Upload
monika-ptak
View
20
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
1
Nina Budziszewska
Buddyzm tybetaski w Polsce
[w:] Recepcja elementw kultur i cywilizacji indyjskich w Polsce, tom 2, Instytut Studiw
Azjatyckich, Wrocaw.
Obecnie w Polsce dziaa kilka buddyjskich grup wyznaniowych, wpisanych gwnie w
nurt zen (chi. chan) oraz nurt buddyzmu tybetaskiego. Na terenie Polski buddyzm zacz
rozprzestrzenia si w latach 70-tych XX wieku. Jednak jego szczeglny rozkwit przypada na
okres po roku 1989. W maju 1995 roku przez Departament Wyzna przy Urzdzie Rady
Ministrw polska Unia Buddyjska zostaa wpisana w rejestr kociow i innych zwizkw
wyznaniowych (dalej jako RKiIZW) w dzia B, pozycja 4, do ktrego wpisuje si
wyznaniowe organizacje midzykocielne1. Unia, ktrej zadaniem jest patronowa mniejszym
podjednostkom wyznaniowym, dziaa jako czwarta taka organizacja, obok Polskiej Rady
Ekumenicznej, Rady Zborw Ewangelicznych i Towarzystwa Biblijnego. J. w. Dalajlama
XIV w styczniu 1997 roku obj j swoim osobistym patronatem. Obecnie Unia Buddyjska
zrzesza osiem spord ponad dwudziestu grup buddyjskich dziaajcych na terenie Polski.
Wrd tej semki pi naley do tradycji buddyzmu zen, i s to: Bodhidharma, Zwizek
Czan, Kannon, Kanzeon, Kwan Um, oraz trzy grupy buddyzmu tybetaskiego: Dzogczen,
Karma Kamtzang i Khordong.2
Zanim przejd do przedstawienia zaoe wyznaniowych oraz praktyk poszczeglnych
grup buddyzmu tybetaskiego, nie tylko trzech zrzeszonych w Unii Buddyjskiej3, najpierw
oglnie omwi pi tradycji rodzimego buddyzmu tybetaskiego. Dziki temu poszczeglne
praktyki polskich grup medytacyjnych stan si bardziej zrozumiae i lepiej osadzone w
tybetaskim przekazie dharmy, naukach historycznego Buddy akjamuniego (skr. Buddha
kyamuni).
I. Pi tradycji tybetaskich
Buddyzm tybetaski oferuje przekaz nauk i praktyki w systemach czterech gwnych
szk buddyzmu tybetaskiego (ningma, kagju, akja i gelug) oraz przedbuddyjskiej rodzimej
tradycji bon. Zamiast jednak koncentrowa si na ukazywaniu rnic midzy tymi szkoami,
1 Pozycje zwizkw buddyjskich obecnych w RKiIZW udostpnione s na oficjalnej stronie Ministerstwa Spraw Wewntrznych, http://bip.msw.gov.pl/portal/bip/247/15644/Rejestr_kosciolow_i_innych_zwiazkow_wyznaniowych.html
[dostp 12.04.2012]. 2 Informacje zaczerpnite z oficjalnej strony Unii Buddyjskiej w Polsce: http://www.buddyzm.eu.org/pl/ [dostp 04.14.2012]. 3 Omawiane orodki to: Zwizek Buddyjski Khordong, Dzogczen, Zwizek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang; Bon Garuda, Centrum Jungdrung Bon (Cziama Ling), Bon Sanga Namkha Ling, Zwizek Tybetaskiego Bon "Sa Trik Er Sang"; Buddyzm Diamentowej Drogi (Karma Kagju), Tradycja Shangpa Kagju, Zwizek Buddyjski Dak Shang Kagyu, Mangalari Taklung Kagju Polska; Grupa Szambali; Drukpa Polska; Grupa Samten Tse (Wadrajana Tybetaska); Zwizek Yeshe Khorlo, Zwizek Buddyjski "Dzogezien Kunzang Cziuling.
2
o wiele istotniejsze dla wyznawcw buddyzmu tybetaskiego jest przedstawianie tego, co je
czy. Niekiedy zalecana jest wic metoda natychmiastowego wgldu w natur
rzeczywistoci, by innym razem stopniowo dochodzi do celu poprzez eliminacj przeszkd
mentalnych. Wszystkie szkoy zgodnie przyjmuj nakaz uwolnienia si od przywizania do
cyklicznej egzystencji, a take wypracowania w sobie szczerej postawy wyrzeczenia i
wspierania innych istot w drodze ku wyzwoleniu. Wykorzystywane s take zasady ycia
klasztornego opierajce si na zaoeniach pierwszego klasztoru buddyjskiego w Samje
(Wyl.4 bSam-yas). Filozofia natomiast bazuje na indyjskich naukach, ktre w VIII w. dotary
do Tybetu, szczeglnie na naukach mahajany madhjamaki (skr. mahyna madhyamaka),
czyli buddyzmu wielkiego pojazdu rodkowej drogi, skoncentrowanych wok
altruistycznego pragnienia niesienia pomocy wszystkim czujcym istotom. Wspln
powinnoci jest tutaj nakaz wiczenia w sobie postawy bodhiczitty (skr. bodhicitta), czyli
szczerego pragnienia osignicia owiecenia, by pomc innym istotom uwolni si od
cierpienia. Poprzez szczer intencj bodhiczitty bodhisattwa (skr. bodhisattva) owiecona
istota, zdobywa najwyszy stopie wspczucia (skr. karu), jakim moe suy innym
stworzeniom. Poprzez wspczucie pokonuje zarazem swoje wasne kurczowe przywizanie
do wiata sansary (skr. sasra) i bdne utosamianie siebie ze zwykym, codziennym
poczuciem ja. W szkole ningmy najwaniejsz praktyk jest dzogczen (Wyl. rdzogs czen),
czyli wielka doskonao, w szkole kagju mahamudra (skr. mahmudr), akjapowie
praktykuj lamdre, a gelugpowie opieraj si na tantrze Kalaczakry (skr. Klacakra),
Czakrasamwary (skr. Cakrasavara) oraz Guhjasamadzie (skr. Guhyasamja).
1. Ningma Szkoa Starych Tumacze
Ningma5 (Wyl. rnying ma) zwana jest Star Szkoa, poniewa stanowi najstarszy i
najwczeniejszy przekaz spord czterech szk buddyzmu tybetaskiego. Zwizana jest z
pierwszymi tumaczeniami sanskryckich nauk tantrycznych, ktre pojawiy si wraz z
przybyciem do Tybetu pierwszych buddystw. Doszo do tego za czasw panowania krla
Trisonga Detsena. Z tego wzgldu okrelana jest Szko Starych Tumacze (Wyl. snga
gjur). Wedug buddystw nalecych do ningmy starsze tumaczenia nios ze sob wiksz
warto, poniewa zostay dokonane przez urzeczywistnionych nauczycieli, a przez to
wierniej oddaj ducha indyjskiej nauki o buddyjskim wyzwoleniu.
Pierwszym nauczycielem doktryn pniej utosamionych z wykadni ningma, by
Samantabhadra (Wyl. kun tu bzang po), uwaany w ningmie za pierwotnego budd, bdcego
ucielenieniem ciaa najczystszej prawdy. W ontycznym wymiarze stanowi on take
najsubtelniejsz podstaw dla przejawiania si sansary, jak i realizacji nirwany. Sansara i
nirwana w Samantabhadrze istniej w nierozdzielnym, czystym stanie jako bezkresna
rzeczywisto-umys, przenoszc w ten sposb plan ontyczny w wymiar epistemiczny. Ten
stan mentalny jest moliwy do osignicia poprzez naturaln, bezwysikow, czyst obecno
4 Przy podawaniu nazw tybetaskich stosuj transliteracj Wyliego, najczciej stosowan dla jzyka tybetaskiego. Por. Turrell Wylie, A Standard System of Tibetan Transcription, Harvard Journal of Asiatic Studies, 22 (1959), s. 261-267. 5 Wicej na temat szkoy ningma buddyzmu tybetaskiego: John Powers, Wprowadzenie do buddyzmu tybetaskiego, Wydawnictwo A, Krakw 2008, s. 395-428.
3
w nienaruszonym stanie umysu, nieuaktywnionym adn myl, emocj czy pojciem,
wolnym od dokonywaniu podziau na trzy czasy, narodziny i mier, a take wszelkie
skrajnoci typu czarne-biae, tak charakterystyczne dla stanu sansary. Wszystkie one bowiem
zawieraj si w Samantabhadrze, majc w nim swoje rdo, drog i kres.
Nauki Samantabhadry nastpnie zostay rozpropagowane przez jego emanacj
Wadradhar (skr. Vajradhra), czyli Dorje Changa (Wyl. rdo rje 'chang). Od
Samantabhadry, uwaanego za esencj doskonaoci wszystkich buddw, pochodz take
inne nauki, ktre niczym soneczne wiato dobywaj si z niego. Obejmuj one osiemnacie
tantrycznych cykli mahajogi (skr. mahyoga), sutry (skr. stra) zawierajce praktyki anujogi
(skr. anuyoga) oraz nauki dotyczce najczystszej postaci umysu dzogczen. Wszystkie te
nauki poczone s w jeden zbir obejmujcy doktryny, praktyki, rytuay i osignicia
przekazywane w linii tradycji od nauczyciela do ucznia.
Oprcz pierwotnego buddy, Samabtabhadry, linia ta posiada take wielu
przewietnych nauczycieli: Padmasambhaw (skr. Padmasambhava), zwanego Guru
Rinpocze, ktry wedug legendy mia przegoni demony nkajce Tybet, Wajroczan (skr.
Vairocana), antarakszit (skr. ntarakita), ktrych nauczania stanowi podstaw dla teorii
i praktyki buddyjskiej.
Ningma posiada take klasyfikacj nauk na dziewi pojazdw: pojazd suchaczy,
samotnie przebudzonych oraz bodhisattww, nastpnie pojazdy zwizane z tantr dziaania,
dokonania oraz jogi, i w kocu trzy tzw. wewntrzne pojazdy: mahajogi, anujogi i atijogi
(skr. atiyoga), czyli dzogczen.
W przeciwiestwie do innych szk buddyzmu w Tybecie ningma nie angaowaa si
w polityk, i przewidujc problemy, z jakimi przyjdzie si Tybetowi boryka na przestrzeni
wiekw, cz swoich nauk ukrya w formie tzw. term. Nauki te w odpowiednim czasie, gdy
duch ludzki jest na nie gotowy, s stopniowo odkrywane. Przed ich przedwczesnym
odnalezieniem chroni je odpowiednie zaklcia. Gdy nastpuje odpowiedni moment, terton,
odkrywca skarbu, emanacja Padmasambhawy, znajduje te nauki. Term moe by wiele
rzeczy: teksty, figurki sakralne, przedmioty rytualne, fragment natury drzewo, skaa itp.
Istniej take tzw. termy mentalne, ktre predysponowana osoba odkrywa w swoim umyle.
Najwaniejszy punkt nauki szkoy ningma zajmuje przekaz dzogczen, pochodzcy od
Samantabhadry, ktry przekaza je Wadrasattwie, by ten wyoy je Garaba Dore. Dzogczen
nie stanowi jakiej szczeglnej szkoy filozoficznej, czy te jego nauki nie s wpisane w
okrelony nurt praktyki. Stanowi on bezporedni wgld w samo sedno rzeczywistoci, w
czyst natur umysu. Nauki, jak i wgld, udzielane s przez mistrza uczniowi. Dzogczen w
systemie trzech wewntrznych tantr stanowi ich ukoronowanie. Mahajoga, pierwszy poziom,
ukazuje wszystkie zjawiska jako emanacje umysu, bdcego nierozerwaln jednoci pustki i
zjawisk. Anujoga, drugi poziom, wszystkie myli i formy przedstawia jako puste w swej
istocie, a t pustk, ciao prawdy, identyfikuje si z Samantabhadri (skr. Samantabhadr,
Wyl. kun tu bzang mo), maonk Samantabhadry, ktry utosamiany jest ze zjawiskami.
Stanowi oni zatem nierozerwaln par zczenia pustki i zjawisk. Medytujcy ma zatem za
zadanie zrozumie, i zjawiska nie pochodz ze zwizkw przyczynowo-skutkowych, tworz
one bowiem jedno z pustk, i to wanie ta jedno jest rdem ich manifestacji jako wiat
sansary. Dowiadczenie tej jednoci stanowi cel atijogi, czyli dzogczen.
4
Poniewa ty sam jeste mandal bstwa,
naturalnie zamanifestuj si sam sobie []
Nie wyrzekaj si samsary, bo jeli j porzucisz,
nie osigniesz stanu buddy.
Poniewa Budda nie przebywa gdzie tam,
on jest wanie sam wiadomoci.
Samsara nie jest jakim miejscem;
ona powstaa wewntrz twojego umysu.6
Jak wyjania Sogjal Rinpocze, mistrz tradycji ningma, autor Tybetaskiej Ksigi ycia i
Umierania, sansara powstaje wwczas, gdy umys zwraca si na zewntrz siebie, nirwana
natomiast jest umysem skierowanym ku swemu wntrzu7. Z tego wzgldu umys jest terenem
praktyki i przeksztacenia, jakiemu musi ulec czujca istota. Podstawow praktyk dzogczen
jest tzw. spontaniczne przecicie wizw (Wyl. kregs czod, czyt. trekczo lub trekczio. a
niekiedy trekczie). Praktyka ta polega na przejrzeniu natury zjawisk, ktre okazuj si by
nierozerwalne od pustki, nigdy niesamozalene.
Nauki dzogczen rozrniaj midzy zwykym dyskursywno-dualistycznym umysem
(Wyl. sems), dziaajcym w codziennym yciu, a czystym umysem samym w sobie (Wyl.
sems njid), bdcym podstaw, ktra jest identyczna z natur buddy, nietknit skaeniem i
brudem mentalnym. Podstawow wasnoci tego umysu jest czysta obecno, rigpa (Wyl.
rig pa). Podstawow praktyk jest utrzymywanie wiadomoci czystej obecnoci, ktra
pojawia si w momentach wyciszania umysu, odcinania go od dyskursywnego mylenia, by
skoncentrowa na wiadomoci podstawowego czystego wiata.
Dzogczen Ponlop, jeden z czoowych mistrzw tradycji ningma i kagju, wyjania8, e
oznacza dzog doskonali, wypeni, wyczerpa, czen wielki, w ten sposb dzogczen
znaczy wielkie spenienie lub wielkie wyczerpanie9. Jest to cakowicie wolny stan
istnienia, bez nawet najmniejszej oznaki lgnicia do ego, poniewa kady rodzaj
emocjonalnych i mentalnych porusze zostaje zahamowany. Caa moc manifestacyjna
sansary zostaje zatem wyczerpana. Linia dzogczen bierze swj pocztek w buddzie
dharmakai, ciaa prawdy, Kuntuzangpo, ktry przedstawiany jest w niebieskim kolorze, bdc
nagim, co obrazuje nag rzeczywisto, owiecony wymiar prawdy. Kuntu, czyli cakowicie,
zupenie, a zangpo dobry, szlachetny, jest okreleniem na natur naszego umysu, ktra
w swej esencji jest cakowicie czysta i dobra. Jest to rzeczywisto wycznie czysta,
wyzwolona, podstawa dla wszelkich zjawisk jak i ich przejawiania si. Podstawa opisywana
jest jako bdca rdem wszystkiego tak sansary, jak i nirwany, z tego samego wymiaru
pochodzi zarwno niewiedza, jak i wiadomo (wiedza). Nirwana to brak cierpienia i blu,
6 Ibidem, s. 415n. 7 http://www.bodhitv.com/videos/discourse/mind-and-the-nature-of-mind [dostp 04.04.2012] oraz inne ciekawe nauki Sogjala Rinpocze [dostp 14.04.2012]: http://www.bodhitv.com/videos/discourse/meditation-sogyal-rinpoche,
http://www.bodhitv.com/videos/discourse/the-essence-of-buddhism,
http://www.bodhitv.com/videos/discourse/what-meditation-really-is,
http://www.bodhitv.com/videos/discourse/who-do-buddhists-pray-to. 8 Dzogczen Ponlop, Wyzwalajca inwokacja Samantabhadry, Wydawnictwo A, Krakw 2010, s. 35-68. 9 Ibidem, s. 35.
5
to bezustanne dowiadczanie podstawowej natury umysu, majcej waciwoci wolnoci i
przestrzennoci, to take dowiadczanie fundamentalnej dobroci, bdcej natur umysu10.
Przestrze umysu w swym czystym stanie posiada bowiem podstawowe cechy: dobro,
wiadomo i wolno. To dowiadczenie braku ego, co powoduje dostrzeganie niczym
niesplamionej rzeczywistoci, bdcej poza konceptualnym kategoryzowaniem, czy te
emocjonalnym zabrudzeniem. Podstawa ta w sutrze i tantrze zwana jest pustk (skr. nyat),
natomiast w mahamudrze i dzogczen alaja (skr. laya) lub kunszi (Wyl. kun gzhi). Jest to
podstawowa natura umysu11, zawsze obecna, niczym niesplamiona, a jedynie niedostrzegana
dla czujcej istoty wskutek tego, e zwyka wiadomo przylega za mocno do sansary. To
ona jest take podoem dla wszelkich rodzajw wiadomoci (skr. layavijna), zarwno
tych zwykych przynalenych piciu zmysom, oraz dla mdroci (skr. layajna). Z
przestrzeni nierozerwalnie zwizana jest czysta wiadomo (rigpa), bdca natur umysu.
W rzeczywistoci nie ma jednak adnych rodzajw umysu, istnieje tylko jeden
podstawowy strumie, ktry wskutek zego utosamiania si czujcej istoty wydaje si dla
niej by czym przysonitym i skaonym. Podstawa wszystkiego jest niezoonym,
niewyraalnym, samopowstaym wymiarem, nienazywanym ani sansar, ani nirwan, jest
niczym nieograniczon, niczym niezabrudzon przestrzeni. Nie ogranicza si do adnych
poj i okrele. Oprcz Kuntuzangpo zwie si take kadak pierwotna czysto.
Kadak istnieje w formie wielkiego wymiaru przestrzeni. Rozlego tej przestrzeni
nazywana jest spontanicznie powstajcym wymiarem i stanowi cz kadak,
pierwotnej czystoci. Pierwotna czysto nie oznacza negacji tego co nieczyste,
lgnicia do ego czy przeszkadzajcych emocji. Wie si to z egzystencj. Ta
kombinacja sprawia, e nasza podstawa pozostaje w rwnowadze midzy pustk a
spontanicznie powstajc wietlistoci [lhyndrub]12.
W istocie swej, w podstawowym, czystym stanie, rigpa, kadak i lhyndrub s tym
samym, spontanicznie obecna mdro, ktra jest pierwotnie czysta. Zjednoczenie owej
spontanicznej obecnoci i pierwotnej czystoci jest rigp13.
Za najwaniejsz w buddyzmie tybetaskim uchodzi praca z umysem, ktra moe
odbywa si na wiele sposobw. Jednym z nich jest praktyka dzogczen, ale wan rol
odgrywa take tybetaska joga jantra joga (skr. yantra yoga) oraz joga snu, ktre pracuj z
rnymi poziomami umysu. Poddaj si one praktyce, poniewa wedug wszystkich
czterech szk umys uwaany jest za w swej istocie bdcy przejrzystym wiatem.
Przejawia si na kilku poziomach, od zwykych, zwizanych ze zmysami i wiatem
dowiadczalnym, po subtelniejsze, skupione wok rnych emocji, po najsubtelniejszy
jedno czystej pustki i wietlistoci.
Chocia definiowany i osigany na rne sposoby, ten wrodzony fundamentalny
umys czystego wiata to kluczowy punkt zarwno w systemach najwyszej
10 Ibidem, s. 49. 11 Ibidem, s. 50. 12 Ibidem, s. 61 13 Ibidem, s. 67.
6
jogatantry zwizanych ze szkoami Nowych Tumacze [akja, kagju i gelug], jak i
w systemie Wielkiej Doskonaoci [dzogczen] szkoy ningmapy [Starych
Tumacze].14
Tym, co trzyma czujce istoty w wiecie sansary, jest nawykowe przywizanie i
bezmylne podleganie impulsom emocjonalnym i niewaciwym pogldom. Wrodzona
bogo, czysto i mdro umysu zostaje w ten sposb zaguszona u czujcej istoty.
Cay proces jest podtrzymywany przez natur samego umysu, ktry skonny jest
powtarza znane mu wzorce zachowa. Jeli na przykad kto regularnie wpada w
gniew, to coraz bardziej przyzwyczaja si do tej emocji i coraz atwiej
produkowa mu gniewne myli. A jeli wywiczy si we wspczuciu i mioci,
coraz atwiej i spontanicznej bd si one manifestowa. [] praktykujcy uczy
si postrzega zjawiska jako twrcz gr umysu, a myli jako powstajce z pustki
i w niej zanikajce.15
O praktyce i teorii dzogczen, a take niezwykle istotnej jodze snu w tradycji ningma
mona przeczyta w ksikach Czogjala Namkhai Norbu wydanych w jzyku polskim:
Jantra-joga. Tybetaska joga ruchu; Kryszta i cieka wiata. Sutra, tantra i dzogczen;
Dzogczen. Stan doskonaoci samej w sobie; Nauki dzogczen; Narodziny, ycie i mier
wedug medycyny tybetaskiej i nauk dzogczen; Joga snu i praktyka naturalnego wiata. O
samej naturze umysu w przystpny i jasny sposb napisa Dzogczen Ponlop w ksice Umys
poza mierci.
2. Szkoa kagju Linia Przekazu Nauk
Szkoa kagju16 (Wyl. bka brgjud), dos. linia przekazu nauk, wywodzi swoje nauki od
Wadradhary, ktry przekaza je bezporednio Tilopie, nastpnie nauki otrzyma Naropa,
ktrego gwnym uczniem Marpa, ktry nauki przekaza Milarepie. Wadradhar uwaa si
za doskonalsza od Buddy akjamuniego emanacj prawdy, poniewa reprezentuje
sambhogakaj, ciao radoci, podczas gdy Budda jest manifestacja nirmanakaji, ciaa
emanacji, przejawienia w wiecie. Szkoa kagju podzielona jest na cztery gwne i osiem
pomniejszych podszk. S to: karma kagju lub karma kamtsang, tselpa kagju, baram kagju i
pakmo kagju oraz: drikung, taklung, tropu, drukpa, mar, jerpa, szuksep i jamsang.
Do najistotniejszej praktyk zalicza si tzw. sze jog Naropy (Wyl. na ro czos drug):
ciepo (Wyl. gtum mo, czyt. tummo), iluzoryczne ciao, sen, przejrzyste wiato, stan poredni
(Wyl. bar do), przeniesienie wiadomoci (Wyl. po ba, czyt. poa).
1). Praktyka tummo (ciepo) polega na umiejtnoci wzbudzania oraz kierowania
wewntrznym ciepem, ktre tworzone jest moc wizualizacji soca lub ognia. Istotn rol
odgrywa tu take znajomo subtelnych kanaw energii (Wyl. tsa, skr. nad), poprzez ktre
poruszaj si energie, zwane lung (skr. pra).
14 John Powers, Wprowadzenie, s. 391. 15 Ibidem, s. 392. 16 Wicej na temat szkoy kagju: ibidem, s. 429-467.
7
Dziki swej praktyce jogin uczy si kierowa strumieniem energii zwanej
owiecon postaw (bjang czub sems, bodhicitta) i sprawia, by z prawego i
lewego kanau wpyn on do kanau centralnego. Nastpnie sprawia, by energia
wznosia si, dosigajc kolejnych czakr (rtsa kor, czakra). Towarzyszy temu
doznanie rosncego ciepa i wiata, ktre czasami podnosi maksymalnie
temperatur ciaa. [] celem praktyki pozostaje bezporednie dowiadczenie
wietlistej natury wiadomoci, ktra zamanifestowaa si w postaci ciepa i
wiata. W jodze tej wietlisto umysu manifestuje si w widzialny i namacalny
sposb, jednak zasadnicz kwesti jest bezporednie dowiadczenie pynnej,
przejrzystej natury umysu.17
2). Gdy uzyskao si kontrol nad lung, medytujcy uywa poczenia lung z
umysem, by wytworzy iluzoryczne ciao w postaci tantrycznego bstwa. To wanie t
subteln form naley traktowa jako posta ja. Nastpnie jogin musi sprawi, by lung
przesza do centralnego kanau, a potem rozpucia si w czystym wiatle. Forma bstwa,
staje si wtedy naszym umysem, co skutkuje zanikiem przeszkadzajcych uczu (nienawici,
gniewu, awersji, namitnoci itd.). W tym stanie wszystkie zjawiska ukazuj swoj
prawdziw natur, jako nie samostwarzalne, a czerpice swoje rdo w czystej podstawie.
Dziki temu dowiadczeniu jogin zaczyna coraz bardziej dowiadcza tego, e rzeczywisto
nie jest czym raz na zawsze ustalonym, zewntrznym, niezalenym, podlega bowiem wielu
modyfikacjom i wpywom, a przede wszystkim osobista rzeczywisto polega na
wydarzeniach mentalnych.
3). Joga snu jest czym wicej ni tylko przejciem kontroli nad treci snw.
Pierwotnie zwizana jest z przeksztacaniem negatywnych stanw mentalnych oraz z
uzyskaniem wiadomoci nienia. Jest to jednak nakierowane na uzyskanie dogbnego
zrozumienia oraz dowiadczenia niesubstancjalnoci i niesamoistnoci wszystkich zjawisk i
osb, a take na przeksztacenie wasnego uwarunkowanego sansar umysu w umys czystej
krainy, umys buddy, wrodzony i autentyczny. Daje to take zrozumienie, e wszystkie istoty
w gbi s wyzwolone i przebywaj w czystych krainach buddw (np. budda Amitabha [skr.
Amitbha]).
Praktyka jogi snu daje take jeden bardzo wany rezultat podcina korzenie
wrodzonej niewiedzy, poprzez jak czujce istoty odradzaj si od niepamitnych czasw w
wiecie cyklicznej egzystencji. To, co dzieje si na zewntrz, przestaje by tak
niepodwaalnie niezmienne i niezalene od umysu, a zaczyna ukazywa si jako
manifestacja czystego, nieegoistycznego umysu.
4). Przejrzyste wiato jest naturalnym stanem umysu, do jakiego jogin w swej
praktyce dy.
Jego wietlisto jest nieograniczona, a jego zasig uniwersalny. Postrzegany jest
rwnie jako promieniujca pustka, z ktrej powstaj obrazy i koncepcje. Nie s
17 Ibidem, s. 439.
8
one jednak rne od umysu, s manifestacj jego twrczej mocy, a same w sobie
nie posiadaj niezalenej siy.18
5). Bardo (Wyl. bar-do, skr. antarbhva), czyli stan przejciowy, posiada sze
rodzajw. W naszym yciu przewanie dowiadczamy tylko dwch: bardzo ycia, na jawie,
dowiadczane od narodzin do mierci, oraz bardo snu. Poza nimi buddyzm tybetaski
wyrnia take: bardo rzeczywistoci dowiadczane podczas mierci, a dowiadczenie to dla
osoby niezaznajomionej z natur umysu jest wydarzeniem tak dramatycznym i
przeraajcym, e zamiast rozpozna natur przejrzystego wiata jako swoj wasn natur
nawykowo wpada w kolejne bardo, bardo stawania si, bdce manifestacj jej wasnego
umysu. Kolejnym bardo jest bardo medytacyjnego wchonicia, czyli skupienia wiadomoci
na przedmiocie medytacji. Bardo narodzin pojawia si, gdy istota czujca wciela si w nowe
ycie. Szczeglnie wany, jeli chodzi o realizacj przejrzystego wiata, jest moment mierci,
w ktrym na chwil odsania si czysta natura umysu. Wtenczas jogin moe rozpozna ten
stan jako swj najczystszy stan. Przewanie jednak umierajcy nawykowo poda za
karmicznym uwarunkowaniami i wizjami, jakie jawi si przed nim. Traktuje je
substancjalnie, przez co nie dostrzega w nich swobodnej ekspresji i manifestacji czystego
wiata, subtelnego umysu-energii.
6). Przeniesienie wiadomoci, ktre pojawia si w chwili mierci, daje moliwo
praktykujcemu przejcia bezporednio do czystej krainy buddy. Praktyk t szerzej omawia
Sogjal Rinpocze w Tybetaskiej Ksidze ycia i Umierania.
Szkoa ningma take dysponuje praktyk bezporedniego wgldu w czyst
rzeczywisto, zwan dzogczen, natomiast szkoa kagju stosuj nauki mahamudry, czyli
dosownie wielka piecz, wielki symbol. Mahamudra jest synonimem czystego umysu, jaki
znajduje si w kadej czujcej istocie
[] cieka mahamudry polega na bezporednim urzeczywistnieniu wietlistej
natury umysu, co prowadzi do natychmiastowej samorealizacji. Nauczyciele linii
kagju uwaaj j za najwysz ze wszystkich nauk buddyjskich i najszybsz ze
cieek do owiecenia. medytujcy o wielkich zdolnociach, ktrzy pilnie podaj
t ciek, moe w kadej chwili osign owiecenie dziki bezporedniemu
dowiadczeniu czystej. wietlistej natury umysu, ktra w esencji jest taka sama u
buddw, jak i u zwykych istot.19
Nauki mahamudry stosowane s take w innych szkoach buddyzmu tybetaskiego, take
szkoa gelug i akja bardzo ceni sobie jej praktyk. Podobnie praktyki dzogczen nie
ograniczaj si tylko do szkoy ningma i bon (autochtonicznej tradycji tybetaskiej), bdc
uznawanymi take przez pozostae trzy szkoy. Na polskim rynku dostpna jest bardzo
ciekawa ksika Mahamudra. Wielki Symbol autorstwa Lamy Gendyna Rinpocze, ktra w
jasny i przejrzysty sposb opisuje t nauk buddyjsk.
18 Ibidem, s. 446. 19 Ibidem, s. 452.
9
Ningmapa take stosuje praktyk czod (Wyl. gcod), celem jest odcicia przywizania
mentalnego do ego i ciaa. Praktykuje si tutaj wizje skadania wasnego ciaa w ofierze.
Medytujcy przywouje demony i wyobraa sobie, e jego ciao jest wiartowane i poerane
przez nie. Cel jest jeden: anihilacja ego poprzez skonfrontowanie go z jego najwikszymi
obawami, z najbardziej demonicznymi sferami, jakie tylko si w nim znajduj, a nastpnie
poprzez ofiarowanie najcenniejszej czci ego ciaa odcicie siy napdowej ego.
Ostatecznie okazuje si, e demony, gniewne bstwa i bogowie, agodne bstwa, s tylko
manifestacj umysu, bazujc na karmanie danej osoby.
3. Szkoa akja Szkoa Drogi cieki i Owocu
Szkoa akja20 (Wyl. sa skya) za gwn praktyk przyja medytacj cieki i owocu,
zwan lamdre (Wyl. lam bras). Praktyka ta oznacza, e zarwno cieka, jak i owoc s
nierozdzielne, gdy z perspektywy owiecenia wszelki podzia zanika. To umys odpowiada
za to, e co zwane jest cieka, co owocem, a co objte inn nazw, zatem pocztkowy
krok polega na odrzuceniu naturalnego przywizania umysu do kategoryzowania.
Jaka jest samsara, taka jest nirwana. Mwimy wic, e nie ma nirwany innej ni
samsara. Samsara opiera si na formie, dwiku itd., na uczuciach i pozostaych
czterech skandhach, na zmysach, gniewie, iluzji i pozostaych trzech. Wszystkie te
elementy tak naprawd zanurzone s w nierwanie i tylko w wyniku zudzenia
jawi si jako samsara. Mdry czowiek moe trwa w samsarze rozpoznajc w
niej nirwan.21
4. Szkoa gelug Szkoa tych Czapek
Zaoycielem szkoy gelug22 (Wyl. dge lugs pa), najmodszej szkoy buddyzmu
tybetaskiego, z jakiej pochodzi linia dalajlamw, jest Tsongkhapa Losang Drakpa. Zebra on
nauki i praktyki w dwch dzieach: Wielkie ukazanie etapw cieki oraz Wielkie ukazanie
tajemnej mantry. Szkoa ta zwana jest take now kadamp, poniewa historycznie wywodzi
si z przekazu tradycji kadam, zaoonej w XI w. przez indyjskiego uczonego Ati (skr.
Ata).
Punktem wyjcia w praktyce gelug jest umys skaony mentalnymi zaciemnieniami,
ktre utrudniaj waciwe postrzeganie rzeczywistoci. Natura tych zaciemnie jest taka, e
powoduj u czowieka cige powtarzanie nawykowych, skaonych dziaa, ktre nastpnie
owocuj negatywnymi stanami mentalno-uczuciowymi. Wyjciem z tej sytuacji jest zatem
eliminacja tych nawykw, ktre powoduj niewaciwe postrzeganie wiata i siebie,
napdzane niewaciw wiedz, zym stanem wiadomoci-umysu.
20 Ibidem, s. 470-498, oraz wicej informacji i szkole akja w wywiadzie przeprowadzonym z Ngakp Jampa Thaye, por. http://www.dharma.pl/component/content/article/25-ngakpa-jampa-thaye---historia-szkoly-siakja
[dostp 14.04.2012]. 21 Ibidem, s. 492. 22 Ibidem, s. 499-533.
10
Praktyka medytacyjna polega zatem na eliminacje negatywnych stanw mentalnych,
ktre jedynie tymczasowo ukazuj si czowiekowi jako rzeczywiste. Owo przywizanie do
nich, identyfikacja z ich intensywnoci i treci odciga wiadomo od jej czystego,
podstawowego rda. Jak opisuje J. w. Dalajlama XIV:
Zasadniczo wiadomo ma natur przejrzystoci i poznania, podatna jest na
zmiany i przeksztacenia. Dlatego esencjalna natura wiadomoci jest czysta i
przejrzysta, co oznacza, e iluzje, ktre zanieczyszczaj umys, nie przenikaj do
jego natury. Wszelkie mentalne zaciemnienia, jak niewiedza i inne niepokojce
stany, s ubocze, a wic nie stanowi nieoddzielnego aspektu naszego umysu.23
Pierwszym krokiem zaradczym jest zatem zmiana bd zniwelowanie uczu, ktre
czowiek ywi wobec wiata sansary. Najmocniej przywizani jestemy do naszego ciaa oraz
poczucia ja, ktre jawi nam si jako substancjalnie podstawowe i niezmienne. Te dwa
pojcia odpowiadaj za najsilniejsz moc zaciemnienia mentalnego. Praktyk zaradcz jest
rozwijanie myli o przemijalnoci, o braku identyfikacji z ciaem i poczuciem ja, oraz co
najwaniejsze rozwijanie w sobie altruistycznej postawy wspczucia (skr. karu) i mioci
wobec wszystkich stworze, tak przyjaci, jak i wrogw. Nie ma znaczenia bowiem
zewntrzna otoczka i sansaryczna sytuacja, lecz to, w jaki sposb dana osoba czy wydarzenie
wpywa na rozwj duchowy, na praktyk wspczucia i mdroci wewntrznej. Ideaem jest
wyksztacenie w sobie postawi bodhiczitty, ktr charakteryzuje si bodhisattwa,
wspczujca istota, ktra pragnie osign owiecenie dla dobra wszystkich istot. Tak dugo
odwleka wstpienie w nirwan, pki wszystkie cierpice istoty, zanurzone w oceanie sansary,
nie dostpi wyzwolenia, czyli nie uwolni si od negatywnych stanw mentalnych i
wszelkiego blu z nimi zwizanego. Bodhisattwa postrzega take, i wszystkie istoty
posiadaj potencja buddy, s czyste wewntrznie, lecz spltane wasnymi koncepcjami i
blem.
W celu oczyszczenia umysu praktykuje si medytacj na pustk oraz wzbudzenie w
sobie gbokiego, nieuwarunkowanego wspczucia, od ktrego nieodcznym jest trening
mdroci. Mdro bowiem jest tym, co niszczy ze, negatywne emocje, nie pozwalajce
czujcej istocie cieszy si czystym i radosnym stanem umysu. Mdro jest znajomoci
waciwego funkcjonowania rzeczywistoci, a take umysu. Jest ona nabywan moc
wspczucia i poprzez wspczucie nabywana. Zamiast zatem pogra si w zych emocjach,
ptajcych umys, lepiej powzi praktyk wspczucia i mdroci.
Chocia zarwno kagju, jak i akja posiadaj swoje linie przekazu tzw. inicjacji
kalaczakry, to jednak szkoa gelug, szczeglnie kultywuje jej tradycj. Kalaczakra zostaa
przyniesiona do Tybetu przez indyjskich mistrzw buddyzmu. Sama w sobie stanowi system
praktyk Najwyszej Tantry.24 Oto, w jaki sposb inicjacj kalaczakry opisuje Alexander
Berzin:
23 Ibidem, s. 521. 24 Aexander Berzin, Inicjacja Kalaczakry, Wydawnictwo A, Krakw 2005, s. 44n.
11
Po otrzymaniu jej we waciwy sposb, angaujemy si w praktyki medytacyjne
fazy stwarzania, a nastpnie fazy doskonaoci w formie buddy zwanego
Kalaczakr. Dziki tym dwm fazom, uzyskujemy dostp do najsubtelniejszego
poziomu swojego umysu i wykorzystujemy go po to, by postrzega rzeczywisto.
Pozostajc cigle skupionym na rzeczywistoci, na zawsze eliminujemy jej bdne
postrzeganie i wynikajce z tego pomieszania instynkty, w ten sposb wyzwalajc
si z zewntrznych i wewntrznych cykli czasu. Jest to moliwe, poniewa nasza
tantra podstawy, nasz indywidualny umys przejrzystego wiata, stanowi podoe
kadej chwili dowiadczenia i, podobnie jak czas, nie ma koca. Kiedy nasz
najsubtelniejszy umys zostaje wyzwolony z najgbszej przyczyny wywoujcej
impulsy energii napdzajce cykle czasu i doprowadzajcej do uwizienia w nich,
zaczyna on tworzy ciaa buddy w formie Kalaczakry.25
Wicej nauk na temat kalaczakry mona znale na oficjalnej stronie J.. Dalajlamy
XIV26, gdzie zamieszczonych jest take wiele wideokonferencji, bdcych zapisem spotka
duchowego przywdcy Tybetu z naukowcami pochodzcymi z caego wiata. J.. Dalajlama
XIV, czsto podczas wielogodzinnych sesji, objania nauki buddyzmu tybetaskiego,
odpowiada na pytania widowni, a take wraz z naukowcami prbuje znale punkty
stycznoci midzy pierwszoosobowym podejciem do umysu (buddyzm) a trzecioosobowa
perspektyw badawcz.
5. Prebuddyjska tradycja bon
Kiedy pierwsi wyznawcy buddyzmu przybyli do Tybetu z Indii w VIII wieku, rdzenna
ludno tych ziem praktykowaa szamanistyczn religi bon27, nazwan pniej Pierwotnym
Bon. Religia ta bya typowym archaicznym szamanizmem i animizmem28. W pewnym
momencie na ziemie wschodniego Tybetu, do krlestwa Siang Siung29, przyby owiany
legend, wedug niektrych poda uwaany za w peni owieconego pierwotnego budd
Tonp Szenrab Miocze (Wyl. gSzen-rab mi-bo-che)30. Pochodzi on z lecego na pnocny
zachd kraju Taksik uwaanego za mityczn krain Szambal, centrum wiata w tradycji
indo-iraskiej31.
25 Ibidem, s. 43. 26 http://www.dalailama.com/webcasts/post/231-kalachakra-2012-preliminary-teachings [dostp 14.04.2012]. 27 John Powers, Wprowadzenie s. 535-555. Termin bon oznacza prawd, rzeczywisto. Por. Nima Dagpa Rinpocze, Bon jako rdo kultury tybetaskiej, http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_11/1232110901/ [dostp 14.04.2012]. 28 John Raynolds, Tradycja Dzogczen Bonpo i Ningmapy,
http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_13/1231941333/ [dostp 14.04.2012]. 29 Tame; a take John Powers, Wprowadzenie, s. 541; oraz John Raynolds, Staroytny tybetaski szamanizm bonpo, http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_11/1232110040/; oraz Namkhai Norbu Rinpocze,
Zwierciado wietlistego umysu, http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_10/1232109536/ [dostp 14.04.2012]. 30 Imi Szenraby Miocze oznacza Najwitszy Czowiek. Por. www.buddyzm.terramail.pl/index.html [dostp 14.04.2012]; znaczy take Wielki Najwyszy Szaman. Por. John Raynolds, Staroytny tybetaski szamanizm. 31 Wedug legendy Miocze, za pomoc ekstatycznych technik porozumiewania si z duchami i specyficznych egzorcyzmw, pokona nkajcego go demona, zyskujc w ten sposb zdolno nauczania innych. Por. John Raynolds, Staroytny tybetaski szamanizm
12
Zanim Szenraba przyby na ziemie Siang Siung, tamtejsza ludno indogeniczna
praktykowaa krwawe szamaskie rytuay. Dopiero Szenraba nauczy autochtonw praktyki
dawania wykupu, czyli ofiarowania duchom, zamiast zabitych zwierzt, ciastek
pomalowanych na kolor czerwony, imitujcy krew32. W ten sposb pierwotny, szamaski bon
przeszed w Yungdrung Bon (Wyl. gyung-drung bon)33, czyli nauki Miocze o bezkrwawym
wyzwoleniu, oznaczajce przekaz sutr, tantr i dzogczen. Okoo XIV wieku powsta tzw.
Nowy Bon (Wyl. bon gsar-ma), stanowicy poczenie bon z buddyzmem indyjskim ze
szkoy Ningma, opierajcy si na ukrytych tekstach34.
Czowiek wedug bon skada si z triad: cielesnej i duchowej. Triad cielesn stanowi
cielesne warunki percepcji (Wyl. lus-ngag-id), triad duchow natomiast duchowe
uwarunkowania wiadomoci mentalnej (Wyl. chla-yid-sems). Sem oznacza umys, yid
mentaln wiadomo, a chla poywienie, dusz. lady karmiczne, baczag (Wyl. bagczag),
gromadzone s w chla, osadzonej w samogenerowanej energii, zwanej alaja lub kunszi.
Kwesti relacji ciaa i umysu, bon rozwizuje poprzez umieszczenie czowieka na dwch
planach egzystencji. Jedynie w relatywnym stanie zrnicowania czowiek postrzegany jest
jako istota dualna (Wyl. lus sems), gdy na absolutnym poziomie wrodzonej jednoci
czowiek stanowi harmoni ducha-myli-umysu (Wyl. bla yid sems). Zczenie ciaa z
umysem jest relatywne, przez co czowiek znajduje si w cigej przemianie.35 Jednak to
wanie dziki osadzeniu w kondycji egzystencjalnej czowiek moe wyzwoli si ze ladw
karmicznych.
Wedug bon caa rzeczywisto stanowi jedn zasad, zwan Wszechdobrem, posiada
ona aspekt mski, zwany Kuntuzangpo, oraz eski Kuntuzangmo. Stanowi podstaw
zarwno rzeczywistoci dowiadczalnej, jak i jest najczystszym potencjaem umysowym,
opatrzonym take nazw dzogczen. Rzeczywisto jest jedna, umys jest jeden, jedyna rnica
midzy istotami przebywajcymi w nirwanie polega na tym, e negatywne, przechodnie
uczucia i stany mentalne, nie zaciemniaj czystej natury ich umysu, podczas gdy istoty
sansaryczne identyfikuj si iluzorycznymi wytworami czystego umysu, nie dostrzegajc w
nich jego naturalnej ekspresji.
Nauki bon podzielone s na dziewi pojazdw, z ktrych najwaniejszym jest pojazd
dziewity dzogczen, odpowiadajcy naukom ningmy.
W tekstach bon zawierajcych nauki dzogczen pojawia si stwierdzenie, e wiat
jest emanacj wietlistego umysu. Wszelkie zjawiska bdce przedmiotem
dowiadczenia s jego iluzorycznymi projekcjami, ktre istniej tylko w nim.
Umys natomiast jest czci pierwotnej podstawy caej rzeczywistoci, ktra
nazywa si natur bon. Jest ona wielobarwnym wiatem, ktre przenika ca
rzeczywisto, a rzeczywisto jest wanie manifestacj tego wiata.36
32 Nima Dagpa Rinpocze, Bon jako rdo 33 Termin Yungdrung Bon mona przetumaczy w sanskrycie jako Svastika-dharma, czyli soneczny krzy, symbol wiecznoci i niezniszczalnoci, odpowiednik buddyjskiego vajra, czyli diament. Por. John Raynolds, Tradycja Dzogczen 34 John Raynolds, Staroytny tybetaski szamanizm. 35 Andrew N. Wonicki, Jungdrung Bon, http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_12/1231939417/ [dostp 14.04.2012]. 36 John Powers, Wprowadzenie, s. 552.
13
Szczegln praktyk, majca na celu przeksztacenie negatywnych emocji, jest joga
snu. Obecnie najwikszym jej propagatorem w tradycji bon jest Tenzin Wangyal Rinpocze,
autor Tybetaskiej jogi snu i nienia.
II. ZWIZKI BUDDYJSKIE W POLSCE
Zwizki buddyjskie dziaajce na terenie Polski rozmieszczone s we wszystkich
wikszych miastach, gromadzc wok w swoich salach medytacyjnych czsto do spore
liczby praktykujcych. Omawiajc je, zaczn od trzech zrzeszonych w Unii Buddyjskiej.
1. Zwizek Buddyjski Khordong37
Orodek Zwizku Buddyjskiego Khordong znajduje si w miejscowoci Darnkw
niedaleko Kudowy Zdrj. Nazwa orodka oznacza dokadnie "pojedynczy may dom w
grskim zaktku" i nawizuje do dawnego tybetaskiego klasztoru Khordong w regionie
Kham.
Nie wiadomo, kto zbudowa tybetaski klasztor, tradycja za zaoyciela uwaa
Nubcziena Sandzie Jeszie, ktry by jednym z dwudziestu piciu uczniw Guru Rinpocze.
Klasztor ten uwaany jest za miejsce wite, pene energii i dogodnych warunkw, by
owocnie praktykowa dharm i medytacj.
Gwny mistrzem khordong jest Czime Rigdzin Rinpocze (1922-2002), zwany take C.R.
Lam, rozpoznany jako inkarnacja mistrza szkoy ningma Nudana Dorde. Jak czytamy na
stronie oficjalnej zwizku:
W wieku czterech lat Rinpocze intronizowano w Klasztorze Khordong, we
wschodnim Tybecie, gdzie zdoby pene tradycyjne wyksztacenie. Studiowa
gramatyk, architektur, mandal, medycyn, filozofi i tantry. Od sidmego roku
ycia manifestowa siddhi, czyli owiecone waciwoci. Wtedy te odkry swoja
pierwsz term, nauki ukryte w VIII wieku n.e. przez Padmasambhaw i jego
uczniw. W wieku 19 lat zakoczy swoj edukacj, otrzymujc tytu Dorde
Lopon Czenpo, stanowicy odpowiednik doktoratu. [] W latach 1954 - 1984
piastowa stanowisko profesora jzyka, kultury i filozofii tybetaskiej na
Uniwersytecie Rabindratanha [Rabindranatha popr. autorki] Tagore w
Szantiniketan, gdzie kierowa katedr tybetologii. Stamtd wspomaga rodakw,
ktrzy po chiskiej inwazji na Tybet i po rewolucji kulturalnej emigrowali do
Indii. Rinpocze by prawdopodobnie jednym z pierwszych tybetaskich lamw,
ktrzy przybyli na Zachd. W 1984 Czime Rigdzin Rinpocze przeszed na
emerytur i od tego czasu popularyzuje tradycyjne nauki, ktrych by jednym z
ostatnich dzierawcw. Rinpocze udziela przekazw nauk Padmasambhawy
takich jak Dziangter (Bjangter - Pnocny Skarb, termy XIV wiecznego tertona
37 http://www.khordong.pl/ [dostp 14.04.2012].
14
Rigdzin Godema), term Nudana Dorde oraz wasnych. Od 1993 roku, kiedy
Rinpocze po raz pierwszy odwiedzi Polsk, przyjeda do naszego kraju co roku
a do swojej mierci w 2002 r.38
Wrd nauczycieli polskiego orodka Khordong wymieniani s Tulku Thondup, Jomo
Gudrun oraz James Low. Nauki orodka, ktremu Rinpocze nada nazw poytek dla
wszystkich, odbywaj si w tradycji Dziangter i Khordong. Corocznie ma tu miejsce take
ceremonia ofiarowania lampek malanych, podczas ktrej 111 111 lampek zapalanych jest w
intencji pokoju na wiecie. Orodek jest take miejscem regularnych wicze medytacyjnych
i praktyk z mistrzami buddyzmu tybetaskiego. Tutaj take przechowywane s i tumaczone
buddyjskie teksty, a take rozwijany jest duch i tradycja tybetaska.
Zwizek zajmuje 91 pozycj dziau A RKiIZW.
2. Dzogczen39
Orodek odosobnieniowy Paldenling znajduje si w Beskidzie Niskim, blisko Dukli.
Teren podzielony jest na trzy rejony, wedug trzech cia (skr. kaya) owieconego umysu:
przestrze prawdy, czyli dharmakaji znajduje si na wzgrzach, w domku Longde, przestrze
radoci, sambhogakaji, poniej domku, oraz przestrze emanacji, nirmanakaji, stanowi grunt
domku odosobnienia, przeznaczonego do praktyk.
Praktyk gwn jest tutaj dzogczen, o ktrym wiele interesujcych informacji mona
przeczyta na oficjalnej stronie zwizku, jantra joga, czyli staroytna tybetaska joga ruchu,
sigajca do czasw Guru Rinpocze (Padmasambhawa), a take taniec wadry (skr. vajra),
czyli wykorzystywanie dwiku do praktyki oczyszczajcej.
Gwnym nauczycielem jest Czogjal Namkhai Norbu, ktry w doskonay sposb
opisa natur umysu, zarwno w stanie wolnym, jak i u czowieka, ktry nadal prbuje
wyrwa si z pt przywizania:
[] Co si tyczy wiadomoci, o ktrej si mwi, e jest stwrc wszystkich rzeczy,
Jeeli obecny jest stan pierwotnej wiedzy (rigpa),
Pozostawiam go w spokoju, takim jaki jest, bez adnego poprawiania,
Jeeli nie - po prostu utrzymuj obecno i przytomno.
Ty, ktry wci zmuszasz si do czego, rb jak uwaasz! []
Co si tyczy wykonywania rytuaw z tak zwanymi witymi przedmiotami,
Jeeli potrzeba, podejmuj si tego ze wzgldu na kontynuacje nauk,
Jeeli nie - utrzymuj ciao, mow i umys w naturalnym stanie.
Ty, ktry lubisz tak wiele przygotowa do praktyki, rb jak uwaasz! []
Co si tyczy bogactwa i mocy pochodzcych z tak zwanej dobrej karmy,
Jeeli je mam, uywam ich jako podstawy szlachetnych dziaa,
38 http://www.khordong.pl/index7.php, [dostp 14.04.2012]. 39 http://www.dzogczen.pl/menu-paldenling.html [dostp 14.04.2012].
15
Jeeli nie - jestem rwnie zadowolony i szczliwy.
Ty, ktry powicasz si gromadzeniu rzeczy, rb jak uwaasz! []
Wszystko co istnieje, chocia pozornie pojawia si jako dobre lub ze,
W ten sposb nie moe by rozrniane w wymiarze wiedzy Pierwotnej Podstawy,
Pozostaj wic w naturalnym stanie, pozbawionym wysiku.
Ty, ktry tkwisz w sidach akceptowania i odrzucania, rb jak uwaasz! []
Cokolwiek si pokazuje w naturalnym stanie,
W przestrzeni nie podlegajcej ograniczeniom miary ani kierunku,
Ciesz si tym jak ozdob.
Nie czyni adnego wysiku, eby co stwarza albo odrzuca.
Ty, ktry uznajesz preferencje, rb jak uwaasz!
Co si tyczy naturalnego stanu, niesplamionego myl,
Bez adnego wysiku utrzymuje jego yw obecno.
Po co analizowa go ograniczonym rozumem?
Ty, ktry palisz si do logiki, rb jak uwaasz.
W przestrzeni Pierwotnej Czystoci (ka-dag), w stanie spokoju,
Bezporednio doznaj wszystkich medytacyjnych dowiadcze,
manifestacji energii i wizji
I nie odczuwajc adnej potrzeby sztucznej praktyki religijnej, jestem szczliwy.
Ty, ktry oddajesz si umysowym spekulacjom, rb jak uwaasz! []
Naturalny od samego pocztku, nie dajcy si opisa stan
Jest przestrzeni przekraczajc wszelkie pojcia bytu i nie-bytu.
Spord wszystkich rodzajw istnienia samsary i nirwany, nie ma takiego, ktry nie byby
doskonay.
Ty, ktry tkwisz pogrony w sprzecznych mylach, rb jak uwaasz! []
Dla mnie, praktykujcego dzogczen, cokolwiek powstaje wyzwala si samo z siebie,
A wska cieka oczekiwa i lku zwizana z wysikiem, nie istnieje.
Jestem szczliwy przyjmujc cakowicie wolny sposb bycia.
Ty, ktry trzymasz si regu, rb jak uwaasz! []
Ty, ktry jeste skuty acuchami oczekiwa i lku,
Spokojnie porzu ten bezsensowny bl,
Wicej obserwuj siebie,
A moe dla ciebie rwnie pojawi si Wielka Doskonao. []40
Zwizek zajmuje 92 pozycj dziau A RKiIZW
3. Zwizek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang41
40 Cao na stronie oficjalnej Dzogczen: http://www.dzogczen.pl/menu-cnn/149-rob-jak-uwazasz.html [dostp 14.04.2012]. 41 http://www.benchen.org.pl/ [dostp 14.04.2012].
16
Gwny orodek Zwizku Karma Kamtzang Centrum Buddyjskie Bencien
znajduje si w Grabniku, blisko Warszawy. Oprcz niego mniejsze orodki medytacyjne
obecne s w Warszawie, Wrocawiu, Krakowie, Poznaniu, Toruniu, Rzeszowie, Bielsku-
Biaej i odzi.
Pierwotnie zwizek ten istnia wsplnie z innymi orodkami karma kagju w Polsce. W
1983 roku zostao zaoone Stowarzyszenie Buddyjskie Karma Kagju. Jednak potem, nastpi
rozam, cz polskich buddystw uznaa zwierzchnictwo J.w. Dalajlamy, J.w.
witobliwo XVII Gjalang Karmapa, czcigodnych Tenga Rinpocze, Bokar Rinpocze,
Thrangu Rinpocze oraz Khenpo Tsultrim Gjamtso Rinpocze, jednak przewaajce gro
odrzucio przewodnictwo tych mistrzw i odeszo ze zwizku. Tradycja karma kamtzang w
peni popara nauki owych mistrzw i przyja ich duchowy patronat. W 1994 roku uczniowie
Tengi Rinpocze zaoyli Zwizek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang, ktre pojawio si w
tym samym czasie, co Stowarzyszenie Karma Kagju, uformowane z tych czonkw
Stowarzyszenia Buddyjskiego, ktrzy nie uznali przewodnictwa wyej wymienionych
mistrzw. Tego samego roku zwizek karma kamtznag odwiedzili mistrzowie Tenga
Rinpocze i Sangje Njenpa Rinpocze, ktrzy ofiarowali sw duchow opiek nad zwizkiem, a
jako e Sangje Njenpa Rinpocze by najwyszym lam klasztoru Benciem (Benchen Phuntsok
Dargyeling Monastery) w Katmandu, zatem i polsk filie zaczto nazywa klasztorem
Bencien. Od roku 2005 Centrum w Grabniku prowadzi trzyletnie odosobnienia (drubkangu)
dla praktykujcych buddyzm.
Nauczyciele w tradycji karma kamtzang s przede wszystkim J.. XIV Dalajlama
Tenzin Gjamtso J.. XVII Gjalang Karmapa, a gwnymi mistrzami (rinpocze) klasztoru:
J.E. Sangje Njenpa Rinpocze, Czcigodny Tenga Rinpocze, Bencien Czime Tulku Rinpocze,
Sangter Tulku Rinpocze. W orodku w Grabniku na stale rezyduj take trzej lamowie: Lama
Rinczen, Lama Mingjur Sonam, Lama Janek. Lama Rinczen jest przewodniczcym polskiego
Zwizku a take opiekunek klasztoru Bencien w Grabniku, ponadto jako nieliczny spord
zachodnich lamw ma pozwolenia na udzielanie inicjacji do praktyk wadrajany (skr. vajra
yna), on take jest nauczycielem prowadzcym podczas praktyki trzyletniego odosobnienia.
Praktyka i nauka buddyjska odbywa si w orodku w myl gwnego przesania
Buddy, by przyj schronienie w Buddzie, dharmie i sandze. Obejmuje ona prawe
postpowanie, opanowanie umysu oraz dogbne zrozumienie przekazu. Jak czytamy na
stronie oficjalnej zwizku:
Na prawe postpowanie skada si dobroczynno, etyczna samodyscyplina oraz
cierpliwo. Opanowanie umysu osiga si przez praktykowanie medytacji, dziki
ktrej uczymy si nie pozostawa pod zalepiajcym wpywem destrukcyjnych
stanw umysu, takich jak: gniew, zazdro, pycha, dza, otpienie lub
rozproszenie. Gbsze zrozumienie pynie ze studiowania Nauk, rozwaania ich
oraz z dowiadczenia medytacyjnego.
Dziki pilnoci we wszystkich tych aspektach praktyki, stopniowo zanikaj
negatywne skonnoci, splamienia i zaciemnienia umysu. Pozwala to przejawi
17
si naturalnym, wrodzonym cechom, zwanym waciwociami Buddy - dochodzi
si do Przebudzenia.42
Poza powyszym schronieniem, mona zoy take wieckie lubowanie etyczne,
podczas ktrego kluczow role odgrywa zdobywanie nauk (dharmy Buddy), poniewa tylko
dziki niemu mona poczyni dalsze kroki w rozwoju medytacyjnym. Nastpnie take mona
poprosi Lam o udzielenie lubowania bodhisattwy.
Praktyka obejmuje cao czowieka jak jest trjca: ciao, mowa oraz umys i odbywa
si w tradycji diamentowego wozu wadrajany, uwaanego za ukoronowanie nauk
buddyzmu tybetaskiego. W orodku istnieje moliwo praktykowanie sekretnych nauk
wadrajany, ktre jednak wymagaj wiele wysiku i od praktykujcego. Wymagaj one
przewodnictwa i duchowego wsparcia ze strony Lamy.
Zwizek zajmuje pozycj 85 dziau A RKiIZW
4. Bon Garuda (Buddyzm Tybetaski)43
Zwizek Garuda jest organizacj, ktra reprezentuje tradycj Jungdrung Bon, ze
szczegln uwag traktujc nauki dzogczen. Dopiero od niedawna praktyki te przekazywane
s zachodnim adeptom, wczeniej bowiem przeznaczone byy tylko dla wskiej garstki
uczniw tybetaskich. Na oficjalnej polskiej stronie Bon Garuda mona znale wiele
unikatowych informacji dotyczcych wczesnej kultury Tybetu, praktyk i nauk, ktre na razie
na w wersji ksikowej na polskim rynku nie s dostpne.
Dzogczen uwaany jest tutaj za najwaniejsz ciek, praktyk i cel rzeczywisto.
cieka ta przedstawia nauczania dotyczce wsplnej natury: tak dla umysu, jak i dla
wszystkich zjawisk. Praktyka dzogczen jawi si trjaspektowo, stanowic w swej istocie
nierozerwaln jedno, doskonay stan, jako podstawa, cieka i owoc. Podstawa to naturalny,
wrodzony i czysty stan, bdcy rdem tak sansary (gdy istota czujca zanurzona jest w
bdnym postrzeganiu), jak i nirwany, gdy wiadomo zostaje oczyszczona, a stan
sansarycznego zamroczenia zmienia si w stan wiedzy, rigpy. Trzeba pamita, e rigpa
istnieje nierozcznie z kunszi, czyst podstaw. Rigpa stanowi take ciek, pomost,
poprzez jaki istota czujca wychodzi z sansary. Owocem natomiast jest nieuwarunkowany,
czysty stan, a zarazem podstawa.
Praktyka dzogczen, czyli rozpoznania podstawy i oderwania si od bdnej
identyfikacji, rozpoczyna si od wicze wstpnych nyndro. Nyndro, czyli pokony, maj za
zadanie oczyci zanieczyszczenia i przeszkody mentalne. Nastpnie mona przej do
praktyki szine, koncentracji. Obecna jest tutaj take praktyka tsa lung, oraz dziewi
oddechw oczyszczajcych oraz praktyk Piciu Wojowniczych Sylab Nasiennych, a take
tybetaska joga trul khor. Praktyka z wewntrznymi wiatrami-energiami, czyli tsa lung, jest
tak bardzo wana, poniewa to te wiatry, lung, odpowiadaj za pocznie ciaa z umysem, i
kontrola nad nimi, dobrze prowadzone, pozwala na odblokowanie przewanie
42 http://www.benchen.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=555&Itemid=347&lang=pl
[dostp 14.04.2012]. 43 http://a.bongaruda.pl/ [dostp 14.04.2012].
18
nieuwiadomionych emocji i bdnych poj. Otwiera ona bowiem blokady wok punktw
energetycznych w ciele, czakr. nastpnie pomaga waciwie pokierowa energi.
Trul khor, magiczne koo, jest form jogi ruchu, ktra opiera si na tsa lung, czyli
umiejtnoci kontrolowania oddechu-subtelnej energii. Poprzez cae ciao przepywa bowiem
energia, lung (skr. pra), to wanie ona czy ciao fizyczne z umysem. Zarazem tworzy
tzw. ciao energetyczne, skadajce si z subtelnych kanaw (Wyl. tsa, skr. nad), poprzez
jakie przepywa lung, niosc na sobie tzw. krople umysu (Wyl. thigle). Metaforycznie
przedstawiane jest to w postaci konia, czyli lung, ktry niesie na sobie jedca, krople
umysu. W ten sposb energia i umys, ko i jedziec, wsplnie podaj po subtelnych
kanaach. Szczegowo wyjanione zostao to w Tantrze Matki. Trul khor ma obecnie dwie
formy. Pierwsza z nich nauczana jest przez Czogjala Namkhai Norbu, mistrza tradycji
ningma, i zwana jest jantra jog44. Mistrzem drugiej formy jogi tybetaskiej jest Tenzin
Wangjal Rinpocze, mistrz tradycji bon, ktry zaoy Instytut Lingmincza w Wirginii, z
filiami w Polsce, Meksyku, Teksasie i Kalifornii.
Zwizek zajmuje pozycj 100 dziau A RKiIZW.
4.1. Centrum Jungdrung Bon ardza Ling45
Orodek ten, dziaajcy w ramach Zwizku Garuda. zaoony zosta w 2004 roku w
Wildze. Nauka i praktyka odbywa si tu zatem w tradycji Jundrung Bon. Take osoby
praktykujce w innych buddyjskich tradycjach mog swobodnie przybywa do orodka, ktry
otwarty jest cay rok.
4.2. Zwizek Tybetaskiego Bon "Sa Trik Er Sang"46
Zwizek dziaa w ramach Jundrung Bon i nazw sw bierze od okrelenia
najwaniejszej bogini tradycji bon Matki Wszystkich Istnie. Najistotniejsz jej cech jest
wspczucie. Gwnym mistrzem przekazu tej tradycji i jej zaoycielem, jest Czongtul
Rinpocze. Wrd innych mistrzw wymieniani s: J. w. Dalajlama XIV i Lopon Tenzin
Namadak. Orodek mieci si w Warszawie. Zwizek zajmuje 174 pozycj w dziale A
RKiIZW.
5. Bon Sanga Namkha Ling47
Sanga ta jest gwnym orodkiem buddyzmu Jungdrung Bon na Podkarpaciu, dziaa w
Rzeszowie. Wanymi praktykami s tutaj: chod, Jesze almo, nyndro, Tantra Matki.
6. Buddyzm Diamentowej Drogi (Karma Kagju)48
44 Nazwy tej nie mona myli z inn praktyka jantra jogi, zwizanej z geometrycznymi wzorami. 45 http://a.bongaruda.pl/local/cziama_ling/ [dostp 14.04.2012]. http://sardza.linuxpl.info/?lang=pl 46 http://lamabon.org/ [dostp 14.04.2012] 47 http://www.bon.rzeszow.pl [dostp 14.04.2012]. 48 http://buddyzm.pl/ [dostp 14.04.2012].
19
Grupa Karma Kagju dziaa najprniej spord wszystkich tradycji buddyzmu
tybetaskiego. Na Zachodzie orodki teje szkoy zostay zaoone przez Duczyka Lam
Ole Nydahla, i dziaaj pod duchowym przewodnictwem XVII Karmapy, Trinlej Taje
Dorde, przebywajcego obecnie w New Delhi w Indiach. Grupy te funkcjonuj w oparciu o
demokratyczne zasady. W Polsce dziaa ponad czterdzieci orodkw medytacyjnych Karma
Kagju, znajdujcych si w wikszych miastach.49
Zgromadzenie Karma Kagju przekazuje nauki, utrzymane w duchu mahamudry, ktre
mona stosowa w codziennym yciu. Oferuje metod i praktyki majce prowadzi do
przebudzenia wrodzonego bogactwa umysu i jego przejrzystoci. Szkoa prowadzi regularne
wykady, spotkanie z mistrzami swej tradycji, organizuje regularne medytacje, a take wydaje
wasne czasopismo.
Gwna kontrowersja midzy buddyzmem tradycji karma kagju a karma kamtzang
dotyczy osoby XVII Karmapy. Pierwsza tradycja uwaa, e jest nim Trinlej Taje Dorde,
natomiast druga za prawowitego spadkobierc linii karmapw, czyli obecnie za inkarnacj
XVI Karmapy, uznaje Ogjen Trinle Dorde. Trinlej Taje Dorde jest uznany przez Szarmap,
drugiego po karmapie lame szkoy karma kagju, natomiast Ogjen Trinle Dorde przez J. w.
XIV Dalajlam oraz J.w. Mindroling Trichen Rinpocze, zwierzchnika ningmapy.
Kontrowersje co do osoby XVII Karmapy s kwesti otwart i bardzo yw wewntrz szkoy
karma kagju. Jego Eminencja II Beru Czientse Rinpocze, mistrz tradycji karma kagju, jako
jedyny uznaje osoby dwch kandydatw.50
Zwizek zajmuje pozycj 15 dziau A RKiIZW.
7. Tradycja Shangpa Kagju51
Tradycja Szangpa Kagju nie naley do adnego odgazienia kagju, mimo e dziaa w
jego ramach. Jej zaoycielem jest Khjunpo Naldzior (by moe 918-1079), dziaajcy w
rejonie Szangpa, std zatem wywodzi si nazwa tej tradycji. Spadkobierc linii w XX wieku
by Kalu Rinpocze (1905-1989), bliski przyjaciel Bokara Rinpocze. Kalu Rinpocze w 1992
roku odrodzi si w nowej inkarnacji. Kalu Rinpocze, mimo e nalea do tej tradycji kagju,
przewanie nie zakada orodkw w swej tradycji. Wola wspiera inne szkoy kagju, a
doktryn Zotej Dharmy (nauki Szangpy) przekazywa nielicznym swoim uczniom.
Prawdopodobnie za Zachodzie jedynie Jogi C.M. Chen otrzyma przekaz Dharmy od Kalu
Rinpocze.
Obok szeciu jog Naropy i istnieje take druga odmiana w postaci nauk wygoszonych
przez jego siostr Nigum. To wanie tej odmiany szeciu jog naucza tradycje Szangpa.
Zalecenia tych nauk wydaj si niekiedy atwiejsze, ale nie odbywaj si one jednak bez
wysiku. Nauka ta dzieli si na pi czci, obrazowo zwanych drzewem:
jako pie:
49 Pena lista na stronie oficjalnej: http://www.buddyzm.pl [dostp 14.04.2012]. 50 http://www.khyenkong-tharjay.org/. 51 Polska strona tradycji Shangpa Kagju nie dziaa, podaj wic adres francuskiej strony oficjalnej grupy: http://www.mille-bouddhas.com/, oraz polskiej strony internetowej, gdzie mona znale informacje o Shangpa Kagju: http://www.mahajana.info/chen02.html [dostp 14.04.2012]
20
(1) Dzogpa Czienpo (Wielki Symbol, czyli mahamudra)
(2) sze jog wg Nigumy
jako gazie:
(3) Guru-Joga
(4) Joga jidama
(5) Joga Iluzorycznego Ciaa
Jako kwiaty znajduj si praktyki Czerwonej Dakini, skoncentrowanej na wykonywaniu
Wadra-mioci, oraz Biaej Dakini, przeznaczone dla rytuau poy. Obecna jest tutaj take
tzw. Joga Nie-mierci, ktrej inne szkoy nie posiadaj, ma ona na celu doprowadzi jogina
do stanu bez mierci, czy te jak najduszego ycia. Owocem natomiast jest najczystszy stan
buddy.
W Szangpie praktykuje si bd z jidamem (Wyl. yi dam, skr. iadevat) Amitabhy,
bd z jidamem Biaej Dakini. Jidam jest postaci medytacyjn bstwa, emanacji buddy,
poprzez skupienie na ktrym pracuje si z poziomami mentalnymi. Praktyka Amitabhy
charakteryzuje si nakazem zupenego wyrzeczenia si sansary, natomiast Biaa Dakini opiera
si na Dharmie Mioci. Amitabha przebywa na pierwszym poziomie Czystej Krainy, podczas
gdy Biaa Dakini zamieszkuje ostatni, najwyszy, poziom teje Krainy, najwyszy poziom
mentalny.
8. Zwizek Buddyjski Dak Shang Kagyu
Zwizek znajduje si na 121 pozycji dziau A RKiIZW, jednak dziaa jako grupa
bardzo nieliczna i hermetyczna, zatem oglne informacje nie s dostpne. Wicej na temat
zwizku mona si dowiedzie z hiszpaska strona Dak Szang Kagyu52.
9. Mangalari Taklung Kagju53
Tradycja ta skupiona jest wok nauk Kjabgona Pakcioka Rinpocze, sukcesora linii
Taklung Kagju. Pakciok Rinpocze, emanacja Dharmawadry, inkarnacj swoj objawi w
osobie Taszi angial Ngaang Drakpa Damczo Puntsok, urodzonego w 1688 roku. Do dnia
dzisiejszego pojawio si cznie siedem jego inkarnacji.
10. Grupa Szambali54
Szambali ma swoje orodki w Krakowie, Szczecinie, Warszawie oraz Katowicach.
Nazw swoj wywodzi od mitycznej krainy Szambali, owieconego kraju, penego mocy i
dobra. Jest to obrazowa wizja powrotu do pierwotnego stanu doskonaoci, od ktrego natura
ludzka odesza. Gwnym nauczycielem tej tradycji jest Chogiama Trungp Rinpocze, ktry
52 http://www.dskbudismo.org/index.php?option=com_content&view=article&id=3&Itemid=4&lang=en [dostp 15.04.2012]. 53 http://www.pakciokrinpocze.pl/ [dostp 14.04.2012]. 54 http://szambala.pl/ [dostp 14.04.2012].
21
opracowa nauki kagju, ningmy i term Szambali. Obecnie szkole przewodniczy jego syn
Sakjong Mipham Rinpocze. Bardzo wan rol w tej tradycji odgrywa sztuka i jej moliwoci
ekspresji. Oglna nazwa rnorodnych praktyk kontemplacyjnych to Nalanda, i obejmuje:
kaligrafi, chado (ceremonia parzenia herbaty), kyudo (ucznictwo), kado (droga kwiatw) -
Ikebana i medytacja, bugaku (japoski taniec), maitri, mudr, Dharma Art, Miksang
(fotografia kontemplacyjna), Horsemanship/Dressage, psychoterapi kontemplacyjn oraz
Sarpashana.55
11. Drukpa Polska56
Linia Drukpa jest nie tyle tradycj cile tybetaska, ile zwizan z Bhutanem. W XII
wieku Awalokitewara (skr. Avalokitevara) objawi si na ziemiach Tybetu w postaci
Mahasiddhy Lingchen Repy, ktry zwany by Drogon Tsangpa Gjare57. Nazwa tradycji
drukpa pochodzi od smoka (Wyl. druk) i nawizuje do legendy, gdy na pocztku XII w.
Tsangpa Gjare ujrza na niebie dziesi smokw. W XVII w. kolejna inkarnacja Tsangpa
Gjare, Shabdrung Ngawang Namgjal, zjednoczy walczce ziemie Bhutanu, co dao pocztek
powstania specyficznej kultury, praktyki i wierze w Kraju Smoka (nazwa Bhutanu).
Tradycja drukpy w Polsce dziaa pod duchowym przewodnictwem Gjalwang Druky.
Jest on dwunast reinkarnacj Tsangpy Gjare.
12. Grupa Samten Tse (Wadrajana Tybetaska)58
Samten Tse Polska dziaa pod przewodnictwem Mindrolling Dzietsun Khandro
Rinpocze59. Linia Mindrolling jest jedn z szeciu gwnych linii ningma. Na polskim ryku
dostpna jest ksika Nasze cenne ycie autorstwa Khandro Rinpocze.
13. Zwizek Yeshe Khorlo60
Zwizek Yeshe Khorlo dziaa w ramach tradycji ningma, skupiajc si na praktyce
dzogczen oraz tsa lung. Zwizek w ramach Wsplnoty Buddyjskiej Tri Ratna jest wpisany w
Rejestr Kociow w dzia A (pozycja 97), do ktrego wpisuje si kocioy i inne zwizki
wyznaniowe. Na oficjalnej stronie orodka znajdujemy ciekawe przyblienie zaoe
dzogczen oraz sposobu przejawiania si zwykej wiadomoci. Zrozumienie tego mechanizmu
jest niezwykle istotne w dalszym procesie praktyki. Jak czytamy:
55 http://www.szambala.pl/index.php?id=1025 [dostp 14.04.2012]. 56 http://drukpa.org.pl/ [dostp 14.04.2012]. 57 Nazwa ta oznacza: Obroca Istot, urodzony w kraju Tsang, pochodzcy ze szlachetnego chiskiego klanu, odziany w bawen, Por. http://www.drukpa.org.pl/?q=node/18 [dostp 14.04.2012]. 58 http://samtentse.pl/ [dostp 14.04.2012]. 59 Strona oficjalna Khandro Rinpocze: http://www.mjkr.org/ [dostp 14.04.2012]. 60 http://yeshekhorlo.mahajana.net/category/strona-glowna/ [dostp 14.04.2012].
22
Pogldem w dzogczen jest pierwotna czysto (Wyl. Ka-dak) podstawy (Wyl.
Gzhi) oraz spontaniczne urzeczywistnienie (Wyl. Lhun-Grub) zjawisk podstawy
(Wyl. Gzhi-sNang) w samsarze (koowrocie cierpie) lub w nirwanie
(wyzwoleniu).
Praktyk w dzogczen jest dogbne przedarcie si (Wyl. Khregs chod) przez
umys (Wyl. Sems), w celu odsonicia pogldu pierwotnej czystoci (Wyl. Ka-
dak), spoczywanie w tym pogldzie bez rozprosze oraz przekroczenie go (Wyl.
Thod rgal) w celu spontanicznego urzeczywistnienia (Wyl. Lhun-Grub).
Rezultatem dzogczen jest stan pierwotnego buddy (Wyl. Kun-tu bzang-po), ktry
posiada potrjn natur.61
Poniewa podstawa (Wyl. Gzhi) zostaa mwic metaforycznie rozbita wskutek
natury (Wyl. rang bZhin) pierwotnej obecnoci (rigpa), powstaj zjawiska (Wyl. Gzhi-
sNang). Dzieje si to jednak wraz z moc (Wyl. Rtsal), ktra jest w stanie rozpozna te
zjawiska, tym samym uwalniajc czujc istot od ich wpywu. Natura zjawisk podstawy jest
bowiem taka, e nikn w pierwotnej czystoci (kadak) dharmakai. Natomiast jeli
manifestacja zjawisk podstawy nie zostanie rozpoznana, wwczas mwimy o tzw. braku
rozpoznania, niewiedzy (Wyl. ma-rig-pa). Wtenczas zjawiska podstawy przeksztacaj si
w cykliczny wiat sansary, w jakich czujca istota musi si odradza. Jej umys (sem) zaczyna
dowiadcza zjawisk jako dualistycznie oddzielonych. Chocia pochodz one z czystych form
buddw oraz piciu wiate pierwotnej mdroci, to zostaj przeksztacone w sansaryczne
pi elementw (przestrze, wiatr, ogie, woda i ziemia), z jakich skada si wiat sansary.
Tam, gdzie jest umys (Wyl. Sems) nie ma owiecenia (Wyl. Ma-Rig-pa). Gdy pier-
wotna obecno (Wyl. Rig-pa) wyzwoli si z umysu (Wyl. Sems), uywana jest do
praktyki Wielkiej Doskonaoci (dzogczen), a do uzyskania doskonaego
owiecenia.62
Praktyk jest tutaj trekczo (Wyl. khregs chod), dogbne przedarcie si, ktre pozwala
odsoni si pierwotnej czystoci (kadak); oraz praktyka togal (Wyl. thod rgal), ktra
przekracza ten podgld o pierwotnej czystoci, owocujc spontanicznym urzeczywistnieniem
(Wyl. lhun-Grub).
14. Zwizek Buddyjski "Dzogezien Kunzang Cziuling
Zajmuje 175 pozycj w dziale A RKiIZW, o samym zwizku nie s jednak
udostpnione adne informacje.
61 http://yeshekhorlo.mahajana.net/category/trening-dzogczen/o-dzogczen-w-skrocie/ [dostp 14.04.2012]. 62 Ibidem.