Elect Magnet 15

Цахилгаан соронзонЦахилгаан соронзон

Лекц 15Лекц 15

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Цахилгаан соронзонЦахилгаан соронзон 22

11. БОДИСЫН СОРОНЗОН ЧАНАР11. БОДИСЫН СОРОНЗОН ЧАНАР

11.1. Бодис соронзлогдох11.1. Бодис соронзлогдох

11.2. Атомын соронзон момент11.2. Атомын соронзон момент

11.3. Парасоронз11.3. Парасоронз

11.4. Диасоронз11.4. Диасоронз

11.5. Ферросоронз11.5. Ферросоронз



11.1. Бодис соронзлогдох11.1. Бодис соронзлогдох ТТөөммөөр мэтийн бодисыг гадны соронзон оронд р мэтийн бодисыг гадны соронзон оронд

оруулах замаар соронзлонооруулах замаар соронзлоно Ингэснээр бодис соронзон моменттой болж Ингэснээр бодис соронзон моменттой болж өөөөрийн рийн

соронзон оронг соронзон оронг үүүүсгэнэсгэнэ Энэ орон ихэвчлэн Энэ орон ихэвчлэн үүйлчилж байгаа оронгоос эрс их йлчилж байгаа оронгоос эрс их

байдагбайдаг ББүүх ферросоронзон бодис гадны соронзон оронг х ферросоронзон бодис гадны соронзон оронг

зайлуулахад хэсэг хугацаанд соронзон чанараа зайлуулахад хэсэг хугацаанд соронзон чанараа хадгалнахадгална

Ган хайлш мэтийн зарим материал соронзожсон Ган хайлш мэтийн зарим материал соронзожсон ттөөлвлвөөөө бараг мбараг мөөнх хадгалнанх хадгална

Эдгээрийг Эдгээрийг соронзон хатуусоронзон хатуу материал гэх баматериал гэх ба Тогтмол соронз хийхэд хэрэглэнэТогтмол соронз хийхэд хэрэглэнэ Цэвэр тЦэвэр төөммөөр мэтийн зарим ферросоронзон гадны р мэтийн зарим ферросоронзон гадны

соронзон оронг зайлуулахад соронзон чанараа соронзон оронг зайлуулахад соронзон чанараа ттүүргэн алддагргэн алддаг

Эдгээрийг Эдгээрийг соронзон зсоронзон зөөөөллөөнн материал гэнэ материал гэнэ



Соронзжилтийн векторСоронзжилтийн вектор

Ингэснээр бодис Ингэснээр бодис үүйлчилж байгаа йлчилж байгаа оронгийн дагуу чигтэй ероронгийн дагуу чигтэй ерөөнхий нхий соронзон моменттой болносоронзон моменттой болно

Материалын соронзон тМатериалын соронзон төөлвийг лвийг соронзжилтийн вектор соронзжилтийн вектор MM ––ээр ээр үүззүүүүлнэ:лнэ:

Энэ бол нэгж эзлэхЭнэ бол нэгж эзлэхүүүүнд ноогдох нд ноогдох соронзон моментсоронзон момент

Соронзон орон цахилгаан гСоронзон орон цахилгаан гүүйдлээр йдлээр үүүүсдэгсдэг ҮүҮүнтэй адилаар соронзожсон бодисын соронзон нтэй адилаар соронзожсон бодисын соронзон

момент атомын дотоод гмомент атомын дотоод гүүйдэлтэй холбоотоййдэлтэй холбоотой Атом бАтом бүүрийн грийн гүүйдэл йдэл ppmm соронзон диполийн момент соронзон диполийн момент

үүүүсгэнэсгэнэ СоронзжоогСоронзжоогүүй бодист эдгээр диполиуд эмх й бодист эдгээр диполиуд эмх

замбараагзамбараагүүй байрланай байрлана Гадны Гадны BB00 орон орон үүйлчлэхэд диполиуд энэхйлчлэхэд диполиуд энэхүүүү оронгийн оронгийн

дагууд чиглэхийг эрмэлзэнэдагууд чиглэхийг эрмэлзэнэ

mpM

V



Гадаргуугийн гүйдэлГадаргуугийн гүйдэл Тусгаар атомын диполиудтай эквивалент Тусгаар атомын диполиудтай эквивалент

гадаргуугийн эффектив ггадаргуугийн эффектив гүүйдлээр соронзжилтийг йдлээр соронзжилтийг илэрхийлэх нь тохиромжтойилэрхийлэх нь тохиромжтой

Атом нэг бАтом нэг бүүрийн диполийн момент рийн диполийн момент ppmm=I=IAA

Хэрэв Хэрэв VV эзлэхэзлэхүүүүний дотор орших диполиуд бний дотор орших диполиуд бүүгд нэг гд нэг чиглэлтэй бол тэдгээрийн дугуй гчиглэлтэй бол тэдгээрийн дугуй гүүйдэл нэг чиглэлд йдэл нэг чиглэлд тойрон гтойрон гүүйнэйнэ

Дотор талд тусгаар гДотор талд тусгаар гүүйдлйдлүүүүд бие биеэ устгах тул д бие биеэ устгах тул тусгаар биттусгаар битүүүү ггүүйдлйдлүүүүдийг эквивалент гадаргуугийн дийг эквивалент гадаргуугийн IImm ггүүйдлээр сольж болнойдлээр сольж болно

Энэ гЭнэ гүүйдлийг йдлийг соронзжилтийнсоронзжилтийн гэж нэрлэнэгэж нэрлэнэ

ИйнхИйнхүүүү биеийн соронзон биеийн соронзон үүйлчлэлийг дээжийг йлчлэлийг дээжийг ххүүрээлэн грээлэн гүүйх эффектив йх эффектив ггүүйдлээр тйдлээр төөллөөөөллүүүүлж болнолж болно

AA ххөөндлндлөөн огтлолтой н огтлолтой дээжийн соронзон моментдээжийн соронзон момент

ppmm=I=ImmAA



Соронзон чанарыг хэмжихСоронзон чанарыг хэмжих II

Хэмжээ нь тогтмол Хэмжээ нь тогтмол II ггүүйдэл тороидоор гйдэл тороидоор гүүйнэйнэ Тороидын хТороидын хөөндлндлөөн огтлолын талбайгаар гарах н огтлолын талбайгаар гарах

соронзон урсгалыг хсоронзон урсгалыг хөөндий тороидын хувьд хэмжинэндий тороидын хувьд хэмжинэ Дараа нь соронзон материалаар дДараа нь соронзон материалаар дүүүүргэж бас хэмжинэргэж бас хэмжинэ Энэ 2 хэмжилтийг жишиж Энэ 2 хэмжилтийг жишиж үүзэх замаар бодисын зэх замаар бодисын

соронзон чанарыг тодорхойлносоронзон чанарыг тодорхойлно

Бодисын соронзон чанарыг Бодисын соронзон чанарыг хэмжихэд хэрэглэдэг туршлагын хэмжихэд хэрэглэдэг туршлагын нийтлэг нэгэн тнийтлэг нэгэн төөххөөөөррөөмж мж

NN ороодостой тороид дээжороодостой тороид дээж

Ийм геометртэй байхад захын Ийм геометртэй байхад захын эффект эффект үүндсэндээ ажиглагдахгндсэндээ ажиглагдахгүүйй

Гальванометртэй холбосон хоѐрдохь Гальванометртэй холбосон хоѐрдохь ороомог ороомог BABA соронзон урсгалыг соронзон урсгалыг хэмжих зориулалттай хэмжих зориулалттай

AA –– тороидын хтороидын хөөндлндлөөн огтлолн огтлол



Соронзон чанарыг хэмжихСоронзон чанарыг хэмжих IIII ХХөөндий тороидын доторх соронзон индукцндий тороидын доторх соронзон индукц

RR –– тороидын дундаж радиустороидын дундаж радиус

nn –– нэгж уртад ноогдох ороодсын тоонэгж уртад ноогдох ороодсын тоо

Соронзон зСоронзон зүүрхэвчтэй тороидын орон 2 хэсэгтэйрхэвчтэй тороидын орон 2 хэсэгтэй

Нэг нь ороомгийн гНэг нь ороомгийн гүүйдлийн йдлийн үүүүсгэх сгэх BB00 оронорон

ННөөггөөөө нь диполийн цэгцрэлттэй холбоотой нь диполийн цэгцрэлттэй холбоотой соронзжилт соронзжилт

Тэгвэл зТэгвэл зүүрхэвч дэх нийт соронзон оронрхэвч дэх нийт соронзон орон

M, BM, B00 хоѐр нэг чиглэлтэй байх албагхоѐр нэг чиглэлтэй байх албагүүйй

Материал параМатериал пара-- юмуу ферросоронз байвал юмуу ферросоронз байвал M, BM, B00--той той ижил чиглэлтэй бижил чиглэлтэй бөөггөөөөдд

BB--д материалын соронзжилт голлонод материалын соронзжилт голлоно

Диасоронзон материалд Диасоронзон материалд B<BB<B00 буюу буюу M, BM, B00 2 эсрэг2 эсрэг

0 0 0

NB I nI

2 R

0 0B B M



HH векторвектор Соронзон эрчмийн вектор Соронзон эрчмийн вектор HH ––ийг дараахь маягаар ийг дараахь маягаар

тодорхойлоѐтодорхойлоѐ

ҮүҮүнийг нийг өөмнмнөөхтэй жишвэл:хтэй жишвэл: Тороидын доторх соронзон оронгийн эрчим:Тороидын доторх соронзон оронгийн эрчим:

Нэгж нь ампер ороодсыг хуваах метрНэгж нь ампер ороодсыг хуваах метр Иймд соронзон урсгалын нягт Иймд соронзон урсгалын нягт BB нь гаднаас нь гаднаас өөгсгсөөн н

ггүүйдлээр йдлээр үүүүсэх сэх 00HH, , соронзлогдсон материал доторх соронзлогдсон материал доторх соронзон моментоор соронзон моментоор үүүүсэх сэх 00MM гэсэн 2 хэсгээс тогтдог гэсэн 2 хэсгээс тогтдог ажээажээ

Оронгийн дОронгийн дүүрслэлийг рслэлийг ххөөндий болон ндий болон ддүүүүргэлттэй тороидын ргэлттэй тороидын хувьд зурж хувьд зурж үүүүүүлвэллвэл

0 0B B M

0 0B nI

0

BH M Эндээс

0 0B H

H nI

0 0B H M



Соронзон хүлээн авах чадварСоронзон хүлээн авах чадвар Олон тооны изотроп материалд, тусгайлан параОлон тооны изотроп материалд, тусгайлан пара--

юмуу диасоронзон бодист соронзжилт юмуу диасоронзон бодист соронзжилт MM, , үүйлчилж йлчилж байгаа соронзон орон байгаа соронзон орон HH--тай пропорциональтай пропорциональ

Ийм шугаман материалдИйм шугаман материалд cc-- хэмжээсгхэмжээсгүүй коэффициент, й коэффициент, соронзон хсоронзон хүүлээн авах лээн авах

чадварчадвар нэртэй нэртэй Утгыг хУтгыг хүүснэгтээс харж болно снэгтээс харж болно

ЭнэхЭнэхүүүү шугаман харьцаа ферросоронзонд биелэхгшугаман харьцаа ферросоронзонд биелэхгүүйй Парасоронзонд Парасоронзонд cc эерэг эерэг ((Учир нь: Учир нь: M, HM, H ижил чигтэйижил чигтэй)) Диасоронзонд сДиасоронзонд сөөррөөг г ((M, HM, H хоѐр эсрэг чиглэлтэйхоѐр эсрэг чиглэлтэй))

Материал Материал cc МагнийМагний 11,,221010--55

ММөөнгнгөө --22,,661010--55

ВольфрамВольфрам 66,,881010--5 5

УсУс --00,,88881010--55

ХХүүчилтчилтөөррөөгчгч 22,,111010--55

ХХөөнгнгөөн цагаан н цагаан 22,3,31010--55

ЗэсЗэс --0,980,981010--55

Алт Алт --33,6,61010--55

Хар тугалга Хар тугалга --11,,771010--55

M Hc



Соронзон нэвтрүүлэх чадварСоронзон нэвтрүүлэх чадвар BB--ийг олвол: ийг олвол:

ӨөӨөррөөөөрр

-- соронзон нэвтрсоронзон нэвтрүүүүлэх чадварлэх чадвар

Бодисыг Бодисыг ньнь 00--той харьцуулвал ямар той харьцуулвал ямар байгаагаар нь ангилна:байгаагаар нь ангилна:•• Диасоронз Диасоронз <<00

•• Парасоронз Парасоронз >>00

•• ФерросоронзФерросоронз >>>>00

ДиаДиа-- ба парасоронзон бодист ба парасоронзон бодист cc ––ийн утга ийн утга маш бага маш бага ((ХХүүснэгт снэгт үүзз))

Иймд Иймд ньнь 00 ––оос ялихгоос ялихгүүй ялгаатайй ялгаатай

Ферросоронзон бодист Ферросоронзон бодист ньнь 00 ––оос ихэвчлэн оос ихэвчлэн хэдэн мянга дахин иххэдэн мянга дахин их

0 0B ( H M ) ( H H ) c

0B (1 )H H c

0(1 ) c



11.2. Атомын соронзон момент11.2. Атомын соронзон момент Электронууд цЭлектронууд цөөммөөөө тойрон тойрон rr радиустай тойргоор радиустай тойргоор v v

хурдтай эргэдэг сонгодог загварыг авъяхурдтай эргэдэг сонгодог загварыг авъя

Ингэж тойрон эргэлдэж байгаа электроныг маш Ингэж тойрон эргэлдэж байгаа электроныг маш жижигхэн гжижигхэн гүүйдлийн хйдлийн хүүрээ мэтээр рээ мэтээр үүзьезье

Тэгвэл атомын соронзон момент нь электроны Тэгвэл атомын соронзон момент нь электроны орбитын хорбитын хөөддөөлглгөөөөнтэй холбоотой моментнтэй холбоотой момент юмюм

Электрон Электрон 22 rr замыг замыг TT хугацаанд хугацаанд ((эргэх эргэх үүее)) туулнатуулна

Электрон орбитоор хЭлектрон орбитоор хөөдлдлөөх хурд х хурд v=2v=2 r/Tr/T

Тойргоор хТойргоор хөөддөөлж яваа цэнэгтэй холбоотой эффектив лж яваа цэнэгтэй холбоотой эффектив ггүүйдэлйдэл

Орбитын талбай Орбитын талбай A=A= rr22

Энэ дугуй гЭнэ дугуй гүүйдэлтэй холбоотой йдэлтэй холбоотой соронзон моментсоронзон момент

e evI

T 2 r

2

m

ev 1p IA r evr

2 r 2



Электроны спинЭлектроны спин Атомын соронзон моменттой холбоотой Атомын соронзон моменттой холбоотой өөөөр нэг р нэг

асуудал бол электроны спинасуудал бол электроны спин Спин нь тСпин нь төөррөөлхийн шинж чанарлхийн шинж чанар Спин чанарыг зСпин чанарыг зөөвхвхөөн квант механикийн загвараар н квант механикийн загвараар

тайлбарланатайлбарлана ЧЧөөллөөөөт электроны спинтэй холбоотой соронзон т электроны спинтэй холбоотой соронзон

моментийг Борын магнетон гэнэ: моментийг Борын магнетон гэнэ: ppss=9,27=9,271010--2424 AAmm22

Сонгодог байдлаар электроныг тэнхлэгээ тойрон Сонгодог байдлаар электроныг тэнхлэгээ тойрон эргэлдэж байдаг цэнэгт бэргэлдэж байдаг цэнэгт бөөөөм гэж м гэж үүзнэзнэ

Энэ ээрЭнэ ээрүүүүлэн хлэн хөөддөөлглгөөөөн нь эффектив гн нь эффектив гүүйдлийн хйдлийн хүүрээг рээг улмаар соронзон момент улмаар соронзон момент үүүүсгэнэсгэнэ

Хэмжээ нь орбитын хХэмжээ нь орбитын хөөддөөлглгөөөөннөөөөр р үүүүсэх сэх соронзон мометтой адил эрэмбийнсоронзон мометтой адил эрэмбийн

Электронууд эсрэг чиглэсэн спин бЭлектронууд эсрэг чиглэсэн спин бүүхий хий хосыг ихэнхдээ хосыг ихэнхдээ үүүүсгэдэгсгэдэг

Хос Хос үүүүсгээгсгээгүүй электрон л спиний й электрон л спиний соронзон моментийг бсоронзон моментийг бүүрдрдүүүүлнэ лнэ



11.3. Парасоронз11.3. Парасоронз Парасоронзон бодис эерэг боловч бага хэмжээтэй Парасоронзон бодис эерэг боловч бага хэмжээтэй

соронзон хсоронзон хүүлээн авах чадвартай: лээн авах чадвартай: 00<c<<<c<<11

Энэ нь тогтмол хэмжээтэй диполийн соронзон момент Энэ нь тогтмол хэмжээтэй диполийн соронзон момент ббүүхий атом ба ионуудтай байдгаас хий атом ба ионуудтай байдгаас үүүүдэлтэйдэлтэй

Соронзон орон Соронзон орон үүггүүй й үүед эдгээр диполиуд сулхан ед эдгээр диполиуд сулхан үүйлчлэлцэж эмх журамгйлчлэлцэж эмх журамгүүй байрланай байрлана

Гадны соронзон оронд оруулахад атомын диполиуд Гадны соронзон оронд оруулахад атомын диполиуд оронгийн дагууд чиглэхийг эрмэлзэнэоронгийн дагууд чиглэхийг эрмэлзэнэ

Энэ цэгцрэх явц диполийг замбараагЭнэ цэгцрэх явц диполийг замбараагүүй байрлуулах й байрлуулах дулааны хдулааны хөөддөөлглгөөөөнтэй нтэй өөрсрсөөлдлдөөннөө

Парасоронзын нэгж эзлэхПарасоронзын нэгж эзлэхүүүүнд нд nn атом байватом байв

Атом бАтом бүүрийн соронзон момент рийн соронзон момент ppmm гэегэе

ББүүх диполь цэгцэрсэн бол нийт соронзжилт х диполь цэгцэрсэн бол нийт соронзжилт npnpmm

ЭнэхЭнэхүүүү хамгийн их соронзжилтийг ханалтын хамгийн их соронзжилтийг ханалтын MMSS гэнэгэнэ



Кьюригийн хуульКьюригийн хууль Цэгцрэлтийн зэрэг, улмаар нийт соронзжилт гадны Цэгцрэлтийн зэрэг, улмаар нийт соронзжилт гадны

оронтой шууд, абсолют температуртай урвуу оронтой шууд, абсолют температуртай урвуу пропорциональ пропорциональ

ҮүҮүнийг Кьюригийн хууль гэнэнийг Кьюригийн хууль гэнэ CC-- Кьюригийн тогтмол Кьюригийн тогтмол B=0B=0 бол соронзжилт тэг ба диполиуд эмх журамгбол соронзжилт тэг ба диполиуд эмх журамгүүй й

байрланабайрлана Маш хМаш хүүчтэй орон юмуу нам температурт соронзжилт чтэй орон юмуу нам температурт соронзжилт

хамгийн их буюу ханалтын хамгийн их буюу ханалтын MMSS=np=npmm утга руу тэмутга руу тэмүүүүлж лж диполиуд цэгцэрнэдиполиуд цэгцэрнэ

Хром, поташ, хХром, поташ, хөөнгнгөөн цагаан мэтийн н цагаан мэтийн парасоронзон бодисын парасоронзон бодисын MM нь нь B/TB/T ––ээс ээс хамаарах графикийг харуулавхамаарах графикийг харуулав

Соронзжилт ханалтын утгандаа маш Соронзжилт ханалтын утгандаа маш нам температурт л хнам температурт л хүүрнэрнэ

Хамгийн их утга Хамгийн их утга 33 магнетон Бор магнетон Бор

BM C

T



11.4. Диасоронз11.4. Диасоронз Висмут мэтийн диасоронзон бодист гадны соронзон Висмут мэтийн диасоронзон бодист гадны соронзон

орон орон үүйлчилж байвйлчилж байв

ТТүүүүний эсрэг чиглэсэн соронзон момент бодист ний эсрэг чиглэсэн соронзон момент бодист индукцээр индукцээр үүүүснэснэ

Иймд соронзжилт гадны оронгийн эсрэгИймд соронзжилт гадны оронгийн эсрэг

Тэгэхлээр диасоронзон бодис сТэгэхлээр диасоронзон бодис сөөррөөг соронзон хг соронзон хүүлээн лээн авах чадвартайавах чадвартай

Диасоронзон дээжийг хДиасоронзон дээжийг хүүчтэй соронзын туйл орчимд чтэй соронзын туйл орчимд тавибал ттавибал түүлхэгдэнэлхэгдэнэ

Гэтэл парасоронз байсан бол татагддагГэтэл парасоронз байсан бол татагддаг

ББүүх бодис диасоронзон чанартай боловч х бодис диасоронзон чанартай боловч

Парасоронзон ба ферросоронзон шинжтэй жишвэл Парасоронзон ба ферросоронзон шинжтэй жишвэл сулхан сулхан

Ингэхлээр диасоронзон чанар тогтмол диполийн Ингэхлээр диасоронзон чанар тогтмол диполийн соронзон моментгсоронзон моментгүүй бодист л ажиглагднай бодист л ажиглагдна



11.5. Ферросоронз11.5. Ферросоронз ТТөөммөөр, кобальт, никель мэтийн ферросоронзон р, кобальт, никель мэтийн ферросоронзон

бодисууд сулавтар гадны орон дотор ч бие биетэйгээ бодисууд сулавтар гадны орон дотор ч бие биетэйгээ болон амархан цэгцэрдэг атомын соронзон болон амархан цэгцэрдэг атомын соронзон моменттоймоменттой

Гадны соронзон оронг зайлуулсны дараа моментууд Гадны соронзон оронг зайлуулсны дараа моментууд цэгцтэй хэвээр цэгцтэй хэвээр үүлдэж соронзожсон тлдэж соронзожсон төөлвлвөөөө хадгалнахадгална

ЭнэхЭнэхүүүү байнгын цэгцрэл нь зэргэлдээх моментууд байнгын цэгцрэл нь зэргэлдээх моментууд хоорондоо ххоорондоо хүүчтэй холбогдон бчтэй холбогдон бөөөөгнгнөөррөөл л үүүүсдэгээс сдэгээс үүүүдэлтэйдэлтэй

ӨӨндндөөр температурт дулааны энерги нь хр температурт дулааны энерги нь хүүчтэй чтэй ферросоронзон бферросоронзон бөөөөгнгнөөррөөлийг арилгахад хлийг арилгахад хүүрэлцэхрэлцэхүүйц йц хэмжээтэйхэмжээтэй

Иймд температур критик утганд хИймд температур критик утганд хүүрэх юмуу илрэх юмуу илүүүүгарахад ферросоронзон бодис соронзжилтоо аяндаа гарахад ферросоронзон бодис соронзжилтоо аяндаа алдаж парасоронз болноалдаж парасоронз болно



Кюригийн температурКюригийн температур

Ферросоронзын соронзжилт Ферросоронзын соронзжилт үүйлчилж байгаа йлчилж байгаа оронгоос шугаман хуулиар хамаардаггоронгоос шугаман хуулиар хамаардаггүүйй

Бас соронзон хБас соронзон хүүлээн авах чадвар нь лээн авах чадвар нь үүйлчилж байгаа йлчилж байгаа оронгоос хамааран оронгоос хамааран өөөөрчлрчлөөгддгддөөг г

ҮҮйлчилж байгаа орон тэг йлчилж байгаа орон тэг H=0H=0 үүед ед

Ферросоронзын соронзжилтФерросоронзын соронзжилт--температурын хамааралыг температурын хамааралыг харуулавхаруулав

Зарим ферросоронзын Кюригийн Зарим ферросоронзын Кюригийн температурыг хтемпературыг хүүснэгтэнд жагсаавснэгтэнд жагсаав

Ферросоронзын соронзон хФерросоронзын соронзон хүүлээн лээн авах чадвар маш их учир авах чадвар маш их учир соронзжилт нь соронзжилт нь үүйлчилж байгаа йлчилж байгаа соронзон оронгийн эрчим соронзон оронгийн эрчим HH--аас их аас их ттөөллөөв хэдэн мянга дахин ихв хэдэн мянга дахин их

Парасоронзоос ялгаатай нь:Парасоронзоос ялгаатай нь:

Áîäèñ Tc(K)

Òºìºð

Êîáàëüò

Íèêåëü

Ãàäîëèíèé

Fe2O3

1043

1394

631

317

893



Соронзон доменСоронзон домен Аливаа ферросоронзон материалын дотор бАливаа ферросоронзон материалын дотор бүүх х

соронзон момент нь цэгцтэй байрласан соронзон момент нь цэгцтэй байрласан домендомен гэж гэж нэрлэдэг тасралттай тусгаар мужууд оршдогнэрлэдэг тасралттай тусгаар мужууд оршдог

Домены хэмжээ Домены хэмжээ 1010--44 смсм--ээс ээс 0,1 см0,1 см ххүүрнэрнэ СоронзжоогСоронзжоогүүй бодист доменууд эмх журамгй бодист доменууд эмх журамгүүй й Бодисыг гадны соронзон оронд оруулахад домен Бодисыг гадны соронзон оронд оруулахад домен

ббүүрийн соронзон момент оронгийн дагуу цэгцрэх рийн соронзон момент оронгийн дагуу цэгцрэх хандлагатай болнохандлагатай болно

Ингэснээр ерИнгэснээр ерөөнхий соронзжилт нхий соронзжилт үүүүснэснэ Эл байдал их тЭл байдал их төөллөөв тусгаар кристаллын бв тусгаар кристаллын бүүтэц хэсэг тэц хэсэг

нь нэг доменыг нь нэг доменыг үүүүсгэдэг поликристалл бодист сгэдэг поликристалл бодист ажиглагднаажиглагдна

Том хэмжээний Том хэмжээний монокристалл монокристалл дээжид домены хана дээжид домены хана гэж нэрлэдэг домены гэж нэрлэдэг домены зааг нь шилжсэн зааг нь шилжсэн юмуу эргэсэн байж юмуу эргэсэн байж болноболно



Соронзжилтын муруйСоронзжилтын муруй Ферросоронзон бодисыг тороид Ферросоронзон бодисыг тороид

ороомгийн дотор оруулаяороомгийн дотор оруулая Алгуур Алгуур өөөөрчлрчлөөгдгдөөж байгаа гадны ж байгаа гадны HH

оронгоос соронзжилт оронгоос соронзжилт MM хэрхэн хэрхэн хамаарахыг график харуулнахамаарахыг график харуулна

HH оронг тороид ороомгийн горонг тороид ороомгийн гүүйдлээр йдлээр тохируулнатохируулна

Дээж анх соронзлогдоогДээж анх соронзлогдоогүүй бол й бол HHихсэхэд ихсэхэд MM тэгээс ханалтын тэгээс ханалтын MMSS ххүүртэл ртэл өөсч сч PP цэгт очноцэгт очно

Энэ цэгт бЭнэ цэгт бүүх диполь х диполь HH--ийн дагуу цэгцрэнэийн дагуу цэгцрэнэ HH--ийг цааш ихэсгэхэдийг цааш ихэсгэхэд MM нэмж ихсэхгнэмж ихсэхгүүйй

Цааш гадны оронгийн эрчмийг бууруулахад Цааш гадны оронгийн эрчмийг бууруулахад соронзжилт соронзжилт өөөөр замаар явж р замаар явж H=0H=0 үүедед MMrr утгатай болноутгатай болно

MMrr утгыг утгыг үүлдэгдэл соронзжилтлдэгдэл соронзжилт гэнэгэнэ

Энэ нь гадны оронг алга болголоо ч байнгын Энэ нь гадны оронг алга болголоо ч байнгын цэгцрэлт бцэгцрэлт бүүхий атомын момент олон тоотой хий атомын момент олон тоотой үүлдсэнтэй холбоотойлдсэнтэй холбоотой



ГистерезисГистерезис

Цааш соронзжилт анхныхаа чиглэлийн дагуу Цааш соронзжилт анхныхаа чиглэлийн дагуу өөснснөө

Оронг хангалттай ихэсгэвэл соронзжилтын хамгийн Оронг хангалттай ихэсгэвэл соронзжилтын хамгийн их их MMss утга буюу утга буюу PP цэгт хцэгт хүүрнэрнэ

Энд харагдах Энд харагдах үүзэгдлийг соронзон зэгдлийг соронзон гистерезисгистерезис гэх багэх ба Энэ нь ферросоронзын соронзжилт гадны оронгийн Энэ нь ферросоронзын соронзжилт гадны оронгийн

ххүүчлэгээс тчлэгээс төөдийгдийгүүй уул бодисын оршин байсан й уул бодисын оршин байсан ттөөлвлвөөөөс хэрхэн хамаарахыг харуулнас хэрхэн хамаарахыг харуулна

Гистерезис Гистерезис –– хоцрох гэсэн утгатай хоцрох гэсэн утгатай үүгг

Хэрэв Хэрэв HH оронг чиглэлийг нь оронг чиглэлийг нь өөөөрчилж рчилж хэмжээг нь ихэсгэвэл хангалттай их хэмжээг нь ихэсгэвэл хангалттай их HHcc утгын утгын үүед соронзжилт тэг болноед соронзжилт тэг болно

Энэ утгыг Энэ утгыг коэрцитив оронкоэрцитив орон гэнэгэнэ HH--ийн илийн илүүүү их хасах утганд их хасах утганд

соронзжилт чиглэлээ соронзжилт чиглэлээ өөөөрчилж рчилж QQ цэг цэг ххүүрээд хананарээд ханана

Ханалтын соронзжилт Ханалтын соронзжилт ––MMss болноболно Оронгийн хОронгийн хүүчлэг тэг болж буурахад члэг тэг болж буурахад

дээрхтэй тдээрхтэй төөссөөөөтэй дтэй дүүр зураг гарнар зураг гарна



Хатуу, зөөлөн материал Хатуу, зөөлөн материал Гадны оронг салгасны дараа ферросоронзон бодис Гадны оронг салгасны дараа ферросоронзон бодис

соронзлогдсон хэвээр соронзлогдсон хэвээр үүлддэг лддэг Иймд санах ойтой гэж Иймд санах ойтой гэж үүзэж болнозэж болно Зурагт Зурагт үүззүүүүлсэн битлсэн битүүүү муруй муруй –– гистерезисийн гогцоогистерезисийн гогцоо

ҮүҮүний хэлбэр ба хэмжээ бодисын шинж ний хэлбэр ба хэмжээ бодисын шинж чанараас болон чанараас болон үүйлчилж байгаа йлчилж байгаа оронгийн хамгийн их утгаас хамаарнаоронгийн хамгийн их утгаас хамаарна

Гистерезисийн Гистерезисийн үүзэгдлийг их тзэгдлийг их төөллөөв в B(H)B(H)хамаарлын хэлбэрээр хамаарлын хэлбэрээр үүззүүүүлдэглдэг

“Хатуу” соронзон материалын “Хатуу” соронзон материалын гистерезисийн гогцоо гистерезисийн гогцоо өөргргөөн, бн, бүүддүүүүнн

ҮҮлдэгдэл соронзжилт лдэгдэл соронзжилт BBrr ихтэйихтэй

Ийм материал соронзон чанараа амар Ийм материал соронзон чанараа амар алдахгалдахгүүйй

Соронзон “зСоронзон “зөөөөллөөн” материал нарийхан н” материал нарийхан гогцоотой, гогцоотой, үүлдэгдэл орон багатайлдэгдэл орон багатай

Хялбар соронзжиж, соронзоо алданаХялбар соронзжиж, соронзоо алдана



ЭнергиЭнерги B(H)B(H) хамаарлын муруйг хамаарлын муруйг өөөөр зорилгод бас ашигланар зорилгод бас ашиглана

Энэ муруйгаар хЭнэ муруйгаар хүүрээлэгдсэн талбай нь дээжийн нэгж рээлэгдсэн талбай нь дээжийн нэгж эзлэхэзлэхүүүүнд ноогдох соронзон оронгийн энергийг нд ноогдох соронзон оронгийн энергийг үүззүүүүлнэлнэ

Энэ бол соронзжих процессын Энэ бол соронзжих процессын үүед олж авсан энергиед олж авсан энерги

Тус энерги гадны оронгийн Тус энерги гадны оронгийн үүүүсгэгчээс гарнасгэгчээс гарна

Соронзжих Соронзжих үүйл явц дахин давтан явж байгаа бол йл явц дахин давтан явж байгаа бол соронзон энерги дулааны энергид шилжиж дээжийн соронзон энерги дулааны энергид шилжиж дээжийн температур нэмэгднэтемператур нэмэгднэ

Энэ Энэ үүүүднээс днээс үүзвэл хувьсах гзвэл хувьсах гүүйдэлд зориулсан йдэлд зориулсан трансформатор мэтийн багажийн зтрансформатор мэтийн багажийн зүүрхэвчинд рхэвчинд нарийхан гистерезисийн гогцоо бнарийхан гистерезисийн гогцоо бүүхий хий

Нэг циклэд харьцангуй бага энергээ алддаг соронзон Нэг циклэд харьцангуй бага энергээ алддаг соронзон ззөөөөллөөн материал хэрэглэх нь зохистойн материал хэрэглэх нь зохистой



Бусад соронзон материалБусад соронзон материал

Ферросоронзтой Ферросоронзтой (a (a зурагзураг) ) харьцуулж болохуйц 2 харьцуулж болохуйц 2 ттөөрлийн соронзон бодис байдагрлийн соронзон бодис байдаг

Эдгээр нь антиферросоронзон Эдгээр нь антиферросоронзон (b (b зурагзураг)), , феррисоронзон феррисоронзон (c (c зурагзураг))

Антиферросоронзон бодист зэргэлдээх атомын Антиферросоронзон бодист зэргэлдээх атомын моментууд антипараллель байрлалтаймоментууд антипараллель байрлалтай

ЕрЕрөөнхий днхий дүүндээ багавтар соронзжилт ндээ багавтар соронзжилт үүүүсгэнэсгэнэ Neel Neel температур гэж нэрлэх критик утгаас дээш температур гэж нэрлэх критик утгаас дээш

температурт цэгцрэл температурт цэгцрэл үүггүүй болж парасоронз болной болж парасоронз болно



ФеррисоронзФеррисоронз Магнетит Магнетит (Fe(Fe33OO44)) мэтийн феррисоронзон бодис мэтийн феррисоронзон бодис

ферросоронзтой адил шинжтэйферросоронзтой адил шинжтэй

Эд аяндаа соронзжих ба гистерезис ажиглагднаЭд аяндаа соронзжих ба гистерезис ажиглагдна

Цэгцэрсэн тЦэгцэрсэн төөллөөвтвтөөөө ялгаатай соронзон момент бялгаатай соронзон момент бүүхий хий 2 т2 төөрлийн диполиас тогтонорлийн диполиас тогтоно

Энэ нь ферросоронз ба антиферросоронзын Энэ нь ферросоронз ба антиферросоронзын соронзжилтын завсрын байрыг эзлэх нийт соронзжилтын завсрын байрыг эзлэх нийт соронзжилтийг соронзжилтийг үүүүсгэнэсгэнэ

Феррисоронз бас Феррисоронз бас Neel Neel температураас дээш утганд температураас дээш утганд парасоронз болнопарасоронз болно

Феррит гэдэг Феррит гэдэг FeFe33OO44--д д Neel Neel нь нь 858858 СС

Феррит санах ойтой, нарийхан гогцоотойФеррит санах ойтой, нарийхан гогцоотой

Цахилгаан Цахилгаан RR ихтэй, ихтэй, cc өөндндөөртэй учир ртэй учир өөндндөөр р давтамжийн электроникт нэн тохиромжтойдавтамжийн электроникт нэн тохиромжтой

Эдгээрийг компьютерийн санах ойд Эдгээрийг компьютерийн санах ойд өөргргөөн хэрэглэдэгн хэрэглэдэг


Documents

Elect Magnet 15