จากภยแลงททวความรนแรงขนในปจจบน ท�าใหระดบน�าในเขอนลดระดบลงอยางรวดเรว และอยในขนวกฤต ไมวาจะเปน เขอนล�าปาว เขอนล�าพระเพลง เขอนหวยหลวง และเขอนทบเสลา ซงสรางความเดอดรอนใหกบเกษตรกรทท�าการเกษตรนอกฤดเปนอยางมาก โดยเฉพาะชาวนาในพนทจงหวดอางทอง สงหบร ชยนาท และพระนครศรอยธยา หลงจากโครงการสงน�าและบ�ารงรกษามหาราช ส�านกชลประทานท 10 ประกาศหยดการสงน�าเขาสระบบชลประทานในวนท 1 ม.ค. 2556 ซงสงผลกระทบตอชาวนาในพนททเพงประสบเหตการณน�าทวมขงสง

กวา 2 เมตร ตงแตเมอปลายปทผานมา และไมสามารถทจะระบายน�าออกไดเนองจากเปนทลม จากลกษณะภมประเทศทเปนแองกระทะ ท�าใหชาวนาตองรอใหน�าแหง และเรมเพาะปลกไดเมอตนเดอนมกราคมทผานมา ท�าใหนาขาวทเพงเรมเพาะปลกทงหมดนบพนไรจะไดรบผลกระทบจากการขาดน�า ซงนายเสร คงฤทธ ผอ�านวยการโครงการสงน�าและบ�ารงรกษามหาราช ส�านกชลประทานท 10 เปดเผยวา ทางกรมชลฯ ไดก�าหนดการบรหารจดการน�า โดยไดเตรยมน�าไว 1,330 ลานลกบาศกเมตร ซงในชวงเดอนมนาคมจะลดการจายน�าลง

P1 / สถานการณพนทปลกขาวภาคกลางทขาดแคลนน�า

P2/ Activities Training and seminarsการออกภาคสนามส� ารวจพนทปลกและช วงอายข าว การลงพนทส�ารวจโครงการร ถ ไ ฟ ฟ า ส า ย ส เ ข ย ว แ ล ะสน�าเงน

P3 / Satellite Application การวเคราะหพนทปลกขาว โดยวธ Spectrum mapper/ SMAC Update ก า รด า วน โ ห ลดภาพถ า ยดาวเทยม SMMS

P4 / Remote Sensing in daily life.ปรากฏการณ Halo / Meteorology Cornerเครองมอวดคลนแม เหลก ไฟฟาทตดอยกบดาวเทยม

CSRSNewsฉบบท 5 ประจ�ำวนท 1 เมษำยน 2556

ครงหนง จนกระทงจะปดการจายน�าในทสด ซงไดแจงเตอนไปยงทองถนตางๆ แลว เกษตรกรทได รบผลกระทบและมแหลงน�าต นทนอย ในพนท จะไดรบความชวยเหลอจากทางส�านกงานชลประทานท 10 ทไดเตรยมเครองสบน�าไวคอยชวยเหลอ โดยน�าทเหลอตองเกบไวในฤดกาลเพาะปลกนาปตอไป และนเปนการตดตามสถานการณการจดการน�าเพอการเกษตรในพนทเพาะปลกขาวแหลงส�าคญของประเทศซงประสบกบปญหาภยแลง น�าไมเพยงพอตอการเกษตร

ข าวสถานรบ สญญาณ ดาวเทยมจฬาภรณ http://smms.eng.ku.ac.th/

ส�านกงานเศรษฐกจการเกษตรรวมกบสถานรบสญญาณดาวเทยมจฬาภรณ ภายใตการศกษาวจยรวม โครงการพยากรณผลผลตขาวโดยการตงแปลงสงเกตรวมกบการใชขอมลระยะไกล ไดมการออกภาคสนามส�ารวจพนทเพาะปลกขาวและชวงอายขาว ครงท 1 วนท 26 ก.พ. -1 ม.ค. 2556 และครงท 2 วนท 11-12 ม.ค. 2556 ทผานมา พนทจงหวดอางทองและสงหบร โดยมเจาหนาทจาก สศก. และ สถานฯ ออกส�ารวจพนท

เพอตรวจสอบความถกตองของผลการวจยจากการ ประมวลผลขอมลภาพถายดาวเทยมในการจ�าแนกพนทปลกขาวและแบงชวงอาย โดยท�าการสมแปลงนาตวอยางทง 5 ชวงอาย ชวงอายละ 10 แปลง ของแตละจงหวด รวมทงสน 100 แปลง

ผลจากการลงภาคสนามสอบถามเกษตรกรและตรวจสอบพนทปลกขาว พบวามความถกตองมากกวา 80 เปอรเซนต

ActivitiesTraining and Seminars

โครงการพยากรณผลผลตขาวโดยการตงแปลงสงเกตรวมกบการใชขอมลระยะไกล

Assoc. Prof. Unoki Hirofumi จาก Kumamoto National College of Technology, Assist. Prof.Yoshii Senshu จาก Miyakonojo National College of Technology และ Ms. Yoshizaki Haruka จาก Kagoshima National College of Technology โดยทงนไดมการบรรยายสรปถงหนาทภารกจหลกของสถานฯ การประยกตใชขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS และขอมลภาพถายดาวเทยม

อตนยมวทยาผานระบบ DVB-S ในดานภยพบตตางๆ ทเกดขนในประเทศไทย ไมวาจะเปน น�าทวม ดนถลม ภยแลง ไฟปาและหมอกควน ตลอดจนไดตอบขอซกถามตางๆ ทคณะผเยยมชมตองการทราบ และไดรวมถายภาพเปนทระลก ณ ดาดฟา ชน 10 อาคารบญสม สวชรตน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การเจรญเตบโตของขาว สามารถแบงตามลกษณะทางสรรวทยาของขาว ได 5 ชวงอาย ไดแก

-ชวงตนกลา อาย 0-25 วน -ชวงแตกกอ อาย 26-55 วน -ชวงตงทอง อาย 56-75 วน -ชวงออกรวง อาย 76-105 วน -ชวงเกบเกยว อาย 106-120 วน ทงนขาวไมไวแสงหรอขาวนาปจะมชวงอาย

ประมาณ 110-120 วน และขาวไวแสงหรอขาวนาปรงนนจะมชวงอายประมาณ 120-140 วน

เมอวนท 25 มนาคม 2556 ทผานมา บคลากรจากสถานบน National College of Technology ในภมภาค Kyushu และ Okinawa ประเทศ ญปน ประกอบดวย Prof. Terai Hisanobu จาก Kitakyushu National College of Technology, Prof. Shimono Tsugio จาก Sasebo National College of Technology, Prof. Nishidome Kiyoshi จาก Kagoshima National College of Technology,

การออกภาคสนามส�ารวจพนทปลกขาวและชวงอายขาว

สรรว ทยาของข าวน นท� า ให ทราบถ งข นตอนกระบวนการการเจรญเตบโตของขาว

2

โครงการพยากรณปรมาณผลผลตขาวโดยวธการตงแปลงสงเกตรวมกบการใชขอมลระยะไกล เป นโครงการศกษาวจยร วมระหว างส�านกงานเศรษฐกจการเกษตรและสถานรบสญญาณดาวเทยม จฬาภรณ ซงเปนการศกษาเพอวเคราะหปรมาณผลผลตและชวงอายขาวในพนทจงหวดอางทองและสงหบร หนงในวธการศกษาคอ วธ Spectrum mapper ซงเปนการวเคราะหโดยใชภาพถายดาวเทยมในวนทใกลเคยงกบวนทเขาพนทวดสเปกตรม ซงจะเลอกจากภาพทชดเจนทสดและมวนทถายภาพใกลเคยงกบวนทเขาพนทวดสเปกตรมมากทสด

ทงนในกระบวนการศกษาวจยไดน�าเอาขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS รวมในการวเคราะหพนทปลกขาวโดยวธการตงแปลงสงเกต ซงได มการออกภาคสนามท�าการทดสอบวดคาการสะทอนของขาวในแตละชวงอายของแปลงทดลอง โดยใชเครองมอ Spectrometer (USB 2000) ทมความละเอยดเชงความยาวคลน 2 นาโนเมตร ในชวงคลน

360 - 950 นาโนเมตร จ�านวน 286 แถบความถ ซงไดท�าการ Filter ออกในบางชวงคลน เนองจากมสญญาณรบกวน จงท�าใหชวงคลนทใชจรงคอชวงคลน 420-800 นาโนเมตร โดยมจ�านวน 191 แถบความถ ซงเปนการน�าเอาคาการสะทอนทวดไดมา สรางเปนสเปกตรมไลบรารของขาว เพอใชในการแยกแยะพนทปลกขาวจากภาพถายดาวเทยม SMMS ชนดมลตสเปกตรม 4 แถบความถ ทแตละเซนเซอรของดาวเทยมมความกวางประมาณ 80 นาโนเมตร ในชวง 430-950 นาโนเมตร ดงนนจงตองมการประมวลผลเพอแปลงขอมลคาการสะทอนของขาวทกชวงอายในแปลงทดลองทวดไดจากเครอง Spectrometer ใหเปนคา CCD 4 แถบความถเชนเดยวกบขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS จากนนจงท�าการจ�าแนกขาวในแตละชวงอายจากคาการสะทอนทไดจากการแปลงผล ผลลพธทไดคอ พนทเพาะปลกขาวตามชวงอาย ในพนทจงหวดอางทองและสงหบร ในชวงเวลาทท�าการศกษาวจย

การประยกต ใช งานข อมลดาวเทยม SMMS ในการว เคราะห พ นทปลกข าวตามช วงอาย พน ท จ งหวดอ างทองและส งห บร โดยวธ Spectrum mapper

SMAC UPDATEวธการวดคา Spectrum เปนการวดคาการสะทอนแสงของพช โดยการใชเครองมอ Spectrometer ซงเปนเครองมอวดเชงแสงชนดหนงทใชในการตรวจวดคณสมบตการสะทอนแสงของพช นนกคอ สเปกตรมคลนแมเหลกไฟฟา ทงนเพอเปนการระบชนดของพช จากผลของคาการสะทอนของความเขมแสงทแตกตางกน

http://smms.eng.ku.ac.th/

กำรดำวน โหลด เมอท�าการแสดงภาพตวอยางขอมลภาพถายดาวเทยมจนเปนทแนใจเรยบรอยแลววาตรงกบความตองการใชงาน ขนตอนในการดาวนโหลดขอมลภาพถายดาวเทยมมดงน

หลงจากฉบบทแลวไดแนะน�าสวนของแสดงภาพกอนการดาวนโหลดเพอใหไดขอมลภาพถายดาวเทยมทตรงกบความตองการมากทสดแลว ฉบบนจะท�าการแนะน�าการดาวนโหลดและการแสดงผลขอมลทท�าการดาวนโหลดมาแลว ทงนเพอการน�าไปใชงานในดานตางๆของผใชงานตอไป

1. เลอกค�าสง Download จากสญลกษณในกรอบสแดง เพอดาวนโหลดขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS

2. จากนนระบบจะแสดงขอความยนยนการดาวนโหลดอกครงหนง ใหเลอกกด OK เพอเรมการดาวนโหลดขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS

3. เมอเสรจสนการดาวนโหลดขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ไฟลผลตภณฑหลงการดาวนโหลดจะอยในรปแบบของ .Zip ไฟล ซงผใชงานตองท�าการ Extract ขอมล เพอน�าไปใชงานในขนตอไป

ฉบบหนาเราจะมาอธบายในเรองของรายละเอยดไฟลองคประกอบหลงจากการ Extract ขอมลวา ขอมลดาวเทยมแตละชนดประกอบไปดวยอะไรบาง โปรดตดตาม

3

SatelliteApplications

1

2

3

Remote Sensing In Daily life

พระอาทตยทรงกลด (Sun Halo) คออะไร มสาเหตการ

เกดมาจากอะไร มลกษณะอยางไร มกจะเกดในชวงเวลา

ใด และมความถการเกดขนบอยแคไหน เปนปรากฏการณ

เหนอธรรมชาตอยางทหลายคนเชอกนจรงหรอไม วนนเราม

ค�าตอบใหกบคณ เพราะวาตอไปนรโมตเซนซงจะไมใชเรอง

ทไกลตวอกตอไป

พระอาทตยทรงกลด (Sun Halo) เปนปรากฏการณธรรมชาตทมลกษณะเปนภาพสะทอนพระอาทตยหลายๆดวงซอนกน ขนาดโตกวาปกต มรศมสรงโดยรอบ ดวงทอยตรงกลางมความสดใสมากทสด ซงอาจเกดไดทงรอบพระอาทตย และดวงจนทร ซงหากเกดรอบดวงจนทรจะเรยกวา (Lunar Halo)

สาเหตการเกดปรากฏการณพระอาทตยทรงกลด เกดขนจากบรรยากาศของโลกในชนโทรโพสเฟยร (Troposphere) ซงเปนบรรยากาศชนลางสด และเปนทอยของกลมเมฆจ�านวนมาก มอากาศเยนจดตงแตชวงเชาตรกอนพระอาทตยขน จนท�าใหละอองน�าในอากาศ ณ เวลานนๆ แขงตวเปนเกลดน�าแขงอนภาคเลกๆ จ�านวนมหาศาลลอยอยบนทองฟา เมอพระอาทตยขน และสองแสงท�ามมกบเกลดน�าแขงไดอยางเหมาะสม จะเกดการหกเหและการสะทอนของแสง ท�าใหเกดเปนแถบสรง คลายการเกดรงกนน�าหลงฝนตกขน

สวนแสงสทตามองเหนนน จะขนกบการท�ามมของแสงอาทตยและเกลดน�าแขง แตโดยทวไปเรามกจะเหนเปนแสงสเหลองออนๆ มากทสด ถาเกดจากการสะทอนของแสงจะปรากฏเปนสเขยว แตถาเกดจากการหกเหของแสงจะเปนสแดงเพลงในตอนกลาง และเปนสน�าเงนปนแดงตามขอบนอก ขนาดของพระอาทตยทรงกลดจะมขนาดแตกตางกนออกไป

สถานรบดาวเทยมจฬาภรณ

ศ นย ว จ ย เพ อ ความ เป น เ ล ศทา งด านว ช าการด านการจ ดการภ ยพ บ ตช น 9 อ าคารบญสม ส วช ร ตน คณะว ศวกรรมศาสตร มหาว ทยาล ย เ กษตรศาสตร 50 ถนนงามวงศ ว าน จต จ ก ร กทม . 10900

h t tp : / / smms .eng . ku . a c . th /

แตสวนมากจะมขนาดเฉลย 30 องศา โดยการลากเสนตรง 2 เสน มาบรรจบกนทดวงตาผมอง ไดแก เสนตรงทลากจากกงกลางของปรากฏการณมาทตาผมอง และเสนตรงทลากจากขอบของปรากฏการณมาทดวงตาผมอง บางครงเกลดน�าแขงของละอองไอน�าเหลาน จะท�าหนาทหกเหทางเดนของแสงอาทตย และกอใหเกดภาพขยายขน เชนเดยวกบทกระจกหรอเลนสนนท�าใหเกดภาพขยาย

ความถ ในการเกดปรากฏการณพระอาทตย ทรงกลด ปรากฏการณพระอาทตยทรงกลดไมสามารถคาดการณการเกดลวงหนาได แตกถอเปนปรากฏการณทเกดขนบอย พบไดมากในปทมฝนหลงฤด จงท�าใหมความชนในอากาศมากตามไปดวย และจะเกดมากในชวงปลายฝนตนหนาว ซงมความชนจากฝนมาก เวลาทเหมาะสมทมกจะเกดคอ ชวงกอน 10 โมงเชาจนถงเทยงเศษๆ ซงเกลดน�าแขงยงไมละลาย แตเมอเลยเทยงวนไปแลว โอกาสทจะเกดพระอาทตยทรงกลดแทบจะเปนไปไมไดเลย เพราะเกลดน�าแขงจะไดรบความรอนจากแสงอาทตยมากจนละลายหมดไป โดยเฉพาะในชวงฤดหนาว ทมทองฟาปลอดโปรง มโอกาสเหนอาทตยทรงกลด ในเวลากลางวน และดวงจนทรทรงกลดในเวลากลางคน อาทตยทรงกลดสามรถมองดไดดวยตาเปลา แตหามมองตรงไปทดวงอาทตย (ทมา: บทความวทย ฟสกสราชมงคล)

Meteorology Corner

4

อปกรณรบรระยะไกลบนดาวเทยมอตนยมวทยา (Meteorological Satellite Remote Sensing Instruments) จะมเครองมอทใชวดพลงงานแมเหลกไฟฟา (Radiometers) ทตดอยกบดาวเทยมอย 2 ชนด ไดแก เครองมอวดแบบรปภาพ และแบบหยงอากาศแนวดง

-แบบรปภาพ (Imagers) ข อม ลจาก Rad iomete r s ท ต ดอ ย บน

ดาว เท ยม ได จ ากการร บปร ม าณแสงจากพ นโลกหรอกล มเมฆในบรรยากาศโดยจะถกสงมายงหนวยประมวลผลเพอสรางภาพออกมาเปนแบบ visible และ infrared (IR) ซงภาพเหลานจะถกน�ามาสรางเปนภาพเคลอนไหวแสดงความเปนไปและการเคลอนไหวของพาย โดยท ภาพแบบ visible จะเหมอนกบภาพทวๆ ไปทมองเหนดวยตาเปลาในแสงสวางธรรมดา แตภาพแบบ infrared (IR) นนขนอยกบปรมาณของรงสคลนแมเหลกไฟฟาทวตถแผออกมา ขอดของภาพแบบอนฟราเรด คอ สามารถตดตามสภาพอากาศไดทงกลางวนและกลางคน

-แบบหยงอากาศแนวดง (Sounders)ใชวดการแผรงสอนฟราเรดในแนวดง เพอสราง

ขอมลของอณหภม ความดน ไอน�า และปรมาณกาซ เชน คารบอนไดออกไซต หรอโอโซน ในชนบรรยากาศโลก ขอมลเหลานมความส�าคญในการพยากรณสภาพอากาศกอนทจะเกดเหตการณรายแรงขน

Infrared ImageVisible Image

แบบเสยง (Sounders)

Sun Halo Lunar Halo