FORMA E NAMAZIT E TË DËRGUARIT [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] E PËRSHKRUAR PREJ FILLIMIT DERI NË FUND, SIKUR TË ISHIT DUKE E PARË Shejh Muhamed Nasirudin el-Albani

8/4/2019 FORMA E NAMAZIT E T DRGUARIT [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] E PRSHKRUAR PREJ FILLIMIT DERI N FUND, SI

1/153

1 MBUROJA.net

FFOORRMMAAEENNAAMMAAZZIITTEETTDDRRGGUUAARRIITT[sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]

EEPPRRSSHHKKRRUUAARRPPRREEJJFFIILLLLIIMMIITTDDEERRIINNFFUUNNDD,,SSIIKKUURRTTIISSHHIITTDDUUKKEEEEPPAARRShejh Muhamed Nasirudin el-Albani

Hyrje ................................................................................................................................... 4Metodologjia e ktij libri .................................................................................................. 7Thniet e Imamve n lidhje me pasimin e Sunetit dhe me mosprfilljen epikpamjeve t tyre q kundrshtojn at .................................................................... 9

1) Ebu Hanifja (rahimehull-llah) ................................................................................ 92) Malik ibn Enesi (rahimetull-llah) ......................................................................... 11

3) Shafiu (rahimehull-llah) ........................................................................................ 124) Ahmed ibn Hanbeli (rahimetull-llah) ................................................................. 15Braktisja e pikpamjeve t imamve nga ana e pasuesve t tyre, nse ato jan nkundrshtim me Sunnetin ............................................................................................. 18Prgjigje mdyshjeve ..................................................................................................... 20

Dilema e par: ............................................................................................................. 20Dilema e dyt: ............................................................................................................. 22Dilema e tret: ............................................................................................................. 27Dilema e katrt: ........................................................................................................... 29

T drejtuarit kah Qabja .................................................................................................. 32

Qndrimi n kmb gjat namazit ........................................................................... 35Namazi i personit t smur n pozit t ulur ....................................................... 35Namazi n anije .......................................................................................................... 36Ulja dhe qndrimi n kmb n namazin e nats (Tehexhxhud) .......................... 37Namazi me kpuc t mbathura dhe urdhri pr t br kshtu ......................... 37Namazi n Minber ...................................................................................................... 38Sutra dhe Obligimi pr t .......................................................................................... 39ka e prish namazin .................................................................................................. 41Ndalimi i faljes n drejtim t varrit .......................................................................... 41

Tekbiri .............................................................................................................................. 42Ngritja e duarve .............................................................................................................. 44Vendosja e dors s djatht mbi dorn e majt dhe urdhrimi pr kt ............ 44Vendosja e duarve n gjoks ...................................................................................... 44Shikimi n vendin e sexhdes dhe prulsia............................................................ 45

Lutjet e hapjes (Duat) ................................................................................................... 48Kndimi ........................................................................................................................... 53


2/153

2 MBUROJA.net

Kndimi i ajeteve nj nga nj .................................................................................... 53Domosdoshmria e El-Fatiha-s dhe rndsia e saj .............................................. 54Shfuqizimi i kndimit pas imamit n namazet me z ........................................... 56Detyrimi pr t knduar n namazet pa z ............................................................ 57Amini dhe thnia e tij me z nga imami ................................................................. 57Kndimi pas El-Fatiha-s .......................................................................................... 58Kombinimi i sureve t ngjashme dhe i t tjerave n nj rekat ............................. 60Lejimi i kndimit t vetm El-Fatiha-s .................................................................. 61Kndimi m z dhe n heshtje n pes namazet dhe n namazet tjera .............. 62Kndimi me z dhe n heshtje n namazin e nats (Tehexhxhud) ...................... 62ka kndonte ai [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] n namaze t ndryshme ........ 631- Namazi i Sabahut ................................................................................................... 63Kndimi n namazin sunnet para sabahut ............................................................. 652- Namazi i Dreks ..................................................................................................... 66

Kndimi i ajeteve pas El-Fatiha-s n dy rekatet e fundit .................................... 66Domosdoshmria e leximit t Fatiha-s n do rekat ........................................... 673- Namazi i Ikindis ................................................................................................... 674- Namazi i Akshamit ................................................................................................ 68Kndimi n namazin sunnet pas Akshamit ........................................................... 685- Namazi i Jacis ....................................................................................................... 686- Namazi i nats ........................................................................................................ 697-Namazi i Vitrit ......................................................................................................... 728- Namazi i xhumas ................................................................................................. 73

9- Namazi i Bajramit .................................................................................................. 7310- Namazi i xhenazes ............................................................................................... 74Tertili (Kndimi me tone t ngadalshme ritmike) dhe Zbukurimi i zrit gjatkndimit ........................................................................................................................... 75Prmirsimi i Imamit ..................................................................................................... 77Krkimi i strehimit dhe pshtyerja lehtas gjat namazit me qllim t sprapsjes stundimit ........................................................................................................................... 77Rukuja (prkulja) ............................................................................................................ 78

Prshkrimi i prkuljes ................................................................................................ 78Obligimi i qetsimit n ruku ..................................................................................... 79

Dhikret e rukun ........................................................................................................ 80Zgjatja e Rukus.......................................................................................................... 82Ndalimi i kndimit t Kur'anit n Ruku ................................................................. 83T drejtuarit pas rukus dhe ka duhet thn ather .......................................... 83Zgjatja e ktij qndrimi dhe obligimi pr tu qetsuar n t ................................ 87Sexhdja ......................................................................................................................... 89Rnia n sexhde me duar .......................................................................................... 89


3/153

3 MBUROJA.net

Prshkrimi i Sexhdes .................................................................................................. 90Obligimi pr tu qetsuar n sexhde ........................................................................ 92Dhikret e Sexhdes ....................................................................................................... 93Ndalimi i kndimit t Kur'anit n Sexhde .............................................................. 95Zgjatja e sexhdes ......................................................................................................... 96Rndsia e sexhdes ..................................................................................................... 96SSeexxhhddjjaa nn ttookk ddhhee nn sshhttrroojj ((hhaassrr)) .................................................................... 97Ngritja nga sexhdja .................................................................................................... 98Ulja muftarishen ndrmjet dy sexhdeve ................................................................... 98Ika ndrmjet dy sexhdeve ......................................................................................... 99Obligimi pr tu qetsuar ndrmjet dy sexhdeve .................................................. 99Zgjatja e uljes ndrmjet dy sexhdeve ....................................................................... 99Dhikret ndrmjet dy sexhdeve ................................................................................. 99Sexhdja e dyt ........................................................................................................... 100

Ulja e pushimit .......................................................................................................... 101Mbshtetja n duar gjat ngritjes pr n rekatin tjetr ........................................ 101Rekati i dyt............................................................................................................... 101Obligimi i kndimit t sures El-Fatiha n do rekat ............................................ 101

Teshehudi i par ........................................................................................................... 103Lvizja e gishtit n teshehhud................................................................................... 103Obligimi i teshehhudit t par dhe vlefshmria e t luturit gjat tij ................... 105Llojet e teshehudeve................................................................................................. 105Es-Salah ala En-nebijj (Drgimi i Salavateve mbi t Drguarin) - Vendi dhe

mnyra e drgimit .................................................................................................... 109Dobi t rndsishme lidhur me drgimin e salavateve mbi t Drguarin eummetit ...................................................................................................................... 111Duaja n teshehhudin e par ..................................................................................... 120

Ngritja n rekatin e tret e pastaj n t katrtin ....................................................... 122Kunuti n pes namazet pr shkak t ndonj fatkeqsie ........................................ 123

Kunuti n namazin e vitrit ....................................................................................... 123Obligimi i ktij teshehudi .......................................................................................... 125Obligimi i drgimit t salavateve mbi t Drguarin [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] n kt teshehud ................................................................................................ 125

Obligimi pr t krkuar strehim nga katr gjra para brjes s duas ............. 126Duaja para Selamit dhe llojet e ndryshme t saj ...................................................... 127Teslimi (prshndetja e paqes) .................................................................................... 131

Obligimi i teslimit...................................................................................................... 132SHTOJC ....................................................................................................................... 133SHTOJCA 1.................................................................................................................... 134SHTOJCA 2.................................................................................................................... 140


4/153

4 MBUROJA.net

SHTOJCA 3.................................................................................................................... 141SHTOJCA 4.................................................................................................................... 142SHTOJCA 5.................................................................................................................... 144SHTOJCA 6.................................................................................................................... 147SHTOJCA 7.................................................................................................................... 150SHTOJCA 8.................................................................................................................... 151

HHyyrrjjee

Lavdrimi i qoft All-llahut, i Cili ua bri Namazin detyrim robrve t tij dhe i urdhroiq ta zbatojn dhe ta kryejn si duhet; i Cili e lidhi suksesin dhe lumturin me prulsinn namaz; i Cili e bri kriter dallimi mes kufrit dhe imanit; dhe i Cili e bri pengimtarnga veprat e turpshme dhe t kqija.

Paqja dhe salavatet qofshin me t Drguarin, Muhammedin, t cilit iu ishin drejtuarFjalt e t Lartsuarit:

Dhe ne ta zbritm ty shpalljen, q ti tua komentosh njerzve se ka u sht zbrituratyre1,

dhe i cili plotsisht e prmbushi kt detyr. Namazi ka qen nj ndr gjrat m t

rndsishme t ciln ai ua shpjegoi njerzve, gojarisht dhe praktikisht, madje edhe dukeu falur n minber njher, duke qndruar n kmb, duke br ruku dhe duke brsexhde dhe pastaj duke u thn:

)) ((

Un e bra kt q ju t m prcillni mua dhe ta msoni namazin tim.2

Ai na ka detyruar q ta prcjellim namazin e tij, duke thn:

)) ((

Faluni ashtu si m keni par mua duke u falur3.

1 En-Nahl: 442 Buhariu dhe Muslimi - m von pason n trsi.3 Buhariu, Muslimi dhe Ahmedi. Shih Irvaul Galil nr.213


5/153

5 MBUROJA.net

Ai, po ashtu, e prgzoi at q falet si ai se do t ket marrveshje t shenjt me All-llahun se do t hyj n xhennet, duke thn:

Jan pes namaze t cilat All-llahu i Gjithfuqishm dhe i Lartsuar i ka br tdetyrueshme. Ai i cili merr abdes si duhet, i fal ato n koht e tyre dhe sht i

plot n rukut, n sexhdet dhe n prulsi, ai ka garanci nga All-llahu se do tafal at; ai i cili nuk vepron kshtu, nuk ka garanci nga All-llahu: nse do, Ai efal, e nse do, Ai e ndshkon.4

Paqja dhe salavatet qofshin gjithashtu mbi familjen e tij dhe mbi shokt e tij tdevotshm dhe t dlir, t cilt na e prcolln neve adhurimin, namazin, fjalt dheveprat e tij [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe t cilt bn q kto dhe vetm kto tjen njmedhheb dhe shmblltyr q duhet pasuar, dhe po ashtu mbi ata t cilt pasojnhapate tyre dhe ecin rrugs s tyre, deri n Ditn e Gjykimit.

Kur e kreva leximin e Kapitullit (Librit) t Namazit n Et-Tergib vet-Terhib nga El-Hafidh El-Mundhiriu (rahimehull-llah), dhe t msuarit e tij vllezrve tan selefij parakatr vitesh, na u b e qart t gjithve pozita e rndsishme e namazit n Islam, si dheshprblimi, mshira dhe respekti q i pret ata t cilt e zbatojn dhe e kryejn si duhet;dhe se tr kjo ndryshon varsisht nga afrsia m namazin e t Drguarit [sal-lall-llahualejhi ve sel-lem]. sht kjo pr ka ai bn me dije n thnien e tij:

Me t vrtet, robi fal nj namaz nga i cili nuk i shkruhet asgj, prvese nj edhjeta, e nnta, e teta, e shtata, e gjashta, e pesta, e katrta, e treta, ose gjysma etij.5

Prandaj, ua trhoqa vrejtjen vllezrve se nuk sht e mundur ta kryejm namazin siduhet e as ti afrohemi atij prderisa nuk i dim formn e detajizuar t namazit t tDrguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], duke i prfshir gjrat thelbsore, mnyrat,format, lutjet (duat) dhe prkujtimet (dhikret) e tij, dhe kur t mundohemi q kt dije tazbatojm n praktik me kujdes, vetm ather mund t shpresojm q namazi yn do tna ndaloj nga veprat e turpshme e t kqija, dhe se shprblimi dhe bekimi i prmendurn transmetime do t shkruhet pr ne.

Megjithat, njohja n detaje e t gjitha ktyre aspekteve t namazit ka pak gjasa t arrihetnga shumica e njerzve sot, madje edhe nga shum dijetar, pr shkak t kufizimit ttyre n medhhebe t veanta. Por, si e di dokush q merret me prmbledhjen dhestudimin e Sunnetit t pastr, n do medhheb gjenden sunnete q nuk hasen nmedhhebet e tjera. Prve ksaj, n do medhheb hasim vepra dhe thnie q nuk mund

4 Maliku, Ebu Davudi, Nesaiu dhe Ibn Hibbani. Hadith sahih, i shpallur sahih nga disa Imam. E kam dhntahrixhin e tij n Sahih Ebi Davud (451, 1276).5Sahih - I mbledhur nga Ibn El-Mubareku n Ez-Zuhd (10/21/1-2), nga Ebu Davudi dhe Nesaiu, me sened tmir; e kam dhn Tahrixhin e tij n Sahih Ebi Davud (761).


6/153

6 MBUROJA.net

t prcillen n mnyr autentike deri te i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Kjo qtham, m s shumti gjendet n librat e dijetarve t mvonshm.6Shum rivajete ata mekmbngulsi ia veshin t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]!7Kjo sht arsyeja

6 Dijetari i mirnjohur i shkolls hanefite Ebul-Hasenat el-Laknevi thot n En-Nafi El-Kebir Limen Jutali

El-Xhami Es-Sagir (f.122-3), pas klasifikimit t librave t fikhut hanefij dhe pas sqarimit se cilat prej tyrejan t besueshme e cilat sjan:

E gjith ajo q tham pr shkallt relative t ktyre prmbledhjeve ka t bj me shtjet e fikhut tshtjelluara n to. Megjithat, sa i prket prmbajtjes s tyre t haditheve t t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ather nuk vlen, sepse shum libra n t cilt ajka e fukahas mbshtetet

jan plot me hadithe t shpikura, e t mos flasim pr vendimet e dijetarve. sht e qart ngaanalizat e zgjeruara q, edhe pse autort e tyre ishin kompetent, ata qen t pakujdesshm ncitimet e transmetimeve.

Nj prej ktyre haditheve t rreme, t shpikura, t cilat gjenden n disa prej librave m t mir, sht: Ai icili fal namazet e detyrueshme n t premten e fundit t Ramazanit, kjo do t jet pr t kompensim pr donamaz t pafalur gjat jets s tij deri n moshn 70 vjeare! Laknevi (rahimehull-llah) thot n El-Athar el-

Merfuah fil-Ahbar el-Mevduah (f.315), pas transmetimit t ktij hadithi:

Ali el-Kariu thot n El-Mevduat es-Sugra dhe el-Kubra-n e tij: Kjo sht plotsisht e pavrtetdhe e kundrshton ixhman (njzshmria e mendimeve) se nj akt i adhurimit nuk mund tikompensoj t tjerat q kan mbetur pa u kryer me vite t tra. Prandaj, nuk ka arsye q ta citojmautorin e En-Nihaje-s e as komentuesit e tjer n El-Hidajeh, sepse ata as nuk jan dijetar tHadithit e as q ia referojn kt hadith ndonjrit prej prmbledhsve t Hadithit.

Shevkani, po ashtu, prmend kt hadith n El-Fevaid el-Mexhmuah fil-Ehadith el-Mevduah me fjal tngjashme dhe pastaj thot (fq.54):

Ky sht padyshim i shpikur. Un, bile, nuk mund ta gjej n asnj prmbledhje t haditheve tshpikura. Megjithat, u b i popullarizuar n mesin e studentve t fikhut n qytetin Sana n kohnton dhe shumica prej tyre filluan t vepronin me kt hadith. Nuk e di se kush e shpiku pr ta -All-llahu i poshtroft gnjeshtart.

Laknevi thot m tutje:Q t vendoset se ky hadith, i cili haset n librat e ritualeve dhe t duave, sht i shpikur, kam

prpiluar nj ese t shkurtr me argument transmetues dhe intelektual, t quajtur Largimi iVllazris nga Shpifja e s Premtes s Fundit t Ramazanit, n t ciln kam mbushur zbraztira,q t ndriohen mendjet dhe vesht prej thashethemeve, pra, konsultojeni pr vlern e saj n kttem dhe pr kualitetin e lart.

Prania e haditheve t ngjashme t shpikura n librat e fikhut, shkatrron besueshmrin e haditheve t tjera,t cilat nuk i citojn prej librave t besueshm t Hadithit. Fjalt e dijetarit t mirnjohur t shkolls hanefiteAli el-Kariut aludojn n kt:

Muslimani duhet ta marr hadithin prej njerzve q jan ekspert n at lmi, si thot nj fjal evjetr arabe: Populli i Meks i njeh m s miri rrugt malore t saj dhe I zoti i shtpis e di m smiri se far ka n t.

7 Fjalt e Imam Neveviut (rahimehull-llah) n El-Mexhmu Sherh al-Muhadhdhhab (1/60) mund t prmblidhensi vijon:

Dijetart hulumtues t Njerzve t Hadithit dhe t tjert thon q, nse hadithi sht i dobt, nukdo t thuhet pr t, I Drguari i All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thn/ka br/kaurdhruar/ka ndaluar... ose fardo fraze tjetr q emron siguri. Por, n vend t ksaj, do tthuhet, transmetohet se /citohet tregohet nga ai... ose fraza t tjera q sugjerojn pasiguri. Thonse frazat e siguris jan pr hadithet sahih dhe hasen, dhe se frazat pasiguris vlejn pr do gjtjetr. Sepse frazat q emrtojn siguri, nnkuptojn se ajo q vijon, sht autentike, prandaj mundt prdoren vetm n rast t asaj ka sht autentike; prndryshe, si pasoj, dikush do t mund tgnjente ndaj tij [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Kjo praktik injorohet nga shumica e fukahas skohs son, madje nga shumica e dijetarve t fardo disipline, prve nga muhadditht eshkatht. Kjo sht nj pakujdesi neveritse, sepse ata shpesh thon pr nj hadith sahih,


7/153

7 MBUROJA.net

pse dijetart e hadithit - All-llahu i shprbleft - kan punuar libra t Tahrixhit rrethlibrave t njohur t dijetarve t mvonshm, duke e shpjeguar shkalln e do hadithi tdhn n t: se a sht autentik, i dobt apo i shpikur. Shembuj t ktyre librave tTahrixhit jan: El-Inaje fi Marife Ahadith el-Hidaje dhe Et-Turuk vel-Vesail fiTuhrixh Ehadith Thelasatid-Dalail nga Abdul-Kadir ibn Muhammed El-Kurejshi El-

Hanefi; Nasb er-Rajeh li Ahadith el-Hidaje nga Hafidh Zejlai dhe versioni i tij ishkurtuar ed-Diraje, nga Hafidh Ibn Haxhr el-Askalani, i cili po ashtu ka shkruarTalkhis el-Habir fi Takhrixh Ahadith er-Raafi'i el-Kabir. Ka edhe shum t tjerprmendja e t cilve vetm do t na e zgjaste kt diskutim.8

Them: Pasi q njohja e ktyre gjrave n detaje sht e pamundur pr shumicn enjerzve, ua shkrova kt libr q t msojm formn e namazit t Pejgamberit sipasudhzimit t tij t udhzohen, duke shpresuar prej All-llahut at q ua ka premtuar ngjuh t Pejgamberit t vet. Kush thrret n udhzim, ka shprblim sikur ata q epasojn, duke mos u paksuar aspak nga shprblimi i tyre. (Transmeton Muslimi.

Shih Zinxhiri i haditheve t vrteta nr: 863.)

MMeettooddoollooggjjiiaa ee kkttiijj lliibbrriiPasi qllimi i ktij libri sht t bart udhzimin e t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] lidhur me namazin, ishte e natyrshme se nuk do ta kufizoja veten n nj medhhebt caktuar, pr arsyet q prmendm m par. Prandaj, kam dhn vetm at q nmnyr autentike sht dshmuar prej tij [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], si edhe kaqen gjithmon drejtimi i dijetarve t hadithit,9si i t mhershmve, ashtu edhe i t

mvonshmve10, si flet kjo thnie e bukur:

transmetohet nga ai se... dhe pr at daifai tha dhe kshtu dhe kshtu transmetohet... dhe kjosht larg prej s vrtets.

8 Shnime t botuesit: Gjithashtu, n kt kategori jan veprat e msuesit ton, autorit t Irvaa el-Ghalil fitakhrixh Menar s-Sabil n tet vllime, dhe t Ghajeh el-Meram fi Takhrixh Ahadith el-Halaal vel-Haraam, q sht nj tahrixh i haditheve t gjetura n librin Hallalli dhe Harami n Islam, t Dr. Jusuf El-Kardavit (i cili prmban shum hadithe daife).9 Abdul-Haxhxh (Ebul-Hasenat) El-Laknevi thot n Imam el-Kalem fima jataallak bil-Kiraah Khalf el-imaam (f.156), si vijon:

Kushdo q zhytet n oqeanet e fikhut dhe n bazat e jurisprudencs, mendjehapur dhe paparagjykime, do t shoh me siguri se n shumicn e shtjeve kryesore dhe ansore, n t cilatdijetart jan ndar n mendime, medhhebi i dijetarve t hadithit sht m i paluhatshmi ndrmedhhebet e tjera. Sa her deprtoj npr degt e mendimeve t ndryshme, vij n prfundim sepikpamjet e muhaddithve i jan m s afrmi drejtsis - shprblimi i tyre sht tek All-llahu dheAi do ti falnderoj. Si mund t jet ndryshe, kur ata jan trashgimtart e vrtet t t Drguarit[sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe prfaqsues t sinqert t ligjit t tij, All-llahu na prfshift ngrupin e tyre dhe na bft prej atyre q vdesin duke i dashur ato.

10 Dijetari i mirnjohur i shkolls shafite Subkiu thot n el-Fetava (1/148):shtja m e rndsishme e muslimanve sht namazi, pr t cilin do musliman duhet tkujdeset dhe t siguroj zbatimin e tij dhe ti prforcoj elementet thelbsore t tij. Lidhur me


8/153

8 MBUROJA.net

Njerzit e Hadithit jan Njerzit e t Drguarit, edhe pse nuk e shoqrojn at,ata jan me t n do moment.11

Kshtu, ky libr, me dshirn e All-llahut, do t prmbledh tr at q sht eshprndar n librat e Hadithit dhe t fikhut, pa marr parasysh dallimet mes

medhhebeve. Mirpo, ky ka t bj me temn ton, kshtu q prfundimet e sakta nkt libr nuk do t mund t gjenden ashtu t plota n asnj libr dhe n asnj medhheb.Prandaj, ata t cilt veprojn sipas tij, me dshirn e All-llahut, do t bhen n mesin eatyre q All-llahu i ka udhzuar:

))213

Allahu i udhzoi besimtart q ta kuptojn t vrtetn n shtjet t cilat t tjertnuk pajtoheshin. All-llahu e udhzon n rrugn e drejt k t doj.12

Kur i prvetsova kto parime, d.m.th. ti prmbahem Sunnetit autentik dhe ti zbatoj nkt libr, si dhe n t tjert, e dita se, me siguri, kjo nuk do t knaqte do grupnjerzish a sekt. N t vrtet, kjo do t rezultonte q disa, n mos shumica e tyre, t mfyejn me gjuhn e tyre ose t m kritikojn me lapsat e tyre. Kjo nuk m brengos, sepseun, gjithashtu, e di se ti knaqsh t gjith sht nocion i paarritshm dhe Ai i cili ehidhron All-llahun duke i knaqur t tjert, All-llahu do ta lr at n mshirn enjerzve, si ka thn i Drguari i All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem].13All-llahue shprbleft autorin e vargjeve q pasojn:

Kurr nuk do t mund tu shptoj fyerjeve,

Edhe sikur t isha brenda n shpell, n malet shkmbore;Ngase askush nuk mund t shptoj nga njerzit i palnduar,Edhe po q se fshihet pas krahve t shqiponjs

Mua m mjafton besimi q kjo sht rruga m e drejt, t ciln All-llahu i ka urdhruarbesimtart ta ndjekin, t ciln i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], Zotriu i t

namazin ka shtje pr t cilat ekziston njzshmria, ku nuk mund ti iket s vrtets, dhe shtjet tjera n t cilat dijetart jan ndar n mendime. Qasja korrekte sht ose t mnjanohenkundrshtimet, nse sht e mundur, ose t shikohet se sht e dshmuar n mnyr autentikenga i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe ti prmbahemi asaj. Kur ndokush e bn kt,namazi i tij do t jet korrekt dhe i drejt, dhe i prfshir n fjalt e All-llahut t Lartsuar:Kushdoq shpreson ta takoj Zotin e tij, le t punoj si duhet vepra t mira. (El-Kehf, 18: 110)

Un them: Qasja e fundit sht superiore, bile e obligueshme, sepse shqyrtimi i par, duke qen edhe ipamundshm n shum shtje, nuk i prmbahet urdhrit t t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]:

Faluni ashtu si m keni par mua duke u falur, por n vend t ksaj shpie tek ajo q namazi injrit t jet qartazi i ndryshm me t t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem].

11 Nga poezia e Hasan ibn Muhammed en-Neseviut, sikurse transmetohet nga Hafiz Dija ed-din el-Makdisin artikullin pr ekselencn e Hadithit dhe Njerzve t tij.12 Bekare: 2: 21313 Tirmidhiu, Kudaliu, Ibn Bushrani dhe t tjert.


9/153

9 MBUROJA.net

Drguarve, e ka shpjeguar. Kjo sht rruga t ciln e kan trasuar Paraardhsit eDevotshm (selefus-salih): sahabt, trashgimtart e tyre dhe ata pas tyre, duke prfshiredhe katr Imamt, medhhebeve t t cilve shumica e muslimanve sot u prkasin. Tgjith ata jan pajtuar pr domosdoshmrin e pasimit t Sunetit dhe t referimit n t,pr mosprfilljen e do mendimi q sht n kundrshtim me t, pa marr parasysh

pozitn e lart t proklamuesit t atij mendimi, sepse statusi i Lajmtarit t All-llahut[sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] sht shum m i madh dhe rruga e udhzimit t tij m edrejt. Andaj, kam ecur hapave t tyre dhe kam zbatuar urdhrat e tyre pr tu kapur prhadithe, edhe nse kjo kundrshton pikpamjet e tyre. Kta urdhra t tyre kan pasurndikim tejet t madh n mua, n ndjekjen time t ksaj rruge t drejt dhe n refuzimintim t taklidit (pasimit verbrisht).

E lus All-llahun e Lartsuar ti shprblej ata pa mas.

TThhnniieett ee IImmaammvvee nn lliiddhhjjee mmee ppaassiimmiinn ee SSuunneettiitt ddhhee mmee mmoosspprrffiilllljjeennee ppiikkppaammjjeevvee tt ttyyrree qq kkuunnddrrsshhttoojjnn aattDo t ishte e dobishme ti japim disa thnie ktu, se ndoshta kjo do ti rikujtoj dhe do tikshilloj ata q pasojn mendimin e Imamve verbrisht14- madje t atyre q jan nshkall m t ult se Imamt -, duke ngulmuar n medhhebet ose pikpamjet e tyre,sikur kto t kishin zbritur nga qielli! Por, All-llahu, i Gjithfuqishmi dhe i Lartsuarithot:

Prcillni (o njerz!) Shpalljen t drguar nga Zoti juaj dhe mos merrni dik tjetr prmbrojts dhe shok pos Atij. Pak ka prej jush q rikujtojn kshilln.15

11)) EEbbuu HHaanniiffjjaa ((rraahhiimmeehhuullll--llllaahh))

I pari prej tyre sht Imami Ebu Hanife en-Numan ibn Thabit (rahimehull-llah), shokte t cilit kan prcjell nga ai thnie t ndryshme dhe shprehje t shumta, t gjitha ktoshpn n nj gj, e kjo sht domosdoshmria pr t pranuar Hadithin dhe pr t hequr

dor nga ndjekja e mendimit t imamve q e kundrshtojn at:

14 Kjo sht form e taklidit (pasim verbazi), t cilit i referohet Imam Tahaviu:Vetm kush sht i marr ose konformist pason verbrisht ndonj mendim - cituar nga dijetari imirnjohur i shkolls hanefite Ibn Abidini n Rasm el-Mufti (vllimi 1, f.32, nga prmbledhja e esevet tij).

15 El-Araf, 7: 3


10/153

10 MBUROJA.net

1. Nse vrtetohet se nj hadith sht sahih, ather ai sht medhhebi im.162. Nuk i lejohet askujt q ti pranoj pikpamjet tona, nse nuk e di se ku i kemi

marr ato17

N nj transmetim, sht e ndaluar pr dik q nuk e njeh argumentin tim t

sjell gjykime duke u bazuar n fjalt e mia.

Nj transmetim tjetr shton, Sepse ne jemi njerz: e themi nj gj nj dit dhe etrheqim at ditn tjetr.

E n nj an tjetr, Mjer pr ty, o Jakub!18Mos shkruaj do gj q dgjon prejmeje, se ndodh q ta mbaj nj mendim sot dhe ta hedh posht t nesrmen, ose tmbaj nj mendim nesr e ta hedh posht pasnesr.19

16

Ibn Abidini n el-Hashije (1/63) dhe n esen e tij Rasm el-Muftie (1/4 nga prmbledhja e eseve t IbnAbidinit), shejh Salih el-Fulani n Ikaz el-Himam (f.62) dhe t tjert. Ibn Abidini ka cituar nga Sharh el-Hidaje eIbn el-Shahne el-Kebirit, msuesit t Ibn el-Humamit, kt:

Kur nj hadith q sht n kundrshtim me medhhebin vrtetohet se sht sahih, ather njriduhet t veproj sipas tij dhe ta bj at medhheb t tij. T vepruarit me hadith nuk do tzhvleftsoj t qent e tij hanefi, ngase sht transmetuar n mnyr t sigurt se Ebu Hanifja kathn:Kur pr nj hadith vrtetohet se sht sahih, ather ai sht medhhebi im, dhe kjo shttransmetuar prej Imam Ibn Abdul-Berrit nga Ebu Hanifja dhe imamt e tjer.

Kjo sht pjes e dituris s plot dhe e devotshmris s Imamve, sepse ata, duke e thn kt, kan brme dije se nuk kan qen t udhzuar n trsi n Sunet, dhe Imam Shafiu e ka qartsuar kt plotsisht(shih m von). Ka ndodhur q ata ta kundrshtonin ndonj sunet, sepse nuk kishin dijeni pr t. Prandaj,ata na kan urdhruar q ti prmbahemi Sunetit dhe ta konsiderojm at si pjes t medhhebit t tyre. All-llahu i mshiroft ata t gjith.17 Ibn Abdul-Berri n el-Intikaafi Fedail eth-Thelatheh El-Eim-meh El-Fukaha (f.145), Ibn El-Kajimi n Ilam Al-

Mukiin (2/309), Ibn Abidini n fusnotat e tij mbi el-Bahr er-Raik (6/293) dhe n Rasm el-Mufti (f.29, 32) dheSharani n el-Mizan (1/55) me transmetimin e dyt. Transmetimi i fundit sht prmbledhur nga Abbas ed-Devri n et-Tarik nga Ibn Meini (2/77/1) me sened sahih nn autoritetin e Zaferit, nxnsit t Imam EbuHanifes. Transmetime t ngjashme ekzistojn nn autoritetin e shokve t Ebu Hanifes: Zaferit, Ebu Jusufitdhe Afijeh ibn Jezidit; Ikaz (f.52). Ibn El-Kajjimi fuqishm vrteton autenticitetin e tij nn autoritetin e Ebu

Jusufit n Ilam al-Mukiin (2/344). Shtojca n transmetimin e dyt u referohet nga editori i Ikazit (f.65) IbnAbdul-Berrit, Ibn El-Kajjimit dhe t tjerve.Nse kjo sht ajo q thon pr dik q nuk e njeh argumentin e tyre, far do t ishte reagimi ndaj atij q edi se argumenti kundrshton thnie e tyre, por prapseprap merr vendime n kundrshtim meargumentin?! Prandaj, mendoni rreth ksaj thnieje, sepse kjo mjafton q t thej ndjekjen verbazi tmendimit. Kjo sht arsyeja pse njri prej dijetarve mukal-lid, kur kritikova sjelljen e tij t nj vendimi dukeprdorur fjalt e Ebu Hanifes pa njohur argumentin, refuzoi t besonte se kjo sht thnie e Ebu Hanifes!18 Ebu Jusufi (rahimehull-llah), student i dalluar i Ebu Hanifes.19 Kjo ishte ngase Imami shpesh i bazonte pikpamjet e veta n Kijas (Analogji), pas s cils do ti shfaqej njanalogji m e fort, ose ndonj hadith i t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] do ti mbrrinte atij,kshtu q ai do ta pranonte at dhe do ta hidhte posht mendimin e dhn m par. Fjalt e Sharanit n el-

Mizan (1/62) jan prmbledhur kshtu:sht bindje jona si dhe e do hulumtuesi pr Imam Ebu Hanifen [radijall-llahu anhu] se, sikur tkishte jetuar ai deri n regjistrimin e Sheriatit dhe n udhtimet e Ruajtsve t Hadithit nprqytete dhe skaje t ndryshme me qllim t prmbledhjes dhe t prvetsimit t tij, ai do ta kishtepranuar at dhe do ti kishte shprfillur analogjit e bra m par. Dhe sasia e Kijasit n medhhebin


11/153

11 MBUROJA.net

3. Kur them di q kundrshton librin e All-llahut t Lartsuar ose at q shttransmetuar nga i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ather mos eprfillni fjaln time.20

22)) MMaalliikk iibbnn EEnneessii ((rraahhiimmeettuullll--llllaahh))

Sa i prket Imamit Malik ibn Enes, ai ka thn:

1. Vrtet, un jam vetm nj i vdekshm. Bj gabime (nganjher) dhe kam tdrejt (nganjher). Prandaj, vshtroni mendimet e mia: gjith at q pajtohet meLibrin dhe Sunetin, pranojeni; gjith at q nuk pajtohet me Librin dhe Sunetin,mos e prfillni.21

e tij do t kishte qen e pakt sikurse n medhhebet e tjera. Por, pasi q argumentet e Sheriatit qenshprndar nga Trashgimtart dhe pasardhsit e tyre dhe nuk qen prmbledhur gjat jets s tij,

qe e pashmangshme q t kt shum kijas n medhhebin e tij, n krahasim m t imamve t tjer.Dijetart e mvonshm ndrmorn udhtime pr t gjetur dhe pr t prmbledhur hadithe nqytete t ndryshme dhe i shnuan ato. Kshtu, disa hadithe t Sheriatit i shpjegojn t tjerat. Kjo,pra, sht arsyeja pr sasin e madhe t kijasit n kt medhheb, derisa n medhhebet e tjera shtm e pakt.

Ebul-Hasenat el-Laknevi ka cituar fjalt e tij n trsi n en-Nafi el-Kebir (f.135), duke e shqyrtuar dhe duke uzgjeruar m shum rreth ksaj n fusnotat e tij. Prandaj, kush dshiron t konsultohet, le ta bj aty.Pasi kjo sht arsyeja pse Ebu Hanifja nganjher pa qllim ka kundrshtuar hadithin autentik - dhe kjosht plotsisht arsye e pranueshme, sepse All-llahu nuk e ngarkon ask prtej mundsive t tij -, nuk shte lejuar ta fyejm pr kt, si kan vepruar disa injorant. N t vrtet, sht e obligueshme q tarespektojm, sepse ai sht njri nga imamt e muslimanve, nprmjet t t cilve ky Din sht ruajtur dhena sht dorzuar neve, me t gjitha degt e tij. Dhe, po ashtu, sepse ai sht i shprblyer n cilindo rast,qoft kur gabon, qoft kur ia qllon. Dhe ithtarve t tij nuk u lejohet t vazhdojn ndjekjen e deklaratave t

tij q kundrshtojn hadithet autentike, ngase ato deklarata prfundimisht nuk i prkasin medhhebit t tij,si tregon thnia e msiprme. Sepse kto jan dy ekstreme dhe e vrteta qndron n mes. Zoti yn! Falnane dhe vllezrit tan q besuan para nesh; dhe mos l n zemrat tona urrejtje kundr atyre q besuan. Zotiyn! Ti, me t vrtet, je plot mirsi, Mshirues. (El-Hashr, 59: 10)20 El-Fulani n Ikaz el-Himam (f.50) duke e gjurmuar deri te Imam Muhammedi, dhe pastaj duke thn:

Kjo nuk ka t bj me muxhtehidin, sepse ai, sidokudo, nuk sht i lidhur me pikpamjet e tyre,por ka t bj me muka-lidin.

Sharani u zgjerua rreth ksaj n el-Mizan (1/26):Nse thuhet: duhet t bj me hadithet q imami im nuk i ka prdorur, por kan dal t vrtetapas vdekjes s tij?, prgjigjja m e mir do t ishte: T veprosh me to, ngase po t kishte parimami yt se jan autentike, do t t kishte udhzuar ty q t punosh me to, sepse t gjith Imamtkan qen robr n dorn e Sheriatit. Ai i cili vepron kshtu, ka kapur t mirn me t dy duart e tij,ndrsa ai i cili thot: Nuk do t veproj me hadith, prderisa Imami yn nuk ka br nj gj t till,ai nuk do t shfrytzoj nj dobi t madhe, si sht rasti me shum pasues t Imamve tmedhhebeve. Do t ishte m mir pr ta sikur t vepronin n do hadith t shpallur autentik paskohs s Imamit, duke zbatuar kshtu dshirn e Imamve, sepse sht bindje e thell jona se, po tkishin jetuar m shum dhe t kishin hasur se ato hadithe jan gjetur pas kohs s tyre janautentike, ather do ti kishin pranuar definitivisht dhe do t kishin vepruar n prshtatje me to,duke shprfillur do analogji q kan br m par dhe cilndo pikpamje q kan pasur mhert..

21 Ibn Abdul-Berri n Xhami Bejan el-Ilm (2/32), Ibn Hazmi duke cituar prej tij n Usul el-Ahkam (6/149), dheksisoj el-Fulani (f.72).


12/153

12 MBUROJA.net

2. Secilit pas t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] do ti refuzohen dhe doti pranohen thniet e tij, por jo edhe t t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem].22

3. Ibn Vehbiu ka thn:Kam dgjuar q, kur Maliku sht pyetur pr pastrimin midis gishtrinjve tkmbve gjat abdesit, ai tha:Njerzit nuk jan t detyruar ta bjn kt. Nuk iuafrova, derisa turma u paksua e ather i thash:Ne dim nj sunet n lidhje mekt. Ai tha:E far sht ai?. Un i thash:Na kan rrfyer Lejth ibn Sadi, IbnLehia dhe Amr ibn el-Harithi nga Jezid ibn Amr el-Meafiriu, e ky ngaAbdurr-Rrahman el-Hubuliu, ky nga el-Mustevrid ibn Shaddad el-Kurashiu, icili ka thn:Kam par t Drguarin e All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]duke frkuar me gishtin e tij t vogl mes gishtrinjve t kmbve t tij. Ai tha:

Ky hadith sht i mir. Nuk kam dgjuar pr t fare, deri m tash. Pas ksaj, edgjova duke u pyetur pr t njjtn gj e ai urdhronte frkimin mesgishtrinjve t kmbve.23

33)) SShhaaffiiuu ((rraahhiimmeehhuullll--llllaahh))

Sa i prket Imam Shafiut, citimet nga ai jan m t shumtat dhe m t bukurat24ndrsapasuesit e tij qen m t mirt n ndjekjen e tyre:

1. Sunetet e t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] sikurse q mbrrijn,ashtu edhe i ikin secilit prej nesh. Prandaj, sa her q e them nj mendim ose

22 Kjo sht mir e njohur n mesin e dijetarve t mvonshm si thnie e Malikut. Ibn Abdul-Hadi e kashpallur at sahih n Irshad es-Salik (227/1). Ibn Abdul-Berri n Xhami Bejan el-Ilm (2/91) dhe Ibn Hazmi nUsul el-Akham (6/145, 179) e ka transmetuar si thnie t el-Hakam Ibn Utejbet dhe t Muxhahidit. Taki ed-Din es-Subkiu e ka dhn at, i mahnitur me bukurin e saj, n el-Fetava (1/148), si thnie t Ibn Abasit dhepastaj ka thn:

Kto fjal jan fillimisht t Ibn Abasit dhe t Muxhahidit, prej t cilve Maliku [radijall-llahu anhu]i mori dhe u b i famshm pr to. Duket se Imam Ahmedi e mori pastaj kt thnie prej tyre, si kathn Ebu Davudi nMesailin e Imam Ahmedit (f.276):Kam dgjuar Ahmedin duke thn:dokush pranohet dhe refuzohet pr mendimet e veta, me prjashtim t t Drguarit [sal-lall-llahualejhi ve sel-lem].

23 Nga Parathnia n el-Xherh vet-Tadil t Ibn Ebi Hatimin, fq.31-2.24 Ibn Hazmi thot n Usul el-Ahkam (6/118):

Me t vrtet, t gjith fukahat, mendimet e t cilve pasohen, kundrshtonin taklidin dhendalonin shokt e tyre nga ndjekja e mendimit t tyre verbazi. M i ashpri prej tyre n kt aspektka qen Shafiu (rahimehull-llah), ngase ai vazhdimisht ka theksuar m shum se dokush tjetr qt pasohen transmetimet autentike dhe t pranohet do gj q sht e dshmuar. Ai po kshtu e kashfajsuar veten nga t qent kryekput i ndjekur, dhe kt ua publikoi atyre q i kishte prreth. I

bft kjo dobi para All-llahu dhe i takoft shprblimi i madh, sepse ai ishte shkak i nj mirsie tmadhe.


13/153

13 MBUROJA.net

formuloj ndonj parim n kundrshtim me at q ekziston nga i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ateher pikpamje e sakt sht ajo ka i Drguari[sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thn, dhe ajo sht pikpamje imja.25

2. Muslimant jan pajtuar njzri q, nse nj sunet i t Drguarit t All-llahut[sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] i sht qartsuar dikujt, nuk sht e lejuar pr tq ta l at pr fjalt e ndokujt tjetr.26

3. Nse gjeni n shkrimet e mia dika n kundrshtim me Sunetin e t Drguarit tAll-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ather flitni duke u bazuar n Sunetine t Drguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe lini at q unkam thn.

4. N nj transmetim thuhet: ... ather pasojeni at (Sunetin) dhe mos shikoni nthnie e askujt.27

5. Nse vrtetohet se nj hadith sht sahih, ather ai sht medh-hebi im.2825 Prmbledhur nga Hakimi me sened deri te Shafiu, si n Tarih Dimeshk t Ibn Asakirit (15/1/3), n Ilam el-

Mukiin (2/363, 364) dhe n Ikaz (f.100).26 Ibn el-Kajjimi (2/361) dhe Fulani (f.68).27 Haraviu n Dhamm el-Kelam (3/47/1). Hatibi n el-Ihtixhaxh bi esh-Shafii (8/2). Ibn Asakiri (15/9/10),Neveviu n el-Mexhmu (1/63). Ibn el-Kajjimi (2/361) dhe Fulani (f.100). Transmetimi i dyt nga Hilijeh el-Evliae Ebu Nuajmit.28 Neneviu n el-Mexhmu (1/63), Sharani (1/57), duke i dhn burimet si Hakimi dhe Bejhekiu dhe Fulani(f.107). Sharani ka thn:Ibn Hazmi ka thn:Prkatsisht... i shpallur sahih nga ai a nga do imam tjetr.Fjalt e tij t dhna m posht vrtetojm kt kuptim. Neveviu thot:

Shokt tan kan vepruar n prputhje me kt n shtjen e tethvibit (thirrja pr namaz pasezanit), t kushteve t heqjes s ihramit, pr shkak t smundjes, dhe n shtjet e tjera t njohuramir n librat e medhhebit. N mesin e shokve tan, pr t cilt transmetohet se kan miratuargjykime n baz t hadithit (e jo t fjals s Shafiut), jan Ebu Jakub el-Buveti dhe Ebul-Kasim ed-Darikiu. Prej shokve tan muhaddith, Imam Ebu Bekr El-Bejhekiu dhe t tjer aplikuan ktqasje. Shum nga shokt tan t hershm, nse jan ndeshur me ndonj shtje, pr t ciln kaekzistuar hadithi dhe medhhebi Shafi ka qen n kundrshtim me t, vepronin n prputhje mehadithin dhe merrnin vendime duke u bazuar n t, duke thn:Medhhebi i Shafiut sht do gjq pajtohet me hadithin. Shejh Ebu Amri (Ibn Es-Salah) thot:Kushdo q nga mesi i Shafive gjentenj hadith n kundrshtim me medhhebin e tij, ai shikonte se a i ka prmbushur kushtet e ixhtihaditn prgjithsi apo pr at tem t caktuar a shtje, n t cilin rast do t ishte i lir t vepronte nprputhje me hadithin; nse jo, do t ishte vshtir t arsyetoj kundrshtimin e hadithit pasanalizave t mtutjeshme dhe nuk do t ishte n gjendje t gjej nj arsyetim binds prkundrshtimin e hadithit. Pr kt shkak, do t mbetej t veproj n prshtatje me hadithin, nsendonj prej imamve t pavarur, krahas Shafiut, ka vepruar me t. Dhe kjo do t ishte arsyetim prlnien e medhhebit t Imamit t tij n at shtje. ka ka thn ai (Ebu Amri) sht e sakt dhe ezbatuar. All-llahu e di m s miri.

sht nj mundsi tjetr, t ciln Ibn es-Salahu ka harruar ta cek: ka do t bnte njeriu, nse nuk do tgjente asknd duke vepruar me hadithin? Ktu sht prgjigjur Teki ud-Din es-Subkiu n artikullin e tijKuptimi i thnies s Shafiut:

Kur nj hadith vrtetohet se sht sahih, ather ai sht medhhebi im (fq.102, vllimi 3): Sipasmendimit tim, gjja m e mir sht ta pasoj hadithin. Personi duhet ta parafytyroj veten e tij


14/153

14 MBUROJA.net

6. Ju29keni m shum se un njohuri pr Hadithin dhe transmetuesit, prandaj, kurnj hadith sht sahih, m informoni pr t, qoft ai nga Kufa, Basra a Siria, q tamarr at pikpamje t hadithit prderisa ai sht i vrtet.30

7. N do shtje pr t ciln Ithtart e Hadithit gjejn nj transmetim nga iDrguari i All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] t jet sahih, i cili sht nkundrshtim me at q un kam thn, ather un trhiqem nga mendimi im,qoft gjat jets sime, qoft pas vdekjes.31

8. Nse m shihni duke thn dika dhe n kundrshtim me t sht transmetimiautentik nga i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ather ta dini se m kaln mendja.32

9. Pr do gj q them, nse ekziston dika autentike nga i Drguari [sal-lall-llahualejhi ve sel-lem] e kundrt me fjalt e mia, ather hadithi i t Drguarit [sal-lall-

llahu alejhi ve sel-lem] vjen n rend t par, prandaj mos e pasoni mendimintim.33

para t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], sikur sht duke e dgjuar n at ast prej tij. Ado t kishte arsyetim pr t vonuar veprimin me t? Jo, pasha All-llahun... dhe dokush bartprgjegjsin n prputhje me dijenin e tij.

Pjesa tjetr e ktij diskutimi sht dhn dhe sht analizuar n Ilam el-Muvakiin (2/302, 307) dhe n librin eel-Fulanit (titulli i plot:) Ikadh Himam ulul-Absar, lil-Iktida bi Sejjid el-Muhaxhirin ve-Ensar, ve Tahdhiruhum an

el-Ibtidaa esh-Shaai fil-Kura vel-Amsar, min Taklid el-Madhahib maal-Hamijjeh vel-Asebijjeh bejne el-Fukaha el-Asar (Zgjuarja e mendjeve t tyre q mendojn pr t pasuar Prijsin e Emigrantve dhe t Ndihmtarve,dhe trheqja e vrejtjes atyre pr prhapjen e risive n mesin e juristve bashkkohor npr qytete, prndjekjen e medhhebeve n fanatizm dhe konformizm). Ky sht libr unik n kt fush, t cilin dodashamir i s vrtets duhet ta studioj me kujdes dhe mendjethellsi.29 Duke iu drejtuar Ahmed Ibn Hanbelit (rahimehull-llah).30 Prmbledhur nga Ibn Ebi Hatimi nAdab es-Shafii (fq. 94-5), nga Ebu Nuaimi n Hiljetul-Evlija (9/106),nga el-Hatibi n el-Ihtixhaxh bish-Shafii (8/1) dhe nga ai IbnAsakiri (15/9/1), Ibn Abdul-Berri n el-Intika (fq.75), Ibn El-Xhevziu nMenakib el-Imam Ahmed (fq. 499) dhe Haraviu (2/47/2) me tri rrug nga Abdull-llahIbn Ahmed Ibn Hanbeli, e ky nga i ati i tij, se Shafiu i ka thn atij: ...etj., kshtu q sht i vrtet nautoritetin e Shafiut. Pr kt shkak, Ibn el-Kajjimi ia atribuoi prfundimisht atij n Ilam (2/325), si kavepruar Fulani n Ikadh (fq.152) dhe ather tha:

Bejhekiu ka thn:Pr kt shkak, Shafiu ka prdorur hadithin aq shum sepse ka mbledhurdijeni (njohuri) nga njerzit e Hixhazit, Siris, Jemenit dhe Irakut dhe ka pranuar gjith at q diltet jet autentike, pa anuar dhe pa shikuar n at q ai ka konsideruar jasht medhhebit t vendit ttij, kur e vrteta ishte e qart tjetrkund. Disa prej tyre para tij e kufizonin veten n at ka kangjetur n medhhebet e vendeve t tyre, pa u prpjekur pr t vrtetuar autenticitetin e saj q ekundrshtonte at. All-llahu na mshiroft t gjithve.

31 Ebu Nuaimi (9/107), Haraviu (47/1), Ibn el-Kajjimi n Ilam al-Muvekiin (2/363) dhe Fulani (f.104)32 Ibn Ebi Hatimi n el-Adab (f.93), Abdul-Kasim Semerkandi n el-Amali, si dhe n seleksionimin prej tij ngaEbu Hafs el-Mu addabi (234/1), Ebu Nuaimi (9/106) dhe Ibn Asakiri (15/10/1) me sened sahih.33 Ibn Ebi Hatimi, Ebu Nuaimi dhe Ibn Asakiri (15/9/2)


15/153

15 MBUROJA.net

10.do hadith nga i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] sht gjithashtupikpamje imja, edhe nse ju nuk e dgjoni at nga un.34

44)) AAhhmmeedd iibbnn HHaannbbeellii ((rraahhiimmeettuullll--llllaahh))

Sa i prket Imam Ahmedit, ai ka qen m i shquari n mesin e Imamve nprmbledhjen e Sunnetit, duke iu prmbajtur atij aq shum, saq ai madje nuk plqentet shkruhej libri q do t prmbante deduksione dhe mendime.35Pr kt shkak, ai kathn:

1. Mos e pasoni as mendimin tim, as at t Malikut, as t Shafiut, as t Evzaiut, eas t Thevriut, por merrni nga kan marr ata.36

N nj transmetim:Mos kopjo Dinin tnd nga asnjri prej ktyre, por do gj q

vjen nga i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe Shokt e tij, merreni at, epastaj nga Trashgimtart e tyre, ku njeriu mund t zgjedh.

Njher ai ka thn:Ndjekja37nnkupton q njeriu t pasoj at q ka ardhur ngai Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe nga Shokt e tij, pasTrashgimtarve ai ka zgjedhje.38

2. Mendimi i Evzaiut, mendimi i Malikut, mendimi i Ebu Hanifes, t gjitha ktojan mendime dhe jan t barasvlershme n syt e mi. Megjithat, argumentisht n transmetime (nga i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe Shokt

e tij).39

3. Kushdo q refuzon nj hadith t t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], aisht buz shkatrrimit.40

34 Ibn Ebi Hatimi (f.93-4)35 Ibn el-Xhevziu n el-Menakib (f.192)36 Fulani (f.1130 dhe Ibn el-Kajjimi n Ilam (2/302)37 Ar.: ittiba: Kto jan thniet e qarta, t dlira t imamve (All-llahu i Lartsuar qoft i knaqur me talidhur me pasimin e hadithit dhe me ndalimin nga ndjekja e mendimeve t tyre pa argument t qart,prandaj vetm mendimi dhe interpretimi sht i papranueshm.Kshtu, kushdo q do ti prmbahej cilitdo sunet q sht dshmuar i vrtet, edhe nse kundrshton disanga thniet e Imamve, nuk do t binte ndesh me medhhebet e tyre e as q do t shmangej nga rruga e tyre.Prkundrazi, nj person i till do ti pasonte t gjith ata dhe do t kapej pr litarin m t sigurt q kurr nukkputet. Derisa ky nuk do t ishte rasti me at q ka ln ndonj sunet autentik vetm se kundrshtonmendimet e tyre. Madje, nj person i till do t ishte i padgjueshm ndaj tyre dhe n kundrshtim methniet e msiprme t tyre, prderisa All-llahu thot:Por jo, pasha Zotin tnd, nuk do t jen besimtar38 Ebu Davudi nMesail t Imam Ahmedit (fq.276-7).39 Ibn Abdul Berri n Xhaami Bejan el-Ilm (2/149).40 Ibn el-Xhevziu (fq.182)


16/153

16 MBUROJA.net

Kto jan thniet e Imamve - All-llahu [subhanehu ve teala] qoft i knaqur prej tyre -q urdhrojn t kapemi pr Hadith dhe na ndalojn nga imitimi i tyre pa argument,dhe jan aq t qarta, saq skan nevoj pr polemika dhe komentime t ndryshme.

Andaj, ai q kapet pr do sunet, edhe pse ndoshta jan n kundrshtim me thniet e

Imamve, nuk bie ndesh me medhhebin e tyre e as q del nga metoda e tyre, por shtpasues i tyre, i kapur pr litarin m t fort, i cili kurr nuk kputet. Kurse nuk shtkshtu situata me at q e len pas shpins veprimin me sunet vetm e vetm pse biendesh me thniet e tyre. I ktilli, me kt gjest, tregon mosrespekt ndaj tyre dhekundrshton thniet e tyre q i prmendm pak m par, kurse All-llahu [subhanehu veteala] thot:

)(

Nuk jan besimtar t vrtet, prderisa t t bjn gjykats n t gjitha mospajtimet

e tyre dhe t mos ln asnj kundrshtim n zemrat e tyre ndaj vendimeve tua dhe tipranojn ato me bindje t plot.41

Ai po kshtu thot:

)3(

Le t ruhen ata t cilt kundrshtojn urdhrat e t Drguarit se mos u vjen ndonjshenj ose ndonj dnim i hidhur mbi ta.42

Hafidh Ibn Rexheb el-Hanbeli (rahimehull-llah) thot:

Prandaj, sht obligim pr doknd q dgjon pr ndonj urdhr t t Drguaritt All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ose e di at, tia shpjegoj atummetit, ti kshilloj sinqerisht dhe ti udhzoj ata n zbatimin e urdhrit t tij,edhe nse e kundrshton mendimin e ndokujt zulmmadh. Ngase autoriteti i tDrguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka m shum t drejt trespektohet dhe t pasohet sesa msimi i kujtdo tjetr zulmmadh q kakundrshtuar pa dije urdhrin e t Drguarit n fardo shtje. Pr kt shkak,shokt e tij (sahabt) dhe ata pas tyre prgnjeshtronin doknd q e

kundrshtonte Sunetin autentik, duke qen nganjher shum t ashpr nprgnjeshtrimin e tyre,43jo nga urrejtja ndaj atij personi - edhe pse e donin dhe e

41 En-Nisa, 4: 6542 En-Nur, 24: 6343 Madje, edhe kundr etrve t tyre dhe njerzve t ditur, si kan treguar Tahaviu n Sherh Maani el-

Aathaar (1/372) dhe Ebu Jala nMusned e tij (3/1317) me nj isnad t njerzve t besueshm nga Salim IbnAbdull-llah ibn Umeri, i cili ka thn:


17/153

17 MBUROJA.net

respektonin -, por ngase i Drguari i All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]ishte m i dashur pr ta dhe urdhri i tij ishte m superior se urdhri i do krijesetjetr. Prandaj, kur urdhri i t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ndeshejme urdhrin e tjetrkujt, urdhri i t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]ishte m i prshtatshmi pr tu pasuar dhe pr tu zbatuar. Asgj nga kjo nuk i

ndalonte ata q ta madhronin personin q kishin kundrshtuar, sepse e dinin seatij do ti falej.44 N fakt, m von, ktij t fundit nuk do ti pengonte qudhzimet e tij t kundrshtoheshin, kur tregohej qart se urdhri i t Drguaritt All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ishte i kundrt.45

Vrtet, si do tu pengonte atyre kjo, kur ata i patn urdhruar pasuesit e tyre n nj gj ttill, si kemi par, dhe u patn porositur q ta braktisin do pikpamje t tyre q ekundrshton Sunetin. N fakt, Imam Shafiu (rahimehull-llah) u ka thn shokve t vetq tia atribuojn atij Sunetin autentik, edhe nse nuk e ka prvetsuar, ose kaprvetsuar dika n kundrshtim me t. Pr kt shkak, kur analisti Ibn Dakik el-Eidi

(rahimehull-llah) prmblodhi n nj vllim t madh shtjet n t cilat njri ose q tkatr medhhebet e Imamve kan kundrshtuar hadithin autentik, ai, n fillimin e tij,shkroi:

sht e ndaluar q kto prgjigje tu vishen Imamve Muxhtehid dhe shtobligim i juristve t cilt i pasojn mendimet e tyre ti din kto, q t mos icitojn lidhur me kto dhe kshtu t gnjejn pr ta.46

Isha duke ndenjur me Ibn Umerin [radijall-llahu anhu] n xhami njher, kur nj njeri nga popullii Siris erdhi tek ai dhe e pyeti pr vazhdimin e Umres n Haxh (e njohur si Haxh Temettu). IbnUmeri u prgjigj:sht nj gj e mir dhe e bukur. Njeriu tha:Por yt at (Umer ibn el-Hattabi) e

ndalonte kt! E ai tha:I mjeri ti! Nse im at ka ndaluar dika ka i Drguari i All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka praktikuar dhe urdhruar, a do t pranoje pikpamjen e tim at, apourdhrin e t Drguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]? Ai u prgjigj:Urdhrin e tDrguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Ai tha:Largohu nga un tash. Ahmedi(nr.5700) ka transmetim t ngjashm sikurse Tirmidhiu (2/82), dhe e ka shpallur sahih.

Ibn Asakiri (7/51/1), gjithashtu, ka transmetuar nga Ibn Ebi Dhibi, i cili ka thn:Sad ibn Ibrahimi (i biri i Abdurr-Rrahman ibn Avfit) solli nj vendim rreth nj njeriu, duke u

bazuar n mendimet e Rebiah Ibn Ebu Abdurr-Rrahmanit. Ather un e informova pr thnien et Drguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], e cila ishte n kundrshtim me atvendim. Sadi i tha Rebias:Ne kemi Ibn ebi Dhibin, t cilin e konsiderojm t besueshm, i cilitransmeton nga i Drguari [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] t kundrtn e asaj ka un kamgjykuar. Rebiaja i tha atij:Ti ke br prpjekjet tuaja dhe gjykimi yt sht miratuar. Sadi tha:Saudi! Kam zbatuar dekretin e Sadit e jo t t Drguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]!

Jo, do ta trheq vendimin e Sadit, t birit t nns s Sadit, dhe do t zbatoj vendimin e tDrguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Dhe kshtu Sadi krkoi q ti sillet vendimii shkruar, t cilin e grisi dhe solli nj gjykim tjetr.

44 N fakt, ai do t shprblehet, pr shkak t thnies s t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]:Nse nj gjykats jep nj gjykim, bn prpjekje (ixhtihad) dhe gjykon drejt, ai do ti ket dyshprblime. Nse bn prpjekje (ixhtihad) dhe gjykon gabimisht, ai do t ket nj shprblim.(Prmbledhur nga Buhariu, Muslimi dhe t tjert)

45 I cituar n shnimet n Ikadh el-Himam (f. 93).46 Fulani (f.99).


18/153

18 MBUROJA.net

BBrraakkttiissjjaa ee ppiikkppaammjjeevvee tt iimmaammvvee nnggaa aannaa ee ppaassuueessvvee tt ttyyrree,, nnssee aattoojjaann nn kkuunnddrrsshhttiimm mmee SSuunnnneettiinn

Pr shkak t gjith asaj q prmendm, nxnsit e Imamve,

)13( )14(

Shum nga t mhershmit dhe pak nga t mvonshmit,47

nuk i kan pranuar t gjitha pikpamjet e Imamve t tyre; n t vrtet, ata i kanshprfillur shum prej tyre, kur pan se jan qartazi n kundrshtim me sunnetin. Bileedhe dy imamt, Muhammed ibn El-Hasani dhe Ebu Jusufi (rahimehull-llah) u dalluann mendime nga shejhu i tyre Ebu Hanifja prafrsisht, n nj t tretn e medhhebit,48

si dshmojn librat e Mesailit. Kshtu thuhet edhe pr Imam El-Muzenun49dhepasuesit e tjer t Shafiut dhe t imamve t tjer; sikur t fillonim t jepnim shembuj,diskutimi do t bhej tepr i gjat dhe do t largoheshim nga ajo q kemi synuar tbjm n kt hyrje, andaj ne do ta kufizojm veten n dy instanca:

1) Imam Muhammedi thot nMuvetta-n50e tij (f.158):

Sa i prket Ebu Hanifes, ai nuk ishte i mendimit se ka namaz pr shi, por nemendojm q imami duhet ti fal dy rekate dhe pastaj t bj dua dhe ta veshteshn mbshtjellse t tij nga e kundrta...

2) Kemi Isam ibn Jusuf el-Balhiun, njrin nga shokt e Imam Muhammedit51dheshoqruesin e imam Ebu Jusufit,52i cili jepte gjykime n kundrshtim me imamin EbuHanife, sepse nuk i dinte argumentet e tij, ndrsa argumentet e tjera do t

47 El-Vakia 56: 13-1448 Ibn Abidini n Hashije (1/62) dhe Laknevi dha burimin e tij n En-Nafi el-Kebir (f.93), si Gazali.49 Vet ai thot n fillim t Fikhu konciz i Shafiut (i shtypur n margjinn e El-Ummit t Imam Shafiut):

Ky libr sht seleksionim nga njohurit e Muhammed ibn Idris Esh-Shafiut (rahimehull-llah) dhenga kuptimet e thnieve t tij pr t ndihmuar t kuptuarit e dokujt q dshiron, pr t ditur prndalimin e tij q t pasohet mendimi i tij ose i kujtdo tjetr, q ky person t mund t krkoj mekujdes Dinin e vet.

50 N t ciln ai ka shpjeguar kundrshtimin e tij ndaj Imamit t vet n m se njzet mesaile (shtje) (42, 44,103, 120, 158, 169, 172, 228, 230, 240, 244, 275, 284, 314, 331, 338, 355, 356 - nga Talik El-Mumexhxhid alaMuvetta Muhammed (Shnime t Rndsishme mbiMuvetta-n e Muhammedit))51 Ibn Abidini e ka prmendur at n mesin e tyre n Hashije (1/74) dhe n Rasm El-Mufti (1/17).Kurashi e ka prmendur n El-Xhevahir el-Medijjeh fi Tabekat el-Hanefijjeh (f.347), ku thot:

Ai ka qen transmetues i besueshm i Hadithit. Ai dhe vllai i tij Ibrahimi asokohe ishin dydijetart e Balhit.

52 El-Fevaid el-Behijjeh fil Teraxhum el-Hanefijjeh (f.116)


19/153

19 MBUROJA.net

parashtroheshin para tij, dhe kshtu do t binte vendime duke prdorur kt.53Prandaj,

ai i ngrinte duart n ruku dhe n ngritjen prej saj,54si sht sunneti mutevatir i tDrguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. fakti q tre imamt e tij (d.m.th. Ebu Hanifja,Ebu Jusufi dhe Muhammedi) thoshin ndryshe, nuk e pengoi q t praktikonte ktsunnet. Kjo sht qasje t ciln do musliman duhet ta zbatoj, si tashm kemi par nga

dshmit e katr Imamve dhe t t tjerve.

Si rezyme mund t themi: Sinqerisht shpresoj se asnj pasues i ndonj Imami nuk do tngutet q t dnoj parimet e ktij libri dhe kshtu t mos prfitoj nga sunnetet e tDrguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] t prfshira n t, me argumentin se jan nkundrshti me medhhebin e vet. Shpresoj se nj person i till, n vend t ksaj, do takonsideroj at ka kemi treguar nga nxitjet e Imamve pr obligimin e pasimit tsunnetit dhe t shprfilljes s thnieve q kundrshtojn at. Po ashtu, shpresoj se do tkuptoj q, nse dnon qndrimin e ktij libri, do t dnoj cilindo Imam q pason,ngase ne i kemi marr kto parime nga kta Imam, si edhe kemi shpjeguar. Prandaj,

dokush q refuzon t udhzohet nga kto parime n kt rrug, sht n rrezik tmadh, sepse nj refuzim i till krkon braktisjen e sunnetit, t cilit jemi t urdhruar tireferohemi n rast t dallimeve n mendime dhe n t cilin jemi urdhruar tmbshtetemi.

)(

Nuk jan besimtar t vrtet, prderisa t t bjn gjykats n t gjitha mospajtimete tyre dhe t mos ln asnj kundrshtim n zemrat e tyre ndaj vendimeve tua, por

duke i pranuar ato me bindje t plot. (En-Nisa: 65)

Lus All-llahun q t na fut n mesin e atyre pr t cilt thot:

53 El-Bahr ar-Raa'ik (6/93) dhe Rasm El-Mufti (1/28).54 El-Fevaid... (f.16); pastaj autori ka shtuar nj shnim t dobishm:

Nga kjo mund t deduktohet pavrtetsia e transmetimit t Mekhulit nga Ebu Hanifja: se kush ingre duart gjat namazit, namazi i tij sht i shkatrruar, me t ciln Amiri, shkruesi i Itkanit, qemashtruar, si sht cekur n biografin e tij. Isam ibn Jusufi shok i Ebu Jusufit, i ngrinte duart,kshtu q nse transmetimi i prmendur m sipr ka ndonj baz, Ebu Jusufi dhe Isami do takishin ditur... Po ashtu, mund t kuptohet, se nse nj Hanefi shprfill medhhebin e Imamit t tij nnj shtje pr shkak se ka dshmi t forta kundr saj, kjo nuk do ta largonte nga radht e pasuesvet Imamit, por kjo do t ishte taklid me vend n rrugn e lnies s taklidit. A nuk e shihni se Isam ibn

Jusufi e la medhhebin e Ebu Hanifes n ngritjen e duarve, por ai ende llogaritet si Hanefi!?... Iankohem All-llahut pr injorancn e kohs son, kur ata fyejn cilindo q nuk pason Imamin e tijn ndonj shtje pr shkak t dshmis s fort kundr tij, dhe e prjashtojn nga pala e pasuesvet Imamit! Kjo nuk m befason, kur ata shtiren se jan njerz t ditur, e zvarriten n at rrug sigjri!


20/153

20 MBUROJA.net

)1( )2(

Prgjigja e besimtarve, kur thirren te All-llahu dhe i Drguari i Tij me qllim q ait gjykoj mes tyre, nuk sht tjetr pos ksaj: ata thon: Kemi dgjuar dhe

nnshtrohemi - kta jan ata q do t arrijn sukses. Jan ata q iu nnshtruan All-llahut dhe t Drguarit t tij dhe i friksohen All-llahut dhe mbajn besn e dhn

Atij, ata t cils do t triumfojn.

Damask, Xhemadul-Ahire, 1370.

PPrrggjjiiggjjee mmddyysshhjjeevveeHyrja q paraprin sht shkruar dhjet vite m par, gjat s cils koh na sht br e

qart se fjala jon ka pasur efekt pozitiv n rinin muslimane n udhzimin e tyre drejtobligimit pr tiu kthyer burimeve t pastra islame, Librit dhe Sunnetit, n shtjet eDinit dhe t adhurimit t tyre. N mesin e tyre ka pasur rritje n radht e tyre qpraktikojn Sunnetin dhe jan t devotshm ndaj tij, - Lavdia i qoft All-llahut derisadhe u bn t njohur pr kt. Megjithat, ende gjej n mesin e tyre kokfort q nukpraktikojn Sunnetin; jo pr shkak t dyshimit ndaj obligimit t tij pas leximit t ajetevekuranore dhe transmetimeve t imamve n lidhje me kthimin n Sunnet, por pr shkakt disa kundrshtimeve dhe keqkuptimeve q i kan dgjuar nga dijetart mukal-lid.Prandaj, vendosa ti prmend kto nocione dhe ti prgnjeshtroj ata, se ndoshta kjo dot inkurajonte m shum njerz t praktikojn Sunnetin dhe kshtu t jen n mesin e

grupit t shptuar, me Dshirn e All-llahut.

DDiilleemmaa ee ppaarr::

Disa nga ata thon: Nuk ka dyshim se sht e obligueshme ti kthehemi udhzimit t tDrguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] n shtjet e dinit ton, posarisht n vepratq jan thjesht adhurim, si sht namazi, aty ku nuk ka vend pr opinione ose ixhtihad,pr shkak t natyrs s pandryshueshme t tyre. Megjithat, shum pak nga dijetartmukal-lid e urdhrojn n kt gj; n t vrtet, ne i shohim ata duke i prkrahurdallimet n mendime, duke i trajtuar ato si fleksibilitet pr ummetin. Dshmia e tyre pr

kt sht hadithi t cilin vazhdimisht e prsrisin n raste t tilla, kur zihen meprkrahsit e Sunnetit: Dallimet n mendime (ihtilafi) n ummetin tim jan mshir(rahmet) . Neve na duket se ky hadith kundrshton parimet n t cilat ju thrritni dhen baz t t cilave keni prpiluar kt libr dhe librat e tjer. Pra ka thoni pr kthadith?

55 En-Nur 24: 51-52


21/153

21 MBUROJA.net

Prgjigje: Prgjigja sht prej dy kndvshtrimeve:

A) S pari: Ky hadith nuk sht autentik; n t vrtet, sht i rrem dhe i pabaz. Al-lameh Subkiu thot: Nuk kam hasur n ndonj zinxhir autentik, t dobt ose t shpikurt transmetimit pr t, d.m.th. nuk ekziston ndonj zinxhir i transmetuesve pr kt

hadith!sht transmetuar po ashtu me fjalt ...dallimi n mendime n mesin e shokve t misht mshir pr ju dhe shokt e mi jan sikurse yjet, kshtu q cilindo q ta pasoni,do t jeni t udhzuar.

T dyja kto transmetime nuk jan autentike: transmetimi i par sht shum i dobt;kurse i dyti sht e shpikur. (Shih shtojcn 1)

B) S dyti: Ky hadith kundrshton Kur'anin Fammadh, sepse ajetet q ndalojn ndasinn Din dhe urdhrojn unitetin, jan shum mir t njohura q t rikujtohen. Megjithat,

sdo t dmtonte dhnia e disa prej tyre nprmjet shembullit: All-llahu thot:

)46 (

...dhe mos u prani mes vete, e t dobsoheni e ta humbni fuqin.56

)31( )32(

Dhe mos u bni prej atyre q i shoqrojn hyjni All-llahut, q e prajn Dinin etyre dhe ndahen n sekte - secili grup duke u knaqur me at q ka!57

)11(

Por ata nuk do t ndalen s ndari, prve atyre t cilt Zoti yt i mshiron.58

Prandaj, n qoft s ata mbi t cilt Zoti ka mshir nuk prahen, ndrsa njerzitgnjeshtar prahen (kundrshtohen), si mund t jet kjo prarje mshir?!

Pra, sht konstatuar se ky hadith ssht autentik, as n zinxhirin e transmetimit, as nkuptimin e tij, prandaj sht e qart dhe evidente se nuk mund t prdoret si arsyetim

pr t refuzuar veprimin sipas Librit dhe Sunnetit, ka prndryshe edhe imamt tan nakan urdhruar.

56 El Enfal, 8: 4657 Er-Rum, 30: 31-258 Hud, 11: 118-9


22/153

22 MBUROJA.net

DDiilleemmaa ee ddyytt::

T tjert thon: Nse dallimet n Din nuk lejohen, ka thoni pr dallimet ndrmjetsahabve dhe ndrmjet imamve pas tyre? A ka ndonj diferenc ndrmjet dallimeve ttyre dhe t atyre t gjeneratave te mvonshme?

Prgjigje: Po, ekziston nj diferenc e madhe ndrmjet ktyre dallimeve, q shfaqet n dymnyra: s pari, n shkak; s dyti, n pasoj.

A) Sa i prket dallimeve ndrmjet sahabve, ky ka qen dallim i pashmangshm, dallimi natyrs s t kuptuarit t tyre: ata nuk u dalluan me vetdashje. Faktor t tjer tkohs s tyre i kontribuuan ksaj duke kushtzuar dallimin e mendimit, por ktodallime u zhdukn pas epoks s tyre.59Ky lloj i dallimit sht e pamundur t shmangetplotsisht dhe njerzit e ktill nuk mund t fajsohen, duke marr parasysh ajetet eprmendura m lart, pr shkak t mungess s kushteve prkatse, d.m.th. dallimet e

qllimta dhe kmbngulja n to.

Mirpo, sa u prket dallimeve q ekzistojn sot ndrmjet mukal-lidve, nuk ka arsyebindse pr to. Kur njrit prej tyre i tregohet dshmia nga Libri dhe Sunneti q prkrahmedhhebin tjetr e jo t tij, ai l anash kt dshmi pa kurrfar arsye, prpos asaj sekundrshton medhhebin e tij. Sikur t ishte medhhebi i tij baza ose Dini t cilinMuhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] e solli, derisa medhhebet e tjera jan dinet ndara t cilat jan shfuqizuar!

T tjert marrin ekstremin e kundrt duke i trajtuar medhhebet - me t gjitha dallimet e

tyre - si kode paralele t Ligjit, si shpjegojn disa pasues t mvonshm t tyre:60

skagj nse muslimani merr prej tyre ka do dhe l at q do, sepse t gjitha ato jan kode tvlefshme t Ligjit!

T dyja kto kategori t njerzve arsyetojn qndrimin e tyre t ndar me kt hadith trrem: Dallimi n ummetin tim sht mshir - shum prej tyre i dgjojm duke eprdorur kt si dshmi! Disa japin arsyen pas ktij hadithi dhe qllimin e tij duke thnse kjo siguron fleksibilitetin pr ummetin! Prkundr faktit se kjo arsye sht nkundrshtim me ajetet e qarta kur'anore dhe me kuptimet e fjalve t prmendura timamve, ekzistojn gjithashtu tekste nga disa imam pr ta hedhur posht at.

Ibn El-Kasim thot:

59 El-Ihkam fi Usul El-Akham nga Ibn Hazmi, Huxhxhetull-llah El-Baligah nga El-Dehlavi dhe eseja e tijq shtjellon posaqrisht kt shtje, Ikd El-Xhid fi Ahkam El-Ixhtihad vet-Taklid.60 Shih n Faid El-Kadir nga El-Manavi (1/209) dhe n Silsileh El-Ehadith Ed-Daifeh (1/76, 77)


23/153

23 MBUROJA.net

Kam dgjuar Malikun dhe Lejthin duke thn pr dallimin mes shokve t tDrguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]: Nuk sht si thon njerzit: Kafleksibilitet n t; jo, nuk sht ashtu, por sht shtje e disave q kan gabuardhe e disave q kan pasur t drejt.61

Eshhebi ka thn:

Maliku sht pyetur pr personin i cili ka pranuar nj hadith t transmetuar nganjerz t sigurt nga autoriteti i shokve t t Drguarit t All-llahut [sal-lall-llahualejhi ve sel-lem]: A sheh ndonj fleksibilitet aty (t veprosh ose t mos veprosh)? Ai tha: Jo, pasha All-llahun, derisa nuk e qllon mendimin e sakt. E vrtetamund t jet vetm nj. Dy pikpamje t kundrta, si mund t jen t dyja tvrteta?! E vrteta dhe e drejta jan vetm nj.62

Shoku i Imam Shafiut, imam Muzeni ka thn:

Shokt e t Drguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] me t vrtetdallonin dhe disa prej tyre korrigjonin t tjert. Disa prej tyre shqyrtonin mehollsi pikpamjet e t tjerve dhe i kritikonin ata. Sikur t kishin qen t gjithapikpamjet e tyre t sakta, nuk do t kishin vepruar ksisoj. Umer ibn El-Hattabiu hidhrua pr mosmarrveshjen ndrmjet Ubejj ibn Kabit dhe Ibn Mesuditrreth faljes n vetm nj petk. Ubejji tha: Falja m nj tesh sht mir dhe nrregull; Ibn Mesudi tha: Kjo sht nse ndonjri nuk ka m shum rroba.Ather, Umeri u hidhrua duke thn: Dy burra nga mesi i shokve trespektuar dhe t ditur t t Drguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-

lem] grinden! Ubejji e ka thn t vrtetn dhe ska ar kokn fare pr IbnMesudin. Por, nse dgjoj ndonj duke polemizuar pr kt pas ksaj, un do tibj kshtu e kshtu.63

Imam Muzeni, po ashtu, ka thn:

Ka t atill q lejojn dallimet dhe mendojn se, nse dy dijetar bjn ixhtihadpr nj problem dhe njri thot Hallall e tjetri thot Haram, ather q t dykan arritur te e vrteta me ixhtihadin e tyre! Mund ti thuhej nj personi t till:A sht e bazuar kjo pikpamje jotja n burime, apo n kijas (analogji) ? Nsethot: N burime, mund ti thuhet: Si mund t bazohet n burime kur Kur'anikundrshton dallimin?, dhe nse thot: N analogji, mund ti thuhet: Si shte mundur q burimet ta kundrshtojn dallimin, ndrsa ty t t lejohet t

61 Ibn Abdul-Berri n Xhami Bejan El-Ilm (2/81-2)62 Ibid. (2/82, 88-9)63 Ibid. (2/83-4)


24/153

24 MBUROJA.net

arsyetosh me analogji se dallimet lejohen?! Kjo sht e papranueshme pr kdointeligjent, e mos t flasim pr njeriun e ditur.64

Nse thuhet m tutje: ka keni cituar nga Imam Maliku se e vrteta sht vetm nj e jom shum, sht n kundrshtim me at q sht gjetur n Al-Madhal Al-Fikhi nga

Shejh Zerka (1/89): Halift Ebu Xhafer El-Mensuri dhe m von Er-Reshidi propozuanta zgjedhin medhhebin dhe librin e Imam Malikut El-Muvetta kod juridik prdinastin Abasite, mirpo Maliku ua ndaloi kt, duke u thn: Vrtet, shokt e tDrguarit t All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dalloheshin n shtjejofundamentale dhe ishin t shprndar n qytete t ndryshme, mirpo secili prej tyrekishte t drejt.

Un them: Ky tregim me Imam Malikun (rahimehull-llah) sht mir e njohur, porthnia e tij n fund: Mirpo, secili prej tyre kishte t drejt sht ajo pr t ciln - pashaAll-llahun - nuk gjej kurrfar baze n asnj prej transmetimeve a burimeve t cilat i kam

hasur65, prvese n nj transmetim t prmbledhur nga Ebu Nuaimi n Hiljetul-Evlija(6/332), por me nj zinxhir transmetuesish q prfshin El-Mikdam ibn Davudin, i ciliradhitet n mesin e transmetuesve t dobt nga Dhehebi n Ed-Duafa; jo vetm kjo,por edhe teksti i tij sht: ... mirpo secili prej tyre kishte t drejt sipas mendimit tvet. Prandaj, fraza sipas mendimit t vet tregon q transmetimi n Madkhal sht indrshtn, dhe si mund t jet ndryshe, kur kjo kundrshton at ka sht transmetuarnga autoritetet e sigurta t Imam Malikut se e vrteta sht vetm nj e jo m shum, sikemi prmendur, dhe n kt jan pajtuar t gjith imamt e sahabve dhe tabiint, sidhe katr Imamt Muxhtehid dhe t tjert.

Ibn Abdul-Berri thot:

Nse t dyja pikpamjet kundrshtuese do t kishin qen t drejta, selefi nuk dota kishin korrigjuar ixhtihadin e njri-tjetrit, gjykimet dhe vendimet. Rezonimi ithjesht mohon q dika dhe e kundrta e saj t jen t dyja t vrteta; si thotnj fjal e mir:

T dshmosh dy gjra t kundrta njkohsisht sht absurditet m ishmtuar.66

Nse thuhet m tutje: Duke qen se ky transmetim nga Imam Maliku sht i rrem, pseai nuk lejoi El-Mensurin ti bashkonte njerzit n librin e tij El-Muvetta n vend se tinnshtrohej dshirs s Halifit?

64 Ibid. (2/89)65 El-Intika nga Ibn Abdul-Berri (41), Kashf El-Mughatta fi Fadl El-Muvetta (f.6-7) nga Ibn Aasakiri, dheTadhkirah El-Huffadh nga Dhehebiu (1/195).66 Xhami Bejan El-Ilm (2/88).


25/153

25 MBUROJA.net

Un them: Prgjigja m e mir q kam gjetur pr kt sht ajo q Hafiz Ibn Kethiri kaprmendur n Sherh Ihtisar Ulum El-Hadith-in e tij (f. 31) se Imam Maliku ka thn:

Vrtet, njerzit kan hasur dhe kan msuar gjra me t cilat ne nuk jeminjoftuar.

Kjo ka qen ekselenca e urtsis dhe paansis s tij, si thot Ibn Kethiri (rahimehull-llah). Pra, sht dshmuar se t gjitha dallimet jan t kqija e jo mshir. Derisa nj lloj idallimit sht i qortueshm, si sht ai i pasuesve ekstrem t medhhebeve, lloji tjetrnuk duhet qortuar, si sht dallimi i sahabve dhe i imamve t cilt i trashguan ata -All-llahu na dhnt mundsi t ringjallemi n mesin e tyre dhe t pasojm rrugn e tyre.Prandaj, sht e qart se dallimi i sahabve nuk sht i njjt me t mukal-lidve.

Shkurtimisht: Sahabt dallonin vetm kur ka qen e pashmangshme, por ata i urreninpolemikat dhe i evitonin sa her q ishte e mundur, ndrsa sa u prket mukal-lidve, edhe

pse n t shumtn e rasteve sht e mundur t evitohen kundrshtimet, ata nuk pajtohene as q prpiqen drejt unitetit; n t vrtet, ata prkrahin dallimet. Ndrmjet ktyre dylloje njerzish n dallimet e tyre n mendime sht nj hendek i madh.

Kjo ishte nga kndvshtrimi i shkakut.

B) Dallimi n efekt sht m i dukshm.

Sahabt [radijall-llahu anhum], pavarsisht dallimeve t tyre mir t njohura n shtjetjoparimore, kan qen jashtzakonisht t kujdesshm n ruajtjen e unitetit e jashtm,duke qndruar larg do gjje q do ti prante dhe do ti ndante radht e tyre. Prshembull, ka pasur n mesin e tyre t atill q lejonin t thuhet bismil-lah (besmelja)zshm (n namaz) dhe t atill q nuk lejonin. Ka pasur t atill q konsideronin sengritja e duarve (gjat namazit) sht e plqyer dhe t atill q nuk mendonin kshtu. Kapasur t atill q konsideronin se prekja e gruas e prish abdesin dhe t atill q nukmendonin kshtu. Por, pavarsisht ksaj, ata t gjith faleshin s bashku pas nj imamidhe askush prej tyre nuk prmonte faljen pas nj imami pr shkak t dallimit nmendime.

Sa u prket mukal-lidve, dallimi i tyre sht plotsisht i kundrt, sepse ka shkaktuar qmuslimant t ndahen n shtylln m madhshtore t besimit pas dy dshmimeve t

besimit, e q ssht asgj tjetr pos namazit. Ata refuzojn t falen s bashku pas njimami duke pohuar se falja e imamit sht e pavler ose s paku e urryer pr dik tmedhhebit tjetr. Ne kt e kemi dgjuar dhe e kemi par ashtu si kan par t tjertpos nesh;67si mund t mos jet, kur sot disa libra t famshm t medhhebeve prmbajnraste t tilla t zhvlersimit dhe t t urryerit. Rezultati i ksaj ka qen ajo q mund t

67 Shih Kreun e Tet t librit Ma La Jaxhuz min El-khilaf (f.65-72), ku do t gjeni nj numr shembujsh, prt cilt kemi treguar, disa prej tyre prfshijn dijetart e El-Ez-herit.


26/153

26 MBUROJA.net

gjesh katr mihrabe (knde, skuta) n disa xhami t mdha n t cilat katr imam nmnyr t njpasnjshme udhheqin namazin si dhe gjen njerz duke pritur pr imamine tyre, derisa nj imam tashm sht duke qndruar n namaz!!!

N t vrtet, te disa mukal-lid dallimi ndrmjet medhhebeve ka arritur gjendje m t

keqe se kjo, si sht ndalimi i martesave mes Hanefive dhe Shafive. Nj dijetar i njohurHanefi, m von i njohur si Mufti Eth-Thekalejn (Mufti i njerzve dhe i xhinve), dhanj fetva duke lejuar martesn e Hanefiut me nj grua Shafi, sepse pozita e saj sht siajo e Njerzve t Librit!68 Kjo nnkupton se kjo mnyr e t menduarit sht epapranueshme pr ta - ndrsa rasti i anasjellt nuk lejohet, d.m.th. nj femr Hanefismund t martohet pr nj burr Shafi, ashtu si femra muslimane nuk mund tmartohet me nj ifut ose t krishter?!

Kta dy shembuj, prej t shumtve, mjaftojn q ti ilustrojn dokujt inteligjent efektet ekqija t dallimeve t gjeneratave t mvonshme dhe t insistimit t tyre n t,

prkundr dallimeve t gjeneratave t hershme (Selefi), q nuk kan pasur ndonj efektt kundrt n ummet. Pr shkak t ksaj, kta t fundit prgnjeshtrohen nga ajetet tcilat ndalojn ndasin n Din, gj q nuk vlen pr gjeneratat e mpastajshme. All-llahuna udhzoft t gjithve n rrug t drejt.

Sa do t dshironim q dmi i shkaktuar nga nj dallim i till t kufizohej vetm nmesin e tyre e t mos zgjerohej deri te njerzit tjer t cilve u bhet davet, sepse kjoather nuk do t ishte aq keq, por sht aq mjerim kur ata lejojn q kjo t arrij deri tejobesimtart n regjione t ndryshme rreth e qark bots dhe dallimi i tyre pengon hyrjene shum njerzve n numr t madh n fen e All-llahut! Libri Dhulamun minel-Garbi

nga Muhammed El-Gazzali (f. 200) shnon incidentin vijues: Ndodhi q, gjat njkonference t mbajtur n Universitetin e Prinstonit n Amerik, njri nga folsit t bjnj pyetje e cila sht m e dashura te orientalistt dhe te sulmuesit e Islamit: Cilatmsime muslimant i favorizojn para bots, me qllim q ta specifikojn Islamin n tcilin thrrasin? A jan msimet islamike ashtu si kuptohen nga sunnitt, apo ashtu sikuptohen nga shiitt Imamij apo Zejdij? Pr m tepr, t gjith kta jan t ndarndrmjet tyre edhe m tej; disa prej tyre besojn n prparim t kufizuar t mendimit,derisa t tjert besojn me kokfortsi n ide t fiksuara. Kjo, pra, rezultoi n at qthirrsit n Islam ti ln ata q ftoheshin n konfuzion, ngase edhe vet ishin trsisht thutuar.69

68 El-Bahr Er-Raik.69 Un tash them: Shkrimet e kohs s fundit t Muhammed El-Gazzalit, si sht libri i porsabotuar i tij ititulluar Es-Senneh En-Nebevijjeh bejne Ehlil-Hadith ve Ehlif-fikh (Sunneti profetik mes Njerzve t Hadithit dheNjerzve t Fikhut), kan konfirmuar se edhe ai vet sht nj prej atyre thirrsve n Islam t cilt edhe vet

jan trsish t hutuar. Shkrimet e tij nj koh t gjat kan treguar konfuzionin e tij, shtrembrimet e tij tSunnetit dhe prdorimin e intelektit t tij pr t shpallur nj hadith autentik ose t rrem, duke mos iukthyer parimeve dhe shkencs s hadithit e as ekspertve t asaj fushe; n vend t ksaj, do gj q iprshtatet atij, ai e bn autentike, qoft edhe nse sht e dobt, dhe e shpall t pabesueshme do gj q nuki plqen atij, edhe nse ekziston pajtimi se sht autentike.


27/153

27 MBUROJA.net

N hyrje t Hedijje Es-Sultan ila Muslimi Bilad Xhaban nga Al-lameh MuhammedSultan El-Masumi (rahimehull-llah), autori thot:

Nj pyetje mu shtrua nga muslimant e Japonis nga qytetet Tokio dhe Osakan Lindjen e Largt: Cili sht Dini i vrtet Islam? ka sht medhhebi? A

sht e domosdoshme pr ndonj t fisnikruar me Dinin Islam ti bashkngjitetndonjrit prej katr medhhebeve? Prkatsisht, a duhet t jet Hanefi, Maliki,Shafi apo Hanbeli, apo kjo nuk sht e domosdoshme? Kjo qe pr shkak t njdallimi t madh, nj mospajtimi t ndyr q kishte ngjar kshtu, kur nj numrgrupesh t intelektualve japonez deshn t hynin n Dinin Islam dhe tfisnikroheshin me bujarin e Imanit. Kur ata ia propozuan kt disamuslimanve t pranishm n Tokio, disa njerz nga India than: sht m smiri q ata ta zgjedhin medhhebin e Ebu Hanifes, sepse ai sht Kandil iUmmetit; disa njerz nga Indonezia (Java) than: Jo, ata duhet t jen Shafi!Kur japonezt dgjuan kto deklarata, ata qen shum t hutuar dhe u larguan

nga qllimi i tyre fillestar. Prandaj, shtja e medhhebeve u b penges n rrugne tyre pr pranimin e Islamit!!

DDiilleemmaa ee ttrreett::

T tjert mendojn se ajo n ka ne thrrasim, pra, n pasimin e Sunnetit dhe nmospranimin e pikpamjeve t Imamve q jan n kundrshtim me t, nnkuptonbraktisjen e plot t pikpamjeve t tyre dhe t prfitimit nga mendimet dhe ixhtihadi ityre.

Prgjigje: Kjo ide sht shum larg s vrtets, sht e rreme dhe qartazi e gjymt, sisht evidente nga diskutimet tona paraprake, t cilat t gjitha sugjerojn t kundrtn.Krejt ajo n ka ne thrrasim sht q medh-hebi t mos trajtohet si Din, duke evendosur n pozitn e Kur'anit dhe Sunnetit, ashtu q ti referohet atij n rast tmospajtimeve ose kur sht duke u nxjerr ndonj gjykim i ri pr rrethana t papritura,

Qasja e tij e msiprme tregohet qart n diskutimin e tij pr hadithet pr librin e tij pararends Fikh Es-Sireh, ku ai shpjegon metodologjin e tij t pranimit t haditheve t pasigurta dhe flakjen e atyre autentike,duke u bazuar vetm n tekstin e hadithit, ku lexuesi mund t shoh se kritika objektive e hadithit nuk kafare vler n syt e tij, nse kundrshton analizn e logjikshme, e cila ndryshon shum nga personi nperson, sepse ka sht e vrtet pr njrin, sht gnjeshtr pr tjetrin! Kshtu, i tr Islami shndrrohet nsubjekt t tekave personale, duke mos pasur kurrfar parime dhe pika referimi, prve mendimit personal.Kjo sht larg nga qndrimi i hershm i ulemas udhheqse t Islamit se isnadi sht pjes e religjionit;sikur t mos ishte isnadi, njerzit do t thoshin fardo q do t dshironin.Libri i tij i fundit i siprprmendur ua ka zbuluar njerzve metodologjin e tij Mutezilite, mosprfilljen epaturpshme t imamve t hadithit dhe t prpjekjeve t tyre ndr shekuj n shrbim t Sunnetit dhe ndallimin e traditave origjinale prej t pasigurtave, dhe mungesn e tij t muarjes s prpjekjeve t imamvet fikhut n vendosjen e tyre t parimeve dhe n zhvillimin e shtjeve n ato baza, por ai merr dhe l prejtyre at ka dshiron vet, pa kurrfar konsistence drejt asnjfar grupi parimesh dhe fondamentesh.


28/153

28 MBUROJA.net

ashtu si veprojn t ashtuquajturit jurist t ksaj kohe, kur vendosin ligje t reja prshtjet personale, pr martes, shkurorzim etj., n vend q ti referohen Kur'anit dheSunnetit pr t dalluar t drejtn nga e gabuara, t vrtetn nga gnjeshtra - e gjith ktn emr t dallimi sht mshir dhe mendimit t tyre pr ndjekjen e do lehtsimidhe volie! Sa e bukur ishte thnia e Sulejman Et-Tajmit (rahimehull-llah):

Po i pranove lehtsimet e do dijetari, n ty do t tubohej do e keqe.

Treguar nga Ibn Abdul Berr n Xhaami Bejaan El-Ilm (2/91-91), i cili ka thn pasksaj:

Ekziston ixhmaja (njzshmria e mendimit) rreth ksaj: Nuk di pr kt asnjpikpamje t kundrt.

Gjith kjo ndjekje e lehtsimeve pr hir t saj, sht refuzuar prej nesh, gj q sht n

pajtim edhe me ixhman, si e shihni.

Sa i prket referimit n pikpamjet e imamve, prfitimit nga ato dhe ndihms prej tyren t kuptuarit e s vrtets, ku ata patn dallime dhe ku ska tekst n Kur'an dheSunnet, ose kur paraqitet nevoja pr sqarime, ne nuk e refuzojm at. N t vrtet, ne eurdhrojm dhe e potencojm at, ngase do t ket shum dobi n kt pr kdo qpason rrugn e t udhzuarit nga Kur'ani dhe Sunneti.

Al-lameh ibn Abdul-Berri (rahimehull-llah) thot: (2/182)

Prandaj, vllai im, duhet ti ruash parimet themelore dhe tu kushtoshvmendje. Duhet ta dish se ai q kujdeset pr msimin prmendsh e Sunnetitdhe urdhrave t shpallur n Kur'an, i ka parasysh pikpamjet e juristve, nmnyr q ti ndihmojn n ixhtihadin e tij, ti bhen els i metodave t analizavedhe shpjegimi i sunneteve q bartin kuptime t ndryshme t mundshme, nukpason verbazi mendimin e ndonjrit prej tyre, ashtu si duhet pasuar Sunneti, paprimtime, e as nuk shprfill at q dijetart vet kan arritur n ruajtjen dhe tmenduarit rreth Sunnetit, por i pason n diskutime, n t kuptuarit dhe analiza,u sht mirnjohs atyre pr prpjekjet e tyre, nprmjet t cilave ata i kan sjelldobi dhe ia kan trhequr vrejtjen pr shtje t ndryshme, i falnderon ata prprfundimet e tyre t sakta, n t shumtn e rasteve, por nuk i lartson nga

gabimet, ashtu sikurse ata nuk kishin lartsuar vetveten nga kjo gj. Ky personsht ndjeks i dituris, i cili i sht bashkngjitur rrugs s Paraardhsve tDevotshm; i cili sht fatbardh dhe vrtet i udhzuar; i tilli sht pasues iSunnetit t t Drguarit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe i udhzimit tsahabve [radijall-llahu anhum]. Por ai i cili prmbahet nga analizat, l anashmetodn q kemi prmendur, polemizon rreth sunneteve me mendimin e tij dhedshiron ti prshtat vetm aty ku lejon mendimi i tij, i tilli sht n lajthitje dhe


29/153

29 MBUROJA.net

sht duke i shpn t tjert n lajthitje. M tutje, ai i cili shprfill tr at q kemiprmendur dhe zhytet pa kujdes n dhnien e gjykimeve pa dijeni, i tilli shtedhe m i verbr dhe n nj rrug edhe m t humbur.

Kjo sht e vrteta. N t nuk ka paqartsi. Andaj largohu prej rrugicave.

DDiilleemmaa ee kkaattrrtt::

Ekziston nj tjetr keqkuptim i rndomt n mesin e mukal-lidve, q i ndalon ata nzbatimin e nj sunneti, pr t cilin atyre u sht e qart se medhhebi i tyre sht nkundrshtim me t n at shtje. Ky keqkuptim sht mendimi se pasimi i Sunnetitdetyrimisht shkakton fajsimin e themeluesit t medhhebit. Pr ata, t gjesh gabime dot thot t ofendosh imamin. Nse nuk sht e lejuar pr ta fyerja e cilitdo individmusliman, si mund ta ofendojn ndonjrin prej imamve t tyre?

Prgjigje: Ky arsyetim sht plotsisht i gabueshm dhe sht pjell e moskuptimit tSunnetit. Prndryshe, si mund t arsyetohet nj musliman inteligjent n kso mnyre?!

I Drguari i All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] vet ka thn:

Kur ai q sht duke sjell nj gjykim, prpiqet dhe arrin te prfundimi i sakt,ka dy shprblime; por nse ai gjykon duke u prpjekur dhe sjell gjykim tgabuar, ai ka nj shprblim.70

Ky hadith rrzon argumentin e lartprmendur dhe shpjegon dukshm dhe pa asnjpaqartsi se nse ndokush thot ky dhe ky sht n gabim, kuptimi i ksaj n sheriatsht ky e ky ka nj shprblim. Nse ai sht i shprblyer n shikimin e atij q kagjetur gabimin, si mund ta akuzosh kt t fundin pr fyerjen e tij?! Nuk dyshohet se kylloj i akuzimit sht i pabaz, dhe kushdo q e bn, duhet ta trheq; prndryshe, do tjet ai q i fyen muslimant, jo vetm individt e rndomt n mesin e tyre, por imamte shquar n mesin e sahabve, t trashgimtarve dhe imamve t mvonshmmuxhtehid dhe t tjert. Kjo ngase ne e dim me siguri se kto personalitete t famshmeqortonin dhe i gjenin gabime njri-tjetrit71. A sht e arsyeshme t thuhet: Ata fyeninnjri-tjetrin? Jo! N t vrtet, sht transmetuar n mnyr autentike se i Drguari i

All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka prmirsuar Ebu Bekrin [radijall-llahuanhu] n interpretimin e tij t ndrrs s nj njeriu, duke i thn: Diku pate t drejt,diku jo.72Pra, a e ka fyer ai [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] Ebu Bekrin me kto fjal?!

70 Buhariu dhe Muslimi.71 Shihni fjalt paraprake t imam Muzanit dhe t Hafiz ibn Rexheb el-Hanbelit.72 Buhariu dhe Muslimi; shih Shtojcn Dy pr hadithin e plot.


30/153

30 MBUROJA.net

Nj prej efekteve m t habitshme q ky keqkuptim ka n bartsit e vet sht se i pengonata nga ndjekja e Sunnetit, kur sht i ndryshm me medhhebin e tyre, ngaq pr tazbatimi i tij nnkupton fyerjen e imamit, kurse ndjekja e tij, edhe kur sht nkundrshtim me Sunnetin, nnkupton t dashurit dhe t respektuarit e tij! Prandaj, atangulmojn n ndjekjen e mendimit t tij pr ti ikur mosrespektimit t supozuar.

Kta njerz kan harruar - t mos them se shtiren se harrojn se, pr shkak t ktijmendimi, ata jan zhytur n dika shum m t keqe se ajo prej s cils iknin. A

Documents

FORMA E NAMAZIT E TË DËRGUARIT [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] E PËRSHKRUAR PREJ FILLIMIT DERI NË FUND, SIKUR TË ISHIT DUKE E PARË Shejh Muhamed Nasirudin el-Albani