Cellular pathology

La-or Chompuk, M.D.

Department of pathology and forensic medicine

• Adaptation;– hyperplasia: increased cell number– hypertrophy: increased cell mass– atrophy: decreased cell mass– metaplasia: change from one

mature cell type to another• Reversible injury• Irreversible injury

HyperplasiaHyperplasia

เปนกลไกการปรับตัวของเซลลเพื่อการตอบสนองตอสิ่งกระตุน ทําใหเกิดการเพิม่จํานวนของเซลล(Increase in cell number) จนเกิดการขยายขนาดของเนื้อเยื่อหรืออวยัวะตามมา อยางไรก็ตาม ถามีการกําจัดสิ่งกระตุนหรือเมื่อสิ่งกระตุนหายไปก็จะเปลี่ยนแปลงกลับสูสภาพปกติได

PPhysiologicalhysiological hyperplasiahyperplasia เชนเชน

• Proliferative endometrium คือ Physiological hyperplasia

ของเยื่อบุมดลูกอันเปนผลเนื่องจากฮอรโมนเอสโตรเจน

ในชวงครึ่งแรกของ Menstrual cycle เปนชวงที่รางกาย

หลั่งฮอรโมนเอสโตรเจนมากเปนผลใหมีการเพิ่มจํานวน

ของเซลลเยื่อบุมดลูก ดังนั้นจึงทําใหมีการหนาตวัของเยื่อ

บุมดลูกมากขึน้

Pathological Pathological hyperplasiahyperplasia เชนเชน

• Nodular hyperplasia of Prostate gland หรือ Benign prostatic

hyperplasia ซึ่งเกิดเนื่องจากความผิดปกติของฮอรโมนเพศชาย

ทําใหมีการเพิ่มจํานวนเซลลบุตอมลูกหมากและมีการเพิ่มขนาด

ของตอมลูกหมากจนทําใหกดเบียดทางเดินปสสาวะ เกิดอาการ

ปสสาวะลําบาก นอกจากมีการเพิ่มจํานวนของเซลลบุตอมแลว

ยังพบมีการเพิ่มจํานวนของเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน ทําใหเกิดเปนกอน

(Nodule) ขึ้นในตอมลูกหมาก

Benign Benign prostaticprostatic hyperplasia: BPHhyperplasia: BPH

ตอมลูกหมากมีกอน (nodule) ขอบเขตชัดไปกดเบียดทางเดิน

ปสสาวะ Epithelial cell เพิ่มจํานวนขึ้น และมีบางสวนยื่นเขาไปใน lumen

HypertrophyHypertrophy

เปนกลไกการปรับตัวของเซลลเพื่อตอบสนองตอสิ่ง

กระตุน ทําใหมีการเพิม่ขนาดของเซลล (Increase in

cell size) จนเปนผลใหเกิดการเพิ่มขนาดของเนื้อเยื่อหรืออวัยวะตามมา ซึ่งการเปลี่ยนแปลงดังกลาวตองแยก

จากการเพิ่มขนาดของเซลล หรือ อวัยวะ อันเนือ่งจาก

กลไกการเกิดเนือ้งอก

Left ventricular hypertrophy: LVH

ผนังหัวใจหองลางซายหนาตัวมากกวาปกติ

เซลลกลามเนื้อหัวใจมีขนาดใหญขึ้น นิวเคลียสโตกวาปกติ 3 เทา

Hypertrophy

Normal uterus

myometrium

cervix

Pregnant uterus มีขนาดใหญกวาปกติ ชั้น myometrium หนาขึ้น

Testicular atrophy

Normal Atrophy

Testis มีขนาดเล็กลงกวาปกติ

MetaplasiaMetaplasiaเปนกลไกการปรับตัวของเซลลเพื่อการตอบสนองตอสิ่ง

กระตุน โดยการเปลี่ยนจากเซลลหรือเนื้อเยื่อชนิดหนึ่งไปเปน

เซลลหรือเนื้อเยื่อที่เจริญเตม็ที่อีกชนิดหนึ่ง ซึ่งการเปลี่ยนแปลง

หรือการตอบสนองชนิดนี้มักเกิดขึ้นกับเซลลเยื่อบุมากกวา

เนื้อเยื่อชนิดอื่นๆ แตเนื้อเยื่อเกี่ยวพันก็สามารถมีการปรับตัว

แบบนี้ได สิ่งกระตุนที่ทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงแบบนี้ มักจะ

เปน การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดลอม ทําใหเซลลหรือ

เนื้อเยื่อที่ไมเหมาะสมกับสภาพแวดลอมดังกลาว ปรับเปลี่ยนไป

เปนเซลลหรือเนื้อเยื่อปกตอิีกชนิดหนึ่งที่เหมาะสมกวา

ปกติจะเปน

Columnar cells ที่บุในหลอดลม

Squamousmetaplasia - เซลลที่บุเปลี่ยนจาก columnar เปน squamous cell พบไดในคนที่สูบบุหรี่

Cell injury

Reversible cell injury;

• Cloudy swelling of Hepatocytes (Microscopic)

• Fatty change of Liver (Gross & Microscopic)

• Hyaline change; Mallory bodies in hepatocytes

(Microscopic)

Cloudy (hydropic) swelling of Hepatocytes

เซลลบวมขึน้จากน้ํา

ทะลักเขาไปภายในเซลล

Cytoplasm – ขยายใหญขึ้น ตดิสีชมพู และเปนจุดฝอยๆ

Hepatic steatosis (fatty liver)

ภาวะที่มีการสะสมของไขมันปริมาณ

มากอยูภายในเซลล ซึ่งสวนใหญอยูในรูปของ triglyceride เมื่อมองดวยตาเปลาจะพบวาตับมีขนาด

โตขึ้น มีสีเหลืองขึ้น

Hepatic steatosis (fatty liver)

Hepatocytes มี vesicle อยูภายใน cytoplasm ดันนิวเคลียสไปชิดขอบเซลล

Hyaline change; Mallory bodies in hepatocytes

Hyaline คือสารที่เห็นเปนปนชมพู

Alcoholic hyaline หรือMallory body คือกลุมของ cytokeratinintermediate filaments รวมตัวกับโปรตีนชนิดอื่นๆ แลวสะสมอยูใน cytoplasm ของเซลลตับ

พบไดบอยใน alcoholic hepatitis

Cell injuryIrreversible injury;

• Coagulative necrosis of Kidney (Renal infarct)

• Coagulative necrosis of Spleen (Splenic infarct)

• Liquefactive necrosis of Lung (Lung abscess)

• Liquefactive necrosis of Brain (Brain infarct)

• Caseous necrosis of Lymph nodes

• Enzymatic fat necrosis in Acute pancreatitis

Coagulative necrosis of Kidney

เนื้อไตบริเวณที่ขาดเลือดมีสีซีด เห็นเปนรูปลิ่ม ตามการเลี้ยงโดยเสนเลือดที่อุดตันนั้นๆ ซึ่งมักตรวจพบไดในบริเวณตรงมุมแหลมของลิ่ม

Coagulative necrosis of Kidney

Normal glomerulus Infarct glomerulus มองไมเห็นนิวเคลียสของเซลล แตยังเห็นขอบเขตของ glomerulus และขอบเขตของเซลลอยู

Coagulative necrosis; Splenic infarct

มามผาครึ่ง เห็นบริเวณที่ขาดเลือดมีสีซีดรูปลิ่ม

Liquefactive necrosis; Lung abscess

เนื้อเยื่อปอดที่ตายจะมีการยอยสลายโดยเอนไซม hydrolase จากเซลลอักเสบ ทําใหเนื้อเยื่อเละ ไมเหลือเคาโครงเดิม

Liquefactive necrosis; Brain infarct

การตายของเนื้อเยือ่สมอง ไมวาจากสาเหตุใดๆ เนื้อสมองจะเปลี่ยนแปลงแบบ liquefactivenecrosis เสมอ เนื่องจากเนื้อสมองออนนุม และมี hydrolase อยูในเซลลตางๆ ของสมอง

Liquefactive necrosis; Brain infarct

Caseous necrosis of Lymph nodes

บริเวณเนื้อเยื่อที่ตายจะมีสีเหลืองคลายเนย เนื้อเยื่อตายเห็นเปนบริเวณสีชมพู มีเศษนิวเคลียสสีน้ําเงิน เนื้อตายไมมีโครงสรางที่เปนเซลลเดิม และไมมีการยอยสลายเปนชองวาง

Caseous necrosis; TB mesenteric lymph nodes

Small intestine

Enzymatic fat necrosis in Acute pancreatitis

การตายของเนื้อเยือ่ไขมันซึง่เกิดจากเอนไซม lipase ในตับออนอักเสบ lipase จะยอย triglyceride เกิด free fatty acid จํานวนมาก จนตกตะกอนเปน calcium soap ดูดวยตาเปลาเห็นเปนจุดขาวๆ เมื่อดูดวยกลองจุลทรรศน เนื้อเยื่อไขมันที่ตายจะติดสีชมพูออนและแกเปนฝาๆ ไมมีขอบเขตชัด และไมพบนิวเคลียสของเซลล