CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 104, viti i katërt i botimit, 12 SHTATOR Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. org

TELEFON I GJELBER 04 2234 851KUSH JANE SHKAKTARET ME TE MEDHEJ TE NDOTJES SE AJRIT NE

TIRANE DHE ÇFARE DUHET BERE NE KETE DREJTIM?Na informoni dhe kërkoni informacion në telefonin e gjelbër.

JU MIREPRESIM

EDHE NJE VERE ME PUSHIME NE PLEHRA

Gjashtë milion njerëz, çdo vit, janë tëdetyruar të lënë territorin ku kanë jetuar përshkak të ndryshimeve klimatike. Ngapërllogaritjet e bëra nga UNHCR, del se derinë vitin 2050, kjo shifër do të jetë midis250-300 milion.Kështu gjykohet sotemergjenca humanitare e ekoemigrantëve qëvuajnë pasojat e shkretërizimit, përmbytjeve,mungesës së ujit e efekte të tjera të ngrohjesglobale, ku më tepër se gjysma i takonkatastrofave natyrale.

Lexo fq. 7

Ing. Perparim ZUNA, MSc, MPAA g j e n s i a

Nacionale e Tra-fikut Ajror

Ka kohë qëorganizmat ndër-kombëtare tëaviacionit i kanëkushtuar vëmendjendikimit të avia-

cionit në ngrohjen globale e ndryshimetklimatike.Por strukturat e aviacionit civil,publike dhe private, akoma nuk i konsiderojneobligim problemet e trajtimit te zhurmave apondotjes me CO2. Kjo konstatohet nga mungesae strukturave te specializuara te punjeseve menjohurite perkatese per monitorimin dhestandartizimin e niveleve te zhurmave e ndotjesse atmosferes.

EKOEMIGRANTET - NJEFENOMEN NE RRITJE

AVIACIONI, SHQIPERIADHE MJEDISI

Po të udhëtosh nëpër Shqipërivazhdimisht do të takohesh me sasi tëmëdha vargjesh me plehra gjatë rrugëve,.Në disa vende shishet plastike janë tëgrumbulluara në anët e lumejve apobregdet, megjithëse disa plazhe dhe malësikanë mbetur akoma të izoluara e tëpacënuara. Turizmi ka ndihmuarShqipërinë të njohë një rritje ekonomike

PLEHRA DHE DETI ME UJRA TE ZEZA – TURIZMITERHEQES SHQIPTAR

dhjetëvjeçarin e fundit, megjithëse zyrtarëndërkombëtarë deklarojnë se GDP(prodhimi i brendshëm bruto) kastanjacion për vitin 2009. Edhe vendet etjera të Ballkanit kanë probleme me plehratdhe ujrat e zeza, por në Shqipëri kontrastii bukurisë madhështore të maleve dhedetit me sasinë e plehrave është tepër izymtë.

Në Parkun e Tiranës jane te pranishme nje vargdukuri negative te degradimit mjedisor, te shkaktuara nganderhyrjet njerezore dhe faktoret natyrore, qe kanendikuar drejtperdrejti ne demtimin e peisazhit,cenimin ebiodidersitetit,paksimin e rezervave ujore dhe ndotjen eliqenit. Ne kete situate, organizata “Masmedia dheMjedisi” ,me mbeshtetjen financiare te Qendres Rajonalete Mjedisit (REC) nepermjet nje projekti modest,kandermare Studimin e Problemeve te degradimit Mjedisorte Liqenit artificial te Tiranes, informimin, ndergjegjesimindhe nxitjen e vendimarrjes per zbatimin e masavembrojtese dhe rehabilituese .

Në 21 korrik, QendraEDEN në bashkëpunimme 14 pjesmarrës të turitçiklistik nga Ballkani eEuropa, organizuan nëqytetin e Durrësit një

aktivitet ndërgjegjësues lidhur me ndikiminnë shendet e mjedis të Termocentralit meqymyr që planifikohet të ndërtohet në PortoRomano. Pasi pëshkuan me biçikltë disa ngavendet e Ballkanit duke shpërndarë mesazhepër një jetë të shendetshme duke respektuare mbrojtur mjedisin, të rinjtë e Bike Tour, erdhennë Shqiperi. Jo pa qëllim ata vendosen t’idedikojnë disa ditë nga tour-i i tyre fushtësndergjegjësueve mbi TEC-in e, nisur ngaQendra mjedisore EDEN dhe grupimiEkolëvizja.

Nga InternationalInstitute for SustainableDevelopment (IISD),paraqitur ne mbledhjen e2007 te Global MinisterialEnvironment Forum(GMEF) e OKB. Ka pasuredhe nje presion mbimjedisin dhe burimet

natyrore duke rrezikuar kapacitetin e mjedisit perte mbajtur veteveten dhe per te shfaqur varesine enjerezimit nga mjedisi. Kostot mjedisore mund tezhvendosen ne vende dhe njerez që thuajse ngelinte paidentifikuar.

LIQENI I TIRANES - PROBLEME DHE ZGJIDHJE

Një varg plehrash lidh qytetin bregdetar Ksamil me detin Jon.A. Tarner, Reuters, Qershor 2009

Është zhvilluar në Durrës takimi i forumit tëqytetve të Adriatikut dhe Jonit me temë kushtuarenergjisë dhe kryesisht asaj të pastër qëpërkufizohet në modelin Easy. Pikërisht ky modelenergjie është përfshirë në projektet e komunitetitevriopian dedikuar energjisë së pastër ku tentontë integrohet edhe qyteti i Durrësit.

FORUM I QYTETEVE TE ADRIATIKUT PERENERGJINE

KRYQ E TERTHOR BALLKANITPER TE NDALUAR NE PORTO

ROMANO

GLOBALIZMI DHE MJEDISI

Lexo fq. 7

Lexo fq. 5

Lexo fq. 2

Lexo fq. 2

Lexo fq. 7

2

Është zhvilluar në Durrës takimii forumit të qytetve të Adriatikutdhe Jonit me temë kushtuar

energjisë dhe kryesisht asaj tëpastër që përkufizohet në modelinEasy. Pikërisht ky model energjieështë përfshirë në projektet ekomunitetit evriopian dedikuarenergjisë s ëpastër ku tenton tëintegrohet edhe qyteti i Durrësit.Në takim foli sekretari ipërgjithshëm i Forumit të qytetevetë Adriatikut dhe Jonit z. E.D’Alesio i cili referoi në lidhje memundësitë për politikë tëqëndrueshme në Adriatik.

Në këtë konferencë udiskutuan mbi tema specifike nëlidhje me energjinë në vendin tonësi vështirësitë lidhur me sisteminenergjitik shqiptar, potencialet që

Duket se Muzeu i Shkencavetë natyrës, që me doljen e një sërspronarësh, ndërtesa e tij do tikalonte atyre, dhe pas gjykimitnë tre shkallët e gjyqësorit, dotë kalojë për zgjidhje në GjykatënKushtetuese.

E ka bërë të ditur Rektori iUniversitetit të Tiranës, Dhori

Kule, që spjegon se kjo vjen ngagjetja e dokumenteve të reja, tëcilat vërtetojnë se pronarët janëkompesuar njëherë më 2 shtator1940 nga qeveria e asaj kohe.

Ai e quajti këtë institucionpasuri e kombit që përdoret përarsye mësimore dhe shkencore,në dobi të mijëra nxënësve,gjimanzistëve, studentëve emjaft vizitorëve. Ai gjithashtu ushpreh se është e pamundur qëtë zhvendosen të gjitha llojet especieve që ndodhen aty,ndërkohë që sipas tij, ka provatë reja që tregojnë shpronësimine këtij objekti rreth 69 vjet më

Më 21 Korrik, Qendra EDEN nëbashkëpunim me 14 pjesmarrës tëturit çiklistik nga Ballkani e Europa,organizuan në qytetin e Durrësit njëaktivitet ndërgjegjësues lidhur mendikimin në shendet e mjedis tëTermocentralit (TEC) 1600 MW meqymyr që planifikohet të ndërtohetnë Porto Romano.

Pasi pëshkuan me biçikltë disanga vendet e Ballkanit dukeshpërndarë mesazhe për një jetë tëshendetshme duke respektuar embrojtur mjedisin, të rinjtë erdhennë Shqiperi. Jo pa qëllim atavendosen t’i dedikojnë disa ditënga tour-i i tyre fushatësndergjegjësueve mbi TEC-in tënisur nga Qendra mjedisore EDENdhe grupimi Ekolëvizja.

Aktiviteti nisi me visitën eçiklisteve të huaj në Porto Romano.Ata u shperndanë banorëvemateriale ndergjegjësuese nëformën e shënjuesëve të librit dheu bënë ftesën në gjuhën shqipe përt’u bashkuar me ta në vazhdimin eaktivitetit. Po ate ditë në mbremje,në një ekran të improvizuar nëshëtitoren e Durrësit, qyetarët e

FORUM I QYTETEVE TE ADRIATIKUT PER ENERGJINEterritori shqiptar ofron në fushëne zhvillimit të sistemeve energjikesidomos në zbatimin e teknologjivepër përdorimin e energjive tëpërtëritshme, zhvillimin e politikavelokale energjike dhe mundësinë eaplikimit të modelit Easy,mundësitë ëpr zhvillimin mjeteve tëplanifikimit të energjisë sëqëndrueshme etj.

Kreu i Bashkisë së Durrësit qëështë edhe presidenti i rradhës ikëtij forumi Vangjush Dako nëfjalën e tij e vuri theksin në nevojëne përdorimit të burimeve të energjisësë ripërtëritshme edhe në vendin

tonë: “Jam i detyruar të kujtoj njëobligim që si kryetar i Bashkisë dhepërfaqësues i qytetit tim dhe ibanorëve të tij më duhet së pari tërespektoj detyrimin e përgjegjësisënë lidhje me zgjedhjet dhestrategjitë e zhvillimit që prekinasetin urban dhe territorial të qytetitdhe që lexohen e janë në të njëjtën

kohë pasojë e një angazhimi përruajtjen e kushteve aktuale dhe tëardhshme të jetesës sëbashkëqytetarëve të mi. Njëndjenjë e dytë përgjegjësie globale,më bën të sugjeroj që edhe mbiçështjen energjitike, problemi bazëi projektit që diskutojmë është tëzhvillohet në vendin tonë njësensibilitet drejt zgjidhjeve më tëfundit dhe teknologjiksht më tëavancuara”. “Ne besojmë “, tha ai“ se dhe vendi ynë duhet të bëhetpjesë e zhvillimit të burimeve të rejatë energjisë dhe nuk duhetkonsideruar vetëm si vendi i zbatimit

të teknologjive dhe sistemeve tëvjetëruara të prodhimit të energjisëqë janë në proces zhdukjeje nëvendet më të zhvilluara. ” Në këtëtakim të Forumit u vu theksi se nëkushte aktuale botërore pikërishtmodeli i kësaj energjie Easy ështënjë model për tu ndjekur edhe nëvendin tonë.

Vendi ynë duhet të bëhet pjesë e zhvillimit tëburimeve të reja të energjisë

MUZEU I SHKENCAVE NE GJYKATENKUSHTETUESE

parë nga kryeministri i asaj koheShefqet Verlaci. “ Ky muze ështënjë pasuri e arsimit dhe edukimitqë duhet ruajtur, por gjithmonëbrenda legjislacionit.

Unë nuk shoh ndonjë hapësirëqë ato objekte që janë në muze tëlëvizin. Është një pasuri e madhedhe unë s’marr dot përgjegjësinë

e të jap urdhër të lëvizin ato objekte,sepse do shkatërroheshin”, - kadeklaruar Kule.

Ky problem, i bërë publik kohë më parë, i bërë prezent në deri në instancat më të larta të shtetit, ka ngritur me forcë domosdoshmërinë e ruajtjes dhe mbrojtjes së tij nëpërmjet vlerësimeve, opinioneve dheindinjatës për mos ndërhyrjen dhe apatinë shtetërore dhe peticionit , presidentit Bamir Topidhe ministrit të Arsimit, firmosur nga shumë mjaft akademikë,profesorë, rektorë tëuniversiteteve të rretheve.

KRYQ E TERTHOR BALLKANIT PER TENDALUAR NE PORTO ROMANO

Durrësit si dhe turistë të rastit patënmundësinë të ndiqnin filmatinformues lidhur me projekte tëngjashme dhe ndikimet e tyre nëshendet e mjedis.

Qyetetarët e Durrësit shfaqeninteres dhe kërkuan të dinin mëshumë lidhur ndertimin e TEC-it dhendikimet e tij. Mes tyre ama, nukmunguan dhe individet indiferentelidhur me çështjen në fjalë.

TEC-i në Porto Romano ështëplanifikuar të ndërtohet ngakompania Italiane “Enel” dhe do të

ketë nje kapacitet 1600 MW. TEC-ido te furnizohet me qymyr, i cilinjihet si me ndotesi nga lënëtdjegëse, me impakte me të mëdhanë shëndet si dhe kontribuesi

kryesor i gazeve sere. E ndoheseinvestimi ka përmasa të mëdha epasoja të pa anashkalueshme, endenuk dihet se ç’pjesë të sasise sëenergjisë që do te prodhohet,Italianët do të vendosin t’i sheshinShqipërisë.

Qendra EDEN

QEVERIA NE GJYQ PERHIDROKARBURET

Kompanitë e naftës pritet tëkërkojnë dhjetëra milionë eurofitime të munguara

Qeveria shqiptare vendosi tëbllokojë këtë vit të gjithaimportet e naftës së cilësisë sëkeqe D2, e cila teorikisht përdoretvetëm për makineritë e rënda tëndërtimit, por që praktikishtdigjet edhe nga makinat e vjetra.Por, ndërsa ndaloi importimin ekësaj nafte, qeveria lejoiqarkullimin e D2 të prodhuar nëvend.

Kompanitë e importimit tënaftës reaguan ashpër, duke uankuar fillimisht tek Autoriteti iKonkurrencës dhe më pas nëGjykatën Kushtetuese.Autoriteti i Konkurrencës eshqyrtoi ankesën që në dhjetortë vitit të kaluar dhe rekomandoitërheqjen e vendimit të qeverisë.

Një vendim i GjykatësKushtetuese, i cili shpall si tëpavlefshëm vendimet e qeverisë

për bllokimin e importit të naftëssë cilësisë së ulët D2, pritet t‘uhapë rrugën kompanive tëdëmtuara të kërkojnë nga shteti“dëmshpërblim për fitim tëmunguar”, bëhet e ditur ngaShoqata e Hidrokarbureve. Sipasshoqatës, anëtarëve të saj i ështëshkaktuar një dëm që mund të arrijënë dhjetëra milionë euro fitime tëmunguara vetëm për periudhënnga fillimi i këtij viti deri tani. Ngarreth 600 mijë tonë karburante qëshiten në Shqipëri çdo vit, shumicadërrmuese i përkasin naftës D2.Importimi i naftës kalon në disafiltra të kontrollit të cilësisë joshumë të besueshëm dhe më herëtdeklarohej tërësisht si import nafteD2, (për shkak të çmimit më të ulëtreferues dhe taksave më të ulëta)dhe shitej pastaj në treg për naftëD1. Vendimi i qeverisë duket sethjesht sa klasifikoi të gjithë naftëne importuar në D2, por nuk patindonjë ndikim te cilësia.

PROJEKT I QENDRES EUROPIANE PERMBROJTJEN E NATYRES

Ka përfunduar projekti njëvjeçar nga Qendra Evropiane përMbrojtjen e Natyrës (ECNC), nëbashkëpunim me QendrënRajonale të Mjedisit për EvropënQendrore dhe Lindore (REC), mefinancimin e Agjencisë spanjollepër Bashkëpunimin Ndërkombëtarpër Zhvillim (AECID) dhe janëpublikuar tre raporte përkatëse.Sipas Zyrës së REC në Shqipëri,në raport u përfshinë pesë shtete,Shqipëria, Bosnjë-Hercegovina,Mali i Zi, Serbia dhe Turqia.

Nga raporti rezulton setendenca e rritjes sëtemperaturave, presioni mbi

burimet ujore, rritja frekuente ekushteve të këqija të motit dhepërmbytjet, rritja e erozionitbregdetar dhe shtimi i zjarreve nëpyje, do të vazhdojnë. Në shumëraste këto janë të dukshme dhe poushtrojnë ndikim mbi njerëzit,vendet dhe punësimin në zona tërajonit. Ndikimi i këtyreelementëve në biodiversitetkonfirmohet tashmë dhe ngaaktorët e interesuar, shkencëtarëtdhe ekspertët në rajonin e EvropësJuglindore.

Si rezultat i projektit ështëkrijuar platforma, nga e cila mundtë ndërmerren aktivitete që do t’i

mundësojnë Evropës Juglindore tëjetë më mirë e përgatitur përruajtjen e kualitetit të biodiversitetittë vet të pasur, të ekosistemevedhe produkteve te veta dheshërbimeve që mundësojnë ato,dhe që janë me rëndësi vitale.Realizimi i projekteve nga ana eECNC-së ka çuar drejt rritjes sëmirëkuptimit dhe shkëmbimit tëditurive profesionale për pasojate ndryshimeve klimatike nëbiodiversitet dhe shërbimet eekosistemit, nga pikëpamja e rritjessë vlerës, në rënien dakord sa mëtë gjerë për marrjen e masaveurgjente.

3

Verën e sivjetshme dhe plazhet,me ndonjë përjashtim të pakët, ikarakterizoi përsëri papastërtia. Siçduket nuk i shmangemi dot. Dukelënë mënjanë fillimisht pjesën eadministratës, lokale e qendrore,duhet pranuar se edhendërgjegjësimin, ne shqiptarët ekemi të pakët. Por le ti hedhim njëshikim të shpejtë bregdetit.

Në Velipojë papastërtitë kanë marrë nën “zotërim” pyllin e zonat ranore. Mbeturinat e shumta i mbledh disi një makinë e vogël dhe kjo është e vetmja punë që ka bërë komuna. Po ku i hedh ? I hedh në territore që teorikisht janë të ruajtura e të mbrojtura. Ndriçim nuk ka e as rrugë të brendëshe megjithëse taksat mblidhen dhe pushuesit shtohen çdo vit. “Plehrat nëVelipojë, janë sinonimi i madhësisësë saj “, shkruante para dy vjetësh B. Bekteshi në InfoShkodra. Por gjendja siç duket i dha të drejtë kur thoshte : Me sa duket ato nuk

Një miku im, ndërsa ishim dukeparë një kronikë në televizor : banorëte Leklit ishin hedhur në protestë përmungesën e ujit. Aty na u kujtua se po

në ato ditë kishin dalë në protestë dhebanorët e fshatrave të Valiasit të Ri,Kasallës, Qerekut dhe Tapizës, kishin

Ka kohë që flitet për zhurmatqë krijojnë lokalet natën, sidomosnë kohën e verës dhe në mjediset epushimeve. Ka dhe një rregull kukundravajtësit mund të gjobiten,neni 274 i Kodit Penal. Por tjetërgjë janë rregullat e tjetër zbatimi ityre. Të paktën kështu ka qënë deinë fillim të gushtit kur, pavarësishtse stina e pushimeve ishte nëkulmin e saj, policia e shtetitvendosi të merrej me këtë punë dheju dha pronarëve të lokaleve dhenjë afat. Në njoftimin e bërëurdheronte, qe pas ores 24:00 tegjitha lokalet nuk lejohen hapurnga e hena ne te enjte, ndersa perditet e tjera deri pas ores 02:00 temengjesit. U tha shprehimisht se“Nuk do te mbyllet asnje disko, klubnate, bar, restorant etj. qevazhdojne te punojne pas ores24:00 nga dita e Hene deri diten eEnjte dhe pas ores 02:00 per ditet ePremte dhe e Shtune ne rast se dote eliminojne ndotjen akustike paskesaj ore”.

Po kështu, po në gusht, dheMMPAU u shpreh nëpërmjet zv.ministrit Garuli se problem neplazhet tona mbetet ndotjaakustike, ajo qe shkaktohet ngazhurmat e lokaleve te nates. Sipastij nje vit me pare ne plazhet masivesi Durresi, Vlora apo Saranda janevendosur gjoba, por masat mundte shkojne deri ne pezullim teaktivitetit. “Në plazhet masiveDurrës, Vlorë, Sarandë ështëshumë problem ndotja akustikesidomos pas orëve të vona tënatës. Këtë vit kemi kërkuar që ngaora 23:00 të mos lejohen më zhurmatë larta nëpër lokale me muzikë. Vjetka pasur gjoba e pezullime, kugjoba më e lartë ështe deri në 5milionë lekë të vjetra”, tha ai.

Por nga e thëna në të bërë kanjë një ndryshim të madh. Ndodhiqë shumica e lokaleve nukezbatuan këtë rregull. Dhe ndodhidhe ajo që në asnjë mënyrë nukduget të ndodhte. Në plazhin e

Me mbylljen nga bota e jashtëmeqë i bëri sistemi komunist Shqipërisë uruajt nga zhvillimi i çfrenuar bregdeti i

saj i virgjër mesdhetar. Por tashmëshpërthimi i plehrave, ujrave të zeza

dhe mbetjet nga ndërtimet rrezikojnëbukurinë e pacënuar që do të ngrejëekonominë e ardhshme nëpërmjetturizmit. Të dy kandidatët kryesorëtë zgjedhjeve të qershorit e kanëshprehur qëllimin e tyre në këtë drejtim,nëse fitojnë. Shqipëria e varfër dheizoluar nën komunizmin prodhonte

EDHE NJE VERE ME PUSHIME NE PLEHRAdo ti mungojnë edhe për vitet eardhëshme, sepse vetë Velipojatrajtohet si një fshat i madh pa njësistem pastrimi, kanalizimesh dheuji të kontrolluar “. Por nuk ka pse

të çuditemi kur edhe në Razëm gjenplehra të shpërndara. Plehrat i gjendhe ne Shiroke e te ura e Bunes.Dhe as për Shëngjinin ku, veç

pastërtisë së munguar e erës sëpadurueshme, edhe makinat kalojnënëpër plazh.

Eshtë folur shumë për plazhin e gjirit të Lalzit dshe e vërteta është

se sivjet pati një frekuentim më të madh se çdo herë tjetër. Por atje çdo gjë duket si mall pa zot. Pastërtia e rërës, vetëm pastëri nuk

është. Gjen çdo gjë, që nga mbeturinat e ushqimeve e pijevee deri tek ato që “mbjellin” njerëzit në tokë e në det për mungesën totale të banjave

publike e të ujit. Askush nuk merret me pastrim, pavarësisht se është në administrimin e pushtetit lokal, praktikisht është

pjesë e Komunës së Ishmit.Lokalet, ku për fat të keq ndodhi dhe vrasja, janë të rendit më të ulët. Kioska e kasolle, ku nuk dihet se me çfarë uji gatuajnë e

pastrojnë . Atje nuk ka ujë askund.Makinat kalojnë nëpër rërë, ku nuk ka munguar të kalojë dhe makina e policisë.

( vijon ne faqen 4 )

Vainit, pranë kepit të Rodonit ndodhinjë vrasje. Për shkak të zhurmës sëmuzikës nga një lokal ambulant, njënjeri i vra.

Dhe z. Garruli thotë se “Policiabashkiake duhet te jete me aktivedhe me agresive, sepse eshteagjencia rajonale e mjedisit teTiranes, ka 14 gjoba te lokaleve qenuk zbatojne normat e ndotjesakustike, kryesisht ne zonen e ish-bllokut. Gjobat jane nga 300 mije lekederi ne pese milione. Detyre tjeterqe i takon bashkive nga ligji perndotjen akustike, eshte ndarja eterritorit qe ka ne juridiksion, ne zonanormale, te qeta dhe absolutisht teqeta. Kjo eshte teper e rendesishmesepse sipas zonave eshte edhenorma e lejuar”, vijon Garuli. Por atjeku ndodhi vrasja nuk kishte policibashkiake. Sa të zgjidhet mënyra espjegimit të gjërave „ hidh e prit „nga pushteti lokal e ai qendror, qëashpërsohet edhe për përkatësitëpartiake, siç duket zhurmat do tëvazhdojnë. Ca për kundërshtimin epronarëve, ca për paaftësinë einstitucioneve e ca përneglizhencën e publikut, ky rregullnuk dihet se kur do të gjejë zbatim.Urojmë që të paktën të jemi viktimanga veshët e jo siç ndodhi mevrasjen e pronarit të lokalit. Del se urdhëri që ka firmosur drejtori iPërgjithshëm i Policisë së Shtetit,është bërë pas ankesave tëturistëve vendas dhe të huaj, të cilëtpretendonin se nuk bënin dotpushime të qeta për shkak të zhurmëssë madhe që krijonin lokalet e natës.Dhe , kur vera ka kaluar gjysmën e saj, pra në fillim të gushtit, është shpërndarë dhe ky urdhër, të paktën është bërë publik në javën e parë të këtij muaji nga njoftiminpër shtyp i Policisë së Shtetit dhe që u është shpërndarë për zbatimtë menjëhershëm drejtorive tëpolicive në qarqe. Nuk mund të bëhej kjo pa filluar stina e pushimeve të verës ? Apo sigjthmonë do të jemi të vonuar ?

bllokuar dhe një rrugë e kërcënonin sedo të hynin në grevë urie e do tëbllokonin dhe rrugën nacionale.Arsyeja ishte se në zona e tyre ështëbërë pothuajse e pabanueshme përshkak të tymit që çlirohet çdo ditë ngadjegia e plehrave të Kamzës. Dhe kjou bë disa ditë me radhë, ku ndërhyridhe policia dhe u tha (!?) se ishinkërcënuar dhe nga kryetari i bashkisë,i cili ishte shprehur se zona ishteshtetërore dhe e miratuar nga KëshilliBashkiak Kamëz me vendim tëposaçëm për këtë vend-depozitim.

Ky problem nuk është vetëm iKamzës dhe fshatrave përreth. NëGjirokastër u dogjën plehrat brendalagjes e u rrezikuan shtëpitë e nukmund të shkonin as zjarrfikësit. Në

Sarandë zjarri ka rënë disa herë në vend-grumbullimin e plehrave. Po kështu edhenë Tiranë herë pës here digjen kazanëtnatën.

Atë që donte të thoshte miku im ishtese në të dy rastet e mësipërme nismëtarëtë protestave ishen bërë emigrantët. Atajetojnë nëpër Europë dhe shohin se sezbatohen rregullat e ligjet. Por shohindhe të drejtën e publikut për tëprotestuar dhe për të marrë atë që utakon. Se nga njëherë, edhe ata që kemizgjedhur vetë, jo vetëm na rrinë larg, poredhe nuk na dëgjojnë, derisa të vinëzgjedhjet e tjera. Le ta mod dalim në sheshvetëm për mitingjet e bujshme të partive.Le të dalim dhe për të drejtat tona përmjedin, për atë mjedis ku rrojmë e do tjau lemë dhe fëmijëve tanë.

NDOTJA AKUSTIKENDOTJA AKUSTIKENDOTJA AKUSTIKENDOTJA AKUSTIKENDOTJA AKUSTIKEMERR NJE JETEMERR NJE JETEMERR NJE JETEMERR NJE JETEMERR NJE JETE

NJE MESIM NGA EMIGRANTET

PLEHRA DHE DETI ME UJRA TE ZEZA – TURIZMITERHEQES SHQIPTAR

pak plehra, ndërsa pas viteve 90-të, ushtuan mbetjet nga konsumi i madh imallrave të paketuara.

Po të udhëtosh nëpër Shqipërivazhdimisht do të takohesh me sasi tëmëdha vargjesh me plehra gjatë rrugëve,.Në disa vende shishet plastike janë të

grumbulluara në anët e lumejve apobregdet, megjithëse disa plazhe dhemalësi kanë mbetur akoma të izoluarae të pacënuara. Turizmi ka ndihmuarShqipërinë të njohë një rritje ekonomikedhjetëvjeçarin e fundit, megjithësezyrtarë ndërkombëtarë deklarojnë seGDP ( prodhimi i brendshëm bruto )ka stanjacion për vitin 2009. Edhevendet e tjera të Ballkanit kanëprobleme me plehrat dhe ujrat e zeza,

por në Shqipëri kontrasti i bukurisëmadhështore të maleve dhe detit me sasinëe plehrave është tepër i zymtë.

“ Eshtë një realitet shqetësuas “ thotëE. Rama, kryetar i Bashkisë së Tiranës e iPS, “ realitet i shoqërisë së konsumit.Është prioritet absolut ta pastrojmëvendin nga plehrat, sidomos hapësirat eturizmit, sepse vërtet është jashtëkontrollit, e në mënyrë të veçantë bregdeti“. Shumë hotele janë rritur si kërpudhatnë bregdetin shqiptar, por shumë pak prejtyre kanë dispozitiva për ujrat e zeza dheekspertët shprehen se këto përfundojnëtë gjitha në detin Adriatik dhe Jon.

“ Gjithë ky zhvillim nuk është bërë ikontrolluar kata vjet dhe gjendja është

kritike “ thekson Xhemal Mato, aktivistmjedisor dhe drejtor i Ekolevizja

Berisha thotë se gjithçka do tëndryshojë nëse fiton zgjedhjet. “ Në dyvjet, asnjë pikë e ujrave të zeza nuk do tëshkojë në detet tona “, thotë në anglisht aipër Reuters. I pyetur se si e shikonsituatën e mbetjve në vend, KryeministriBerisha, u përgjegj : “ KEQ”.

( Botohet me shkurtime )

Një varg plehrash lidh qytetin bregdetar Ksamil me detin Jon.A. Tarner, Reuters, Qershor 2009

NJE RREGULL TJETER QE NUK ZBATOHET

Po të udhëtosh nëpër Shqipëri vazhdimisht do tëtakohesh me sasi të mëdha vargjesh me plehra

gjatë rrugëve. Në disa vende shishet plastike janëtë grumbulluara në anët e lumejve apo bregdet,megjithëse disa plazhe dhe malësi kanë mbetur

akoma të izoluara e të pacënuara.

I pyetur se si e shikon situatën e mbetjve në vend,Kryeministri Berisha, u përgjegj : “ BAD - KEQ”.

4

( vijon nga faqja 3 ) Sa për Durrësin, që është dhe

plazhi më i madh i vendit me rreth62 kilometra bregdet, le të kujtojmëse që në pranverë, drejtoresha eShëndetit Publik, zj. L. Boshku, nënjë të përditëshme deklaronte : “Nisur nga analizat ne laboratorlidhur me nivelin e ndotjes se ujite te reres ne i kemi bere te diturprefektures se plazhi ne Currilaeshte rreptesishte i ndaluar perlarje pasi ka nivel shume te lartendotjeje. Sipas raportit ne ketepjese perendimore te qytetit teDurresit dhe ne rreze te kodres seqytetit verehet mungese etheksuar e infrastruktures dhe seplazhi i vogel i frekuentuartradicionalisht nga vendesit nukploteson asnje kusht higjieno-sanitar. Plazhi ne Currila eshte ikercenuar pasi tashme nuk ka measnje meter katror rere dhe ne detjo vetem jane hedhur mbetje inertepor edhe derdhen ujerat e zeza telagjes se Currilave. Relatohet sene kete zone ka pellgje te medhame ujera te zeza dhe se ujeratderdhen drejt e ne det “. Z. Boshkuka paralajmeruar pushuesit edhepër plazhin e madh ne shetitorenTaulantia, Porto Romanon,sektorin Rinia ne Hamallaj,Rrushkullin, Gjirin e Lalesit e Gjirine Rodonit sepse ne pjesen me temadhe te ketyre plazheve te voglamungon uji i rrjedhshem nuk kasistem te kanalizimeve dhe se nelokalet e sherbimit nuk ka higjienecilesore. Megjithatë njerëzitshkuan edhe këtë verë. Pordurrsakët vetë kanë kohë qëshkojnë për pushime në jug osejashtë vendit . Kusuret i heqin tëtjerët.

Në Golem era e rëndë fillon ngaPërroi i i Plepave e deri te ai i

Agait. Prej vitesh ujërat e zeza tëqindra e mijra njerëzve, banorëvevendas dhe pushues, derdhen nëkëtë hapësirë të vogël të bregdetit. Por le të kujtojmë se edhe në veri të Durrësithidrovorët e Porto-Romanos dhetë Hamallajt derdhin në det edheujërat e zeza të krejt zonës rurale.Komuna e Golemit dhe shtatë fshatrat e saj bregdetarë janë tëlidhura ngushtësisht me turizmin. Në këtë zonë ka rreth 300 subjekte tregtare të cilët ankohen se po të ishte mjedisi i pastër, edhe fitimet do të ishin më të mëdha. Kryetari i komunës

EDHE NJE VERE ME PUSHIME NE PLEHRAA. Agalliu ja le fajin qeverisë për shkak se nuk ka vënë në jetë investimin prej 5. 5 milionë

euro, për impiantin që do tëpastronte ujërat e zeza përpara seato të derdhen në det. “Paratë janëgjetur, thotë ai, projekti përGolemin është i gatshëm, mbetetvetëm zbatimi i tij. Shpresoj qëpunimet të nisin në shtator, nëmënyrë që vera e ardhshme tëmos na gjejë më duke derdhurfekalet në det”, tha Agalliu.Megjithë se sivjet energjia elektrike nuk pati mungesa, uji vazhdon të jetë problem.

Kodrat e Liqenit Artificial tëTiranës që janë i vetmi vendargëtimi dhe pushimi për shumëkryeqytetas, sidomos në verë,lënë shumë për të dëshiruar,pushuesit nuk mungojnë. Projektii Bashkisë së Tiranës përrehabilitimin e parkut të madhështë drejt përfundimit. Ky projekti ka dhënë një pamje të re kodravetë liqenit. Por plaga e vërtetë ekëtij parku mbeten mbeturinaturbane, për të cilat kanë faj edhe

vetë qytetarët, sepse i hedhin mevend e pavend, por edhepunonjësit e Bashkisë, që duhettë bëjnë më shumë kujdes ndajkëtij parku. Por kohët e fundit janëtë paktë ata që rrinë afër bregut,për shkak të erës së rëndë që aimban, sidomos në afërsi të digës.Kjo për shkak të ndotjes së lartëtë tij që prej hedhjes në mënyrë tëpaligjshme të një sasie të madheboje hidromati, për të cilën popunohet me një projektrehabilitimi.

Në Vlorë , nga avaritë apo ndonjë shkak tjetër pati dhe mungesë dritash, si në Ujin e

Ftohtë. Si rrjedhim nuk pati as ujë të pijshëm. Kjo ndodhi disa herë e me orë të tëra.

Jala quhet dhe perlë, por në këtë perlë ka tre vjet që rrënojat e ndërtimeve tepër të

përgojuara, ku u përfshinë që nga qeveritarët , Banka Botërore e deri te pronarët e vjetër e “të rij”, janë bërë pjesë e pushimeve. Duket si pas një bombardimi. Edhe uji mungon. Fshatarët thonë se kapatur një fond por nuk është bërëgjë. Këto ndërtime u prishën se ishin pa leje, por në Shqipëri ka kohë që po legalizohet pothaj çdo ndërtim i tillë dhe kryeministri e shprehu këtë gjë edhe për bregdetin dhe , p. sh.,i gjithë Ksamili , me pak përjashtime është i tillë.

Në Dhërmi, veçanërisht nëbregdet, plazhi është pushtuaranga mbeturinat. Plehra tëpushuesve, të hoteleve apolokaleve të plazhit, kanë krijuargrumbuj të pafund që përhapinerën e keqe në çdo anë. Ndërkohë,në plazh mungojnë deri dhekoshat për të hedhur mbeturinat.

Vunoi ka ngelur si i shkretëdhe plehrat janë kudo. Himara tëpret me Vishën, si hyrje kutriumfojnë plehrat që digjen çdoditë e tymi është i përhershëm. Metutje bregoret, mbjellë medhjetëra, mijëra agrume tedikurshme, duken si skelete tëkalbura. Tranzicioni shkatërroiçdo bimësi të ndërtuar. Edheullinjtë e Lukovës dhe fshatravepërreth shkatërrohen çdo vitngaqë nuk u del njeri për zot.

Sa për Sarandën po rreshtojmë fjalët e një të riu marrë në gusht nga interneti :

ky qytet eshte shnderruar ne njemonster! Nje shemti e gjallebetoni! Plazhi eshte nje tmerr kuderdhen gjithe ujrat e zeza teqytetit. Zhurme, pluhur, zhul,beton, asnje hapesire eblerte!Absolutisht asgjeinteresante per tu vizituar ne keteqytet! Pak kilometra perballe,Korfuzi! Gjelberim, qetesi,pasterti! Kaq te veshtire epaskemi ne te krijojme nje ambjentte kulturuar, te qete, te paster, tebukur, te kendshem, interesant? Kryeministri tha qe ne Sarandebehet turizem elitar! Personalisht,mendoj se te kalosh pushimet neSarande te duket me teper si njedenim sesa nje kenaqesi. Ky qytetmbetet nje ËC gjigande!

Bunkerët janë një pjesë tjetër e pranisë së betonizimit. A. Loci, në shtabin epërgjithshëm të ushtrisëshqiptare, ka thënë se nuk ka

fonde për të pastruar vendin ngafortifikimet. Athere çdo të bëhet me to se vitet po ikin dhe ne kërkojmë turizmin me kushte sa më të mira. Ndofta

duhen “zbukuruar” që të bëhen më të pranueshëm apo të bëhen lokale si në Golem të Kavajës, që sot ndodhet

poshtë një hoteli. Se janë kthyer kudo në banja publike .

Një problem i plazheve,sidomos atyre të mëdha, është dhe ai “ i pjesës “ së lokaleve e hoteleve. Në Durrës, çdo vit Bashkia fillon betejën me biznesin që uzurpon secili pjesën e vet të plazhit, ku dhe kujdeset për të. Po pushuesit ditorë ? Me çfarë të drejtë nuk të lenë në pjesën e uzurpuar padrejtësisht ? Edhe kësaj pushteti lokal, por dhe ministria duhet ti gjejnë një zgjidhje. Aq më tepar tani që do të bëhet dhe legalizimi i ndërtimeve në bregdet, ku pronari i ndërtimit dhe ai i tokës, pothajse asnjëherë nuk janë i njëjti njeri.Do të jetë një zgjidhje “ alla reformë “ apo do të jetë e drejtë, e ligjshme e pa shkelur të drejtat e askujt, këtë e di qeveria që e mori përsipër.Duket se dhe kjo zgjidhje, si dhe problemi i përgjithshëm i pronësisë mbi tokën, do të ketë ca bishta që do të zgjaten vite me radhë.

Por dhe lumejtë, ku shkojnëata që nuk kanë mundësi të tjeradhe i kanë afër, problemi imbetjeve, sidomos atyre plastike,të shoqëron deri në det. Sishëmbëll është lumi i Ishmit ku nëtë dy krahët është tejmbushur meshishe plastike e qese sa që nukke ku të shkelësh. Apo lumi Drinonë Gjirokastër ku në disa kilometraështë kthyer në “rezervat” gjiganti cdo loj mbetjeje, që nga atokimike e deri te hekurishtet. Porkjo gjendje është diku më pak ediku më shumë në tërë lumejtë,duke përmendur dhe shfrytëziminpa kriter të inerteve.

Kjo ishte dhe vera e

sivjetshme e pushimeve. Jemimësuar, për fat të keq, të themio “si çdo vit”. Urojmë të mos jetëvitin tjetër.

5

Parkun i madh te Tiranes, indertuar rreth 50 vjet me pare,perben aktualisht mjedisin me temadh, me te rendesishem dhe tevetmin te mbetur per shlodhje dheaktivitete fizike masive per banorete Tiranes, ne vecanti ne periudhene veres, ku banoret gjejne freskinedhe ajer te paster. Ky teritor,paraqet nje kompleksicitet terelievit, biodiversitetit, peisazhit,vlerave clodhese, shumellojshmeribimore, drures e shkurre pyjore,forma te ndryeshmr tereni, ngaliqeni deri ne kodrat perreth.

Ne te njejten kohe, ne keteteritor jane te pranishme nje vargdukuri negative te degradimitmjedisor, te shkaktuara nganderhyrjet njerezore dhe faktoretnatyrore, qe kane ndikuardrejtperdrejti ne demtimin epeisazhit, cenimin e biodidersitetit,paksimin e rezervave ujore dhendotjen e liqenit. Ne se kjo situatedo te vazhdojne me tej, do te kemi nje mjedis te pa pershtateshem perbanoret e Tiranes dhe qellimin perte cilen eshte ndertuar. Prandajparaqitet si nevoje urgjente frenimi

i dukurive negative te degradimitmjedisor te liqenit si dhe nderhyrjetme masa emergjente dhe afatgjataper mbrojtjen dhe rehabilitimin eterenit, nje pozicion aktiv, ligjordhe te pergjegjeshem teInstitucioneve Shteterore dhe tebashkise se tiranes

Ne kete situate, organizata“Masmedia dhe Mjedisi” , membeshtetjen financiare te QendresRajonale te Mjedisit (REC)

Anketimi i kësaj radhe morishtysë nga telefonata e një banoritë lagjr 8. Ai shprehu shqetësiminse në pallatin e tij, por jo vetëm atje,

shkallët janë mbushur me njoftimee postera të gjithfarëlloji. Bile nadërgoi dhe dy foto: të kasetës sëelektrikut në shkallë dhe, më eçuditshmja, reklama private në zyrate drejtorisë së Tatimeve, një vend

LIQENI I TIRANES - PROBLEME DHE ZGJIDHJEnepermjet nje projekti modest, kandermare Studimin e Problemevete degradimit Mjedisor te Liqenitartificial te Tiranes, informimin,

ndergjegjesimin dhe nxitjen evendimarrjes per zbatimin emasave mbrojtese dherehabilituese . Qellimi i ketij projekti eshte :Identifikimi iproblemeve te degradimit mjedisordhe rekomandimi i masave

emergjente dhe afat-gjate permbrojten dhe rehabilitimin ebazenit ujor te liqenit artificial,perfshirja e publikut ne vendimarjeper planin rregullues te ParkutTiranes.

. Nje nga problemet kryesoreeshte cenimi i teritorit te parkut sipasoje e zenjes me ndertime, rrethliqenit, senatoriumit dhe ish vilatGjermane qe ka paksuarsiperfaqen e parkut ne rreth 40-45

ha. Kjo ka ndodhur per aresyet tezhvillimit te pakontrolluar nebrendesi dhe ne periferi te tij.Ndikimi i ndertimeve kaotike

vazhdon te rrite pa nderprerjepasojat e ndotjes mjedisore dheshkarkimet e ujerave te zeza, dikudirekt dhe diku nga gropat septikeqe filtrojne dhe e ndotin liqenin.Nje lagje e re e ndertuar ne pjesenjugore te liqenit, ne teritorin qeadministrohet nga komuna eFarkes, ndertime ne teritorin eParkut (kryesisht lokale), zenja mendertime e parkut te ri perseri endotin liqenin me ujrat e zeza qefiltrojne nga gropat septike te tyreose nga qarkullimi i lire nesiperfaqe. Ndertimet ne kufi merrugen e Elbasanit deri tekPresidenca, ndertime tek ish vilatGjermane etj. . Zhvillimet urbaneperreth liqenit vazhdojne te rrezikojne cilesine e ujit te liqenitqw ndikojne ne cilesine e ujit dhembushjen e liqenit me sedimente,duke demtuar edhe peisazhin dheduke rritur reziqet e erozionit dherreshqitjes te tokes. Ne ketokushte me pasoja tepariparueshme mjedisore, eshte idomosdoshem ndalimi i metejshemi ndertimeve ne brendesi te parkut

si dhe nje plan urban i qarte brendagjithe pellgut ujembledhes dhe ikonsultuar me komunitetin.

Parku i Tiranes, administrohetnga Bashkia e Tiranes nepermjetnje organizimi vertikal te Drejtorise Pergjitheshme ePunetoreve te Qytetit Nr. 1, por necenimin e teritorit kane “futurduart” individe, institucione teshtetit nepermjet moszbatimit teligjit. Ndersa perfshirja eInstitucioneve te shtetit nuk eshtene nivelin e duhur. Nderkohe qeme V. K. M. nr. 638, 16. 09.1996”Parku i Madh ne kodrat eLiqenit Artificial te Tiranesshpallet objekt i rendesise tevecante dhe merret ne ruajtje ngaMinistria e Brendeshme me postepolicie”. Ne fakt ky vendim nukeshte zbatuar, pasi per ruajtjen eparkut kujdeset policia Bashkiakee Tiranes. Eshte e nevojshme qe

vendimi te zbatohet, pasi diga eliqenit te Tiranes ne nje rastdemtimi ka pasoja katastrofike mbiqytetin e Tiranes. . Teritori i Parkuteshte cenuar edhe nga vendimet ekomisionit te kthimit te pronavedhe keto njohje pronesie nuk janebere te njohura per bashkine eTiranes dhe Ndermarjet e saj siadministratore e Parkut. Kjo benqe dhe mbjelljet e reja ne siperfaqete veshura te mos realizohen pershkak te pretendimeve tepronareve te vjeter Me qellim qeparku te behet sa me terheqes dheclodhes, nderthurja e bimësisë melartësi të ndryshme, si edhe tëtipeve të ndryshme të pemëve menje shperndarje sipas zonave dhe

pershtatjes sipas tipeve dhekaraktetistikave te tokes do tekrijonte nje ambjent dhe peisazhshume me te mire se deri sot.

Nje tjeter rrezik qe po thellohetne vitet e fundit, eshte fenomeni iatrofizimit te liqenit, si rezultat ishkaterrimit dhe bllokimit terrugeve ujore me te cilat ushqehejliqeni me pare. Zona ku shtrihetDiga dhe kupa e Liqenit Artificialte Tiranes, paraqitet shume evarfer me ujra nentokesore.Dallohen disa burime te vegjel, tecilet gjate veres gati thahen fare.Liqeni furnizimin kryesor permbushje e ka nga rreshjetatmosferike qe grumbullon pellgu ujembledhes i ketij Liqeni.Rezervuari ushqyes qe ndodhej nejug te liqenit eshte thare dhe posynohet te kthehet ne nje zoneurbane (nje lagje e re me ndertesa).Kanali qe sillte uje nga Liqeni i

madh i Farkes eshte shkaterruardhe nuk funksionon me si i tille,ndertimet perreth kane prishur terestrukturen ujembledhese tebasenit te liqenit duke shkarkuartashme vetem ujrat e zeza te tyre.Porta shkarkuese e diges nukfunksionon e kontrolluar, ajo nukmund te shkarkoje me shume ujegjate rreshjeve te shumta dhe nuke ruan ujin nga tharja gjate ditevete nxehta. Pra liqeni tashme perbennje ekosistem te ndryshuar, te pakontrolluar, qe gradualisht shkondrejt degradimit, ne nje gjol me ujete ndenjur, te piste, pa jete dhe terrezikshem ose drejt tharjesperfundimtere

( vijon ne faqen 6 )

Ne Park jane te pranishme nje varg dukuri negativete degradimit mjedisor, te shkaktuara nga

nderhyrjet njerezore dhe faktoret natyrore, qe kanendikuar drejtperdrejti ne demtimin e peisazhit,

cenimin e biodidersitetit, paksimin e rezervave ujoredhe ndotjen e liqenit.

Liqeni i madh i Farkes eshte shkaterruar dhe nukfunksionon me si i tille, ndertimet perreth kane

prishur tere strukturen ujembledhese te basenit teliqenit duke shkarkuar tashme vetem ujrat e zeza te

tyre

T T T T TELEFONI I GJELELEFONI I GJELELEFONI I GJELELEFONI I GJELELEFONI I GJELBERBERBERBERBER NJE NDOTJE E VEÇANTE QE DUHET TE GJEJË ZGJIDHJE

se muret e rrethimit ishin mbushurame postera të fuashatave elektorale,të cilat ishin të detyruat ti hiqninvetë.

Pyetjes se si është situate nëmjediset e jashtëme të banesave dhezonës ku banojnë :

- 38 vetë ( 81 % ) përgjigjen sekanë problem posterat e partivepolitike, që asnjëherë nuk I heq njeri,

por vetëm era dhe shiu, sepaevendosen dhe në lartësi ku arrihenme vështirësi.

Për njoftimet që ngjiten nëpër

ku reklamat private janë ndaluara.Ai theksonte se Tatimet, me këtë, ibëjnë reklamë kasave fiskale tëdikujt që, siç thoshte “mund ta kenëpër zemër “.

Intervistuam këtë radhë 47banorë të lagjeve të ndryshme tëkryeqytetit. Bëmë dhe disa foto në

mjedise të ndryshme të Tiranës.Njoftime të gjithfarë lloji, reklamashkollash e universitetesh, reklamamallrash e të marketeve, postera të

politikanëve që nga zgjedhjet esivjetshme e deri para disa viteshmbushin shkallët e pallateve,fasadat e shkollave e të ndërtesave

publike, ashensorët e koridorët.Bëjnë përjashtim vetëm lokalet endërtesat private. Kudo mund tëgjesh çfarëdo reklame. Në rregullate pushtetit vendor parashikohenedhe vendet e lejuara edhe pagesaqë bëhet për reklamat. Poshumëkund nuk zbatohen.

Të pyetur për gjëndjen e kësajlloj ndotjeje :

- 43 vetë d. m. th 91 % upërgjegjën se e kanë këtë problemnë hyrjet e tyre.

- 4 të tjerë ( 9 % ) ishin me banesaprivate, por dy prej tyre ankoheshin

shkallët e pallateve :- 40 ( 85 % ) tregojnë se janë

njoftime për shërbime të ndryshme,blerje mobiljesh, shërbime hidraulike,oferta për shkolla e kurse etj …

Për përgjegjësitë dhe mënyrën erregullimit të gjendjes :

- 44 ( 94 % ) bëjnë përgjegjës,për mjediset e brendëshme tëbanesave, ata që i vendosin, duketheksuar shkallën e ulët tëndërgjegjësimit.

- 31 ( 66 % ) mendojnë se përposterat e fushatave elektorale, ngaana e policisë bashkiake, duhet tëdtyrohen partitë përkatëse tëpastrojnë, sepse gjenden kollaj setë kujt janë posterat.

- 28 ( 60 % ) mendojnë se ështëe vështirë të gjenden autorët sepsenuk kanë adresë, por vetëm nga njëose disa numura telefoni. Por, përnjë pjesë, si shkolla, kurse etj, mundtë gjenden lehtë dhe ndaj tyre tënerren masa. Masa e propozuarishte gjoba, gjë që ngulmohet ngashumica e telefonuesve.

6

( vijon nga faqja 5 )Megjithese intensiteti vjetor i

reshjeve shumevjecare siguronmbushjen ne nivel normal, perseri,qysh ne vitin 2002, gjate njeshkarkimi te gabuar, porta evendosur ne shkarkuesin fundornuk eshte mbyllur plotesisht dukelene nje hapsire e cila pergjate 24oreve largon nga rezervuari 11000-35000 m3. Prandaj rezervuari nukmund te qendroje i mbushur edhene rastin e furnizimit te plote. Perveczevendesimit te portes, duhet dherehabilitimi i kanalit shkarkues. Ai,ne rreth 1/3 e gjatesise, ka tub mediameter 0, 8-1 m, ne te cilin mund tepercillet vetem gjysma e prurjes dheduhet zevendesuzr sepse ne rast teprurjeve te medha do te shkaktojepermbytje.

Qarkullimi i pa kontrolluar iujerave te zeza dhe ndotja e liqenitnga ndertimet ne brendesi dhe neperiferi te liqenit eshte problem tjeterqe duhet ndaluar. Nga shkollaWillson, lagja e re e ndertuar nepjesen jugore, po ashtu lokaletperreth vazhdojne te ndotin dukerrezikuar cilesine e ujit. Ketu hyndhe ndotja qe ju be kohet e funditme kimikate, qe u tha se ishinhidromat, por qe analizat e fakjtoretjane akoma te panjohur.

Po ashtu vazhdon edhedegradimi i tokes brenda parkutdhe ne hapsirat perreth me ndikimenegative ne demtimin ebiodiversitetit dhe peisazhit,erozioni siperfaqsor, rreshqitjet ,vecanerisht ne vendet e cveshuranga bimesia, nga kullotja me bagetiose ne vendet ku eshte gerryer permarrjen e humusit te pyllit. Per kete

Bashkimi Europian kapublikuar për herë të parësanksionet për ndotjen ngaaviacioni dhe një listë emërore meafër 4000 linja ajrore të cilat janë tëdetyruara të reduktojnë impaktinnë mjedis, duke filluar nga viti 2012.

Ndotja nga djegja ekarburanteve nga aviacioni, qoftënë objektivat e Protokollit tëKyotos, qoftë në ato të BashkimitEuropian, muk kanë qënë tëkërkuara, edhe për arsye se nëtotalin e emetimeve të dyoksidit tëkarbonit, ato, p. sh. në Europë nukzenë më tepër se 3 %. Vendimi ifundit e ka nismën në adoptimin epolitikave të reja mjedisore të BE(e ashtuquajtura 20-20-20 : ulja eemetimeve 20%, shtimi i energjisësë rinovueshme 20% deri në vitin2020). Kjo u u vendos në janarin ekëtij viti, pavarësishtkundërshtimit të shprehur ngashoqëritë ajrore dhe shtetet anëtartë dy forumeve më të mëdhandërkombëtare të aviacionit(ICAO- International CivilAviation Organisation dhe IATA-International Air TransportAssociation ). Në janar 2010 do të

hyjë në fuqi dhe ligji përkatës, qëveç objektivave për reduktimin eCO2 do të ketë edhe sanksionederi në ndalimin e operimit nëaeroportet evropiane të linjave qënuk marrin masa. Sipas IPCC,panelit mjedisor të OKB, aviacioniemeton 2% të të gjithë CO2 qëvjen nga veprimtaria njerëzore dhe13 % të atij që emetohet ngatransporti.

Ne vitet e fundit, fluturime neEurope janë rritur. Kjo ështëvërejtur dhe në vendin tonë.Parashikimet tregojnë se në vitin2020, që është dhe një vit ku popërcaktohen dhe objektivatkundër efektit serrë dhendryshimeve klimatike, numuri ifluturimeve në Europë do tëdyfishohet. Për këtë, ka kohë qëorganizmat ndërkombëtare tëaviacionit i kanë kushtuarvëmendje edhe ndotjes ngandikimit i CO2 te leshuar ngaavionat ne hapesire ( kryesishtkarburanti TS-1 ).

Nje mbeshtetje te madhe nembrojtjen e mjedisit i kushtonorganizata boterore e sherbimevete navigimit ajror CANSO antaree te ciles eshte dhe AgjensiaNacionale e Trafikut AjrorShqipetar qe prej vitit 2009.CANSO eshte fokusuar ne mjedis

duke mbeshtetur prodhuesit esherbimeve te navigimit ajror (antare te saj ) per te zhvilluarstandarte dhe parametra qevleresojne dhe llogaritin ndotjene atmosferes nga CO2 dhe masat

parandaluese qe duhet tendermeren.

Por le të shohim si është nivelii ndotjes nga aviacioni. Tëtrajtojmë metodikat e llogaritjes sëCO2 me metodat europeane.

Cilat jane parametrat kuinfluencohet mjedisi ngatransporti ajror ? Këto janë dykomponente thelbesore:

1. Ulja e nivelit te zhurmave nefazat e afrimit dhe ngritjes seavionit ne aerodromet pranezonave te banuara

2. Permiresimi i cilesise se ajritne nivele te ulta ( lartesi te ulta )

qe perkojne me fazat e fluturimitte uljes-te ngritjes dhe te lundrimitajror ne tranzitimet pa ulje dukereduktuar nivelin e CO2 nepermjetperdorimit eficent te hapsiresajrore dhe ne faza te mevoneshmenepermjet zhvillimit teteknologjise dhe perdorimit tebiokarburantit.

Lëshimi i gazit CO2 nga

AVIACIONI DHE MJEDISIKontributi i transportit ajror ne ndotjen e mjedisit dhe metodat e llogaritjes se CO2 ne sistemet europeane

Ing. Perparim ZUNA, MSc, MPAAgjensia Nacionale e Trafikut

Ajror

karburanti i avionit si rrjedhojë edjegjes së karburantit llogaritetmbështetur në karburntin e djegurpër pasagjer në funksion të tipittë avionit, numrit të vendeve tëavionit si dhe koeficentit tëshfrytezimit te tyre, njehsuar medistancen që përshkruan avionicnë të gjitha fazat e tij të fluturimit.

Llogjika 1 ( konsumikarburantit për fluturim) : Njeavion Boing 737-400 reaktiv perfluturime të shkurtrandërkombëtare. Për një distancë926 km sasia e karburantit tëpërdorur është 3. 61 ton, përfshirëlëvizjen në rrugët lidhëse tëaerodromit, ngritjen, lundriminajror dhe uljen. Me një njëkapacitet 164 pasagjerësh, dhe njëfaktor ngarkese të okupimit 65 %,llogaritet një konsum karburantiprej 36. 6 gr/pasagjer/kilometer. Pranjë emetim prej 4 ton CO2.

Ndërsa shifrat për Boing 747-400 në treguesit e distancës 5556km ( fluturime ndërkontinentale )janë : Karburanti 59. 6 ton, Vende416, Koeficenti i shfrytezimit tëvendeve 80 %, Karburanti përpasagjer, 32. 2 gram, leshimi i CO2per pasagjere 101 gram perkilometer, shpejtesia e lundrimitajror 910 km/ore.

(vijon ne numurin e ardhshem)

LIQENI I TIRANES - PROBLEME DHE ZGJIDHJEnevojiten disa masa si veshja etokes me mbulese bimore (bar) dhedrure pyjore, ndertimi i pritave,ndalimi i kullotjes, ndalimi i marjesse humusit etj. . .

Ne infrastrukturen e Parkut temadh te Tiranes, ne vitet e fundit,jane bere permiresime si ndertimi ishetitores krahas planit teemergjences se diges, nje shetitoree re prej 1, 5 km e shtruar me pllakadekorative , sistemi i ndricimit,

kanalizimeve te ujerave te bardha,piste anesore vrapimi per kalimtaretetj. Por dhe pune ka plot per tu bere.

Nga identifikimi i problemevedhe konsultimi me banore dhe

institucione, rezulton se kerkohenpermiresime ne statusin ligjor dhepergjegjesi te qarta te Institucioneve, programe per te nxitur pjesemarjen e komunitetit nevendimarje, Strategji te rehabilitimit,Projekte Implementimi dhe, krahas

planit te emergjences, edhe zbatimii nje Plan Menaxhimi afatgjatë. Prandaj krahas ndergjegjesimi janete nevojshme dhe nje zhvillimfunksional si :zhvillimi iqendrueshem, parimi i parandalimitdhe rehabilitimit te demtimevemjedisore, parimi i pergjegjesiveligjore te institucioneve, integrimitte mbrojtjes mjedisore me politikatsektoriale e shteterore, ndergje-gjesimit dhe pjesemarrje e publikutne vendimarrje, transparence nevendimarje, ndalimi/mënjanimi iurbanizimit informal , përcaktimi i

territori administrativ dhe i kufijvetë qartë të parkut dheliqenit(shpallja per publikun dherrethimi), zgjerimi i kufijve te parkut,permiresimi i elementëveinfrastrukturorë (sisteme rrugësh,mbushja me bimësi), rehabilitimi isistemit te ujitjes, mbushja e liqenitne kuoten maksimale, ndalimikategorik i derdhjes se ujerave tezeza ne liqen, kthimi pjeserisht isiperfaqes te liqenit ne pishine perlarje, harmonizimi i gjelberimit teparkut. Pas viteve 1990, sistemi iketij kanali eshte jashte funksionit.Liqeni i Farkes mbetet burim ujorei sigurte per mbushjen e liqenit nekapacitetin ujembajtes dhe

shkarkimin e ujit te ndotur dhembushjen me uje te paster here pashere. Per mbushjen e Liqenit meuje, vlen te studjohen edhe burimete tjera ujore, si hapja e puseveperreth liqenit dhe furnizimi mepompa(furnizimi ne periudhen e etj.. . Por eshte thelbësore që edheqytetaret e Tiranes ta tëkonsiderojë parkun si pjesë terendesishme te jetes se tyre, ashtusic eshte dhe te perfshihen nevendimarje per ru bere dhe pjese ezgjidhjeve.

Mase kryesore mbetet furnizimi

i liqenit me uje per ruajtjen dherritjen e kapacitetit ujembajtes. Si dhe nderimin here pas here i ujit.Para vitit 1990 Liqenit furnizohejme uje nga ujembledhesi i Farkesme kanal 5. 5 km i gjate veres)vendit, ndersa pjesa tjetershperndahet ne 35 n/prefekturat evendit, detyrime te qarta perpronaret e lokaleve brenda parkut,per komunen e parkut, permiresimeligjore, rishikimi i statusit te Parkut,publikime i planeve te zhvillimitnga Bashkia per komunitetin,Programe edukative dhe sensibilizuese te komunitetit.Liqeni rrezikohet nga degradimi iplote. Eshte koha per ta mbrojtur.

Nga identifikimi i problemeve dhe konsultimi mebanore dhe institucione, rezulton se kerkohen

permiresime ne statusin ligjor dhe pergjegjesi teqarta te Institucioneve, programe per te nxitur

pjesemarjen e komunitetit ne vendimarje, Strategjite rehabilitimit, Projekte Implementimi dhe, krahas

planit te emergjences, edhe zbatimi i nje PlanMenaxhimi afatgjatë

7

MJEDISI DHE GLOBALIZMI

PESE PROPOZIME Punimi eshte endare ne tre

pjese. Ne percaktuam natyren elidhjes mes mjedisit dheglobalizimit, vecanerisht duketheksuar se keto jane lidhje me dyrruge: procesi i globalizimit jovetem qe ka impakt mbi mjedisinpor dinamika e mjedisit mund tendikoje ne formen e natyres teglobalizmit. Pjesa tjeter qe eshteedhe kryesorja e punimit fillon meeksplorimin e ketyre lidhjevemegjithese rendesia e pese“propozimeve” qe kerkojne tetheksojne ato elemente qe jane teparashikuara nga politika dhepolitikanet. Propozimet nukkerkojne te mbulojne cdo aspett temjedisit dhe problematiken eglobalizimit. Ato jane bere per tetheksuaraspekte specifike telidhjes qe jane te nje dukshmeriespecifike ne realizimin e qellimevekryesore te mjedisit dheglobalizimit. Pjesae e fundit ka tebeje me rruget e veprimit mbimjedisin dhe globalizimin. Kjo pikaeshte e perqendruar ne nocioninqeverisje globale me e mire eshtecelesi per te menaxhuarte dyjaglobalizimin dhe mjedisin global.

KUPTIMI I LIDHJEVE Megjithese debati aktual mbi

globalizimin ka qene ivazhdueshem nuk ka qenegjithmone funksional. Pa dyshimqe disa procese globale shumedomethenese – ekonomike, sociale,kulturore, politike dhe mjedisore –

GREENPEACE FITONGREENPEACE FITONGREENPEACE FITONGREENPEACE FITONGREENPEACE FITONNDAJ INDUSTRISE SENDAJ INDUSTRISE SENDAJ INDUSTRISE SENDAJ INDUSTRISE SENDAJ INDUSTRISE SE

LETRESLETRESLETRESLETRESLETRES Ndërsa në muajin prill, Kleenex

(Kimberly-Clark ), një ngaprodhuesit më të mëdhej të letrësnë botë, po niste një fushatëpublicitare për prodhimet e saj tëletrave të duarve dhe letrëshigjenike, Greenpeace filloi njëkundërfushatë për informimin enjerëzve që prodhimi I tyre poshfaroste pyjet çdo vit. Kjo deltedhe nga vetë sipërmarrja që, përtë mburrur cilësinë e prodhimevetë saj, deklaronte se celuloza vinteprej pyjeve të vjetra të Kanadasë.

Së fundmi, nën presionin dheprotestat e Greenpeace, Kimberly-Clark, ka njoftuar impenjimin e sajnë ruajtjen e mjedisit. Në njëdeklaratë, kjo sipërmarrje zotohettë përdorë vetëm fibra tëcertifikuara sipas ligjeve në fuqidhe fibra të ricikluara, dukegarantuar njëkohësisht, siçkërkonte Greenpeace, edhe

Gjashtë milion njerëz, çdo vit,janë të detyruar të lënë territorinku kanë jetuar për shkak tëndryshimeve klimatike. Ngapërllogaritjet e bëra nga UNHCR,del se deri në vitin 2050, kjo shifërdo të jetë midis 250-300 milion.Kështu gjykohet sot emergjencahumanitare e ekoemigrantëve qëvuajnë pasojat e shkretërizimit,

përmbytjeve, mungesës së ujit eefekte të tjera të ngrohjes globale,ku më tepër se gjysma i takonkatastrofave natyrale.

Deri më sot, shkaku më irëndësishëm i emigrimeve masive,kanë qënë luftrat, por kohët e funditmigrimi mjedisor e ka tejkaluar këtëme ritme të shpejta. Dhe një e metëe organizimit të ndihmavendërkombëtare është dhe statusi ityre juridik, sepse ata, ligjërisht,sipas Konventës së Gjenevës, nukquhen emigrantë. Por emergjenca e

GLOBALIZMI DHE MJEDISI Nga International Institute for Sustainable Development (IISD) me mbeshtetje financiare te Ministrise se Puneve te Jashtme te Qeverise te

Danimarkes, paraqitur ne mbledhjen e 2007 te Global Ministerial Environment Forum (GMEF) e OKBjane ne process dhe ato prekin(afersisht) cdo njeri dhe (afersisht)cdo gje. Akoma nuk ka nje

mareveshje se si te percaktosh ketogjera te cilat ne i quajme“globalizim” dhe as se cilat pjesete saj jane te mira dhe cilat jo dheper ke. Ne pjesen me te madhe njepamje e polarizuar mbi globalizimineshte shume e fuqishme dherreziqet e tij kane mbajtur pengimagjinaten publike. Shpesh eshteprojektuar ose si mjet per sherimine semundjeve te botes ose sishkaku kryesor i tyre. Bisedimetmbi lidhjet mes mjedisit dheglobalizimit kane mbetur ne njeterritor me shume ide tepajustifikuara dhe me shume frik edyshime rreth lidhjes te ketyre dyfushave.

ÇFARE ESHTE GLOBA-LIZMI?

Ka shume percaktime teglobalizimit duke qene se per keteteme kane shkruar shume autore.Nje studim nga Scholte jep nje

klasifikim te te pakten pese palekritikash te percaktimeve.

Globalizimi sinderkombetarizim. “Global” neglobalizim interpretohet si “njetjeter mbiemer per te pershkruar

lidhjet e kufijve mes shtetetve”. Ajopershkruan rritjen e shkembimevenderkombetare dhe nderrvaresine.

Globalizimi si liberalizim.Duke hequr pengesat e shtetit perte levizur nga nje shtet ne nje tjeter.

Globalizimi si universalizem.Procesi i shperndarjes te ideve dheeksperiencave te njerezve ne botene te gjitha kuptimet, ne menyreqe aspiratat dhe ekperiencat neperbote te harmonizohen.

Globalizimi ne aspektinperndimor dhe modernizimit.Strukturat sociale te modernizimit( kapitalizmi, industrializmi etj. )jane pehapur net e gjithe botenduke shkaterruar kultura dhevetepercaktimin local ne keteprocess.

Globalizimi si deterri-torializim. Procesi i “njohjes tegjeografise ne myre qe hapesirasociale te hartohet ne kuptimin ehapesiarve teritoriale, distancaveteritoriale dhe kufijve territorial. ”

Megjithese debati mbipercaktimin dhe rendesine eglobalizimit ka qene shume ifuqishem gjate gjiteh kohes nebesojme se pyetjet politike me tepershtatshme sot jane mbi ate se

kush perfiton dhe kush jo; se siperfitimet dhe kostot e ketyreproceseve mund te ndahen ne

menyre te ndershme; si mund temaksimalizohen mundesite nga tegjithe; si te minimizohen risqet.

Duke adresuar keto pyetjemund te kuptohet se globalizimieshte nje proces kompleks

dinamikash qe ofrojne shumemundesi per te permiresuar kushtete njerezimit por ne te njejten koheduke perfshire edhe rreziqe temadha domethenese. Globalizimimanifestohet ne menyra tendryshme, tre nga te cilat jane tepershtatshme per politikanet. Atogjithashtu kompromentojnemundesi dhe risqe mjedisoreshume domethenese.

Ekonomia e botes globalizohetne ekonomi kombetare e interguarne ekonomine nderkombetarepermes tregetise, investime te huajadirekte, levizjes nderkombetare tepunetoreve dhe njerezve nepergjithesi, shperndarjen eteknologjise. Kjo ka krijuarmundesi te reja per shume njerez,por jo per te gjithe. Ka pasur edhenje presion mbi mjedisin dheburimet natyrore duke rrezikuarkapacitetin e mjedisit per te mbajturveteveten dhe per te shfaqurvaresine e njerezimit nga mjedisi.

Nje ekonomi e globalizuarmund te prodhoje te ardhura teglobalizuara dhe te mbaje kerkesatglobale. Mjedisi lokal dhevendimet ekonomike mund tekontribuojne ne zgjidhjetglobale

dhe prosperitet, por kostotmjedisore mund te zhvendosen nevende dhe njerez që thuajse ngelinte paidentifikuar.

Globalizimi i ekonomise. Ka pasur edhe nje presionmbi mjedisin dhe burimet natyrore duke rrezikuar

kapacitetin e mjedisit per te mbajtur veteveten dheper te shfaqur varesine e njerezimit nga mjedisi.

Kostot mjedisore mund te zhvendosen ne vendedhe njerez që thuajse ngelin te paidentifikuar.

Kryeministri z. S. Berisha :14 Korrik: “Ne nuk kemi asnjë

paragjykim është me qymyr, është megaz apo është me naftë, e rëndësishmeështë që të mos prodhojë ndotje që nuk

e përmban standardi”.

17 Korrik, Per ambientalistet : “… nukkam ndërmend të përfill dhe as të dëgjoj

anti-globalizmin e tyre, sepse ai, nëvetvete, është një armik i mjedisit “.

cilësinë e prodhimeve. Kjo do tështojë dhe përdorimin e letrës qëvjen nga druri sipas certifikimit ngaFSC (Forest Steëardship Council),të cilën e mbështet dheGreenpeace. Brenda vitit 2011Kimberly-Clark nuk do të përdorëmë fibra nga pyjet boreale tëKanadasë.

PAPA, MJEDISI DHEPAPA, MJEDISI DHEPAPA, MJEDISI DHEPAPA, MJEDISI DHEPAPA, MJEDISI DHEEKONOMIAEKONOMIAEKONOMIAEKONOMIAEKONOMIA

Në “vallen” e luftës kundërndryshimeve klimatike ka hyrë, dhekjo ka kohë, edhe papa. Nga selia eVatikanit ai ka shprehur disa herëpreokupimin ndaj masave qëduhen marrë për ngrohjen globale.Për këtë, edhe në fund të gushtit,ai u shpreh se “ fenomenet endryshme të degradimit mjedisordhe katastrofat natyrore për fat tëkeq po regjistrohen jo rrallë, dheshkaku, mbi të gjitha ështëmungesa e një “ekologjienjerëzore” që duhet ta çojë njeriundrejt respektit për veten dhe për tëtjerët, sidomos tek popujt e varfërdhe brezat e rinj.

Për këtë ai ka kërkuar ngakomuniteti ndërkombëtar dhe çdoqeveri në botë “ sinjale të vërtetapër qytetarët e vet për tjukundërvënë mënyrave tëpërdorimit të dëmshëm ndajmjedisit. Ai shton që “ kostotekonomike dhe sociale që rrjedhin

nga përdorimi i burimeve natyroretë përbashkëta duhet të trajtohennë mënyrë transparente dhe tëmbështeten nga ata që ishfrytëzojnë dhe jo nga popujt dhebrezat e ardhshëm “.

ENERGJI E PASTERENERGJI E PASTERENERGJI E PASTERENERGJI E PASTERENERGJI E PASTERNGA SHALQINJTENGA SHALQINJTENGA SHALQINJTENGA SHALQINJTENGA SHALQINJTE

Mbetjet e shalqinjve mund tëpërdoren për prodhimin ebiokarburantëve. Një studim i “Biotechnology for Biofuels -Agricultural Research Service “ nëOklahoma tregon se këto mbetjemund të prodhojnë etanol nëmënyrë të qëndrueshme dukekursyer kështu shumë sipërfaqe tëmbjella që do të përdoreshin përbimë të tjera, si misri për prodhimine tij. Kultivimi i shalqiut prodhonshumë mbetje. Rreth 20% e tyre,për shumë arsye ngel në ara dhekalben. Për të mos humbur, këtombetje mund të shfrytëzohen përlëngun e tyre të ëmbël, që mund tënxirret lehtë nga fermentimi, tëprodhohet biokarburant.

Studjuesit kanë llogaritur senga çdo gram sheqer merren 0. 4gram metanol, kështu që ngambetjet e shalqiut në një hektartokë të kultivuar, mund të merrenrreth 220 litra metanol. Dukemenduar se ky biokarburant merretvetëm nga mbeturinat, kostua e tijështë pothuajse zero.

vërtetë nuk është statusi por pritjadhe ndihma e tyre nga vende që nukjanë atdheu i tyre.

Efektet e ngrohjes globale e tëndryshimeve klimatike janë bërë sotnjë realitet dramatik në shumë vendeqë po i paguajnë pasojat me viktimee të mbeturit pa shtëpi. Në Brazil,vetëm në 2009 janë mbi 1 milionnjerëz me një numur 400 deri 600 mijë

të pasrehë, 350 të tillë janë goditurnë Namibi, vetëm në muajin janar. NëNamibi nga këto pasoja, 50 % errugëve dhe mbi 60 % e të mbjellavejanë shkatërruar me rrjedhoja të rëndapër ekonominë dhe mbijetesën : sipasOKB edhe 544 mijë vetë do tëpërballen me mungesën e ujit dheushqimeve në 2009-2010. Le tëkujtojmë akoma se 1600 mijë personakanë ngelur pa strehë, numur qëvazhdon të shtohet dhe 140 mijëviktimat e Myanmarit she 3 milionëtë pastrehët e vitit 2008.

JO VETEM PER KURIOZITET EKOEMIGRANTET - NJEFENOMEN NE RRITJE

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel. ; 04 234 851, Cel. ; 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

CMYK

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu

• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari• Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKU• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,

Tirane – Gani Moka

KY NUMUR I GAZETES EKOLEVIZJA SPONSORIZOHET NGAPROGRAMI : " FORCIMI I SHOQERISE CIVILE SHQIPTAREPER NJE MJEDISI ME TE MIRE ", MBESHTETUR NGAAMBASADA HOLLANDEZE NE SHQIPERI

• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi• Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres, president Bashkim

Shyle.• EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magda CARA• Shoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder Sala• Agjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim Hajno

AKULLNAJAT POSHKRIJNE ME SHPEJTESI Në 31 gusht, në ditën e fillimit të

punimeve të konferencës së tretëndërkombëtare për klimën në Zvicër,kryeministri nepalez M. KumarNepal përuroi konferencën rajonalembi ndryshimet klimatike. Një

NGROHJA GLOBALE DHE BIODIVERSITETIrëndësi të veçantë e, midis të tjerave,do ti jepet dëmeve të shumta, tëshkaktuara nga efekti serrë nëakullnajat e vargmaleve në Himalaja,të konsideruara si Poli i tretë, pasatyre të Veriut dhe të Jugut. Dukeju drejtuar delegatëve të gjashtëvendeve të Azisë jugare,

kryeministri lëshoi një thirrje alarmipër emergjencën e përballimit tëkësaj situate dramatike, sidomos përkëtë zonën të botës. Në rajonin emësipërm uji, nga i cili varet jeta erreth 1. 3 miliardë njerëzve, vjenpothuaj totalisht nga akujt eHimalajës dhe. Dokumenti ipërgatitur për këtë takim ështëquajtur “Nga Kathmandu nëaKopenaghen “ (kryeqyteti danez,ku do të mbahet nga 7 deri 18dhjetor Konferenca e OKB përklimën), rikujton gjithashtu seakullnajat e Nepalit dhe Himalajaveushqejnë 6000 lumej të Azisë.Reduktimi i akullnajave ka shpeshdy aspekte të ndryshme : shtohenzonat e goditura nga thatësira tëmëdha, por dhe në të njëjtën kohë,nga shkrirja e tepër e akujve, rritetniveli i lumejve dhe liqeneve, dukesjellë përmbytjenë zonat e banuara.Sipas të dhënave të IPCC, akullnajate Himalajës furnizojnë Pakistaninme ujë për vaditje në bujqësi, dhe90 % e tij do të shterojë brenda vitit2035, si rezultat i ndryshimeveklimatike.

Vargmali i Himalajave, qështrihet në gjashtë shtete aziatike,

ka rreth 15 akullnaja që përmbajnëmbi 12 mijë kilometra kub të ujit tëëmbël. Prej andej burojnë disa prejlumejve më të mëdhej të Azisë siIndi, Gangu, Brahmaputra dheJangce. Por nuk është vetëmHimalaja që po shkrin. NëGroenlandë, ku ka vite që shkrirjavazhdon, në vendet ku kanë qënëakullnajat mijra vjeçare, banorët pombjellin perime. Në Peru akullnaja eKordiliereve të Bardha, nga 1970deri më sot, ka humbur 27% tëmasës së saj. Në Polin e Veriut akujtpo shkrihen me një shpejtësi më tëmadhe se ajo që parashikohej.

Trashësia e tyre mbi oqean, në 40vjetët e fundit, ka rënë nga 3. 1 në 1.8 metra, domethënë është zvogëluarme 40 %. Ndërsa shtrirja e tyre nëdhjetëvjeçarin e fundit ka rënë me 3%. del se akujt shkrihen më tepërnë trashësi se në përhapjen e tyre.Kjo, sipas ekspertëve, është akomamë e rëndë se tregon që poreduktohen akujt mijravjeçarë. Kjomund të çojë që të përballemi mëmë të keqen, zhdukjen totale tëakujve të Polit të veriut dhe njëndyshim rrënjësor i klimës nëhemisferin verior. Vetëm nga kyshkak niveli i oqeanëve është rriturme 3 mm, shifër që duket epapërfillëshme. Por duke marrëparasysh se ky fenomen lidhet meshtimin e masës së gazit karbonik, icili vazhdon të japë efekte afatgjatanë ndryshimet klimatike, gjendjabëhet dhe më emergjente. Që ngaviti 1997, katër raporte tënjëpasnjëshme të IPCC, tregojnë sesituata vazhdon të përkeqësohet.Për të mbajtur një rritje tëtemperaturës globale jo më tepër se2 gradë C, deri në vitin 2050, duhettë pakësohen emetimit e CO2 nëgjysmën e sasisë së sotme.

HIMALAJA NE DRITEN EZBULIMEVE TE REJA

Ndryshimet klimatike vazhdojnëtë godasin planetin dhe “thesarin “e tij të biodiversitetit. Në himalajënlindore, ku këto ndryshime povërehen më tepër në këtë zonë, janënë rrezik zhdukjeje një numur imadh speciesh : 10 mijë llojevegjetale, 300 specie gjitarësh, 977specie zogjsh, 176 reptilë, 105 amfibëdhe 269 peshq të ujrave të ëmbla.kjo del nga një studim disa vjeçar iWWF- Where Worlds Collide.Studimi, prej 1998-2008, ka përfshirë

SHKRIRJE BALANCA VJETORE

NDRYSHIMI NIVELIT TE DETIT

VITI Km³/VIT Km³/VIT +mm/vit 1996 56 -91 0.23 2000 92 -138 0.35 2005 167 -224 0.57

SHKRIRJA E AKUJVE NE POLIN E VERIUT DHE GROENLANDEDHE RRITJA E NIVELT TE OQEANIT BOTEROR

zonat e thella malore që shkojnë ngaIndia verilindore, në veriun e thellëtë Myanmarit deri në Nepal dherajonet e Tibetit.

Në mbi dhjetë vjet kërkime janëzbuluar jo pak, por 350 specie të reja: 244 bimë, nga 16 amfibë e reptilë,14 peshq, nga 2 specie zogjsh egjitarësh dhe mbi 60 jovertebrorë tërinj. Kuriozitet është zbulimi i njëdreri më i vogli në botë dhe njëzvarranik, në një minierë fildishi nëHukaWang, që egziston që prej 100milion vjetëve. Studiuesit shprehense kjo është një trashëgimibiologjike e paçmuar, nga më tëpasurat e lindjes, por në të njëjtënkohë e brishtë ndaj ndryshimeveklimatike dhe të rrezikuara tëzhduken përgjithmonë, nëse nuk dotë ndërhyhet sa më herët ndaj tyre.“ Himalaja “, thotë M. Midulla,përgjegjëse e programit të klimës nëWWF “ është e shumë e ndjeshmendaj ndryshimeve klimatike pormund të shpëtohet “. Duke paturparasysh akordin që pritet të arrihetnë dhjetor në Kopenhagen, ajoshton se “vetëm një traktat ipërshtatshëm e kurajoz, i bazuar nëaleancën e vendeve të pasura eatyre të varfra mund ta bëjë këtë.