56
GARD C3. Kronik Havayolu Hastalıklarının Gelişimini Önleme Prof.Dr. Celal KARLIKAYA

GARD C3. Kronik Havayolu Hastalıklarının Gelişimini Önleme

  • Upload
    shina

  • View
    41

  • Download
    5

Embed Size (px)

DESCRIPTION

GARD C3. Kronik Havayolu Hastalıklarının Gelişimini Önleme. Prof.Dr . Celal KARLIKAYA. Çakışabilecek Çıkarlarım!. 2009 ERS Kongre Aİ Mayıs 2010 ATS Kongre Chiesi ERS 2011 Kongre Bilim. Çalışma Grupları. - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

GARD C3.

Kronik Havayolu Hastalıklarının Gelişimini Önleme

Prof.Dr. Celal KARLIKAYA

Page 2: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Çakışabilecek Çıkarlarım!

• 2009 ERS Kongre Aİ • Mayıs 2010 ATS Kongre Chiesi• ERS 2011 Kongre Bilim

Page 3: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Çalışma GruplarıC1.Kronik Hava Yolu Hastalıklarının ve Kontrol programının izlenmesi ve değerlendirilmesi Ali KocabaşRıfat Özacar

C.2.Oluşturulan programın ve hastalıkların kamuoyuna benimsetilip, savunulmasıFüsun YıldızGülbin Bingöl Karakoç

C.3.Hastalık gelişimin önlenmesi (BİRİNCİL KORUMA)Celal KarlıkayaHasan Yüksel, Hasan Bayram, Ayşın Şakar Coşkun

C.4.Hastalıkların erken dönemde saptanması ve ilerlemesinin önlenmesiDilşad MunganNurdan Köktürk

C.5.Hastalıklarının etkin tedavisi, komplikasyonların gelişiminin önlenmesi ve bu hastalıklara yönelik rehabilitasyon hizmetleri sunulmasıPınar ErgünCansın Saçkesen

Page 4: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Koruyucu Hekimlik (Göğüs Hastalıkları) Neden? (Teorik Temel)

• Toplum sağlığı hem belirleyen, hem de geliştiren bir ortamdır

• Günümüzde “gönenç devleti” neoliberal ve neokonservatif bir saldırı ve küçülme döneminde olduğu halde, yakın gelecekte ortadan kaybolmayacaktır; güçlü olmayı ve pek çok insana güç-aktarmayı sürdürecektir. Bu güç-aktarıcı işlev, toplumu sağlığı geliştiren bir ortam olarak görmenin özünü oluşturmaktadır

Doç. Dr. Birgül PİYAL

Page 5: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Kendiniz için değil, bağlı bulunduğunuz ulus için elbirliği ile çalışınız. Çalışmaların en yükseği budur. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

Page 6: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Göğüs Hastalıkları Uzmanları İçin GARD ile gelen olanaklar

Ulusal Düzeyde:Çeşitli paydaşlar üzerinden veya direkt görüş,

öneri iletme, projeler geliştirme, projelere dahil olma

Yerel Düzeyde:İl Kurullarına değişik paydaş temsilciliği

yoluyla katılım, görüş, öneri iletme, projeler geliştirme, projelere dahil olma

Bilgi ve bilim üretme!

Page 7: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Sağlığın Geliştirilmesinde Yaklaşımlar

Tıbbi yaklaşım:

Sağlık hizmetleri koruyucu, tedavi edici ve esenlendirici (rehabilitasyon) hizmetlerden oluşur

Sağlık çalışanlarına düşen sorumluluk ve görev, sağlık eğitimi yolu ile kişileri kendi sağlıklarından sorumlu olacak (self responsibility) şekilde bilinçlendirmek, öz bakım (self care) konusunda eğitmek, kişileri (sağlam ve hasta) sosyal çevreleri ile bir bütün olarak ele almak ve onları bu çevrenin iyileştirilmesi yönünde güdüleyerek kendi sağlıklarına olan olumsuzlukları yok etmelerine destek vermektir

Page 8: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Sağlığın Geliştirilmesinde Yaklaşımlar

Yaşam tarzı / davranışsal yaklaşım :

Temel ilkesi, tek tek kişilerin sigara, yağlı beslenme, fizik inaktivite gibi davranışlarını değiştirmeleri değil, bu davranışları değiştirmenin toplumun tümü tarafından benimsenen bir yaşam tarzı olmasına çalışmaktırYani, kişisel yaklaşımdan çok toplumsal yaklaşım: Örneğin, “sağlığın geliştirilmesi” yaklaşımına göre sigara içen bir kişinin sigarayı bırakması için çabalamak yetmez; o toplumun sigara içmeye karşı tutum almasının sağlanması ve normal sosyal davranışın sigara içmemek olduğunun benimsetilmesi gerekir. Bu programlar içinde bir çok sektörünün ve meslek grubunun rolü vardır. Bunlar arasında sağlık çalışanlarının rolü yadsınamayacak kadar önemlidir

Page 9: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Sağlığın Geliştirilmesinde Yaklaşımlar

Sosyal çevre yaklaşımı:

• Toplumların tam iyilik halinde olabilmeleri bazı koşulların ve kaynakların var olmasına bağlıdır. Sağlığın geliştirilmesinin önkoşulları ve hatta amacı da bu faktörlerin var edilmesi ve iyileştirilmesidir. Ottawa Bildirgesi’ne göre sağlığın önkoşulları şunlardır: Barış, barınma, eğitim, gıda, gelir, sürekli bir ekosistem, sürdürülebilir kaynaklar, sosyal adalet ve hakkaniyet

• Görüldüğü gibi, bu faktörlerin çoğu, sağlık sektörü dışında kalan sektörlerin ilgi alanlarına girmektedir. Barışı sağlamak, dengeli ve hakça bir gelir dağılımını gerçekleştirmek, toplumun, özellikle kadınların eğitim düzeylerini yükseltmek, ekosistemi korumak gibi işler bir çok sektörün ortaklaşa başarabilecekleri hedeflerdir

Prof. Dr. Zafer ÖZTEK

Page 10: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Türkiye’de Durum

• 5 milyon KOAH %5.8 oranıyla 3.sırada

4 milyon ASTIM Çocuklukta % 2-15, erişkinde % 2-5 (%3.87) Türkiye’de ki ölüm nedenleri içinde ilk 20 hastalık

içinde, Kırsal alan kadınlarda 17.sırada

Page 11: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

11

Hastalık Gelişimi İçin Risk Faktörleri

Major:• Tütün dumanı• Çevresel tütün dumanı• Diğer iç ortam hava kirliliği • Dış ortam hava kirliliği• Allerjenler • Mesleki toz ve kimyasallar

Minör• Diyet ve beslenme• Post enfeksiyöz (özellikle tüberküloz)

Page 12: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme
Page 13: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme
Page 14: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

C3, paydaşlar 11. TÜRK TORAKS DERNEĞİ2. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ Türkiye Ofisi3. TÜRKİYE ULUSAL ALLERJİ ve KLİNİK İMMÜNOLOJİ DERNEĞİ 4. HAVA KİRLENMESİ ARAŞTIRMALARI VE DENETİMİ TÜRK MİLLİ KOMİTESİ5. SAĞLIK BAKANLIĞI:

– TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ– BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONİK DURUMLAR DAİRE BAŞKANLIĞI

– SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ– ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AİLE PLANLAMASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ– AVRUPA BİRLİĞİ KOORDİNASYON DAİRESİ BAŞKANLIĞI– KANSERLE SAVAŞ DAİRESİ BAŞKANLIĞI– VEREM SAVAŞI DAİRESİ BAŞKANLIĞI– REFİK SAYDAM HIFZISSIHHA MERKEZİ BAŞKANLIĞI

6. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

Page 15: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

C3 paydaşlar 27. BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI8. PRATİSYEN HEKİMLİK DERNEĞİ 9. TIBBİ ONKOLOJİ DERNEĞİ10. TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ11. TÜRKİYE BELEDİYELER BİRLİĞİ12. SAĞLIKLI KENTLER BİRLİĞİ13. SİGARA VE SAĞLIK ULUSAL KOMİTESİ (SSUK)14. TÜRK ECZACILARI BİRLİĞİ 15. HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ 16. TÜRKİYE AİLE HEKİMLERİ UZMANLIK DERNEĞİ 17. TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ18. TÜRKİYE BELEDİYELER BİRLİĞİ19. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI20. GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Page 16: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Ulusal ve İl düzeyindeki kurullar aracılığı ile yerel düzeyde benzer bir ortam ortaya çıkmaktadır

KRONİK HAVA YOLU HASTALIKLARI KONTROL PROGRAMI ÖRGÜTLENMESİ

Yürütme Kurulu

KHH Kontrol ProgramıGenel Kurulu

SB Temel Sağlık Hizmetleri

Genel MüdürlüğüÇalışma Grupları

İl Kurulları

Page 17: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 18: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 19: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı (2008–2012)’nın uygulanması

1. İl KHHÖP Kurullarında İl Tütün Kontrol Kurullarının temsil edilmesi2. KOAH ve astımlı hastaların tütün bırakma tedavisi konusunda öncelikle hekimlerin performansına dahil edilmesi, kanıta dayalı ilaçların belli prensipler içinde geri ödeme kapsamına girmesi. Sağlık personelinin sigarayı bırakması konusunda da öncelikle solunum yolu hastalığı ile uğraşan sağlık personeline öncelik verilmesi. KHH ile uğraşan personelin sigara içen görüntüsünden kurtarılması (gerekirse her il kurulu sağlık müdürlüğü bütçesinden sağlık personeli için ilaç yardımı yapmalıdır)3. KHH hastalarının dosyalarına sigara sorgularının sistematik bir şekilde işlenmesi4. Hekimlerin sigara bıraktırma konusundaki eğitimleri (On-line) 5. TTD’nin “Sigarayı bırakıyoruz” kitapçığının SB’ca sağlık personeline uyarlanarak (ör. doktorlar sigarayı bırakıyor gibi) dağıtılması6. TTD’nin “Sigarayı bırakıyoruz” kitapçığı MEB da öğretmenlere ve yöneticilere MEB ile birlikte gözden geçirilerek (ör. Öğretmenler sigarayı bırakıyor gibi) dağıtılacak. 7. Yeni küresel gençlik tütün raporunun sonuçlarının değerlendirilmesi8. SSUK’un paydaşlara davet edilmesi9. 5Ö stratejisinin (sertifikalı hekim olmayan durumda ÖÖG stratejilerinin) VSD.lerinde uygulamaya konulması ve hasta dosyalarında tespit edilmesi

Page 20: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 21: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı (2008-2012)1. TTB, tabip odaları, TTB uzmanlık dernekleri eşgüdüm kurulu, pratisyen hekim kongreleri (kurslar düzenleyerek) yollarıyla tütün kontrolünün teşvik edilmesi ve gündemde tutulması 2. İşyeri hekimleri derneği, esnaf ve sanatkarlar odaları birliği, valiliklere tütün kontrolü farkındalığı yaratmak için yazı yazılması3. Pratisyen hekimlerin tütün kontrolü konusunda eğitimi

Page 22: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 23: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

İç ortam hava kirliliği

İç ortamlar, insanların zamanlarının yaklaşık %80-90’ını geçirdiği konutlar, okullar, resmi binalar, kapalı spor salonları, eğlence yerleri ve taşıtlar gibi mekanlardır

DSÖ’ye göre iç ortam kirliliğinin küresel hastalık yükünün %2,7’sinden sorumlu, sekizinci neden. DALY kaybı dış ortam hava kirliliğinin 5 katı

Page 24: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Tıbbi Sonuçlar

• İç ortam sigara maruziyeti• «Biyomass» maruziyeti• Bina ile ilgili hastalıklar

• Sağlıksız bina sendromu• lejyoner hastalığı• astım• hipersensitivite pnömoniti• nemlendirici ateşi• kronik allerjik rinit

Page 25: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

2008• İç ortam hava kirliliğinin azaltılması konusunda ülkemizdeki

sorunları tespit etmek ve alınacak önlemleri belirlemek üzere Tıp Bilimleri, Mühendislik Bilimleri, Sanayi Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı… gibi taraflardan oluşacak bir kurula rapor hazırlatılması

• Boya-badana, mobilyalar, yemek pişirme yöntemleri gibi iç ortam hava kirlenme kaynakları konusunda hazırlanan resmi rapor doğrultusunda Halk eğitimi, yanında MEB gibi özellikle çocukların yararlandığı iç ortamlar için kaliteli malzemeler ile ilgili öneriler getirilmesi gibi olası yöntemler ve ilgili mevzuat düzenlemeleri

• Daha temiz ısınma yöntemlerinin kullanılması ve denetlenmesi için kurumlar (belediyeler ve çevre il orman müdürlükleri) nezdinde girişimde bulunulması

Page 26: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

• Böylesine kapsamlı bir mücadele için toplumda ortak dil, benzer bilinç düzeyi gelişmesi için iletişime, toplumsal harekete, bu konuda yapılacak çalışmaların ve hizmetin yaygınlaştırılmasına ve teknik gelişmeye gereksinim vardır

• Bu amaçlara yönelik olarak öncelikle il GARD kurullarının hazırlayacakları raporlar ve eylemler için temel bilgileri sağlayacak bir kitap yayınlanmıştır

Page 27: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

1. Hazırlanan “Türkiye’nin Hava Kirliliği ve İklim Değişikliği Sorunlarına Sağlık Açısından Yaklaşım” kitabında yer alan bilgiler doğrultusunda İl GARD Kurullarınca o ile ait raporlamaların yapılması (Ek 3)

2. Hazırlanan “Türkiye’nin Hava Kirliliği ve İklim Değişikliği Sorunlarına Sağlık Açısından Yaklaşım” kitabı ve AID raporundaki öneriler doğrultusunda 2. Çalışma grubu ile birlikte halk eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yapılması (Ek 4)

3. Türkiye’de iç ortam hava kalitesi standartlarını belirlemek ve mevzuat geliştirme çalışmalarına öncülük etmek üzere bir alt çalışma grubu kurulması

4. Ölçüm ve denetlemeden sorumlu kurum ve kuruluşların belirlenmesi

Page 28: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 29: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Dış ortam Hava Kirliliği

http://www.havaizleme.gov.tr/Default.htm

Page 30: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme
Page 31: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

1. Dış ortam hava kirliliğinin azaltılması ile ilgili mevzuatın taranması, ek öneriler ve gerekli ek taraflar varsa önerilmek üzere komisyon kurulması

2. Çevre ve Orman Bakanlığı’nca hazırlanan ve yayınlanmak üzere Başbakanlığa gönderilen Dış Ortam Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmelik Taslağı’nın taraflarca benimsetilerek görev dağılımının planlanması

3. AB direktiflerine uygun bir şekilde partikül ölçülmesi ve ülke genelinde yaygınlaştırılması. Her ildeki otomatik hava kalitesi (cevreorman.gov.tr) kirliliği ölçüm merkezlerine ulaşmak ve buna dayalı periyodik raporlar yayınlanması

4. Egzoz emisyon kontrollerinin arttırılması için emniyet genel müdürlüğü ile temas kurulması

5. Baca dumanlarının şikayeti için çevre bakanlığının sitesinin etkin kullanılmasının sağlanması

6. Endüstriyel hava kirliliği olan bölgeler için (Yatağan, Dilovası ..gibi) daha yakından takip ve kamuoyu bilgilendirilmesi için sistemler kurulması ve bu tip bölgesel akciğer sağlığı riskini araştırmak ve izlemek üzere üniversiteler ve bakanlıklar arasında işbirliğinin teşvik edilmesi

7. Belediyelerin yeşil alanı arttırmaları konusunda işbirliği yollarının aranması8. Çevreye zararlı olmayan enerji kaynaklarının teşviki yönünden ilgili kurumlarla

iletişim kurulması ve halk bilincinin artırılması9. Hava kirliliği ölçüm laboratuvarları için alt yapı eksiklilerinin takibi10. GARD web sayfasından hava kirliliği verilerinin yayınlanması veya link konulması

Page 32: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

1. Dış ortam hava kirliliği parametrelerinin Avrupa birliği standartlarına çekilmesi (13 parametreye çıkarılması)

2. 2008 yılında gerçekleşen çevre kirliği için 81 ilde 116 merkez kuruldu. Bu sayı 209 a çıkarılacak. Ayrıca 8 bölgede temiz hava izlem merkezi kurulacak

3. Endüstriyel hava kirleticilerin ve motorlu taşıt yakıt kalitesinin Avrupa birliği standartlarına getirilmesi (Sanayi Bakanlığının Paydaşlara davet edilmesi). EPDK düzeyinde kırsal motorinin kullanım oranları ile ilgili bilgi verildi

4. Baca temizliği ve ölçümü tebliğini hazırlanması 5. “Isınma amaçlı yakma istemleri üretimde tip emisyon belgesi yönetmeliğinin”

uygulanması-6. Sanayi bakanlığı bu gruba davet edilmesi7. Dış ortam hava kalitesi indeksi çevre bakanlığı web.inde yayınlanması8. Çevresel mineral lif maruziteyi (asbest, erionite..) olarak bir dış ortam hava kirliliği

nedeni olarak eklenmesi. Bu konuda çözüm önerileri için Kanser savaş daire başkanlığı aracılığıyla bilgi istenmesi) Türkiye’de yaklaşık 17 Milyon nüfusun çevresel teması olduğu tespiti yapıldı

9. Sanayide (Örn: Balata..yalıtım..) kullanılan asbestin toplum sağlığı yönünden değerlendirilmesi

10. Sağlıklı Kentler birliğinin paydaşlara davet edilmesi (iletişim kuruldu)11. Isınma ve bina standartları konusunda koordinasyon için Bayındırlık ve İskan

Bakanlığı’nın paydaşlara davet edilmesi

Page 33: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Rapor başlıkları• Hava Kirleticileri

– Hava Kirleticilerinin Sınıflandırılması• Kriter ve Toksik Hava Kirleticiler• Birincil ve İkincil Kirleticiler

– Kirleticiler• Partikül Madde• Ozon (O3• …

– Hava Kirleticilerinin İnsan Sağlığı Üzerindeki Olumsuz Etkileri– Türkiye’deki Mevcut Durum ve Sorunlar– Hava Kirliliği Konusunda Yasal Düzenlemeler

• Hava Kirliliği Düzeyinin ve Sağlık Parametreleri ÜzerindekiEtkilerinin Azaltılması Konusunda Öneriler• Hava Kirliliği Konusunda Sağlık Bakanlığı Olarak Yapılabilecekler

Page 34: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

1. Yerel düzeyde sorun ve çözüm önerilerinin tespiti2. Hazırlanan “Türkiye’nin Hava Kirliliği ve İklim Değişikliği Sorunlarına Sağlık Açısından Yaklaşım” kitabı doğrultusunda 2. Çalışma grubu ile birlikte halk eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yapılması (Ek 4)3. Her İlde Hava Kirliliği, Çevre ve Akciğer Sağlığı konusunda bilincin ve duyarlılığın geliştirilmesi amacıyla İL (ve/veya ilçe) GARD Ormanları oluşturulması4. Şehir merkezlerinde yeşil alanların nitelik ve nicelik olarak geliştirilmesi, allerjik polen yönünden uygun bitkilendirme yapılması (Poleni az bitkilerin listesi)5. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca yayınlanan Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğinin yüklediği sorumlulukların taraflarca yerine getirilmesi6. Taşıt araçlarından kaynaklanan egzoz emisyonların kontrolü için takip edilmesi7. Isınma kaynaklı hava kirliliği şikayetleri için halk bilincinin yükseltilmesi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın internet sitesinin etkin kullanılmasının sağlanması, BIMER aracılığıyla şikayet yapılabileceği bilgisinin yaygınlaştırılması8. Temiz enerji kaynaklarının özendirilmesi9. Endüstriyel kaynaklı hava kirliliğinin olduğu bölgelerin (Yatağan, Dilovası, Çorlu-Çerkezköy..vb) daha yakından takibi ve kamuoyu bilgilendirilmesi için sistem kurulması ve Akciğer sağlığını tehdit eden benzeri bölgeleri araştırmak ve izlemek üzere üniversiteler ve Bakanlıklar arasında işbirliğinin sağlanması10. Dış ortam hava kirliliği parametrelerinin Avrupa Birliği standartlarına çekilmesi (13 parametreye çıkarılması)11. Baca temizliği ve ölçümü tebliğinin hazırlanması12. Isınma amaçlı yakma sistemleri üretiminde tip emisyon belgesi uygulamasının yaygınlaştırılması13. Çevresel mineral lif maruziyetinin (asbest, erionite..) bir dış ortam hava kirliliği parametresi olarak Hava Kirliliği İndeksine eklenmesi ve Türkiye’de yaklaşık 20 Milyon nüfusu etkileyen coğrafyada ölçümlerinin yapılması14. Hava kalitesi modellemeleri, hava kirliliği tahmin ve tespitleri yapılarak risk haritasının çıkarılması15. Hava kalitesi ve iklim değişikliği değerlendirme çalışmalarında; hava, su, toprak ve insan arasındaki geçişler dikkate alınarak multidisipliner bir çalışma ile bir veri bankası kurulması16. Hava kirletici kaynakların belirlenmesi kapsamında “uzun menzilli taşınım izleme istasyonları”nın sayısının arttırılması

Page 35: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

Yerküre yüzey sıcaklığı 1850 yılından itibaren 0,76 ºC artmıştır. Engelleyici çözümler hayata geçirilemezse XXI. Yüzyılda bu artışın ortalama 1,8-4,0 °C olacağı, en kötü senaryo ile ise bu seviyenin 6,4°C düzeyine yükseleceği tahmin edilmektedir

Page 36: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

1- Kuş gribi2- Kene (tick-borne babesia) ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi3- Kolera4- Ebola5- Parazitler6- Veba7- Lyme hastalığı8- Zararlı deniz yosunları (red tides of algal blooms)9- Kızıl humma (red valley fever)10- Uyku hastalığı11- Verem (tüberküloz) (göçlere bağlı artış)12- Sarı humma (yellow fever)

Page 37: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Kuraklık ve çölleşmedeki artış sonucu daha fazla kum fırtınası görülebilecektir

Page 38: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

İklim Değişikliği• Sera Gazları, Küresel Isınma ve İklim Değişikliği• İklim Değişikliğinin Nedenleri• İklim Değişikliğinin Nedenleri• Türkiye’deki Durum• İklim Değişikliğinin Sağlık Üzerine Etkileri• Çözüm Önerileri

– İklim Değişimini ve Etkilerini Önleyici Çalışmalar– Uyum Çalışmaları

• İklim Değişikliği ve Hava Kalitesi ile İlgili Kurum ve Kuruluşlar

Page 39: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Bir sonraki aşama ise İl GARD Kurullarının hazırlayacağı raporlar ve eylem planları ile adeta Türkiye’nin hava kirliliği ve iklim değişikliği haritasının çıkarılması ve sağlık risklerinin ortaya konmasıdır

Page 40: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme
Page 41: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 42: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

C. 3. 5. Mesleksel risk faktörlerinin azaltılması

1. Öncelikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın işyeri hava kirliliği inceleme, araştırma ve denetimden sorumlu birimleri ile işbirliği yapılması, ayrıca işyeri açma izni verilmesi esnasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın işyerinin sağlıklı bir ortamı hazırlanmasına ait denetimin tam yapılmasının sağlanması 2. Ulusal Pnömokonyoz Eylem Planı ile koordinasyon sağlanması 3. İşyeri hekimlerinin eğitimi 4. Meslek ve çalışan uyumu konusunda (yaş, cinsiyet vs) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve diğer ilgili taraflarla bilgi alışverişinde bulunulması ve olası faaliyetlerin belirlenmesi5. İş sağlığı bilimsel danışma kurulu oluşturulması veya var olan kurullarla işbirliği6.Toplum Sağlığı Merkezleri sorumlu hekimlerinin bu sürece dahil edilmeleri1. KHH açısından mesleki risk listesinin belirlenmesi2. İşçi sağlığı yerine çalışan sağlığı tanımının yeniden yapılması (Orta-uzun vade) 3. Tıp fakültelerinde meslek hastalıkları AD larının oluşturulması YÖK e önerilmesi 4. İşyeri hekimliği kursunda mesleki hastalıklar açıından solunum sistemi hastalıkarı modülü yapılacak. 5. Odalar borsalar birliği, esnaf sanatkarlar birliği ve valiliklere küçük, orta ve büyük ölçekli işyeri ve çıraklık eğitim merkezlerine farkındalılığı oluşturmak üzere broşür hazırlanması (KİM NEZAMAN??)6. Lateks e bağlı sağlık çalışanının maruziyetinin azaltılması açısından önlemler alınması (KİM NE ZAMAN??)7. Tarım bakanlığının (tarımsal ilaçlama, anız yakma, gıda allerjileri, kümes hayvancılığı gibi spesifk sorunlar, mevsimlik işçi sorunları, tezek gibi biomas yakıtı kullanılması gibi konularda) koordinasyon için bu gruba alınması.8. Ulusal Pnomökonyoz Eylem Planında tüberküloz birlikteliğinin yer verilmesi yönünde koordinasyon sağlanması

Page 43: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

1. Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerine Temel İş Sağlığı Hizmetlerinin Entegrasyonunun sağlanması2. Ulusal Pnömokonyoz Eylem Planı ile koordinasyon sağlanması3. İşyeri hekimlerinin eğitiminde GARD Eğitim Modülünün Mesleki Hastalıklar Eğitim Programına alınması için İSGÜM’le işbirliği yapılması4. Aile Hekimliği Bilgi Sistemine ve Hastane yazılım sistemlerine meslek hastalıkları kodlarının entegrasyonunun sağlanması5. Çalışanların iş sağlığı hizmetlerine bütünüyle erişiminin sağlanması

Page 44: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 45: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

• Alerjen temasının azaltılması konusunda ilgili taraflardan oluşan bir komisyon kurulması, mevcut durum raporu hazırlanması, farkındalık artıran kampanyalar yapılması, ilgili mevzuatın güncellenmesi

• Bu konuda ilgili taraflardan oluşan bir komisyon kurulması, Rapor hazırlatılması, Mevcut durum raporu hazırlanması,

• Farkındalık artıran kampanyalar yapılması,• İlgili mevzuatın güncellenmesi• AİD.nin rapor ve önerisinin alınması• Birinci basamağa yönelik “Allerjiden korunma kitapçığı” yazılıp

dağıtılması• Allerjik hastalıkların artışında rol alan biyojenik hava kirleticilerin

ölçüm izleme çalışmalarının (kaynaklarının belirlenmesi, etkilerinin ve kaynakların kontrolü) yapılması

Page 46: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 47: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

• Çocukluk ve erişkin solunumsal infeksiyonların önlenmesi konusunda çocuklar için sağlıklı bir ev içi ortam ve yatak odasının sağlanması ve buna yönelik farkındalık yaratan kampanyalar.

• Rutin aşılamanın çocuklarda infeksiyon ve KSH önlemedeki yerinin vurgulanmasına yönelik farkındalık yaratan kampanyalar

• Genel Pediatri uygulamasına çocukları sigaradan korumanın yerleştirilmesi (anne sütü gibi)

• Preamatüriteye bağlı kronik solunum yolu problemlerinin önlenmesi ile ilgili yapılabilecek etkinlikleri geliştirebilmek üzere ilgili taraflarla fikir alış verişi yapılması ve olası faaliyetlerin belirlenmesi

• Okul, kreş, otobüs vs çocukların toplu yaşadığı yerlerde temiz havanın sağlanması. Bu konuda mevcut yönetmenliğin yeniden değerlendirilmesi ve güncellenmesi, olası geliştirmelerin belirlenmesi

• Beyaz Bayrak Projesinde kullanılan kriterlerdeki iç ortam hava sağlığını geliştirme yönündeki maddelerin geliştirilmesi, okul yapı elemanlarının kalitesi gibi standartları belirleme ve geliştirme çalışması

• Çocukların Akciğer sağlığı açısından sağlıkta ve hastalıkta beslenmesinin ideale getirilmesi

• Bu konuda farkındalık yaratan kampanyalar yapılması

Page 48: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

1. Okul sağlığı konusunda SB hazırladığı Okul Sağlığı kitabı doğrultusunda yeni politikaların ortaya konması (Okulda sağlık personeli vs) 2. Türkiyede okul öncesi wheezing prevalansının belirlenmesi 3. Okul öncesi vizing ayırıcı tanı ve tedavisi konusunda birinci basamağa eğitim verilmesi4. Enfeksiyon kontrolü amacıyla polikliniklerde öksüren olgulara öncelik verilmesinin sağlanması5. Tüberküloz tedavisi görmüşlerde KHYH olma riskinin belirlenmesine yönelik ülke çapında araştırma yapılması6. TB Kontrol Programının ve DGT uygulamalarına diğer paydaşlarca desteklenerek yüksek tedavi başarı oranlarına sahip olunması ve dolaylı olarak sekel lezyonların en az seviyede kalmasının sağlanması

Page 49: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

• Pediatri çalışma grubu kurulması ve mevcut durum analizinin yapılması

Page 50: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Hedef 3: Hastalık Gelişiminin Önlenmesi

9 strateji i) tütün kullanımına başlamanın ve kullananların azaltılmasıii) çevresel tütün dumanına maruziyetin azaltılmasıiii) iç ortam hava kirliliğinin azaltılmasıiv) dış ortam hava kirliliğinin azaltılması v) mesleksel risk faktörlerinin azaltılmasıvi) allerjen temasının azaltılmasıvii) çocukluk ve erişkin solunumsal enfeksiyonların önlenmesiviii) düzenli egzersizin özendirilmesi ve yaygınlaştırılması - ix) sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi, obezitenin engellenmesi

Page 51: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

• Çocukların Akciğer sağlığı açısından sağlıkta ve hastalıkta beslenmesinin ideale getirilmesi

• Bu konuda farkındalık yaratan kampanyalar yapılması• Toplumda tuz tüketiminin azaltılması, dikkat edilmesi, kronik

akciğer hastalığı olan kişilerin balık tüketmeye gayret etmesi, taze meyve-sebze kullanmaya çalışılması, obeziteden kaçınılması için eğitsel etkinlikler, allerjik hastalıklardan korunmak için bebeğin en az 6 ay emzirilmesi ile ilgili kampanyalara destek verilmesi

• “Türkiye Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme Kontrol Programı, Risk Faktörlerine Yönelik Stratejik Plan ve Eylem Planı”ndaki etkinlikler aynen kabul edilmiştir

• “Türkiye Obezite ile Mücadele Programı ve Ulusal Eylem Planı”ndaki etkinlikler aynen kabul edilmiştir

Page 52: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

• Toplumda tuz tüketiminin azaltılmasına, dikkat edilmesi, kronik akciğer hastalığı olan kişilerin balık tüketmeye gayret etmesi, taze meyve-sebze kullanmaya çalışılması, obeziteden kaçınılması için eğitsel etkinlikler Allerjik hastalıklardan konrunmak için bebeğin en az 6 ay emzirilmesi ile ilgili kampanyalara destek verilmesi

• “Türkiye Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme Kontrol Programı, Risk Faktörlerine Yönelik Stratejik Plan ve Eylem Planı” ndaki etkinlikler aynen kabul edilmiştir

• “Türkiye Obezite ile Mücadele Programı ve Ulusal Eylem Planı” ndaki etkinlikler aynen kabul edilmiştir

• “Türkiye Obezite ile Mücadele Programı ve Ulusal Eylem Planı” basım aşamasında olup KHH yönünden eylem konulması

Page 53: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

GARD C3 SORUNLAR

• İletişim• Yönetişim

• Dezenformasyon

Page 54: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

ZAMAN !! Kirlilik artıyor"FRANSA'DA BİRÇOK ŞEHİRDE KİRLİLİĞİ ARTIRAN AĞIR ARAÇLAR, DUBLE YOLLAR DIŞARI ATILIYOR" Sekiz milyondan fazla araç kirletici etkilerinden dolayı hava kalitesini iyileştirmek amacı ile şehir merkezlerinden uzaklaştırılacak. 2012 yılına kadar Fransa'da sekiz şehir merkezinde düzenlemelere başlanacak. Bu bölgelerin seçiminde çevre bakanlığının istediği çok dinamik şehir merkezlerini tercih edecekler. Bu şehirler Paris, Saint-Denis, Lyon,Grenoble, Clermont-Ferrand, Bordeaux, Nice ve Aix-en-Provence. WHO'ya göre heryıl Fransa'da hava kalitesinden kaynaklanan 42.000 premature ölüm meydana gelmektedir(Bu rakam 2010 yılı bakanlık verisidir). 1996'da Avrupada 43 şehirde hava kalitesini iyileştirme amaçlı pilot bölgeler verilmişti

Page 55: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Plusieurs millions de véhicules polluants bientôt bannis des centres-villes

• LEMONDE.FR avec AFP | 06.04.11 | 08h44 • Mis à jour le 06.04.11 | 08h54

Page 56: GARD C3. Kronik  Havayolu Hastalıklarının Gelişimini  Önleme

Özgürce soluk herkes için !

GARD Türkiye http://www.saglik.gov.tr/GARD/belge/1-9662/gard-turkiye.html