Gaz broda i zagazniceGaz (e: draught, draft) je udaljenost od plovne vodne linije do donjeg ruba kobilice. Gaz broda koji se odnosi na

navigaciju je najveći (maksimalni) gaz i predstavlja okomiti razmak od najdublje uronjene točke broda što može

biti donji rub kobilice, list vijka ili kormila, do neke vodene linije. Poznavanje točnog gaza je neophodno i jedan je

od najvažnijih podataka za sigurnu plovidbu. Gaz se obavezno kontrolira za vrijeme trgovačkih operacija

(ukrcaj/iskrcaj) a prije odlaska broda on se upisuje u brodski dnevnik.

Razlikujemo gaz na pramcu (Tp), gaz na sredini broda (Ts) i gaz na krmi (Tk). Ako su gaz na pramcu i krmi

isti, kažemo da brod pliva na ravnoj kobilici odnosno da je “on even keel”. Kad brod više gazi pramcem nego

krmom kazemo da je pretežan a obrnuto, što je češći slučaj, zatežan.

Razlika gazova na pramcu i krmi naziva se trim broda. On je pozitivan kad je brod zatežan a negativan kad je

brod pretežan.

Srednji gaz (Tsr) je aritmetička sredina između gaza na pramcu i gaza na krmi broda te se izračunava izrazom:  

                                                                            Tsr = (Tp + Tk) / 2

Gaz broda očitava se na tzv zagaznicama ubilježenim na obje strane pramčane i krmene statve te na boku broda,

na polovici njegove duljine.

U nekim zemljama upotrebljava se tzv kombinirani sustav odnosno na zagaznicama s jedne strane ubilježeni su

gazovi po metarskom a s druge po engleskom sustavu.

 

 

 

Zagaznice (e: draught marks)

 

Metrički sustav označavanja gaza

U SI sustavu jedinica (metričkom) obično se gaz označava arapskim brojkama. Brojke su visoke 1 decimetar, a

isto toliki je i razmak između njih. Donji rub brojke označava onaj gaz koji ta brojka pokazuje.

Engleski način označavanja gaza

U engleskom sustavu jedinica gaz se označava u stopama. Stope se bilježe rimskim ili arapskim brojkama. Svaka

brojka visoka je . stope, a toliki je i razmak između njih

1 stopa (foot) (1’) = 12 palaca (inch)

1 stopa = 0,3048 m = 30,5 cm

1 palac (inch) (1’’)=0,0254m=2,54 cm

Metrički sustav                                    

 Engleski sustav označavanja gaza

 

Brojevi koji predstavljaju gaz izrežu se iz tankog lima i navare na predviđeno mjesto zagaznica. Ti se brojevi još

dodatno premazuju kontrastnom bojom radi lakšeg i točnijeg očitanja.

Gazovi mogu biti ubilježeni po metarskom sustavu, engleskom ili kombiniranom sustavu.

U zemljama koje imaju metarski sustav mjera gaz se bilježi arapskim brojkama koje su visoke jedan decimetar

(10 cm), a isto toliko je i razmak između njih.

Donji rub brojke označava onaj gaz koji ta brojka pokazuje.

U zemljama koje upotrebljavaju engleski sustav mjera gaz se bilježi u stopama s tim što se on označava

uglavnom rimskim brojkama. Svaka brojka visoka je ½ stope koliki je i razmak između njih. Jedna stopa ima 12

palaca (incha).

 

 

Promjena gaza s obzirom na gustoću vode

 

Poznato je da se u brod moze krcati da on uroni do odredjene vodene linije (npr.ljetna teretna linija) preko koje

brod za date okolnosti ne smije uroniti. Na toj liniji brod ima izračunati deplasman ali za morsku vodu.

Nerijetko se dešava da brod krca u slankastoj ili čak u slatkoj vodi gdje se specifična težina kreće od 1.000 do

1.026.

U vodi manje gustoće brod određenog deplasmana više će uroniti nego u morskoj vodi, pa se za tu razliku brodu

dopušta opterećenje budući će za istu vrijednost izroniti kada uđe u morsku vodu veće gustoće.

Slike