Mục lục

Tr.

Thư ngỏ - Nguyễn Thanh Liêm 2Trường xưa tình cũ - Nguyễn Ngọc Báu 6

Một mùa hè - Diễm Kiều 8Tháng tư nhớ mẹ - Tôn Thất Phú Sĩ 12

Bạn Tù – Hoàng Quốc Việt 14Giấc mộng thu – Lê Phong 21

Chuyện hai người thương binh - Phạm T. Kiệt 22Thể dục chửa bệnh – Chu Tất Tiến 24

Tình xa - Đỗ Thanh Tâm 26Những lon bia với chú Sỹ - Cánh chuồn chuồn 28

Trịnh Công Sơn – Sông Lô 32Tài nguyên đất – Trương Hoàng Lâm 38

Thịt quay kho với trứng gà – Thu Phong 45Tô cháo huyết - Tiểu Tử 46

Phận đàn ông, phận đàn bà 49Sợ chịu không nổi - Tiểu Minh 50

Áng văn đầu đời – Hoa dâm bụt 52Cổ thành Thăng Long – Trương Như Thường 57

Trang đặc biệt tưởng nhớ cô Lâm Thị Dung 67Thân Trung hữu – Thích Hằng Trường 72

Bông hồng trắng - Trần Gia Bình 86Thư đi, tin lại 88

Chương trình Đại Hội lần thứ 14 90

- 1 -

Tập san Diễn Đàn PETRUS KÝ là diễn đàn tự do của Hội AHPK/AC để hội viên, thân hữu diễn đạt tư tưởng và phát huy năng khiếu. Nội dung bài vở đăng trên DĐ không nhất thiết là đường lối của Hội, của BCH. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm về bài viết của mình.

Thực hiện với sự cộng tác của: BCH Hội Ái Hữu Petrus Ký Âu Châu, Thầy Phạm Ngọc Đảnh, Thầy Nguyễn Thanh Liêm, Thầy Võ Hoài Nam,

cùng các anh chị Nguyễn Song Anh, Trần Gia Bình, Hoàng Tiểu Ca, Lâm Đăng Châu, Cánh Chuồn Chuồn HVT, Helene Coutant, Trần Thủ Danh, Nguyễn Ánh Dương, Huỳnh Chiếu Đẳng, DH, Việt Hải L.A., Ánh Xuân Hằng, Trần Tiến Hóa, Nguyễn Nam Hoà, Uông Thu Hoài, Tôn Thất Hứa, Nguyễn Đức Huy, Phí Thị Lan Hương, Trần Văn Khôi, Diễm Kiều, Trương Hoàng Lâm, Nguyễn Trần Lê, Huy Lữ, Phạm Ngọc Mai, Tiểu Minh, Chung Mốc, DHTN, Nguyên Nguyên, Nhứt Nương, Ý Nguyên - Nguyễn Minh Châu, Song Nhân, Lê Phong, Phạm Quốc Phong, Thu Phong, Xuân Phương, Tôn Thất Phú Sĩ, Sông Lô Lê Nam Sơn, Anh Thạch, Ái Thanh, Huỳnh Hiếu Thảo, Hoàng Thị, DQNTHU, Nguyễn Tiểu Thu, Lê Trung Trực, Hoàng Tuấn, Bùi Hữu Tường, Hoàng Quốc Việt, Đỗ Quang Vinh.

Phụ trách bài vở: Trần Gia Bình – Uông Thu Hoài

Thư ngỏ…

Hè về, ve kêu, phượng nở, thi cử và chia tay là những đề tài thật thân thiết với học sinh dù ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Tuy nhiên đối với quý thầy cô và anh chị em hội Ái hữu Petrus Ký Âu châu, mùa hè còn là dịp để gặp lại nhau, vui mừng khi thấy thầy cô cùng bạn hữu vẫn còn dồi dào sức khoẻ, luyến tiếc nhắc lại những kỷ niệm thân thương với những người đã trở về lòng đất mẹ…

Năm nay Đại hội Petrus Ký Âu châu lần thứ 14 được hân hạnh đón tiếp các cựu GS và học sinh Gia Long đến tham dự, chắc chắn có nhiều kỷ niệm sẽ được nhắc lại, như qua bài thơ của Người tình Petrus Ký gởi đến tất cả anh chị em chúng ta.

Thế giới không ngừng thay đổi, tốt hơn hay tệ hơn tùy cái nhìn của mỗi cá nhân. Là những người xuất thân từ một môi trường học vấn chuyên cần và thành đạt - Petrus Ký, việc góp phần làm cho thế giới ngày mai tốt hơn hôm nay là bổn phận của chúng ta trên mọi lãnh vực,” Tài nguyên đất” là của chúng ta, việc gìn giữ là do nơi chúng ta chứ không phải ai khác như GS Trương Hoàng Lâm muốn nhắn nhủ.

Một năm có 12 tháng thì tháng 4 đã để lại một dấu ấn thâm sâu nhứt, “Bạn tù” kể cho chúng ta nghe nhiều kỷ niệm “cười…ra nước mắt”, anh có cái nhìn rất độ lượng và rất “zen”, vượt lên cao hơn tất cả mọi khổ đau của thế trần để tiếp tục sống và làm chứng nhân cho một quá khứ đau buồn nhưng hình như trên thế giới ngày hôm nay vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi.

Xin dành một khoảnh khắc thinh lặng để đốt nén hương lòng tưởng nhớ đến cô Lâm Thị Dung và bạn Võ Văn Hóa đã từ giả chúng ta trở về nơi đất mẹ.

BBT Diễn Đàn - www.petrusky.de

Các bạn Petrus Ký thân mến.

Bức thơ của tôi gởi đến anh chị em hôm nay chứa đựng những lời thân mật, chân thành, của một người anh trong đại gia đình Petrus Ký. Đây không phải là một bài bình luận văn hóa, hay tham luận chính trị gì cả. Ở đây tôi chỉ muốn nói lên vài cảm nghĩ của tôi đối với việc bảo vệ, duy trì hội ái hữu Petrus Ký cũng như danh xưng Petrus Ký quen thuộc của mình. Bởi vì, trước khi là giáo sư và hiệu trưởng của trường, tôi đã từng là một cựu học sinh của Lycée Petrus Trương Vĩnh Ký trong các niên khóa 1953-54 và 1955-56.

Năm này tôi được 76 tuổi ta. Đối với các thế kỷ trước, đàn ông sống đến trên 70 như tôi là một điều rất hiếm vì vậy mà cổ nhân mới nói “thất thập cổ lai hi”. Thân phận của con người hồi xưa là vậy. Nhưng bây giờ thì khác, những tiến bộ của khoa học kỹ thuật ngày nay đã nâng cao tuổi thọ trung bình (life expectancy) của con người lên khá cao (đàn ông thì trên 75 còn đàn bà thì vượt quá 80). Tuy ta lạc quan nói vậy nhưng dù sao thì thất thập cũng là thập niên cuối của rất nhiều người.

Trong hàng ngũ của anh em Petrus Ký ngày nay thế hệ của chúng tôi có thể kể như thế hệ

già thứ nhứt, thế hệ không còn được bao nhiêu người cũng như sẽ chẳng còn tồn tại được bao nhiêu lâu . Chỉ bảy tám năm nữa thôi, nghĩa là vào khoảng năm 2015, nếu lúc đó có những đại hội Petrus Ký như bây giờ các hội hay tổ chức , thì trong thế hệ chúng tôi chắc chẳng còn ai tham dự. Lớp lớn sẽ lần lượt ra đi, và thông thường thì lớp nhỏ sẽ tấn lên thay thế, và cũng như sự tăng trưởng của dân số, mỗi năm số cựu học sinh của mỗi trường đều có thể gia tăng không nhiều thì ít. Nhưng riêng trường hợp của anh em Petrus Ký mình thì khác. Chẳng những không tăng mà số người Petrus Ký còn mỗi ngày một ít lại, lý do là vì từ gần 30 năm nay rồi không còn ai là người xuất thân từ ngôi trường nổi tiếng này nữa.

Như anh em biết, sau biến cố lịch sử năm 1975, cùng với địa danh Sài Gòn, danh xưng Petrus Ký đã bị bôi xóa trên ngôi trường nổi tiếng nhất của Miền Nam, nơi đã đào tạo không biết bao nhiêu nhân tài cho xứ sở. Người ta thay vào đó bằng một cái tên khác, rất xa lạ với người Miền Đồng Nai Cửu Long. Cũng từ đó nhiều anh em Petrus Ký của nhiều thế hệ khác nhau đã phải lìa xa quê hương sống rải rác khắp nơi trên thế giới. Tuy bảng hiệu Petrus Ký của trường bị xóa, hai câu đối chữ nho trước cổng trường bị đục bỏ, tượng

- 2 -

bán thân của nhà bác học Petrus Ký giữa sân trường bị dẹp đi, nhưng anh em Petrus Ký không bao giờ quên được ngôi trường, cái phù hiệu trên áo, tinh thần học hỏi cũng như truyển thống văn hóa của trường, và thầy cô, bạn bè cũ của mình. Biết bao nhiêu kỷ niệm vui buồn, và biết bao nhiêu những kỷ vật cũ mà anh em Petrus Ký không thể nào quên được. Anh em Petrus Ký càng trân quý những cái đó hơn khi tên trường bị mất. Từng tấm phù hiệu, từng bảng tên trường gắn trên áo, từng quyển học bạ, lời ban khen, bảng danh dự, và bao nhiêu những hình ảnh liên hệ tới trường, tới thầy cô, bạn bè và sinh hoạt của trường đều được anh em thương yêu gìn giử. Hai câu đối chữ nho trước cổng trường mà lúc còn đi học không ai để ý, không ai biết mấy câu đó nói gì thì bây giờ nó được viết lại bằng chữ Quốc Ngữ, được nêu cao, được tất cả anh em Petrus Ký khắp nơi nhận ra, đọc kỹ và nhiều người đã nhớ cả từng chữ từng lời. Ngày xưa ít ai trong số học sinh học trường Petrus ký để ý đến cuộc đời và sự nghiệp của ông, nhưng sau ngày tên trường Petrus Ký bị xóa bỏ thì hầu như anh em Petrus Ký nào cũng biết đến con người và công trình văn hóa lớn lao của nhà bác học này đối với người dân Việt, nhất là đối với người dân Miền Nam. Thành ra cái gì người cộng sản Hà Nội muốn xóa bỏ đi thì cái đó đã trở thành cái đích để người dân Miền Nam sùng kính phụng thờ. Cái gì người cộng sản Bắc Việt muốn bôi đi, cái đó là cái có nhiều giá trị thật đối với người dân ở đây. Sài Gòn bị xóa tên khiến người ta càng nhớ nhiều hơn, luyến tiếc nhiều hơn những gì gắn liền với địa danh này nhất là tinh thần tự do nhân bản vốn đã ăn sâu trong lòng người Miền Nam từ bao nhiêu năm trước. Mất Sài Gòn là mất đường Tự Do (bị đổi thành đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa), mất đường Công Lý (bị đổi thành đường Đồng Khởi), mà sự nhớ tiếc đã được người dân thể hiện trong câu ca dao:

“Nam Kỳ Khởi Nghĩa tiêu công lý, Đồng Khởi vùng lên mất tự do”.

Thành ra khoảng một thập niên sau ngày tên trường bị bôi xóa, anh em Petrus Ký bắt đầu gây dựng hội Ái Hữu Petrus Ký ở nhiều nơi. Khởi đầu là các hội Ái Hữu Petrus Ký ở Texas rồi Bắc California vào khoảng giữa thập niên1980. Liền sau đó hội Ái Hữu Petrus Ký Nam California ra đời. Tiếp theo là hội Ái Hữu

Petrus Ký ở Virginia, ở Pháp, ở Canada thành hình, rồi đến hội Petrus Ký ở Cộng Hòa Liên Bang Đức (đã trở thành hội Petrus Ký Âu Châu từ năm 2000), và gần đây nhất là hội Petrus Ký Úc Châu. Ngoài các hội còn có các nhóm anh em Petrus Ký khác cũng thường gặp gỡ, hoạt động chung qua internet. Ở trong nước anh em Petrus Ký không có quyền lập hội. Anh em chỉ có thể tập họp từng nhóm, gặp gỡ, tiệc tùng hàn huyên, nhắc nhở chuyện xưa. Lẽ dĩ nhiên là anh em Petrus Ký hải ngoại có nhiều điều kiện hoạt động hơn anh em ở trong nước. Nhìn chung thì trong hai mươi năm qua, anh em Petrus Ký hải ngoại đã làm được nhiều việc đáng kể. Việc thứ nhất là tìm ra anh em mình, lập ra các hội ái hữu, tổ chức những buổi hội họp, những cuộc gặp gỡ, những tiệc chung vui, vinh danh thầy cô, giúp đỡ một số thầy cô trong nước, giúp đỡ một số ít bạn bè đáng giúp, và đặc biệt là sản xuất các đặc san. Petrus Ký Bắc Cali, Petrus Ký Nam Cali, Petrus Ký Âu Châu, Petrus Ký Úc Châu ra đặc san đều đặn. Mỗi quyển đặc san là một kho kỷ niệm, hình ảnh, dữ kiện và suy tư của anh em Petrus Ký từ thế hệ này qua thế hệ khác. Qua internet anh em có thể thông tin với nhau dễ dàng. Các websites của anh em Petrus Ký ở các nơi được dựng lên và nối kết với nhau. Đó là những đóng góp đáng kể vào kho văn hóa mang tinh thần Petrus Trương Vĩnh Ký.

Nhưng những việc mà anh em Petrus Ký ở hải ngoại cố gắng thực hiện trong hai mươi năm qua có giúp gì được cho sự duy trì các hội Petrus Ký hay kéo dài danh xưng Petrus Ký với thời gian không? Ba mươi năm nữa hay nhiều nhất là bốn mươi năm nữa khi thế hệ trẻ nhất của Petrus Ký hiện giờ vượt quá cảnh “thất thập cổ lai hi” rồi thì việc gì sẽ xãy ra cho các hội Petrus Ký ? Nếu không có gì thay đổi, nếu sự việc diễn tiến mãi theo cái đà tiến triển như hiện nay thì chắc chắn lúc đó hội Petrus Ký sẽ chẳng còn và danh xưng trường Petrus Ký chắc khó tránh được tình trạng mai một với thời gian. Tương lai đó không có gì sáng sủa và những ai có nhiệt tâm với trường Petrus Ký chắc không thể không ưu tư. Cái trớ trêu là trường xưa vẫn còn đó. Một ít thầy cô vẫn còn đó. Hằng năm vẫn có những người tốt nghiệp từ trường đó. Nhưng thầy cô còn biết về trường Petrus Ký sẽ hết dần, học sinh cũ của Petrus Ký hết dần, những người mới ra trường sau này không coi họ là cựu học sinh

- 3 -

Petrus Ký. Họ cho họ là cựu học sinh Lê Hồng Phong và họ không biết Petrus Ký là ai, họ không biết trường Petrus Ký là gì. Họ sẽ dần dần thay thế cho anh em Petrus Ký chúng ta hiện giờ. Chúng ta nghĩ gì về tình trạng mai một của hội Petrus Ký thay thế bằng hội Lê Hồng Phong trong ba bốn mươi năm tới? Lẽ dĩ nhiên là không anh em Petrus Ký nào muốn tên trường Petrus Ký của mình bị mất. Anh em Petrus Ký nào cũng muốn kéo dài mãi tên trường cũng như tên hội Petrus Ký của mình. Anh em không ai muốn tên tuổi của nhà bác học Petrus Ký bị dễ dàng quên lãng. Anh em muốn thấy danh xưng Petrus Ký còn mãi với thời gian. Nhưng bằng cách nào?

Giải pháp một, giải pháp tốt nhất là làm sao lấy lại được tên Trường Petrus Ký. Đây là giải pháp lý tưởng. Nhưng muốn thành công trong giải pháp này thì anh em phải tranh đấu thật dẻo dai hay vận động thật mạnh mẽ, điều mà anh em chúng ta chưa làm được đúng mức. Chúng ta đã có những nổ lực này từ bên trong cũng như bên ngoài nhưng rất yếu ớt và đến giờ phút này vẫn không có chút gì lay chuyển. Xác suất thành công của giải pháp này do đó có thể xem là rất thấp, ngoại trừ trường hợp có biến chuyển chính trị lớn lao đột ngột nào mà chúng ta không tiên đoán được. Giải pháp thứ hai là nối kết với lớp người mới, các em học sinh Lê Hồng Phong, tìm dịp gieo rắc trong đầu óc các em tên trường Petrus Ký xưa, danh xưng các hội Petrus Ký, các bậc đàn anh Petrus Ký, để các em biết ít nhiều về gốc gác của ngôi trường nổi tiếng mà các em đang học. Một số anh em Petrus Ký đang làm việc đó. Anh em nhân danh hội Ái Hữu Petrus Ký về trường cũ cho học bổng, tặng sách vở, tặng những cái mũ có thêu hàng chữ Hội Ái Hữu Petrus Ký cho các em học sinh Lê Hồng Phong trong mục đích nêu trên. Một văn phòng liên lạc Petrus Ký - Lê Hồng Phong cũng đã thành hình và hoạt động khá hữu hiệu. Văn phòng được đặt tại trường Petrus Ký cũ, do hai giáo sư cũ điều hành: giáo sư Trần Thành Minh và giáo sư Nguyễn Viết Sơn. Có một website về trường Petrus Ký cũng do văn phòng liên lạc này dựng lên và đảm trách với khá nhiều dữ kiện, nhất là danh sách các giáo sư Petrus Ký từ xưa đến giờ. Danh sách không đầy đủ lắm nhưng cũng có để người đọc thấy được sự hiện diện của giáo sư Petrus Ký và

tầm quan trọng của ngôi trường này trước khi trường bị đổi tên.

Trước đây có một số anh em chấp nhận giải pháp một và mạnh mẽ chống đối giải pháp hai. Theo các anh em này thì những người dùng giải pháp hai là những người theo hay đầu hàng chế độ mới, công nhận chế độ mới. Anh em không chấp nhận tên Lê Hồng Phong, không muốn dính líu gì tới trường Lê Hồng Phong và những người đang học hay tốt nghiệp ở trường này. Anh em chỉ biết có Trường Petrus Ký mà thôi. Và như vậy đối với số anh em này thì chỉ có giải pháp một là có giá trị và phải loại bỏ giải pháp hai. Thái độ này quá cứng rắn, có thể thiếu co giản để đương đầu hữu hiệu với tình cảnh hiện hữu. Theo tôi thì hai giải pháp nêu trên không có tính cách loại trừ nhau. Người dùng giải pháp một không nhất thiết phải chống đối hay loại trừ người dùng giải pháp hai, và ngược lại, người dùng giải pháp hai không bắt buộc phải loại trừ những người xử dụng giải pháp một. Chẳng những không loại trừ nhau mà hai giải pháp này còn có thể bổ sung cho nhau, và có thể áp dụng cùng một lúc với nhau. Một mặt chúng ta vận động, vận động bằng đủ cách, bằng mọi áp lực hay mọi liên hệ, và mặt khác chúng ta đến gần hay xăm nhập vào trường, vào hàng ngũ giáo chức và học sinh cũng bằng mọi cách để cho danh xưng “Petrus Ký” có cơ hội sống lại trong môi trường mới. Điều cần thiết là tránh những thái quá và bất cập, tránh mọi cực đoan, luôn luôn giữ thái độ mềm dẻo, rộng rãi và khôn ngoan, và cần nhất là đừng để mất tinh thần và căn cước Petrus Ký của mình.

Muốn duy trì một cách vững chắc danh xưng Petrus Ký có lẽ chúng ta phải nghĩ đến một hiệp hội, một tổ chức văn hóa giáo dục, làm việc bất vụ lợi và mang tên Petrus Ký. Tôi nghĩ đến việc thành lập PETRUS KÝ FOUNDATION, một tổ chức bất vụ lợi có mục đích văn hóa, giáo dục, phục vụ các thế hệ trẻ Việt Nam. Tổ chức này sẽ qui tụ tất cả những nhà trí thức, những nhà giáo dục, văn hóa, có học hay không có học ở trường Petrus Ký, trên thế giới, có nhiệt tâm đối với chủ trương học thuật của nhà bác học Trương Vĩnh Ký, có cảm tình đặc biệt đối với trường trung học Petrus Ký, muốn làm cái gì tốt đẹp cho danh xưng Petrus Ký. Tôi hy vọng là thành phần nòng cốt vẫn là anh em Petrus Ký ở các

- 4 -

nơi, đã từng hoạt động cho các hội Petrus Ký từ trước tới giờ. Tổ chúc này sẽ tranh đấu cho tên trường Petrus Ký được trả lại cho trường Petrus Ký, giúp đở cho trường Petrus Ký được phát triển tốt đẹp, giúp học bổng cho học sinh, v v . . . Tổ chức này sẽ thiết lập một website và email dể liên lạc, phổ biến tư tưởng, tin tức. Sẽ xuất bản một tập san định kỳ với những bài khảo cứu, tham luận giá trị về văn hóa, giáo dục, v v . . . Petrus Ký Foundation sẽ hoạt động kết hợp với những foundation khác có cùng mục đích văn hóa giáo dục như Phan Thanh Giản Foundation (đang thành hình) và Lê Văn Duyệt Foundation (đã hoạt động từ 4 năm qua).

Tôi tin tưởng ở thế hệ trẻ. Tôi tin tưởng ở lớp lãnh đạo trẻ của Petrus Ký hiện thời. Tôi thấy tinh thần làm việc tích cực của các em trong những năm gần đây, tôi tin là các em sẽ đem lại nhiều thành quả tốt đẹp trong những ngày sắp tới. Tôi tin là các em sẽ làm cho Hội Ái Hữu Petrus Ký nổi lên mạnh, và danh xưng “Trường Petrus Ký” sẽ có cơ hội sống lâu trong long người dân Đồng Nai Cửu Long dù họ ở trong hay ở ngoài nước. Tôi cũng tin rằng anh em sẽ mạnh dạn tiếp tay với chúng tôi trong việc thành lập PETRUS KÝ FOUNDATION, và nhiệt thành giúp Petrus Ky Foundation hoàn thành sứ mạng văn hóa giáo dục nhân bản:

“Khổng Mạnh cương thường tu khắc cốt Tây Âu khoa học yếu minh tâm”. Tôi rất hảnh diện được làm cựu học sinh thuộc lớp già của Trường Petrus Ký, hảnh diện làm cựu giáo sư của trường, hảnh diện làm cựu hiệu trưởng của trường, hảnh diện đã bảo trợ/xem trường Petrus Ký như là trường trung học kiểu mẫu của Miền Nam Tự Do khi tôi làm Thứ Trưởng Bộ Giáo Dục, hảnh diện làm hội trưởng hội Ái Hữu Cựu Học Sinh Petrus Ký Bắc Cali một thời gian, và bây giờ rất hảnh diện làm hội viên danh dự của hội Ái Hữu Petrus Ký Âu Châu và cố vấn đặc biệt cho hai hội Ái Hữu Petrus Ký Bắc và Nam California, và cũng sẽ rất hảnh diện làm người khởi xướng cho PETRUS KÝ FOUNDATION.

Nguyễn Thanh Liêm.

1. Làm cách nào tạo 4 hình tam giác đều (nếu anh chị rời ghế học trò đã lâu thì “tam giác đều” là hình tam giác mà 3 cạnh dài bằng nhau) chỉ với 6 diêm quẹt ?

2. Hai học sinh Petrus Ký chơi bóng bàn với nhau (chắc bạn còn nhớ hai bàn ping-pong ở sát ngay thư viện trường mình chứ ?), đang chơi vui vẻ thì trái banh bị lọt vô trong một cái lỗ vừa đúng đường kính của banh. Lục hết túi của mình thì không còn trái banh nào khác mà chỉ tìm được : một cây thước kẻ, một cây viết bic, một cục gôm và một compas. Muốn tiếp tục chơi thì phải lấy trái banh ra khỏi lỗ. Bạn ơi Giúp giùm tụi nầy nghen.

(Xin xem giải đáp trong số báo nầy…ở trang nào quên mất rồi)

- 5 -

Sài Gòn nắng hạ gắt gai

Sáng chiều gió bụi tung bay khắp đường Petrus Ký đã tan trường

Gia Long thẳng tiến như thường ngày qua Anh từ đại lộ Cộng Hòa

Qua Phan Thanh Giản đường xa gập ghềnh Tuần trước bò bía quán trên

Hôm nay đậu đỏ nằm bên vỉa hè Đi đường em thích lượm me

Ăn hàng chẳng hết răng nhe cười hoài Anh đây nghĩa hiệp ra tay

Mỉm cười em bảo con trai ăn quà! Giã từ em đã đi xa

Anh còn lẽo đẽo theo qua bên đường Một lần thay đổi dãy trường

Cả giờ anh đợi bên đường Thanh Quan Từ xa một đóa mai vàng

Cổng trường ngơ ngác xem chàng đợi đâu Chiều hôm văng vẵng ve sầu

Tao Đàn trễ hẹn từ lâu em chờ Vầng trăng mười sáu mộng mơ

Thắm in đôi bóng bên bờ thùy dương Đôi khi sinh hoạt chung trường

Ngập trời áo trắng khó tường nhận ra Từ xa lấp lánh kim thoa

Lén cài mái tóc để cho anh nhìn Bãi trường chiều nắng trời xinh

Bên hàng phượng vĩ đôi mình chia tay Em về tỉnh nhỏ hôm nay

Anh đây ở lại đêm ngày nhớ mong Thư đi cho đở phơi lòng

Nhưng xin địa chỉ em không trả lời Ngập ngừng e ấp bờ môi

Phượng vàng lấp lánh ửng đôi má hồng Từ khi xa cách đôi lòng

Bóng trăng quạnh quẽ hương phòng bơ vơ Lắm đêm anh vẫn nằm mơ

Nhởn nhơ tiên nữ đang chờ đợi ai! Tóc mây óng ánh bờ vai

Bên tà áo trắng tung bay gió chiều Thướt tha dáng ngọc diễm kiều

Tô bờ môi thắm cho chiều lòng anh…

- 6 -

Bốn mươi năm đã trôi nhanh Lắm khi bể cả biến thành ruộng dâu

Nào ai còn nghĩ ngày sau Đôi ta tái ngộ gặp nhau nơi nầy

Bấy lâu mới được một ngày Trời xanh nắng đẹp hôm nay hữu tình

Ron-nơ-buột một ngày xinh Xa xa đồi nhỏ phơi mình thái dương

Xanh xanh tùng bách bên đường Đón chào viễn khách vấn vương nỗi niềm

Hiu hiu gió thoảng êm đềm Lũy thành vời vợi bên thềm nắng hanh

Lửng lơ chùm mận trĩu cành Lẻ loi con sóc trên nhành đào tơ

Trông như sóc vẫn còn mơ Ngày hè nắng đẹp còn chờ đợi ai?

Nhìn xem đàn én tung bay Nhởn nhơ trước mấy từng mây lưng trời

Sóc ơi thức dậy yêu đời Hôm nay tươi tỉnh đón mời khách xa

Đến thăm thành quách bao la Đồi Ron-nơ-buột đậm đà tình thương

Ngày xưa dưới bóng mái trường Đôi ta hò hẹn bên đường quán ăn

Ngày nay quê lạ sao bằng Tương phùng long hổ dễ dàng được khi?

Ngày xưa còn lại những gì? Ngược dòng dĩ vãng trôi đi mất rồi

Trường xưa nay đã xa vời Người xưa cũng ở phương trời xa xôi

Chỉ còn tình cũ mà thôi Trường xưa nhớ mãi trọn đời chẳng quên.

Người tình Petrus Ký

Thân tặng tất cả các cựu học sinh Petrus Ký và Gia Long tham dự đại hội lần thứ XIV

- 7 -

Tối nay thay vì coi phim trên truyền hình tôi lấy tờ VG mới nhận ra xem . Báo tháng Tư bao giờ cũng nhiều bài vở nhưng nội dung buồn hơn các số báo khác .

Đọc xong bài „Chuyện di tản năm 1975“ của Tiểu Tử tôi bâng khuân suy nghĩ . Nhớ đến những người tị nạn mà thành phố Paris đã đón nhận vào mùa hè năm 1979 .

Trong bữa cơm tối , chị cả tôi kể thành phố Paris đang cần nhiều người tình nguyện giúp để đón tiếp người Việt vượt biên . Vì cũng đã thấy trên truyền hình thảm cảnh người vượt biên nên chúng tôi đều đồng ý giúp đỡ ngay .

Sáng hôm sau 4 chị em tôi dậy sớm đến trại Debrousse (porte de Bagnolet) ghi danh làm việc . Đây là lần đầu tiên tôi làm việc xã hội .

Chị cả tôi sắp ra trường y khoa nên lo việc khám bệnh , lấy máu …vv . Còn chúng tôi thì lo thủ tục giấy tờ và thông dịch .

Ngoài chúng tôi ra còn có 2 chị em H. và T. , anh H. và 3 người em gái , Y. , H. và C. Sau vài câu chào hỏi xã giao , chúng tôi vui vẻ bắt tay vào việc . Anh H cũng sắp ra trường y khoa nên làm chung với chị cả tôi . Chúng tôi

vừa có thêm những người bạn mà tôi sẽ không bao giờ quên .

- o -

Xe buýt đầu tiên đậu giữa sân . Từng người bước xuống . Trên những khuôn mặt gầy khô sẫm nắng ,còn in giấu vết kinh hoàng của những ngày lênh đênh giữa đại dương ,ngập ngừng nở một nụ cười đầy hy vọng.

Họ đã sống hơn 6 tháng trên đảo Paulo Bidong.

Chúng tôi cảm động nắm tay từng người mừng đón như được gặp lại người thân vậy .

Tôi may mắn không bị sống trong chiến tranh, không phải vượt biên đi tìm Tự Do .

Lớn lên ở Pháp , tôi đã thuộc sử nước người trước khi biết quốc sử của mình . Bạn bè thân thuộc toàn người Pháp . Tôi tưởng tôi đã tây hoá !

Nhưng không , khi nhìn những người Việt tị nạn bước xuống xe buýt cổ tôi ngẹn lại .

Cảm xúc thân thương đến một cách tự nhiên như sóng ngầm trổi dậy trong biển động .

- 8 -

Trong họ và trong tôi chảy cùng một giòng máu Tiên Rồng. Chỉ có thế thôi . Nhưng hơn bao giờ hết , tôi đã thấm thía ý niệm : Tôi là người Việt Nam .

- o -

Với niềm tin rằng mình đã đến bờ Tự Do , họ mãn nguyện bước xuống .

Một bà cụ già lắm rồi , tay phải bám chặt vành cửa xe khom lưng dò dẫm tìm bước xuống . Tôi chạy đến đỡ , nắm bàn tay già nua gầy thật gầy của bà tôi muốn gọi „ Bà ơi .“ Có lẽ nếu nội tôi còn sống bà cũng giống như bà cụ này .

Bà đi một mình. Có phải ông Tiểu Tử đã nhìn thấy trên truyền hình , bà cụ này trong đám người di tản 75 ?

Tôi không ngăn được tò mò hỏi sao bà ra đi ? Bà trả lời không suy nghĩ :“ Tôi chạy cộng sản 3 lần rồi . Từ Hà Nội vô Huế , từ Huế vô

Sàigòn và từ Sàigòn ra biển .“

Biển ,con đường hiểm nghèo nhất , còn đường cuối cùng đưa đến Tự Do .

Nếu ta biết nghe những gì biển nói , ta sẽ hiểu khổ đau của người vượt biên .

- o -

Một bàn tay nào đó kéo tay tôi hỏi :“ Chị người Việt hả ?“

Cô bé nhỏ xíu , gầy và đen ơi là đen .“ Thiệt ra em trắng mà tại ở đảo nắng quá nên em mới đen dzậy đó.“ Cô bé thản nhiên kể .

Bé Thương tên thật là gì tôi quên rồi .Chỉ nhớ lúc hỏi tên để làm giấy tờ bé trả lời :

“ Ở nhà gọi em là bé Thương.“ Từ đó tất cả chúng tôi đều gọi em bằng cái tên dễ thương này .

ngay .

của em vẫn chưa được về. Hy

ao

.“

“

nhiều nhất .

ủ , em lấy ra một

:“ Thiệt nhe chị ?“

Bé Thương đi với ba , anh và người dì em mẹ . Ba của em bị nám phổi nên phải vô nhà thương

Ngày nào cô bé cũng đến hỏi tôi :“Khi nào ba em về?“ . Cho đến lúc tiễn em cùng anh và dì đi tỉnh T., ba vọng ba em đã xuất viện , đã làm xong giấy tờ cho mẹ và chị của em sang đoàn tụ gia đình .

Một buổi chiều đang ngồi làm giấy tờ của những người đã xong thủ tục khám sức khoẻ , bé Thương chạy vô xin tôi giấy . Tưởng emmuốn vẽ tôi cho em vài tờ giấy và cây viết chì . Bé lắc đầu xin 1 mảnh giấy nhỏ thôi . Tôi hỏi để làm gì thì em chìa tay khoe tôi cây kim khâu em mới nhặt được ngoài sân . Em muốn ghim nó vào miếng giấy để gởi về cho mẹ .

Tôi không biết , hay nói cho đúng trước khi quen bé Thương , tôi không biết quý cây kim .

Một lát sau em lại chạy đến tìm tôi hỏi :“ Bgiờ ba em về ? , trong giấy tờ chị đang coi có đề gì không ?“

Để cho em đỡ lo tôi nói đại :“ Ba em ở trong nhà thương để người ta chăm cho thiệt là khoẻ rồi sẽ về với em

Bé Thương im lặng đứng nhìn tôi làm việc . Một lúc sau em hỏi :“ Chị có thì giờ không ? Đến phòng em chơi không ?

Trong những đứa bé ở trại Debrousse , bé Thương theo tôi nhiều nhất . Nghĩ đến thời gian làm việc ở trại , tôi nhớ emCó phải vì mái tóc bum bê ôm khuôn mặt đen gầy , hay tại đôi mắt to tròn nhìn tôi với bao câu hỏi „Bao giờ“ ? .Cũng có thể vì cái miệng cười răng sâu đen thui nhưng mà dễ thương .

Bé Thương nắm tay tôi dẫn đến cuối hành lang mở cửa . Phòng có ba giường . căn phòng tuy nhỏ nhưng gọn và sạch sẽ .

Cô bé khoe :“ Em làm giường mỗi ngày đó. Anh của em ham chơi lắm ,không làm gì hết.“

Rồi mở ngăn kéo của bàn ngquả cam khoe :“ Em để dành cho ba em“. Đôi tay nhỏ bé ôm quả cam không còn tươi lắmnhư một bảo vật .

Tôi nói :“Bé Thương ăn trái cam đó đi . Mai mốt ba về chị cho trái khác.“

Bé nhìn tôi hỏi lại

- 9 -

Tôi gật đầu , ôm em vào lòng xoa mái tóc khô cháy nắng mà thấy thương em thật nhiều .

im lặng .

hải

ôi

ủa em .

ường của một đứa bé xa

o em

- o -

nh của bé Thương mở cửa gọi lớn : „ Bé Th ,xuống ăn cơm .“

i ,

:“ Chị

sau chúng

là J. Chirac làm một

ữa tiệc với ông

ho buổi tiếp tân . Đi gần đến toà thị-

thể nào đi dự tiệc

lắm rồi . Vừa thấy tôi em nhăn mặt

nay chị bận đồ

Chúng tôi ngồi như vậy thật lâu trong Lần đầu tiên bé Thương không nói gì cả . Em ngồi yên trong vòng tay tôi và tôi biết em đang nhớ mẹ thật nhiều . Em không khóc . Có pniềm thương nhớ đã làm cạn nước mắt em ?

Tội nghiệp em tôi , chưa lớn đã không còn nước mắt .

Buổi chiều xuống dần qua khung cửa sổ . Tkhông dám cử động sợ đánh thức bé Thương đang ngủ quên trong tay tôi . Tôi muốn kéo dài mộng đẹp c

Lâu lâu trong giấc mơ em dúi mặt vào lòng tôi hít hà tìm kiếm , em rên khẽ „Mẹ ơi“ …

Ôi , ước mơ tầm thmẹ!

Cho tôi xin một điều ước . Tôi sẽ xin chđược có mẹ bên cạnh .

Ngoài hành lang ồn ào tiếng trẻ con vừa chạy vừa gọi nhau ơi ới . A

ương

Bé Thương choàng dậy . Nhìn thấy tôi em có vẻ thất vọng . Em nhắm mắt muốn ngủ nữa , mong sao sống lại giấc mơ có vòng tay mẹ .

Anh của bé Thương vô tình nắm tay em kéo đi . Bé im lặng , ngoan ngoãn theo anh xuống phòng ăn . Tôi theo sau nhìn 2 đứa bé nắm tay nhau đi trong hành lang dài chỗ sáng chỗ tốcảm nhận rõ ràng hơn diễm phúc to lớn của mình . Lát nữa đây khi về nhà , tôi biết sẽ nhìn thấy mẹ đang trong bếp lo bữa cơm tối .

Trước khi xuống thang lầu , em quay lại nhìn tôi hỏi :“ Mai chị có đến hông ?“.

Và không để cho tôi trả lời em nói tiếp tới nguyên ngày nhe !“

Trong chương trình thì ngày hômtôi chỉ làm việc buổi sáng . Chiều sẽ đi dự buổi tiếp tân ở tòa thị-sảnh của thành phố Paris . Ông thị-trưởng, thời đóbuổi tiệc cảm ơn tất những người đã tình nguyện giúp thành phố đón tiếp người tị nạn trong mấy tháng vừa qua .

Tất cả chúng tôi đều rất háo hức vì đâu phải ai cũng được chung một bChirac?

Như tất cả mọi người , tôi đã sửa soạn quần áo thật kỹ csảnh rồi tôi quay đầu trở lại hầm xe điện , lấy hướng Porte de Bagnolet .

Câu nói của bé Thương „Chị tới nguyên ngày nhe.“ Làm cho tôi không được .

Bé Thương đứng ngay cổng đợi , chắc em đã chờ lâutrách :“ Sao chị tới trễ vậy ?“

Tôi dẫn em đến băng ghế ngồi . Lúc này em mới nhìn kỹ tôi rồi nói :“Hômđẹp quá.“ Mấy đứa bé khác cũng đã đến , đứa đứng đứa ngồi xung quanh tôi . Thằng Phong , lớn nhất trong bọn , dõng dạc trả lời bé Thương :“ Mày dốt quá , chiều nay có tiếp tân ở tòa thị-sảnh, ai cũng đi hết ….“

Quay sang tôi P. hỏi như để chứng minh lời nói của mình :“ Sao cô không đến đó ?“

i em.

nói.

nhà bếp nấu cơm thịt

o Paulo Bidong .

p nên mới có món này .)

Bé Lan xì thật to bảo :” Cá mồi dở ẹt .“

Phong là đước bé duy nhất gọi tôi bằng cô . Nó cũng đi vượt biên với bố . Mẹ ở lại vớ

-“ Cô thích đến đây với mấy em hơn . „

Bé Thương vẫn không tha cho tôi :“ Sao chị bận áo đẹp vậy ?“

-“Mình có đồ đẹp thì mình bận chứ sợ gì ?“ Một đứa bé nào đó

Huy, cậu bé may mắn nhất , đi với bố mẹ kể :“ Chị biết hông ? Trưa naykho…“

Các em thay nhau kể về những món ăn khi còn ở trên đả

-„ Chị ăn cá mồi 7 món chưa ?“. (Ngày nào cũng được phát cho cá hộ

- 10 -

Mấy đứa bé thi nhau kể chuyện ở đảo . Đang nói chuyện đồ ăn , Vi và Vu ( 2 chú bé sinh đôi , chỉ độ 4,5 tuổi) đổi đề tài bằng câu hỏi :

ết chí

ác em kể chuyện hay đến

. đi vượt biên với cha mẹ ,

N. , người con gái

ủi .

g em

ệt Nam .

Diễm Kiều.

-„ Chị biết bắt chí không?. Muốn cho hmình phải lấy trứng chí bỏ giữa răng cắn như vậy nè ….“ Vi mò đầu Vu , vờ bỏ một trứng chí vô miệng cắn .

Cả bọn ôm bụng cười .

Tôi thật sự không hối tiếc đã quyết định đến với các em . Những chiều ít việc , tôi vẫn đến trại để ngồi nghe cvài phòng thăm hỏi.

Mai này các em sẽ rời trung tâm đi về các tỉnh lân cận hay xa hơn nữa , đâu đó trên đất Pháp .Tôi sẽ nhớ các em nhiều .

Nhớ anh em thằng Dmẹ bị cướp biển bắt ,cha bị giết khi tìm cách cứu mẹ .

Nhớ ánh mắt thật buồn củalặng câm ,chỉ ra khỏi phòng để làm vệ sinh hay đến nhà ăn . Lúc nào có thì giờ , tôi ghé vô phòng N.

N. luôn ngồi lặng lẽ ở mép giường . Tôi đến ngồi kề bên , không được gần sát , N. sợ mỗi khi ai vô tình đụng người mình. Tôi ngồi như vậy một lúc thật lâu , không nói gì , không biết nói gì để an

Từ đó tôi có ác cảm với nước Thái Lan .

Nhớ cả lời hứa với S. trước khi em rời trại. Khi xe buýt bắt đầu chuyển bánh ,S. nhìn tôi nói :

-„Khi nào chị về Việt Nam chị nhớ mantheo .“

Cho đến nay hơn 40 năm lưu vong tôi chưa về lại Vi

Tôi vẫn nhớ ánh mắt bơ vơ đầy lo âu của S.

Brühl ngày 29.04.2008

Trích từ http://vietccsf.org/viet/index.php

" Các lính tuần tra phát hiện có những bao ni-lông xoáy tròn trên mặt nước. Họ chuẩn bị tăng tốc độ vọt đi tiếp, thì khám phá ra rằng, các bao nhựa này đã được thổi phồng, căng lên, để chở hai em bé sơ sinh, dĩ nhiên là chưa biết bơi. Người mẹ đang ra sức đẩy chúng. Người cha đã không may chết đuối trước đó."

( Delegates of 'Society of Friends': Malaysia, 1979 )

" Tôi chết đi không phải vì tuyệt vọng, mà vì tôi muốn đem lại niềm hy vọng và sự sống cho nhiều người khác." ( Vài hàng tuyệt mệnh của Nguyễn Ngọc Dũng, 25 tuổi. Ngày 3/5/1993, anh đã tự đâm vào tim và chết tức khắc trước văn phòng Cao ủy tị nạn LHQ tại trại Sungei Besi, Mã Lai. )".

" Chị thương, hôm nay em đã bị từ chối tư cách tị nạn chính tri Rạng sáng mai, em sẽ treo cổ tự tử để thoát mọi đau khổ. Nhưng lúc nào em cũng sẽ ở bên cạnh chị để che chở cho chị và các cháu. ". (Thư tuyệt mệnh của anh Nguyễn Văn Hai, 27 tuổi, viết cho chị, vào buổi tối trước khi tự tử trong Trại cấm Whitehead, Hồng Kông, ngày 16/2/1990.)

- 11 -

Con đứng bên này một nhánh sông Mẹ đứng bên kia một cánh rừng Nước chảy đưa tình xa vạn lý Lá rừng xào xạc mắt rưng rưng Đâu đây gà gáy xóm ban trưa Hoa cúc vàng tươi ! nở trái mùa Tháng tư tựa cửa Người trông đợi Nẽo về lạc lối ánh trăng đưa Nhớ quá Mẹ ơi rất xa xăm Từ độ non sông lửa khói tàn Con sống âm thầm loài cây cỏ Dọc bờ sông lặng sóng vô âm Một mai quay về thăm Quê Ngoại Hỏi cây đa trăm tuổi đầu làng Mỗi chiều còn có ai đứng ngóng Đàn cò sải cánh nắng phân vân Tháng tư nghiệt ngả từ năm trước Dòng lệ thành sông dợn sóng ngầm Trăn trở hàng đêm nằm thao thức Con thầm gọi Mẹ vọng từ tâm Tôn Thất Phú Sĩ Paris 30 Tháng tư 2006 http://blog.ifrance.com/phusi

- 12

- 13

(kỳ 5)1

Thùng nước vừa mang tới là tôi úp mặt ngớp một ngụm trước cho đở khát rồi mới ''lịch sự'' lấy hai bàn tay chụm lại làm ''gáo''múc uống tiếp. Tôi bắt đàu cuộc hành trình về với ''thiên nhiên'', giả từ đèn điện, nước phông tên, trở về đèn dầu, ánh trăng, nước mưa, nước giếng. đói ăn rau, đau ''khắc phục'', trời sanh voi sanh cỏ, không cần ''no'' có đảng no dùm cho ! Đói khát mới vơi đi một nửa... hết khát, chỉ còn đói mà thôi! Kiếm chút nước xong , tôi rời cái giếng hướng về đám ''khói lam chiều'' kiếm cơm. Mọi người bu quanh nồi nước kê trên mấy viên đá xem ''anh nuôi'' gầy lửa chụm bếp. Người thổi người quạt, nước mắt nước mũi lòng ròng nhưng chỉ thấy khói chớ không thấy lửa đâu cả. Thổi quạt một hồi cũng... hết khói luôn, loay hoay mãi bếp vẫn lạnh tanh. May nhờ có người đưa ra sáng kiến lấy thuốc bồi trong những ống sạc đạn pháo binh làm mồi, bếp hồng mới chịu bập bùng. Nước sôi, anh nuôi không đổ gạo vào mà lại rao ''nước sôi, nước sôi'' thật to để mọi người nghe rồi nhanh tay lấy trước một ca đầy, Cả đám xúm lại lấy ca nhựa, ca sắt, lon guigo tranh nhau múc, Tôi chỉ có cái gáo ''da'' uống nước giếng lúc nãy nên khoanh tay đứng nhìn, vả lại không hiểu lấy nước sôi để làm gì, Trong chốc lát nồi 1 Ảnh trích từ phim Vượt sóng – Journey from the fall

nước sôi cạn láng. Anh nuôi đổ thêm nước, tống thêm củi, thuốc bồi rồi bỏ đó đi vào trong. Nước sôi chạy ra đổ gạo, lấy dầm cây quậy vài vòng, đậy nắp rồi lại đi vào trong không hiểu để làm gì. Nhìn lại chỉ còn tôi với nồi cơm. Thấy lạ liếc vào mới biết tất cả đang chuẩn bị ăn, họ chỉ chờ nước sôi để đổ vào gạo sấy mì gói là có thể bắt đầu bửa cơm chiều được rồi. Tôi cũng đi vào để... ''window eating'' ! Mùi mì gói bốc khói thơm phức cùng phẩm vật hấp dẫn phơi bầy trước mắt làm tôi thèm chảy nước miếng : gà rô ti, sôi lạp sưởng, sườn nướng, thịt nướng, thịt kho, chả lụa, gạo sấy, bánh mì, bánh tét, ngoài ra còn cả rau xanh, cà đỏ, cơm trắng, chanh, ớt, xì dầu mới lạ, chắc ''dư âm'' nhà hàng Tân Tân sót lại . Cái ga ra biến thành nhà lồng chợ ồn ào nhộn nhịp, toán năm toán ba mời gọi nhau ăn. Thế mà tôi chẳng tìm được một hàng nào để ngồi ăn ''chực'' cho đỡ đói, mà đứng đó chịu trận... ''passive eating''.. đói bụng no con mắt mới độc. Không ăn mà bộ phận tiêu hóa làm việc mạnh mới khổ. Đói oằn oại, đói vô cùng, một cái đói ''tàn nhẫn vô nhân đạo'' chưa bao giờ gặp phải ! Họ ăn, tôi uống ... nước miếng , họ nhai tôi nuốt... nước bọt... ừng ực, bụng sôi sục, co thắt. Đùi gà, sườn nướng khêu gợi con ngươi ''hãm hiếp'' bao tử. Chịu không nổi, tôi bỏ ra ngoài cho khuất mắt, đở khổ. Nước miếng ngưng chảy thì nước mắt muốn rơi. Sợ người thấy, tôi bèn đến bên bếp hồng...''chữa

- 14

lửa'', Đứng ngay dưới gió hứng khói cho cay mắt để nhờ giòng ''lệ khói'' cuốn đi dùm mấy giọt ''lệ đói''! Mùi cơm khê thoang thoảng, toán nấu ăn chạy ra thăm chừng, mở nắp, lấy đầm cây sới cơm lên, sới tới đâu đen tới đấy, khói khét xông lên nồng nặc. nhờ vậy mà tôi cảm thấy dễ chịu, bụng bớt cồn cào! Anh nuôi bốc cơm dính trên ''đũa cả'' đưa vào miệng nhai thử rồi phun ra và nói :

- Cháy khét vậy đó mà vẫn sống mới kỳ!

- Ôi kệ nó, có ai ăn đâu mà lo!

Nói vậy nhưng họ cũng thêm nước, bớt lửa, lấy lá chuối phủ lên mặt cơm, đậy nắp, lấy xẻng xúc than hồng đổ lên trên rồi mới bỏ đó vào trong ăn tiếp. Còn lại một mình ''canh'' cơm không giống ai, tôi bèn hít một hơi dài...dằn bụng. nhờ mùi khê khét ''khủng bố'' cơn đói rồi bỏ về ''tệ thất'' nghỉ...ăn!. Ngồi im lìm trên tấm tôn luyện... ''đói'', mắt lim dim nhìn thẳng vào cảnh hoang vắng tiêu điều trước mặt, không dám quay ngang, sợ lại đụng hoạt cảnh ...ăn... của láng giềng chòi bên! Để quên ăn, tôi lấy cuốn sổ tay và cây viết trong săc marin ra làm việc. Trầm ngâm một hồi lâu mới tìm được ''ý'' viết. Trước tiên ngay trang bìa trong tôi viết số 1975 rồi gạch ba lằn ngang, sáu lằn dọc phía dưới để có đúng mười ô vuông làm... lịch... thập thiên thu... count-down ngày về!

1975

x

rồi ăn gian ... đánh dấu vào một ô, coi như ''bóc'' được một tờ , trả nợ ''quỷ đỏ'' được một ngày, tự an ủi mình là chỉ còn chín ngày ''phù du'' nữa mà thôi. Dối lòng ''khóa sổ'', xóa ngày sớm để ''xóa đói xù ăn'' nhưng coi bộ không êm, cái bụng cứ cồn cào sôi sục bên trong. Sau cùng tôi lại đứng lên đi tìm ăn một lần nữa. Ra tới nơi thấy nồi cơm là muốn sùi bọt mép, trông gớm hơn lúc nãy, như nồi cơm heo, cơm không ra cơm, cháo không ra cháo, quyện dính với nhau thành từng tảng, trắng không trắng, đen không đen, trông giống hồ tráng xi măng hơn hồ ...dán giấy. Cơm này để làm cơm...''kiểng'' ăn với ''cá rô cây'' thì...hết ý! Nhìn một cái là dội liền, bỏ ăn ngay, thấy nhịn đói sướng hơn! Của không ngon nhiều con

cũng hết, nhưng cơm này ăn với muối hột thì ''hết sẩy''...hột nào, bảo đảm trăm con vẫn còn! Cơm nước no nê xong, không biết làm gì, phe ta lại bu quanh nồi cơm...giải trí, tán dóc!:

- Nấu cơm hay nấu cháo đậu đen vậy mấy cha nội?!

- Nấu gì kệ tía nó, miễn chín là được rồi!

- Vậy thì phải nấu tới sáng!

- Tới sáng cũng còn hay, tao nghỉ tới Tết Congo mới chín.

Chín gì nỗi nữa, ngoài nhão trong sống, lớp trong lớp ngoài quyện bọc với nhau trương sình lên như thế này là sống ''ốc trâu'' rồi, đem nấu cháo cũng thành cháo sống mà thôi!

Anh nuôi nghe vậy ngưng tay quậy dọc, bỏ vào trong gặp tổ trưởng. Một lúc sau trở ra dập tắt củi lửa tuyên bố dẹp tiệm, thả dàn, ai muốn lấy bao nhiêu cũng được, tha hồ mà ăn, cơm một nồi, muối một bao, nhanh tay thì còn, mà chậm tay cũng còn luôn! Tổ trưởng hô hào anh em lấy cơm ăn tối hoặc để dành ngày mai ăn sáng nhưng không chịu làm trước làm gương cho mọi người làm theo nên nồi cơm vẫn còn nguyên. Khối trưởng ngang qua nhắc nhở giờ họp, nhắc khéo thu dọn sạch sẽ, đừng để vung vải lộ liễu ảnh hưởng đến việc học tập. Anh nuôi chuẩn bị đem cơm đi ... ''chôn''. Thấy vậy, sợ đói, tôi đành ''mặt dạn mày dầy'' bước ra lượm lá chuối, lấy đũa cả ''dít'' một ''cục'' khổng lồ gói lại rồi cắm đầu một mạch tha mồi về tổ. Quăng ''cục đất sét'' nóng hổi bốc khói xuống tấm tôn nghe cái ''ầm'' chớ không chịu để xuống nhẹ nhàng cho bỏ ghét rồi mới ngồi xuống tính chuyện ''nhồi'' vào bụng. Đến lúc này mới biết mình còn nhiều thiếu sót, người ta không mang chén đũa để ăn theo kiểu ''Ta'' thì cũng đem ca, lon, muỗng, thìa để ăn theo kiểu ''Tây'', còn tôi vẫn ngựa quen đường cũ, soạn hành trang ra đi theo lối ''con nhà quan'' mãn phép về đơn vị... nặng túi tiền, nhẹ túi bao, nên chẳng có gì, may nhờ mấy bụi chuối dại bên rào nên cũng còn ''phong độ'' ăn theo kiểu ''Ấn Độ''! Trời tối giúp tôi thấy cơm đen cũng như trắng, thêm vào đó trước khi nhồi nó vào bụng tôi không quên thực tập ''thiền ăn''... nhồi '' chân kinh ''ăn để mà sống chớ không phải sống để mà ăn'' vào đầu để lấy khí thế nhập cuộc ''độ đói '' cho chính mình! . Hai tay nâng gói lên ''ngoạm'' một miếng thật to rồi khoan thai đặt gói xuống mâm mới chầm

- 15

chậm từ từ nhai dò dẫm. Cơm vừa nhão lại vừa khô, vừa mềm lại vừa cứng, thoạt đầu tưởng ăn cháo khê, nhai một hồi thành ăn gạo khét, nhai như nhai than nhai phấn, lộm cộm như cát không tài nào nuốt được đành phải phun ra. Miếng kế tiếp cũng chẳng hơn gì, ngoạm, cạp, ngậm, nhơi rồi ... nhổ. Cứ thế, toàn những hạt nhả phun xuống đất ''mớm''cho kiến ăn chứ chưa có hạt nào lọt được vào lòng. Tuy vậy tôi vẩn bền lòng quyết chí ''học đòi'' làm người quân tử... ăn chẳng cầu... ngon!. Đang ngon trớn nhai nghiền những hạt vô vị, vừa dẻo vừa dòn bổng khựng lại, đứng lên phun ra lia lịa vì nhai phải hạt gì mềm nhủn, vị lạ làm tê dại cả lưỡi , hôi tanh cả miệng, nước miếng nước dãi dầm dề. Không hiểu nhai nhầm cục gì, con gì... cứt chuột, cứt chim, bọ xít sống hay bọ xít chín, nếm qua là muốn nôn oẹ liền. Nhổ hoài khạc mãi vẫn chưa hết hôi tanh bèn ba chân bốn cẳng chạy ra giếng tìm nước xúc miệng. Đến nơi thấy giếng đông nghẹt người, vả lại không có gào nên đành ''ngậm hôi nuốt tanh'' trở về tráng miệng bằng mấy điếu thuốc lá ! Đến đây tinh thần ăn để mà sống của tôi hoàn toàn tan rã, thấy nhịn đói sướng hơn, không tài nào độ được bửa cơm đầu đời... tù này được. Đành chịu đói bên ''cục'' cơm khổng lồ như người đắm tàu chịu khát bên biển nước mênh mông. Thế mà tôi chưa chịu quăng nó đi để trừ hậu họa mà lại dại dột gói lại cẩn thận để đầu nằm... ''phòng đói'' ! Ngồi một mình trong bóng tối nghe phía trước réo gọi họp tổ là tôi đứng dậy đi ngay cho đỡ buồn, B trưởng điểm danh đọc tên từng người bên ngọn đèn cầy lập loè, tôi chỉ đế ý tên hai người láng giềng chòi bên, người nhỏ tuổi tên Trần triều An và người kia tên Nguyễn văn Bê. Buổi họp đầu tiên không thấy gì, chẳng đá động tới việc học tập, chỉ nói chuyện ổn định nơi ăn chốn ở, chấp hành nghiêm chỉnh nội quy trại, đừng nôn nóng, rồi phân chia công tác lao động ngày mai là giải tán. Tôi trong toán khiêng vác. Trở về với cô đơn và bóng tối tôi cũng lo ngủ sớm để trốn đói, tránh chuyện mình với ta ngồi nuối tiếc những chuyện đã qua. Một lát sau là phòng bên im tiếng người, chỉ còn lại tiếng côn trùng rỉ rả , tiếng dế mèn nỉ non, tiếng muỗi vo ve và tiếng ''tôn''... lộp cộp ! Giờ mới thấy bất lợi của cái chiếu tôn, không phài những gợn sóng cấn lưng làm tôi khó chịu mà là cái tiếng động theo sau mỗi khi tôi cục cựa trở mình. Nỗi trằn trọc trăn trở được

nói lên bằng cái tiếng thiết tiếng chì khô khan khua động đêm đen. Ngủ không được cũng ráng gồng mình nằm im bất động, muỗi chích cũng chỉ nhúc nhích ''vừa'' đỡ ngứa, không dám động đậy mạnh sợ làm phiền hàng xóm đang cần sự yên lặng nghỉ ngơi. Thân tại tù mà tâm vẫn tại ngoại. Vừa chợp mắt là thấy... đi ăn đêm liền! Thấy xuống bếp lục cơm nguội trong garde manger, thấy ra đầu đường mua ổ bánh mì thịt, thấy cởi Honda đến Pasteur ăn phở tái, thấy ghé ngã sáu Sàigòn xực hủ tiếu mì , thấy cùng mấy thằng bạn sống chết có nhau vào câu lạc bộ hay ra khu gia binh ăn mì vịt, cháo gà. Giựt mình tỉnh dậy biết mình chiêm bao, đói vẫn hoàn đói. Mở mắt thì muôn ngàn vì sao lấp lánh trên cao, bắt tay lên trán ''sầu đói'' thì đụng... cỏ,... mới hay mình đang màn trời chiếu đất trong khách sạn ''ngàn sao''... vàng lấp lánh ánh hồng máu tươi... chiêm bao ăn gì cũng giả nhưng mộng du ra cổng ăn đêm là ăn đạn... thiệt liền ! Cơn mơ làm cái đói của tôi thức dậy. Bụng lại lên tiếng đòi ăn. Giờ trong đêm tối tĩnh lặng, tiếng tôn gảy không còn làm tôi khó chịu bằng tiếng bụng sôi. Nó cứ ''ục ịt '' liên hồi, không sao ngưng hãm được. Chịu không nổi tôi đành ngồi dậy ''dọn''cơm ra ... ''tham thiền nhập tiệc'' ... diệt... ''tham ăn'' ...ngon. Tống khứ món thèo lèo cức chuột hôi tanh ban chiều cùng những món ăn trần đời hấp dẫn vừa thấy trong mơ ra khỏi cái đầu để đưa đường dẫn lối cho gói cơm vào bụng, Đem hết tâm ý trở về với ''mâm'' cơm trước mặt... Giờ này, nơi đây, chỉ còn gói cơm này mà thôi, dẻo dòn một hạt đắng cay muôn phần, nhưng có còn hơn không, cạp nó vẫn hơn cạp...đất! Chưa đủ tôi còn bồi thêm chân kinh ''ở bầu thì tròn ở ống thì dài'', ở nhà ăn cơm dẻo, ở tù ăn cơm ''dòn''...là đúng rồi, đừng đòi hỏi gì thêm nữa để lấy ''nội lực'' nâng gói lên ngoạm một miếng đầy miệng. Nhưng trệu trạo nhai một hồi rồi lại... nhổ ! Cơm lại gạo, dẻo ít dòn nhiều, khô khan mà lại thiếu nước... miếng... nên nuốt không trôi. Phải chí có chút nước giếng làm canh cũng đỡ. Đói đả khổ nhưng ráng ăn cơm này cho no coi bộ còn khổ hơn ! Tôi với gói cơm dỡ không dám dục không khác gì người bệnh với chén thuốc đắng không dám đổ. Mất ''trớn'' hết ''sức'' nâng, tôi tạm hoãn ''ăn'' để bồi dưỡng lại tinh thần !. Phải đưa tinh thần ăn lên tận đỉnh cao trí tuệ loài người mới mong dứt điểm được gói cơm khó

- 16

nuốt này. Trong đêm tối tĩnh lặng ngồi bất động nghĩ suy, lựa lời ''ngon ngọt'' dỗ dành mình ăn! Sông có khúc, người có lúc, nước trên dòng khi trong khi đục, trai anh hùng lúc đói lúc no là chuyện thường tình... thời gặp thế thế thời phải thế. Lê Lợi đói cũng phải đào củ chuối lên ăn, mình đói còn có cơm ăn là sướng hơn vua rồi. Phải thức thời, phải thích nghi hoàn cảnh, phải tùy cơ ứng biến, phải ''cuốn theo chiều gió'' mới ...no trong thiên đường đói này ! Đừng ''có voi đòi tiên'', có cơm đòi canh ... ''giếng'' mới chịu nuốt...là đói dài dài. Không lấy sức người biến sỏi đá thành cơm thì phải lấy trí mình ''nung'' cơm sống thành cơm chín chớ. Tư tưởng thông, ăn đòn ''tầm vông'' cũng được nói gì ăn cơm sống. Cơm kề bên mà chịu đói thì tệ thiệt. Thế rồi những chuyện đâu đâu cứ tiếp nối nhau hiện ra trong óc. Hết chuyện anh hùng đến chuyện anh... nuôi ! Nhìn gói cơm trước mặt tôi bắt đàu hoài nghi vào tài thổi lửa của các anh nuôi mới vào lò nhà mình... những người đã vụng về trong khói lửa chiến tranh thì chắc cũng chẳng khéo léo gì trong khói lửa bếp núc. Đã vậy bắt đầu từ ngày mai phải vào nếp sống tập thể nấu cơm khối chớ không còn nấu cơm tổ nữa, nghĩa là nấu cơm bằng chảo cho trên trăm người ăn chớ không phải bằng nồi cho mấy chục miệng ăn như chiều hôm nay. Tôi không tin những bàn tay vừa bị mất đi những đường chỉ tay... ''năm ngón''... có thể làm việc này trong một sớm một chiều được. Khôn hồn thì phải tập ăn cơm sống đi là vừa! Tiếng ú ớ mê sảng lảm nhảm từ cửa sổ phòng bên đưa tôi về thực tại, nhắc nhở tôi trở về chuyện của mình... làm người tù... ''ăn để mà ngủ'' để sáng mai có sức làm việc nặng chớ không phải làm người quân tử ''ăn chẳng cầu no''... để lo việc nước! Sửa lại thế ngồi cho ngay ngắn, hạ quyết tâm ''nhai nuốt''... vào là không được nhả ra''... là tôi nâng gói ngoạm liền. Cơm vào miệng là nhai không suy tư, không thắc mắc, ăn là biết mình đang ăn cơm sống chớ không tơ tưởng đến món ăn trần đời nào khác, cơm càng cứng nghiền càng mạnh, tiếng rào rào, kộp kộp lùng bùng hai tai không thua gì tiếng tôn khua. Vạn sự khởi đầu nan, chỉ khó ở miếng đầu mà thôi. Đang miệt mài nghiền nhai nghiền ngẩm những hạt cơm sống, bụng bảo dạ chỉ ngại những hạt mềm chớ không ngán những hạt cứng thì ...''rốp, rốp'' nghe rợn người, tưởng chừng sét đánh ngang tai, sao vàng sẹt lửa đỏ

vào mất, ê ẩm một bên hàm. Chắc nghiền nát một hạt gì đây, tôi nghỉ vậy. Đưa lưỡi về phía đó rà thăm dò thì hỡi ơi... mấy cái răng hàm bổng nhiên trở nên nhọn hoắc, sắc bén như ve chai, miểng sành, và ...một cái răng ''sạn'' mới mọc thêm giữa hai kẻ răng hàm trên. Lấy tay cậy viên sỏi ra khỏi miệng, đưa ngang mày buông ra cho rơi xuống tấm tôn nghe cái '' kẻng'' là đứng bật ngay dậy như cái lò so ra tay hành động ..., tay này nâng gói ngang đầu, tay kia ngang vai ... chạy một đoạn tới đúng mép cỏ lấy trớn ... gom hết căm hờn quăng bổng gói cơm lên không trung theo đúng thế ... ném tạ... Một tiếng bịch vọng lại... khá nhỏ... trên cỏ... chứng tỏ nó rớt... không gần! Quẳng cơm hả giận xong mới trở về giường gậm nhấm niềm đau, Mẻ răng mới biết mình ngu, nhưng quẳng được của nợ đi rồi cũng nhẹ nhỏm được tâm hồn... ''vui ''với niềm đau mới ... đá lưới qua mấy cái răng mẻ là'' thoát ''liền ... hết dám nghỉ đến ăn nữa, lấy đau quên đói, chẳng cần ru ngủ mà cái ngủ cũng đến thật nhanh. Hoạ vô đơn chí phúc bất tòng lai, đang an giấc nồng thì giông tố kéo đến thổi tung mùng mền, Mở mắt ra là thấy khách sạn ngàn sao trở thành không sao, nước mưa bắn vào mắt, rát cả mặt Tiếng mưa rào rào trên mái tôn, sấm chớp rền trời . Lồm cồm mò dậy mắt nhắm mắt mở gom vội mùng mền dồn vào sắc marin rồi đứng nép sát vào tường tránh mưa. Chắc mệt lả ngủ say nên trời chuyển mưa lúc nào không hay, khi thức dậy thì mưa đã nặng hột, chỉ trong chốc lát là giầy tôi sũng nước, không còn thấy tấm tôn đâu cả. Gió ào ào, thổi hắt những hạt mưa vào lưng. Tôi vội lần đến bên cửa sổ, thọc đầu vào đưa cái sắc marin lòng thòng vào trong cho khỏi ướt rồi đưa lưng chịu trận. Cơn mưa đêm khá to khá dài, ướt như chuột lột, mõi cả đôi chân mà chưa chịu ngơi. Bên trong các bạn mình vẫn ngáy khò khò, mưa mát ngủ càng ngon. Điệu này là đứng chờ sáng chớ không phải chờ tạnh mưa để lên giường ngủ lại vì dưới chân tôi bây giờ biến thành một đường mương, cây gỗ, rác rến lềnh bềnh. Lạnh run người chỉ biết cắn răng chịu trận. Có tiếng lục đục cùng tiếng nới ở chòi bên, chắc bị dột nên họ mới thức giữa đêm như tôi thế này. Một lát sau có tiếng gọi từ trong chòi vọng ra:

- Anh bạn mình ơi, vào đây đi, đứng ngoài đó làm gì lạnh chết.

- 17

Biết là họ gọi mình, mà lạnh thiệt nên tôi đáp lại tiếng gọi liền. Nhanh nhẹn kéo cái sắc marin ra khỏi cửa sổ cắm đầu nhạy về hướng cửa chòi. Một ánh chớp loé lên làm mắt tôi cũng sáng lên theo, tôi không tin những gì vừa thấy trước mắt là sự thật. Đến cửa chòi không chịu chui vào ngay để trốn mưa tránh sét mà vói tay sờ cho chắc ăn rồi mời chịu chui vào. Một tiếng sét long trời lở đất ầm vang sau đó.

- Thấy chớp sao không chịu chui nhanh vào mà đứng ngoài đó làm gì? bộ chán đời muốn trời đánh cho chết sớm để trốn học tập hay sao vậy ông bạn?

Tôi không còn tâm trí đâu để đấu láo với người bạn láng giềng mới quen, đầu óc cứ lởn vỡn hình ảnh vừa ''mắt thấy tay sờ'' nhờ ánh chớp sấm sét ...một bịch gạo sấy trắng tinh đang nằm ''phơi'' mưa trên nóc chòi ! Nghe tiếng mưa rơi tôi còn nhận ra được giọt mưa nào rơi trên nóc chòi và hạt mưa nào rơi trên gói cơm. Cơn đói thức tỉnh hoạt động mạnh làm tôi run cả người.

- Lạnh thì thay đồ khô , chớ để vậy bịnh chết.

Tôi hiểu cái run của mình, nhưng ngại ngùng không dám nói ra. Định thần một hồi lâu gom hết cam đảm tôi mới dám mở giọng... '' xin ăn''

Bịch cơm sấy ngoài kia hai anh còn ăn nửa không, nếu không thì cho tôi đi, tôi đói lắm!

Hai người vẫn im lặng. Tưởng chưa ép phê tôi bồi tiếp:

- Từ lúc rời Petrus Ký tới giờ tôi chưa có gì trong bụng, đói lắm!

- Hồi chiều tôi thấy anh khiêng về gói cơm khổng lồ mà.

- Đúng rồi, nhưng cơm sống quá ăn không được đã vậy còn nhai nhằm sạn làm mẻ mấy cái răng hàm nên tôi quăng nó đi rồi.

- Trời ơi, như vậy sao chịu nổi, anh đói thì tôi đưa bịch gạo mới mà ăn đàng hoàng , chớ đâu dám cho anh ăn đồ bỏ đồ thừa của tụi tui, tội chết. Làm gì mà ''xuống'' nhanh quá vậy, mới có ngày đầu mà! Nói rồi anh nhanh nhẹn lục túi sách lấy cho tôi một bịch mới nguyên. Tôi thực tình từ chối nói:

- Anh cho tôi gói này cũng như không. Giờ này đào đâu ra mìếng nước sôi để đổ vào, có gói cơm đó là nhất rồi anh cứ cho nó cho tôi đi đừng ngại ngùng gì cả.

Ngưng một lác người trẻ tuổi mới nói với tôi,

- Vậy là tùy anh, anh muốn làm gì thì làm, còn tôi là tôi cho anh gói cơm mới này mà thôi.

Nghe tới đó là tôi nhanh nhẹn thò đầu ra mưa lấy bịch cơm vào liền . Tháo sợi dây cột miệng bao xong là tôi lấy tay bóp mạnh cho cơm trào ra rồi ăn một cách ngon lành. Thú thật, từ lúc đi lính tới giờ tôi mới thấy cái ngon của cơm sấy. Những hạt cơm mềm ngọt lịm tuần tự lọt qua cổ họng một cách trôi chảy như tàu lướt sóng trên sông. xe phon phon trên xa lộ vắng .

- Trời ơi, anh ăn không như vậy à, nuốt sao nổi.

Nói rồi anh lục lọi lấy chén đữa muổng và một cái keo đưa cho tôi và nói:

- Anh ăn nó với mắm ruốc để nuốt cho dể,

Tôi khước từ liền

- Thôi, tôi không dám phiền anh nữa đâu, anh cho tôi gói cơm này là quý lắm rồi, tôi ăn ngon thật tình chớ không phải nói láo đâu, Thấy tôi vẫn nắn cơm lên miệng bao nhai nuốt anh bèn mở hũ mắm ruốc lên lấy muỗng múc một muỗng đầy rồi đưa cho tôi và nói.

- Anh cứ việc ăn đi đừng ngại gì cả, ăn vậy ăn sao nỗi, hũ mắm này tôi ăn cả tháng cũng không hết

Câu đầu nghe được nhưng câu sau nghe không được chút nào, Chắc anh bạn mình ăn mắm ruốc nhiều nên mới nói bậy như vậy, một ngày đã muốn chết rồi thì làm sao chịu một tháng nổi. tôi nhủ thầm trong bụng chớ không dám nói ra

- Tôi như mèo mù vớ được cá rán, im lặng tận hưởng bữa cơm... trời ... mưa... cho, nhai được miếng thịt ba rọi nhỏ, da dai dai sao mà nó mặn mà đậm đà thế nào, cứ tưởng mình đang sống trong mơ, trong mộng vậy!

Chỉ một lát sau là gói cơm sạch sẽ, tuy không no nhưng cũng hết đói, uống thêm chén nước mưa là tôi trở lại bình thường ngay . Cám ơn giông gió đã ''thổi'' tôi vào chòi, cám ơn sấm chớp đã soi sáng mắt tôi thấy được bịch cơm, cám ơn lòng tốt người bạn tù đầu tiên đã cho tôi bữa cơm ''tình thương'' tuyệt vời nhớ đời giữa đêm mưa gió lạnh lẽo trong địa ngục trần gian này. !

- 18

Đợi tôi cơm nước xong, người bạn trẻ tên An mới bắt đầu gợi chuyện:

- Bộ không đem gì theo hết à!

- Có chớ !

- Có chớ có thấy gì đâu, đem gì?

- Tiền !

Trả lời cộc lốc coi bộ không ổn, sợ bị ''tấn công'' tiếp tôi liền ''thanh minh thanh nga'' :

- Tôi có người anh Trung sĩ đi học ba ngày kể lại thì ngày đầu có người đem gạo theo nộp nhưng họ không nhận, trưa không cho nấu trong trường mà bảo ra ngoài hay về nhà ăn nên khuyên tôi đem tiền theo là tiện hơn cả. Với lại theo thông cáo học tập của Ủy ban Quân Quản đăng trên báo thì họ nói rõ ràng rằng SQ cấp úy chuẩn bị lương thực hay tiền bạc cho mười ngày ăn nên tôi chỉ đem tiền theo mà thôi, nếu họ xài chữ và là tôi đem theo đủ hai thứ rồi!.

- Trời ơi, anh đọc thông cáo theo kiểu đó nên đói sớm hơn ai hết cũng phải! Hiệp định Paris mà thi hành theo chữ nghĩa trong đó thì giờ này mình đâu ở đây!

Mà thật vậy, trong cái tôi dại khờ ''ăn chưa no, lo chưa tới'', tôi nghĩ là tôi chuẩn bị chu đáo còn hơn những lần mãn phép về đơn vị nữa. Trước ngày đi, tôi ra bùng binh chợ Sài gòn ''giải phóng'' cái ''đổng'' Citizen ''hiện đại'' , hội đủ bốn tiêu chuẩn thời thượng lúc bấy giờ là... không người lái, hai cửa sổ, ba cánh quạt và mười hai con đom đóm còn ''sống'' đàng hoàng nghĩa là còn lấp lánh lập loè trong tối được ba chục ngàn. Tôi ngây thơ thảo ''ngân sách'' mười ngày. Mười ngàn tiền ăn hai bữa cơm cho nhà bàn. Mười ngàn cà phê hủ tiếu cho căn tin, câu lạc bộ. Mười ngàn tiền về xe chi tiêu dọc đường và chầu nhậu ''mãn khoá'' tù với bạn bè. Đó là chưa kể nguyên cây Ruby Quân tiếp vụ cho việc nhớ nhà châm điếu thuốc nữa. Thế mà mọi dự tính đều trật đường rầy, xài hết tiền mà chẳng được một ngày no. Số tiền mang theo chẳng thấm vào đâu như muối bỏ biển. Không hàng, không quán, không căn tin, không câu lạc bộ, chỉ thuốc lào thuốc rê, đường phèn, đường thẻ, đậu xanh, đậu phộng cũng sạch túi.

Thấy tôi im, biết mình hơi quá lời, An bắt sang chuyện khác, lần này không hạ tôi nữa mà lại nâng tôi lên

- Nhờ anh mới có cái chòi này ! Tôi ngơ ngác chẳng hiểu gì thì An cởi mở kể tiếp: Thiệt đó, hồi trưa này tôi với anh Bê khiêng cây ngang đây thấy anh nằm ngủ trong đám cỏ dại cũng có lý nên rủ nhau đổi ý dời ''đô'' ra đây. Thế là tụi tôi ra sức tháo gở ván gỗ từ cái lô cốt xụp đổ đằng kia về đây dựng lều kê sạp. Anh ngủ say thiệt, tụi này khiêng vác quăng liệng ầm ầm sát bên anh cũng không hay. Đến lúc làm xong ra giếng tắm rửa trở về vẫn thấy anh còn ngủ. Mưa gió thế này ngủ bụi như vậy đâu được nữa, đêm mai tính ngủ đâu ?

- Ngủ trong là cái chắc rồi !

Nãy giờ anh Bê ''tịnh khẩu'' bên ngọn đèn cầy, nghe tôi có ý định đó sợ mất đi láng giềng ''chịu chơi''... dám nghĩ dám làm...bậy ... bỏ tập thể ra riêng ngủ cá thể, vội vàng lên tiếng

- Vào trong làm gì, ở ngoài này cho vui, sợ mưa gió thì nhập chung với tụi này. Ngày mai bỏ thêm một buổi chung sức nới rộng chòi ra rồi kiếm ống sạc để dọc theo vách, càng nhiều càng tốt, trước để làm tường che mưa gió sau để đựng nước mưa nước giếng mà xài là coi như tạm ổn. Tôi mừng như mở cờ trong bụng im lặng đồng tình không nói gì thêm. Đúng là ấm no đêm nay là nhờ ơn trời...mưa! Nhập được ''hộ khẩu'', có được ''chổ nằm'' trong chòi, tôi yên tâm tán dóc qua đêm với An, anh Bê trở lại lầm lì bên ngọn nến lập loè, chắc nhớ vợ con. Vừa tờ mờ sáng là chúng tôi chui ra khỏi chòi vươn vai ưởn ngực chào đón ngày mới . Đánh răng súc miệng xong, không ai rủ, hai anh Bê và An làm công việc mà tôi đã làm trước từ chiều hôm qua: lịch tù !.

Thấy An cũng vẻ mười ô tôi sửa lưng :

Đem theo hũ mắm ruốc để ăn cho cả tháng mà cũng vẽ có mười ô à, bộ quên hiệp định Paris rồi sao? An nhìn tôi cười nói

Lính ba ngày còn mình mười ngày là đúng cấp số rồi! Phải tin để có sức sống chớ!

Liếc qua sổ anh Bê, An ''kê'' nhẹ :

- Mình đâu phải cấp Tá mà anh tính cho ''ngồi chơi sơi nước'' tới mười lăm ngày lận vậy anh Bê?

- 19

- Tao không dám nghĩ chuyện ''đừng nghe hãy nhìn'' nhưng thấy phải trừ hao năm ngày để ổn định nơi ăn chốn ở cho nó hợp lý một chút!

Nghe anh Bê nói cũng êm tai nhưng tôi và An vẫn trước sau như một, vẫn mười ngày mà thôi, chỉ khác nhau một điều là An mới bắt đầu gạch ô đầu tiên còn tôi lại bắt qua ô thứ nhì! Mỗi người một cách, tự lừa dối mình để sống qua ngày!

(còn tiếp)

Hoàng Quốc Việt.

GGiiảảii đđáápp đđốố vvuuii :: Sắp như vầy thì sẽ tạo được bốn tam giác đều chỉ với 6 cây diêm. Quá dễ phải không ?

Làm sao lấy trái banh ping pong lên khỏi lỗ ? Nếu câu đố nầy được đặt ra với các nữ sinh (sau 75 tại Petrus Ký) thì các cô sẽ đến phòng uống nước lấy nước chế vô lỗ thì banh sẽ nổi lên. Nhưng đối với các nam sinh chúng ta thì có cần đi đâu cho xa, trong mình đã có sẵn nước đấy thôi…

Có vài Cô nhân ngày lễ Phụ nữ 08 tháng 3, viết thư cho Hội nhờ đăng báo Diễn Đàn tìm bạn .

Đề nghị báo Diễn Đàn mở thêm mục "Câu lạc bộ tình yêu" !!!

Girl sành điệu cực yết kiêu nhưng sống biết điều được nhiều người yêu. Anh nào có máu liều thì nhắn tin cho Hạnh kiêu Nhưng có điều phải là Boy chánh hiệu

và phải đạt chỉ tiêu: thành thật trong tình yêu Còn không thì xin kiếu Cảm ơn nhiều !

Mình là nữ, đã qua 27 mùa lá rụng, 2 lần qua sông, chìm đò 1 lần, mong tìm lại 1 góc nhỏ con tim cũa mình. Bạn nào thương mình thì hãy nhắn tin vào nick "côđơntrongbóngđêm".

- 20

Chiều nay gió nhẹ thu về. Bầu trời ảm đạm nắng hè tắt quên.

Lá vàng thưa thớt rơi trên Thảm xanh. Đường vắng. Chiều lên dần dần.

*

Xa xa tận giải mây vàng.

Trí ta tưởng tượng thấy nàng trong hoa Gót hồng nhẹ nhẹ thướt tha,

Gió hiu hiu thổi bay tà áo tơ. Nàng đi tìm kiếm vần thơ,

Lẹ làng dừng gót bên bờ suối trong. Cúi đầu, tự ngắm bóng lồng,

Bỗng nàng thấy bóng sang cùng bóng ai. Ngoảnh quay lại để tìm người,

Lạ lùng chỉ thấy tiếng cưới trong hoa. Nàng chợt tỉnh. Mộng vàng qua,

Tiếc ôn mộng đẹp, mắt nhòa lệ yêu.

*

Trên ta bỗng một cành khô Rắc kêu, vụt gẫy - Giấc mơ tan tành…

*

Hồ Hoàn Kiếm – Vào Thu

Lê Phong

- 21 -

Rồi ông già Schwiete xuống giọng trầm buồn, Kể lại sự tích 60 năm một ngày xa xưa lắm. Đôi mắt đã đục lờ nhìn về phương trời xa thẳm, Nhớ trận chiến kinh hồn Stalingrad ròng rã biết mấy ngày đêm. Hơn năm trời giữa lòng đạn bom sắt đá phải mềm, Mênh mông đồng tuyết ngập trời, bãi bùn trắng chôn vùi bao sức sống. Bao đồng đội âm thầm ngã xuống, lớp lớp thây người chồng chất đống, Lớp lớp vẫn tiến lên, trong bi hùng soi rõ mặt can trường. Chàng chiến binh Schwiete một bên thân đã bị trọng thương, Tay ôm vết đau quằn quại giữa mịt mùng tuyết giá. Năm ngày đêm không lương thực cứu thương giữa cực cùng nghiệt ngã, Chung quanh là vòng vây quân thù xiết chặt khắp địa hình. Pháo bủa giăng trời, từng công sự đổ tung, mặt đất lay chuyển rung rinh, Chàng chiến binh kiêu dũng vẫn kiên cường ở lại chiến hào tranh đấu. Để rồi chàng ngất đi khi một quả đạn nổ quá gần phía hậu, Đến khi tỉnh lên chỉ còn thấy mình là một kiếp tù binh. Giờ chỉ còn ông già Schwiete buông thõng một tay, ngậm ngùi đứng lặng thinh, Ngược dòng dĩ vãng kể đoạn đời còn lại cho người khách lạ. Chàng tuổi trẻ Á Châu lặng yên nghe tha thiết quá, Như tiếng lòng mình nức nỡ đang hoà theo ý hợp tâm đồng. Tủi thân ta lặn lội từ tận phía trời đông, Bỏ lại sau lưng bạn bè gia đình bao người yêu dấu. Tuổi trả bằng tuổi chiến tranh, bom xéo đạn cày ngày đêm nung nấu, Một ngày buồn 30-04 thôi còn chi hình bóng quê hương. Nghìn dậm ra đi biển rộng non cao nào biết chuyện vô thường,

- 22 -

Nơi trời Đức quốc tạm dung thân, nhớ tiếng nói Việt Nam quen thuộc. Hề chi ta bây giờ đứng làm chân bán thuốc, Ngày ngày trao lọ thuốc ho, viên cảm sốt cho người. Mong xoa dịu nỗi khổ đau, khơi lại nụ cười, Như có dấu vết thương đã bao lâu chẳng hề khuây nguôi được. Ông già Schwiete ơi, tổ quốc ông lui một bước nhưng tiến lên nhiều bước, Bại trận Stalingrad nhưng đất nước ông rồi sẽ phục hưng nhanh. Nhật Nhĩ Man dân tộc kiên nhẫn thông minh mang truyền thống hùng anh, Sau một thập niên kỷ đã đứng lên, cùng sánh vai đứng đầu thế giới. Tổ quốc tôi sáng ngời lịch sử bốn ngàn năm khắp nơi hết lời ca ngợi, Giờ cúi đầu triền miên tôn thờ một xác ướp bốn mươi năm. Vết thương nơi thân ông rồi sẽ lành theo ngày tháng xa xăm, Vết thương trong lòng tôi còn mãi mãi trọn đời nhức nhối.

Phạm Tuấn Kiệt.

Thích một người …

… là nghĩ về người đó cuối cùng trước khi ngủ và nghĩ về người đó đầu tiên khi thức dậy.

… là ngồi vào bất kì chiếc bàn nào trong lớp cũng muốn hý hoáy viết tên người đó lên mặt bàn.

… là lúc nào trong đầu cũng đầy ắp về người ấy. Khi có một chút gì đó liên quan là ngay lập tức : "A, cái này hắn cũng có ! "

… là khi người đó có những điểm mình không thể mê được nhưng vẫn tìm được những lý do chính đáng để thông cảm .

… là mong chờ tiếng chuông điện thoại của người ta, cầm ống nghe đôi khi không biết phải nói gì, không còn gì để nói, mỏi tay ơi là mỏi vẫn không bỏ xuống.

… là khi đã chuẩn bị rất kỹ những gì phải nói nhưng đến lúc gặp thì quên hết và sau khi gặp, mặc dù rất

muốn vẫn không thể nào nhớ được đã nói những gì.

… là sẵn sàng đi cùng người đó đến những nơi người ấy thích mà mình cực kỳ ghét.

… là sẵn sàng đợi người người đó dù không có lý do gì để đợi. Không hề muốn đợi nhưng không thể đi đâu khác được.

… là khi người ta quan tâm đến những điều khác và lơ là mình nhưng mình vẫn có thể bỏ qua. Giận thì dễ, thông cảm và hiểu được mới là điều khó.

… là đi bên cạnh người đó , im lặng , không nói bất cứ điều gì mà vẫn như đã nói hết những điều cần phải nói ...

Còn bạn , theo bạn , thích một người là như thế nào ?

- 23 -

LTS. Ban biên tập Diễn Đàn nhận được bài viết dưới đây của anh Chu Tất Tiến, do anh Huỳnh Hiếu Thảo chuyển, xin được chia xẻ cùng độc giả.

1- Xoay cổ trái phải: nhìn thẳng trước mặt, xoay cổ từ trái sang phải chầm chậm, mắt vẫn nhìn ra đằng trước, từ từ hít vào. Từ từ trả cổ trở lại phía trước, rồi xoay sang bên phải, mắt vẫn nhìn ra đằng trước, thở ra. Nhớ xoay cho hết cỡ, tới khi không xoay được nữa thì thôi. Làm 10 lần.

2- Gập cổ: ngửa cổ lên chầm chậm cho tới hết cỡ, từ từ hít vào. Chầm chậm gập cổ xuống ngực, hết cỡ, thở ra. Làm 10 lần.

3- Bẻ cổ: Mắt nhìn thẳng đằng trước, bẻ cổ nghiêng xuống đầu vai trái, hít vào. Từ từ thở ra, bẻ cổ qua đầu vai bên kia. (Khác với xoay cổ trái phải: ở đây, khi bẻ đầu xuống vai thì đầu vai có hơi nhô lên cho chạm với đầu, còn xoay cổ trái phải thì chỉ quay đầu vào khoảng trống sau vai mà thôi). Làm 10 lần.

4- Xoay cổ vòng tròn: Dùng điểm tựa là cổ, xoay vòng đầu chung quanh cổ, từ phải sang trái 10 lần rồi từ trái qua mặt 10 lần.

1- Xoay vai: hai tay buông thỏng, dùng đầu vai làm điểm tựa, xoay vai theo một vòng tròn chạy chung quanh đầu vai ( không phải nhô lên, hụp xuống) từ sau ra trước, rồi từ trước ra sau. 10 lần. Trong khi xoay vai, vẫn hít thở đều đặn.

2- Lắc bàn tay: giơ cánh tay ra trước mặt, cùi chỏ ép hai bên thân mình, giữ nguyên cổ tay và cánh tay, hai bàn tay để trước mặt, lòng bàn tay hướng vào phía ngực. Lắc từ trên xuống dưới (như giũ giũ bàn tay) thật mạnh 10 lần. Đổi hướng, cho mu bàn tay lên trên, lòng bàn tay hướng về mặt đất, giũ mạnh bàn tay từ trên xuống dưới. 10 lần. Đổi hướng, hai lòng bàn tay quay vào nhau, giũ mạnh bàn tay từ trái qua phải, từ phải qua trái. Những người thư ký đánh máy, làm "neo", thợ may.... phải tập bàn tay thường xuyên, nếu không, có thể bị mổ cổ tay vì khớp xương cổ tay bị cứng khô lại.

3- Vẽ vòng trên đất: đứng rộng chân ra, một tay vịn vào mặt bàn, nguời nghiêng xuống cho song song với mặt đất, cánh tay buông thỏng, tưởng tượng như đang cầm một cái que, vẽ một vòng tròn tưởng tượng thật to trên mặt đất . Vẽ nhanh 10 lần rồi đổi tay. Hít thở đều hòa.

1- Xoay thắt lưng theo vòng tròn: hai tay

- 24 -

chống hông, ngón tay để ra sau lưng, ngón cái phía trước, các ngón tay ấn mạnh vào thắt lưng, dùng thắt lưng làm điểm tựa, xoay vòng bụng ra trước rồi vòng qua bên phải (bên trái) ra sau, rồi vòng tới trước. Làm liên tục không ngừng, khi ra tới trước, thì bụng phải ưỡn ra hết cỡ. Khi ra sau thì thắt lưng cong lại cũng hết cỡ. Hít thở chầm chậm theo vòng.

2- Gập lưng: cũng như gập cổ, ngửa lưng ra, hít vào, gập thắt lưng xuống, thở ra. Khi ngửa lên, ngửa hết cỡ, khi gập xuống, cũng gập hết cỡ.

3- Xoay hông: hai tay buông thõng bên sườn, vặn người qua bên trái thì hai cánh tay cũng "văng" theo bên trái, nghĩa là không dùng sức tay, chỉ để cho hai cánh tay "văng" theo mà thôi. Xong, vặn người qua bên phải. Hai cánh tay lại "văng" theo bên phải. Nhớ khi xoay sang bên nào thì xoay gót chân bên đó, và bàn chân bên đó nhấc lên, nghĩa là xoay trên gót chân mà thôi. Mục đích làm cho vòng xoay rộng thêm, nếu giữ nguyên bàn chân trên mặt đất, vòng xoay sẽ ngắn lại. Hít thở chầm chậm.

1- Xoay gối trái phải: đứng vừa phải, hai bàn tay đặt trên đầu gối, thấp người xuống, xoay đầu gối theo một vòng tròn về phía phải (theo vòng kim đồng hồ) 10 lần rồi đổi hướng quay theo bên trái.

2- Xoay gối trong ngoài: đứng rộng chân ra, hai tay đặt trên đầu gối, thấp người xuống, xoay đầu gối từ ngoài vào trong rồi từ trong ra ngoài. Các thế đầu gối này, mới đầu thì chỉ thấp người xuống một chút, sau đó, mỗi ngày càng thấp người xuống hơn, công lực sẽ mạnh hơn. Chỉ cần làm 10 phút, là đã thở mạnh, toát mồ hôi rồi. Người nhức đầu gối ban đêm phải tập trước khi lên giường ngủ.

Lưu ý:

- Những thế tập này chỉ được áp dụng với người chưa giải phẫu xương lần nào. Nếu đã giải phẫu cổ thì không được tập cố. Nếu giải phẫu lưng rồi mà muốn tập lưng, phải hỏi bác sĩ, xem phim X-ray có trở ngại gì không..

- Phối hợp vừa châm cứu, vừa mát xa, vừa tập luyện thì rất tốt.

- Trường hợp đau kinh niên vì xương rồi, có thể uống thêm Glucosamine có bán tại các tiệm thuốc Tây để kích thích chất nhờn đầu xương và xương.

- Mua một cái máy mát-xa nhỏ cầm tay để chà xát chung quanh chỗ bắp thịt đau sẽ hiệu nghiệm nhanh hơn.

Vài hàng trao đổi những kinh nghiệm trong suốt mấy chục năm qua, nếu có chi sai sót, mong cao nhân chỉ điểm thêm. Chúc qúy vị sống lâu, sống khỏe mạnh, và hạnh phúc.

Chu Tất Tiến.

Giống ai? Hai ông bà nội luôn tranh cãi chuyện thằng cháu đích tôn giống ai. Một hôm, hai người

ngồi ngắm nó đang ngủ, bà lên tiếng trước: - Ông thấy không, mắt của nó y như mắt tôi. - Đấy là khi nó nhắm, lúc mở, mắt nó giống mắt tôi chứ! - Hứ! Đến lượt ông: - Bà thấy không, miệng nó có khác gì miệng của tôi đâu. - Đấy là lúc nó ngậm, khi mở, miệng nó lại giống miệng của tôi như đúc. - Thế thì tôi hiểu rồi. - Ông hiểu cái gì? - Tôi hiểu ra một điều: tại sao nó lại nói nhiều và hay ăn hàng. - !!!

Bên tình, bên nghĩa "Một chàng thanh niên đạp xe chở mẹ lên dốc ... Chàng cứ hì hà hì hục làm bà mẹ đến sốt cả ruột . Bà mắng : - Sao tao thấy mày hôm bữa chở con bé nọ mà mặt mày tươi như hoa nở ... còn bây giờ sao chở tao lại thở xì khói thế kia ??? Chàng thanh niên quay lại nhăn nhó : - Thì má xem... bên tình bên nghĩa bên nào nặng hơn chứ ?

- 25 -

Ðếm từng hạt mưa sa Tặng cho em làm quà Ðừng để lăn trên má Khóc cuộc tình hôm qua Hứng vài hạt mưa sa Gởi cho em làm quà Ðừng xem như sõi đá Khiến bao điều xót xa Nâng mấy hạt mưa sa Trao em hóa ngọc ngà Ðể cài vương trên tóc Lộng lẫy dáng Hằng Nga

Ước như hạt mưa sa Bay lạc giữa rừng già Em , nụ hồng vừa hé Tôi , bướm vàng lân la Ôm mấy hạt mưa sa Biết bao lời muốn nói Ðưa tình qua ngàn lối Mà tình lại dang xa Rớt mõi hạt mưa sa Bơ vơ ánh chiều tà Nắng hồng còn le lói ?! Hay tình xuân phôi pha ?!!! Ðỗ Thanh Tâm

Phổ nhạc Nguyễn Minh Châu _ mp3 tại URL dưới đây

http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?f=87&t=1710

- 26 -

- 27 -

- 27 -

Học thì phải tập. Học luôn đi đôi với hành.

Tôi là kẻ chứng nào, tật nấy - lười học, nhác tập lại biếng hành.

Xin cám ơn những vị thầy đã chỉ dạy cho tôi tình người và kinh nghiệm sống.

Tới bây giờ tôi vẫn không rõ là chú Sỹ liên quan với ba má tôi ra sao? Bao lâu nay gia đình tôi và chú Sỹ đối xử với nhau rất thân thiết.

Chú Sỹ người miền Nam, tính tình sởi lởi, vui vẻ; trên môi lúc nào cũng có một nụ cười. Tôi nghĩ không có chuyện gì trên đời có thể làm cho chú thay đổi nét mặt. Khi nói với tôi, chú thường kết thúc câu nói bằng hai chữ “nghen mậy!” nghe rất là miền Nam và rất là dễ thương.

Sau 30 tháng 4 năm 1975, chú Sỹ đi tù cải tạo; để lại người vợ bệnh hoạn, ốm yếu và hai đứa con gái nhỏ tuổi. Thím Sỹ đem hai đứa con về Long Thành sống với mẹ chú; vài năm sau thì thím Sỹ qua đời. Mẹ chú Sỹ phải tần tảo, khốn khó nuôi hai đứa cháu nội. Đến khi chú Sỹ được thả về thì mẹ chú mất.

Năm 1983, ba tôi nhận được thư của chú Sỹ báo tin là chú vượt biên thành công, hiện đang ở trại tị nạn Pulau Galang, Nam Dương và đã

được phái đoàn Mỹ phỏng vấn và chấp thuận cho đi định cư tại Hoa Kỳ. Ba tôi viết thư khuyên chú về Nam California để sống cho “có anh, có em”; nhưng chú từ chối với lý do là chú phải theo người vợ sau đi định cư ở Tân Ngọc Lan (New Orlean), tiểu bang Louisiana.

Tám tháng sau thì chú gọi điện thoại cho ba tôi và nhờ sắp xếp nơi ăn, chốn ở tạm cho ba cha con chú vì chú sắp dọn qua Nam Cali. Tôi nghe phong phanh từ ba tôi là vài tháng sau khi đặt chân đến Mỹ người vợ sau của chú đã bỏ chú.

Không bao lâu sau thì chú “an cư, lạc nghiệp” gần nhà tôi. Chú xin được việc làm trong một hãng lắp ráp dụng cụ y khoa, còn hai đứa con chú thì đi học Trung học. Chú vui vẻ sống cảnh gà trống nuôi con.

Vào những ngày cuối tuần, rãnh rổi, không đi chơi thể thao với đám bạn thì tôi xách mấy lon bia qua uống và nói dóc với chú.

Có lần trong lúc ngồi uống bia, tôi hỏi chú về tên gọi trong nhà của hai đứa con gái chú; đứa chị là Hiền và đứa em là Ái.

- Vì sao mà chú thím đặt tên cho con Hiền là Thương Em và con Ái là Thương Chị? Lộn xộn quá vậy chú?

Nuốt xong ngụm bia, chú giảng cho tôi biết.

- 28 -

- Hồi tao đi cải tạo, má tụi nó mất, tụi nó sống với bà nội. Tao từ trong tù biên thư về nói cho má tao đặt tên tụi nó như vậy, để có gì thì chị em nó nhớ mà thương yêu đùm bọc lẫn nhau. Cái tên của con người cũng quan trọng và liên hệ với vận mạng và cuộc sống lắm nghen mậy!

* * *

Tôi có nghe phong phanh từ ba tôi là chú Sỹ khi đi học tập cải tạo thì bị bọn cai tù đánh đập và hành hạ dã man vì chú khai là chú với nhiệt huyết của tuổi trẻ, đã bỏ học Đại học và tình nguyện gia nhập quân ngũ - binh chủng Pháo Binh. Những chuyện này chú không hề nói với tôi.

Một lần khác trong lúc uống bia, tôi tò mò hỏi chú.

- Chú có thù những người Việt Cộng cai tù cải tạo không?

Chú nhún vai nhẹ rồi chậm rãi nói cho tôi biết.

- Hồi mới đi tù, tao luôn tính là sẽ dùng tay không bẻ cổ, vặn họng tụi nó rồi tới đâu thì tới. Bị bọn nó đánh riết rồi tao cũng hèn; cái ý chí chống đối thì tiêu tan đi mất, nhưng lòng căm thù thì tăng. Có lần có một vị Cha Tuyên Úy trong tù giảng cho tao biết là đám cai tù vì kém may mắn nên họ bị bọn cầm đầu lợi dụng, họ chỉ biết và sống trong thù hận và sắt máu. Mình may mắn hơn họ, nên được biết và sống trong tự do, nhân ái và tâm linh. Tao kém về phần tâm linh nên không thương yêu được họ, nhưng vị đó giảng là mình nên tập thương hại và tội nghiệp cho đám cai tù Việt Cộng thì mình dễ sống hơn. Chuyện thù oán giữa tao với bọn cai tù là chuyện nhỏ, cá nhân; chuyện lớn là tao cũng như mọi người Việt Nam thù cái chế độ Việt Cộng, cái lũ hại nước, hại dân mình. Nhớ là tao không có đội trời chung với Việt Cộng, nghen mậy!

* * *

Rượu vào thì lời ra! Có lần tôi bạo miệng nên hỏi chú về người vợ sau của chú.

- Lý do nào mà thím mới qua Mỹ còn lạ nước, lạ cái mà bỏ chú với hai đứa nhỏ?

Chú Sỹ trầm tỉnh trả lời.

- Tao đã suy nghĩ nhiều về những sự kiện lớn xảy ra trong đời tao và tao thấy đó là lỗi của

tao! Hồi mới qua, tao chỉ có lo kiếm sống mà không lo lắng chuyện gia đình. Ở New Orlean, tao theo tàu đi đánh tôm. Đi được ba, bốn chuyến, thì cô ấy bỏ tao và hai đứa nhỏ mà đi mất. Cô ấy bên Việt Nam là chủ tàu đánh cá, mà tao là Sỹ Quan Pháo Binh nên biết coi la bàn, hải bàn; nhờ hợp lại và hên mà vượt biên thành công. Tao và hai đứa nhỏ sống sót đến được bến bờ tự do là nhờ ơn cô ấy.

Ngừng một lúc rồi chú nói tiếp.

- Mầy thấy trên đời chuyện gì mà không có cái tình làm căn bản thì chuyện ấy sớm muộn, chóng chầy gì cũng tan rả hay đổ vở. Phải có tình, có nghĩa mới sống với nhau lâu bền được nghen mậy!

* * *

Rồi thời gian trôi qua, tôi ra trường, đi làm xa nhà. Chú Sỹ vẫn thường qua đánh cờ, uống trà với ba tôi, hoặc lái xe chở ba tôi xuống Little Saigon mua sách báo hay đi chợ.

* * *

Đám tang của Ái Thương Chị là đám tang đầu tiên mà tôi đi dự trong đời. Tôi nghe phong phanh là trên đường đi học về, đứa bạn chở Ái Thương Chị chạy vượt đèn vàng hay đèn đỏ gì đó với tốc độ cao và tông vào chiếc xe đang quẹo trái tại ngã tư đường.

Sau khi hỏa thiêu xong, thì tôi lái xe đưa chú Sỹ và Hiền Thương Em về nhà. Về đến nhà thì Hiền Thương Em đi thẳng vào phòng, chú Sỹ thì đặt tấm hình của Ái Thương Chị lên bàn thờ và thắp ba cây nhang, còn tôi thì mở tủ lạnh lấy hai lon bia khui nắp rồi đưa cho chú Sỹ một lon. Chú cầm lấy, không uống và đặt lon bia lên bàn ăn.

- Đừng buồn nghe chú! Tôi không biết nói gì nhưng ráng lên tiếng để đánh tan sự im lặng.

- Mày biết tao thì không sao; chỉ tội cho con Thương Em. Tụi nó lâu nay có hai chị em xì xào với nhau; nay chỉ còn một mình nó. Nó là đứa con gái đang lớn, có những chuyện nó không thể chia xẻ hay nói cho tao được. Tao có tài cách mấy cũng không thể đóng và thế vai trò người má hay em gái của nó.

Chú nhấc lon bia lên rồi lại đặt xuống.

- 29 -

- Mấy ngày nay tao thức trắng để suy nghĩ và tìm câu trả lời cho chuyện tre khóc măng này. Tao tin là Ơn Trên và Tạo Hóa không trao cho ai một gánh nặng mà họ không gánh nổi. Tao biết con Thương Em gánh nổi gánh nặng này; nhưng làm ba nó mà không gánh phụ được cho con thì tao cũng hơi xót xa. Tao cám ơn mày đã về chia buồn và phụ giúp gia đình tao trong lúc khó khăn. Nhớ là thánh giá của ai thì tự người nấy vác, nghen mậy!

* * *

Tôi làm phụ rể “bất đắc dỉ” cho đám cưới của Hiền Thương Em. Khi tiệc tan, tôi lấy mấy lon bia trên bàn đem theo và lái xe đưa chú Sỹ về nhà. Về đến nhà chú, tôi đặt mấy lon bia lên bàn ăn và nói với chú.

- Chú còn hứng để uống với cháu vài lon bia không?

Chú đáp lại.

- Nếu mày chưa mệt thì chú cháu mình ngồi uống bia, nói dóc chơi; lâu quá mới có dịp gặp mày.

…

- Cám ơn mày đã về phụ giúp và chung vui với gia đình tao.

- Có gì đâu chú; người trong gia đình mà! Sao chú không bắt rể, để hai đứa tụi nó sống ở nhà với chú cho vui? Vì thấy nhà trống trơn, nên tôi thắc mắc hỏi chú.

Chú Sỹ đặt lon bia xuống bàn rồi nói.

- Tại tao chưa nói cho mày biết; thằng Tuấn chồng con Thương Em đang làm bác sĩ nội trú tại bệnh viện ở Chicago nên hai đứa nó về đó ở; con Thương Em đang nộp đơn xin học Cao Học về Quản Trị Kinh Doanh tại Đại Học Illinois - Chicago.

Chú đưa mắt nhìn xa xăm ra ngoài cửa sổ mà bên ngoài thì tối đen vì trời đã về khuya.

- Nuôi con cũng gần giống như thả diều! Khi thả diều thì mình muốn diều mình lộng gió, tung bay xa và cao; nuôi con thì cũng vậy, mình muốn con mình luôn bay cao và xa. Nhưng khác với thả diều là khi con mình đã lộng gió, vững vàng tung bay thì mình phải biết mà buông tay để cho con mình bay cao hơn và xa hơn, và thoát ra sự kiểm soát và điều khiển của mình. Không có một người cha mẹ nào

trong lúc con mình đang lộng gío tung bay mà lại cuốn dây, kéo xuống đem con mình về nhà mà cất. Ông bà có câu “Con hơn cha là nhà có phước”, nghen mậy!

* * *

Tôi không biết cảm giác sét đánh ngang tai ra sao; nhưng cú điện thoại mà ba tôi gọi trong lúc tôi đang làm việc mang lại cho tôi một cảm giác như bị sét đánh ngang tai. Ba tôi tin cho tôi biết là chú Sỹ bị cướp xe và bị bắn mấy phát đạn vào người. Chú đã được bác sĩ giải phẫu lấy đạn trong người ra và hiện đang nằm trong phòng hồi phục với sức khỏe trong tình trạng nguy ngập.

Từ phi trường về nhà, ba tôi cho biết là theo cảnh sát thì chú Sỹ vẫn bị kẻ cướp xe bắn mặc dù chú đã trao chìa khóa xe và ví tiền của chú cho hung thủ.

Tôi lái xe đến bệnh viện sau khi ghé ngang chợ mua một chục cam và một kết bia và gói vào trong bao giấy. Khi tôi bước vào phòng dưỡng bệnh của chú thì thấy chú nằm trên giường, da mặt chú trắng bệch, mũi có gắn ống thở oxygen, tay thì được chuyền nước biển, ngực thì có gắn giây đo mạch và nhịp tim. Như có linh tính báo trước, tôi bước vào thì chú mở mắt nhìn tôi.

- Mạnh khỏe, chú? Tôi nói giỡn để xả giao cho không khí trong phòng bớt ngột ngạt.

- Mạnh khỏe thì đâu có nằm trong đây, mậy! Chú nói gượng gạo.

- Chú cần nghỉ ngơi không? Chú có khỏe thì nói chuyện chơi, còn không khỏe thì uống lon bia với cháu! Tôi tiếp tục nói giỡn.

- Công việc ra sao mậy?

- Chuyện nhỏ mà chú! Ở Mỹ này đi cày, đóng thuế suốt đời. Không có việc này làm thì có việc kia! Tôi kéo ghế ngồi xuống cạnh giường chú.

- Sao mày chưa chúc mừng tao? Chú bất ngờ hỏi tôi.

Tôi rất ngạc nhiên, trong hoàn cảnh này mà chú muốn tôi chúc mừng chú; nhưng tôi vẫn nói xuôi.

- Có tin mừng gì, hả chú?

- 30 -

- Tao lên vai ông ngoại rồi, nghen mậy! Chú nói với vẻ mặt hãnh diện.

- Chúc mừng chú! Chú cháu mình vô một lon!

Tôi mở lon bia, đặt lên khay kế đầu giường của chú và mở một lon cho tôi. Nếu mấy người y tá trong bệnh viện biết tôi khui bia cho chú Sỹ chắc họ cạo đầu tôi.

- Hôm trước thằng Tuấn chồng con Thương Em gọi điện thoại báo cho tao biết là con Thương Em mới sanh con gái và nhờ tao đặt tên Việt giùm bọn nó. Tao đặt tên cho cháu ngoại tao là Hoài Thương. Nghe được không mậy?

- Cái tên nghe có lý quá đó chú! Vô một lon nữa không chú? Tôi nói vậy cho chú vui.

…

- Tao bị chích thuốc tê, thuốc mê gì đó, bây giờ nhắm mắt lại là thấy ông bà, Tiên, Chúa, Phật; đầu óc cứ lờ mờ, lơ lửng. Mày nghĩ chuyện này giùm cho tao được không? Tao không hiểu vì sao mà tao đã đưa cho thằng đó bóp và chìa khóa xe rồi mà nó vẫn bắn tao?

- Nhiều khi thằng đó đang phê hay lên cơn ghiền!?! Khi chú khỏe rồi tính sau, chú ơi! Tôi bàn vô và cố tình nói lảng qua chuyện khác.

- Hay là vì nó không hiểu tao nói gì!?! Hay là vì tao với nó khác tiếng nói, màu da!?! Ơn Trên cho tao mấy viên đạn vào người chắc là để nhắc cho tao việc gì đó!?! Tao thấy là mình sống trên đất nước này bấy lâu nay mà chưa hòa đồng, hòa nhập, phục vụ và xây dựng cái

xã hội này. Chú nói với vẻ không bằng lòng với chính mình.

Tôi tạt ngang.

- Chú nói vậy nghe sao được! Chú là công dân gương mẫu, làm ăn lương thiện, đóng thuế, nuôi con ăn học thành tài, bằng này cấp nọ, gởi tiền về Việt Nam giúp đở bà con nghèo khó, tham gia sinh hoạt hội đoàn. Nước Mỹ giàu mạnh là nhờ có những người như chú!

- Không đủ mày ơi!!!

- Chú ráng lo nghỉ ngơi, tịnh dưỡng, uống thuốc để mau khỏe mạnh lại rồi tính ba cái chuyện nhỏ này sau. Tôi nói vuốt và khuyên chú.

Đột nhiên chú đổi giọng.

- Mày may mắn sống bên đây, có ăn học, biết suy nghĩ, đi nhiều, nhìn xa, thấy rộng; vậy mày hãy làm giùm cho tao những việc mà tao vô tình không làm được nghen mậy!

Tôi “Dạ” cho qua chuyện.

- Tao không có chết đâu, tao sẽ sống qua con và cháu của tao. Đừng buồn, nghen mậy! Chú nhắm mắt và giọng chú nhỏ dần.

Tôi cắn môi, nhứt quyết không khóc; nhưng bia hôm nay vừa đắng lại vừa mặn.

Và chú sẽ sống qua tôi!

10/2006

Cánh Chuồn Chuồn.

- 31 -

Nhạc Trịnh Công Sơn bắt đầu xuất hiện ở vào thời điểm cuối của cuộc sống thanh bình no ấm mà nhân dân Miền Nam VN có được, dù chỉ là ngắn ngủi kể từ khi đất nước bị cắt đôi bởi hiệp định Geneve 1954 chia VN ra làm hai miền Nam và Bắc với hai thể chế chính trị khác nhau. Nhắc lại thuở thanh bình ấm no hạnh phúc ngắn ngủi mà bây giờ chỉ còn là vang bóng này người dân Miền Nam ai mà không tiếc rẻ và xem nó như là "thời tiền chiến" của riêng mình. Người viết sống ở Miền Nam nên chỉ biết những gì có được ở Miền Nam vào thời điểm này nên không biết cuộc sống ở Miền bắc là như thế nào? đây là một thiếu xót mong các bạn ở Miền Bắc bổ túc cho.

TCS tự học nhạc, bắt đầu sáng tác năm 1958 bằng nhạc phẩm "Ướt Mi", với bản nhạc tình đầu tay này anh đã thật sự chững chạc bước vào

sự nghiệp âm nhạc bằng chính đôi chân của mình. Cho đến cuối đời anh đã sáng tác hơn 600 nhạc phẩm bao gồm những thể loại: Tình Yêu, Quê Hương và Thân Phận.

Vào thời sung mãn nhất trong sáng tác của anh cũng chính là lúc đất nước bị chiến tranh tàn phá khốc liệt nhất. Với tập "Ca khúc da vàng" xuất hiện một loạt những nhạc phẩm nói lên thân phận của người VN trong hoàn cảnh đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh. Năm 1972, anh đoạt giải thưởng Đĩa Vàng ở Nhật Bản với bài Ngủ Đi Con (Ca Khúc Da Vàng) qua tiếng hát của nữ ca sĩ KhánhLy.

Sau năm 1975 anh còn nhận thêm những giải thưởng sau:

Giải thưởng cho Bài hát hay nhất trong phim "Tội Lỗi Cuối Cùng"

- 32 -

Giải Nhất của cuộc thi "Những bài hát hay nhất sau 10 năm chiến tranh" với bài "Em Ở Nông Trường, Em Ra Biên Giới"

Giải Nhất cuộc thi "Hai mươi năm sau" với bài "Hai Mươi Mùa Nắng Lạ"

Năm 1997 anh đoạt giải thưởng lớn của Hội Nhạc Sĩ cho một chuỗi bài hát: "Xin Trả Nợ Người", "Sóng Về Đâu", "Em Đi Bỏ Lại Con Đường"

Là một trong 5 nghệ sĩ được trúng giải thưởng của World Peace Music Awards Kỳ II sẽ được tổ chức vào ngày 19 tháng 6 năm 2004 tại Nhà Hàng Lớn Thành Phố Hà Nội . WPMA là một tổ chức quy tụ các nghệ sĩ nổi tiếng của 25 quốc gia. WPMA Kỳ I đã được tổ chức tại Bali, Indonesia.

Ngoài ra anh còn có tên trong tự điển Bách Khoa Pháp "Encyclopédie de tous les pays du monde" (Coll. Les Millions)...

Rất nhiều ca khúc của anh đã được dịch ra nhiều thứ tiếng như Nhật, Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Đại Hàn, Trung Hoa, La Tinh ...

Đang lúc đất nước bị chiến tranh tàn phá, bằng nhạy cảm của người nhạc sĩ, nhạc của anh lúc bấy giờ đã bức xúc cảnh báo, đây là cuộc chiến tương tàn "nồi da xáo thịt", anh em bắn giết lẫn nhau không hơn không kém!

Đứng trên cơ sở đạo lý, tình cảm và truyền thống dân tộc thì cuộc nội chiến này không có lý do chính đáng để xảy ra và cũng không được phép xảy ra. Nhưng những cái đầu đam mê bày ra nó cứ cố tình lờ đi chỉ vì mang nặng chủ nghĩa hận thù, tôn thờ bạo lực để rồi vô tình đưa đất nước vào vòng tương tranh, làm bãi chiến trường cho các thế lực thù địch sừng sỏ quốc tế.

Trong cuộc tương tàn hơn 20 năm, kẻ thì nhân danh dành độc lập dân tộc còn người thì nhân danh quyền bảo vệ phần đất tự do còn lại của đất nước, thế là phía bên này hoặc phía bên kia đã sử dụng những "bộ môn nghệ thuật" mà trong đó âm nhạc được xem như là phương tiện tuyên truyền hữu hiệu nhất trong ý đồ phục vụ cho cuộc chiến dai dẳng đẫm máu này.

Những lời nhạc réo gọi, thúc dục đầy tính kích động được vang lên một thời như:

Bao chiến sĩ anh hùng, lạnh lùng vung gươm ra sa trường...

Này bao hùng binh tiến lên. Bờ cõi vang lừng câu quyết chiến...

Hoặc là,

Cờ bay... Cờ bay oai hùng trên thành phố thân yêu vừa chiếm lại đêm qua bằng máu...

Đêm nay trên đường hành quân ra mặt trận. Trùng trùng đoàn quân tiến bước theo con đường của Bác...

Và còn biết bao lời ca tiếng nhạc thôi thúc cổ vũ cho những hành động bạo lực điên cuồng gia tăng cường độ giết chóc đẫm máu như những âm điệu lên đồng cuồng tín bạo lọan. Thỉnh thoảng người ta mới bắt gặp đâu đó một vài tác phẩm âm nhạc được cất lên với nội dung thiết tha một cuộc sống hòa bình không thù hận.

Chiều mưa biên giới anh đi về đâu? Sao còn đứng ngóng nơi giang đầu!?...

Hoặc,

Dập tắt chiến tranh đẫm máu, đập tan ngay bao đau khổ và chia ly. Giữ lấy đức tin bền vững em ơi, giữ lấy trái tim đòi sống muôn đời.v.v

Những nhạc phẩm này nếu có cũng chỉ là những tiếng lòng lạc lõng mờ nhạt trong không khí bạo động của chiến tranh. Công tâm mà nói, cũng có những nhạc sĩ miền nam lúc bấy giờ bằng cảm

- 33 -

xúc tự nhiên của mình họ cũng đã có những đóng góp nhất định cho những thao thức một cuộc sống thanh bình không hận thù của quê hương đất nước. Tuy nhiên những dòng nhạc ấy cũng chỉ được đa số quần chúng đón nhận thụ động. Còn bom đạn vô tình thì vẫn ra sức tăng âm, hận thù cứ vẫn ra sức tăng lực với nhà tan cửa nát, thôn xóm điêu tàn cùng với bao thân thể người VN ngã gục trên quê hương khổ đau bất hạnh của mình.

Người VN lúc bấy giờ đã không có chọn lựa tốt nào. Họ đã chỉ có những chọn lựa đau buồn, giữa cái dở và cái mà một cách chủ quan họ thấy là còn dở hơn. Họ đã chỉ chịu đựng chứ không làm chủ các biến cố. Rất ít người VN nào đã thực sự đấu tranh cho lý tưởng đúng đắn mà mình cưu mang. Trong tuyệt đại đa số, người VN, Quốc Gia cũng như Cộng Sản, đã chỉ chống lại phe mà mình thấy là còn tồi tệ hơn hàng ngũ mình đang đứng. Người không chịu đựng được sự thối nát của chính quyền QG thì đứng vào hàng ngũ CS mặc dầu cũng biết bản chất bạo ngược của nó, còn người thấy rằng để đất nước lọt vào tay CS là một tai họa quá lớn thì đứng vào hàng ngũ QG, mặc dầu cũng ghét sự thối nát của nó. Anh em ruột thịt, bạn bè thân thích đã chỉ vì một sự lượng định nặng nhẹ khác nhau, hay đã chỉ bị hoàn cảnh xô đẩy mà phải quay lưng lại với nhau. Cho nên, ngoài những đổ vỡ về vật chất, mất mát về sinh mạng, còn có một đổ vỡ lớn hơn trong lòng mỗi người VN (Thành công thế kỷ 21)

Thế là người VN say sưa tự nguyện tàn sát người VN và tàn phá đất nước hơn bao giờ hết.

Một bên mơ hồ nhân danh tự do dân chủ bằng khái niệm sơ đẳng cũng như để bảo vệ phần đất mà mình cho là tự do còn lại của VN mình mà đã vô tình để rơi mất quyền tự quyết dân tộc... Còn một bên thì chẳng những nhân danh một thứ chủ nghĩa hoang tưởng cuồng động mà họ còn tin tưởng tuyệt đối vào nó và cho đó là tư tưởng tiến bộ nhất trong xã hội loài người để rồi họ mê muội tự nguyện làm bàn tay nối dài cho mưu đồ bịp bợm của CS quốc tế, cho ngoại bang bành trướng cũng như cho tham vọng của một thiểu số người VN không lương thiện. Ở giữa là đại đa số quần chúng nạn nhân bị nắm tay lôi

vào vòng tương tranh đầy máu và nước mắt.

Sinh ra và trưởng thành trong giai đoạn nghiệt ngã này của đất nước, trong lúc bao nhiêu thanh niên thời ly loạn được người ta vỗ tay kích động cho hành động lao vào cuộc chiến như là một sự dấn thân, một đáp lời sông núi, lên đường theo tiếng gọi quê hương, trong đó có biết bao nhiêu là trai hùng, bao nhiêu là gái đảm và còn hơn thế nữa, bằng những tung hô rẻ rúng theo kiểu „người hùng“. Thế là có biết bao hình ảnh ngạo nghễ cất cao lời nguyền một đi không trở lại... họ chiến đấu một cách đam mê trong cảnh cửa nát nhà tan, thây rơi thịt nát.

Xuân này xin có một bài ca Gửi chúc đồng bào cả nước ta Chống Mỹ hai miền đều đánh giỏi Tin Mừng thắng trận nở như hoa

(Hồ Chí Minh)

Hoặc

Xuân đến trong Nam có nóng không Tết nay dưa hấu chín đầy đồng Đoàn xe kia chạy đâu nhanh thế Lá ngụy trang reo cuốn bụi hồng

(Tố Hữu)

Hay

Bao nhiêu năm theo tiếng gọi lên đường Tóc lộng tơi bời gió bốn phương

(Vũ Hoàng Chương)

Phần còn lại hoặc là trốn chạy hoặc là xuôi theo cuộc chiến để rồi thụ động đứng nhìn mà xót xa cho thân phận bởi hậu quả thảm hại của nó.

Đôi dép râu giẫm nát đời son trẻ Chiếc nón tai bèo phủ kín đời trai

(Thơ dân gian)

Hay

Đêm dài sao chưa ngủ mẹ ơi Sao chưa ngủ mẹ ơi Bâng khuâng mà chi, thao thức mà chi Hai mươi năm khói lửa Hai mươi năm đau khổ Ôi mẹ tôi đôi mắt đã mờ Nhưng lệ còn rơi cho đến bao giờ

(Nhạc Hoàng Song Hy)

- 34 -

Riêng chỉ có một số ít trong đó có nhạc sĩ TCS thì biểu thị một thái độ khác, họ dừng lại, đứng thẳng, nhìn thẳng và dõng dạc nói thẳng là không chấp nhận cuộc tương tàn này. Chính TCS đã sớm nhận diện được mưu đồ phía sau cũng như nguy cơ của

cuộc chiến. Anh khẳng định lập trường và trung thành với nó, anh tấn công liên tục vào chiến tranh bằng loại vũ khí của riêng anh, anh nhân danh khát vọng yêu chuộng hòa bình, anh nhân danh sự tồn vong của nòi giống và bằng "vủ khí âm nhạc" anh đã cô đơn tuyên chiến với nó đang lúc nó hùng hổ nhất.

Hằng vạn tấn bom trút xuống đầu làng, hằng vạn tấn bom trút xuống ruộng đồng, cửa nhà VN cháy đỏ cuối thôn...

Đại bác đêm đêm dội về thành phố người phu quét đường dừng chổi đứng nghe. Đại bác qua đây, tương lai rụng vàng, đại bác như thinh không mang lời nguyền...

Đang lúc phần đông không mấy vấn lòng khi cho những hình ảnh bất hạnh trên là do số phận an bài, là điều đương nhiên không tránh khỏi của chiến tranh để tự đánh lừa mình.

Đang lúc bao người bị cuốn hút vào cuộc chiến hoặc chấp nhận hoặc chịu đựng, chịu đựng cho đến khi chính bản thân họ bị chảy máu hoặc người thân của họ bị sứt mẻ mới thôi. TCS thì khác, anh đã tỏ rõ thái độ một cách dứt khóat là tố cáo và lột trần mặt thật của cuộc chiến.

Chiều đi qua bãi dâu, hát trên những xác người, tôi đã thấy...Tôi đã thấy, trên con đường, người ta bồng bế nhau chạy trốn.

Chiều đi qua đồi cao, hát trên những xác người, tôi đã thấy... Tôi đã thấy, một mẹ già ôm xác

đứa con.

Chiều đi qua bãi dâu, hát trên những xác người, tôi đã thấy... Tôi đã thấy những hố hầm chôn xác anh em.

Và còn biết bao nhạc phẩm mang nội dung tương tự, nói lên điều anh muốn nói đã được anh miệt mài sáng tác trong hoàn cảnh nghiệt ngã của đất nước, nó có khả năng vượt trội và hơn hẳn những trường thiên phóng sự sinh tử chiến trường, những cái đầu bình luận sắc bén về cuộc chiến trên hầu hết cơ quan ngôn luận, trên đài phát thanh hoặc những thước phim thời sự chiến tranh nóng bỏng của cả hai phía với đầy đủ phương tiện lúc bấy giờ được trưng lên hoặc để tố cáo tội ác của đối phương, hoặc để biện minh cho hành động tự vệ đẫm máu của mình, hoặc để tuyên truyền cho phần giết chóc thản nhiên mà mình cho là chính nghĩa.

Một TCS nhạy cảm và chân thành, một TCS trăn trở với quê hương, với sự tồn vong của nòi giống và nhất là với tinh thần hòa giải, anh đã để lại cho đời, cho quê hương những nhạc phẩm vượt thời gian mang nặng dấu ấn "một thời đại nạn" của đất mẹ.

Người con gái VN da vàng, yêu quê hương như yêu đồng lúa chín...

Rừng núi dang tay nối lại biển xa, ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà...

Cùng những lời tự bạch:

...Đã đến lúc chúng ta phải dừng tay và nhìn lại...

...Xác thân anh em thừa đủ biến thành con đập lớn ngăn chận những mưu toan phi nhân...

- 35 -

...Đã mười năm nay, anh em ta săn đuổi nhau bằng hận thù giả tạo. Không thể có một thứ hạnh phúc nào chờ đợị ta sau cuộc săn đuổi dài hạn đó...

...Xin hãy dừng tay để mọi căn nhà VN có thể mở rộng cửa chờ đón một sớm mai hòa bình... (TCS)

Lấy tinh thần hòa giải, dựng lại tình người làm nền tảng, hầu hết những nhạc phẩm chống chiến tranh đòi hòa bình mà anh sáng tác, những đứa con tinh thần hiền hòa, khát vọng và dũng cảm mà anh "mang nặng đẻ đau" đã nói hộ cho biết bao nạn nhân của phân ly và mất mát, của bao tâm hồn trăn trở cho một quê hương không thù hận, nó là niềm mơ ước thầm kín của bao đời VN và đó cũng là lý do thuyết phục nhất để trả lời câu hỏi tại sao cho đến nay nhiều thế hệ VN mến mộ nhạc TCS.

Cũng công tâm mà nói, Một TCS đấu tranh cho hòa bình của thời chinh chiến trong chế độ dân chủ nhưng mất đi quyền tự quyết của Miền Nam cũng có khác với một TCS thúc thủ của thời bình trong chế độ CS đầy dẫy bất công và tàn bạo! Thiết nghĩ nếu trong chiến tranh quê hương đã có một TCS không uốn cong ngòi bút để đòi hỏi hòa bình thì trong độc tài thối nát và bất công cũng phải có một TCS đứng thẳng người đòi tự do dân chủ và công bằng xã hội. Hỏi vậy có là hỏi khó không? Nghĩ rằng cái khác của

TCS ở hai hoàn cảnh ấy đương nhiên ai cũng hiểu. Tiếc thay!

Thấy vậy để chúng ta cùng cảm thông với những nhạc sĩ tiền chiến vang bóng và lừng lẫy một thời, những thế hệ đàn anh của TCS, những người đành cam để tài năng thui chột một cách phí phạm trong chế độ bạo ngược mà buộc họ phải sống. Những dòng tự sự sau có thể cho ta cảm thông với nhạc sĩ hơn.

Hình như định mệnh buộc tôi chỉ có những mối tình với những người Hà Nội. Từ đó tôi thường nghĩ về Hà Nội rất nhiều. Nếu sau 1975 tôi được phép ra Hà Nội ngay, có lẽ tôi sẽ viết được nhiều bài về Hà Nội hơn nữa. Mãi đến năm 1977 mới được đi Nguồn cảm hứng của ngày hội ngộ như mơ ước trong bài "Tôi sẽ đi thăm" bỗng như bị một nhát dao cắt lìa đi. Tiếc quá! Nhưng rồi 1984 tôi được ở với mùa thu Hà Nội gần hai tháng. Suốt ngày nằm thơ thẩn ở bãi cỏ bên Hồ Tây. Thế là bài "Nhớ mùa thu Hà Nội" ra đời. Ra đời với một số phận không may mắn. Nghĩa là bài hát được thu xong bị cấm phổ biến cho đến vài năm gần đây mới được trả lại tự do để cho mọi người nghe. Tuy nhiên bài hát vẫn bị cắt đi cái phần mà tôi thích: "Nhớ đến một người để nhớ mọi người". Khi bạn yêu một người nào đó ở một xứ sở xa lạ thì lập tức nơi chốn đó sẽ trở thành quê hương của bạn ngay, điều đó đơn giản quá mà một vài người có thẩm quyền cứ muốn hiểu khác đi... Cũng đáng buồn thật.

Đã có lần được hỏi, Đức tính nào của con người khiến anh cúi đầu khâm phục?

Hiền hòa chân thật TCS trả lời: Lòng vị tha.

Câu trả lời này không hiểu có chất vấn lương tri kẻ cầm quyền sắc máu lúc bấy giờ hay không hay chỉ làm họ dị ứng?

Lại nữa có người vì ngưỡng mộ tài hoa của anh đã mến mộ trao anh một câu hỏi khó,

Chiêm nghiệm lại mình anh nghĩ gì về hai câu thơ của cụ Nguyễn Du:

"Trăm năm trong cõi người ta Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau"

Cũng bằng lời lẽ chân thành anh trả lời: Tôi muốn viết sai hai câu thơ lục bát trên của cụ

- 36 -

Nguyễn Du cho riêng mình.

"Trăm năm trong cõi người ta Chữ tài chữ mệnh cũng là bể dâu"

Sống giữa cõi đời này chỉ có thân phận và tình yêu, thân phận thì hữu hạn mà tình yêu thì vô cùng. Chúng ta làm cách nào nuôi dưỡng tình yêu để tình yêu có thể cứu chuộc thân phận trên cây thập giá đời (TCS)

Phải chăng càng về sau này, quan niệm tài mệnh „cũng là dâu bể“ càng thấm đậm trong anh, anh muốn đứng trên những tranh chấp thắng bại thường tình mà chiêm nghiệm cái sâu thẳm về thân phận con người, thân phận cuộc sống.

Ngoảnh nhìn lại cuộc đời như giấc mộng Được, mất, bại, thành bỗng chốc hóa hư không

(?)

Tất cả chỉ là vay mượn Ở đây trong cuộc đời này Tất cả chỉ là vay mượn Công danh, sự nghiệp, tiền tài

(SôngLô)

Nhạc của anh còn hơn thế nữa , không dừng lại ở chỗ nó đã có, nó không còn đơn thuần là những khúc nhạc chỉ có bi thảm hay diễm kiều, chỉ có bình dị hay tráng lệ mà nó còn hàm chứa biết bao cái bi lụy của cuộc đời, của thân phận qua những cung bậc ray rứt đến tím lòng.

Lúc nào anh em VN vẫn chưa tìm lại, dân tộc VN vẫn chưa hòa giải, đất nước VN vẫn của riêng ai thì vấn đề thương mến hay ghét bỏ, trân trọng hay phỉ báng đối với anh cái chắc là vẫn còn nhưng cũng chắc một điều là không ai có thể phủ nhận những dòng nhạc tài hoa mà anh đã sáng tác.

Không biết nên nói thế nào với tầm vóc ấy? Thôi thì xin giữ thái độ trân trọng đến tác giả của „Cát bụi“ và „Một cõi đi về“ vậy.

Sông Lô.

Trích từ http://www.bentrehome.net/forums/index.php?showtopic=1257

Sau 35 năm lập gia đình, một hôm tôi nhìn vợ tôi và nói:

- Cưng à ! 30 năm về trước, chúng mình sống trong một căn chung cư tồi tàn, lái một chiếc xe hơi cũ mèm, ngủ trên một cái sofabed rách nát và xem truyền hình trên một màn ảnh đen trắng 10 inc. .. nhưng mà mỗi tối Anh được ngủ chung với một cô gái nóng bỏng 25 tuổi. Bây giờ chúng ta có một căn biệt thự xinh đẹp, một chiếc xe hơi lộng lẫy, một chiếc giường ngủ rộng mênh mông và một TV màn ảnh plasma, nhưng mà Anh phải ngủ chung với một bà lão 60 tuổi. Đối với Anh, em đâu còn phong độ như xưa nữa.

Vợ tôi là một người đàn bà rất hiểu đạo lý. Nghe nói như vậy, Nàng lặng thinh một hồi, rồi bảo tôi nên đi kiếm một cô gái 25 tuổi nóng bỏng và đồng thời “tiến hành thủ tục” cho tôi trở lại cuộc sống trong một căn chung cư tồi tàn, lái một chiếc xe hơi cũ mèm, ngủ trên một chiếc sofabed rách nát và xem truyền hình trên một màn ảnh đen trắng 10 inc.

Các phụ nữ lớn tuổi thật là tài giỏi. Họ biết cách giải quyết hữu hiệu cơn “khủng hoảng hồi xuân” của bọn đàn ông chúng ta !

- 37 -

Con người ngày hôm nay đã đánh mất sự kính trọng khi đứng trên lớp đất cày bừa. Thuở xưa khi bánh mì, bánh tét, bánh chưng chưa bày bán trong siêu thị hay ngoài chợ thì đất và màu mở của nó quyết định sự thịnh vượng của một dân tộc. Chính vì lý do đất qúa nghèo nàn mà người Âu châu phải rời bỏ quê hương mình đi sang lập nghiệp ở Mỹ châu, người Việt Nam rời châu thổ sông Hồng xuống miền Nam khai phá đồng ruộng cày cấy để sinh sống.

Đức Giáo Hoàng Johannes Paul II khi viếng một quốc gia nào đều hôn đất của quốc gia đó mặc dầu phi trường chỉ có bê-tông. Các nhạc sĩ sáng tác nhiều bản nhạc đề cao đất quê hương của mình.

Từ khi con người sống trên quả đất ai ai cũng cần đất tốt : trước hết họ đi hái trái rừng để sống sau đó làm nghề chăn nuôi và cách đây 8000 năm chuyển sang trồng trọt. Thu hoạch mùa màng rất cao trên đất có chất phù sa thường bị ngập lụt ở hai bên bờ sông, có thể nuôi hàng triệu người. Do đó nền văn minh bắt đầu lên cao ở sông Nil, Euphrat, Tigris, Indus,

Ganges và Hoàng Hà ở Trung Quốc; các làng mạc biến thành đô thị, kỷ nghệ chế biến kim khí và chữ viết được phát minh, mỹ thuật và khoa học trên đường phát triển, thương mãi được mở rộng. Danh từ « văn minh, văn hóa » dịch từ chữ « culture » do tiếng la tinh « cultura » = canh nông, trồng trọt.

Đất đai là cơ sở cho cuộc sống, nó là phương tiện sản xuất lương thực đầu tiên, duy trì tất cả thực vật sống và các loài khác như sinh vật, động vật ăn cỏ, động vật ăn thịt.

Đất đai trên qủa địa cầu gồm đá cứng và lỏng lẻo và mùn. Sự biến đổi nhiệt độ, thay đổi thường xuyên của trạng thái lạnh và nóng tạo nhiều rạn nứt nhỏ để nước có thể thấm vào. Khi đông lạnh nước đá tăng thể khối và làm bể đá. Rễ cây chui theo đường nứt đó để hút các khoáng chất làm cho đá lỏng lẻo thêm ra. Đó là hiện tượng phân rã vật lý.

Các chất trong khí quyển như dưỡng khí, CO2 và nước tác dụng tách rời các khoáng chất trong đá, đó là phân rã hóa học.

Các sinh vật vào cư trú trong các lớp bị tan bể đó, chất bài tiết và sự hấp thụ chất dinh dưỡng đẩy mạnh thêm hóa trình phân rã. Phân, các

- 38 -

phần cây chết và xác các loài thú làm thành chất hữu cơ ( organisch ) để được các thú dưới đất hay vi sinh vật biến thành mùn. Vậy các lớp địa chất chịu sự phân hủy vật lý, hóa học và sinh học, chất hữu cơ được tiêu thụ và mùn được thành hình. Đất là một hệ thống biến động và phức tạp trong đó các tiến trình liên quan với nhau, cùng tác động qua lại.

Đất đai gồm 3 phần : đá mẹ với nhiều loại hạt khác nhau, đất pha sét mới vừa thành hình và muối khoáng ( Mineralsalze-sels minéraux ) : đó là thành phần vô cơ ( anorganisch ). Các vi sinh vật đang sống như vi khuẩn, nấm, trùn đất, rễ cây, các phần cây chết, các sinh vật chết và các thú dưới đất : đó là thành phần hữu cơ. Ngoài ra nhiều nơi có than bùn đó là thành phần hữu cơ đã chết.

Đất đai là một lớp trên quả địa cầu có nơi dày vài cen-ti-mét có nơi dày một vài thước, là nền tảng dinh dưỡng cho con người, cây cối và thú vật, đồng thời lớp đất hoàn tất nhiệm vụ sinh thái trong sinh quyển (Biosphảre)

Các cây trên mặt đất sử dụng năng lượng mặt trời kết hợp với khí CO2 của không khí và nước cùng với chất dinh dưỡng dưới đất để tạo chất hữu cơ và dưỡng khí đem lợi ích cho con người và thú vật, hoàn thành chức năng sản xuất.

Đất ảnh hưởng lưu lượng nước của một cảnh quang. Nước mưa, tuyết hay sương thấm xuống đất trở thành nước ngầm. Đất làm thành hệ thống thanh lọc và biến đổi bằng cách nối kết

và phân hủy chất dơ, ô nhiểm. Đất cũng có chức năng điều chỉnh và điều hòa.

Đất phì nhiêu có tính chất sống động do hệ động vật và thực vật. Khoảng 5 tấn sinh vật sống trong 1 hecta gồm từ nguyên sinh động vật (Protozoa) đến những động vật có vú cao cấp sống trong và trên đất. Một vài loài chỉ sống một giai đoạn nhất định, một vài loài sống suốt đời trong đất. Nhiều loài rất nhỏ, mắt thường không nhận thấy được cho nên chúng ta không biết chúng nó đang làm gì. Đó là những chuyên viên tái sinh ( recycling ), luôn luôn đổi mới cuộc sống, làm cho các lá, các cây chết, phân và xác thú không chồng chất trên mặt đất; chúng biến các chất hữu cơ-yếu tố xây dựng căn bản của cây và thú vật-thành khí CO2, nước, hợp chất ni tơ, chất dinh dưỡng để cung cấp trở lại lớp thực vật mới.

Một trong các sinh vật quan trọng nhất là trùn đất, nó sống bằng thân và lá cây chết, thiết lập một hệ thống đường dẫn rỗng dưới đất có một ý nghiã sinh học rất lớn : đường rỗng rất kiên cố nơi đó phân của trùn pha lẫn chất vô cơ với hữu cơ làm thành một phức hợp đất sét-mùn. Hệ thống đường rỗng làm cho đất trở nên xốp mềm và thông khí. Phân trùn tạo cho đất một cấu trúc hạt vụn ảnh hưởng tốt đến cân bằng nước và dinh dưỡng.

Vì trùn thường hay kiểm soát và sửa chữa hệ thống đường rỗng của nó cho nên nó thường tô phân và chất bài tiết nhờn trên vách đường rỗng, lớp chất nầy chứa nguyên tố N, P, K, Ca và vi khuẩn, do đó rễ cây thường theo đường rỗng chui sâu xuống đất để tiêu thụ các nguyên tố trên.

Hoạt động thứ hai của trùn là di chuyển vật liệu : trùn kéo các lá cây và các chất hữu cơ khác xuống phiá dưới của đường rỗng để tiêu thụ, sau đó đẩy phân của nó dưới hình thức hạt vụn vô cơ lên trên mặt đất. Tại Âu châu trùn đẩy lên mặt đất 18-40 tấn/ha/năm, ở châu thổ sông Nil 260 tấn/ha/năm. Ở những vùng mới bồi đắp từ bờ biển người ta thường dùng trùn để cải thiện đất, năng xuất mùa màng tăng lên rõ rệt.Bản sau đây cho thấy sự quan trọng của đất trong việc sử dụng nuôi sống con người :

- 39 -

Loại đất Diện tích

(Triệu ha) Tỉ lệ (%)

Diện tích đất 13.075.248 100,0 Diện tích đất canh tác 1.358.432 10,4 Diện tích cây lâu năm 93.784 0,7 Diện tích đồng cỏ 3.116.685 23,8 Diện tích rừng 4.093.547 31,3

Diện tích đất sử dụng trên Trái Đất ( theo số liệu FAO, 1990 )

Thực vật đất gồm nấm, nấm tia, tảo, địa y ( Lichen ). Nấm tia xuất hiện để phân rã các phần mềm ở xác thú hay cây chết vì nó mọc chậm hơn vi khuẩn hay các loại nấm khác. Nấm phá hủy chất xen-lu-lo-za, licnin cũng như kitin của lớp vỏ bọc ngoài ở loài xâu bọ. Trên 1 thước vuông với chiều sâu vài cen-ti-mét hàng triệu tỷ vi khuẩn và nấm sống trong đó. Nhiều loại vi khuẩn sống cọng sinh với các cây như cỏ tam điệp, đậu hoà lan, đậu đuôi phượng bằng cách cố định chất đạm trong không khí vào rễ các loại cây nầy để một thời gian sau cung cấp đạm cho trồng trọt.

Nấm, vi khuẩn và trùn đất đóng góp vào sự thoáng khí của đất. Khi trời mưa đất xốp có thể hút nước và sau đó từ từ cung cấp nước cho rễ cây tránh ngập lụt. Sự thoáng khí trong đất làm cho xác động vật và thực vật được phân hủy mau lẹ, rễ cây đâm xuống dễ dàng. Đất hạt vụn tạo môi trường sống cho vi khuẩn, giữ chất dinh dưỡng không cho nước mưa kéo trôi đi.

Nhiều cây bụi không đòi hỏi một yếu tố nào ở đất, nhưng nhiều loại cây cần một tánh chất đặc biệt của đất, đó là cây chỉ định cho thấy sự cấu tạo riêng biệt ở một địa điểm nhất định, thí dụ các loài cây Urtica cho thấy đất có chất đạm, các loài như Agropyron junceum, Elymus arenarius, Eryngium maritinum cho thấy đất khô, nóng, có đạm, các loài như Urtica ureus, Lamium purpureum xác định có vôi, các loài rêu như Dicranum, Polytrichum cho thấy đất chua, các cây như Silene vulgaris, Minuartia verna xác định đất có chất Zink. Ở một vị trí nào đó nhiều loại cây chỉ định rất cần thiết để đi đến kết luận về tính chất của đất trong mục đích trồng trọt, chọn loại cây nào thích hợp, rải loại phân nào cần thiết, phương pháp tưới nước v...v...

Đất trồng trọt sẽ mệt mỏi sau một thời gian dài và trở nên cằn cỗi. Cách đây 130 năm Justus von Liebig nhận thấy các loại hoa màu cần một loại phân bón nhất định nào đó trên một loại đất nhất định. Ông đã phát minh ra phân bón với muối khoáng ( Mineralsalze-sels minéraux ). Loại phân bón hoá học đó cần các chất như kali. phốtpho, kalcium, magnesium, lưu huỳnh, chất đạm. Kết quả mùa màn tăng vọt; kỷ nghệ phân bón bắt đầu phát triển mạnh mẽ; các mỏ phốt phát được khai phá, nhiều thuyền buồm đi tìm guano ( phân chim biển ) có chứa chất đạm và lưu huỳnh ở Chili và Peru.

Kỹ nghệ hóa học chế tạo thuốc trị sâu, trị bịnh cây và diệt cỏ dại, cùng lúc đó các nhà trồng trọt tìm ra các giống mới; các kỹ sư chế tạo nhiều máy nông nghiệp to lớn. Máy cày thay thế ngựa và bò. Mỗi ngày ngựa có thể cày 0,6-0,8 ha, bây giờ máy cày tăng năng xuất nhiều lần hơn. Tổng số bò, heo tăng nhanh hơn diện tích trồng trọt. Vấn đề tiêu thụ phân chuồng được giải quyết dễ dàng là nông dân lấy đất canh tác làm nơi đổ phân. Kết quả hoa màu đạt kỷ lục; nhưng bằng một giá nào ?

Trùn đất

Nước phân có hàm lượng muối cao, kích thích da của trùn đất, làm cho chúng đi nơi khác. Phân chuồng phá hủy cấu trúc của đất, làm cho đất dính nhau lại và sức hút nước của đất giảm. Phong cảnh cũng thay đổi : hàng rào ngăn gió biến mất, dòng nước được làm thẳng ra, đất đai được phân chia lại để hoạt động cơ giới không gặp trở ngại, tất cả những chướng ngại vật đối với máy cày, máy gặt đều bị loại bỏ, hủy diệt

- 40 -

môi trường sống của các loài chim, sâu bọ có ích. Các sinh vật dưới đất giảm, kim loại nặng từ kỹ nghệ, xe hơi được rải trên đất trồng trọt, phân bón có Cadmiun, mưa acít xuất hiện.

Nhiều hiện tượng suy thoái khác của đất đai đã và đang diễn tiến tại nhiều nơi trên thế giới như xói mòn, đất mặn, sa mạc hóa, lũ lụt. Nguyên do xuất phát từ kỹ thuật trồng trọt không đúng, chăn thả quá mức, phá rừng lấy gỗ củi, cất nhà, đóng tàu v...v... Tháng 8/1998 tại Trung Quốc mưa làm vỡ các đê chặn nước gây lũ lụt một vùng rộng lớn như nước Đức, thiệt hại lên đến 30 tỷ đô la, khoảng 240 triệu người mắc nạn. Từ 30 năm nay người ta đốn cây đầu nguồn sông Jangtse. Vì rễ cây hút nước nhiều hơn đất trống, bây giờ cây bị đốn nước không được rễ giữ lại nên phải chảy ra sông và tìm nơi để lan rộng ra, do đó sông tự tìm một khoảng không gian của nó, làm ngập lụt một vùng đất mênh mông.

Tại Đức mỗi ngày người ta tráng bê tông cho một diện tích khoảng 170 sân banh, cốt yếu là xây nhà và làm đường giao thông. Khi trời mưa to nước không rút xuống đất được nên chảy ra sông và gây ngập lụt vùng sông Oder năm

1997.

Phá rừng từ thời xa xưa, cách đây 10.000 năm gây hiện tượng xói mòn, tàn phá đất đai ( trong nhiều thời kỳ khác nhau ) xảy ra tại miền bắc Phi Châu ( trong thời đế quốc La mã đó là một vựa lúa mì với rừng rậm ), bắc Sudan, Ai cập, Libye, Libanon, Yemen, Hi lạp, Iran, Irak, Syrien. Không phải sự thay đổi đột ngột khí hậu nhưng mà chính con người đã gây tàn phá : động tác không trồng lại rừng và nuôi dê ăn hết cây cối đem lại sự hoang du. Nền văn minh người Maya đã điêu tàn cũng do khai phá thiên nhiên nhưng không trồng lại rừng. Đế quốc La mã đã chặt cây quá nhiều để đóng thuyền nên ngày hôm nay miền Địa Trung Hải không còn rừng, nhiều nơi chỉ là đồng cỏ dại với cây bụi rậm. Vài năm đầu khi rừng bị khai phá chất dinh dưởng vẫn còn, lần lần cấu tạo xốp của đất không còn nửa nên chất dinh dưỡng không được giữ lại nhưng theo nước ngầm từ từ xuống sâu, phẩm chất đất trở nên xấu và cây cối thưa dần. Tính chất hút và giữ nước của đất cho sự điều hòa giữa mùa mưa và mùa khô không còn nửa cho nên mùa mưa gây ngập lụt, mùa khô gây hạn hán. Khi trời mưa nước mưa nện cứng mặt đất làm cho mặt đất trở thành một vỏ cứng sau cơn mưa, dưỡng khí không thể xuống sâu dưới đất để nuôi rễ cây, cây trở nên khô cằn và bị cỏ dại lấn áp, cuối cùng là một đồng cỏ hoang dại.

4.1 Xói mòn Xói mòn vì nước ở triền dốc, vì gió ở đồng bằng. Người ta phỏng đoán trên thế giới khoảng 75 triệu tấn đất bị mang đi như vậy ước chừng 60.000 cây số vuông diện tích trồng trọt và đồng cỏ nuôi thú bị mất, thêm vào đó khoảng 200.000 cây số vuông bị suy thoái nên việc sử dụng không kinh tế.

Xói mòn vì gió ở những nơi khô với gió mạnh. Đất phải có cây bụi rậm và hệ rễ tốt để chống lại sự mang đi của lớp đất mùn. Do kỹ thuật canh tác không đúng, cây cỏ trên mặt đất bị phá vỡ và cây hoa màu như bắp được trồng vào đó. Sau mùa thu hoạch đất không được chăm sóc một thời gian, đó là lúc gió gây ảnh hưởng mạnh.

- 41 -

Nơi có savan khô, thảo nguyên gai bụi hay cạnh sa mạc gia súc được nuôi quá nhiều, chúng tàn phá lớp cỏ mặt, gió tác động vào và mang đất đi.

Xói mòn vì nước do sự tàn phá lớp thảo mộc trên triền dốc vì đốn cây.

Sau đây là hậu qủa của xói mòn trên diện tích trồng trọt ở vài quốc gia trong những năm 70 và 80 :

Ethiopien : 43% diện tích, 1,6 tỷ/tấn/năm; Mỹ : 19% diện tích, 1,66 tỷ/tấn/năm; Ấn độ : 27% diện tích, 6 tỷ/tấn/năm.

Xói mòn là một sự mất mát vĩnh viễn : vạn vật cần 100-400 năm để tạo 10 mm lớp đất trồng trọt.

Ảnh hưởng của thảo mộc trên xói mòn được nghiên cứu tại Nigeria : người ta trồng khoai mì trên đất bằng phẳng và triền dốc : trên đất bằng phẳng 3 tấn/ha/năm bị lấy đi, trên dốc nghiêng 5% : 87 tấn, trên dốc nghiêng 15% : 221 tấn/ha/năm, trong 10 năm tất cả đất trồng trọt bị biến mất. Ảnh hưởng của xói mòn trên tăng trưởng của hoa màu chưa được nghiên cứu.

Tại Mỹ phân nửa số lượng phân bón dùng để thay thế chất dinh dưỡng bị mất vì xói mòn. Các nước nghèo phải làm sao ?

Tình trạng xói mòn trên đất trồng trọt cứ tăng mãi và khả năng sử dụng diện tích canh nông tiếp tục bị giới hạn.

4.2 Đất mặn Đó là hiện tượng kèm theo việc tưới nước các đất trồng trọt ở nhiệt đới và á nhiệt đới khô hạn.

Nguồn cơ bản của các muối tan là đá núi, chúng nó tan trong nước mưa rồi nhập vào nước ngầm, nước sông, hồ và biển. Sự tích tụ muối và phân bố trong đất nhiệt đới thường gắn liền với nước biển, phụ thuộc vào độ sâu, mức độ của nước ngầm có liên hệ với nước biển.

Ở những vùng gần bờ biển ít mưa, người ta bơm nước ngầm để tưới hoa màu, nước ngầm được nuôi dưỡng bởi nước biển khi nước tưới bốc hơi, muối đong lại trên mặt đất làm thành một lớp vỏ dày.

Muốn tránh sự tích tụ muối, nước ngọt phải có đủ để rửa lớp đất nầy. Ở những nơi khô hạn không mưa, người ta phải bơm nước ngầm để tưới cây trồng trọt, đất trở nên mặn trong 30-50 năm.

Cây trồng năng xuất thấp do hàm lượng muối vượt ranh gây độc hại (4 g/l)

Ở Việt Nam quá trình mặn phát triển ở đồng bằng bờ biển thấp vùng Xuyên Mộc ( Đồng Nai ), Duyên hải ( Saigon ), Vũng Tàu, đồng bằng sông Cữu Long.

4.3 Đất chua Những đất ngập nước xuất phát từ đầm lầy-biển thường có chứa nhiều pyrit ( FeS2 ). Pyrit được hình thành do vật liệu giàu S kết hợp với Fe từ oxyd sắt hoặc silicat sắt. Khi pyrit bị oxy hóa thì nó biến thành Jarosit và cho ra một lượng acid sulfuric lớn làm cho đất trở nên chua, độc cho cây. Quá trình nầy tạo ra đất phèn xảy ra phổ biến ở vùng ven biển nhiệt đới. Ở Việt Nam đất phèn được tìm thấy ở Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long.

4.4 Nhiểm độc do nước phế thải

- 42 -

Kim loại nặng như Cadmium ( Cd ), chì ( Pb ), sắt ( Fe ), đồng (Cu), các hợp chất hữu cơ và các chất độc hại khác được thải ra từ ống khói nhà máy sau đó rớt xuống đất hay được thải ra xuống sông. Tánh chất của đất bị thay đổi gây nguy hại cho sức khoẻ con người khi tiêu thu chất dinh dưỡng từ các loại hoa màu.

Tại Shenyang ( Trung Quốc ) nước dơ được lấy đem tưới vào rau cải : nồng độ chrom là 5,2 mg/kg cải, 6 mg/kg spinat, nồng độ Cadmium 1 mg/kg gạo.

4.5 Sa mạc hóa Hiện tượng sa mạc hóa xuất phát từ suy thoái đất đai do con người gây ra : đó là trường hợp ở Sahel.

Đất bị tàn phá do khô hạn. Sa mạc hóa là một sự tiêu diệt dài hạn và vĩnh viễn, 21 triệu ha đã mất giá trị kinh tế hàng năm. Năm 1977 57 triệu người sống trong vùng bị tàn phá. Năm 1991 8 triệu cây số vuông là vùng hoang du và 21 triệu cây số vuông được xem là bị nguy hại. Vùng Sahel trải dài trên 8 quốc gia : Senegal, Mauritanie, Burkina Faso, Mali, Niger, Tschad, Sudan và Ethiopien.

Trước thời kỳ thuộc địa dân vùng Sahel làm nghề trồng trọt và nuôi thú thích hợp với hoàn cảnh khí hậu và sinh thái, chỉ 10-20% đất được sử dụng rộng rãi; 4-5 năm trồng trọt sau đó đất bị bỏ hoang 10 năm để hồi sinh. Dân du mục lo nuôi thú.

Trong thời kỳ thuộc địa và sau khi độc lập nông dân được khuyến khích trồng hoa màu xuất cảng như đậu phọng, bông vải; trồng trên vùng đất phì nhiêu, ngược lại trồng trọt sản phẩm địa phương bị dồn vào nơi đất xấu.

Năng xuất tăng do sử dụng thuốc diệt cỏ, sát trùng và phân bón hóa học. Các vùng đất mà trước kia được bỏ hoang để hồi sinh bây giờ người ta sử dụng liên tục. Đến năm 1960 khí hậu rất thuận lợi, sau đó thời kỳ ẩm ước đã kết

thúc, kế tiếp là thời gian đói kém, dân chúng di tản đi nơi khác và để lại sự suy thoái đất đai của một vùng rộng lớn.

Dân du mục bành trướng đoàn thú nuôi vì tiêu thụ thịt tăng do tăng dân số. Kỹ thuật cũng được phát triển tạo khả năng đào giếng sâu thêm. Hậu quả : chăn thả quá mức và mực nước ngầm xuống sâu. Cây cối bị tàn phá nhiều thêm và khan hiếm nước uống. Đoàn thú mỗi ngày phải đi xa hơn để kiếm thức ăn. Trồng trọt gặp khó khăn vì khí hậu trở nên khắc nghiệt do thiên nhiên biến mất dần. Những hiện tượng nầy làm cho nông dân và dân du mục nghèo thêm. Họ phải đi tìm vùng đất phì nhiêu, mỗi ngày mỗi thâu hẹp hoặc rời bỏ nông thôn để tập trung trong các thành phố lớn, phải sống trong túng thiếu và để lại phía sau lưng mình sự tàn phá của đất vì sa mạc hoá.

Trong thời kỳ khó khăn nhiều cạnh tranh về đất đai xảy ra giữa dân trồng trọt và dân du mục. Phá rừng được đẩy mạnh thêm, 25% gỗ dùng để nấu bếp, 75% dùng làm hàng rào cho khu nhà ở, nuôi thú và trồng trọt. Nông dân dùng phân thú để nấu bếp chớ không sử dụng làm phân bón. Sự hủy bỏ 1 tấn phân thú trên đất canh nông làm mất đi 50 kí nông phẩm.

Nhiều yếu tố khác đẩy mạnh sa mạc hóa : bão cát, hỏa hoạn đồng cỏ, nạn châu chấu, chiến tranh nội địa, vấn đề dân tỵ nạn; thảm cỏ bị tàn phá làm cho nhiệt độ mặt đất tăng, đất trở nên khô và dễ bị ảnh hưởng xói mòn.

- 43 -

Hàng năm sa mạc hóa vùng Sahel làm mất 1 diện tích là 20.000 cây số vuông. Riêng tại Mali mổi năm cát lấn chiếm 100 m.

Hiện naykhông có giải pháp đồng nhất chống sa mạc hóa vì nhiều vấn đề chưa giải quyết như nạn tăng dân số, nghèo đói, tài nguyên hạn hụt, thiếu kỹ thuật không vi phạm môi trường. Yếu tố nào quan trọng nhất ? Nguyên tắc là sử dung bền vững đó là cố gắng trong sự dài lâu, liên tục và bình thường về phẩm chất trong khả năng sản xuất cùng bảo đảm chức năng điều hòa của đất, rừng và nhiệm vụ của nó. Sử dụng bền vững cần điều kiện về thiên nhiên, kỹ thuật, cấu trúc và kinh tế trong một môi trường chính trị thuận lợi.

« bức tường xanh » Trung Quốc

Tại Trung Quốc « một bức tường xanh » để che chở được thành lập từ miền đông bắc, bắc và miền tây chống sa mạc bằng phương pháp trồng cây trên một diện tích 6 triệu ha. Kết quả : trên đất trồng trọt tốc độ gió giảm 20-30%, độ ẩm tương đối tăng 5-10%, bốc hơi nước giảm 10-20%, sản xuất hoa màu trong nhiều vùng tăng 70% so với tình trạng lúc ban đầu. Người ta trồng cây, cây bụi và cỏ. Năm 1991/1992 bức tường dài 7.000 cây số củng cố một cách bền vững chống xói mòn, chống hiện tượng đồng cỏ hoang để bảo đảm lương thực cho dân chúng. Đây là một cố gắng vĩ đại mà các nước Phi châu có thể bắt chước cho vùng Sahel nhưng một sự du nhập trung thực biện pháp nầy gặp thất bại vì khác biệt văn hóa cũng như khác biệt về đánh giá căn bản cuộc sống; một vấn đề có thể học được là thực hiện một biện pháp ổn định sinh thái trên một diện tích rộng lớn để bảo đảm chức năng của đất trong vùng Sahel đang gặp nguy cơ. Biện pháp phải gắn liền với sự tái tạo thiên nhiên, phù hợp với

hoàn cảnh địa phương, phối hợp giữa tài chánh và dân trong vùng đang cư ngụ và chương trình nhỏ được ưu tiên thực hiện đối với một chương trình vĩ đại.

Đất là môi trường sống của con người và sinh vật trên cạn. Đất cung cấp nguyên liệu, sản xuất thực phẩm nuôi sống nhân loại và sinh vật. Đất cũng là nơi sống của rừng, rừng giữ vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, giữ cân bằng bầu khí quyển, tạo điều kiện sống cho mọi sinh vật trên Trái Đất.

Dr. Trương Hoàng Lâm.

Sau khi khám xong xuôi, bác sĩ căn dặn một bệnh nhân quen thuộc :

- Tất cả bộ phận trong người ông hiện giờ đều tốt cả . Bệnh của ông do trí tưởng tượng mà ra .

Tôi thấy hồi nãy tinh thần của ông bị xuống quá, bởi thế ông đâm ra bi quan . Tôi khuyên ông nên ca hát và vui cười nhiều cho đời tươi trẻ lại, nhất là lúc ông đang làm việc mệt nhọc ... À, hiện giờ ông đang làm nghề gì nhỉ ?

Bệnh nhân uể oải đáp :

- Dạ, tôi làm nghề khiêng đòn đám ma

- 44 -

Vật liệu: - 1 ký thịt heo quay (có thể mua ở tiệm

hay làm theo bài hướng dẫn ở Diễn Đàn số 24).

- 8 quả trứng gà - 1 tô nước dừa tươi (bán ở các tiệm Á

Châu - 1/2 chén nước mắm - 1 muỗng café đường

Chuẩn bị:

- Thịt heo quay chặt từng miếng nhỏ dày độ 2 phân

- Hột (trứng) gà luột chin, ngâm nước lạnh cho nguội và bóc vỏ.

Cách nấu:

- Xếp thịt heo quay vào soong, đổ tô nước dừa và 1/2 chén nước mắm vào và bắt soong lên bếp, để gần sôi thì cho trứng vào. Tiếp tục nấu đến gần sôi thì bớt lửa để riu riu. Vì thịt quay đã chín và mềm nên không cần nấu lâu với lửa cao mà chỉ nấu riu riu là đủ.

- Cho chút đường vào và nêm nước thịt cho vừa ăn. Nước kho khi nào cũng quá mặt thịt, nếu thiếu thì đổ thêm nước dừa hay nước nóng vào soong.

- Thịt kho với nước dừa tự nó sẽ có màu, hơn nữa thịt quay cũng đã có màu. Nếu

muốn ăn thịt kho có màu đậm hơn thì cho chút nước màu vào. Nước màu có thể tự thắng lấy, nhớ đừng để đen quá vì như thế nước thịt sẽ bị đắng.

- Nếu muốn cho dưa chua vào nấu với thịt kho thì trước đó phải rửa (ít nhất 2 lần) và ngâm dưa cải chua bằng nước sôi để cho bớt mùi dấm và bớt chua, bớt mặn. Cắt dưa cải chua dài vào khoảng 2 cm. Chờ khi đã bớt lửa nồi thịt thì có thể cho dưa cải chua vào và tiếp tục nấu như trên.

Trình bày:

Múc thịt và trứng ra dĩa. Trứng nên cắt ra làm 4 phần và để 1 phía , thịt 1 phía (và dưa chua 1 phía)

Thịt quay kho với trứng có thể ăn với dưa giá và canh khổ qua dồn thịt (xin đón xem cách làm món nầy trong Diễn Đàn số tới).

Đây là những món thường được ăn vào những ngày Tết, vì thường gia đình nấu sẵn để ăn trong các ngày Tết. Để ý : nên chia nồi thịt kho ra từng phần cho các bữa ăn để không phải hâm lại nhiều lần.

Thit heo quay kho ngon hơn thịt kho vì da heo quay đã nở và đã bớt mỡ.

Thu Phong, 10.2007.

- 45 -

Trích từ www.khoahoc.net

với sự đồng ý của tác giả

Xe cháo huyết của bà xẩm đó nằm trên vỉa hè phía đối diện với rạp hát Casino Đakao, gần trụ đèn xanh đèn đỏ. Thành ra khi đi về hướng Gia Định, gặp đèn đỏ, ngừng xe lại là thấy nó ngay ở bên tay mặt.

Hồi mới “giải phóng”, còn chút đỉnh tiền, chiều đi làm về tôi hay tấp vô đó “làm” một tô cháo huyết có kèm theo một dĩa giò-cháo-quẩy cắt khoanh. Không biết có phải tại vì buổi trưa ăn không đủ no thành ra chiều nghe đói sớm hay sao, mà lúc nào tôi cũng thấy cháo huyết của bà xẩm đó thật là ngon ! Cháo nấu nhừ, huyết cắt vuông thành từng miếng vừa vặn nhỏ để được nằm gọn trong lòng cái muỗng nhôm. Múc một muỗng vừa có cháo vừa có huyết đưa lên môi thổi cho bớt nóng trước khi cho vào miệng, mà nghe thơm phức làm chảy nước miếng. Còn giò-cháo-quẩy cho vào cháo, dù đã được cắt khoanh, nhưng vẫn giử nguyên cái giòn của nó. Cái “béo” của giò-cháo-quẩy làm cho cái “bùi” của cháo càng thêm đậm đà, và cái “giòn” của giò-cháo-quẩy thì thật “ăn rơ” với cái mềm mềm cứng cứng của huyết. Lâu

lâu, nhai nhằm một sợi gừng làm nồng lên trong miệng, ngon không chê được !

Bà xẩm gọi tôi bằng “thầy Hai”. Sau “giải phóng”, từ ngữ cũng đã được đổi thay – cho nó hạp với... tác phong cách mạng – không còn gọi “ông A, bà B” gì nữa. Không còn xưng hô “thầy X, cô Y” gì nữa. Mọi giai tầng xã hội đều được xóa bỏ, mọi chênh lệch tuổi tác hầu như được sang bằng. Trong... “xã giao thường thức”, để gọi nhau, người ta chỉ còn dùng có hai từ “anh” và “chị”, vừa ngắn gọn lại vừa... bình đẳng nữa ! Thành ra thấy được xử dụng rất thoải mái và... xả láng ! (Một hôm, một thằng bé cỡ tuổi cháu tôi đã gọi tôi bằng “anh”... ngon lành ! Có lẽ trong lòng nó cũng khoái được trịch thượng như vậy. Bởi vì nó biết “thằng chả không làm gì mình được” ! Đổi đời... sướng ở chỗ đó !).

Vậy mà bà xẩm vẫn gọi tôi bằng “thầy Hai”, thản nhiên không ngượng nghịu gì hết ! Có lẽ tại thói quen. Cũng như tôi vẫn gọi bả bằng “thím xẩm” chớ không là... “chị xẩm” với tiếng “chị” rất... thời trang từ ngữ !

Mặc dù bây giờ người ta hay nghi ngờ, dè dặt, bà xẩm, đối với tôi, vẫn nói chuyện một cách thật tình cởi mở:

- 46 -

- Tôi nhớ hồi trước thím đâu có cái xe cháo huyết này.

- Thầy Hai nói đúng đó. Hồi trước là cái tiệm. Nó nằm sau lưng tôi nè. Hồi đó buôn bán khá lắm, thầy Hai à. Tiệm có bốn năm cái bàn lận.

- Tôi biết mà. Hồi đó, lâu lâu tôi có chở vợ con lại đây ăn. Tôi ở bên Gia Định, gần xịt hè.

- Ủa ! Mà hồi đó thầy làm việc ở đâu vậy ?

- Tôi làm trong ngân hàng ở Chợ Cũ. Lái xe đi về trên đường này nên mới biết tiệm của thím đó chớ.

- Giải phóng rồi thầy cũng còn làm việc ở sở cũ hả ?

- Đâu có ! Mấy ổng đổi tôi xuống làm việc ở nhà máy ve chai Khánh Hội.

- Cha... Xa quá há ! Đạp xe chắc mệt hả thầy Hai ? Bây giờ ai cũng đi xe đạp hết trọi.

- Rồi cũng quen hà. Ủa ? Mà tại sao thím dẹp tiệm đi ?

- Thời buổi khó khăn mà thầy Hai. Giữ chi cái tiệm cho họ để ý. Làm ăn nhỏ nhỏ thôi. Như thiên hạ vậy mà.

- Rồi mấy đứa con thím đâu ? Tôi nhớ hồi đó trong tiệm có mấy đứa...

- Đi hết rồi. Đi trước giải phóng.

- Sao thím không đi ?

- Thầy Hai nghĩ coi. Tôi già rồi. Không biết tiếng, không biết chữ. Đi đâu ? Còn mồ mả chồng tôi, mồ mả ông già bà già ở đây mà đi đâu ? Còn thầy ? Sao thầy không đi ?

- Tôi kẹt !

Lâu lâu ăn cháo huyết của bà xẩm được một thời gian thì Nhà Nước đổi tiền. Tôi... trở tay không kịp. Vậy là kẹt cứng. Có khi cả tháng không dư được một đồng. Lấy gì ăn cháo huyết ?

Để tránh... thấy hàng cháo huyết, mới đầu tôi thay đổi lộ trình. Tôi đi ngả cầu sắt, vòng qua chợ Bà Chiểu, xa hơn, hôi hơn ( vì đi ngang chợ cá ) mệt hơn. Được mấy tuần, tôi bỗng nảy ra một sáng kiến ( Nhà Nước đã chẳng dạy: “Ta phải luôn luôn phát huy sáng kiến” à ? ). Đó là vẫn đạp xe theo lộ trình cũ. Nhưng khi đến cách đèn xanh đèn đỏ độ vài chục thước, tôi rà thắng, mắt nhìn đèn tuốt ở đằng

xa. Nếu là đèn đỏ, tôi bóp thắng ngừng ngay, đợi. Nếu là đèn xanh, tôi cắm đầu phóng nhanh đi thẳng. Thật là... thích thú. Tôi phục... tôi quá chừng !

Chiều hôm đó, đi làm về, mặc dù bụng đói meo, tôi vẫn áp dụng sáng kiến “canh đèn để vọt” kể trên. Nhưng không hiểu sao đèn đang xang bỗng bật đỏ ngang không qua đèn vàng, khi tôi chỉ còn cách nó có vài thước. Nếu tôi... nhắm mắt chạy luôn, chắc cũng không sao. Đằng này, “bản năng” của một người công dân tốt trong tôi... bóp thắng. Xe đạp lết bánh một khúc rồi ngừng ngay trước xe cháo huyết !

Tôi chống chân chờ, mắt nhìn đèn đâm đâm. Bỗng tôi nghe tiếng bà xẩm, giọng niềm nỡ :

- Thầy Hai ! Thầy Hai à ! Trời ơi sao đâu mất biệt vậy ? Vô ăn cháo đi !

Tôi làm bộ giật mình rồi nhìn về phía bả, mỉm cười cho... lấy có:

- Thím mạnh hả ?

Giọng của bà xẩm trở nên ân cần:

- Vô ăn cháo đi thầy Hai. Lâu quá mà...

- Tôi không có tiền ! (Tôi đã nói như vậy – dám nói như vậy – một cách thẳng thừng và không chút ngượng nghịu !).

- 47 -

- Không có sao ! Vô ăn đi ! Chừng nào trả cũng được. Mình quen mà... Thầy Hai !

Tôi lại nhìn đèn đỏ. Sao nó không xanh cho rồi, để tôi có cớ mà hối hả đạp đi, tránh được cái mùi thơm hấp dẫn của cháo huyết và tránh được lời mời rất thân tình của bà xẩm. Đèn vẫn đỏ ! Như... cố tình đỏ lâu để tôi có thời gian “đấu tranh tư tưởng”: một bên là “cái đói”, kéo thêm “cái thèm”, còn một bên là “cái xấu hổ” của một người chưa quen ăn chịu.

Tiếng bà xẩm vang lên:

- Thầy Hai đừng ngại mà... Vô ăn đi rồi mai mốt trả. Không có sao !

Lần này, “cái đói” cộng thêm “cái thèm” đã thắng. Tôi nuốt nước miếng, bước xuống xe đạp thì đèn bật xanh. Nhưng trễ rồi. Thằng người hạ cấp trong tôi không còn đếm xỉa gì đến đèn xanh đèn đỏ. Nó chỉ còn thấy có tô cháo huyết ! Nó dẫn xe đạp lên lề khóa xe cẩn thận rồi nó bước lại ngồi lên ghế đẩu trước mặt bà xẩm. Nó còn mỉm cười chào bả một cách rất tự nhiên, không có vẻ gì của một người sắp sửa ăn chịu. Bà xẩm hỏi:

- Sao lâu quá không thấy thầy Hai vậy ?

Nó nói dóc một cách ... gọn ơ :

- Tôi mắc về dưới tỉnh.

- Bà con ở dưới cũng mạnh hết hả ?

- Dạ, mạnh.

Bà xẩm múc cháo, rắc tiêu, rồi đẩy tô cháo đến trước mặt nó:

- Thầy Hai cứ ăn đi. Chừng nào có tiền trả cũng được, đừng lo !

Nó nuốt nước miếng, cầm muỗng múc cháo lên đổ cháo xuống cho mau nguội mà mặt mày hớn hở. Rối nó nhắm mắt, hít từng hơi dài mùi thơm mời mọc, coi giống như một thằng ghiền…

Giọng bà xẩm ôn tồn:

- Thời buổi bây giờ, đâu phải ai cũng còn tiền đâu thầy Hai. Hồi trước, làm ăn dễ, có đồng ra đồng vô. Bây giờ, càng ngày càng khó khăn, ai cũng chăm bẵm hết.

Ngừng một chút rồi tiếp:

- Chỗ quen biết, tôi nói thiệt. Thầy Hai cứ tới ăn tự nhiên, đừng ngại. Chừng nào thầy Hai trả cũng được hết. Mình với nhau mà... Phải thông cảm với nhau chớ ! Thầy Hai hiểu tôi không ?

Đến đây, bỗng thằng người hạ cấp trong tôi biến đâu mất ! Để lại tôi ngượng nghịu cúi đầu nhìn tô cháo, chỉ nói lí-nhí được có mấy tiếng “Cám ơn thím. Dạ...”, rồi nín thinh. Tô cháo trước mắt tôi bỗng như to hơn, đầy hơn, đậm đà hơn... Tôi thấy nó như vậy, và chỉ phải như vậy nó mới tương xứng với lòng tốt của bà xẩm. Và lần này, tôi có cảm tưởng như tôi ăn tô cháo đó chẳng bao giờ cho hết !

Tôi cúi đầu húp được vài muỗng thì bà xẩm đẩy tới một dĩa giò-cháo-quẩy. Tôi vội xua tay:

- Không ! Không ! Tôi không ăn giò-cháo-quẩy đâu thím !

- Không phải đâu. Đây là tôi cho thầy Hai mà ! Không tính tiền !

Tôi ngước lên nhìn bà xẩm, dò xét. Bả nhìn tôi, hiền hòa, gật đầu nhè nhẹ như để nói “Thiệt mà ! Ăn đi !”. Miếng cháo tôi đang nuốt bỗng nghe như bị nghẹn ngang ở cổ họng, làm tôi ứa nước mắt... Tôi không dám nhìn bà xẩm nữa. Tôi nhìn tôi đang cúi đầu húp từng muỗng cháo, trịnh trọng như trong đời tôi lần đầu tiên tôi được ăn món này, món cháo huyết đậm tình người của bà xẩm Đakao...

Tiểu Tử.

- 48 -

Bẩm sinh ta đã hiền lành,

Từ khi lấy vợ trở thành hiền khô ! Còn nàng thuở ấy ngây ngô,

Sau khi xuất giá, thành cô … “xếp sòng” . Suốt ngày oán trách với chồng,

Lúc xưa thì vậy, giờ không còn gì … Cái hôm mà nàng vu quy,

Ta biết ta sẽ bị … đì lai rai ! Khổ thân cho kiếp con trai,

Một lần lấy vợ bằng hai lần … mù .

Lưng thì mỗi ngày mỗi gù, Cày ba bốn job để … bù nàng tiêu. Ngày xưa thì giống … Trển Chiêu, Nay thì tựa tựa lão tiều phu gia !

Ngày xưa mỗi tuần tặng quà, Bởi vì … stock đang đà đi lên .

Ngày nay stock lênh đênh, Thua ba bốn vố, buồn tênh mặt mày .

Lương bổng không đủ trải bày, Tiền đâu quà cáp như ngày xa xưa .

Ngày trước nàng dạ nàng thưa, Nói năng dịu ngọt cho vừa lòng anh !

Anh tưởng hoa nở trên cành, Bao giờ cũng đẹp, tươi xanh bốn mùa !!!

Lời nói không mất tiền mua, Nên anh … ngọt lại cho vừa lòng nhau .

Bây giờ chẳng hiểu gì đâu, Nàng mang chứng bệnh cứng đầu lặng câm !!!

Đồ mặt thì cứ hầm hầm, Nàng trợn một cái, ta … bầm mấy hôm …

Việc nhà chẳng chịu trông nom, Shopping một bận, ba hôm mới về .

Nhà thì đang ở nhà thuê, Phòng ốc chật hẹp, bốn bề ngổn ngang .

Muốn tìm đôi vớ mà mang, Phải mất cả tiếng bươi ngang đồ nàng .

Ngày ngày đọc báo thời trang, Hễ ra mốt mới, nàng mang về liền !!!

Nàng rất có khiếu xài tiền, Nàng mà đã thích, mua liền chẳng tha …

Tuần sau mốt mới khác ra, Mốt mới … tuần trước, …. lau nhà chẳng thương !

Ngày xưa đón nàng ở trường, Nàng hối về gấp kẻo chừng Mẹ trông.

Ngày nay về ở với chồng, Mặc kệ chồng ngóng, chồng trông, chồng chờ …

Còn nàng thì cứ hững hờ, Nàng nói sáu rưỡi, mười giờ chưa xong .

Suốt ngày đi chơi vòng vòng, Đêm về la bệnh bảo chồng đấm lưng !!!

Quanh nǎm nàng … mệt chừng chừng ,

Phải mua đồ bổ về chưng cho nàng . Đi bác sĩ mua thuốc thang,

Cũng không chữa hết bệnh nàng hay la . Khi ta làm hết việc nhà,

Tự nhiên nàng khoẻ, tức là … ngủ ngon ! Lúc nghĩ tới chuyện …. có con,

Nàng hứ một cái, chẳng còn thiết tha … Ra đường thấy vợ người ta,

Về nhà thấy vợ ? ……. Tu cha cho rồi !!! Nhưng lỡ ăn kiếp ở đời,

Cắn răng chịu đựng, chờ thời đổi thay ? Biết đâu sẽ có một ngày,

Ta có cơ hội giải bày vợ hay ! May ra vợ có nương tay,

Ta mới sống trọn kiếp này dài lâu . Làm chồng phải nhớ lấy câu,

“Nhất vợ, nhì trời” ! Đừng ẩu , phanh thây …

- 49 -

Một tiều phu đi đốn củi chiều về băng ngang qua một dòng sông, bèn bước xuống tắm rửa chẳng may làm rơi cái búa xuống sông. Anh buồn rầu ngồi nhìn cơn nước xoáy chảy, bỗng một Ông Tiên hiện ra an ủi: - Con đừng buồn nữa! Ta sẽ mò chiếc búa lên cho con. Dứt lời, Ông Tiên biến mất và chỉ trong chốc lát ngoi từ mặt nước lên, tay Ông Tiên cầm chiếc búa bằng vàng đưa cho anh tiều phu và hỏi: - Ðây có phải là chiếc búa của con không? Anh tiều phu vội trả lời: - Dạ thưa ông,đó không phải là cái búa của con! Ông Tiên lại biến mất rồi lặn xuống sông mò lên một cây búa bằng bạc, nhưng anh tiều phu vẫn từ chối là không phải chiếc búa của mình. Ông Tiên liền lặn xuống nước lần thứ ba và mang lên cả ba chiếc búa bằng vàng, bạc và sắt, nhưng anh tiều phu chỉ nhận lại cây búa bằng sắt của mình mà thôi. Ông Tiên thấy anh

tiều phu tuy nghèo khó mà tánh tình thành thật, chất phác không tham lam nên cho hết anh tiều phu cả ba chiếc búa. Sau khi có được hai chiếc búa bằng vàng và bạc,anh tiều phu bán đi mà mua ruộng vườn rồi cưới vợ sống cuộc đời khá hơn và không phải đi đốn cũi nặng nhọc vất vả nữa. Vài năm sau, anh cùng vợ dạo chơi và đi ngang bờ sông, chỗ mà anh làm mất chiếc búa năm xưa thì rủi cho vợ anh té xuống sông bị giòng nước cuốn trôi mất. Anh hốt hoảng vì không biết lội nên khóc than la làng lên cầu cứu, nhưng chẳng có ai. Bỗng nhiên Ông Tiên ngày xưa lại hiện ra và nói: - Con đừng buồn mà khóc lóc nữa! Ta sẽ nhảy xuống nước cứu vợ con mang lên ngay. Anh nín khóc thì Ông Tiên đã nhảy xuống sông, sau đó hiện lên cùng với nữ tài tử điện ảnh có bộ ngực thật hấp dẫn…Thẫm Thúy-Hằng và hỏi: - Ðây có phải là vợ của con không? Anh ta thấy Thẫm Thúy-Hằng quá đẹp với cặp mắt to đen láy đưa tình, làm anh choáng váng

- 50 -

muốn té xỉu nên quên mất vợ mình nên Anh vội vàng lí nhí trả lời: - Dạ thưa...phải! Ông Tiên biết anh ta từ khi có cuộc sống khá hơn nên thay lòng đổi dạ liền nạt: - Ngươi nói láo! Ta sẽ trừng phạt ngươi! Anh hoảng sợ và cảm thấy biết ăn năn lỗi lầm của mình nên quỳ xuống thưa: - Xin ông thương tình hiểu cho! Nếu con nói không phải, ông sẽ mang lên cô người mẫu Cindy Crawford, rồi con nói không phải nữa thì ông mới vớt đến vợ con và khi ấy ông lại cho hết cả ba nàng thì làm sao con...chịu nổi.

Tiểu-Minh.

Hai cụ già đang ngồi trong vườn cây khu an dưỡng, chợt thấy một con gà trống đuổi theo con gà mái, một cụ phều phào:

- Nhìn cảnh này ông có nhớ hồi thanh niên chúng ta đã theo đuổi tán tỉnh bọn con gái như điên không?

- Có. Nhưng tôi không nhớ nổi chúng ta làm thế để làm gì? - ?!!

- Hãy mua tặng vợ anh một bó hoa - Người bán hoa bên đường thuyết phục. - Nhưng tôi chưa có vợ - Người đàn ông trẻ trả lời. - Thế thì mua cho người yêu anh đi. - Nhưng tôi cũng chưa có người yêu. - Vậy thì hãy mua 2 bó hoa để chúc mừng cho sự may mắn của anh!!!

Xưa kia ở tuốt trên trời Ngọc Hoàng Thượng đế thảnh thơi thấy buồn Sai bắt một chú chuồn chuồn Xịt vô mười lít nước tương đem hầm Bỏ thêm một ký ớt bằm Chanh chua sáu trái, me dầm bảy tô Nước mắt cá sấu tám xô Dịu dàng chút xíu, một lô : dữ, chằn... Nêm thêm chín chú lăng quăng Mít khô, mít ướt, cằn nhằn, ghen tuông Hai trăm (gr) nhõng nhẽo, giận hờn Mụn cám, mụn bọc, mụn cơm, mụn dề Ngọc Hoàng hứng chí hề hề "Con này" hoàn tất khỏi chê chỗ nào Sai Thiên Lôi lấy bột nhào Bắc Đẩu canh lửa, Nam Tào quạt than .................... .................. Bổng nhiên một tiếng nổ vang Thế rồi "con ấy" nhẹ nhàng bay ra Bèn đặt tên nó: E-va Còn gọi "con gái" hay là "cô", "em"

Một cô gái hỏi mẹ: - Mẹ ơi, tại sao người ta cứ phải kết hôn? - À, kết hôn để khỏi ăn cơm một mình... và... - Và gì nữa hả mẹ? - Cũng là để khỏi phải cãi nhau một mình nữa con ạ.

- 51 -

Em là đóa hoa đứng bên hàng dậu, có chàng trai trẻ ngắm em rồi làm thơ bảo rằng em cười với chàng, đã thấy em trong tiền kiếp. Chỉ có thế thôi mà bài thơ của chàng được một Thiền Sư viết văn trứ danh liệt vào loại thơ Thiền, nhờ đó loài hoa nhà quê như em trở thành nổi tiếng. Một đóa hoa Dâm Bụt đứng bên hàng dậu.

Các bạn ơi ! Em sinh ra trong một gia đình quyền quý gồm năm chị em gái, các chị em người nào cũng đài các kiêu sa.

Chị cả Hoa Lan mới thật yêu kiều, chỉ nghe đến tên thôi thiên hạ đã ngưỡng mộ rồi vì chị vừa đẹp vừa đa dạng. Này nhé ! Nào Dạ Lan, Phong Lan, Hồ Điệp, Lan Rừng, Cát Tiên ... kể cả ngày không hết, nghe đâu chị Hoa Lan có đến cả mười ngàn loại, chưa kể ghép giống. Ai đụng tới chị, lỡ mê chị rồi chỉ có nước cháy túi vì một chậu Lan bao giờ cũng đắt gấp mấy lần chậu Dâm Bụt như em. Chưa kể môi trường săn sóc Hoa Lan phức tạp như thế nào, từ độ ẩm đến khí hậu phải hài hòa. Các anh nghe xong đã sợ chưa, muốn đem chị về phải xây lâu đài tình ái bằng lồng kính. Anh nào

thuộc loại khố rách áo ôm nên liệu thân rút lui trước đi.

Vì là loài hoa quý nên cả nhà nâng niu chiều chuộng chị lắm, chẳng cho chị động đến móng tay. Tay chị chỉ dùng để lật tiểu thuyết của bà Tùng Long, cái này là chị xem lén đấy, chứ mẹ biết là có ốm đòn. Mẹ bảo con gái mới lớn đọc chi ba cái tiểu thuyết lãng mạn này rồi mơ mộng vớ vẩn hư người. Mẹ chẳng đuổi cổ mấy anh con trai trồng cây si chị đứng dưới cột đèn hay sao.

Sau này lớn lên em nghe chị chê tiểu thuyết của bà Tùng Long hơi lỗi thời, tình yêu gì mà cố chấp, lỡ yêu ai rồi thì cứ khăng khăng đòi sống chết với tình. Cho dù biết tình lang của mình chẳng ra gì chỉ đi lừa dối và moi tiền đàn bà, vẫn cứ yêu mù quáng không quên, vẫn cứ rút tiền ra đưa cho chàng xài. Chẳng hạn tác phẩm Duyên Tình Lạc Bến, nghe tựa đề thôi đã biết mối tình này trước sau gì cũng dẫn đến đường mương.

Lúc chị đến tuổi dậy thì, phong trào mê truyện Quỳnh Dao mới nhộn nhịp, bao nhiêu tiệm cho thuê truyện mọc lên như nấm. Tác phẩm đầu tay gây nhiều tiếng vang Song Ngoại đã bắt

- 52 -

đầu cho những chuỗi chuyện tình Quỳnh Dao đẫm lệ. Bao nhiêu tiền túi của mẹ cho, chị Hoa Lan dốc sạch vào túi bà chủ tiệm sách Thanh Bình ngoài đầu đường. Bà chủ với dáng người bệ vệ, tính tình vui vẻ thật thà, có cậu cháu trai nghịch ơi là nghịch. Cậu này thuộc loại bán trời không văn tự, nhà nào có cây ổi hay cây chùm ruột không trông chừng là cậu lẻn vào vặt sạch không còn một quả. Chim sẻ chim cu gì trong vùng cậu dùng ná bắn sạch không còn một con. Được cái cậu này chỉ đi phá làng phá xóm chứ không thích chọc ghẹo con gái nên không thấy chị Hoa Lan than phiền gì về cậu cả.

Chị Hoa Lan đọc truyện xong thường chuyền tay cho em đọc tiếp, cho đáng đồng tiền bát gạo chị bảo thế. Em sợ mẹ bắt gặp nên hay dấu quyển truyện dưới nệm ghế xa-lông. Nhưng cũng có lần bị mẹ chộp cổ làm Mùa Thu Lá Bay phải bay vào thùng rác dưới gầm giường.

Sau này chị Hoa Lan lấy chồng, nghe đâu chị gặp một anh chàng lãng tử thứ thiệt, tối ngày chỉ xách xe đi cua gái, nhà có cửa tiệm bán vải nên ngày thay đến chục cái áo. Em không biết mối tình của họ ra sao, nhưng sau này đọc những áng văn của chị Hoa Lan viết tả về tình yêu của chị như sau:

Tôi yêu chàng say đắm. Yêu từ con mắt đa tình đến cái miệng tán gái có duyên.

Rồi chị trích nhạc bài Vì Đó Là Anh vào lá thư tình của chị : Không cần biết Anh là ai. Không cần biết Anh từ đâu. Ta yêu nhau đến muôn thu vạn đại.

Sau này nghe đâu chị bị chồng Đì quá chừng, nhưng vẫn viết được những câu như : Cho dù đôi mắt đa tình đã biến thành cú vọ. Cái miệng tán gái có duyên đã biến thành những mũi dùi xoáy tận đến tim đen. Tôi vẫn yêu chàng say đắm.

Em đến phát khiếp cho tình yêu của chị, cũng giống như nhân vật nữ trong Duyên Tình Lạc Bến mà thôi. Thảo nào các cụ cấm con gái mới lớn không được đọc tiểu thuyết của Tùng Long là đúng.

Người ta bảo Văn tức là người, thảo nào đọc văn của chị Hoa Lan ai cũng đoán là trước sau gì chị cũng phải chết vì tình mà thôi. Tại sao cái anh hàng xóm người miền Nam đối diện, cứ cười nhe mấy cái răng vàng chói, tối ngày

ca những câu vè như : Yêu là khổ. Không yêu là lỗ. Thà chịu khổ hơn là bị lỗ.

Em thấy tình yêu phức tạp quá đi thôi, nhìn lại chung quanh chả mấy ai được hạnh phúc cả, nhiều khi em nghĩ hay mình vào chùa tu quách cho xong. Hình ảnh mấy sư cô đi đứng trang nghiêm, mặt mũi tươi rói miệng lúc nào cũng nở nụ cười, em thấy thích chi lạ. Nhưng mẹ bảo em, đi tu cũng phải có căn cơ con ạ ! Mẹ chỉ sợ nghe đến cái tên định mệnh của con không chùa nào dám nhận. Sợ các Thầy trẻ gặp con sẽ đánh rơi bình bát mất thôi.

Chị Hoa Súng thứ hai của em hoàn toàn phản ngược với hình ảnh của chị cả Hoa Lan. Mẹ lúc nào cũng than phiền là bà Mụ nặn lầm ra chị, phải chi ra thằng cu thì đúng hơn. Chị chỉ thích chơi đánh kiếm, bắn súng với bọn con trai nhóc tì trong xóm. Cả ngày chỉ leo lên cây ổi nằm vắt vẻo đong đưa, mở mắt dậy đã leo lên cây điểm tâm vài trái ổi. Vì ăn mãi thứ trái cây hột cứng đầy độc hại này mà bụng chị bị quặn cứng, rặn mãi không ra khiến bà nội phải bơm nước xà phòng vào cho trơn.

Tình cờ hôm nọ em có đọc ở đâu được đoản văn của một anh chàng nào đó tả về Hoa Ổi, em thề không hiểu được, trên đời này thiếu gì hoa vừa to lại vừa đẹp anh không chịu yêu, lại yêu chi đóa Hoa ổi bé tí tỉ ti như thế.

- 53 -

Thôi bỏ qua chuyện anh chàng Hoa Ổi ấy đi, em trở về với chị Hoa Súng của em kẻo lạc đề.

Nhắc đến tên chị, em chợt nhớ đến bài luận văn đầu tiên mà ai cũng bị bắt học thuộc lòng của cái ông Thanh Tịnh nào đó. Hoa Súng màu thiên thanh, duyên nợ nó với tôi là cả một lịch sử …. , rồi chấm dứt bằng câu : Hôm nay tôi đi học.

Chắc bố mẹ ngày xưa cảm loài hoa này hay bài văn hay ấy nên đặt tên chị là Hoa Súng thơm mùi hoa đồng cỏ nội.

Các bạn ơi ! Không biết mồ mả nhà em được táng ở Hàm gì, các chị em vừa biết cầm bút đã ti toe đòi theo nghiệp thơ văn. Chị Hoa Lan vừa viết xong tác phẩm Truyện Hoa Lan một kiểu Nhật ký đời tôi, chưa kịp say men chiến thắng đã bị chồng chị quẳng quyển truyện vào xó tủ cho chuột gậm dán bò. Với lời phê phán đanh thép : Cô chỉ thích mài chồng của cô thôi, còn những tội ác hành hạ chồng của cô sao không kể hết ra đi. Thế là chị đành cho quyển truyện cuốn theo chiều gió luôn. Chị cũng tập tành làm thơ, nhất là thơ cải biên của những tác giả nổi tiếng. Một hôm bạo gan chị đem tác phẩm đầu đời của mình ra khoe với chồng, anh chồng cũng là tay văn thơ kiệt tác, xem xong phê ngay cho một câu xanh rờn : Làm thơ dở như cứt. Từ đấy chị bỏ mộng làm thơ.

Nhưng hôm kỷ niệm chuyện tình 25 năm Tình Lận Đận của anh chị. Chị Hoa Lan đã làm hai câu thơ lục bát vịnh Củ Su Hào tặng anh, làm anh ngây ngất cả tâm hồn : Su hào nấu với xương gà. Bát canh ngon ngọt nên duyên vợ chồng.

Cho em kể tiếp sự nghiệp văn chương của chị Hoa Lan đã, chẳng là sau biến cố Truyện Hoa Lan, chị em vẫn ấm ức cho tài nghệ thơ văn của mình bị Đì một cách trắng trợn. Thế là chị vẫn ngang nhiên trốn chồng lên gác xép ngồi gõ máy sáng tác tiếp, lần này chị lấy tựa đề cho tác phẩm số hai là Nợ Tình Chưa Dứt tức Truyện Hoa Lan hồi hai. Em lỡ miệng bảo tựa đề sao hơi giống tiểu thuyết của bà Tùng Long thế. Đúng là em tới số rồi, đụng phải nọc của chị Hoa Lan rồi, chị nghiêm mặt bảo : Ranh con, không biết gì thì câm mồm, tao suy nghĩ kỹ lắm mới tìm ra tựa đề đắc ý như vậy. Bà chị của mi đang cầm trên tay hai quả lựu đạn Truyện Hoa Lan và Nợ Tình Chưa Dứt để dọa

anh mày. Hôm nào muốn dứt cứ việc đổi tên lại là Nợ Tình Đã Dứt cho nổ tan xác là xong.

Em nghe chị nói sợ quá, nghĩ bụng tình trường chứ có phải là chiến trường đâu mà nỡ hại nhau, các bạn nhỉ ?

Thôi cho em kiếu từ chị Hoa Lan, để chị rảnh tay viết truyện vạch áo cho thiên hạ xem lưng đức lang quân của chị.

Em xin kể đến tài nghệ văn thơ của chị Hoa Súng, hôm chị cho trình làng tác phẩm đầu tay Ảo Ảnh Đời Tôi của chị, nghe đâu chấn động hết cái đám liền ông con trai ngồi nghe. Họ bị nòng súng đại liên của chị chĩa vào thẳng con tim chín lỗ của họ, như đi guốc cao gót trong bụng. Anh nào anh nấy mặt mũi tái mét, á khẩu hết. Em thấy tội nghiệp bèn khuyên chị nên nương tay đừng bắn nữa.

Chẳng dè lời can của em như lửa chế thêm dầu, chị trợn mắt mắng cho một trận :

Đừng lên mặt thầy dùi với chị nghe em. Tao nói đây là nói chung chung, tên nào có tật cứ việc giật mình, mi không thấy các bà ngồi cạnh cứ tủm tỉm cười đồng ý hay sao ? Vả lại văn của chị mày thuộc loại Nghệ thuật vị Nhân Sinh nên phải đi vào cuộc sống, hiểu chưa ? Vừa nói chị vừa dí tay day day trên trán của em, làm em phải lùi lại đằng sau mấy bước .

Em nghĩ bụng, chị cứ châm chọc bọn con trai đi có ngày chúng nổi cơn lên bắt chị về trộn gỏi nhậu với bia hơi là toi mạng.

Nhưng cái nết đánh chết cũng chẳng chừa, chị lại mưu toan viết thêm vài truyện nữa không biết nạn nhân kỳ này là ai, em thoáng thấy tựa đề là Mùa Xuân Thứ Hai nghe cũng nhẹ nhàng.

Bà chị thứ hai của em ngang ngược như thế nên mặc dù xinh đẹp mỹ miều, vẫn chưa có anh nào can đảm rước về làm má, nghĩa là đã bao mùa xuân trôi qua chị vẫn ế chổng gọng.

Hoa Sen bà chị thứ ba của em mới thật thanh thoát làm sao, đi đứng lúc nào cũng khoan thai dịu dàng, chứ không chạy đùng đùng như chị Hoa Súng. Người ta bảo người đàn bà lúc có thai phong thái như thế nào sẽ ảnh hưởng đến thai nhi về sau. Mẹ chúng em lúc ấy phát tâm mộ Đạo, cuối tuần nào cũng chịu khó vác bụng bầu đi tụng Kinh Pháp Hoa, mong gặp được

- 54 -

Tri Kiến Phật. Do trồng nhân tốt nên gặt được đóa sen dịu hiền.

Thuở nhỏ chị Hoa Sen cũng hay bị trẻ con hàng xóm chọc ghẹo ghê lắm. Chúng dám làm bài vè tặng chị : Trong đầm gì đẹp bằng Sen. Mắt to mắt nhỏ lại chen cục ghèn. Chị chỉ biết khóc rồi về mách lại chị Hoa Súng, bọn trẻ bị chị Hoa Súng dọa cho một trận sợ hết hồn từ đấy không dám bén mảng đến chọc nữa.

Chị Hoa Sen cũng viết văn, truyện của chị nội dung chán muốn chết, khung cảnh lúc nào cũng là Chùa Chiền, hết lên Thiền Đường đến lên Chùa. Ngoài ra không có một đề tài nào khác cho sôi nổi, lời văn lại khó hiểu cái gì mà Thành Trụ Hoại Diệt, không đến, không đi, không tới. Cái này em đành chịu thua thôi đọc không nổi. Chưa kể những chữ lạ tai chị định nghĩa nghe tức cười, chẳng hạn chữ Niết Bàn, chị giải thích : Niết là không, Bàn là đau răng. Niết Bàn là không đau răng. Niết là Không, Bàn là lo âu, Niết bàn là không lo âu. Cứ thế chị ghép chữ đến cả ngày cũng không hết định nghĩa hai chữ Niết Bàn.

Tối ngày chị ôm cái máy MP3 để nghe băng giảng của mấy ông Sư nào đó, lời lẽ trong đó chắc chỉ có chị mới hiểu nổi, chị như ở trong một thế giới nào khác lạ. Không biết lớn lên em có dám theo bước chân chị .

Chị lại gàn bát sách, hôm nọ mẹ đề nghị hè này cho chúng em đi du lịch phương xa. Mọi người đều rú lên mừng rỡ, chỉ có chị thản nhiên đòi ở nhà, chị bảo : Con không cần đi đâu, vì ở đây con cũng thấy được cả thế giới, tất cả là một, một là tất cả. Nói như chị chắc các công ty du lịch phải đóng cửa tiệm sớm.

Dĩ nhiên chị ba của em cũng chẳng nghĩ đến chuyện chồng con, chị không muốn tạo thêm nghiệp, vướng vào vòng tục lụy chỉ khổ như chị Hoa Lan. Chị muốn tìm Ánh Đạo Vàng, đi theo con đường giác ngộ và giải thoát.

Hoa Lựu chị tư của em còn khủng khiết gấp bội chị Hoa Súng. Trong con người chị lúc nào cũng chứa ngầm hạt giống của khổ đau, chỉ cần ai châm ngòi là chị cho nổ tan xác ngay. Với trí óc non nớt của em làm sao em có thể giải thích được hiện tượng Bin Laden trong con người chị Hoa Lựu.

Tác phẩm đầu tay Lụy Tình Phương Xa của chị tung ra chẳng có tờ báo Chùa nào dám đăng. Cuối cùng chị cũng tìm được tờ báo của một hội Ái hữu nào đó của phe cánh đàn ông, họ thích tìm cảm giác mạnh, viết càng gay cấn càng tốt. Bài của chị Hoa Lựu nghe đâu được đón nhận một cách nồng nhiệt. Họ đòi hè này kéo nhau đi dự trại hè thật đông để nghe chị Hoa Lựu đọc truyện.

Em cũng thầm chúc cho chị gặp được người tình trăm năm cỡ Hoa Mõm Chó cho chị hết cô đơn.

À quên ! Em phải giải thích sơ sơ về cái tựa đề Lụy Tình Phương Xa do đâu mà có, để các anh giai của hội Ái Hữu nào đó không bị bỡ ngỡ. Chẳng là lúc chị Hoa Lựu tung bài Người Hùng Trên Giường và Mặt Trận Gối Chăn đi

- 55 -

các nơi để chỉ mặt điểm tên cái bọn đàn ông mất nết. Có một tờ báo trên mạng bằng lòng cho đăng nhưng với điều kiện phải đổi tên tựa đề. ẻo khách hàng mua vé máy bay của họ có những cụ già đạo hạnh sẽ hiểu lầm cho phẩm chất của câu chuyện uổng lắm. Còn tờ báo của các anh giai Ái Hữu thì vui lắm, cứ đụng đến đề tài chăn gối, giường chiếu kiểu nào các anh cũng đón nhận cả.

Em chờ xem phản ứng của các anh về Áng Văn Đầu Đời của Hoa Dâm Bụt như thế nào rồi mới tính đường viết tiếp các bạn ạ.

Sẵn đây cho em báo luôn một tin chấn động là cái anh nghịch duyên của chị Hoa Lan đã rút tên ra khỏi hội Ái Hữu rồi, anh không muốn làm con trai của cụ Ký nữa thì chị Hoa Lan cũng hết làm con dâu của cụ. Kể từ nay chị là Người Tình của Petrus Ký theo tiếng gọi ngoài bản nội quy của các anh, em vẫn thường nghe họ đùa giỡn với nhau như thế. Vậy em Hoa Dâm Bụt có được làm Người Tình của Petrus Ký hay không ?

Em rất thích các anh chị ở trong hội ấy lắm, vừa vui vừa diễu vừa biết làm đủ mọi trò. Nhất là phần văn nghệ, anh nào cũng chứa cả một trời thi phú trong người. Em thấy hơi thinh thích cái anh thi sĩ kiêm văn sĩ và một lô cái sĩ khác có tên một dòng sông định mệnh nào đó. Em nhớ không lầm là Sông Lô hay Sông Tương gì đó, anh ấy viết hăng lắm. Năm ngoái anh ấy có viết bài Lạy Chúa con là Người

Ngoại Đạo, dài ơi là dài. Ca ngợi bài Ảo Ảnh Đời Tôi của chị Hoa Súng nhà em, đọc xong em cứ thẫn thờ cả người, ước gì văn của mình viết ra cũng được anh ấy tiến dẫn như thế thì vui biết mấy.

Anh Sông Lô ơi ! Nếu em viết truyện trữ tình, lãng mạn lại ngọt ngào các anh có đón nhận không, hay chỉ thích giọng văn bắn đùng đùng của chị Hoa Súng.

Thôi em phải tự giới thiệu về mình kẻo các bạn lại sốt ruột.

Đóa hoa thứ năm là em Hoa Dâm Bụt, tên em có hai phần tượng trưng cho Thiện và Ác. Dâm là tính tình lẳng lơ, gặp trai là liếc mắt đưa tình, con gái mà phải tính này, các cụ sẽ đóng rọ thả trôi sông. Bụt là âm của chữ Budha là người tỉnh thức. Không hiểu thượng đế nghĩ gì khi đặt cho em cái tên quái đản như thế, như mặt trăng với mặt trời, sáng với tối. Em biết định mệnh đã an bài cho đời em nên cố gắng thiên về phía bên phải cho gặp chữ Bụt.

Thấy các chị viết văn, em cũng đòi bắt chước, em biết vào chốn văn đàn này muôn phần khó khăn. Viết thì dễ nhưng có ai chịu khó ngồi đọc văn Dùi Đục Chấm Mắm Cáy của em không. Hôm nay em mạo muội viết Áng Văn Đầu Đời gửi đến các bạn. Tâm sự của một đóa hoa Dâm Bụt đứng bên hàng dậu.

Mùa xuân 2007 _ Hoa Dâm Bụt.

- 56 -

BBT xin trân trọng giới thiệu đến quý thầy cô và thân hữu một tài liệu của GS Trương Bổn Tài, Giảng sư San José University. Giáo sư sẽ có dịp cùng hàn huyên tâm sự với chúng ta tại kỳ Đại hội Petrus Ký lần thứ 14 nầy tại Ronneburg, Đức quốc.

Các hình ảnh minh họa được trích từ siteweb :

- samsarashmamsara.blogspot.com, với bài tường thuật của Jennifer Pinkowski, New York Times, ngày 16 tháng 10 năm 2007 và

- http://www.tinmoi.vn/index.php/s/vanhoa/2007/12/758589/

Từ khoảng cuối năm 2002 cho đến tháng 9 năm 2003, giới khảo cổ học Việt Nam đã phát hiện ra hoàng thành Thăng Long cổ tại thành phố Hà Nội. Trong cuộc phỏng vấn của đài phát thanh Pháp RFI vào tháng 10 năm 2003, giáo sư Trần Quốc Vượng [ ]1 đã cho biết “đây là phát hiện khảo cổ chưa từng có tại nước ta. Hoàng thành cổ Thăng Long là một hệ di tích liên tục từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ thứ 18 ”, kéo

1 Trần Quốc Vượng, Chủ tịch Hội Sử học Việt Nam, là người năm 1956 đứng đầu việc thành lập ngành Khảo cổ học của khoa Sử, nhưng khoảng đầu năm ’90 thì mất chức vì một bài viết về vụ Hồ Chí Minh có vợ.

dài từ thời Bắc thuộc (Ðại La) cho đến các thời đại Ðinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Lê sơ, Mạc và Nguyễn. Giáo sư Phan Huy Lê [ ]2 , trong cuộc phỏng vấn với đài phát thanh Anh BBC trước đó, vào cuối tháng 9 năm 2003, đã cho hay là có hơn 4 triệu di vật được khám phá, và di chỉ thành Thăng Long là lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam và Ðông Nam Á. Hai giáo sư Trần Quốc Vượng và Phan Huy Lê đều là thành viên của Hội đồng Tư vấn, độ 15 người, trong công cuộc khai quật cổ thành [ ]3 .

2 Phan Huy Lê, người đã có công phát hiện ra bản in xưa nhất của bộ Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư, bản Nội các quan bản, được in từ ván khắc năm Chính Hoà thứ 18 (1697), thuộc đời vua Lê Hy Tông. Trong dịp đi công tác tại Pháp vào năm 1981, giáo sư PHLê đã nhờ các nhà nghiên cứu người Việt tại Pháp là Hoàng Xuân Hãn và Tạ Trọng Hiệp giúp đỡ sao chụp lại bản Chính Hoà này và đem về nước; và sau đó, Nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội tại Hà Nội đã cho ra đời bản dịch lịch sử đầy đủ và xuất sắc nhất từ trước đến nay, vào năm 1998 . 3 Theo nguyệt san Khởi Hành, số 86, tháng 12. 2003, tr. 3, phát hành tại Midway City, CA – USA.

- 57 -

Ðịa điểm cổ thành Thăng Long, đã được khai quật trên một diện tích 18.000 mét vuông trên tổng số 22.000 mét vuông được phép khảo cổ. Vì may hay không may, nó lại nằm trong dự án xây dựng tòa nhà Quốc Hội mới và Hội trường Ba Ðình mới (với diện tích 57.700 mét vuông) do Bộ chính trị đảng cộng sản Việt Nam lựa chọn và dự tính.

Tuy báo chí của nhà nước Việt Nam, báo chí ngoại quốc, và các đài phát thanh và giới truyền thông quốc tế đã công bố đầy đủ về sự phát hiện thành Thăng Long, nhưng trước mắt, diễn tiến về sự khác biệt chính kiến và các tranh chấp về quyền lợi và quyền lực giữa hai giới lãnh đạo văn hoá (lịch sử, khảo cổ) và chính trị vẫn chưa được giải đáp một cách thỏa đáng. Nhìn xa hơn, ảnh hưởng xã hội của việc khai quật cổ thành Thăng Long đối với đại cuộc xây dựng đất nước Việt Nam và tình hình phát triển thế giới như thế nào, theo thiển ý của

người viết, vai trò của kinh thành Thăng Long cần được phân tích về ý nghĩa và định giá lại cho đúng tầm mức quan trọng về lịch sử của nó.

Bài viết tóm lược nầy sẽ lướt qua bốn phần:

• Một, nguồn gốc và ý nghĩa của việc xây dựng kinh thành theo Việt sử;

• Hai, cổ thành Thăng Long qua các thời đại lịch sử;

• Ba, ảnh hưởng xã hội trong việc tìm lại nền văn minh cổ của Việt Nam; và

• Bốn, bài học nào để rồng lên?

Thành, theo Từ Ðiển Tiếng Việt (Nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội, Hà Nội – 1977), là tường cao xây quanh một nơi để bảo vệ (tr. 717). Tùy theo mục tiêu bảo vệ lớn bé mà bờ tường to nhỏ khác nhau. Thí dụ: thành lính xây khác thành vua. Tùy theo tầm quan trọng cao thấp khác nhau mà vật liệu và mô hình xây cất cũng khác nhau. Có thành chỉ có bề dài, dùng để chia cắt và ngăn cản đôi bên; thí dụ: bức thành Berlin, chia đôi Ðông Ðức và Tây Ðức. Có thành hình vuông, hình chữ nhật, hoặc hình tròn để bảo bọc và che chở cho bên trong chống lại bên ngoài, nhưng nếu nhìn theo cách khác, cũng có nghĩa là để nhốt lại bên trong (cầm tù) mà không cho thoát ra bên ngoài. Nội dung xã hội và ý nghĩa của việc xây thành thường tương sánh lẫn nhau; thí dụ: tại sao xây? ai xây cho ai? và xây để làm việc gì? Chúng ta hãy cùng nhau khảo sát một bức thành rất nổi tiếng trên thế giới.

Ở Trung quốc, có một bức trường thành dài lắm, dài cả ngàn dặm, được đặt tên là Vạn Lý Trường Thành (VLTT). Nó được xây cất qua nhiều thế kỷ và thời đại, mà du khách ai ai cũng muốn xem. Thoạt đầu, VLTT được hình thành một cách nhỏ hẹp để làm ranh giới phân chia giữa những tiểu quốc trong thời Xuân Thu Chiến Quốc (-722 đến -222), lúc bấy giờ chưa có xứ Tàu (Trung bang, Trung quốc, China). Ðến khi Tần Dinh Chính của nhà Tần (-221 đến -206) dùng bạo lực tóm thâu sáu nước khác

- 58 -

(Yên, Tề, Triệu, Hàn, Ngụy, Sở) trong vùng sông Hoàng Hà và Dương Tử, vào năm -221, thì danh từ China mới ra đời. China, có nghĩa là Tần quốc, vì gốc chữ Chin, Sin, hay Qin là những cách ghi phát âm của Tây phương về chữ ‘Tần’. Ngày nay, thiên hạ đều hiểu chung chung China (Tần quốc) là Trung quốc!

Vào năm -214, nhà Tần đem 500000 tinh binh, tấn công xuống vùng Lĩnh Nam (thuộc phía nam sông Dương Tử), là đất nông nghiệp của giống Việt cổ [ ]4 , còn có tên là Bách Việt, bao gồm nhiều bộ lạc hiền hoà, sống liên lập theo kiểu dân chủ cổ đại về nghề nông, trồng lúa nước. Tần quốc đã bắt cả trăm ngàn dân Lĩnh Nam, đày lên phương bắc để làm nô dịch, nối lại các bức tường thành nhỏ đã xây trong các thời Xuân Thu Chiến Quốc trước đó, và xây cất trường thành cho rộng, cao và dài hơn, với mục đích ngăn chận các bộ tộc du mục phương bắc tràn xuống. VLTT mà chúng ta thấy hiện nay đã được các nhà Ðường (thế kỷ 7), Tống (thế kỷ 11), và Minh (thế kỷ 14) bồi đắp cho lớn hơn nữa. Nhờ vậy mà Trung cộng đang dùng VLTT để hốt bạc hằng năm nhờ vào khách du lịch tới thăm sự vĩ đại của bức tường này. VLTT có thể được xem như là một trong những hình ảnh chính thống, đại diện cho nền văn minh cổ của Trung quốc.

Riêng hoàng thành, thường là những bức tường xây cao và rộng để bảo vệ nhà vua, quần thần, và các cung điện trong các thời đại quân chủ; còn kinh thành là các bức tường vững chắc để bảo vệ kinh đô. Hoàng thành hay kinh thành thường xây theo hình vuông hoặc chữ nhật, có bốn cửa đông-tây-nam-bắc để kiểm soát sự ra vào, và gác canh tại bốn góc để có thể phóng xa tầm nhìn.

Nếu hiểu theo nghĩa bóng và rộng hơn, hoàng thành hay kinh thành cũng còn là nơi đại diện cho vương quyền, chế độ cai trị, và tượng trưng cho nền văn minh đương thời. Vì vậy, hoàng thành hay kinh thành Thăng Long chính là nơi đại diện cho nền văn minh cổ, có tính truyền thống văn hoá và lịch sử lâu đời suốt trong ba thời đại tự chủ và độc lập của đất nước Việt Nam: Lý (thế kỷ 11-13), Trần (thế kỷ 13-14), và Lê (thế kỷ 15-18).

4 Theo sách Chinese History, tr. 35. China Reconstructs Press (1988). Beijing, China.

Vì Việt Sử gồm có hai phần hỗ tương: huyền sử và lịch sử. Lịch sử là ghi lại việc làm hay sự kiện theo hệ thống thời gian, ngày-tháng-năm; còn huyền sử là nói lên ý nghĩa, giá trị và mục đích của công việc, và thường xem nhẹ yếu tố thời gian. Cho nên, muốn xét về nguồn gốc và ý nghĩa của việc xây dựng thành quách cho được trọn vẹn, chúng ta cần phải xem xét đầy đủ cả hai loại sử: lịch sử và huyền sử.

• Theo huyền sử, vào đời Hùng Vương, công chúa Tiên Dung là người đầu tiên biết xây dựng thành quách. Truyện xưa truyền miệng kể lại rằng, sau khi không chịu nghe theo lời cấm đoán của cha, nàng công chúa mỹ miều nầy đi lấy anh chồng khố rách áo ôm là Chử Ðồng Tử (chỉ vì chàng đang trần truồng núp dưới cát, mà lỡ dòm thấy nàng đi tắm ở bờ sông). Và sau đó, hai vợ chồng bỏ cha, đi xa lập nghiệp, nhưng rất thành công, và trở thành một lực lượng giàu có và hùng mạnh. Tiên Dung và Chử Ðồng Tử biết phép thuật cắm gậy úp nón ở giữa đường để:

… đêm đến canh ba, thấy hiện ra thành quách, lầu son đền báu, đài các lăng miếu, kho tàng miếu xã, vàng bạc châu ngọc, chiếu giường mùng màn, tiên đồng ngọc nữ, tướng sĩ thị vệ la liệt đầy ở trước mặt …[ ]5

Hùng Vương lo lắng, sợ con gái mình làm phản, nên phát binh đi đánh. Nhưng Tiên Dung không dám chống lại cha, nên đợi đến nửa đêm, bèn hoá phép cho gió lớn thổi lên làm nổi sóng đổ cây, khiến cho quan quân bên phe Hùng Vương hoảng hồn đại loạn, và:

“… thành quách của nàng Tiên Dung nhất thời nhổ lên bay lên trời; đất ở chỗ ấy sập xuống thành một cái đầm lớn. Sáng ngày, dân gian không thấy thành nữa … Ðầm ấy được gọi tên là Ðầm Nhất Dạ (nghĩa là đầm một đêm).”

Thoạt mới nghe qua, chúng ta tưởng câu truyện như có vẻ hoang đường, không có thật! Chỉ vì sự suy nghĩ của chúng ta đang ở phạm trù lịch sử và khoa học; còn thực chất của câu truyện kể lại nằm ở bình diện huyền sử và triết học. Tây phương có một môn học, tên là

5 Trích theo sách Lĩnh Nam Trích Quái, truyện Ðầm Nhất Dạ (tr. 51-54), bản dịch của Lê Hữu Mục.

Nxb Trăm Việt, Portland (1982), OR – USA.

- 59 -

hermeneutics, chuyên giải thích ý nghĩa của các sách/truyện cổ, cũng không khác gì môn huyền sử học của ta. Ðối với huyền sử, tính chất vật thể về thành Tiên Dung có thật hay không, không phải là điều quan trọng. Quan trọng của huyền sử là ở mục đích, ý nghĩa, và giá trị của công cuộc xây thành. Trong khi đó, đối với lịch sử thì thành xây ở đâu, vào năm nào, do ai xây, chi tiết tỉ mỉ về xây cất mới là cần thiết.

Chính yếu của huyền sử về thành Tiên Dung nằm ở chỗ: thứ nhất, mục đích của công việc xây thành là để phân biệt ra các vương quyền – quyền lực chính trị – khác nhau giữa vua cha và Tiên Dung. Hình thức tranh quyền giữa các thế lực ở những vùng cư trú khác nhau đã đến hồi ráo riết. Trước đó, cũng theo huyền sử, vào thời Hùng Vương Lang Liệu, hai mươi mốt anh em đều giữ các phiên trấn, lập làm bộ đảng, cứ thủ núi sông để làm hiểm cố (chưa cần xây thành vội!).

“…Về sau, họ hằng tranh nhau làm trưởng, mỗi người dựng mộc sách để che kín, bởi vậy gọi là sách,

là trại, là trang, là phường, khởi thủy từ đấy vậy “[ ]6

.

Hình thức chuyển giao vương quyền sau thời Lang Liệu đã bước từ truyền lý sang truyền lực, nên anh em phải xây trang trại, làm bằng gỗ để phân biệt và bảo vệ chỗ ở của mình. Nhưng đến thời Tiên Dung, thì hình thức tranh quyền đã tiến lên hàng xây thành quách để phân lập quyền hành và chống đỡ cho vương quyền.

Thứ hai, ý nghĩa của việc xây thành là để tượng trưng cho quyền lực đất nước, để bảo vệ chính quyền, và giữ vững chế độ cai trị. Hễ thành bị kẻ khác chiếm đóng hay bị tàn phá thì vương quyền cũng mất theo. Ngày xửa ngày xưa, các vị Vương (như Hùng Vương hay Lạc Vương) đi tuần thú tới đâu thì đất nước vươn to tới đó (vương thiên hạ chi sở quy vãng giả); nên ranh giới đất nước (quốc gia) thường hay lấy đất (núi non) và nước (sông, hồ, biển) để làm ranh mốc. Thí dụ, ranh giới đất nước Bách Việt là bắc giáp hồ Ðộng Ðình, nam giáp hồ Tôn Tinh, đông giáp biển Ðông, và tây giáp núi Ba

6 Sđd, truyện Bánh Chưng, tr. 58-59.

Thục[ ]7 . Thành quách nếu có xây, cũng dùng phương tiện gọn nhẹ để đáp ứng tình hình tuần thú thường xuyên và không cố định một chỗ. Do đó, Tiên Dung đã dùng nghệ thuật cắm gậy úp nón, để xây dựng lều trại một cách lẹ làng. Tôi xin gọi thành Tiên Dung là thành gậy nón.

Và thứ ba, giá trị của việc xây dựng thành quách là rất tương đối và hữu hạn, nghĩa là có đó và mất đó. Nay xây, mai sập. Ðêm hiện, ngày biến. Nhà lãnh đạo Tiên Dung đã biết trước rằng: tất cả giá trị xây dựng bằng vật chất, đều có tính đoãn kỳ, nên việc xây thành không có giá trị lâu bền.

• Theo lịch sử, vào đời vua Thục Phán An Dương Vương, sau khi chiếm được quyền từ Hùng Vương thứ 18, đã đổi tên nước Văn Lang thành nước Âu Lạc (-257 đến -208). Truyền thống văn minh dân chủ cổ đại của mấy nghìn năm Hùng Vương đã phải nhường bước cho nền văn minh quân chủ Âu Lạc [ ]8 , cần thiết và cấp bách hơn, để đối phó lại sự bành trướng và chiếm thuộc địa của Tần Thủy Hoàng Ðế, tức Tần Dinh Chính (-221 đến -206) từ phương bắc tràn xuống. Công việc đầu tiên của Thục Phán là xây thành Loa và chế biến nỏ thần để chống lại nước Tần và nước Nam Việt của Triệu Ðà. Ðây là thời kỳ tam quốc phân tranh đầu tiên – nước Tần, nước Âu Lạc, và nước Nam Việt [ ] 9 – trong vùng đất cổ Lĩnh Nam (hiện nay bao gồm vùng đất Hoa Nam, dưới sông Dương Tử của Trung quốc, và miền Bắc của Việt Nam). Bấy giờ Thục Vương đắp thành ở Việt Thường, rộng nghìn trượng, cuốn tròn như hình con ốc, Cho nên gọi là Loa thành, lại có tên là thành Tư Long (người nhà Ðường gọi là thành Côn Lôn, vì thành rất cao). Thành này cứ đắp xong lại sụt, vua lấy làm lo, mới trai giới khấn trời đất và thần kỳ núi sông, rồi khởi công đắp lại [ ]10 .

Ðiều quan trọng nhất của việc xây Loa thành (hoàng thành hay kinh thành) không ở địa điểm, mà là ở mô hình xây cất theo hình vòng tròn xoáy ốc, càng lên cao càng nhìn thấy xa (loa có nghĩa là con ốc), và nó có nhiều vòng

7 Theo sách Việt Học Là Gì?, tr. 17, tác giả Trương Như Thường (2000), CA – USA. 8 Xem bài Vài Ý Nghĩ về Dân Chủ, tr. 3, tác giả Trương Như Thường (2002), CA – USA. 9 Xem bài Nối Chí Tây Sơn, tác giả Hoàng Ðức Phương (1997), Paris – Pháp. 10 Theo sách Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư, tr. 136. Nxb Khoa Học Xã Hội (1998), Hà Nội – Việt Nam.

- 60 -

phòng thủ, làm cho địch quân khó tấn công vào. Ðây là nghệ thuật và kỹ thuật phòng thủ quân sự rất hữu hiệu để chống lại quân Tần và quân Nam Việt. Rất tiếc, chúng ta chưa được biết đích xác Loa thành (viết chữ hoa) đầu tiên do Thục Phán xây dựng nằm ở vùng đất nào; vì hiện nay, ngoài loa thành (viết chữ thường) ở miền Bắc nước ta, các nhà khảo cổ học ở tỉnh Quảng Tây cũng tìm thấy một tường thành lớn xây bằng đá, chồng chất lên nhau theo kiểu hình con ốc, có trước thời Tần-Hán. Ðây cũng có thể là một loa thành khác của các dân tộc Bách Việt đã xây dựng.

Loa thành ở miền Bắc nước ta hiện nay, chưa chắc đã là thành trôn ốc đầu tiên, vì đất đai cũ của cha ông chúng ta bị Tàu thuộc nhiều lần, nên phải lùi dần về phương nam. Nhưng có điều chắc chắn là, kiểu xây cất thành theo hình trôn ốc và lẩy nỏ là hai sáng tạo quân sự để bảo vệ vương quyền hữu hiệu nhất của Thục Phán trong thời chuyển tiếp, từ dân chủ cổ đại sang quân chủ.

Hai công trình xây dựng này, thành loa và nỏ thần, chỉ thành tựu được khi có sự hợp tác và trợ giúp của những con người cũ thuộc chế độ Hùng Vương theo mô hình dân chủ cổ đại, dưới dạng rùa thần (hay Thanh giang sứ giả), và quần thần thuộc chế độ An Dương Vương theo mô hình quân chủ. Ðó là lý giải tại sao, Thục Phán lúc đầu, cứ xây thành xong thì bị sụp. Cho đến khi có người ngoài chế độ giúp thì mới yên.

Tiếp theo sau, vì những yếu kém về chính trị như vụ Trọng Thủy – Mỵ Châu mà nước Âu Lạc của Thục Phán đã bị Triệu Ðà thôn tính (-207). Và vì vụ Cù Thị, mà con cháu Triệu Ðà là Triệu Kiến Ðức đã giữ không được đất nước Nam việt, để lọt vào tay nhà Hán của Trung quốc (-111), mở màn cho ba lần bị Tàu thuộc gần cả ngàn năm.

• Dưới thời hai bà Trưng (năm 40), hai bà Trưng Trắc và Trưng Nhị, tự xưng dòng dõi Hùng Vương, “hô một tiếng mà các quận Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố, cùng 65 thành ở Lĩnh ngoại đều hưởng ứng, việc dựng nước xưng vương dễ như trở bàn tay” [ ]11 . Không biết 65 thành ở Lĩnh ngoại hiện giờ là thành nào? và ở đâu ? Sau đó Mã Viện nhà Hán phá 11 Theo sách Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư, tr. 156. Nxb Khoa Học Xã Hội (1998), Hà Nội – Việt Nam.

được quân hai Bà, và thống trị đất nước ta (năm 43). Mã Viện lại đắp thành Kiển Giang ở huyện Phong Khê. Thành đắp tròn như hình cái kén, cho nên lấy chữ Kiển làm tên (Kiển: ổ kén) [ ]12 .

Tôi lại nghĩ khác: thành ổ kén là do hai Bà xây dựng trước đó. Tuy còn thô sơ, nhưng nó tượng trưng cho chủ quyền của mình. Nếu không có thành riêng của mình, thì sao hai Bà lại có thể gọi được 65 thành khác hưởng ứng? Chỉ sau khi hai Bà bị thất thủ và thành đã bị đổi chủ, Mã Viện mới cho đắp thành lại để cai trị dân ta. Bộ tộc của hai Bà sống về nghề trồng dâu nuôi tằm, nên liên hệ rất nhiều về nghệ thuật ‘ổ kén’. Âm Hán-Việt ‘kiển’ là bắt chước đọc trại theo âm nôm ‘kén’ của ta: ‘thành kén’ trở nên ‘thành kiển’.

Mã Viện là kẻ cướp nước, không dại gì tốn nhiều công sức để xây dựng bất cứ công trình địa phương nào có tính văn hoá. Y chỉ ở trong thành có một năm, rồi sau đó trở về Tàu. Trái lại, y phải vận dụng phương tiện sẵn có tại điạ phương để cai trị người điạ phương, giống như việc y đã cướp rất nhiều trống đồng của cư dân Lạc Việt và đem về Tàu làm chiến lợi phẩm [ ]13 . Trong hoàn cảnh đó, Mã Viện không thể là người sáng tạo hay là chủ nhân nguyên thủy của ‘thành kén’ được.

Ba năm độc lập của hai Bà Trưng với ‘thành ổ kén’ và ‘65 thành khác’ là những biểu hiện cuối cùng của nền văn minh dân chủ cổ đại, vội loé lên rồi chợt tắt, để nhường bước cho

nền văn minh quân chủ hoàn toàn. Mãi đến đời Ngô Quyền (939), đất nước ta mới được tự chủ. Ðến các thời đại Lý – Trần – Lê (thế kỷ thứ 11 đến 18), đất nước Ðại Việt mở ra một nền văn minh huy hoàng và độc lập mới. Thành Thăng Long ra đời trong bối cảnh truyền thống vẻ vang đó.

Thành gậy nón của công chúa Tiên Dung (vào thời Hùng Vương), thành trôn ốc của 12 Sđd, tr. 157. 13 Theo sách Lịch Sử Dân Tộc Việt Nam, tr. 94. Nxb Truyền Thống Việt (1987), California – USA .

- 61 -

AnDương Vương (năm -257), và thành ổ kén của hai Bà Trưng (năm 40) là ba loại thành có tính huyền sử, vì nó không chỉ rõ ra nơi chốn và xem nhẹ yếu tố thời gian. Ðối với giới lịch sử và khảo cổ học, tìm ra được điạ điểm, hoặc khai quật lại các di chỉ của các thành có tính huyền sử là một thử thách rất lớn lao.

Một trong những khó khăn cho việc nghiên cứu của giới khoa học vì đất nước ta đã mất mát khá nhiều, bị lọt vào tay Bắc thuộc nhiều lần, thành cũ vẫn còn nằm ở phương bắc. Hơn thế nữa, những thể chế chính trị có tính bá quyền hoặc/và thiếu dân chủ sẽ không có tinh thần hợp tác và khách quan trong việc đi tìm chân lịch sử. Phải đợi và chờ.

Giờ chúng ta bàn đến các loại thành có tính lịch sử: thành Thăng Long tại miền Bắc nước ta. Theo tài liệu của Hoài Văn (Diễn Ðàn Forum, Paris, tháng Ba, 2004), trên cùng một điạ điểm (phía đông là sông Hồng, phía tây là sông Tô Lịch, phía bắc là hồ Tây và hồ Trúc Bạch), lịch sử của Hoàng thành Thăng Long được liệt kê qua nhiều đời như sau [ ]14 :

. Thành Tống Bình xây năm 607, thuộc nhà Tùy (Bắc thuộc);

. Tử Thành do Thái thú Khâu Hoà xây năm 618, thuộc nhà Ðường [15]; . La Thành do Kinh lược sứ Trương Bá Nghi xây năm 767 và được Triệu Xương tu bổ thêm năm 791, vẫn còn thuộc nhà Ðường, cách sông Tô Lịch khoảng 200 thước [ ]16 ;

. Thành Ðại La do Tiết độ sứ Cao Biền xây rộng thêm năm 866 bên bờ sông Tô Lịch [ ]17 ;

. Thành Thăng Long được xây vĩ đại dưới các đời độc lập Lý, Trần, Lê sơ, Mạc, Lê trung

14 Theo báo Viet Mercury, số 278, 21.5.2004, tr. 1C. San José, California – USA (www. Vietmercury.com). 15 Theo sách Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư, tr. 188. Nxb Khoa Học Xã Hội (1998), Hà Nội – Việt Nam. Tử Thành tức thành nhỏ bên trong thành, chu vi chỉ 900 bước. 16 Sđd, tr. 190. 17 Sđd, tr. 199: Cao Biền giữ phủ xưng vương, đắp La Thành vòng quanh 1982 trượng lẻ 5 thước, thân thành cao 2 trượng 6 thước, chân thành rộng 2 trượng 5 thước, bốn mặt thành đắp các nữ tường nhỏ (có các lỗ để nhắm bắn) trên bốn mặt thành cao 5 thước 5 tấc, lầu nhìn giặc 55 sở, cửa ống 6 sở, cừ nước 3 sở, đường bộ 34 sở. Lại đắp con đê vòng quanh dài 2125 trượng 8 thước; cao 1 trượng 5 thước; chân rộng 2 trượng, cùng làm nhà cửa hơn 40 vạn gian.

hưng, bắt đầu bằng tờ chiếu dời kinh đô của vua Lý Thái Tổ vào năm 1010; và sau cùng là

. Thành Hà Nội được vua Minh Mạng đời nhà Nguyễn đổi tên (từ Thăng Long ra Hà Nội) năm 1831, sau khi đặt kinh thành tại Huế, thuộc miền Trung.

Qua bao thời đại, từ thế kỷ 7 đến thế kỷ 19, các di tích của kinh thành Thăng Long chồng chất lên nhau, được gọi là các tầng văn hoá, trải qua bao triều đại liên tục, nhưng lại tụ nhau trên cùng một điạ điểm và diện tích hoàng thành. Thứ tự của các tầng văn hoá, từ trên cạn xuống sâu trong lòng đất, được tìm thấy:

* từ 0.90 đến 1.90 mét: văn hoá thời Lê của các thế kỷ XV đến XVIII;

* từ 1.90 đến 3 mét: văn hoá thời Lý, Trần của các thế kỷ XI đến XIV;

* từ 3 đến 4.2 mét: văn hoá thời Bắc thuộc (nhà Tùy và nhà Ðường), gọi là thời Ðại La, thời Tiền Thăng Long, các thế kỷ VII đến IX [ ]18 .

Thời tự chủ và độc lập của hai đời Lý – Trần đánh dấu thời kỳ phục sinh của nền văn hoá truyền thống Việt Nam sau gần cả ngàn năm lệ thuộc phương bắc. Nhiều ngàn năm văn minh dân chủ cổ đại thời 18 đời Hùng Vương với mô thức bọc-mẹ-trăm-con, giống như hình ảnh của Liên Hiệp quốc trong hiện tại, đã được phục hồi qua mô thức tam-giáo-đồng-nguyên (Phật, Khổng, Lão: ba giáo chung một nhà) dưới thời Lý – Trần. Tam-giáo-đồng-nguyên là một thể hiện của tinh thần dân chủ đa nguyên và sáng tạo Việt hoá các luồng tư tưởng ngoại sinh.

Văn minh và nghệ thuật của ta dưới thời Lý – Trần, tối thiểu cũng ngang ngửa như Tàu, nếu không nói là hơn, cho nên sức mạnh dân tộc và xã hội được tròn đầy, mới có khả năng phá Tống, chống Nguyên một cách oai hùng như lịch sử đã ghi chép. Thành Thăng Long là khởi điểm của biểu hiện truyền thống văn hoá dân tộc. Các di vật được tìm thấy đã là bằng chứng chân thật cho nền văn minh dân tộc truyền thống. Thí dụ: gạch hình rồng uốn-mình-trên-10-khúc, ngói đầu chim phụng chạm trổ tinh vi được tìm thấy trong lòng đất, đã gợi nhớ lại hình ảnh cha rồng và mẹ tiên (chim) theo

18 Theo báo Viet Mercury, số 278, 21.5.2004, tr. 1C. San José, California – USA (www. Vietmercury.com).

- 62 -

huyền thoại Lạc Long và Âu Cơ của nhiều ngàn năm trước đó.

Theo nhà nghiên cứu lịch sử mỹ thuật Trần Hạnh:

“Sau những phát hiện này, nhiều hiện vật trong các sưu tập tư nhân và bảo tàng, trước đây từng bị ngộ nhận là đồ gốm sứ Trung quốc, nay đã có thể được trả lại giá trị chân xác. Một trường hợp cụ thể là bà Louis Cort, chuyên gia gốm sứ của bảo tàng Freer Gallery, Washington D.C. sau khi đi tham quan di chỉ hoàng thành vào tháng hai năm nay, đã nhận ra rằng trong sưu tập của Freer Gallery có nhiều đồ gốm men đặc sắc thời Lý vẫn bị phân loại nhầm là gốm Tống!” [ ]19

Không phải một hai di vật, mà là cả trên 4 triệu thứ đã tìm lại được, và đây mới chỉ là một phần nhỏ của thành Thăng Long. Phải chạy từ sông Hồng hướng đông cho đến sông Tô Lịch hướng tây, mới thấy hết sự khôn ngoan của cha ông chúng ta.

Hơn thế nữa, số lượng về nền văn minh vật chất chỉ là biểu trưng cần nhưng chưa đủ để diễn tả hết truyền thống tinh thần như phép vua thua lệ làng của đời Lý – Trần. Ðồ gốm Ta ngang hàng với đồ gốm Tống là truyền thống cần thiết. Truyền thống đầy đủ chính là tính dân chủ và đa nguyên tiềm tàng trong xã hội Lý – Trần. Mô thức phát triển xã hội của Ta phải vượt tiến xa hơn mô thức cai trị của Tàu. Giới lãnh đạo và tiền nhân đời Lý – Trần đã biết lấy phẩm Ta để chế ngự lượng Tàu.

Trong khi đó, Cao Biền là quan lại bên Tàu, được gửi sang đô hộ nước ta dưới thời nhà Ðường năm 865. Biền rất thích đất nước ta, nên muốn ở lại xưng Vương. Việc Cao Biền cho đắp lại thành La do Trương Bá Nghi xây dựng bên bờ sông Tô Lịch trước đó (năm 767) cho vững chắc hơn, và gọi là thành Ðại La, nằm trong ý đồ muốn làm vua phương nam của Cao Biền. Tục truyền rằng Cao Biền có phép phù thủy, biết bay, biết yểm, nhất là yểm các long mạch của ta, để dân ta ngóc đầu lên không nổi, để cho Biền cai trị được dễ dàng. Nói theo ngôn ngữ chính trị học thời xưa là yểm long mạch, tức là thi hành chính sách ngu dân, phá hoại tinh thần đoàn kết – bọc -mẹ-trăm-con – 19 Theo báo Viet Mercury, số 278, 21.5.2004, tr. 1C. San José, California – USA (www. Vietmercury.com).

của dân tộc Việt; và áp chế nếp sống dân chủ đa nguyên của toàn dân.

Không biết Cao Biền có giết ai rồi yểm trong hoàng thành? hoặc xây mộ ai đó, đè lên trên đất long mạch hay không? Nếu xây mồ kẻ gian đè ngang thành tổ, thì thể nào cũng làm khổ dân, vì vùng đất linh thiêng này đã bị yểm trấn.

Ðiều quan trọng trong việc tìm lại nền văn minh cổ của dân tộc, được biểu hiện qua kinh thành Thăng Long – trong những bước kế tiếp, song song với công cuộc khai quật – phải là hồi phục những giá trị văn hoá, chất chứa tinh thần dân tộc để tiến lên thế kỷ 21, sánh vai cùng các dân tộc khác trên đường hiện đại hoá toàn cầu. Ðây là con đường bọc-mẹ-trăm-con mà tổ tiên ta đã áp dụng trước đây. Chính trị phải là văn hoá chính trị, nói theo kiểu của cố giáo sư sử học Nguyễn Hồng Phong (1998). Và văn hoá phải là văn hoá dân tộc thuần thành.

Ảnh hưởng đầu tiên là xã hội đương thời có ý thức được tầm quan trọng cụ thể của bộ Văn Hoá (BVH) hay không? hay là bắt nó phải tuân thủ và phục tòng bộ Chính Trị (BCT), đang giữ vai trò quyền lực tối hậu. Thí dụ, BCT chỉ hứa miệng, mà không có ngân sách thích ứng cho công tác cụ thể của BVH, cứ phải mưu mẹo xin tiền của thiên hạ nước ngoài. Ðúng lý ra, chính trị phải đặt nền tảng trên nền văn hoá dân tộc, chứ không nên chạy theo ngoại lai.

Tin tức về khai quật cổ thành đã được báo chí trong nước loan tải khá đầy đủ. (Các tựa đề là do báo chí VN đặt ra). Chúng ta có thể theo dõi tình hình như sau:

• Hoàng thành ở đâu? Theo nhà nghiên cứu Bùi Thiết, người chuyên nghiên cứu bản đồ cổ và hiện sở hữu 10 bản đồ Thăng Long từ thời Hồng Ðức (thế kỷ 15) đến thời Nguyễn, “vị trí của thành Thăng Long là: tường phía bắc trùng với đường Phan Ðình Phùng, phía nam gần đường Nguyễn Thái Học, phía đông và tây khó xác định vì hẹp hơn

- 63 -

hoàng thành cũ, phía đông gấp đôi phía tây vì toà thành có hình thước thợ.

Như vậy có thể từ chợ Bưởi, xuôi theo sông Tô Lịch đi về Cầu Giấy là phía tây, còn tường đông trùng với hoàng thành cũ. Cũng có nghĩa là khu vực Phủ Chủ tịch và phần lớn đất làng Ngọc Hà đều nằm trong thành.” (Thứ hai, 07/06/2004 – 10:10 am, http: //www.tintucvietnam.com/News/52957.ttvn)

Thành Thăng Long thời Hồng Đức

Thật vậy, rất nhiều cổ vật của thành Thăng Long đã được các thợ đào móng tìm thấy vào năm 1969 khi họ xây lăng Hồ Chí Minh (HCM). Giới khảo cổ học Việt Nam đều biết việc này, nhưng chưa dám nói ra. Giới lãnh đạo chính trị thời bấy giờ, thuộc quyền Lê Duẩn, đã ém nhẹm không cho quần chúng trong nước và thế giới bên ngoài biết đến, vì nhu cầu chiến lược đang đánh nhau với miền Nam. Ém nhẹm là một hình thức yểm long mạch, có tính Cao Biền.

Mồ HCM được phe Lê Duẩn/Lê Ðức Thọ/Lê Ðức Anh cho xây đè lên trên đầu của kinh thành Thăng Long.

• Tạm dừng khai quật Hoàng thành Thăng Long vì thiếu kinh phí! “Bộ Chính trị đã quyết định sẽ dời toà nhà quốc hội sang khu vực khác và giao cho các cơ quan chính phủ tiếp tục bảo vệ, khai quật công trình khảo cổ quí giá này.” (Theo báo Người Lao Ðộng, 03/03/2004)

• Chỉ hai tháng nữa là nó sẽ hỏng không cứu vãn được! “Theo sự cảnh báo của tiến sĩ người Ý Maria Letizia, chỉ “2 tháng nữa là nó sẽ hỏng không cứu vãn được”; và chuyên gia khảo cổ người

Tây Ban Nha Antoni Nicolau đề nghị chính phủ VN nên qui hoạch tốt để làm nổi bật di tích cổ thành Thăng Long để trở thành một địa chỉ độc đáo của châu Á về khảo cổ học, lịch sử, văn hoá và du lịch.”

(Theo báo Lao Ðộng, 13/08/2004)

“Bộ Văn Hoá – Thông Tin chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan hướng dẫn Hà Nội lập phương án trình chính phủ đề nghị UNESCO công nhận thành cổ là di sản văn hoá thế giới.”

(Theo báo Tuổi Trẻ, 13/08/2004)

• Khu di tích Hoàng thành vẫn …phơi mình trong mưa. “Văn phòng chính phủ sẽ có báo cáo đầy đủ để trình Bộ Chính trị vào tháng 10.2004 và đề nghị cho phép lập dự án riêng về khảo cổ tại khu Hoàng thành do Viện khảo cổ làm chủ đầu tư.” (Theo báo Sài Gòn Giải Phóng, 19/03/2004)

Tin tức mới nhất cho biết nhiều cơ quan khảo cổ và phái đoàn ngoại quốc của Úc, Nhật và Ý đã ra tay nghĩa hiệp nhào vô che chở cho tiền, không cần phải lấp cát để che mưa cho khu khai quật nữa! Nhưng đây chỉ là bước đường đầu và có tính cách chữa cháy ngắn hạn.

Nhà nước phải có kế sách lâu dài hơn. Tiền thuế của nhân dân tạo ra ngân sách cho nhà nước, lại do BCT quyết định tối hậu xài một mình. Mặt khác, nếu có ai hỏi về chính sách xài tiền, thì được BCT xem như chuyện an ninh quốc phòng, bí mật của quốc gia!

Nhưng BCT đang tang gia bối rối về ‘vụ án chính trị T4’, sau khi thượng tướng Nguyễn Nam Khánh [ ]20

và nhiều cựu sĩ quan trong quân đội, theo gương của tướng Võ Nguyên Giáp, đòi hỏi sự công bình, dân chủ, và chân chính trong lề lối cai trị đất nước. BCT đã che dấu tội lỗi của những người cầm đầu Tổng cục 2 của Bộ Quốc Phòng vi phạm kỷ luật của đảng và nhà nước. Một số cán bộ lão thành cách mạng trung ương và Hà Nội, trong thư đề ngày 12.9.2004, cũng đã lên tiếng kêu gọi BCT trừng trị đích danh Lê Ðức Anh,Vũ Chính,Nguyễn Chí Vịnh trong vụ án chính trị T4 này.

20 Thư của Thượng tướng hồi hưu Nguyễn Nam Khánh gửi BCT, đề ngày 17/6/2004, đăng trên internet.

- 64 -

Nhưng – lại thêm một cái nhưng quái ác khác – Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang đã nhận định một cách chính xác rằng:

“Sự lộng hành, tác oai tác quái, dày xéo lên công lý, chà đạp lên pháp luật để hãm hại cả những bậc đại công thần của cách mạng và khuynh loát đảng đã tồn tại trong nhiều năm không phải không có nhiều đảng viên, kể cả Trung ương ủy viên và ủy viên Bộ Chính trị biết nhưng không ai dám làm gì và cũng không thể làm gì được bởi vì nó biết nương tựa vào cái cơ chế độc tài đảng trị núp dưới những định đề ‘chuyên chính vô sản’ và ‘tập trung dân chủ’ [ ]21 .”

Bộ Chính trị, cơ quan đầu não của vương quyền cộng sản đang bị tẩu hoả nhập ma, vì ‘cái cơ chế độc tài đảng trị núp dưới những định đề chuyên chính vô sản và tập trung dân chủ’ lại đang núp dưới lăng mộ HCM. Chân dung HCM là hình ảnh của chuyên chính vô sản và tập trung dân chủ. Và mộ HCM là bùa yểm trên cổ thành Thăng Long. Bùa yểm (mộ HCM) đã được cài vào long mạch của cổ thành Thăng Long kể từ năm 1969 do Lê Duẩn tạo ra, và sau đó là nguyên băng Lê Ðức Thọ, Lê Ðức Anh, Lê Khả Phiêu và duỗi dài tới Vũ Chính, Nguyễn Chí Vịnh tiếp tục giữ bùa. Ðó là lý giải tại sao đất nước Việt Nam đã thanh bình từ 1975, gần 30 năm qua, mà vẫn không ngóc đầu lên nổi! Ðó là vì cái cơ chế độc tài đảng trị đang núp dưới những định đề chuyên chính vô sản và tập trung dân chủ. Cái cơ chế độc tài này, là lăng mộ HCM, là lá bùa yểm của Trung cộng, đã được cài lên Thăng Long thành.

Thế lực sau lưng những vị phù thủy còn sống như Lê Ðức Anh, Lê Khả Phiêu, Vũ Chính [ ]22

21 Kiến nghị của Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang trong ‘Về vụ án chính trị siêu nghiêm trọng liên quan đến Tổng cục 2’, ngày 19/08/2004. Tài liệu riêng. 22 Vũ Chính là bố vợ của Nguyễn Chí Vịnh.

và Nguyễn Chí Vịnh [ ]23 chính là con cháu của

Cao Biền trong thời đại giang hồ [ ]24 .

Như đã gợi ý ở phần trên, huyền sử nói lên mục đích, ý nghĩa, và giá trị của công việc làm. Vua Lý Công Uẩn (974-1028), trong chiếu dời kinh đô, đã phê bình hai nhà Ðinh (968-979) và nhà Tiền Lê (980-1009) trước đó chỉ chịu yên đóng đô ở thành Hoa Lư ẩm thấp chật hẹp, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp.

Do đó, nhà vua muốn dời kinh thành đi nơi khác: nếu có chỗ tiện thì dời đổi, vì trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, để cho vận nước được lâu dài, phong tục giàu thịnh [ ]25 .

Tên kinh thành mới, được định cư giữa sông Tô Lịch bên trái và sông Hồng bên phải, là tên gì? Tục truyền rằng, vào năm 1010, trong khi vua Lý dời đô, đậu thuyền ở sông Hồng tại bến đông của thành Ðại La cũ, chợt thấy có rồng vàng hiện ra gần thuyền ngự rồi bay lên lẫn khuất trong mây …[ ]26 . Nên vua bèn đặt tên là Thăng Long, có nghĩa là rồng bay lên.

Khi vua Lý Thái Tổ quyết định dời kinh đô, từ vùng đất chật hẹp Hoa Lư để tiến ra Thăng Long, một mặt là dựa vào điạ lý, và mặt khác là đề ra một thiên mô, một mô hình phát triển xã hội. Xã hội thăng tiến đều cần cả hai yếu tố này: điạ lợi và thiên thời. Ðiạ lợi là xây hoàng thành mới. Còn thiên thời là thấy thăng long: có nghĩa là rồng lên, có nghĩa là thoát ra khỏi

23 Nguyễn Chí Vịnh là con trai của tướng Nguyễn Chí Thanh. Theo hồi ký của Hoàng Văn Hoan (Giọt Nước Trong Biển Cả, tr. 420. Nxb Tin Việt Nam, 1986. Bắc kinh, China): tướng Nguyễn Chí Thanh đã bị Lê Duẩn ám hại chết. Lê Duẩn ngã theo Nga xô và chống lại Trung cộng khi còn nắm quyền. Do đó, Trung cộng đã có thể khai thác mối thâm thù này để biến Nguyễn Chí Vịnh thành con chốt thân Tàu trong chính sách lâu dài. 24 giang hồ = Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Ðào (các tổng bí thư của Trung cộng). 25 Theo sách Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư, tr. 241. Nxb Khoa Học Xã Hội (1998), Hà Nội – Việt Nam. 26 Theo Trần Quốc Vượng, Nguyệt san Khởi Hành, số 86, tháng 12. 2003, tr. 18, phát hành tại Midway City, CA – USA.

- 65 -

mô thức phát triển cũ, có nghĩa là đổi mới thật sự. Trong tinh thần đổi mới đó, thiên mô chính là tam-giáo-đồng-nguyên được ra đời. Xã hội Lý –Trần vượt thoát, cao độ hơn thời Ðinh và Tiền Lê một bậc.

Ngày hôm nay, xã hội Việt Nam trong hiện tại, dưới sự lãnh đạo độc đảng của cộng sản: rồng đã không lên, vì đã bị yểm, nên trở thành rồng nằm (ngoạ long) và đang quằn quại lồng lộn!

• Mục đích khai quật cổ thành Thăng Long, không phải chỉ để biến nó thành một thắng cảnh lịch sử, một cơ sở du lịch để kinh doanh kiếm lợi. Kiếm tiền là điều kiện cần và đúng, nhưng chưa đủ! Ðầy đủ phải là bài học ‘khử trừ bùa yểm’ cho dân tộc. Khử trừ bùa yểm, hay ngắn gọn là gỡ bùa, cụ thể là phải bốc mộ HCM – tức là gỡ bỏ cơ chế độc tài đảng trị núp dưới những định đề ‘chuyên chính vô sản’ và ‘tập trung dân chủ’ – ra khỏi đất tổ Thăng Long.

• Giá trị của thành Thăng Long ở chỗ thăng long, chứ không phải ở bốn bức tường thành cao rộng. Như công chúa Tiên Dung đã nhắc nhở chúng ta trong việc xây dựng thành quách đời xưa: nay xây mai sập, đêm hiện ngày biến. Vật thể có sinh thì phải có diệt. Xác ướp không thể tồn tại mãi mãi với thời gian. Thành làm bằng vật chất nên sẽ bị mai một, nhưng tư tưởng ‘rồng bay’ sẽ vẫn còn mãi mãi trong lòng con dân đất Việt.

• Ý nghĩa của thăng long là làm cho con rồng bay bổng lên, làm cho đất nước cất cánh.

Thế giới thường ví các quốc gia Nam Hàn, Thái Lan, Ðài Loan, Singapore … như những con rồng đang bay bổng trên không trung. Bản chất của đất nước ta, đã dính liền với rồng-tiên cả mấy nghìn năm nay. Văn hoá chính trị và văn hoá kinh tế đều cần đến văn hoá dân tộc.

Văn hoá dân tộc bảo rằng, khi đất nước suy đồi, thì con dân phải vùng dậy, phải thăng long. Rồng lên với ý nghĩa là cần dân chủ hoá xã hội, cần phải biết bỏ chỗ chật hẹp để đến chỗ thoáng hơn. Cần phải bỏ cái chuyên chính trong chính trị, và cái tập trung trong dân chủ.

Nhưng – đây là chữ nhưng cuối cùng, tôi xin cam đoan với bạn đọc – tại sao rồng lại chưa chịu bay lên?

17.9.2004

Trương Như Thường.

Ở một làng nọ có một chị kén chọn quá hoá ra muộn màng. Mãi tới ngoài ba mươi tuổi mới lấy được chồng. Đêm tân hôn, sau cuộc ân ái thì chị ta bưng mặt khóc nức nở. Thấy vợ khóc, anh chồng thương tình cố gắng an ủi. Anh ta nói:

- Anh làm em đau lắm phải không? Anh xin lỗi.

- Không đau ! Chị vợ vùng vằng trả lời.

Anh chồng lại kiên nhẫn thuyết phục:

- Con gái ai mà chẳng phải lấy chồng. Em trao cho anh đời con gái thì có gì mà phải ân hận, khóc lóc?

Nghe nói vậy chị vợ càng khóc to hơn:

- Vâng! Đúng là em ân hận. Nếu biết lấy chồng mà được sướng như thế này, thì em đã lấy chồng từ mười năm trước rồi mới phải!

Thấy con trai dở toán, ông bố quyết định dạy thêm cho con. Ông hỏi :

- Ngôi nhà của mình có 5 tầng. Mỗi tầng có 12 bậc thang. Vậy con hãy nói cho bố biết phải leo bao nhiêu bậc thang để lên tới tầng 5 ?

Ðứa con trai ngước nhìn lên cao rồi trả lời một cách đầy tự tin :

- Phải leo tất cả các bậc ạ !

- 66 -

Cô bạn hàng xóm sang chơi, bế và hôn em bé. Em bé khóc ré lên. Thấy vậy bà mẹ dỗ :

- Kìa sao con khóc, ngoan nào ..

- Con sợ ..

- Con sợ gì nào ?

- Hôm qua sang chơi, bố hôn cô ấy rồi bị tát đau lắm.

Ảnh Cô Lâm thị Dung (trích từ Cẩm Nang Petrus

Ký - trong tập bài viết “Tạ Ơn Thầy, Nhớ Ơn Cô”) Lời chia buồn Tin cô Lâm thị Dung qua đời do anh Lộ Công Mười Lăm (cựu học sinh Petrus Ký 52- 59, Giáo Sư danh dự của đại học Laval tại Québec, Gia Nã Đại) khẩn báo: Cô Lâm thị Dung dạy Sử Địa tại Petrus Ký mất ngày 7 tháng 3 năm 2008 tại Montréal, Canada.

Con gái cô là Huệ, phone (514)521-7293. Xứ ngoài US và Canada thì số “oversea” rồi “1” sau đó 514 521 7293 hoặc cháu là chị Hương 514 524 1700

Sau khi nhận được tin này, Lê Trung Trực đã thay mặt ban chấp hành hội Ái Hữu Petrus Ký tại Âu Châu chuyển tin đến thầy cô và bạn bè:

Thân gởi các cựu học sinh Petrus Ký, Hội PetrusKý/Âu-Châu vừa nhận được tin buồn: Cô Lâm thị Dung, Giáo sư Sử Địa đã từ trần ngày 07 Mars tại Montréal / Canada. Xin thông tin buồn nầy đến các CHS Petrus Ký. Cầu chúc hương linh cô Dung được siêu sinh miền Tịnh Độ! Thay mặt BCH Petrus-Ký / Âu-Châu Lê, Trung-Trực / niên khóa 1967-1974

Khi nhận được E-mail của Trực, tôi vội vàng gọi cho anh Nguyễn Phước Kiển và chị Huệ, hai người con của cô, nhưng không ai trả lời phone. Tôi gọi cho các anh Vương Gia Tòng, Ngô Anh Dũng và Nguyễn văn Tấn thuộc hội Ái Hữu Petrus Ký tại Montréal để hỏi về tang lễ của cô Dung. Anh Tòng đang đi xa. Anh Dũng và Tấn nói không biết chi tiết. Tôi phải xin lỗi anh Dũng vì đã gọi phá buổi cơm chiều của anh, chắc anh ngạc nhiên khi tôi có số điện thoại nhà (tôi xin số phone của anh từ chị Lâm Công Quận, chị vợ của anh Tòng). Anh Dũng và Tấn nói không biết chi tiết tang lễ. Tôi gọi

- 67 -

cho Lê Trung Trực và Phạm Quốc Phong tại Đức nhưng không gặp cả hai vì đã gần nữa đêm bên ấy nên tôi chuyển tin đến thầy cô và bạn bè Petrus Ký 65 – 72 với chút e dè.

Tuy nhiên sau đó, anh Ngô Anh Dũng đã chịu khó liên lạc với con của cô Dung và cho tin: Thưa các thầy cô và anh em cựu học sinh Petrus Ký, Tôi vừa liên lac được với cô Huệ, được biết là tang lễ sẽ cử hành ngày mai, 10 Mars 2008 vào lúc 9:30 sáng tại nhà quàng Magnus Poirier, số 6825 Sherbrooke Est, Montréal (Québec), Canada. Bài vị sẽ được đưa về thờ tại chùa Tam Bảo ở Montréal (4450 Avenue Van Horne, Montréal, QC, H3S 1S1, (514) 733-3841). Tôi sẽ đại diện anh em Hội Ái Hữu Petrus Ký ở Montréal đi viếng tang cô Dung. Và sau đó anh đã viết thêm:

Kính thưa các Thầy Cô và cựu học sinh Petrus Trương Vĩnh Ký,

Sáng nay, 10 tháng 3 năm 2008, thay mặt các hội viên Hôi Ái Hữu Petrus Ký Montréal tôi có đến tham dự lễ động quan và hoả táng Cô Lâm thị Dung, cựu giáo sư Petrus Ký, đồng thời để chia buồn với anh Kiển, chị Huệ và thân quyến. Cô ra đi rất bình thản. Nghi lễ theo truyền thống Việt Nam và Phật giáo do Thượng Tọa Quang-Oánh và ban Hộ Niệm chùa Tam Bảo đảm nhiệm đã được cử hành rất trang trọng. Với tư cách một học trò cũ, tôi đã lạy trước quan tài cô bốn lạy để tiển (tiễn) đưa cô.

Ngô Anh Dũng (Petrus Ký 58 -65) Hội Ái Hữu Petrus Ký Montréal Canada

Anh Lâm Vĩnh Thế, học trò của Cô lớp Đệ Lục F (1954 – 1955) và Đệ Nhị A (1958 – 1959) đã gởi lời phân ưu: Vợ chồng tôi xin thành kính chia buồn cùng gia đình cô Lâm thị Dung; và xin được tiếp phần cầu nguyện cho Hương Linh của cô sớm về cõi Vĩnh Hằng.

Thầy Lê văn Đặng (cựu giáo sư Petrus Ký và là một học trò cũ của cô Dung tại Lycée Petrus Ký) đã viết bài vị sau, khi nghe tin cô qua đời:

Cột giữa: Diệu Mỹ Lâm Thị Dung chi Linh Vị [bài vị của Diệu Mỹ Lâm Thị Dung] Bên mặt: Ký Bính Thìn [sanh năm 1916] Bên trái: Quy Mậu Tý [mất năm 2008] Hàng cuối, từ bên phải: Thọ CửuThập Tam [sống được 93 tuổi] Xin in PDF File trên giấy đỏ, để thờ Cô.

- 68 -

Trong 2 năm đầu tại Petrus Ký, Thầy Lê văn Đặng đã chép bài dạy của Cô lên bảng, nay viết bài vị: Kính mong Anh Linh Cô sớm về Cõi Tịnh của Đức Phật A Di Đà. Thành Kính Phân Ưu cùng Tang Quyến và Đại Gia Đình Trung Học Trương Vĩnh Ký.

Anh Vương Gia Tòng dù đi xa đã viết trả lời khi nhận được tin cô Dung mất: I'm now in Saigon. Will be back to Montréal at the end of March. Tòng

Nguyễn văn Bá, cựu học sinh Petrus Ký, lớp 65 – 72 đã đăng tin buồn – Cô Lâm thị Dung từ trần - trên www.petrusky.net: Chúng tôi vừa nhận được tin buồn Cô Lâm Thị Dung, Pháp Danh Diệu Mỹ,Giáo sư Sử Địa trường Petrus Ký đã từ trần vào lúc 8 giờ sáng ngày 7 tháng 3 năm 2008 tại Montreal (Canada) hưởng thọ 92 tuổi. Thành kính chia buồn cùng gia đình Cô và thắp một nén nhang cầu linh hồn Cô sớm về Cõi Phật. Liên lạc: Chị Huệ (con Cô Dung): 1-514-521-7293 Chị Hương (cháu Cô Dung): 1-514-524-1700

Và Thầy Nguyễn Xuân Hoàng (cựu học sinh, cựu Giáo Sư Petrus Ký, cũng là chủ nhiệm tuần báo VietTribune tại San José) đã viết lời phân ưu sau trên tuần báo VietTribune:

PHÂN ƯU Chúng tôi vô cùng đau buồn hay tin Cô LÂM THỊ DUNG Pháp danh DIỆU MỸ 1916-2008 Cựu giáo sư Sử Địa trường Petrus Trương Vĩnh Ký, Sài gòn, Việt Nam vừa ra đi ngày 7 tháng Ba, 2008 tại Montréal, Canada Hưởng thọ 93 tuổi Thành kính phân ưu cùng tang quyến, nguyện cầu hương linh cô Lâm thị Dung sớm về Cõi Vĩnh Hằng TOÀN THỂ CỰU GIÁO SƯ, NHÂN VIÊN VÀ HỌC SINH PETRUS TRƯƠNG VĨNH KÝ VN & HẢI NGOẠI

Các anh Nguyễn Hiền Sĩ, Quách Thái Toàn, Nguyễn Minh Chánh, Nguyễn Chu Miên, Lưu Trọng Hiếu, Đống Văn Quang, Trần văn Quang, Nguyễn Thái An và Lộ Công Mười Lăm: Chúng tôi vô cùng đau buồn hay tin

Cô LÂM THỊ DUNG Vừa ra đi ngày 7 tháng Ba, 2008 tại Montreal,Canada

THÀNH THẬT PHÂN ƯU với gia đình và cầu nguyện LINH HỒN Cô DUNG sớm về Cõi Phật

Anh Phan Thành Hữu (một cựu học sinh Petrus Ký lớp 50 – 57 tại vùng Hoa Thịnh Đốn) sau khi nhận được tin cô Dung qua đời đã viết:

- 69 -

Anh Lộ Công: Có phải cô Dung nầy khoảng 1953 có dạy ở Petrus Ký, hệ Enseignement Superieur, vậy thì giờ chắc cô cở 90 tuổi, phải không anh? Và anh tiếp: - Cám ơn anh đã chuyển trang đặc biệt tưởng nhớ cô Lâm thị Dung. Theo tôi rất tốt. Riêng phần tôi, như đã thưa chuyện với anh, tôi có học ở hệ Enseignement Moderne, học với ông Toản, Mạnh, Cao, Kỳ-Trân, Sang, Kiệt v.v. có biết tiếng cô Lâm thị Dung dạy Sử Địa thuở đó. Tôi không có học với cô Dung. Nhưng dù sao đã biết là bậc tôn sư, việc góp phần phân ưu chia buồn cũng rất tốt. Đã cùng hít thở chung không khí ở khuôn viên nhà trường, cô Dung là bậc thày dạy mà anh, tôi và các bạn khác là học trò. Kính Xin dâng một bó hương trước di ảnh của cô LÂM THỊ DUNG ! Và nguyện cầu anh linh của Cô sớm siêu thoát!

Hội Ái Hữu Petrus Ký-Nam California:

Cô Lâm Thị Dung, Giáo sư Sử Địa, đã từ trần ngày 03 tháng 3 tại Montreal / Canada.

Hội Ái Hữu Petrus Ký-Nam California xin chia buồn cùng gia đình cô và cầu chúc hương linh cô được về cỏi vĩnh hằng.

Lời cuối đến cô Nghe tin cô Dung mất, tôi sửng sờ và tâm thần lẫn lộn. Cái nỗi buồn khi nghe tin cô mất thì rất dễ hiểu vì anh em tôi chỉ vừa có tin về cô được hơn hai năm nay và tôi mong có một lần ghé thăm cô. Chị Huệ, con gái cô, cho biết:

- Trong các năm gần đây, trí nhớ của mẹ tôi bắt đầu suy giảm rất nhiều rồi anh. Không biết khi anh ghé thăm, bà có nhận ra anh hay không. Anh Vương Gia Tòng và Nguyễn văn Tấn đã ghé thăm cô và đã xác định việc này. Tôi nghĩ trong lòng nhưng không dám nói, trí nhớ của cô Dung giảm đi vì tuổi tác, trí nhớ của tôi mất đi vì tai nạn, biết đâu khi tôi gặp lại cô, tôi không tìm lại được chút nào quá khứ của tôi? Nghe tin cô mất, nỗi buồn của tôi không trọn vẹn bởi lẽ tôi nghĩ nợ trần cô đã trả xong, bây giờ cô ngao du không vướng bận, nay Montréal, mai Ontario, mốt về Trần Đình Xu, Quận 1 thăm lại ngôi nhà mà hai người cháu gái của cô đang sống. Tôi có dịp gặp các chị một lần tại Việt Nam và hai chị tâm sự - bọn em giữ nhà này chờ cô, chờ anh Kiển, chờ chị Huệ về. Đã có lần tôi hỏi chị Huệ, con gái cô: - Sao chị không đưa cô về thăm nhà tại Trần Đình Xu, Quận 1 một lần cho cô vui? Chị cho biết: - Mẹ tôi bây giờ yếu rồi anh, chắc không còn đủ sức làm cuộc hành trình dài như thế. Vả lại mẹ tôi rời quê hương cũng vì lý do sức khỏe, khi bà qua đến Montréal, tình trạng sức khỏe khá hơn rất nhiều vì thế bọn tôi không dám thay đổi môi trường cho mẹ tôi lúc này. Cô Dung ơi, em biết cô đang trên cao nhìn xuống, mỉm cười. Em biết có một số học trò Petrus Ký cho là cô hơi nghiêm khắc. Đó là lý do em đã photoshopped hình cô vui cười trong một tiệc Tân Niên tại trường bao nhiêu năm về trước và hình gần đây của cô do chị Huệ gởi tặng để học trò của cô nhìn thấy cái nụ cười hiền hòa của cô mà ít khi bọn học trò Petrus Ký được thấy. Cô đang mỉm cười hài lòng vì sự ra đi của cô đã nối liền học trò Petrus Ký của cô tại Gia Nã Đại (các anh Lộ Công Mười Lăm, Ngô Anh Dũng, Lâm Vĩnh Thế, Vương Gia Tòng, Nguyễn Hiền Sĩ, Quách Thái Toàn, Nguyễn Minh Chánh, Nguyễn Chu Miên, Lưu Trọng Hiếu, Đống văn Quang, Trần văn Quang,

- 70 -

Nguyễn Thái An, Nguyễn văn Tấn, Trịnh Quốc Tuấn, v.v) với Âu Châu (Lê Trung Trực, Phạm Quốc Phong, v.v), Hoa Kỳ (thầy Lê văn Đặng, thầy Nguyễn Xuân Hoàng, và bọn học trò lớp 65 – 72, v.v), Úc Đại Lợi và tại Việt Nam. Nhiều người Petrus Ký giàu thiện chí đã cố gắng nối kết anh em nhưng không thành công. Và vô tình, cô đã làm việc này. Em biết cô vui khi thấy kết quả tốt của bài học nhân sinh. Và đây là lá thư cuối cùng em viết cho cô. Lời hẹn ghé thăm cô, cho em khất lại một thời gian, cô nhé?

Thầy Nguyễn Sỷ Thân (cựu Giáo Sư Lý Hóa Petrus Ký từ Milpitas, California) viết lời chia buồn: Tôi đã cố gắng liên lạc với gia đình của con gái cô Dung nhiều lần, nhưng không ai bắt điện thoại cả. Nên tôi nhờ em chuyển giùm lời phân ưu của tôi đến gia đình em đó như sau: Tôi thành thật chia buồn và cầu chúc Hương Linh của cô Dung sớm vản (vãng) sanh miền Cực Lạc.

Tình yêu chân chính thì trong sạch, nó ở trong tim chớ không ở trong giác quan.

Lacordaize

"Phải tôn kính thầy dạy mình, bởi lẽ nếu cha mẹ cho ta sự sống thì chính các thầy giáo cho ta phương cách sống đàng hoàng tử tế."

Philomène De Cythérée

MMMÀÀÀYYY TTAAAOOO T

Mày xử sự với tao như thế Còn gì tao "chí hữu" của mày Thuốc đắng tao mong mày dã tật Mày phồng mang trợn mắt kêu cay Mày oán tao vì tình chí hữu Tao trách mày bởi nghĩa anh em Rồi giận quá mất khôn cả lũ Muốn xăm tay "oán trả ơn đền" Chữ "chí hữu" khi tròn khi méo Tao chỉ mong sao nó được vuông Có bốn cạnh đề huề bốn góc Đối đãi nhau tử tế đàng hoàng Đêm qua mơ, thấy anh em tìm lại Thấy bọn mình hòa giải với nhau Già cú đế chẳng thằng nào còn trẻ Đứa hói đầu đứa bạc cả râu Lệ giàn giụa chứa chan trên mắt Một giấc mơ nhỏ tí nhỏ ti Sao bỗng lớn đi vào sự thật Vậy dấn thân làm được cái gì Chẳng qua đất nước nhiều thù hận Anh em mình tìm lại với nhau Xum họp dưới mái nhà "Chị Dậu" Đứa một tay làm lại từ đầu Dăm bảy đứa rồi một trăm đứa Từ số trăm sẽ tới số ngàn Thà cứ gọi mày tao đúng nghĩa Nhân bản nhiều... hơn chí hữu đôi năm Thôi mày ạ, đời người hữu hạn Thằng sống lâu cũng chỉ trăm năm Mình đấu tranh cho đời tươi sáng Cần thương nhau giữa lúc nhọc nhằn Huynh đệ hết tao mày một gốc Mày có tài có tật cũng như tao Thôi thì hãy nâng chung một cốc Vì quê hương mình uống ngọt ngào

Sau một giấc mơ

02-4-06 Sông Lô.

- 71 -

(phần 2 – tiếp theo và hết) Khi một người sắp chết, thân tứ đại của họ tan rã: địa đại tức thân cứng đờ, thủy đại tức máu huyết ngưng chảy, hỏa đại tức sức nóng nguội đi, phong đại tức hơi thở ngưng tắt, không đại tức tư tưởng đứng lại.

Khoảng thời gian cận tử kéo dài chừng 1,2 giờ này rất quan trọng vì lúc này chúng ta hoàn toàn bị động, không còn làm chủ cuộc sống. Đây là lý do tại sao chúng ta nên tu hành để có thể làm chủ cuộc sống của mình trong 1,2 giờ cuối cùng (trừ trường hợp người bất đắc kỳ tử thì không làm gì được).

Vì vậy Thân Trung Hữu là một đề tài tâm linh quan trọng.

Khi người thân hấp hối ta nên làm gì?

Người hấp hối rất cần được hướng dẫn. Thí dụ, ta có thể đến hỏi xem có chuyện gì dang dở chưa làm xong thì sẽ làm giùm. Không còn ý niệm lưu luyến nữa thì họ có thể ra đi. Nếu một người đã để di chúc lại là không muốn trợ thở nữa, khi họ mê rồi thì nên nói chuyện với họ khoảng 2 giờ trước khi rút ống thở ra.

Đây là chuyện một cô người Mỹ có người thân bị coma đã được định giờ rút ống thở ra. Nhờ cô đã có học về phương pháp trợ giúp lúc lâm chung của người Tây tạng nên cô lấy sách tử thư ra và theo đó nói chuyện bên tai người sắp chết. Bác sĩ định 8 giờ là rút ống, cô đọc sách lúc 4 giờ thì 6 giờ người đó đã ra đi. Người hấp hối có thể nghe bằng thần thức của họ. Một người có liên hệ tình cảm với người hấp hối rất dễ nói cho họ nghe. Lúc đó họ không còn sức mạnh kháng cự, họ sẽ dễ nhận lời mình nói.

Nếu lúc này mà ta chỉ tụng kinh một cách máy móc, gõ mõ đánh chuông cho to thì thực sự đó không phải là cái người hấp hối cần. Họ cần sự hướng dẫn, quan trọng nhất là lúc đó thân thể đang rã, mình làm sao nói cho họ đừng sợ hãi.

Có thể nói 2 chuyện:

- Bản chất mình là chân không, bây giờ trở về chân không, đừng nên sợ hãi.

- Bây giờ họ đang từ từ biến mất không còn sức kiểm soát nữa, nếu nhận ra ánh sáng nào chiếu tới thì nhìn theo và đi theo ánh sáng đó đừng ngần ngại gì.

Nếu người nằm đó nghe được chuyện mình nói thì coi như mình đã giúp họ rất nhiều.

- 72 -

Tôn giáo nào cũng thấy những chuyện như nhau. Người tu, có ngồi thiền lâu năm, thì khoảng 1 giờ trước khi chết có ánh sáng phát ra từ trong tâm. Người không tu gì cả thì thấy ánh sáng từ ngoài chiếu vào.

Có thể sau khi nghe mình nói, tập khí nhiều năm khiến họ lại quên đi. Bây giờ mình giúp bằng cách niệm Phật để họ không bị phân tâm, đi theo hào quang Phật.

Nếu mình làm được 2 chuyện sau cho người hấp hối thì bất cứ người nào cũng có khả năng vãng sinh rất cao:

- Tiếp xúc với tâm của người đó

- Hướng dẫn và trợ niệm

Nhắc lại khi thân thể vừa mất thì người ta rớt vào cảnh giới bất nhị, không có chủ thể và đối tượng, gọi là pháp tánh hay pháp thân, tương ứng với vô sắc giới. Sau đó chỉ một tích tắc là mình vô vòng thái cực, lưỡng nghi âm dương, sinh ra chủ thể và đối tượng, bắt đầu thể nghiệm báo thân với 5 vị Phật và Bồ Tát hiện ra.

Nếu không đi theo Phật thì sẽ vào giai đoạn thứ 3, đi theo ánh sáng lờ mờ hơn, mờ mịt, bắt đầu đi đầu thai.

Giai đoạn 1: Thể nghiệm Pháp Tánh

Pháp tánh không có hình tướng, là Chân Tâm, Bất Nhị, Chân Như, Phật Tánh...

Khi chết năng lượng cuối cùng trong thức đại sẽ đi vào tạng thức, biên giới giữa mình và người biến mất, không còn là mình hay người nữa, không còn tâm và thân, chỉ còn 1 loại năng lượng thôi.

Năng lượng cuối cùng duy trì thức đại sẽ tập trung 1 chỗ. Do đó nếu một người mất đi, trong vòng 8 giờ ta có thể thấy được điểm nóng cuối cùng của họ, điểm nóng này không ai giống nhau và cũng không phải do ngẫu nhiên.

- 73 -

Trạng thái cuối cùng hoàn toàn bất nhị có tên là Pháp Tánh, Chân Tâm, Pháp Thân..., là cảnh giới niết bàn không giới hạn, không thời gian, không không gian.

Tâm thức này chưa phân biệt chủ thể và đối tượng nên mình ở đây không lâu vì mình không thích, không quen chỗ này, lúc sống mình không hề biết. Nên ngay giây kế tiếp mình phát sinh ra chủ thể và đối tượng, thiết lập cái tôi và cái bên ngoài.

Vì trong khoảng thời gian này, mình là bất nhị, đồng thời có 1 động lực trong mình có xu hướng muốn hướng về nhị nguyên có tôi có người, bên trong bên ngoài, khiến cảnh giới bất nhị biến mất.

Một động năng khác cũng mạnh là nỗi sợ mất cái tôi. Sự sợ hãi này là quan trọng nhất của vô minh, làm mất cảnh giới Bất Nhị.

Hai động lực này tạo ra bản ngã, tượng trưng bằng vòng tròn này. Có bản ngã thì có giận có tham, có vui, có buồn...

Đây là cái đau khổ đầu tiên của mình trong giai đoạn này. Mình được cho Niết Bàn trước mặt nhưng không có khả năng lấy vì trong cuộc

sống mình chưa hề làm chuyện gì hướng về Bất Nhị cả.

Đây là chuyện thầy nghe một thiền sư tu rất cao nói: Khi tu thiền, ta đắc được quả thiền nhưng không thể giải thoát được vì còn thân thể. Vì những nghiệp chướng trong thân vẫn còn, ta chưa làm thanh tịnh được. Tiếp tục tu, khi chết sẽ chứng đắc cảnh giới đã đạt được.

Lúc nghe thầy không hiểu lắm, sau này suy nghĩ lại mới hiểu rõ.

Ta có thể thấy chân tâm Bất Nhị nhưng chỉ một lần thôi, không chứng được quả thiền. Nhưng khi có kinh nghiệm đó rồi thì không quên.

Vị thiền sư này gần chết sẽ không có sự sợ hãi mà sẽ nhập vào Bất Nhị.

Có những người thể nghiệm pháp tánh khi sống nên có tự tại khi sắp chết và sẽ đạt được pháp tánh lúc đó.

- 74 -

Trong giai đoạn này mình mất đi cái Chân Như, Pháp Tánh hay Bất Nhị. Vì không am hiểu nên không thể nhập Bất Nhị hay Chân Như , Pháp Tánh được. Mất rồi, mình muốn đi tìm lại cái cảnh giới bất nhị hoàn toàn quang minh trong sáng, không có bóng tối.

Bản ngã của mình muốn đi tìm lại ánh sáng đó, đi tìm ánh sáng thay thế cho ánh sáng Bất Nhị, Pháp Tánh, tức là hào quang của các bồ tát.

Giai đoạn 2: Thể Nghiệm Báo Thân

Về chuyện sau khi chết, bộ kinh quan trọng nhất là Kim Cang Định Kinh, có Mạn Đà La nói về các vị Phật và cách tu.

Ngũ Như Lai Có 5 vị Phật hiện ra, mỗi vị đều có chư bồ tát đi theo. 5 vị Phật là 5 phương tiện khác nhau.

5 vị Phật là sự chuyển hóa của 5 đại tức Địa Thủy Hỏa Phong Không hay 7 luân xa.

Nói cách khác, muốn giải thoát thì cần khai mở 7 luân xa, khai mở hết 7 LX sẽ thấy 5 vị Phật ngay trong đời này.

Mà muốn khai mở luân xa thì nên bắt đầu bằng cách đi học Càn Khôn Thập Linh. Đi học thì làm mình khỏe lên, dương hóa các LX nhưng phải thiền định, thực hành vài cách khác nữa thì các LX đó mới thực sự phóng hào quang. Thân và tâm dính liền nhau, không thể nào chỉ tu tâm mà không tu thân được. Tập Càn Khôn Thập Linh mình có thể dương hóa ngũ đại nhưng không thấy Phật. Nhưng sau khi thực hành thiền định và luyện tập thêm, LX sẽ có sức nóng, điện từ trường và ánh sáng quang minh.

5 vị Như Lai khác nhau về mầu sắc, phương vị, chủng tử tự, âm thanh 5 vị Phật hiện ra, mỗi vị gắn liền với 1 đại:

Đại Nhật Như Lai (Không Đại),

- 75 -

A Súc Bệ Phật (Thủy Đại),

Bảo Sinh Phật (Địa Đại),

A Di Đà Phật (Hỏa Đại),

Bất Không Thành Tựu Phật (Phong Đại).

Các ngài sẽ hiện ra trong bóng tối vô minh, không phải chỉ có Phật mà có Bồ tát nữa.

Ta thường niệm A Di Đà Phật vì ngài là 1 trong 5 vị Phật này.

Đức Đại Nhật Như Lai hiện ra, phóng hào quang màu xanh. Nhưng mình có theo ngài hay không là do có tu luyện hay không. Nếu không tu thì sẽ không thấy hào quang nữa dù ngài vẫn còn đó.

Một vị khác hiện ra là A Súc Bệ Phật, hào quang trắng. Mình thấy nhưng không theo nên không thấy được nữa. Vị Phật khác là Bảo Sinh Phật lại hiện ra, mình cũng thấy hào quang nhưng không theo, tiếp tục như vậy...

Vị Phật cuối cùng hiện ra nhưng mình cũng không theo.

Lý do thầy nói về những vị Phật này là để khi các bác đi qua cánh cửa chết thì nhớ lại bài học hôm nay. Khi bác hấp hối nếu có người tới nói: Cô ơi! Cô còn nhớ Đại Nhật Như Lai không, nếu thấy ngài tới thì cô theo nghe. Chỉ cần như vậy thôi thì mình sẽ thấy ngài hiện ra lại.

Đại Nhật Như Lai Phật Đại Nhật Như Lai Phật thuộc về Phật Bộ, chuyên về thực nghiệm thể tánh Bất Nhị, chuyển hóa si mê, làm mình không còn vô minh.

Khi thấy hào quang phóng tới, nên nói: “Con xin quy y trong hào quang và trí huệ của Phật”.

Hằng ngày trong chùa hay nói câu quy y tam bảo tức và dựa vào, theo vào tam bảo. Thì ở đây mình cũng nói như vậy. Khi có người hấp hối nhớ nói với họ câu này để nhắc họ đi theo cái hào quang của Phật.

Không phải chỉ có hào quang của Phật mà còn có ánh sáng khác chiếu tới. Đây là ánh sáng mờ ảo màu trắng như của đèn nê ông là ánh sáng của chư thiên. Không nên theo ánh sáng này.

- 76 -

Hào quang và ánh sáng khác nhau như thế nào?

Ánh sáng chiếu tới một chỗ nào thì tạo ra bóng. Hào quang chiếu đúng mình thì xuyên qua luôn, mình nhìn bất cứ hướng nào cũng thấy hào quang chiếu tới, hào quang vô tận, không có biên giới.

Hào quang khác với ánh sáng xa. Chỉ cần thấy hào quang một lần trong đời là bác sẽ muốn tu và không bao giờ rời con đường tu hành cả. Khi thấy hào quang một lần là sẽ không bao giờ quên, do đó khả năng rớt xuống địa ngục ngạ quỷ súc sanh rất là hiếm. Cái kinh nghiệm thấy được hào quang làm cho bác đi ra khỏi thế giới này, thấy một thế giới hoàn toàn vô ngại. Hào quang không phải là khó thấy. Nếu bác muốn thấy thì thầy dạy cho bác.

Phương pháp để thấy hào quang:

Tụng Kinh Hoa Nghiêm Phẩm Hiền Thủ, đọc liên tục không suy nghĩ và lạy. Khi đọc và lạy đủ phẩm này thì cuốn kinh đó sẽ giúp bác thấy hào quang của Phật. Đó là nguyện lực của chư Bồ tát. Phẩm Hiền Thủ tóm gọn lại cảnh giới ở trong tất cả mọi nơi. Tụng chuyên tâm sẽ thấy hào quang hiện ra.

Bản chất của hào quang Hào quang khởi dậy từ nội tâm. Do đó đừng bị mê hoặc, đừng sợ hãi mà chỉ cần thư giãn trong trạng thái tự tại vô tư. Chỉ trong trạng thái này, nhiều hào quang đều hợp nhất và mình sẽ giác ngộ.

A Súc Bệ Phật A Súc Bệ Phật phóng hào quang trắng, thuộc Kim Cang Bộ, chuyên về thiền, chuyên môn xoi thủng màn vô minh, có trí huệ rất sắc bén, chuyển hóa những sân hận của cõi địa ngục.

Thấy hào quang này sẽ mất đi sự sân giận độc hại đó.

Nhưng khi mình nhìn thấy hào quang đó thì mình lại thấy lạ quá nên mình nhìn chỗ khác và thấy ánh sáng của địa ngục, bóng lờ mờ của địa ngục vì mình là một động vật của thói quen, mình quen làm cái gì thì làm cái đó hoài.

Ngài A Súc Bệ Phật phóng hào quang để cứu độ, mình nên nói: “Con xin quy y trong hào quang và trí huệ của Phật”. Không chống cự lại, hoàn toàn buông thõng thì sẽ nhận hào quang ngay.

- 77 -

Nên trong sự tập luyện hằng ngày, lúc nào mình cũng nhấn mạnh chuyện thư giãn, thả lỏng.

Trạng thái thả lỏng là trạng thái cao nhất của thân thể.

Hình ảnh hiện lên, mình thả lỏng ra thì tự nhiên mình sẽ vào đó. Nhưng mình không thả lỏng, thấy sáng quá mình khó chịu. Lúc bấy giờ bóng lờ mờ của địa ngục bắt đầu hiện ra, mình thích hơn.

Phật phóng sáng quang minh mà mình không theo vì cả đời mình có nhiều chuyện giấu diếm, mình không muốn theo cái ánh sáng chói chang đó vì sợ nó sẽ soi thấy hết những chuyện bí mật của mình. Người nào cũng có bí mật giấu, phương pháp hay nhất là sám hối, nói ra cái bí mật đó.

Đây là chuyện một bà lúc nào mặt cũng buồn, khi bà bịnh cả gia đình lo. Bà bị coma mấy tuần, không đi được vì còn lưu luyến chuyện gì đó. Ông cha tới thăm, gia đình xin cha cầu nguyện cho bà. Cha nói chuyện với người bệnh và nói: Có lẽ còn nhiều chuyện cần xưng tội với cha nhưng bà không nói được. Người chồng xin với cha là có thể xưng tội giùm cho bà được không. Sau đó, ông khóc và kể chuyện bí mật: họ chưa lấy nhau chính thức đã ăn nằm với nhau, bà có thai 4 tháng mới đi phá. Khi đứa bé ra thấy mặt giống bố vợ y hệt (trước kia ông bố vợ chết mà không được săn sóc đúng mức). Họ hối hận, giấu không cho ai biết, không dám nói vì biết nói ra không được tha thứ, không có cách xóa bỏ. Bây giờ mới thú tội với cha. Khi hai người nói chuyện với nhau, không có ai nghe cả. Đức cha này rất hay, nghe xong liền nói với bà: “Bao nhiêu tội lỗi của con sạch rồi, nhờ hồng ân của Chúa. Chuyện tha thứ quan trọng nhất, bây giờ con đã được tha

thứ, Chúa sẽ tới rước con”. Cha nói xong, trong vòng 3 phút bà đi.

Nên có một vị thầy hay một vị thẩm quyền để bác sám hối. Những người này thay cho Phật, Bồ Tát, cho Chúa, nhận lời sám hối đó để gỡ nút thắt nghiệp chướng của mình.

Ai mà không có lúc làm chuyện bậy. Điều quan trọng nhất của đời mình không phải là luôn luôn làm đúng. Chỉ có thánh mới luôn luôn làm đúng. Nên cho phép mình làm sai nhưng cũng nên cho mình cơ hội để sám hối.

Tuần sau CSS sẽ có tổ chức lễ Lương Hoàng Sám. Lúc cuối cùng của buổi sám, bác nên viết vào một tờ giấy kể ra chuyện thầm kín của bác, bỏ vào bao thơ dán kín, đưa thầy dâng lên như một lời sám hối với chư Phật Bồ Tát. Làm như vậy tội nghiệp của bác sẽ tiêu trừ.

Chuyện gì mình làm hồi xưa khó khăn nhất, dễ sợ nhất, giờ đây mình nên sám hối.

Bảo Sinh Phật

Bảo Sinh Phật thuộc về địa đại, chủ của Bảo bộ, chuyên phát triển Chân Thiện Mỹ, người tu theo Phật này chuyên làm thiện.

Ngài Bảo Sinh Phật chuyên làm việc tốt, tăng trưởng vẻ đẹp của vũ trụ chung quanh. Hào quang của ngài chiếu tới làm mất đi sự kiêu mạn, tự cao, tự đại.

- 78 -

Ngài phóng hào quang vàng chói. Thấy hào quang này, nên nói: “Con xin quy y trong hào quang và trí huệ của Phật”.

Không nên theo ánh sáng mầu xanh mông lung, nhẹ nhàng của cõi người, sẽ vào luân hồi.

Màu xanh tượng trưng cho đặc tính con người là sự kiêu ngạo của bản ngã, dính liền Luân Xa 3.

Mình thích cái bóng mờ này vì tâm thức mình khơi động lên những chuyện đã làm, thấy cảnh đời mình hiện ra đẹp vô cùng, mình cảm thấy quen thuộc, do đó mình muốn theo ánh sáng xanh mờ đó.

Làn ánh sáng xanh mờ đó từ chỗ nghiệp của loài người tạo ra, đồng thời cũng có một cái nghiệp của mình nữa, hai cái đi liền với nhau. Hình ảnh hiện ra, mình thấy tự hào là của mình. Càng kiêu ngạo, càng có nhiều chức vụ bao nhiêu thì cảnh hiện ra càng mau. Chuyện khó khăn nhất trong việc tu hành là mình không thấy được cái điểm mù của mình mà chỉ thích nhìn thấy những tốt đẹp được người ta khen. Không có người nào không thích được người ta khen cả. Có bác nào không thích khen không?

Sau khi một người chết, thường thường mình nói 49 ngày là vì sao? Vì truyền thống của người Tàu, người Tây Tạng và người Ấn Độ tin rằng 49 ngày là thời gian sống của mình trong cõi âm. Thời gian đó mỗi ngày mình nên nói một chuyện cho người chết nghe. Ngày đầu tiên nói về Đại Nhật Như Lai, ngày thứ nhì nói A Súc Bệ Như Lai, ngày thứ ba nói Vãng Sinh Như Lai, thứ tư nói về A Di Đà. Mỗi ngày nói một vị phật, đó là theo lý thuyết nhưng thực sự ra trong một giờ đồng hồ mình phải nói về hết

tất cả các vị đó. Người nằm đó họ thấy ngay được cái tình cảm, cảm xúc liền.

Có người hỏi khi gia đình có người mới chết, con mời các thầy tới tụng kinh có tốt hay không?

Khi một người chết, người quan trọng nhất để cầu nguyện là ai? Không phải chư tăng ni đâu mà là người thân cận, gần kề nhất với người chết vì cái quan hệ giữa người chết và người sống là quan hệ tình cảm. Người chết trong vòng 7, 8 ngày họ còn có thể nghe được nhưng không thấy được. Trong thời gian đó, nhịp cầu duy nhất của họ với người sống là tình cảm.

Chư tăng tới tụng niệm hướng dẫn nhưng quan trọng nhất vẫn là người trong gia đình phải làm, phải cầu nguyện, hướng dẫn, nói chuyện để cho vong linh đó có sự lèo lái cho họ đi, không kháng cự. Nếu chỉ tụng kinh ào ào thì chẳng tốt gì, chỉ có ứng dụng khi nào vị thầy có mối quan hệ với người đó, không thể làm một cách tự động mà nghĩ là có kết quả được.

Tầu có trường phái chuyên tụng kinh lấy tiền rất nặng. Họ không cần biết người chết là ai, họ chỉ tụng xong rồi đi ra.

Các vị thiền sư nói khi có người mất thì nên khởi lòng từ bi. Trước khi tụng kinh thì nên có sự tiếp xúc của hai con tim, giao hòa. Bằng cách nào? Nên tới nói chuyện, hướng dẫn, nên tụng kinh với hình ảnh người chết trong đầu. Như vậy người chết mới có thể thấy cái tâm của mình được. Cho nên chuyện tụng niệm, trợ niệm là quan trọng lắm, không làm một cách máy móc được. Mình không tin, mình nói chỉ cần theo đúng qui tắc, qui luật, gõ mõ tụng kinh là được. Bác nên hỏi người nào đã khai thiên nhãn rồi thì họ sẽ nói cho bác nghe.

Đó là lý do hiện nay theo chiều hướng tụng niệm bên Tàu, người ta có nhiều sửa đổi. Có nhiều cái người ta nói cho người sau biết, đó là cần có một thái độ thông cảm, từ bi, sẽ giúp cho người chết.

A Di Đà Phật

- 79 -

A Di Đà Phật, tên quá quen thuộc. Do đó mình nên niệm tên ngài, vì hy vọng gặp ngài rất là cao. Vị này chủ Liên Hoa bộ, chuyên phát triển thanh tịnh vô nhiễm. Ngài thuộc hỏa đại, phương Tây. Ánh hào quang chiếu tới làm tan biến dục vọng, không còn lửa nóng trong người mình nữa.

Hào quang màu đỏ phóng ra rất là rực rỡ, cả không gian đỏ lên, mình nên chắp tay lại nói:

“Thưa Đức Di Đà, con xin quy y với ngài để trở thành trí huệ, trở thành ánh hào quang.” Ý niệm đó sẽ làm mình tức khắc vãng sinh.

Nhưng lúc đó cũng có ánh sáng vàng vọt của loài quỷ hiện ra. Ánh sáng vàng vọt này giống như vào buổi hoàng hôn rất quen thuộc, làm mình dễ chịu. Mình không chịu ánh hào quang đỏ vì làm dục vọng tắt đi, mình thấy không hứng thú. Ánh sáng hiu hắt thì dục vọng hiện ra, giống như người ta chỉ đi ăn trộm vào buổi tối. Ánh sáng ít thì dục vọng nhiều hơn. Ánh sáng vàng vọt hiện ra thì hình ảnh cõi dục vọng gợi ra, mình thấy lại hình ảnh mình đang đi dành ăn, ăn vụng, đi mua những thứ mình thích...

Mình sợ ánh sáng của đức Phật vì dục vọng của mình bị mất đi. Ánh sáng cũng làm mình sợ bị phanh phui ra chuyện mình làm xấu trong cuộc đời. Sự sợ hãi làm mình chạy trốn ánh sáng hào quang của Phật.

Ngài Tuyên Hóa có nói:

« Dù cho con có làm bao nhiêu tội lỗi đi nữa, điều quan trọng là phát được tâm bồ đề. Đó là cái tâm hướng về giác ngộ, tâm muốn sửa đổi, tâm không ngừng khai mở. Mở được tâm đó thì không có tội lỗi nào không tiêu trừ cả. »

Bất Không Thành Tựu Phật

Thuộc Yết Ma Bộ, chuyên phát những đại nguyện để cứu độ chúng sinh.

Phật này chuyển hóa những ghen tuông sân hận của loài A Tu La.

Loài A Tu La là một loại chúng sanh rất giàu có sung sướng nhưng tính ghen tuông rất nhiều.

Hào quang của ngài màu xanh lục.

- 80 -

Lúc này mình thấy hào quang chiếu xuyên qua mình. Mình nên nói : “Con xin quy y theo hào

quang, trở thành hào quang Phật và con xin được khai mở trí huệ như Phật.”

Nếu nói được như vậy thì hay lắm nhưng có chuyện xẩy ra làm trở ngại cho mình.

Ánh sáng đỏ của sự ghen tuông bùng lên. Khi mình ghen tuông thì ai nói mình cũng không

nghe. Lòng ghen tuông khiến mình không muốn cứu giúp ai cả, làm mình muốn triệt hạ người khác, đi ngược lại Yết Ma Bộ.

Khi nổi lên rồi thì rất khó nên mình chỉ làm sao mà ngăn chận nó trước khi nó xẩy ra.

Khi ánh sáng của ghen tuông nổi lên thì hình ảnh của người bác ghét nhất hiện ra.

Màu sắc có ý nghĩa rất hay. Màu lục của hào quang Phật làm mất đi khả năng ghen tị đố kỵ.

Nhưng vì vậy mình lại càng không muốn theo hào quang đó.

Hình ảnh ghen tuông nổi lên mạnh quá, rút cục mình không theo ngài.

Chư Bồ Tát cũng hiện ra cùng các vị phật. Thí dụ như Phật A Di Đà có bồ tát Quan Thế Âm và Văn Thù

Ngũ Đại Minh Vương

Mình không theo hào quang của Phật thì các vị Phật sẽ biến mất. Giai đoạn kế tiếp là sự xuất hiện của các vị Minh Vương.

Minh Vương là những Bồ tát có hình tượng phẫn nộ làm ta không dám khơi lên những hình ảnh có xu hướng đọa lạc, giống như người thấy một con rắn xuất hiện trước mặt thì sợ cứng lại không dám động đậy.

Minh Vương hiện ra rất dễ sơ, to cao, mình không trốn tránh được. Minh Vương làm mình đông lạnh những ý niệm của bản ngã như sự ghen tuông, ích kỷ, độc ác, ham muốn. Ông khiến mình vào trạng thái nhất tâm bất loạn, không nghĩ chuyện gì cả.

Biểu tượng này là phương pháp để cứu mình. Nếu bác có lòng tin thì sau khi ông làm cho bác sợ như vậy thì ông sẽ phóng hào quang giống Phật.

- 81 -

Minh Vương chỉ xuất hiện trong cõi trung hữu, gồm có: Phật Bộ Minh Vương, Kim Cang Bộ Minh Vương, Bảo Bộ Minh Vương, Liên Hoa Bộ Minh Vương, Yết Ma Bộ Minh Vương. Các vị phóng hào quang nhưng mình cũng không chịu theo. Vì gặp Minh Vương hiện ra mình sợ, mình bị cứng lại. Nhưng mình sẽ bị phân tâm vì những luồng ánh sáng mờ mờ trên kia vẫn tiếp tục tới. Hào quang chỉ phóng ra trong 1 giây thôi. Nếu mình không theo thì làn sóng sẽ kéo mình đi về những cõi khác, theo quỷ, a tu la, trời....

Cho nên cửa chỉ mở trong vòng tích tắc. Minh Vương không thể làm cho mình đông cứng quá lâu được, mình chỉ có một thời gian rất ngắn thôi. Mình ấu trĩ nghĩ rằng tu hành không là gì cả. Nhưng thực ra tu hành là tập cho mình thư giãn hoàn toàn vì những xu hướng của bản ngã, tức những thói quen khiến lúc nào mình cũng hướng ra ngoài. Phải tập thư giãn, đứng yên một chỗ, định thì giây phút này mình sẽ được cứu độ nhưng rất tiếc ngài phóng hào quang mà mình không thấy nên ngài đi. Hào quang Minh Vương phóng tới cũng để cứu mình, nhưng bởi tham sân si, mình sợ quá không chịu theo.

Vì sao Phật- Minh Vương xuất hiện?

Phật hiện ra để giúp ta thể nhập Pháp Tánh hay hào quang của Phật.

Minh Vương hiện ra để giúp ta vất bỏ bản ngã nhỏ hẹp.

Pháp Tánh bây giờ gọi là Báo Thân vì là hào quang phóng ra. Mình chấp ngã, sợ đức Phật phóng hào quang sẽ tìm ra lỗi lầm của mình, thành ra làm cho mình không còn thấy Phật nữa.

Khi người ta nói mình một câu, đừng nghĩ rằng thể diện của mình bị mất. Chấp ngã, thói quen giữ thể diện từ Luân Xa 3 quá mạnh, làm ta vướng vào vòng Luân Hồi Sanh Tử. Ta không muốn ai nói câu gì làm mình mất mặt. Thái độ đó sẽ khiến mình không bao giờ ra khỏi vòng Luân Hồi Sanh Tử. Minh Vương hiện ra để giúp mình xóa đi chấp ngã nhưng mình lại sợ bị trừng phạt, sợ tội, sợ mất bản ngã của mình.

Hai phương hướng giúp mình bây giờ không còn nữa. Một vòng tròn mới hiện ra. Vòng tròn bản ngã này càng ngày càng cứng chắc lại.

Từ chỗ vô sắc giới là pháp tánh không còn hình tượng gì cả, ra cõi sắc giới có vòng tròn. Tới cõi dục giới, vòng tròn càng chắc hơn. Đó là sự khổ sở của cuộc sống.

Muốn tu lúc chết thì lúc sống mình nên tu, đừng chờ tới lúc chết thì không kịp nữa.

- 82 -

Khi không thể nhận được Báo Thân thì mình tạo ra cái bản ngã mới nhưng nó sẽ cản trở sự tương ưng với Báo Thân. Tại sao? Vì Báo Thân tức là hào quang của Phật, giờ mình chạy khỏi hào quang theo ánh sáng kia thì có thân xác bản ngã khác, không còn thấy Phật nữa.

Mỗi lần qua một giai đoạn, đầu tiên thấy Pháp Tánh Bất Nhị, mình không theo. Xuống một nấc thấy Phật Bồ Tát cũng không theo, xuống thêm một nấc thấy Minh Vương cũng không theo, cuối cùng xuống tới nấc đầu thai... là cả một quá trình.

Mà tu hành đi ngược lại quá trình này. Lý do mình rớt xuống là vì mình chấp ngã, mình tham, mình sợ không còn gì cả .

Phật và Minh Vương từ đâu?

Do tâm thức ta biểu hiện ra. Phật là hiện thân của Pháp tánh Bất Nhị. Minh Vương là hiện thân của tâm thức vô ngã

Mỗi người mình đều có khả năng thành Phật vì có 2 đặc tính này nằm trong người mình: pháp tánh bất nhị và tâm vô ngã.

Khi thân mình còn thì mình có ngã nhưng khi thân mình rã ra thì mình có khả năng vô ngã ngay lập tức.

Nhưng mình có chụp cơ hội đó hay không?

Muốn chụp được cơ hội vô ngã đó thì phải tu ngay từ bây giờ. Chờ đến lúc đó thì cơ hội qua quá nhanh, mình không chụp được.

Làm sao bảo đảm được Phật độ, Minh Vương rước?

1.Lối sống:

sửa đổi để bớt chấp ngã, hết sợ hãi, không còn cảm giác cầu an toàn. Lúc nào cũng cầu an toàn là mình sợ hãi, khiến cho mình bị đọa lạc. Làm sao phải huấn luyện để bớt chấp ngã.

Bạn đạo của mình muốn giúp thì khi mình bị chửi đừng lại bênh vực. Mình nên nhẫn nại, thấy rằng họ sỉ nhục cái bản ngã chứ không phải mình. Mình có một cái tên và cái tên đó bị sỉ nhục chứ không phải mình.

Mình phải thay đổi lối sống, nhưng có lẽ đây là một đề tài lớn, mình chưa làm được ngay.

Chuyện thứ hai mình có lẽ mình dễ làm được hơn. Đó là

2.Tụng chú Lăng Nghiêm thường xuyên - Tụng Tâm chú Lăng Nghiêm là đoạn cuối cùng cả. Khi tụng sẽ khiến 5 vị Phật hiện ra, 5 hào quang trong người sẽ tỏa ra, do đó mình không bị đọa lạc.

- Tụng hội thứ 4 của chú Lăng Nghiêm sẽ khiến cho tất cả các Minh Vương hiện đến làm cho mình không còn ý niệm về bản ngã nữa. Nếu mình tụng thường xuyên thì khi chết mình đã quen gặp các ông rồi. Có những câu chú trực tiếp ảnh hưởng đến các vị thần nào đó, thí

- 83 -

dụ bị ma đè có 1 câu chú tụng thì không bao giờ bị phá.

3.Thể lực cao:

tập tành thể lực cho có năng lượng cao vì năng lượng không đủ cao thì không thể thay đổi lối sống, không có ý chí.... Năng lượng cao thì lúc nào cũng hướng thượng, lên đỉnh đầu. Năng lượng thấp sẽ đi ngang, mình bị tán loạn.

Muốn bảo đảm được Phật độ phải có năng lượng tụ nơi đỉnh đầu. Mình đã đem integral taichi vào chuyện tu hành, tụng chú đồng thời tập đường năng lượng đi lên. Khi chết, chỉ cần tụ năng lượng nơi đỉnh đầu là giải thoát. Nhưng mình có làm được lúc chết, lúc cận tử nghiệp không?

Giai Đoạn 3: Thể Nghiệm Nghiệp Thân

Khi không thể hòa nhập vô Báo Thân, bản ngã đi tìm một sự an lạc thay thế.

Ánh sáng Đức Phật tới mình không trở thành ánh sáng đó, các vị Minh Vương tới mình cũng không thể trở nên trang nghiêm như các vị được, thì bây giờ mình chỉ muốn có mờ mờ ảo ảo, cảm giác sướng, mình xuống tầng thứ ba gọi là cầu an lạc.

Đây là lúc mình đi vào con đường đầu thai, Nghiệp Thân. Hình ảnh của nam nữ giao hợp là cái người ta nghĩ là chỗ tìm được an lạc, niềm vui sướng mạnh nhất, bắt đầu hiện ra. Tâm thức của mình như con thuyền, bên dưới là những luồng hải lưu tức những tập khí. Những thói quen này đẩy mình đi, mình không có chọn lựa gì cả.

Có 6 luồng hải lưu chính: Sân (giận dữ), Tham, Si (ngu dốt), Mạn (kiêu ngạo), Nghi (đố kỵ, nghi ngờ), Kiến (nhìn không chính xác)

- 84 -

Theo Kinh Lăng Nghiêm, có 10 thói quen xấu: Dâm, Tham, Mạn, Sân, Trá, Cuống (nịnh bợ, sửa đổi câu chuyện), Oán, Kiến, Uổng, Tụng (tranh cãi).

Sân thuộc LX 3 thuộc bản ngã, Trá là lừa dối, không ngay thẳng, Cuống là nịnh bợ, sửa đổi câu chuyện với ý tâng bốc, Oán là hận thù, Kiến là cái nhìn sai lầm, Uổng là cong, Tụng là tranh cãi, kiện tụng.

Những luồng hải lưu này đưa mình tới 6 cửa khẩu là 6 con đường: Trời, Người , Tu La, Súc sanh, Ngạ Quỷ và Địa Ngục. Sáu cửa khẩu này có cái hấp dẫn là hình ảnh giao hợp giữa giống cái và giống đực. Bản ngã mình đang tìm một niềm an lạc vì không thể nghiệm báo thân được. Bây giờ thấy cảnh giao hợp là cái an lạc thay thế. Dòng hải lưu này là sân giận, tham... đủ cả. Thí dụ mình ăn cắp giấy của office về nhà xài... tham lam, ích kỷ càng ngày càng nhiều thì rõ ràng ra con đường mình đi là con đường tối đen ích kỷ, nó dắt vào chỗ cái cửa có hình ảnh quỷ giao hợp nhau. Mình không thấy hình ảnh mà lạ là tại sao mình thích. Té ra khi nó giao hợp thì ánh đèn mờ ảo nhẹ nhàng làm gợi lại cái cảm giác khích động lúc mình ăn cắp đồ. Cho nên mình đi vô trong đó.

Nếu bây giờ bác nói con không bao giờ ăn cắp, vậy tham ăn thì sao? Chỗ nào cũng đi ăn cho ngon, nhiều khi ngồi nghĩ đến chuyện ăn thôi.

Những hình ảnh hồi xưa mình đã từng làm hiện lên, như hồi xưa mình tham ăn, ăn cắp cái gì đó. Hình ảnh càng mạnh thì càng làm cho cửa khẩu hiện ra rõ bấy nhiêu. Cửa khẩu đó hiện ra rõ ràng nên mình không còn thấy những cửa khẩu khác nữa.

Lúc này Phật và Bồ Tát còn đó không? Vẫn còn nhưng mình không thấy nữa. Vì mình đã rơi xuống phần thứ ba ở dưới , đầu thai ra thành người rồi. Mình mất khả năng thấy hình ảnh cao hơn thực tại. Mỗi lần mình rơi xuống thì mất khả năng nhìn phía trên. Đây là giai đoạn cuối cùng, chỉ còn một giây nữa thôi là mình qua tới một trung hữu mới gọi là Trung Hữu Trước Khi Đầu Thai.

Ngay cửa khẩu đó, bác sẽ thấy một hình ảnh cực kỳ hấp dẫn. Mình thấy vui, thích thiệt nhưng khi mình nhảy vô đó thì nó lại không vui mà đưa tới một trạng thái mê mờ, chính là trạng thái trong bào thai. Tức là bác đã đầu thai rồi. Bác thấy hấp dẫn lắm, thích lắm nhưng một giây sau là bác thấy không vui gì cả, bác đang đi vô trong cảnh giới của bào thai, bao nhiêu nghiệp chướng bắt đầu hiện hình.

Bác đã qua Thân Trung Hữu.

Thích Hằng Trường.

1. Vợ dạy cho bạn tính phục thiện (sẵn sàng nhận lỗi tuy mình không làm gì sai cả)

2. Vợ dạy cho bạn tính kiên nhẫn, chờ đợi không biết mệt (để vợ sửa soạn đi lễ, hay đi sắm đồ, đi siêu thị)

3. Vợ cho bạn sức khỏe (cấm không cho hút thuốc lá, uống rượu, uống bia, đi chơi khuya với mấy tên bạn cô hồn).

4. Vợ dạy cho bạn sự tế nhị (không chê bai dù cơm khét, canh mặn).

5. Vợ dạy cho bạn sự lễ phép (đi thưa về trình).

6. Vợ dạy cho bạn sự rộng lượng (kiếm được bao nhiêu tiền tặng vợ hết).

- 85 -

Kính dâng má hai và mẹ tôi để nhớ về bà ngoại.

Từ ngày sinh ra mẹ nâng như trứng, mẹ hứng như hoa, mẹ ôm vào lòng...

Lời ca xưa văng vẳng mà tôi còn nhớ hoài, nhớ mãi. Lúc đó tôi chừng 9 tuổi, cái tuổi vô tư lự của một đứa trẻ sinh ra trong một nước Việt Nam chiến tranh, khói lửa. Lúc đó mẹ tôi cho tôi đi Thiếu nhi Thánh thể, một phong trào thanh thiếu niên của nhà thờ Công giáo, khá gần với phong trào Hướng đạo, và tôi đã học hát bài nầy cùng làm những điệu bộ rất dễ thương, chúng tôi quỳ hết xuống, lòng bàn tay ngửa lên trời, hai tay nâng một em bé tưởng tượng, đến câu "mẹ ôm vào lòng" thì tất cả kéo tay về ngực mình cùng mỉm một nụ cười. Buổi văn nghệ Giáng sinh năm đó chúng tôi được hoan hô nhiệt liệt, có nhiều bà mẹ cảm động ra mặt, mắt long lanh ướt. Tôi quay lại nhìn chị đoàn trưởng thấy chị cũng quay mặt đi lấy tay áo dài quẹt nhanh qua mắt. Tôi chưa hiểu lắm tại sao phụ nữ lại mau nước mắt như vậy ?

thầy Nguyễn Trọng Khuông

Tôi lớn lên trong hạnh phúc mặc dù nhà tôi rất nghèo, tôi có đến ba bà mẹ ! Mẹ ruột tôi đi dạy học, từ Biên Hòa đến Gò Công rồi sau nầy được đổi về dạy tại Sài Gòn. Là giáo sư, mẹ tôi rất nghiêm, tôi còn nhớ đã bị khẻ tay nhiều lần

vì không thể nhớ nổi bài tính a/b chia cho c/d. Mặc cho tôi khóc hu hu, mẹ tôi nhất quyết tôi phải học cho bằng được mới thôi. Cũng nhờ vậy mà từ lớp ba lên đến lớp nhất tôi luôn được phần thưởng cuối năm.

Khi lên trung học vào Petrus Ký thì mẹ tôi không kèm tôi nữa, bà nói : "con lớn rồi, bây giờ phải tự học". Vì tự học nên đệ thất tôi đứng đầu lớp từ dưới đếm lên, qua đệ lục thì có khá hơn chút nhưng cũng chỉ trung bình, tới đệ ngũ thì lọt xuống dưới trung bình. Chỉ riêng luận văn thì tôi thuộc loại khá, tôi còn nhớ hồi đệ

thất thầy cho bài luận văn về ngày tựu trường, tôi phóng bút : "các trò nhỏ, ý nói tụi tôi, áo trắng quần xanh tề chỉnh ùa vào như đàn ong vỡ tổ", khi phát bài ra thầy chừa bài của tôi lại cuối cùng và đọc lên, tôi khoái chí thầm trong bụng nhưng không dám nói. Tới câu nầy thầy

- 86 -

nhìn tôi và nói, "Em viết được nhưng nếu viết cho thật thì hay hơn nữa, thầy đâu có bao giờ thấy học trò trường mình ùa vào như đàn ong vỡ tổ đâu ? Học sinh Petrus Ký đâu có mất trật tự như vậy ?", tôi mắc cở muốn độn thổ, mấy đứa bạn thì cười ầm lên.

Bà mẹ thứ hai của tôi là bà ngoại tôi, tôi sống nhiều với bà ngoại vì mẹ tôi đi dạy học xa nhà khi tôi còn nhỏ, bà ngoại tôi thuộc lớp người xưa. Ngày xưa ở Châu Đốc bà cũng có thời đi làm y tá cho Việt Minh. Ông cố tôi mãn phần, chỉ còn ba người con sống sót, bà ngoại tôi thứ năm, hai người kia là bà tám và bà mười. Có lẽ vì những anh em trai đều mất sớm nên bà ngoại tôi thương con trai hơn con gái. Rất khó giải thích tại sao, thương con trai là thương con trai, chỉ vậy thôi. Tối tôi ngủ với bà ngoại, lúc còn nhỏ khoảng 6, 7 tuổi mẹ tôi đi làm xa về cuối tuần muốn ngủ với tôi nhưng tôi không chịu, bà lén lén chờ tôi ngủ say xong nằm thế chỗ bà ngoại tôi, tội nghiệp mẹ tôi !

Trước ngày lên đường đi Pháp, tôi kêu hai đứa em tôi lại với bà ngoại, tôi để máy thâu băng và nói "ngoại nói cái gì đi, mai mốt con qua bển mở máy nghe là thấy như đang ở cạnh ngoại", tôi không còn nhớ bà ngoại đã nói gì vì lâu lắm rồi tôi không dám nghe cuốn băng nầy nữa.

Qua đến bên nầy, tôi được má hai, bà mẹ thứ ba của tôi, là chị ruột của mẹ tôi, cho biết bà ngoại buồn lắm, nhưng cũng phải làm tỉnh để tôi đi không vướng bận và lo lắng. Nghe vậy tôi thật buồn, lên máy bay tôi chỉ nhớ đến hình bóng của Hòa An mà không nhớ đến ngoại của tôi, tôi thật đáng trách. Điều làm tôi an ủi là Hòa An thỉnh thoảng đến thăm và nói chuyện với ngoại tôi, em thường đem thư tôi viết đọc cho ngoại tôi nghe, đương nhiên kiểm duyệt những đoạn nói riêng chuyện chúng tôi. Tôi viết thơ cho ngoại tôi thì bà đưa cho Hòa An nhờ đọc dùm, viện cớ mắt kém, thật ra vì thấy Hòa An nhớ tôi nên bà đưa cho em đọc thơ cho đỡ nhớ ! Khi tôi và Hòa An chia tay nhau bà cũng không nói gì, cho đến bây giờ tôi vẫn không biết bà nghĩ gì về em. Nay ngoại tôi không còn nữa thì tôi biết hỏi ai ?

Sau khi ra trường, có việc làm, tôi lập gia đình và sinh đứa con đầu tiên Gia Hưng thì ngoại tôi qua thăm tôi, lúc đó là năm 1992, bà ngoại tôi vui lắm vì được qua gặp tôi, vợ tôi kể bà bắc ghế ngồi trước cửa kiếng nhìn xuống đường suốt ngày, hỏi tại sao, ngoại nói chờ tôi về, còn

tôi thật tệ, không lấy được một ngày nghỉ để ở nhà với ngoại của tôi Bây giờ ngày nghỉ tôi nhiều lắm, nhưng ngoại ơi, ngoại ở đâu ?

Mẹ tôi năn nỉ ngoại tôi ở lại bên Pháp nhưng bà vẫn không chịu, có lẽ lúc đó nếu là tôi nói thì chắc ngoại tôi đã ở lại rồi. Ngày xưa có Hòa An tôi đã quên ngoại tôi và bây giờ có vợ, tôi cũng lại quên ngoại tôi nữa, sao mà tôi tệ đến như vậy ?

Mỗi năm mẹ tôi đều về Việt Nam thăm bà ngoại tôi và đến năm 1996 khi Gia Huy, con út tôi vừa ra đời được 4 tháng thì mẹ tôi biểu tôi về Việt Nam thăm bà ngoại tôi vì bây giờ bà yếu lắm, lúc đó tôi lưỡng lự vì chưa thích về Việt Nam nhưng mẹ tôi nói nếu không về sợ không kịp. Tôi nhớ xưa ngoại tôi thường nói "bây có cho tao ăn thì cho bây giờ, chừng tao chết cúng kiến tao cũng không có hưởng được đâu !", nhớ đến đó tôi gác ngoài tai tất cả những thị phi và tôi đã về gặp ngoại tôi lần cuối cùng, khi tôi trở lại sang Pháp thì một tuần sau bà ngoại tôi mất, một cách an bình, bà ngoại tôi đã gặp lại tôi trước khi nhắm mắt.

Ngày ngoại mất, tôi định quay trở lại Việt Nam nhưng nghĩ lại chắc ngoại không muốn tôi về đâu vì thứ nhất là tốn kém, thứ hai là buồn và hơn nữa không ích lợi gì, tôi đã đem số tiền định mua vé máy bay về Việt Nam bố thí cho người nghèo, chắc trên Trời ngoại tôi vui lắm vì bà là người đã dạy cũng như thường nhắc tôi hạnh bố thí của nhà Phật. Tôi buồn lắm, bên nầy tôi lên chùa làm lễ cầu siêu cho ngoại của tôi và đó cũng là lần đầu tiên tôi khóc vì nhớ và thương ngoại của tôi. Lễ Vu Lan năm đó tôi lên chùa xin cho được một bông hồng trắng, cất vào túi áo.

Tôi không sợ ngày được cài lên áo hai bông hồng trắng nữa vì tôi biết ngày đó rồi cũng sẽ tới.

Đối với người đời, bông hồng đỏ rồi sẽ trắng nhưng đối với tôi màu trắng đó có thể nhuộm đỏ bằng máu trong tim của mình, hãy dùng trái tim để nhớ về mẹ, để làm sống lại những khoảng khắc hạnh phúc bên mẹ và rồi chuyển lại cho con tất cả tình thương mà mẹ đã trao cho mình ngày nào, thân chúc các bạn luôn mang trong tâm một bông hồng đỏ.

10/2004 Trần Gia Bình.

- 87 -

Anh Nguyễn Ngọc Báu – Đức : Nhận được bài thơ rất ư là tình cảm của anh Báu, Bình chợt nhớ cái thời xa xưa có nhỏ em kế học Gia Long và mình cũng có lần đến đón nó nhưng hồi đó còn nhỏ quá để biết làm thơ như anh, vội gởi tới anh vài dòng thơ con cóc :

Bốn mươi năm tình cũ Bay qua một cái vù Giờ nhìn về dĩ vãng Thấy mình quả là ngu

Phải chi ngày hôm đó Theo em lên con đò Giờ nầy thì chắc đã Có cháu nội đang bò

Và còn thòng theo một câu : « chuyện tình anh viết có thiệt hông vậy ? ». Chẳng những không giận vì câu hỏi quá ư là « ngây thơ vô (số) tội », anh đã trả lời : Bình ơi là Bình,

Tại sao đặt câu hỏi là câu chuyện tình có thiệt hay không? Đây là tôi muốn

Trở lại ngày xưa tuổi học trò Bên hàng phượng vĩ dạ âu lo Bãi trường xa cách tìm đâu được Hình bóng người xưa để hẹn hò

Tôi muốn trở về tuổi mộng mơ Thành ra mới mượn những dòng thơ Viết về cái thuở ngày xưa ấy Tuổi trẻ tình xuân lúc bấy giờ.....

Cám ơn anh Báu rất nhiều, vừa là ông Táo vừa là thi sĩ lãng mạn số một, dân Petrus Ký quả thật đa tài…(lâu lâu cũng phải « mèo khen mèo dài đuôi », xin quý thấy cô và quý độc giả đừng chấp nhứt). Anh Nguyễn Khoa Hiển (hay Hiền) – Cachan - Pháp Các Anh thân mến,

Tôi là cựu học sinh Petrus năm 1962, tôi muốn tìm người bạn học cùng khoá, tên là Trần kim Thanh (hay

Thành), đã vượt biên sang Mỹ, tôi không nhớ rõ năm nào, có liên lạc với tôi một vài lần, rồi sau đó không còn tin tức.

Thanh (hay Thành) bạn tôi, khi ở Việt Nam ở Cư Xá Phú Nhuận, nếu các anh biết được tin tức, cho tôi xin để liên lạc với nhau, địa chỉ của tôi như sau :

Nguyen Khoa Hien 10 rue de la Grange-Ory 94230 CACHAN France Tel : 33-1-46-64-75-40 e-mail : n.hien@aliceadsl.fr

Xin cám ơn rất nhiều. Báo Diễn Đàn có số độc giả rất giới hạn nên việc tìm người thiệt khó, tuy vậy BBT cũng đăng lời nhắn của anh Hiển (Hiền) lên đây với hy vọng anh sẽ tìm lại được người bạn cũ. BBT xin lỗi anh trước vì email anh viết không bỏ dấu nên không đoán được tên anh và tên của bạn anh. Anh Trần Việt Hải – Cali – Hoa Kỳ BBT đã nhận được eNewsletter của hội Ái Hữu Petrus Ký Nam California, xin mời quý thầy cô và bạn hữu vào xem tin tức tại :

www.pkynamcali.org vào trang -> “SinhHoạt” -> vào trang “eLetter”. Anh Nguyễn Sơn – Hoa Kỳ Kính thưa các thầy cô, các anh và anh em Petrus Ký 65 - 72:

Chiều nay tình cờ em gọi thăm thầy Vương Thư, cựu Y Tá của trường, hiện đang cư ngụ tại Philadelphia . Thầy Vương Thư năm nay đã 83 - 84 tuổi . trong câu chuyện vợ của thầy Thư cho biết là thầy Nguyễn Gia Tốn (tên thánh Giuseppe), cựu GS Sử Địa / Vạn Vật của Petrus Ký (1948-1950) và Giám Thị của trường (1950 - 1968) đã qua đời tại Florida, hưởng thọ 89 tuổi (24/9/1919 - 17/4/2008)…

- 88 -

…Liên lạc với gia đình thầy Tốn qua E-address : ninhthuyle@gmail.com phone #: 954-981-5493

BBT đã nhận được tin buồn trên đây qua anh Lê Trung Trực và xin được gởi đến cô Tốn và toàn gia quyến thầy Tốn lời chia buồn cùng góp lời cầu nguyện cho linh hồn Giu Se Nguyễn Gia Tốn sớm được về cõi thiên đàng hưởng phước bên nhan Thánh Chúa. Anh Khổng Trọng Tâm (PKý79) – Cali – Hoa Kỳ

CÁO PHÓ Gia đình chúng tôi vô cùng thương tiếc báo tin cùng thân bằng quyến thuộc và bạn hữu gần xa Mẹ, Em, Chị, Thím, Bà Nội, Bà Ngoại, và Bà Cố của chúng tôi là:

Cụ Bà Quả Phụ KHỔNG THÔNG Nhũ Danh DIỆP THỊ ANH

Sanh ngày 26 tháng 2 năm 1927 tại Chợ Lớn,Việtnam

đã tạ thế vào lúc 9:39 phút sáng, ngày 27 tháng 4 năm 2008, nhằm ngày 22 tháng 03 năm Mậu Tý, tại Fountain Valley Hospital, California

Hưởng thọ 82 tuổi Bình, Hoài cùng gia đình và các bạn Petrus Ký khoá 79 xin được gởi đến gia đình Tâm lời chia buồn và cầu chúc hương hồn bác sớm về yên nghĩ nơi cõi vĩnh hằng. Hội Ái hữu Petrus Ký Nam California – Hoa Kỳ

CÁO PHÓ

Gia đình chúng tôi vô cùng thương tiếc xin báo tin cùng thân bằng quyến thuộc và bạn hữu xa gần,

Con, Chồng, Cha, Em, Anh, Cậu, của chúng tôi là

VÕ VĂN HÓA

- 89 -

Sinh ngày 6 tháng 3 năm 1959 tại Saigon, Việt Nam đã vĩnh viễn ra đi vào lúc 2:45 sáng ngày

Chủ Nhật 11 tháng 5 năm 2008 nhằm ngày 7 tháng 4 năm Mậu Tý tại Newport Beach, California

Hưởng dương 50 tuổi

Muenchen, Ngày 13.05.2008

Các Anh Chị Em trong Hội Đoàn Petrus Ký Nam Cali thân mến,

Hôm nay nhận được hung tin của các Anh báo cho biết về sự ra đi vĩnh viễn của Anh Võ Văn Hoá, Phó Nội Vụ của Hội, chúng tôi Ban Chấp Hành Hội Ái Hữu Petrus Ký Âu Châu, xin thành thật được chia buồn cùng Chị Hoá và tang quyến. Đồng thời chúng tôi cũng xin được chia sẻ nổi đau buồn của Hội Ái Hữu Petrus Ký Nam Cali đã mất đi một người bạn đồng hành trong việc gây dựng và điều hành bổn Hội. Sự ra đi của Anh Võ Văn Hoá cũng là một mất mát lớn lao cho tất cả các Hội Đoàn Petrus Ký ở khắp Năm Châu, từ nay phải giã từ người bạn đồng môn của chúng ta. Ban Chấp Hành Hội Ái Hữu Petrus Ký Âu Châu cùng các Hội Viên xin cầu nguyện hương linh của Anh Võ Văn Hoá sớm về nơi cõi Phật.

Xin các Anh trong Hội Đoàn Nam Cali chuyển hộ lời chia buồn của BCH HAHPký Âu Châu đến Chị Hoá và tang quyến. Thành thật cảm tạ.

Petrus Ký tình thân.

HUỲNH Hiếu Thảo Tổng Thư Ký TM BCH Hội Ai Hữu Petrus Ký Âu Châu http://www.petrusky.de/ Anh Tôn Thất Phú Sĩ – Paris - Pháp …Rất là hân hạnh được góp một chút sáng tác vào tập san Pétrus Ký… Kính chúc an vui. Cám ơn nhã ý của anh đã cho phép đăng bài thơ phổ nhạc của anh vào Diễn Đàn số 26 nầy. Xin mời độc giả ghé blog của anh tại : http://blog.ifrance.com/phusi để xem thêm nhiều tin tức và các áng văn thiệt hay. Bài nhận được BBT đã nhận được – Còn đâu câu nói yêu em, Tử năng thừa phụ nghiệp (Cánh Chuồn chuồn, truyện ngắn) - Bảo vệ chim, Tài nguyên rừng, Màu xanh (Dr Trương Hoàng Lâm, tài liệu) – Ông già bươi đống rác (Tiểu Tử, truyện ngắn) – Hà Nội còn nhớ hay quên,... (Việt Hải, truyện ngắn).

Kính mời quý thầy cô và các bạn đến thăm trang nhà Hội Ái hữu Petrus Ký Âu châu tại :

wwwwwwwww...pppeeetttrrruuussskkkyyy...dddeee

Chương trình Đại Hội Đồng kỳ 14 Ronneburg, 04.07. - 06.07.2008

• Thứ sáu, 04.07.08: 15g 00 - 18g 00: Nhập trại 18g 00 - 19g 30: Ăn chiều 20g 30 - 24g 00: Họp mặt

Chiếu phim hình ảnh Đại Hội 2007 - Văn nghệ tự do • Thứ bảy, 05.07.08:

08g 00 - 08g 30: Điểm tâm 08g 30 - 09g 15: Luyện tập Tai-Chi integral - Càn Khôn Thập Linh- (Anh Chị Minh-Châu & Hoàng Yến - Paris) 09g 15 - 09g 30: Thượng cờ Petrus Ký/Âu-Châu và hợp ca bài „Ngàn năm Petruský“ (lời Nguyễn Thanh Liêm, nhạc Minh Châu) 09g 30 – 11g 00: Họp Đại Hội Đồng

• “Ngỏ lời” (Thầy Cô, quan khách tham dự) • Nhìn lại năm 2007 (Ban Chấp Hành HAHPK- Âu Châu) • Chương trình dự định tương lai

11g 00 - 11g 45: Thuyết trình “Hoạt động của nhóm Việt Học USA” (Trương Bổn Tài, giáo sư San Jose State University)

11g 45 Chụp hình kỷ niệm 12g 00 - 12g 30: Ăn trưa 13g 30 – 15g 00: Thuyết trình về “Truyện Kiều” - Nguyễn Du

(Cô Phạm thị Nhung - cựu giáo sư văn chương Gia Long) 15g 00 – 18g 00: Tranh giải thể thao: bóng bàn, cờ tướng

Thể thao tự do: tennis, vũ cầu, bơi lội, bóng chuyền 18g 00 Ăn chiều (nướng thịt) 20g 30 - 24g 00: Văn nghệ với chủ đề: “Yêu đời – Yêu người” - nhóm: Văn nghệ Hannover & Silicon Paris

- Fashion thời trang áo dài (Gia Long Âu-Châu) - ban nhạc Only You (Hiền Năng)

Ngâm thơ, đố vui, chuyện tiếu lâm, Tombola, ... • Chủ nhật, 06.07.08:

08g 00 - 08g 30: Điểm tâm 08g 30 - 09g 30: Luyện tập Tai-Chi integral - Càn Khôn Thập Linh- 09g 30 - 12g 00: Sinh hoạt thể thao tự do (bóng tròn Lão Tướng, bơi lội, bóng chuyền,

tennis) … 12g 00 - 12g 30: Ăn trưa 13g 00 Hạ cờ Petrus Ký/Âu-Châu, họp ca “Ngàn năm PetrusKý“

Cà phê chia tay

- 90 -