะการขยายตว ทำาใหขาวโปรงขน ไมอดกนแนน และหากเปนขาวสกจะไมเหนยวตดกน กลนหอม พบวา หลงฉายรงสอนฟราเรด เกณฑความหอมเฉลย เปนขาวหอมมะล 100% ดงนนดมแลวจะหอมขนจมกมาก...............(อานตอหนา 7)

3

งานวจยเดนประจำาฉบบ

การใชฟลมบรรจภณฑพอลเมอรคอมพอสตในการรกษาคณภาพและยดอายการเกบรกษาผลมะมวงนำาดอกไมเบอร 4อภต� บญศร1, 2 จตตม� จรโพธธรรม1 ยพน ออนศร1 สมนก ทองบอ1

อนงคน�ฏ สมหวงธนโรจน3 และ พษณ บญศร41 ศนยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว, สถาบนวจยและพฒนา กำาแพงแสน, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน, จ.นครปฐม 73140 2 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน, จ.นครปฐม 73140 3 ภาควชาวศวกรรมศาสตรเคม, คณะวศวกรรมศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ปทมวน, กรงเทพฯ 103304 ฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง, สถาบนวจยและพฒนา กำาแพงแสน, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน, จ.นครปฐม 73140

การเกบรกษาผลมะมวงนำาดอกไมเบอร 4 ทไมบรรจและบรรจถงพลาสตก LDPE, CF1, FF3 และ FF5 ทอณหภม 12+1 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 90+5 เปอรเซนต พบวา ผลมะมวงกอนบมสกทบรรจถงพลาสตกมอายการเกบรกษานาน 5 สปดาห ขณะทผลมะมวงทไมบรรจถงพลาสตกมอายการเกบรกษา 4 สปดาห ทงนมแนวโนมวาผลมะมวงในถงพลาสตก LDPE, FF3 และ CF1 มการเนาเสยตำากวาผลมะมวงทบรรจถงพลาสตก FF5 และไมบรรจถงพลาสตก ตามลำาดบ ขณะทมะมวงหลงบมสกในทกทรทเมนต มอายการเกบรกษาเพยง 4 สปดาห การทดลองพบวาเมอเวลาผานไปนานขน มะมวงมการสกมากขน โดยพบคา a* ของเปลอกผลมะมวงทไมบรรจถงพลาสตกมคาสงกวาผลทบรรจถงพลาสตก นอกจากนความเขมขนของกาซเอทลนและกาซคารบอนไดออกไซด เพมขนตลอดระยะเวลาของการเกบรกษา โดยพบวาความเขมขนของกาซเอทลนในถงพลาสตกชนด FF3 และ FF5 สงกวาถงพลาสตกประเภท LDPE และ CF1 ขณะทความเขมขนของกาซคารบอนไดออกไซดภายในถง LDPE และ CF1 สงกวาFF3 และ FF5 ตามลำาดบคำาสำาคญ : ฟลมบรรจภณฑพอลเมอรคอมพอสต คณภาพ อายการเกบรกษา มะมวง

การเปรยบเทยบระดบความเขมขนและระยะเวลาการแชเนอลำาไยในนำาผลไมทมความเปนกรด

ตอคณภาพของเนอลำาไยสดระหวางการเกบรกษา

ศรพร สมพงษ1 นธย� รตน�ปนนท2 และ สทศน สระวง3

1 สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม 502002 ภาควชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร คณะอตสาหกรรมเกษตร

มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 501003 ภาควชาเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑ คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 50100

นำา ผลไม 3 ชนด คอ นำา เสาวรส นำา สบปะรด และนำา กระเจยบแหงตม ทมกรดอนทรยสงตามธรรมชาตไดนำามาใชทดแทนกรดอนทรยสงเคราะห เพอลดคาพเอชของเนอ ลำาไยสดพรอมบรโภคใหตำากวา 4.6 เพอชวยยบยง การเจรญของจลนทรยกอโรค และวเคราะหสมบตทางกายภาพ เคม จลนทรย และการประเมนทางประสาทสมผส ผลการทดลองพบวา ผทดสอบชมใหคะแนนการยอมรบเนอ ลำาไยสดพรอมบรโภคทแชในนำา เสาวรส นำา สบปะรด ทระดบความเขมขน 40%, 70% (v/v) และนำา กระเจยบสกดอตราสวน 1:40 (w/v) ทแชเปนเวลา 60 นาท และเนอ ลำาไยภายหลงการแชมคาพเอช 4.58, 4.59 และ 4.6 ตามลำาดบ และมปรมาณจลนทรยทง หมด ยสต และรา ตำากวาชดควบคมทไมผานการแชในนำา ผลไมอยางมนยสำาคญทางสถต(p<0.05)เมอนำาเนอ ลำาไยสดทผานการแชในนำา ผลไมทง 3 ชนดทความเขมขนทผทดสอบชมชอบมากทสด มาบรรจในกลองพลาสตกใสทมฝาปด เกบรกษาทอณหภม 0+1oC เปนเวลา 14 วน เปรยบเทยบกบชดควบคมทไมแช และแชในสารละลาย CaCl

2 0.5% รวมกบเพอรออกซแอซตก (PAA) 50 mg/L

พบวาการแชในสารละลาย CaCl2 0.5% และ PAA 50 mg/L ตามดวยการแชในนำา ผลไมมผลชวยลดจำานวนแบคทเรยทง หมด ยสต และรา รวมทง ม

การเปลยนแปลงทางเคมและกายภาพดกวาชดควบคมอยางมนยสำาคญทางสถต (p<0.05) และสามารถยดอายการเกบรกษาได 10 วน เมอเปรยบเทยบเทยบกบชดควบคมซงมอายการเกบรกษา 5 วนคำาสำาคญ : เนอ ลำาไยสด นำา ผลไม พเอช

บทคดยอ

บทคดยอ

4

งานวจย

ของศ

นยฯ

การเกบเกยวมนสำาปะหลง

ในประเทศไทย

มนสำาปะหลงเปนพชเศรษฐกจทสำาคญชนดหนงของประเทศไทย จากขอมลพนฐานเศรษฐกจการเกษตร พบวา ในป 2552 เกษตรกรทปลกมนสำาปะหลงเพอการจำาหนายมจำานวนถง 512,601 ครวเรอน ไดผลผลตหวมนสำาปะหลงสดประมาณ 30 ลานตน คดเปนมลคาราว 5.7 หมนลานบาท (สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2553) มนสำาปะหลงเปนพชทสามารถนำาไปแปรรปเปนผลตภณฑตางๆ ไดหลายประเภท เชน มนเสน มนอดเมด หรอผลตภณฑแปงมน เปนตน โดยผลตภณฑมนสำาปะหลงเหลานสามารถนำาไปใชในอตสาหกรรมตางๆ ไดหลากหลาย ไมวาจะเปนอตสาหกรรมอาหารสตว อตสาหกรรมอาหารและยา อตสาหกรรมกระดาษ และอนๆ มนสำาปะหลงทปลกในแหลงปลกทวโลกและในประเทศไทยแบงเปน 2 ชนดคอชนดหวาน (Sweet type) เปนมนสำาปะหลงทมปรมาณกรด ไฮโดรไซยานคตำาไมมรสขมใชเพอการบรโภคสำาหรบมนษยมทงชนดเนอรวนนมและชนดเนอแนนเหนยวในประเทศไทยไมมการปลกมนสำาปะหลงชนดนเปนพนทใหญเนองจากมตลาดจำากดสวนใหญจะปลกตามครวเรอนหรอตามรองสวนเพอบรโภคเองภายในครวเรอนหรอเพอจำาหนายในทองถนในปรมาณไมมากนกสวนมนสำาปะหลงอกชนดหนงคอ ชนดขม (Bitter type)เปนมนสำาปะหลงทมปรมาณกรดไฮโดรไซยานคสงกวาชนดแรก แมมนสำาปะหลงจะมพษแตในระหวางการทำาเปนมนเสนมการปลอกเปลอก การหนชนและ การผงแดดชนมนฯ หรอใหความรอนท 150 องศาเซลเซยส ทำาใหกรดดงกลาวระเหยออกสบรรยากาศ ปรมาณกรดไฮโดรไซยานคจะลดลงเหลอเพยงประมาณ 30 สวนตอลานสวน ซงไมเปนอนตรายตอคนและสตว และถาเกบมนเสนไวในระยะเวลาหนงปรมาณกรดไฮโดรไซยานคกยงจะลดปรมาณลงกรดไฮโดรไซยานคจะสลายไป (สกญญา จตตพรพงษ, 2530) สามารถใชเปนวตถดบผลตอาหารได นยมใชสำาหรบอตสาหกรรมแปรรปตางๆ เชน แปงมน มนอดเมด แอลกอฮอล เนองจากมปรมาณแปงทสง ในปจจบนมพนธมนสำาปะหลงเพอใชในการอตสาหกรรมทไดรบการรบรองพนธจากกรมวชาการเกษตรใหเปนพนธแนะนำาและไดรบความนยมเพาะปลกจากเกษตรกร เชน พนธระยอง 1 ระยอง 3 ระยอง 5 ระยอง 60 ระยอง 90 ศรราชา 1 เกษตรศาสตร 50 เปนตน ในการผลตมนสำาปะหลงมหลายขนตอน ขนตอนการเกบเกยวเปนขนตอนทสำาคญทตองใชแรงงาน เวลา และคาใชจายคอนขางสง และสงผลตอคณภาพและปรมาณของผลผลตคอนขางมาก

ก�รเกบเกยวมนสำ�ปะหลง มนสำาปะหลงมความแตกตางจากพชไรชนดอนในเรองของอายเกบเกยวทไมตายตว (เจรญศกด, 2519) ซงการเจรญเตบโตของมนสำาปะหลงสามารถแบงได 5 ระยะ คอ 1. ระยะทอนพนธงอกและตงตวอยในชวง 2-3 สปดาหหลงจากการปลก 2. ระยะพฒนาทรงพม เปนระยะทเรมแตกกงกานและสรางใบ เรมตงแตเดอนท 2 3. ระยะพฒนารากและสะสมอาหาร เรมตงแตเดอนท 3 เปนตนไป 4. ระยะพกตว เปนชวงทมนสำาปะหลงชะงกการเจรญเตบโตและมการทงใบ หลงจากเดอนท 14 5. ระยะฟนตว มนสำาปะหลงจะเรมนำาสารอาหารทสะสม มาสรางใบใหม ซงระยะเวลาทเหมาะสมในการเกบเกยวจะอยในระยะท 4 ชวงอายเดอนท 10 - 14 และมปรมาณแปงประมาณ 15 - 40% แตโดยทวไปเกษตรกรนยมเกบเกยวเมอมนสำาปะหลงมอายไดประมาณ 1 ป ซงอายการเกบเกยวมนสำาปะหลงอาจแตกตางไปจากนได เนองจากสาเหตอนๆ เชนความตองการใชเงนของเกษตรกร ราคามนสำาปะหลง ฤดกาลเปนตน ซงโรงงานจะรบซอหวมนสำาปะหลงทมเปอรเซนตแปงประมาณ 30% (กรมวชาการเกษตร,2537) วธการเกบเกยวมนสำาปะหลงโดยทวไป ประกอบดวยกจกรรมหลก 3 กจกรรม คอ การขด การตดเหงา และการขนยายหวมนสำาปะหลงสด ขนรถบรรทกทจอดรอในแปลง เมอเกบเกยวเสรจเกษตรกรตองเรงนำาหวมนสำาปะหลงสดสงโรงงานแปรรปโดยทนทและหรอในสภาพวนตอวน เพอหลกเลยงปญหาการเสอมสภาพของหวมนสำาปะหลงสดเนองมาจากการทหวมนสำาปะหลงสดมนำาเปนสวนประกอบรอยละ 60 ถง 65 โดยนำาหนก จงทำาใหมอตราการเสอมคณภาพอยางรวดเรวมาก โดยเฉพาะในสภาพอากาศรอนชนเชนประเทศไทย การเสอมสภาพของหวมนสำาปะหลงจะปรากฏภายใน 1-3 วน

ผชวยศาสตราจารย ดร. เสร วงสพเชษฐกลมวจย Postharvest Machineryศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยขอนแกน

นายพศาล หมนแกวนกศกษาบณฑตศกษา ระดบปรญญาเอก สาขาวศวกรรมเกษตรภาควชาวศวกรรมเกษตร คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

5

นานาสาระ

หลงการเกบเกยว และเกดการเขาทำาลายของเชอจลนทรยทำาใหเนาเสยภายใน 5 - 7 วน (Rickard and Gahan, 1983) สของเนอ มนสำาปะหลง จะเปลยนแปลงและเปอรเซนตแปงในหวมนสำาปะหลงจะลดลงสงผลกระทบตอราคาขาย (กรมวชาการเกษตร, 2537)

ในชวงทยงไมมปญหาขาดแคลนแรงงานภาคเกษตร เกษตรกรใชแรงงานคนในการทำากจกรรมหลกทงสาม คอ ขดมนสำาปะหลงดวยจอบหรอถอนขนจากดนดวยอปกรณชวยงดตน จากนนจงตดหวมนสำาปะหลงออกจากเหงาดวยมดพรา แลวจงรวบรวมหวมนสำาปะหลงสดทกระจดกระจายอยทวแปลงใสเขง และแบกขนไปรวมกองบนรถบรรทกแตเมอสภาวะขาดแคลนแรงงานภาคเกษตรเพมมากขน เกษตรกรจงพยายามพฒนาวธการเกบเกยวใหสามารถเกบเกยวไดรวดเรวขนภายใตสภาวะทมแรงงานลดลง ทงนเพอใหมผลผลต หลงการเกบเกยวในแตละวนเตมรถบรรทก อยางไรกตาม ยงพบวามเกษตรกรรายยอยจำานวนมาก ตองใชวธรวบรวมผลผลตหวมนสดประมาณ 2 ถง 3 วน กอนขนสงไปยงแหลงรบซอแมวาเกษตรกรรายยอยโดยทวไปจะมพนทปลกมนสำาปะหลงเพยง 1 ถง 20 ไรตอครวเรอน (กรมวชาการเกษตรและกรมพฒนาทดน, 2548) เนองจากเกษตรกรรายยอยเหลานขาดแคลนแรงงานในการเกบเกยว ตองใชแรงงานในครวเรอนเปนหลก จงมอตราการเกบเกยวชา และตองรอรวบรวมผลผลตหวมนสำาปะหลงสดใหเตมรถบรรทกเพอประหยดคาขนสง สำาหรบวธดำาเนนการเกบเกยวในปจจบนทเปลยนแปลงและแตกตางจากวธดำาเนนการเกบเกยวแบบดงเดมมสองสวนคอ 1. วธการดำาเนนการเกบเกยวแบบดงเดมซงใชแรงงานคนในการดำาเนนการทกกจกรรม ทงการขดการตดเหงาและการขนยายหวมนสดขนรถบรรทก โดยวธการดงเดมไมมการแยกกจกรรมรวมกองออกมาโดยเดนชด แตทำากจกรรมนรวมกบกจกรรมตดเหงา และกจกรรมขนยายขนรถบรรทก ตอมาเกษตรกรบางสวน

พบวา ถาทำาการรวมกองหวมนสำาปะหลงหลงการขดกอนทจะทำาการตดเหงาจะชวยลดเวลาการเกบเกยว และยงสงผลใหลดคาใชจายในการเกบเกยว ทำาใหเกดการแยกกจกรรมการรวมกองเหงามนสำาปะหลงออกจากการตดเหงาและการขนยาย 2. เนองจากวธการขดหรอถอนตนมนสำาปะหลงดวยแรงงานคน ตองใชแรงงานคนและกำาลงงานมาก ดงนนเมอเกดปญหาขาดแคลนแรงงานภาคเกษตรรนแรงมากขน ทำาใหมอตราการเกบเกยวลาชา คาใชจายสงขน และตองรอรวบรวมผลผลตหวมนสำาปะหลงสดใหเตมรถบรรทก ซงมปญหาการเสอมสภาพของผลผลต เกษตรกรจำานวนมากโดยเฉพาะในพนทปลกขนาดใหญจงหนมาใชเครองขดมนสำาปะหลงซงใชแทรกเตอรเปนตนกำาลงเพอทำาการขดมนสำาปะหลงขนมาจากดน แทนวธการขดดวยแรงงานแบบเดม (เสร และสมนก, 2548) ดงนน อาจกลาวไดวา วธการเกบเกยวมนสำาปะหลงทเกษตรกรนยมปฏบตในปจจบนสามารถจำาแนกออกเปน 4 กจกรรม คอ การขดมนสำาปะหลงดวยเครองขดมนสำาปะหลง การรวมกอง การตดเหงา และการขนยายขนรถบรรทกทจอดรอในแปลง (ภาพท 1) ซงสามกจกรรมหลงยงคงใชแรงงานคนตามวธ การเกบเกยวแบบดงเดม

เอกส�รอ�งอง

กรมวชาการเกษตร. 2537. มนสำาปะหลง.กระทรวงเกษตรและสหกรณ.กรมวชาการเกษตรและกรมพฒนาทดน. 2548. การใชเทคโนโลยรโมทเซนซงและระบบ สารสนเทศภมศาสตร เพอประเมนผลผลตมนสำาปะหลง ป 2546. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.จำาลอง เจยมจำานรรจา. 2542. การจดการวชพชในไรมนสำาปะหลง. ภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.เจรญศกด โรจนฤทธพเชษฐ. 2519. มนสำาปะหลง. ภาควชาพชไรนา คณะเกษตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.เสร วงพเชษฐ และสมนก ชศลป. 2548. รายงานการวจย: การพฒนากระบวนการเกบเกยว มนสำาปะหลงดวยเครองขดมนสำาปะหลง. คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.สกญญา จตตพรพงษ.การตรวจสอบวตถดบอาหารสตว, พมพครงท 1 พ.ศ.2530สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2553. ขอมลพนฐานเศรษฐกจการเกษตร ป 2552. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.Rickard, J. E. and Gahan, P. B. (1983). The development of occlusions in cassava (Manihot esculenta Crantz.) root xylem vessels. Annals of Botany 52: 811-821 [online]. Available: http://aob.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/52/6/811

ภาพท 1 กจกรรมการเกบเกยวในปจจบน

การขด ดวยแรงงานคน/ดวยเครองขด

การตดเหงา ดวยแรงงานคน

การขนยาย ดวยแรงงานคนขนรถบรรทก

การรวมกอง ดวยแรงงานคน

6

นานาสาระ

สรปผล การทดลองการออกแบบการทดลองในการฉายรงสอนฟราเรดเพอกำาจดดวงงวงขาว ผลการวจยพบวาคาทเหมาะสม คอ อณหภมฉายรงส 85oC ระยะหางของหลอดกบขาวสาร 10 ซม. ความหนาขาวบนสายพาน 1 ซม. และความเรวรอบมอเตอร 825 รอบ/นาท ประสทธภาพการกำาจดดวงงวงขาว รอยละ 100 ภายในระยะเวลา 2 - 3 นาท กอนฉายรงส การเกบเปนระยะเวลา 6 เดอน พบแมลงและตวออนในแตละถง 165 ตว และ 228 ตว ซงไมสามารถยบยงการเกดแมลงได และหลงฉายรงส การเกบเปนระยะเวลา 6 เดอน พบแมลงจำานวน 3 ตว แตจะชวยยดระยะเวลาในการเกบรกษา และหลงการฉายรงส ขาวจะเยนตวทอณหภมหอง คณภาพทางกายภาพไมมการแตกหก เนองจากความรอน คณภาพทางเคม ยงคงมคณภาพเหมอนเดม และการทดสอบคณภาพขาวหงตมหลงฉายรงส พบวา มปรมาณอมโลสเพมขน จากรอยละ 7.28 เปนรอยละ 8.86 ความคงตวของแปงสกปานกลาง อตราการยดตวของขาวสก และกลนหอมไมเปลยนแปลง

คำาขอบคณ

เอกสารอางอง

ขอขอบคณ ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร และคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาเทคโนโลย ราชมงคลอสาน วทยาเขตสรนทร ทสนบสนนอปกรณและเครองมอตางๆ ในการทำางานวจย และขอขอบคณ ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กทม. 10400 ทสนบสนนทนการทำางานวจยในครงน

เครอวลย อตตะวรยะสข. 2549. การปรบปรงคณภาพขาวสำาหรบผดำาเนนธรกจโรงส. สถาบนวจยขาว กรมวชาการเกษตร.รงศร อรณพานชเลศ. 2549. การประยกตใชการแผรงสอนฟราเรดสำาหรบการอบแหงเนอ . วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยมหาสารคาม, มหาสารคาม.Juliano, B. O. 1985. Rice: Chemical and Technology. 2nd ed. The American Association Cereal Chemists, Inc., St. Paul, Minnesota. 774 p.Ramatchima, P. and T. Thivavarnvongs. 2009. The Effects of Paddy Preheating on Insect Elimination and Rice Milling Quality. Degree of Doctor of Philosophy, Agriculture Engineering, Department Agriculture Engineering, Khon Kean University. 405-408 pp.Insorn W. et al., 2009. The Survey of the Hom Mali Rice Disinfestations Method in the Rice Milling Industry of Thailand. Department of Industrial Engineering, Faculty of Engineering, Ubonrachathani University.Pan, Z., R. Khir and D. Larry. 2007. Feasibility of Simultaneous Rough Rice Drying and Disinfestations by Infrared Radiation Heating and Rice Milling Quality. Journal of Food Engineering 84 : 469 - 479.

รถตดออย..

..อโคคาร ปจจบนรถตดออยทเกษตรกรใชกนเปนรถนำาเขาจากตางประเทศ นอกจากขนาดใหญนำาหนกมาก วงไปทางไหน หนาดนตรงนนกจะแนนแขงใบมดตดออยยงอยชดตดโคน ทำาใหการตดเพอไวตอใหออยแตกกอใหมไมคอยไดผล ตองเสยคาดแลมากบางครงถงขนตองปลกซอมใหม ซงเปนปญหาทพบในหลายพนท ดงนน ผศ.ดร.ทนงศกด มลตร ไดสรางความรวมมอระหวางมหาวทยาลยมหาสารคาม โรงงานนำาตาลวงขนาย และจงหวดมหาสารคาม โดยไดทนสนบสนนจากสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)เพอสรางรถตดออยขนาดเลก (Sugar Cane Harvester Using Small Engine) โดย ฝมอคนไทย เพอเกษตรกรไทย รถตดออยทสรางขนมานน เปนรถตดออยระบบไฮดรอลกสขนาดเลกเหมาะกบเกษตรกรรายยอย ดานหนารถตดประกอบดวยใบมดตดยอดดานบนและมใบมดดานลาง ทสามารถปรบความสงตำาเพอสนองความตองการของเกษตรกรในเรองไวตนตอออยใน ป 2-3 ซงรถตดออยนำาเขาทวไปไมสามารถทำาได เมอใบมดตดออยทงดานบนดานลางเสรจเรยบรอย จะมตวงาชางทำาหนาทรวบตนออยเขาสใตทองรถเพอรดใบสงตอ ไปยงกระบะดานหลงทสามารถรบออยได 400-500 กโลกรม แลวจะดมพกองไวเตรยม ยกขนรถบรรทก ความโดดเดนอกประการนนคอรถคนนสามารถตดออยใหเปนลำายาวไดเหมอนใชแรงคนตด เพราะวธการนจะรกษาเปอรเซนตผลผลต หรอปรมาณนำาหนกไดดตางจากรถตดออยทวไปจะตดเปนทอนสนๆ กวาออยจะถงโรงงาน ปรมาณนำาหนกระเหยหายไปไมนอย สวนขดความสามารถรถดงกลาวตดออยไดประมาณ 70-80 ตนตอวน นำาหนกรถอยท 2.5 ตนเบากวารถตดออยทวไปกวาครง อตราการสนเปลองเชอเพลงอยท 18.8 ลตรตอ 2 ชวโมงใชไดทงดเซลและไบโอดเซล เรยกวากนนำามนนอยกวารถตดออยทวไป 50% จากความโดดเดนทกลาวมาจงทำาใหรถตดออยคนนควารางวลในงานวนนกประดษฐ ประจำาป 2556สาขานวตกรรมการพฒนาเทคโนโลยการผลตและเพมมลคาสนคาเกษตรเพอการพงพาตนเองและชมชน : ขาว มนสำาปะหลง และออย

ทมา : หนงสอพมพไทยรฐวนท 15 กมภาพนธ 2556, 05:00 น.

http://www.thairath.co.th/content/edu/326654

งานวจยเดนประจำาฉบบ (ตอจากหนา 3)

7

ขาวสารเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

ผอำ�นวยก�รศนยฯ :รศ.ดร.วเชยร เฮงสวสด

คณะบรรณ�ธก�ร :รศ.ดร.สช�ต จรพรเจรญดร.ธนะชย พนธเกษมสขผศ.ดร.อษ�วด ชนสตน�งจฑ�นนท ไชยเรองศร

ผชวยบรรณ�ธก�ร :น�ยบณฑต ชมภลยน�งปณก� จนด�สนน�งส�วปยภรณ จนจรม�นตยน�งละอองด�ว ว�นชสขสมบต

ฝ�ยจดพมพ :น�งส�วจระภ� มห�วน

สำ�นกง�นบรรณ�ธก�ร :PHT Newsletterศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงก�รเกบเกยวมห�วทย�ลยเชยงใหม239 ถ.หวยแกว ต.สเทพ อ.เมองจ.เชยงใหม 50200โทรศพท +66(0)5394-1448โทรส�ร +66(0)5394-1447E-mail : phtic@phtnet.orghttp://www.phtnet.org

รศ.ดร. วเชยร เฮงสวสด ผอำานวยการศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว พรอมดวยพนกงานศนยฯ เขาเยยมคารวะ และสวสดปใหม รองศาสตราจารย นพ.นเวศน นนทจต อธการบด มหาวทยาลยเชยงใหม เมอวนท 3 มกราคม 2556 ณ หองรบรอง สำานกงานมหาวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม

รองศาสตราจารย ดร.วเชยร เฮงสวสด ผอำานวยการศนยฯ และ รองศาสตราจารย ดร.สชาต จรพรเจรญ รองผอำานวยการศนยฯ ตดตามความกาวหนาของโครงการงานวจยทไดรบทนสนบสนนจากศนยฯ เพอประกอบการพจารณาการอนมตเบกจายทนวจยงวดท 2 ณ มหาวทยาลยขอนแกน จ.ขอนแกน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กำาแพงแสน จ.นครปฐม และมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร กรงเทพฯ ระหวางวนท 11-14 มนาคม พ.ศ. 2556

กจกรรมเดน

งานประชมวชาการวทยาการหลงการเกบเกยวแหงชาต

ครงท 11

ขอเชญรวมงาน

โรงแรมโนโวเทล หวหน ชะอำ� บช รสอรท แอนด สป�จงหวดเพชรบรจดโดยศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงก�รเกบเกยว :หนวยง�นรวมมห�วทย�ลยเกษตรศ�สตรร�ยละเอยดเพมเตม http://pht2013.phtnet.org/

ระหว�งวนท 22-23 สงห�คม 2556

8

ขาวประช

าสมพ

นธ