Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn TiếtĐọc văn :Bài: TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM

A-Mục tiêu bài học : Giúp cho HS:1-Nắm được những kiến thức chung nhất , tổng quát nhất về hai bộ phận của VHVN là văn học dân gian và viết.2-Nắm được một cách khái quát quá trình phát triển của VH viết VN3-Nắm vững hệ thống vấn đề về :-Thể loại văn học-Con người trong VHVN.4-Bồi dưỡng nềm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc qua các di sản văn học.B-Tiến trình tiết dạy :1-Ổn định lớp:2.Kiểm tra bài cũ:3.Bài mới : Giới thiệu bài mớiTrong “Bình ngô đại cáo”-Nguyễn Trãi từng khẳng định” Như nước Đại Việt ta từ trước,vốn xưng nền văn hiến đã lâu”.Như vậy,trải qua bốn ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước,dân tộc ta đã kiến tạo nền văn hóa với nhiều thành tựu rực rỡ cả về vật chất lẫn tinh thần.Nền VHVN chính là bằng chứng hùng hồn nhất .Để có cái nhìn tòan diện hơn về nền Vh nước nhà, chúng ta cùng tìm hiểu bài tổng quan VHVN

Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt1-Nền văn học VN gồm những bộ phận nào?2-Tìm sự khác nhau giữa văn học dân gian và văn học viết ở các phương diện: a-Người sáng tác? Theo em trí thức có tham gia sáng tác VHDG không?Tìm ví dụ ?b-Phương thức lưu truyền?Thế nào là truyền miệng?Hãy phân biệt chữ hán ,chữ nôm, chữ quốc ngữ?Tìm các tác phẩm tiêu biểu cho mỗi loại văn tự ?c.Thể loại: VHDG và văn họa viết có những thể loai nào ? Cho những ví dụ cụ thể minh họa cho các thể loại của VHDG và VH viết em đã được học ở PTCS?d.Đặc trưng Tiêu biểu? Em hiểu như thế nào là sự gắn bó với các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồngcủa VHDG? Cho ví dụ minh họa?e.Tính chất ,vai trò của VHDG và VH viết dối với lịch sử văn học nói

I-Các bộ phận hợp thành nền VHVN: B.phận

Các VHp.diện

Văn học dân gian Văn học viết

Tác giả Tập thể nhân dân lao động

Trí thức

Phương thức lưu truyền

Truyền miệng Chữ viết : Chữ hán , chữ nôm, chữ quốc ngữ

Thể loại Thần thoại ,sử thi ,tục nhữ, ca dao…

*X-X IX : Văn xuôi , văn BN…*XX đến nay :Tự sự , trữ tình, kịch..

Đặc trưng tiêu biểu

Tính truyền miệng tính tập thể , gắn bó với sinh hoạt cộng đồng

Tính cá nhân mang dấu ấn tác giả

Tính chất vai trò

Nuôi dưỡng văn học viết và tâm hồn dân tộc

Phán ánh cuộc sống và tâm hồn VN, giữ vai trò chủ đạo

II-Quá trình phát triển của VHVN:

Trang : 1

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn chung?(Có dẫn chứng minh họa )

1-Nêu các thời kỳ phát triển của VHVN ?Căn cúa đẻ phân chia các thời kỳ này ?2-Sự khác nhau giữa VH trung đại và VH hiện đại ở các phương diện nào ?a.Quá trình giao lưu ?Vì sao Vh trung đại ảnh hưởng của văn hóa TQ và VH hiện đại ảnh hưởng văn hóa phương tây?b.Mục đích sáng tác?c.Tác giả, chữ viết? Thể loại ? Thành phần văn học ? Mỗi phương diện lấy vài tác phảm đã học dể minh họa?

d.Phân tích tinh thần yêu nước trong “Nam quốc sơn hà” và “Từ ấy” để thấy được sự khác nhau trong CN yêu nước của VHTĐ và VHHĐ? Tương tự phân tích lòng thương người trong “Truyện Kiêu” và “Tức nước vỡ bờ”(Tắt đèn)

e.So sánh chân dung của chị em Thúy Kiều được miêu tả trong “Truyện Kiều-Nguyễn Du” và Thị Nở Trong “Chí Phèo –Nam Cao” .Từ dó rút ra nhận xét về cách miêu tả của hai tác --giả? Giáo viên cho các nhóm thảo luận các vấn đề đã nêu ở trên?

-Con ngöôøi Vn trong quan heä vôùi theá giôùi nhö theá

Các TK VH

Các ph.diện

VH TRUNG ĐẠI( X hết XI X)

VH HIỆN ĐẠI(ĐẦu X X cuối X X)

Quá trình giao lưu chủ yếu

Văn hóa trung quốc

Văn hóa phương tây

Mục đích sáng tác

Chở “đạo” thể hiện “chí”

Nghề kiếm sống

Tác giả Trí thức PK, quan lại

Nhà thơ , nhà văn chuyên nghiệp

Chữ viết Hán ,nôm Quốc ngữThể loại Văn xuôi,

thơ ,văn biền ngẫu

Tự sự , trữ tình, kịch

Thành phần VH

VH chữ HánVH chữ nôm

VH hiện thực PPVH lãng mạnVH HT XHCN

Nội dung cơ bản

-Yêu nước : Lí tưởng trung quân-Nhân đạo : Khát vọng giải phóng con người

-Tư tưởng dân chủ-Ý thức cá nhân

Thi pháp -Công thức , ước lệ , tượng trưng-Sùng cổ, phi ngã

-Phản ánh hiện thực-Đề cao cá nhân , cá tính

Tác giả tiêu biểu

Nguyễn Trãi ,Ng.Du , Hồ Xuân Hương,Cao Bá Quát….

Nguyễn Tuân, Xuân Diệu ,Huy Cận, Thạch Lam, Ng.Minh Châu…

III- Con người Viêt Nam qua văn học :Đối tượng phản ánh,biểu hiện tr.tâm

Con người Phản ánh nhiều khía cạnh

Phản ánh trong nhiều mối quan hệ1-Con người VN trong quan hệ với thế giới tựnhiên: -Nhận thức ,chinh phục ,cải tạo -Tình yêu thiên nhiên. -Gắn với lí tưởng đạo đức thẩm mĩ. -Tình yêu đôi lứa2- Con người Việt Nam trong quan hệ quốc gia, dân tộc: Tinh thần yêu nước :Đủ mọi khiá cạnh dân tộc 3-Con người Việt nam trong quan hệ xã hội:

Trang : 2

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn naøo?

-Con ngöôøi VN trong quan heä vôùi quoác gia ,daân toäc?

-Con ngöôøi Vn trong quan heä xaõ hoäi?

-Con ngöôøi VN vaø yù thöùc baûn thaân ra sao?

-Tố cáo phê phán.-Miêu tả phơi bày hiện thực.-Cảm thông, bênh vực .-Ước mơ XH công bằng tốt dẹp.-Đấu tranh cho tự do , quyền sống…Hình thành Chủ nghĩa hiện thực và nhân đạo.4.Con người Việt Nam và ý thức về bản thân:-Hình thành mô hình ứng xử và mẫu người lí tưởng:+ Con người cộng đồng, xã hội : Hi sinh , cống hiến , phục vụ .+Con người cá nhân: Quyền sống , tình yêu , hạnh phúc Xây dựng đạo lý làm người

4.Củng cố : -Cho HS độc phần ghi nhớ trang 13 SGK và vẽ sơ đồ các bộ phận của nền VHVN.-Lưu ý các điểm :+Các bộ phận hợp thành VHVN

Tieát : Ngaøy : HOAÏT ÑOÄNG GIAO TIEÁP BAÈNG NGOÂN NGÖÕ

A. Muïc tieâu : Naém ñöôïc kieán thöùc cô baûn veà hoaït ñoäng giao tieáp, naâng cao kyõ naêng taïo laäp, phaân tích lónh hoäi.

B. Phöông tieän : SGK, SGV, Thieát keá baøi giaûng.C. Caùch thöùc : GV keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu

hoûi.D. Tieán haønh :

HS vaø GV HS ñoïc I :

- HS traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGKa. Ngöôøi ñoái thoaïi chuù yù laéng nghe vaø “xoân xao tranh nhau noùi” . Hai beân ñoåi vai:- Lôøi 1 : Vua Traàn noùi, boâ laõo nghe.- Lôøi 2 : Caùc boâ laõo noùi, vua nghe- Lôøi 3 : Vua hoûi, caùc boâ laõo nghe- Lôøi 4 : Caùc boâ laõo traû lôøi, vua nghe

Noäi dungI. Tìm hieåu ngöõ ñieäu : a. Hoaït ñoäng giao tieáp dieãn ra giöõa :- Ngheä thuaät giao tieáp : Vua nhaø traàn vaø caùc boâ laõo.- Cöông vò Vua : Ngöôøi ñöùng ñaàu trieàu ñình.- Caùc vò boâ laõo : Thaàn daân, beà döôùi.c. Hoaït ñoäng giao tieáp ñoù dieãn ra trong hoaøn caûnh:- Ñòa ñieåm : Taïi ñieän Dieân Hoàng.- Thôøi ñieåm : Quaân Nguyeân Moâng xaâm löôïc nöôùc ta laàn 2.

Trang : 3

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

* HS ñoïc caâu hoûi trong SGK : b. Caùc boä phaän caáu thaønh cuûa VHVN trong hoaøn caûnh quy phaïm töùc laø caùc toå chöùc, coù muïc ñích, coù noäi dung vaø ñöôïc thöïc hieän theo chöông trình mang tính phaùp lyù trong nhaø tröôøng.

d. Hoaït ñoäng giao tieáp ñoù höôùng vaøo noäi dung : Hoaø hay ñaùnh, ñeà caäp ñeán vaán ñeà heä troïng coøn hay maát cuûa quoác gia daân toäc, maïng soáng con ngöôøi.e. MÑ ggt : Laáy yù kieán cuûa moïi ngöôøi, thaêm doø loøng daân ñeå quyeát tam giöõ gìn ñaát nöôùc trong hoaøn caûnh laâm nguy. Cuoäc giao tieáp ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích.II. Vaän duïng keát quaû : a. Ngöôøi vieát SGK, SGV hoïc sinh toaøn quoác ñeøu tham gia giao tieáp, hoï coù ñoä tuoåi töø 65 trôû xuoáng ñeán 15tuoåi. Töø giaùo sö , tieán só xuoáng ñeán HS lôùp 10.- Hoaøn caûnh coù toå chöùc giaùo duïc, chöông ttình qui ñònh chung heä thoáng tröôøng phoå thoâng.

c. Noäi dung giao tieáp cuûa vaên baûn thuoäc lónh vöïc : Lòch söû vaên hoïc, ñeà taøi laø : Toång quan VHVN goàm nhöõng vaán ñeà cô baûn sau: - Caùc boä phaän hôïp thaønh cuûa VHVN.

- Quaù trình phaùt trieån cuûa vaên hoïc Vieát VN - Con ngöôøi VN qua vaên hoïc

d. Muïc ñích cuûa hoaït ñoäng giao tieáp :- Ngöôøi vieát : Cung caáp cho ngöôøi ñoïc 1 caùi nhìn toång quaùt veà VHVN- Ngöôøi ñoïc : Lónh hoäi 1 caùch toång quaùt veà caùc boä phaän vaø tieán trình lòch söû cuûa VHVN.e. Ñaëc ñieåm veà phöông tieän ngoân ngöõ vaø caùch toå chöùc vaên baûn :- Duøng nhieàu töø ngöõ thuoäc ngaønh khoa hoïc xaõ hoäi, chuyeân ngaønh ngöõ vaên nhö :VH,VHDG,VH vieát …- Vaên baûn coù keát caáu roõ raøng vôùi caùc ñeà muïc lôùn nhoû theå hieän : + Tính maïch laïc vaø tính chaëc cheõ.

Daën doø : - Traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK - Hieåu ñöôïc hoaït ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ nhö theá naøo. - Soaïn baøi “Khaùi quaùt vaên hoïc daân gian VN” .

Tiết 4 Bài : KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM

I- Mục tiêu bài học : Giúp HS 1- Hiểu và nhớ được những đặc trưng cơ bản của VHDG. 2- Có thể nhớ và kể tên các thể loại , biết phân biệt sơ bộ các thể loại.

Trang : 4

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

3-Hiểu những giá trị to lớn cảu VHDG-thái độ trân trọng với các di sản văn hóa dân tộc.II- Tiến trình dạy học : 1-Ổn định lớp : 2-Kiểm tra bài cũ: 3- Bài mới :Bàn về VHDG -Hồ Chí Minh cho rằng “ Những sáng tác ấy là những viên ngọc quý”, Vũ Ngọc Phan khẳng định : “ VHDG là thứ văn học bay từ cửa miệng người này sang cửa miệng người khác, nó như con bướm trong thần thoại, lúc biến ra người , lúc biến ra hoa”, Đõ Bình Trị lại ví VHDG như “ Bầu sữa ngọt”. Những nhận xét này sẽ được oàm sáng tỏ trong bài học hôm nay; “Khái quát ….”

Trang : 5

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Trang :

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1: Ôn lại những kiến thức về VHDG đã học ở bài “Tổng quan văn học”-Văn học dân gian là gì?-VHDG có những đặc trưng tiêu biểu nào ?*Hoạt động 2:Tìm hiểu đặc trưng cơ bản của văn học dân gian-Gọi HS hát hoặc đọc một bài ca dao tùy thích ;cho HS xem một bức tranh phong cảnh hoặc sinh hoạt bất kỳ.-Hướng dẫn , tổ chức cho HS thảo luận vấn đề:So sánh bài ca dao và bức tranh về các phương diện : Mục đích sáng tác, phương tiện và cách thức thể hiện (Thời gian 3 phút)Kết luận :Cũng là tác phẩm nghệ thuật,ca dao khác hội họa: phương tiện,chất liệu (ngôn ngữ );khác TP VH viết:Truyền miệng1-Vì sao nói VHDG là tác phẩm nghệ thuật ngôn từ? VD-phân tích?2-Em hiểu như thế nào là tính truyền miệng? (Truyền miệng là gì ? Truyền miệng như thế nào ?)3-Kể tên một số lễ hội ở VN có hình thức diễn xướng mà em biết? Theo em, các hình thức diễn xướng có vai trò ntn đối với việc lưu hành và tồn tại cảu VHDG? *HS thảo luận mở rộng vấn đề:1-Vì VHDG mang tính truyền miệng nên ngôn ngữ của nó phải đảm bảo những yêu cầu cơ bản nào?2-TP VHDG tồn tại và lưu hành bằng truyền miệng nên dễ dẫn tới hiện tượng nào? (Liên hệ chương trình Tam sao thất bản)-GV gọi HS trả lời –cho HS tìm thêm một số ví dụ về tính công thức,môtíp, dị bản.-HS theo dõi SGK và trả lời câu hỏi 1-Ngoài tính truyền miệng ,VHDG còn có đặc trưng nào?2-Vì sao gọi VHDG là sản phẩm của tập thể? Theo em, tập thể đó là ai? Hãy chứng minh bằng những tác phẩm cụ thể?

+ T P ng.thuật ngôn từ tr.miệngVHDG + Sáng tác tập thể +Phục vụ sinh hoạt cộng đồng

I- Đặc trưng cơ bản của VHDG:

1- Tính truyền miệng :-VHDG là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ Biểu hiện hình ảnh , cảm xúc-VHDG : Lưu hành và tồn tại bằng thức truyền miệng+ Ghi nhớ nhập tâm Phổ biến : Lời nói hoặc trình diễn+Di chuyển từ vùng này sang vùng khác, từ đời này sang đời khác.+Thực hiện :diễn xướng dân gian

Ngôn ngữ : +Ngôn ngữ nói + Giản dị ,dễ hiểu, dễ nhớ + Gần gũi với lời nói hằng ngày

Công thức mô típ(Lặp đi lặp lại)Dị bản : Bản khác(Từ ngữ,chi tiết) của

cùng một tác phẩm.

2- Tính tập thể:-Cơ chế sáng tác : Cá nhân sáng tác tập thể tiếp nhận Lưu truyền lâu ngày Không nhớ tác giả Của chung Tùy ý sửa chữa, bổ sung.

6

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Hoạt động của thầy và trò Nội dung

3-Tìm dẫn chững cụ thể để chứng minh VHDG gắn bó mật thiết với các sinh hoạt cộng đồng?

*Hoạt động 3: Tìm hiểu thể loại của VHDG?-HS nêu đặc trưng của từng thể loại ?-Gọi HS trả lời, hướng dẫn gạch dưới những từ ngữ thể hiện đặc trung của từng thể loại?-_GV chuẩn bị phiếu học tập phát cho HS :Điền vào ô trống TPvhdg tương ứn với từng thể loại phát cho HS. *Hoạt động 4: Tìm hiểu những giá trị cơ bản của VHDG1-Hãy tìm các ví dụ cụ thể và phân tích để chứng minh rằng VHDG là kho trí thức vô cùng phong phú về đời sống các dân tộc ?2-Vì sao nói VHDG có gia strị giáo dục sâu sắc về đạo làm người? đạo lý làm người thể hiện ntn trong truyện ngụ ngôn” Thấy bói xem voi”?3-VHDG có vai trò như thế nào đối với văn học viết và dối với văn hóa dân tộc? Vì sao nói VHDG góp phần to lớn tạo nên bản sắc riêng cho nền văn học dân tộc

-Tập thể :Quần chúng lao động .đời sống tâm tư của người lao động VHDG : Gắn bó mật thiết với các sinh hoạt cộng đồng.II- Các thể loại của VHDG: sgk trang 17&18

III- Những giá trị cơ bản của VHDG:1-Kho tri thức phong phú về đời sống dân tộc :-Kinh nghiệm-Nhận thức về đời sống, con người, xã hội ,tự nhiên.2-Giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lý làm người:-Tinh thần nhân đạo ,lạc quan-Hình thành những tác phẩm tốt.

3-Giá trị thẩm mỹ to lớn, góp phần quan trọng tạo nên bản sắc riêng của nền văn học dân tộc:-Nhiều tác phẩm mang giá trị nghệ thuật được thử thách qua thời gian.-Nguồn nuôi dưỡng văn học viết

4- Củng cố :-Gọi HS đọc phần ghi nhớ trang 19 sgk5- Dặn dò : -Nắm đặc trưng các thể loại .

-Đọc kỹ bài hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ(tiếp theo) –Xem trước các bài tập ở phần luyện tập

TIẾT 5

TIẾNG VIỆT : HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ (t t)

A- Mục tiêu bài học :Giúp HS 1- Tiếp tục hoàn thiện kiến thưc scơ bản về HĐGT 2-Hoàn thiện kỹ năng tạo lập và lĩnh hội văn bảnB-Tiến trình dạy học : 1-Ổn định lớp:

Trang : 7

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 2-Kiểm tra bài cũ : a-Các nhân tố giao tiếp ảnh hưởng,chi phối đến HĐGT như thế nào ? b- Phân tích các NTGT trong HĐGT giữa người bán và người mua? 3-Bài mới : Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động thường xuyên của tất cả mọi người. Do đó , phải thường xuyên tập luyện kỹ năng tạo lập và lĩnh hội văn bản để đạt hiệu quả giao tiếp cao.

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt đông 1 : Hướng dẫn HS ôn tập những kiến thức lí thuyết về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ.-HS nhớ lại bài cũ và trả lời các câu hỏi:1-Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là gì?Nó gồm những quá trình nào ?2-HĐGT bằng ngôn ngữ chịu sự chi phối của các nhân tố nào ?*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS làm bài tập luyện tập-HS đọc BT 1/20 sgk-GV tổ chức HS thảo luận theo nhóm trả lời các câu hỏi hướng dẫn ở sgk.-đại diện HS trình kết quả -GV nhận xét và kết luận-HS làm BT 2/20sgk-HS suy nghĩ thảo luận –phát biểu-GV nhận xét -kết luận

-HS đọc bài tập và các yêu cầu của BT 3/21sgk-GV tổ chức HS thảo luận nhóm theo những yêu cầu-Đại diện HS trình bày –GV nhận xét ,kết luận-HS thực hành viết thông báo vào nháp-GV gọi 1-2 HS đọc thông báo vừa viết .GV nhận xét ,sửa chữa một số thông báo tiêu biểu-HS đọc thư Bác Hồ gửi cho HS và những yêu cầu ở Bài tập _ GV tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm- Đại diẹn HS lên bảng trình bày-GV nhận xét -kết luận

I- Ôn tập :

II- Luyện tập :1-Phân tích các nhân tố giao tiếp :-Nhân vật GT :Thanh niên ,tuổi trẻ-Hoàn cảnh GT:Đêm trăng thanh Phù hợp: Bộc bạch tình cảm ,tâm sự-Mục đích :Thăm dò tình cảm-Cách nói : Giàu hình ảnh , cảm xúc, ý nhị.2-Phân tích phương tiện cách thức:-Hành động :+ Chào-chào đáp +Khen +Hỏi -trả lời-Thực hiện : Ngôn ngữ-Ông cụ : Hình thức câu hỏi Mục đích khác nhau-Phương tiện :Ngôn ngữ, thái độ cảm xúc: Từ xưng hô , từ tình thái--> Phương tiện ngôn ngữ:Nhiều mục đích và thái độ tình cảm.3-Căn cứ lĩnh hội văn bản:-Phương tiện ngôn ngữ-Nội dung và mục đích văn bản-Nhân vật và hoàn cảnh giao tiếp

4-Viết văn bản thông báo ngắn :Yêu cầu :-Đầy đủ các NTGT-Hoàn chỉnh về hình thức: Có Mở -Thân -Kết

5-Phân tích HĐGT bằng thư :-NVGT :+Bác Hồ : Chủ tịch nước +Học sinh : Chủ nhân tương lai của đất nước-Hoàn cảnh : Khai giảng đầu tiên khi đất nước giành được độc lập

Trang : 8

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

-Nội dung :+Niềm vui sướng +Nhiệm vụ,trách nhiệm + Niềm tin , hy vọng -Mục đích : +Chúc mừng +Xác định nhiệm vụ -Thái đội : +Chân tình, gần gũi + Nghiêm túc

4- Củng cố : HS nhắc lại kiến thức đã học : a-Tạo lập văn bản cần lưu ý những yếu tố nào ? b-Lĩnh hội văn bản cần dựa vào những yếu tố nào? 5-Dặn dò :-Nắm các căn cứ để tạo lập và lĩnh hội văn bản-Soạn bài : Văn bản a- Nắm khái niệm và đặc điểm của văn bản b-Tìm các ví dụ cụ thể cho từng loại văn bản? c-Viết đơn xin nghỉ học và bản tin về ngày tựu trường

Tieát : Ngaøy : VAÊN BAÛN

A. Muïc tieâu : -Naém ñöôïc caùc khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn.

- Naâng cao naêng löïc phaân tích vaø taïo laäp vaên baûn. B. Phöông tieän : GSK, SGV, Thieát keá baøi giaûng C. Caùch thöùc : GV toå chöùc giôø daïy keát hôïp trao ñoåi, thaûo luaän,

traû lôøi caùc caâu hoûi. D. Tieán trình :

HS vaø GV HS ñoïc I :

? Vaên baûn laø gì?- Höôùng daãn hoïc sinh traû lôøi 5 caâu hoûi trong SGK trang 24.Caâu 1 : Moãi vaên baûn ñöôïc taïo ra : Trong hoaït ñoäng giao tieáp baèng khaû naêng.- Ñaùp öùng nhu caàu trao ñoåi kinh nghieäm soáng, tình caûm thoâng tin chính trò-XH.- Dung löôïng coù theå laø 1 caâu hoaëc 1 soá löôïng caâu khaù lôùn.Caâu 2 : Moãi vaên baûn treân ñeà caäp ñeán :- Vaên baûn 1 : Hoaøn caûng soáng coù

Noäi dungI. Khaùi nieäm vaên baûn : - Laø saûn phaåm taïo ra trong hoaït ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ vaø thöôøng coù nhieàu caâu.Caâu 3 : Vaên baûn coù 3 boá cuïc raát roõ raøng.- Môû ñaàu : “Hôûi ñoàng baøo toaøn quoác”.- Thaân baøi : “ Chuùng ta muoán hoaø bình nhaát ñònh veà daân toäc ta”.- Keát baøi : Phaàn coøn laïi khaúng ñònh qyuyeát taâm chieán ñaáu vaø söï taát thaéng cuûa cuoäc chieán ñaáu chính nghóa.Caâu 4 : Veà hình thöùc ôû vaên baû

Trang : 9

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn theå taùc ñoäng ñeán nhaân caùch con ngöôøi theo höôùng tích cöïc vaø tieâu cöïc.- Vaên baûn 2 : Thaân phaän ñaùng thöông cuûa ngöôøi phuï nöõ trong XH cuõ : Haïnh phuùc khoâng phaûi do hoï töï ñònh ñoaït maø hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo söï may ruûi.- Vaên baûn 3 : Keâu goïi caû coäng ñoàng thoáng nhaát yù chí vaø haønh ñoäng ñeå chieán ñaáu baûo veä toå quoác.

Hoïc sinh ñoïc II :

(3) :- Môû ñaàu : Tieâu ñeà “Lôøi keâu goïi toaø quoác khaùng chieán”.- Keát thuùc : Daáu ngaét caâu (!)(Phaàn, HN, 19/12/1946- tö töôûng “HCM” khoâng naèm trong noäi dung cuûa vaên baûn).Caâu 5 : Muïc ñích- Vaên baûn 1 : Nhaéc nhôû 1 kinh nghieäm soáng.- Vaên baûn 2 : Neâu 1 hình töôïng trong ñôøi soáng ñeå moïi ngöôøi cuøng suy ngaãm.- Vaên baûn 3 : Keâu goïi thoáng nhaát yù chí vaøhaønh ñoäng cuûa coäng ñoàng chieán ñaáu ñeå baûo veä toå quoác.II. Caùc loaïi vaên baûn : 1. So saùnh vaên baûn 1, 2 vôùi vaên baûn 3.- Vaên baûn 1 ñeà caäp ñeán 1 kinh nghieäm soáng, thuoäc lónh vöïc quan heä giöõa con ngöôøi coäng hoaøn caûnh trong ñôøi soáng xaõ hoäi.

- Vaên baûn 2 ñeà caäp ñeán vaán ñeà thaân phaän ngöôøi phuï nöõ, thuoäc lónh vöïc tình caûm trong ñôøi soáng XH.- Vaên baûn 3 ñeà caäp ñeán 1 vaán ñeà chính trò laø khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp, thuoäc lónh öïc tö tuôûng trong ñôøi soáng vaên hoaù.* Vaên baûn 1,2 : Chuû yeáu laø töø ngöõ thoâng thöôøng.* Vaên baûn 3 : Duøng caùc töø ngöõ chính trò XH.* Phöông thöùc bieåu ñaït chíng vaên baûn 1,2 laø phöông thöùc mieâu taû, thoâng qua hình aûnh, hình töôïng.* Phöông thöùc bieåu ñaït chính cuûa vaên baûn 3 laø phöông thöùc laäp luaän2. a. Phaïm vi söû duïng roäng raõi taát caû vaên baûn trong ñôøi soáng XH, khoâng tröø 1 vaên baûn naøo. b. - Vaên baûn ngheä thuaät : Giao tieáp vôùi taát caû coâng chuùng baïn ñoïc. - Vaên baûn khoa hoïc : Daønh rieâng cho ngaønh khoa hoïc. - Vaên baûn chính luaän : Lónh vöïc chính trò XH, VH ngheä thuaät söû duïng roäng raõi. - Vaên baûn haønh chính coâng vuï : Daønh cho taát caû moïi ngöôøi trong ñôøi soáng. - Vaên baûn baùo chí : Daøngh cho caùc phoùng vieân giao tieáp taát caû moïi ngöôøi. c. - Ngoân ngöõ hình töôïng : Giaøu saéc thaùi bieåu caûm cho vaên baûn ngeä thuaät - Ngoân ngöõ chính luaän : Roõ raøng, chaët cheõ. - Ngoân ngöõ vaø ngheä thuaät khoa hoïc cho vaên baûn khoa hoïc.Trang : 10

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn - Ngoân ngöõ söû duïng theo khuoân maãu cho vaên baûn haønh chính coâng vuï. - Ngoân ngöõ söû duïng chính xaùc, roõ raøng cho vaên baûn baùo chí.

* Daën doø : - Laøm heát baøi taäp trong SGK - Chuaån bò baøi vieát soá 1 (Laøm ôû nhaø)

Tieát :

CHIEÁN THAÉNG MTAO MXAÂY(Trích Ñaêm Saên- Söû thi Taây Nguyeân)

A. Muïc tieâu : - Naém ñöôïc ñaëc ñieåm ngheä thuaät xaây döïng kieåu nhaân vaät anh huøng Söû Thi, ngheä thuaät mieâu taû vaø söû duïng ngoân töø trong Söû Thi anh huøng.

B. Phöông tieän : - SGK, SGV, Thieát keá baøi giaûng.C. Tieán trình :

HS vaø GV HS ñoïc tieåu daãn :

* Hoïc sinh toùm taéc phaàn Söû thi Ñaêm Saên trong SGK.? Vò trí ñoaïn trích naèm ôû phaàn naøo trong taùc phaåm, tieâu ñeà do ai daët.

HS ñoïc vaên baûn : - Vaên baûn goàm 6 nhaân vaät : Ñaêm Saên, Mtao Mxaây, toâi tôù, daân laøng, oâng trôøi, ngöôøi keå chuyeän? Em haõy neâu chuû ñeà cuûa ñoaïn trích?- Mieâu taû cuoäc ñoï söùc giöõa Ñaêm Saên vaø Mtao Mxaây- khai thaùc caâu 1,2,5. Theå hieän nieàm töï haøo, aên möøng chieán thaéng 3,5.? Hình töôïng nhaân vaät Ñaên Saên trong chieán ñaáu vôùi Mtao Mxaây nhö theá naøo.- Ñaêm Saên thaùch thöùc ñeán taän nhaø cuûa Mtao Mxaây “Ô dieâng! Ô dieâng! xuoáng ñaây….. ta ñaáy. Coøn Mtao Mxaây ngaïo ngheã. Tao khoâng xuoáng ñaâu ….”- Laàn 2 thaùi ñoä cuûa Ñaên Saên quyeát lieät hôn : “Ngöôi khoâng xuoáng ö…. Maø xem” thaùi ñoä kieân quyeát aáy buoäc Mtao Mxaây phaûi xuoáng

Noäi dungI. Ñoïc – tìm hieåu : - Coù 2 loaïi söû thi laø : Söû thi thaàn thoaïi vaø söû thi anh huøng.- Ñoaïn trích naèm ôû ñoïan giöõa taùc phaåm. (Tieâu ñeà do ngöôøi soaïn saùch ñaët ra).II. Ñoïc- hieåu :- Mieâu taû cuoäc ñoï söùc giöõa Ñaêm Saên vaø thuø ñòch Mtao Mxaây, cuoái cuøng Ñaêm Saên ñaõ thaéng. Ñoàng thôøi theå hieän nieàm töï haøo cuûa luõ laøng veà ngöôøi anh huøng cuûa mình.

1. Cuoäc ñoï söùc vaø giaønh chieán thaéng cuûa ÑaêmSaên:* Qua 4 chaëng :- Ñaêm Saên ñeán chaân caàu thang keû thuø, khieâu chieán, ñeå Mtao xuoáng khoûi nhaø ñaùnh nhau. + Caûnh 2 ngöôøi muùa khieân + Caûnh 2 ngöôøi ñuoåi nhau, Ñaêm Saên khoâng thuûng ñuøi Mtao vì haén coù giaùp saét che chôû. + Nhôø oâng trôøi maùch keá, Ñaêm Saên gieát ñöôïc Mtao Mxaây

Trang : 11

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ñaáu. Hieäp thöù nhaát caû beân dieãn ra ñeàu muùa kieám.- Mtao Mxaây : “Khieân haén keâu laïch baïch nhö quaû möôùp khoâ”.- Ñaêm Saên : “ 1 laàn xoác tôùi chaøng vöôït 1 ñoài tranh” …….. phía Taây.? Mtao Mxaây ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo? “Böôùc cao böôùc thaáp chaïy heát baõi taây sang baõi ñoâng. Haén vun dao cheùm phaät 1 caùi, nhöng chæ truùng 1 caùi chaõo coät traâu”? Cuoäc ñoï söùc trôû neân quyeát lieät hôn nhö theá naøo? - Töø khi Hô Nhí vöùt mieáng traàu, Ñaêm Saên giaønh ñöôïc, söùc khoeû taêng leân, chaøng muùa treân cao, gioù nhö baõo “…. Ñaêm Saên” caét ñaàu Mtao Mxaây beâu ngoaøi ñöôøng”, cuoäc ñoï söùc keát thuùc.? Em coù suy nghó gì veà nhaân vaät oâng Trôøi? (giaûng)? Em coù nhaän xeùt gì veà caùch mieâu taû cuûa ngöôøi taây nguyeân veà nhaân vaät Ñaêm Saên trong cuoäc ñoï söùc?? Cuoäc chieán ñaáu cuûa Ñaêm Saên vôùi muïc ñích giaønh laïi gia ñình nhöng laïi coù yù nghóa coäng ñoàng ôû choã naøo? Ñoøi laïi vôï chæ chæ laø caùi côù laøm naûy sinh trong giöõa caùc boä toäc chieán tranh ñeå laøm noåi uy danh cuûa coäng ñoàng, thaéng hay baïi cuûa ngöôøi tuø tröôûng seõ coù yù nghóa quyeát ñònh taát caû, cho neân daân laøng phía Mtao ñeàu tình nguyeän ñi vôùi Ñaêm Saên söû thi khoânh noùi nhieàu ñeán cheát choùc, maø löïa choïn chi tieát aên möøng chieán thaéng.

HS ñoïc laïi töø : Hoï ñeán baõi ngoaøi laøng, roài vaøo laøng….. heát.

? Trong lôøi noùi cuûa Ñaêm Saên vôùi toâi tôù, ta thaáy chaøng laø 1 ngöôøi tuø tröôûng nhö theá naøo? Chaøng raát töï haøo, töï tin, ra leänh noåi ngöôøi loaïi coâng chieâng lôùn, môû tieäc to,

* OÂng Trôøi laø nhaân vaät phuï trôï, cuõng nhö oâng tieân, oâng Buït trong caùc caâu chuyeän cuûa ngöôøi kinh, quyeát ñònh chieán thaéng phaûi laø Ñaêm Saên.- Mieâu taû haønh ñoäng cuûa Ñaêm Saên baèng caùch so saùnh phoùng ñaïi. + Muùa treân cao nhö gioù baõo + Muùa döôùi thaáp nhö loác + Khi chaøng muùa chaïy nöôùc kieäu quaû nuùi 3 laàn raïng nöùt …

2. Hình töôïng Ñaêm Saên trong tieäc möøng chieán thaéng: - Chaøng raát töï haøo, töï tin, vì söùc maïnh vaø söï giaøu coù cuûa thò toäc mình, vaø söùc maïnh veû ñeïp cuûa tinh thaàn laãn vaät chaát cuûa thò toäc vaø tuø tröôûng.

- Vaãn laø caùch noùi phoùng ñaïi, giuùp ngöôøi nghe taïo ñöôïc aán töôïng.+ Noùi tôùi Söû thi Taây Nguyeân laø noùi tôùi quaù khöù anh huøng cuûa coäng ñoàng.

Trang : 12

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn môøi moïi ngöôøi aên uoáng vui chôi.? Hình töôïng Ñaêm Saên trong tieäc möøng theå hieän qua nhöõng hình aûnh naøo?* “ Nhaø Ñaêm Saên ñoâng ngheït khaùch, toâi tôù chaät ních caû nhaø”.* “ Chaøng Ñaêm Saên aên uoáng khoâng bieát say, aên khoâng bieát no, chuyeän troø khoâng bieát chaùn”? Caùch mieâu taû trong Söû thi laøm em suy nghó gì? (ÔÛ ñoaïn cuoái vaên baûn)

+ Theá giôùi Söû thi laø theá giôùi lyù töôûng hoaù.+ AÂm ñieäu Söû thi laø aâm ñieäu huøng traùng.* Keát luaän : Baèng nhöõng so saùnh ñoïc ñaùo, cuï theå, nhöõng hoâ ngöõ, gioïng vaên trang troïng, haøo huøng Söû thi ca ngôïi ngöôøi anh huøng Ñaêm Saên giöõa coäng ñoàng thò toäc. Ngöôøi anh huøng Söû thi ñöôïc coäng ñoàng toân vinh tuyeät ñoái. Qua chieán thaéng cuûa 1 con ngöôøi anh huøng cho thaáy söï vaän ñoäng lòch söû

* Daën doø : - Naém ñöôïc chuû ñeà cuûa ñoaïn trích- Hình töôïng nhaân vaät Ñaêm Saên trong cuoäc chieán vôùi Mxaây vaø

trong tieäc aên möøng.- Soaïn “ Vaên baûn” (TT)- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK.

Tieát : Ngaøy :

VAÊN BAÛN (TT)

III. Luyeän taäp : HS ñoïc phaàn II vaø laøm baøi taäp trang 371. Phaân tích vaên baûn : Caâu 1 : Tính thoáng nhaát vaø chuû ñeà cuûa ñoaïn vaên theå hieän ôû : a. Caâu môû ñoaïn (caâu chuû ñeà, caâu choát): giöõa cô theå vaø moâi tröôøng coù aûnh höôûng qua laïi vôùi nhau. b. Caùc caâu khai trieån :

+ Caâu 1 : Vai troø cuûa moâi tröôøng ñoái vôùi cô theå.+ Caâu 2 : Laäp luaän so saùnh :+ Caâu 3 : Daãn chöùng thöïc teá+ Caâu 4 : Daãn chöùng thöïc teá

Caâu 2 : Söï phaùt trieån chuû ñeà trong ñoaïn vaên : a. Caâu chuû ñeà mang yù nghóa keát quaû cuûa caû ñoaïn ( YÙ chung cuûa caû ñoaïn) b. Caùc caâu khai trieån : Taäi trung höôùng veà caâu chuû ñeà, cuï theå hoaù yù nghóa cho caâu chuû ñeà.Caâu 3: Coù trheå ñaët tieâu ñeà cho ñoaïn vaên :

Moái quan heä giöõa cô theå vaø moâi tröôøngHoaëc : Moâi tröôøng vaø söï soángTrang : 13

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn Hoaëc : Moâi tröôøng vaø cô theå2. Taïo lieân keát vaên baûn : Baøi 2 trang 38- Saép xeáp 1-3-5-2-4 (a-c-e-b-d)

a-e-c-b-d- Nhan ñeà baøi thô Vieät Baéc3. Hoaøn thieän vaên baûn : Baøi 3 trang 38

- Nhan ñeà “ Naïn phaù röøng”- Nhan ñeà “Ñaïi döông keâu cöùu”

Tieâu ñeà : Moâi tröôøng soáng keâu cöùu : + Röøng ñaàu nguoàn bò chaët phaù, gaây luït, lôõ, haïn haùn keùo daøi.+ Caùc soâng suoái, nguoàn nöôùc ngaøy caøng bò caïn kieät vaø oâ nhieãm vì

caùc chaát thaûi coâng nghieäp.+ Phaân boùn, thuoác tröø saâu söû duïng khoâng theo qui hoaïch.

Taát caû ñaõ ñeán möùc baùo ñoäng veà moâi tröôøng soáng cuûa loaøi ngöôøi.4. Taïo laäp vaên baûn : Baøi 4 : Vieát ñôn xin pheùp nghó hoïc- Nhöõng yeâu caàu : a. Caùc tieåu muïc caàn coù : quoác hieäu, tieâu ngöõ, teân ñôn, ñòa ñieåm vieát ñôn, ngaøy vieát ñôn, ñòa chæ gôûi, ngöôøi gôûi, hoï teân, ñòa chæ, tuoåi, nôi coâng taùc vaø hoïc taäp cuûa ngöôøi vieát ñôn, lyù do vieát ñôn, noäi dung yeâu caàu, ñeà nghò nguyeän voïng, cam ñoan vaø lôøi caûm ôn, kyù teân, xaùc nhaän vaø ñoùng daáu cuûa ñöôøng vaø cô quan.- Caùch trình baøy : Lôøi vaên ñôn giaûn, ngaén goïn, deã hieåu.

* Daën doø : - Laøm heát baøi taäp trong SGK - Soaïn baøi “ Truyeän ADV-MC- vaø Troïng Thuyû” - Traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK.

Tieát : Ngaøy :TRUYEÄN AN DÖÔNG VÖÔNG VAØ MÒ CHAÂU- TROÏNG THUYÛ

(Truyeàn thuyeát)

A. Muïc tieâu : - Naém ñöôïc ñaëc tröng cuûa truyeàn thuyeát qua tìm hieåu 1 caâu chuyeän cuï theå : Truyeän keå laïi söï kieän lòch söû ñôøi tröôùc vaø giaûi thích nguyeân nhaân theo caùch nghó, caùch caûm nhaän cuûa ngöôøi ñôøi sau.

B. Phöông tieän : - SGK, SGV, Thieát keá baøi giaûng.C. Tieán trình :

HS vaø GV HS ñoïc tieåu daãn :

- Phaàn naøy trình baøy ñaëc tröng cô baûn cuûa truyeàn thuyeát ( Xem laïi baøi KQ VHDG VN trang 17).? Truyeàn thuyeát coù phaûi laø lòch söû khoâng? Vì sao? Truyeàn thuyeát khoâng phaûi lòch söû maø chæ lieân quan ñeán lòch söû, phaûn aùnh lòch söû.- nhöõng caâu chuyeän trong lòch söû ñöôïc khuùc xaï qua lôøi keå cuûa

Noäi dungI. Ñoïc – tìm hieåu : 1. Tieåu daãn :- Ñaëc tröng cô baûn cuûa cuûa truyeàn thuyeát : laø loaïi truyeän daân gian keå veà söï kieän coù aûnh lôùn lao ñeán lòch söû daân toäc.

Trang : 14

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn nhöõng theá heä roài keát tinh thaønh hình töôïng ngheä thuaät ñoïc ñaùo nhuoám maøu saéc thaàn kyø maø vaãn thaám ñaãm caûm xuùc ñôøi thöôøng.* Muoán hieåu ñuùng truyeàn thuyeát cuûa noù phaûi ñaët ñuùng moái quan heä giöõa noäi dung vaø ngheä thuaät, lòch söû vaø vaên hoaù, nghóa laø ñaëc taùc phaåm trong moái quan heä vôùi lòch söû vaø ñôøi soáng.* Phaàn tieåu daãn giôùi thieäu laøng Coå Loa-Ñoâng Anh-Haø Noäi laø quaàn theå di tích lòch söû vaên hoaù laâu ñôøi.* HS ñoïc vaên baûn :

?Truyeàn thuyeát coù boá cuïc nhö theá naøo?Coù 3 ñoaïn? Noäi dung moãi ñoaïn ra sao?

? Chuûñeà cuûa truyeän laø gì?

? Quaù trình xaây thaønh cuûa An.D.Vöông ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo?

? Theo e An.D.Vöông döïng nöôùc ñoù laø coâng vieäc nhö theá naøo ?1 vieäc gian nan, vaát vaû neân nhaø vua phaûi tìm moïi caùch ñeå xaây ñöôïc thaønh.? Ruøa Vaøng giuùp ñeå An.D.Vöông xaây thaønh, theo em nhaèm muïc ñích gì?

Con chaùu nhôø cha oâng maø hieån haùch, cha oâng nhôø con chaùu, maø raïng rôõ anh huøng. Ñoù laø chính laø neùt ñeïp truyeàn thoáng cuûa daân toäc VN.

2. Vaên baûn : - Trích “ Ruøa vaøng” trong taùc phaåm “Lónh Nam Trích Quaùi” – Nhöõng caâu chuyeän ma quaùi ôû phöông Nam.- Chia laøm 3 ñoaïn* Ñoaïn 1 : Ñaàu …. Xin hoaø : An Döông Vöông xaây thaønh cheá noû baûo veä vöõng chaéc ñaát nöôùc.* Ñoaïn 2 : Tieáp ....xuoáng bieån : Caûnh maát nöôùc, nhaø tan* Ñoaïn 3 : Coøn laïi : Möôïn hình aûnh ngoïc trai- gieáng nöôùc ñeå theå hieän thaùi ñoä cuûa taùc phaåm daân gian ñoái vôùi Mò Chaâu.* Chuû ñeà : Mieâu taû quaù trình xaây thaønh, cheá noû baûo veä ñaát nöôùc cuaû An. D.Vöông vaø bi kòch nhaø tan maát nöôùc. Ñoàng thôøi theå hieän thaùi ñoä, tình caûm cuûa taùc phaåm daân gian ñoái töøng nhaân vaät.II. Ñoïc – hieåu : 1. An.D.Vöông xaây thaønh cheá noû vaø baûo ñaát nöôùc- Thaønh ñaép tôùi ñaâu laïi lôõ tôùi ñoù.- Laäp baøn thôø, giöõ mình trong saïch ñeå caàu ñaûo baùch thaàn.- Ruøa Vaøng giuùp nhaø vua xaây thaønh trong “nöõa thaùng thì xong”.- Ruøa Vaøng giuùp An.D.Vöông xaây thaønh nhaèm :+ Lyù töôûng hoaù vieäc xaây thaønh+ Toå tieân, cha oâng ñôøi tröôùc luoân ngaàm giuùp ñôõ con chaùu ñôøi sau.- An.D.Vöông baên khoaên “ Neáu coù giaëc ngoaøi thì laáy gì maø choáng, “ Laø yù thöùc traùch nhieäm cuûa ngöôøi caàm ñaàu ñaát nöùôc. Vì döïng nöôùc ñaõ khoù nhöng giöõ nöôùc caøng khoù hôn.

Trang : 15

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ? Xaây thaønh xong, An.D.Vöông noùi gì vôùi Ruøa Vaøng? Nhaø vua caûm taï Ruøa Vaøng xong, vaãn toû ra baên khoaên : “ Neáu coù giaëc ngoaøi thì laáy gì maø choáng”. Söï baên khoaên aáy theå hieän yù thöùc traùch nhieäm cuûa ngöôøi caàm ñaàu ñaát nöôùc, döïng nöôùc ñi lieàn vôùi giöõ nöôùc, döïng nöùôc ñaõ khoù nhöng giöõ ñöôïc nöôùc caøng khoù hôn.? Nhaø vua ñaõ theå hieän söï maát caûnh giaùc nhö theá naøo? Trieäu ñaø caàu hoân, Vua voâ tình gaû Mò Chaâu cho Troïng Thuyû.? Em suy nghó gì veà söï maát caûnh giaùc ñoù? Troïng Thuyû möôïng noû thaàn veà. Trieäu Ñaø caát binh sang xaâm löôïc. An.D.Vöông vaãn ñieàm nhieân ñaùnh côø cöôøi maø noùi raèng : “ Ñaø khoâng sôï noû thaàn sao”.? An.D.Vöông cheùm Mò Chaâu cho ta thaáy ñöôïc ñieàu gì?? Theo em Mò Chaâu leùn ñöa noû thaàn cho Troïng Thuyû laø ñuùng hay sai? Vì sao?- Noû thaàn thuoäc veà taøi saûn quí giaù bí maät quaân söï. Mò Chaâu ñaõ vi phaïm quy taéc beà toâi ñoái vôùi vua cha, ñaát nöôùc naøng ñaõ tieát loä bí maät quoác gia. Toäi cheùm ñaàu laø phaûi, khoâng oan öùc gì.- Tình caûm raát thieâng lieâng nhöng khoâng theå vöôït leân treân tình caûm ñaát nöôùc nöôùc maát daãn ñeán nhaø tan, khoâng ai coù theå baûo toaøn hp duø loâng ngoãng raéc cuøng ñöôøng, nhöng Troïng Thuyû khoâng cöùu ñöôïc Mò Chaâu. Ñoù laø baøi hoïc ñaét giaù cho Mò Chaâu.? Chi tieát “Ngoïc Trai-Gieáng Nöôùc” coù phaûi khaúng ñònh tình yeâu thöông chung thuyû cuûa Troïng Thuyû hay khoâng? Vì sao? Khoâng phaûi vì : Troïng Thuyû döôùi con maét cuûa chuùng ta haén laø 1 teân giaùn ñieäp ñoäi loát con reå. Haén coù theå tình caûm vôùi Mò Chaâu- yeâu thöïc söï nhöng haén khoâng queân nhieäm vuï laø giaùn

2. An.D.Vöông maát nöôùc, nhaø tan vaø thaùi ñoä töôûng töôïng cuûa daân gian :- Söï maát caûnh giaùc cuûa An.D.Vöông laø nguyeân nhaân gaây ra caûnh nhaø tan, nöôùc maát.

- Nhaø vua laø ngöôøi caàm ñaàu ñaát nöôùc ñaõ ñöùng leân quyeàn lôïi cuûa daân toäc thaúng tay tröøng trò keû coù toäi, duø ñoù laø ñuöùa con laù ngoïc caønh vaøng cuûa mình An.D.Vöông ñaõ ñeå caùi chung leân caùi rieâng, vì vaäy trong loøng nhaân daân, An.D.Vöông khoâng cheát, maø theo Ruøa Vaøo böôùc vaøo theá giôùi vónh cöûu cuûa thaàn linh.- Qua caâu chuyeän oâng cha ta muoán nhaén nhuû vôùi theá heä sau trong quan heä tình caûm nhaát laø tình rieâng phaûi luoân luoân ñaët quan heä rieâng- chung cho ñuùng muïc. Ñöøng naëng veà tình rieâng maø queân caùi chung. Coù nhöõng caùi chung ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi bieát hi sinh tình caûm rieâng ñeå giöõ cho troïn veïn nghóa vuï coäng vôùi traùch nhieäm cuûa mình. Tình yeâu naøo cuõng ñoøi hoûi söï hi sinh.

Trang : 16

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ñieäp vôùi tö caùch laø ñöùa con vaø beà toâi trung thaønh vôùi vua cha.

Tieát : Ngaøy :

BAØI LAØM VAÊN SOÁ 1

Ñeà: Haõy keå laïi 1 kyû nieäm saâu saéc cuûa em veà tình caûm gia ñình, tình baïn, tình thaày troø.

1. Yeâu caàu veà kyõ naêng : Bieát laøm 1 baøi vaên töï söï, keát caáu chaët cheõ, boá cuïc roõ raøng, coù caûm xuùc toát, dieãn ñaït toát, khoâng maéc, loãi chính taû, loãi duøng töø ngöõ ngöõ phaùp, baøi saïch seõ, saùng suûa.

2. Yeâu caàu veà kieán thöùc : Moãi hoïc sinh coù 1 caùch caûm nhaän rieâng veà caâu chuyeän cuûa mình.

a. MB : Giôùi thieäu caâu chuyeän seõ keå (Hoaøn caûnh, khoâng gian, nhaân vaät …)

b. TB : Nhöõng söï vieäc, chi tieát chính theo dieãn bieán caâu chuyeän.c. KB : Keát thuùc caâu chuyeän ( coù theå neâu caûm nghó hoaëc 1 chi

tieát yù nghóa).BIEÅU ÑIEÅM : - Ñieåm 9, 10 : Ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñaõ neâu treân lôøi vaên giaøu caûm xuùc, töø ngöõ haøm xuùc, coù theå coù vaøi sai xoùt nhoû. - Ñieåm 7, 8 : Baøi vieát maïch laïc, saâu saéc ít maéc loãi ngöõ phaùp, coù theå coøn 1 vaøi sai soùt nhoû veà loãi dieãn ñaït chính taû. - Ñieåm 5, 6 : Cô baûn bieát caùch laøm 1 baøi vaên töï söï. Caùch keå coøn 1 vaøi haïn cheá, dieãn ñaït roõ yù nhöng thieáu chaát vaên coøn maéc 1 soá loãi dieãn ñaït chính taû. - Ñieåm 3, 4 : Tuy coù keå troïn veïn caâu chuyeän, nhöng noäi dung chung chung, ít caûm xuùc, maéc loãi nhieàu veà töø vaø caâu. - Ñieåm 1, 2 : Khoâng vieát ñöôïc gì vaø coù vieát nhöõng noäi dung sô saøi, boá cuïc khoâng roõ raøng, maéc loãi quaù nhieàu veà töø vaø caâu.

TIẾT 13TUẦN 5BÀI :

LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN TỰ SỰ

A- Muïc tieâu baøi hoïc:Trang : 17

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn Giuùp HS :1-Bieâùt caùch döï kieùn ñeà taøi vaø coát truyeän cho moät baøi vaên töï söï.2-Naém ñöôïc keát caáu vaø caùch laäp daøn yù baøi vaên vaên töï söï.3-Naâng cao nhaän thöùc veà yù nghóa ,taàm quan troïng cuûa vieäc laäp daøn yù , hình thaønh thoùi quen laäp daøn yù tröôùc khi vieát.B-Tieán trình daïy hoïc :1-OÅn ñònh lôùp:2-Baøi môùi :Thaønh ngöõ coù caâu :” Uoán löôõi baûy laàn tröôùc khi noùi”, nghóa laø phaûi caân nhaéc kó löôõng tröôùc khi noùi. Tröôùc khi vieát cuõng vaäy. Caàn phaûi coù söï saép xeáp caùc yù ,caùc söï kieän cho hôïp lí.Baøi hoïc hoâm nay seõ cung caáp cho caùc em caùch saép xeáp ñoù.

Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø

Yêu cầu cần đạt

*Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn HS phaân tích ngöõ lieäu vaø ruùt ra nhaän xeùt veà caùch hình thaønh yù töôûng vaø döï kieán coát truyeän:-HS doïc ñoaïn trích ñaõ cho ôû trang 44 sgk-GV ñònh höôùng naèng heä thoáng caùc caâu hoûi :1-Trong ñoaïn trích naøy nhaø vaên Nguyeân Ngoïc ñaõ noùi veà vaán ñeà gì?2-Quaù trình aáy ñöôïc hình thaønh nhö theá naøo?Vì sao nhaø vaên Nguyeân Ngoïc laïi coù theå deã daøng hình dung ra taát caûû moïi dieãn bieán cuûa coát truyeän?

3-Töø ñoù ,haõy ruùt ra vaøi nhaän xeùt veà quaù trình hình thaønh yù

töôûng, döïkieán coát truyeän?

*Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn HS laäp daøn yù :-HS ñoïc hai tình huoáng “Haäu

thaân” cuûa chò Daäu trang 45

-GV toå chöùc cho HS thaûo luaän nhoùm Hình

I- Hình thaønh yù töôûng, döï kieán coát truyeän:1-Tìm hieåu ngöõ lieäu :

Quaù trình “thai ngheùn” “Röøng xaø nu”-YÙ töôûng; nguyeân maãu coù thaät.-Ñaët teân nhaân vaät : khoâng khí Taây Nguyeân.-Döï kieán coát truyeän-Hö caáu nhaän vaät-Xaây döïng tình huoáng vaø chi tieát ñieån hình: “Nhaân vaät… noãi ñau rieâng” “ Ñöùa con …”2-Nhaän xeùt :-Vieát taùc phaåm töï söï YÙ töôûng coát truyeän, coát truyeän.-Hö caáu nhaân vaät , söï vieäc vaø moái quan heä giöõa chuùng.-Xaây döïng tình huoáng, chi tieát ñieån hình Phaùt trieån loâgíc, giaøu kòch tính.-Laäp daøn yùII-Laäp daøn yù :1-Tìm hieåu ngöõ lieäu:*Môû baøi : +Chaïy veà nhaø +Thaáy ngöôøi laï noùi chuyeän vôùi choàng*Thaân baøi :

Trang : 18

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

thaønh daøn yù .-Daïi dieän HS trình baøy daøn yù

ñaõ xaây döïng ñöôïc .-GV nhaän xeùt vaø höôùng daãn

HS ruùt ra keát luaän veà caùch laäp daøn yù baèng heä thoáng caâu hoûi :

1-Laäp daøn yù laø gì?Vì sao phaûi laäp daøn yù?

2-Daøn yù goàm nhöõng phaàn naøo?Neâu noäi dung cuûa töøng phaàn?

-HS traû lôøi.GV nhaän xeùt –keát luaän*Hoaït ñoâïng 3: Höôùng daãn HS luyeän taäp ñeå khaéc saâu baøi hoïc

-GV cho yù töôûng: Sau khi cheâùt ,Mò Chaâu vaø Troïng Thuûy gaëp nhau

-HS thaûo luaän trao ñoåi Döï kieán coát truyeän nhaân vaät,söï vieäc tieán haønh laäp daøn yù.

-GV goïi hai HS leân baûng trình baøy daøn yù ñaõ laäp ñöôïc

+Thaêm hoûi , doäng vieân ,tuyeân truyeàn+Toång khôûi nghóa+Phaù kho thoùc*Keát luaän : Ñoùn con veà2-Ghi nhôù :SGK /46

III- Luyeän taäp :*Môû baøi : -Toâi nguû mô -Mò Chaâu vaø Troïng thuûy gaëp nhau*Thaân baøi : -Mò Chaâu oaùn traùch Troïng Thuûy -Troïng thuûy ñau khoå phaân traàn*Keát baøi : -Tænh giaác -Caûm nghó veà chieán tranh

4-Cuûng coá : Kieåm tra vieäc naém baøi cuûa HS baèng heä thoáng caâu hoûi: -Vì sao phaûi laäp daøn yù? Muoán laäp daøn yù caàn phaûi tieán haønh nhöõng thao taùc gì ? -Trình baøy caùch laäp daøn yù baøi vaên töï söï.5-Daën doø :-Soaïn baøi “UyLit xô trôû veà”a-Vì sao Peâneânoâp raát mong choàng trôû veà nhöng nghe nhuõ maãu baùo tin möøng , naøng laïi phaân vaân?b-Peâneâloáp coù phaûi laø ngöôøi nhaãn taâm,saét ñaù hay khoâng? Vì sao?c-Em suy nghó nhö theáù naøo veà UyLit xô?

Tieát : Ngaøy :

UY-LÍT-XÔ TRÔÛ VEÀ(Trích OÂ-Ñi-Xeâ- Söû thi Hi Laïp)

A. Muïc tieâu :Giuùp HS hieåu ñöôïc tình yeâu vaø trí tueä, nhöõng phaåm chaát cao ñeïp maø con ngöôøi trong thôøi ñaïi Hoâ-me-rô khao khaùt vöôn tôùi.

B. Phöông tieän : - SGK, SGV, giaùo aùn.C. Caùch thöùc :GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän,traû lôøi caâu hoûi.D. Tieán trình :

Trang : 19

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

HS vaø GV HS ñoïc I :

? Phaàn tieåu daãn trình baøy noäi dung gì?- Giôùi thieäu vaøi neùt veà Hoâ-me-rô vaø toùm taét söû thi OÂ-ñi-xeâ.? Em caàn bieát gì veà Hoâ-me-rô ?

Phaàn toùm taét coát truyeän : HS ñoïc trong SGK.

HS ñoïc vaên baûn :? Chuû ñeà cuûa söû thi OÂ-ñi-xeâ laø gì?

? Ñaïi yù cuûa ñoaïn trích naøy laø gì?

? Boá cuïc vaên baûn nhö theá naøo? Noäi dung ôû vmoãi ñoaïn ra sao?* Tröôùc ñoaïn trích naøy Uy-Lít-xô giaû vôø laøm ngöôøi haønh khaát vaøo ñöôïc ngoâi nhaø cuûa mình vaø keå cho Poâ-noâ-loáp nghe nhöõng caâu chuyeän veà choàng naøng maø anh ta bieát. Poâ-noâ-loáp toå chöùc thi baén. Döïa vaøo ñoù 2 cha con OÂ-ñi-xeâ-Uyùt ñaõ tieâu dieät 108 vöông toân coâng töû laøo xöôïc trong nhöõng gia nhaân khoâng trung thaønh. Ñoaïn trích naøy baét ñaàu töø ñoù.? Peâ-neâ-loáp ñang ôû trong hoaøn caûnh nhö theá naøo? - Chôø ñôïi choàng 20 naêm trôøi ñaêng ñaúng taám thaûm ngaøy deät ñeâm thaùoñeå trì hoaõn thuùc baùch cuûa boïn caàu hoân.? Khi nhuõ maãu baùo tin choàng naøng trôû veà, taâm traïng Peâ-neâ-loáp ra sao?“Möøng rôõ cuoáng cuoàng nhaûy ra khoûi giöôøng oâm chaàmlaáy baø laõo nöôùc maét chan hoaø” bieåu thò loøng chung thuyû, nieàm sung söôùng HP toät ñoä cuûa naøng neáu choàng naøng thöïc söï trôû veà.? Khi naøng saép gaëp maët Uy-lít-xô taâm traïng naøng nhö theá naøo?

Noäi dungI. Hoaøn thaønh yù töôûng döï kieán coát truyeän : 1. Tieåu daãn : - Nhaø vaên muø cuûa Hi Laïp soáng vaøo theá kyû thöù IX vaø thöù IIX tröôùc coâng nguyeân. OÂng sinh tröôûng trong giai ñoaïn ngheøo beân kia soâng Moâ-Leùt. Oâng taäp hôïp taát caû nhöõng thaàn thoaïi vaø truyeàn thuyeát ñeå hoaøn thaønh 2 boä söû thi I-li-aùt vaø OÂ-ñi-xeâ.2. Vaên baûn : 3. Chuû ñeà : Quaù trình chinh phuïc thieân nhieân bieån caû ñoàng thôøi ñaáu tranh baûo veä HP gia ñình cuûa ngöôøi Hi Laïp thôøi coå.- Ñoaïn trích mieâu taû 2 cuoäc taùc ñoäng ñoái vôùi naøng Peâ-noâ-loáp vôùi Uy-Lít-Xô qua cuoäc thöû thaùch ñeå gia ñình ñöôïc ñoaøn tuï HP.4. Boá cuïc : 3 ñoaïn Ñoaïn 1 : Töø ñaàu …. Ngöôøi gieát chuùng : Taùc ñoäng cuûa nhuõ maãu vôùi naøng Peâ-neâ-loáp.Ñoaïn 2 : Tieáp …. Ngöôøi keùm gan daï : Taùc ñoäng cuûa Teâ-leâ-maùc vôùi meï.Ñoaïn 3 : Coøn laïi : Cuoäc ñaáu trí hay thöû thaùch giöõa Peâ-neâ-loáp vaø Uy-lít-xô ñeå gia ñình ñoaøn tuï

II. Ñoïc – hieåu :1. Taâm traïng cuûa naøng Peâ-neâ-loáp:

- Naøng chôø ñôïi choàng 20 naêm daøi ñaêng ñaúng. Khi nhuõ maãu baùo tin choàng naøng trôû veà naøng : “ Möøng rôõ cuoáng cuoàng nhaûy ra khoûi giöôøng oâm chaàm laáy baø laõo nöôùc maét chan hoaø”.

- Khi naøng saép gaëp maët Uy-lít-xô Trang : 20

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn “Loøng naøng raát ñoåi phaân vaân … raïp quaàn aùo raùch möôùp”.? Giöõa luùc ñoù thaùi ñoä con trai cuûa naøng Teâ-leâ-maùc theå hieän nhö theá naøo? Traùch meï gay gaét : “Meï ôi ….ñeán vaäy”? Tröôùc lôøi leõ cuûa con, Peâ-neâ-loáp theå hieän ra sao? Phaân vaân cao ñoä vaø xuùc ñoäng, ngöôøi noùi : “Loøng meï …. Maët ngöôøi”? Em suy nghó gì veà taâm traïng Peâ-neâ-loáp? ? Taùc giaû söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät naøo ñeå theå hieän Peâ-neâ-loáp?

? Ai laø ngöôøi ñöa ra thöû thaùch? Daáu hieäu cuûa söï thöû thaùch ñoù boäc loä ra sao?- Peâ-neâ-loáp ñöa ra thöû thaùch, daáu hieäu thöû thaùch ñoù ñöôïc trình baøy qua lôøi noùi cuûa Peâ-neâ-loáp, naøng khoâng noùi tröïc tieáp vôùi Uy-lít-xô maø thoâng qua cuoäc ñoái thoaïi vôùi con trai : “Neáu quaû thöïc ñaây laø Uy-lít-xô thì theá naøo cha meï vaãn nhaän ra nhau Söï thöû thaùch ñoù laø caùi giöôøng.? Ai laø ngöôøi chaáp nhaän thöû thaùch? Thaùi ñoä xuaát hieän cuûa ngöôøi ñoù nhö theá naøo? Uy-lít-xô chaáp nhaän thöû thaùch, vieäc laøm :+ Giaû laøm ngöôøi haønh khaát.+ Keå laïi caâu chuyeän veà choàng naøng.+ Tieâu dieät nhöõng keû caàu hoân. Tröøng phaït nhöõng ñaày tôù phaûn boäi.- Uy-lít-xô vôùi taâm traïng : Kieàm neùn vôùi moïi xuùc ñoäng cuûa tình vôï choàng, cha con, ñaëc bieät khi nghe Peâ-neâ-loáp noùi vôùi con trai, Uy-lít-xô mæm cöôøi. Ñaây laø caùi cöôøi ñoàng tình vì tin vaøo trí tueä mình.? Söï thöû thaùch ñoù baét ñaàu chi tieát

taâm traïng naøng raát ñoåi phaân vaân “ Bieåu hieän ôû daùng ñieäu, cöû chæ trong söï luùng tuùng tìm caùch öùng xöû, naøng khoâng bieát ….maø hoân”

Peâ-neâ-loáp laø con ngöôøi trí tueä, thoâng minh, tænh taùo, thaän troïng phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh cuûa naøng luùc ñoù.

* Ngheä thuaät : Khoâng moå xe taâm lyù nhaân vaät maø ñöa ra nhöõng daùng ñieäu, cöû chæ, 1 caùch öùng xöû hay, töôûng xaây döïng nhöng cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc nhaân vaät. Laäp luaän ñôn sô nhöng raát hoàn nhieân.2. Thöû thaùch vaø sum hôïp : - Peâ-neâ-loáp laø ngöôøi ñöa ra thöû thaùch daáu hieäu thöû thaùch ñöôïc trình baøy qua lôøi noùi cuûa Peâ-neâ-loáp, khoâng noùi tröïc tieáp vôùi Uy-lit-xô maø thoâng qua con trai ñieàu bí maät ñem ra thöû thaùch ñoù laø caùi giöôøng.

- Muïc ñích cao nhaát cuûa Uy-lít-xô laø laøm theá naøo ñeå vôï nhaän ra choàng nhöng Uy-lít-xô khoâng voäi vaøng haáp taáp khoâng noân noùng nhö con trai, chaøng neùn caùi chaùy boûng soâi suïc trong loøng ñeå coù thaùi ñoä bình tænh töï tin.

- Chaøng ñaõ moâ taû tæ mó, chi tieát veà chieác giöôøng, ñeå nhaéc laïi tình yeâu vôï choàng son saéc caùch ñaây hôn 20 naêm “Ñaây laø chieác giöôøng kyø laï … maøu ñoû raát ñeïp”

Peâ-neâ-loáp duøng söï khoân kheùo ñeå xaùc minh söï thaät, Uy-lít-xô baèng

Trang : 21

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn naøo? - Töø chi tieát Uy-lít-xô traùch “Traùi tim saéc ñaù cuûa Peâ-neâ-loáp nhöng nhôø nhuõ maãu khieâng cho chieác giöôøng”. Giaø ôi! Giaø haõy keâ cho toâi chieác giöøông nhö toâi nguû 1 mình baáy laâu nay? Vöøa nhö traùch moùc vôï, vöøa nhö thanh minh veà söï chung thuyû cuûa mìng 20 naêm qua nguyeän ôû cho Peâ-neâ-loáp ñöa ra thöû thaùch.? Peâ-neâ-loáp ñaõ laøm gì? Sai nhuõ maãu khieâng chieác giöôøng kieân coá ra khoûi oàhng. Vieäc sai nhuõ maãu khieâng giöôøng laø söï thöû thaùch chöù khoâng phaûi laø muïc ñích.? Tình theá naøy buoäc OÂ-ñi-xô-uyùt phaûi laøm gì? Uy-lít-xô phaûi choät daï, giaät mình. Vì chieác giöôøng ñoù khoâng theå xeâ dòch ñöôïc. Sao baây giôø laïi khoâng ra ñöôïc buoäc chaøng phaûi leân tieáng. Chaøng tæ mó töøng chi tieát “Ñaây laø chieác giöôøng …Ñi nôi khaùc”? Em coù suy nghó gì veà nhaân vaät Uy-lít-xô trong caûnh sum hoïp”.Baèng trí tueä vaø tình yeâu son saéc Uy-lít-xô ñaõ mang ñeán cho chaøng haïnh phuùc hoàn nhieân toät ñænh.“OÂm laáy vôï xieát bao thaân yeâu ngöôøi baïn ñôøi chung thuyû cuûa mình maø khoùc daàm deà”.Ñoù laø nöôùc maét cuûa nieàm vui vaø haïnh phuùc.

trí tueä nhaïy beùn ñaùp öùng ñöôïc ñieàu thöû thaùch ñoù. Ñaây laø söï gaëp gôõ cuûa 2 taâm hoàn, trí tueä. Caû 2 ñieàu thaéng khoâng coù ngöôøi thua.

III. YÙ nghóa cuûa ñoaïn trích : - Ñeà cao, khaúng ñònh söùc maïnh cuûa taâm hoàn vaø trí tueä cuûa con ngöôøi Hi Laïp, ñoàng thôøi laøm roõ giaù trò haïnh phuùc gia ñình khi ngöôøi Hi Laïp chuyeån töø cheá ñoä thò toäc sang cheá ñoä chieám höõu noâ leä.- Khaúng ñònh thieân taøi cuûa Hoâ-meâ-rô.- Muïc ñích giuùp ngöôøi ñoïc hieåu ñöôïc ngheä thuaät söû thi : Mieâu taû tæ mó, döïng ñoái thoaïi vaø so saùnh.

Daën do ø : - Taâm traïng naøng Peâ-neâ-loáp nhö theá naøo? - Cuoäc thöû thaùch vaø sum hoïp dieãn ra sao? - Chuaån bò traû baøi vieát soá1

Tieát : Ngaøy :

TRAÛ BAØI LAØM VAÊN SOÁ 1A. Muïc tieâu : OÂn laïi kieán thöùc cuõ.

Reøn luyeän HS töï ñaùnh giaù, nuùt hình nhöõng veà baøi laøm cuûa mình.

B. Chuaån bò : GV chaám baøi, chuaån bò traû baøi cho HS HS nhôù laïi ñeà, yeâu caàu cuûa ñeø baøi.

D. Tieán trình : - OÅn ñònh- kieåm tra baøi cuõ- Baøi môùi : Tieán trình traû baøi.- Goïi HS nhaéc laïi ñeà ra.

Trang : 22

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

- Yeâu caàu ñeà laø gì?- Nhaéc laïi daøn yù caàn coù- Nhaän xeùt baøi laøm cuûa HS- Tieán trình nhaän xeùt töøng baøi laøm cuûa HS veà caùc maët.- GV ñoïc nhöõng baøi laøm toát cuûa HS.- GV traû baøi, ghi ñirm vaøo soå.

Tieát : Ngaøy :

RA-MA BUOÄC TOÄI(Trích Söû thi Ra-ma-ya-na Söû thi AÁn Ñoä)

A. Muïc tieâu : Giuùp HS : Qua dieãn bieán taâm traïng cuûa Ra-ma vaø Xi-ta hieåu ñöôïc quan nieäm veà ngöôøi anh huøng vaø ngöôøi phuï nöõ lyù töôûng

B. Phöông tieän : - SGK, SGV, giaùo aùn.C. Caùch thöùc : GV toå chöùc giôø daïy keát hôïp ñoïc saùng taïo, gôïi tìm, traû lôøi caâu hoûi.D. Tieán trình :

HS vaø GV HS ñoïc tieåu daãn :

? Phaàn tieåu daãn SGK neâu noäi dung gì? - Vaøi neùt veà quaù trình hoaøn thaønh Söû Ramayana vaø toùm taét taùc phaåm vaø neâu vaøi neùt gía trò cuûa noù.? Toùm taét taùc ôhaåm Ramyana döïa vaøo nhöõng yù naøo? 3 yù cô baûn.A. Böôùc ngoaëc cuoäc ñôøi : Chaáp haønh leänh cuûa vua cha, Rama cuøng vôï laø xita vaø em trai laø Laécmana vaøo röøng saâu soáng aån daät. Luyeän taäp voõ ngheä. Gaàn heát haïn ñi ñaøy 14 naêm xyûa ra chuyeän chaúng laønh. Quyû vöông Ravana cöôùp Xita mang veà ñöa cho Lanka, ñöôïc thaàn linh cöùu giuùp, Xita ñöôïc baûo toaøn trinh tieát. Maát Xita, Rama buoàn, nhôø söï giuùp ñôõ cuûa töôùng khæ Hanuman, Rama gieát ñöôïc quyû vöông cöùu ñöôïc Xita.

* HS ñoïc ñoaïn trích :? Ñoaïn trích chia laøm maáy phaàn? Noäi dung moãi phaàn laø gì?

Noäi dungI. Ñoïc – tìm hieåu : 1. Tieåu daãn :

B. Xung ñoät giöõa tình yeâu vaø danh döï : - Cöùu ñöôïc Xita nhöng Rama nghi ngôø söï trinh tieát cuûa naøng, möøng raõy nhöng khoâng chaáp nhaän naømng laøm vôï, Xita phaûi nhaûy vaøo giaøn löûa thieâu ñeå chöùng minh cho loøng chung thuyû cuûa mình. Bieát naøng trong saïch, thaàn löûa Anli ñaõ cöùu naøng.C. Haïnh phuùc : - Rama voâ cuøng sung söôùng dang tay ñoùn vôï, 2 vôï choàng ñöa nhau veà kinh ñoâ trong caûnh ñoùn chaøo noàngnhieät cuûa daân chuùng.2. Ñoaïn trích :- Naèm ôû khuùc ca thöù 6 , chöông 79.3. Boá cuïc : 2 phaàn- Ñoaïn 1 : Töø ñaàu … chòu ñöôïc laâu : Côn giaänndöõ vaø dieãn bieán taâm traïng cuûa Rama.- Ñoaïn 2 : Coøn laïi : Lôøi thanh minh vaø dieãn bieán taâm traïng cuûa Xita

Trang : 23

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ? Ñaïi yù cuûa ñoaïn trích nhö theá naøo ?

HS ñoïc ñoaïn 1 :? Sau khi chieán thaéng quyû vöông Ranana cöùu ñöôïc Xita, Rama noùi nhöõng gì vôùi ai? Rama khaúng ñònh chieán thaéng vaø taøi ngheä cuûa mình, söï giuùp ñôõ cuûa Hanuman vaø Viphisana, Rama noùi vôùi taát caû moïi ngöôøi, ñoù laø anh em, baïn höõu vôùi quaân ñoäi cuûa loaøi khæ Ravana Rama ñaõ boäc loä yù töôûng chieán ñaáu, söùc maïnh cuûa coäng ñoàng.? Sau khi chieán thaéng Rama cí nhöõng thaùi ñoä taâm traïng gì? Söï ghen tuoâng, nghi ngôø ñöùc haïnh cuûa Xita, tính ích kyû boäc loä ra “ Thaáy ngöôøi ñeïp…. Nhö dao caét”. (SGK/56)? Ngoân ngöõ vaø dieãn bieán taâm traïng cuûa Rama nhö theá naøo? Goïi Xita baèng lôøi leõ khoâng bình thöôøng : “Hôõi phu nhaân cao quí”. Thieáu söï aâu yeám.- Lôøi Rama noùi vôùi Xita tröôùc maët vôùi moïi ngöôøi : “Phaûi bieát chaéc… ñau maét”. Söï ghen tuoâng ñeán nghi ngôø ñöùc haïnh “Ngöôøi ñaõ sinh tröôûng trong 1 … yeâu ñöông” Töø nghi ngôø trinh tieát ruoàng boû Xita “Ta khoâng caàn …. Tuyø yù”.? Em coù suy nghó gì veà taâm traïng cuûa Rama? ? Thaùi ñoä cuûa Rama khi Xita böôùc leân giaøn löûa thieâu nhö theá naøo? Khoâng noùi 1 lôøi “Rama vaãn ngoài, maét daùn xuoáng ñaát, luùc ñoù loøng chaøng ñau khuûng khieáp nhö thaàn cheát vaäy? SGK/58? Theo em thaùi ñoä ñoù cuûa Rama ñuùng hay sai? Ñuùng nhöng veà lyù khoâng thaáu tình, coi troïng danh döï xem nheï tình caûm caù nhaân. ? Em caûm nhaän nhö theá naøo veà con ngöôøi cuûa Rama?

4. Ñaïi yù : Mieâu taû quaù trình dieãn bieán taâm traïng cuûa Hoaøng Töû Rama vaø Xita sau khi Rama ñaõ cöùu ñöôïc Xita.II. Ñoïc – hieåu : 1. Dieãn bieán taâm traïng cuûa Rama :

- Giaûi quyeát xong xung ñoät lôùn coù tính coäng ñoàng, Rama töï giaûi quyeát xung ñoät caù nhaân, côn ghen tuoâng, nghi ngôø ñöùc haïnh cuûa Xita. YÙ thöùc caù tính cuûa ngöôøi troãi daïy, tính ích kyû boäc loä daàn trong con ngöôøi Rama.

- Rama ruoàng raãy Xita tröôùc heát vì danh döï doøng hoï, sau cuõng vì ghen tuoâng, luùc thì oai phong laãm lieät, nhöng coù luùc laïi ích kyû, nhoû nhen, baát chaáp caùi toâi coù luùc saùng – toái, toát – xaáu, thieän – aùc luoân luoân töông phaûn trong tính cach cuûa Rama.

- Thaùi ñoä cuûa Rama khi Xita böôùc leân giaøn löûa thieâu khoâng noùi 1 lôøi, ñoù laø thaùi ñoä kieân quyeát, daùm híinh tình yeâu ñeå naûo veä danh döï.

Nhaân vaät Rama phaûi tìnhhuoáng löïa choïn quyeát lieät giöõa danh döï vaø tình yeâu. Rama ñaõ choïn danh döï. Tuy caùch choïn löïa chöa hoaøn haûo nhöng boäc loä phaåm chaát cao quí cuûa ngöôøi anh huøng, 1 ñöùc vua maãu möïc.2. Dieãn bieán taâm traïng cuûa Xita :

Trang : 24

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ? Tröôùc lôøi leõ buoäc toäi cuûa Rama, Xita theå hieän thaùi ñoä vaø taâm traïng nhö theá naøo?- Khieâm nhöôøng, “Naøng muoán töï…. Danh döï cuûa thieáp”. (SGk/57)* HS ñoïc ñoaïn : “Côù sao chaøng …. Voâ ích” (SGK/57-58).* Ñoaïn naøy Xita noùi nhöõng gì vôùi Rama?- Soá meänh cuûa thieáp ñaùng cheâ traùch.- Hoài chaøng …. Ñoù roài (SGK/58)

? Em coù nhaän xeùt gì veà lôøi leõ cuûa Xita?

? Trong hoaøn caûnh naøy, Xita choïn caùch giaûi quyeát nhö theá naøo“Hôõi Laécmana(em Rama) …ngoïn löûa”? Theo em, vì sao Xita choïn 1 giaøn hoaû thieâu maø khoâng phaûi boû ñi xa hay töï saùt?- Thaàn löûa raát quí troïng ñoái vôùi ngöôøi AÁn Ñoä. Coâ daâu, chuù reã phaûi ñi quanh löûa thieâng 7 voøng, nghi leã thöû löûa ñeå kieåm chöùng ñöùc haïnh cuûa ngöôøi AÁn Ñoä.

- Xita noùi vôùi Rama baèng söï thanh minh vaø khaúng ñònh taám loøng chung thuyû cuûa naøng.+ Soá phaän cuûa thieáp ñaùng cheâ traùch+ Traùi tim thieáp laø thuoäc veà chaøng Xita khaúng ñònh taám loøng chung thuyû cuûa naøng. Dieãn bieán taâm traïng Xita töø möøng rôõ ñeán ngaïc nhieân, töø tin yeâu ñeán thaát voïng, töø boái roái ñeán ñieàm tænh, töø ñau khoå ñeán tuyeät voïng. Xi ta khoâng phaûi laø 1 ngöôøi phuï nöõ taàm thöôøng.

- Xita ñaõ choï giaøn löûa thieâu, naøng khoâng cheát, Xita khoâng bò löûa thieâu vì phaåm chaát toát ñeïp cuûa naøng. Naøng ñem thaân mình thöû löûa ñeå chöùng minh tình yeâu vaø ñöùc haïnh chung thuyû.

Daën do ø : - Phaân tích dieãn bieán taâm traïng cuûa Rama. - Phaân tích dieãn bieán taâm traïng cuûa Xita.

- Soaïn baøi “choïn söï vieäc ….” - Traû lôøi caâu hoûi trong SGK.

TIEÁT 19TUAÀN 7LAØM VAÊN:

Baøi: CHOÏN SÖ VIEÄC CHI TIEÁT TIEÂU BIEÅU TRONG BAØI VAÊN TÖÏ SÖÏ

A-Muïc tieâu baøi hoïc:Giuùp HS:

Trang : 25

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 1-Nhaän bieát söï vieäc,chi tieát tieâu bieåu vaø taàm quan troïng cuûa noù trong baøi vaên töï söï.2-Böôùc ñaàøu choïn döôïc nhöõng söï vieäc,chi tieát tieâu bieåu cho baøi vaên töï söï ñôn giaûn.3-Reøn luyeän yù thöùc vaø kyõ naêng phaùt hieän , ghi nhaän nhöõng söï vieäcchi tieát tieâu bieåu trong cuoäc soáng vaø trong caùc taùc phaåm.B-Tieán trình daïy hoïc :1-OÅn ñònh lôùp:2-Kieåm tra baøi cuõ:-Em coù nhaän xeùt gì veà nhöõng lôøi noùi cuûa Rama?Neáu em laø taùc giaû cuûa truyeän ,em coù ñeå cho chaøng noùi ra nhöõng lôøi nhö vaäy khoâng vì sao?-Tìm ñieåm töông ñoàng vaø dò bieät giöõa Xita vaø Mò Nöông?3-Baøi môùi : Khi ñoïc caùc taùc phaåm töï söïu , ta hay coù nöõng thaéc maéc taïi sao nhaân vaät laïi haønh ñoäng nhö vaäy?Hoaëc vì sao noù keát thuùc nhö theá… Thaät ra, moãi söï vieäc chi tieát ñöôïc nhaø vaên löïa choïn vaø ñöa vaøo taùc phaåm ñeàu coù nhöõng yù nghóa nhaát ñònh.Ñieàu naøy theå hieän phaàn naøo taàm quan troïng cuûa söï vieäc , chi tieát trong taùc phaåm töï söï.

Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø

Yeâu caàu caàn ñaït

*Hoaït ñoäng 1:Höôùng daãn HS hình thaønh khaùi nieäm veà phöông thöùc töï söï, söï vieäc, chi tieát vaø taàm quan troïng cuûa söï vieäc, chi tieát trong baøi vaên töï söï-HS ñoïc phaàn I trang 61 SGK-GV ñònh höôùng baèng caùc caâu hoûi:1-Haõy keå teân caùc taùc phaåm töï söï ñaõ hoïc?Vì sao em cho ñoù laø caùc taùcphaåm töï söï?Töø ñoù ruùt ra khaùi nieäm töï söï?2-Söï vieäc laø gì?Haõy lieät keâ caùc söï vieäc trong truyeän nguï ngoân “Thoû vaø Ruøa”3-Giaû söû trong truyeän naøy khoâng coù söï vieäc Thoû thaùch Ruøa chaïy thi , caâu chuyeän seõ tieán trieån nhö theá naøo?Nhö vaäy söï vieäc tieâu bieåu laø gì? Noù coù vai troø nhö theá naøo trong baøi vaên töï söï?4-Töï söï laø gì? Cho ví duï minh hoïa? Noù coù quan heä nhö theá naøo vôùi söï vieäc?*Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn HS

I- Khaùi nieäm : -Töï söï laø phöông thöùc trình baøy moät chuoãi caùc söï vieäc ,söï vieäc naøy daãn ñeán söï vieäc kia, cuoái cuøng daãn ñeán moät keát thuùc, theå hieän moät yù nghóa.-Söï vieäc laø :Caùi xaûy ra ñöôïc nhaän thöùc coù ranh giôùi roõ raøng, phaân bieät vôùi nhöõng caùi xaûy ra khaùc.Söï vieäc tieâu bieåu laø söïu vieäc quan troïng goùp phaàn hình thaønh coát truyeän. Moãi söï vieäc coù theå coù nhieàu chi tieát.-Chi tieát laø tieåu tieát cuûa taùc phaåm mang söùc chöùa lôùn veà caûm xuùc vaø tö töôûngII- Caùch choïn söï vieäc, chi tieát tieâu bieåu:1-Tìm hieåu ngöõ lieäu:Baøi 1:Truyeän An Döông Vöông:a-Coâng cuoäc xaây döïng vaø baûo veä ñaát nöôùc cuûa cha oâng ta ngaøy xöab-Keå vieäc Mò Chaâu vaø Troïng

Trang : 26

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

caùch löïa choïn söï vieäc , chi tieát tieâu bieåu-Toå chöùc cho hS thaûo luaän trong 5phuùt veà hai vaán ñeà ñaõ ñöôïc neâu ôû SGK

-GV nhaän xeùt boå sung vaø höôùng daãn HS ruùt ra caùch löïa choïn söï vieäc, chi tieát tieâu bieåu baèng caâu hoûi: Trong baøi vaên töï söï, phaûi löïa choïn söï vieäc , chi tieát nhö theá naøo?

-HS ñoïc phaàn ghi nhô*Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn HS luyeän taäp-HS ñoïc to vaên baûn hoaëc yeâu caàu ñaõ cho ôû SGK-Toå chöùc HS thaûo luaän nhoùm-GV nhaän xeùt boå sung

Thuûy chia tay nhau Nhaèm muïc ñích vöøa daãn daét caâu chuyeän vöøa dieãn taû ñöôïc moái tình gaén boù cuûa hai nhaân vaät Troïng Thuûy vaø Mò Chaâu .Sau söï vieäc tieâu bieåu naøy laø caùc söï vieäc:+Theo daáu loâng ngoãng do Mò Chaâu raéc,Troïng Thuûy cuøng quaân lính ñuoåi theo hai cha con An Döông Vöông+Cha con An Döông Vöông cuøng ñöôøngBaøi 2: Nhôù kyû nieäm:-Chia tay cha vaøo Nam-Nghe oâng giaùo keå veà caùi cheát cuûa cha-Ñi vieáng moä cha-Göûi laïi oâng giaùo nhöõng di vaät cuûa cha.BaØi 3:Ñeåû löïa chon sö vieäc,chi tieát tieâu bieåu trong baøi vaên töï söï, caàn naém vöõng caùc böôùc sau:-Xaùc ñònh ñeà taøi, chuû ñeà cuûa baøi vaên-Döï kieán coát truyeän (Goàm nhieàu söï vieäc noái tieáp nhau)-Trieån khai caùc söï vieäc baèng moät soá chi tieát2-Ghi nhôù : SGKIII- Luyeän taäp: 1-Vaên baûn “ Hoøn ñaù xuø xì”a-Khoâng theå boû :+Giaù trò hoøn ñaù+Taâm traïng cuûa nhaân vaätb-Caân nhaéc:+Daãn daét truyeän+Tính caùch nhaân vaät+Taïo söï haáp daãn+Chuû deà ,yù nghóa2-Vaên baûn “Uylit xô trôû veà”:a-Cuoäc gaëp maêït kyø laïb-Peâneâloáp thöû choàng Thaønh coâng: Haáp daãn, tính caùch

4-Cuûng coá: Khaéc saâu kieán thöùc ñaõ hoïc baèng caùhc goïi HS Trang : 27

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 5-Daën doø :+Naém chaéc khaùi nieäm ñaõ hoïc vaø caùch löïa choïn+Chuaån bò laøm baøi vieát soá 2:-Xem laïi caùc VB töï söï, caùch vieát VB töï söï?-Ñoïc laïi VB “An Döông Vöông vaø Mò Chaâu –Troïng Thuûy”, “Uylit xô trôû veà”, “Rama buoäc toäi”

Tieát : Ngaøy :

BAØI VIEÁT SOÁ 2Ñeà : Haõy keå veà 1 taám göông “ngöôøi toát vieäc toát” ôû ñòa phöông em.1. Kyõ naêng : Bieát laøm 1 baøi vaên töï söï, keát caáu chaët cheõ, boá cuïc roõ

raøng, dieãn ñaït vaø caûm xuùc toát.2. Kieán thöùc : Phaûi keå ñaày ñuû noäi dung caâu chuyeän baèng lôøi vaên cuûa

mình.a. MB : Giôùi thieäu caâu chuyeän seõ keå b. TB : Keå veà nhöõng söï vieäc chính theo dieãn bieán caâu chuyeän.c. KB : Keát thuùc caâu chuyeän. (neâu caûm nghó veà taám göông ngöôøi

toát vieäc toát ñoù).- Lieân heä ñeán baûn thaân.

BIEÅU ÑIEÅM : (Xem baøi vieát soá 2)

TIEÁT22-23ÑOÏC VAÊN:

TAÁM CAÙM (Truyeän coå tích)

I-Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp HS1-Hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa nhöõng maâu thuaãn, xung ñoät vaø bieán hoùa caûu Taám2-Naém ñöôïc giaù trò ngheä thuaät cuûa truyeän.3-Hieåu ñaëc ñieåm cuûa truyeän coå tích thaàn kyø, nhaän bieát noù qua ñaëc tröng theå loaïi4-Cuûng coá nieàm tin vaøo söï chieán thaéng cuûa caùi thieän , cuûa chính nghóa.II_Tieán trình daïy hoïc :1-OÅn ñònh lôùp:2-Kieåm tra baøi cuõ:-Qua ñoaïn trích “Rama buoäc toäi”, nhaân daân AÁn Ñoä quan nieäm nhö theáù naøo veà ngöôøi anh huøng vaø ngöôøi phuï nöõ lí töôûng-So saùnh Vuõ Nöông vaø Xita? Sau ñoù ruùt ra nhaän xeùt?3-Baøi môùi: Moät nhaø thô ñaõ töøng vieát:

ÔÛ moãi baøi hoïc hoâm nay Coù buoåi tröa ñaày naéngTrang : 28

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Caùnh coø ngang qua quaõng vaéng Coâ Taám teâm traàu trong ngaøy hoäi laøng ta

Coâ Taám ñaõ ñi vaøo ñôøi soáng vaên hoùa, cuøng vôùi suy nghó vaø caûm thoâng chia seû cuûa ngöôøi Vieät vôùi cha oâng mình, vôùi cuoäc ñôøi ngaøy xöûa ngaøy xöa. Ñeå hieåu roõ hôn veà ñieàu ñoù chuùng ta cuøng tìm hieåu truyeän Taám Caùm.

Hoaït ñoäng cuûa thaày troø Yeâu caàu caàn ñaït*Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn HS ñoïc vaø tìm hieåu tieåu daãn-GV daãn daét baèng heä thoáng caâu hoûi1-Truyeän coå tích laø gì? Goàm nhöõng loaïi naøo? Cho ví duï minh hoïa?2-Neâu ñaëc tröng cuûa truyeän coå tích thaàn kyø?Truyeän coå tích thaàn kyø coù yù nghóa nhö theá naøo?3-Truyeän Taám Caùm thuoäc loaïi naøo?Vì sao? Neâu moät soá truyeän coù kieåu truyeän nhö Taám Caùm?*Hoaït ñoäng 2: Ñoïc vaø höôùng daãn tìm hieåu khaùi quaùt veà vaên baûn -GV daãn daét baèng heä thoáng caâu hoûi:1-VB naøy chia laøm maáy ñoaïn?Neâu khaùi quaùt noäi dung töøng ñoaïn2-Toùm taét ngaén goïn vaên baûn*Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn HS tìm hieåu thaân phaän cuûa Taám qua ñoaïn môû ñaàu1-Cuoäc ñôøi vaø soá phaän baát haïnh cuûa taám ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo?2-Maáy chi tieát aáy gôïi cho em suy nghó gì ?

*Hoaït ñoäng 4: Höôùng daãn HS tìm hieåu maâu thuaãn vaø söï

I_Tìm hieåu chung:

-Phaàn tieåu daãn -SGK

II-Tìm hieåu vaên baûn:

1-Thaân phaän cuûaTaám:-Taám vaø Caùm laø hai chò em cuøng cha khaùc meï-Meï Taám cheát khi Taám coøn nhoû-Cha cheát Taám ôû vôùi dì gheû-Taám laøm luïng vaát vaû suoát ngaøy ñeâm, trong khi Caùm ñöôïc meï nuoâng chieàu, aên traéng maëc trôn khoâng phaûi laøm vieäc gì Taám ñaïi dieän cho caùi thieän laø coâ gaùi chaêm chæ hieàn laønh ñoân haäu.

2-Maâu thuaãn vaø söï phaùt trieån maâu thuaãn:-Taám >< Dì gheû_Taùm >< Caùm : Chuû yeáu*Hai chaëng:a-Chaëng ñaàu:

Trang : 29

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn phaùt trieån maâu thuaãn theo dieãn bieán truyeän-GV ñònh höôùng baèng heä thoáng caâu hoûi:1-Trong truyeän caùc nhaân vaät soáng vôùi nhau nhö theá naøo?2-Ñoù laø nhöõng maâu thuaãn naøo? Trong doù ñaâu laø maâu thuaãn chuû yeáu? Vì sao?3-Maâu thuaãn naøy theo em goàm nhöõng chaëng naøo?Toùm taét nhöõng söï vieäc chính xaûy ra ôû moãi chaëng?a-Chaëng ñaàu : Meï con Caùm ñaõ laøm gì nhöõng vieäc gì?Vì sao chuùng laøm nhö vaäy?Tröôùc nhöõng vieäc laøm tai quaùi aáy Taám ñaõ laøm gì ñeå baûo veämình?Em suy nghó gì ñeå caùch giaûi quyeát vaán ñeà cuûa Taám?Keát quaû dieãn ra nhö theá naøo?Buït ñaõ laø gì ñeå giuùp coâ?Theo em nhaân vaät naøy coù vai troø nhö theá naøo?Töø doù , ruùt ra vaøi nhaän xeùt veà baûn chaát maâu thuaãn giöõa Taáâm vaø meï con Caùm trong chaëng ñaàu tieân?Theo em söï vieäc naøo ñaõ ñaåy maâu thuaãn ñeán cao traøo? Vì sao ? Em suy nghó nhö theá naøo veà söï vieäc ñoù?b-Chaëng cuoái: Sau khi Taám trôû thanøh hoaøng haäu , caùch öùng xöû cuûa meï con Caùm doái vôùi coâ coù thay ñoåi khoâng?Vì sao?-Meï con Caùm ñaõ thöïc hieän nhöõng toäi aùc naøo?Vì sao chuùng laïi raép taâm haõm haïi Taám heát laàn naøy ñeán laàn khaùc? Vaø laàn naøy Taám ñaõ baûo veä mình nhö theáù naøo? Nhö vaäy, em caûm nhaän nhö theá naøo veà maâu thuaãn cuûa caùc nhaân vaät trong chaëng naøy? Noù coù coøn laø maâu thuaãn trong gia ñình hay khoâng? Vì sao?

Meï con Caùm Taám-Truùt gioû teùp Laáy yeám ñoû-Baét boáng aên thòt-Troän thocù vôùi gaïoXem hoäi-Khi thaáy Taám thöû giaøy Bóu moâi khinh mieät Cöôùp quyeàn lôïi vaät chaát, tinh thaàn

-Khoùc baát löïc beá taéc vaø bò ñoäng Buït :Yeáu toá thaàn kyø: trôï giuùp

Maâu thuaãn gia ñình: Tranh giaønh quyeàn lôïi

-Thaønh Hoaøng haäub-Chaëng cuoái:Meï con Caùm Taám-Chaët cau-Gieát vaøng anh-Chaët xoan ñaøo-Ñoát khung cöûi Chieám ñoaït ñòa vò xaõ hoäi cuoäc soáng giaøu sang.

Hoùa thaân Traû thuø

Quyeát lieät : Moät maát moät coøn Xaõ hoäi : Thieän- aùc

3-Quùa trình hoùa thaân:-Chim vaøng anh Caây xoan ñaøo Khung cöûiQuaû thò+ Yeáu toá kyø aûo

Trang : 30

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn -HS trao doåi thaûo luaän*Hoaït ñoâïng 5: Höôùng daãn HS tìm hieåu quaù trình hoùa thaân cuûa Taám1-Quaù trình hoùa thaân cuûa Taám dieãn ra nhö theá naøo? Em coù nhaän xeùt gì veà nhöõng hình aûnh ñoù? Noù coù yù nghóa nhö theá naøo?2-Vì sao ôû chaëng naøy Taám khoâng khoùc vaø Buït cuõng khoâng hieän ra ñeå giuùp ñôõ coâ? Em suy nghó nhö theá naøo veà söï chuyeån bieán trong tính caùch cuûa Taám ?3-Theo em, quaù trình hoùa thaân cuûa Taám coù yù nghóa nhö theá naøo?4-Em suy nghó nhö theá naøo veà söï traû thuø cuûa Taám?Thöû so saùnh vôùi Thaïch Sanh vaø ruùt ra nhaän xeùt5-Nhaø vua naêm laàn baûy löôït chöùng kieán vôï mình bò gieát nhöng khoâng phaûn öùng gì ? Vì sao nhö vaäy?*Hoaït ñoäng 6:Höôùng daãn HS toång keát vaø luyeän taäp2-Trong truyeän em thích nhaát chi tieáùt naøo? Vì sao?2-Truyeän phaûn aùnh öôùc mô gì cuûa ngöôøi lao ñoäng

+Hình aûnh gaàn guõi, bình dò Noäi dung toát ñeïp aån sau hình thöùc bình thöôøng Ñaáu tranh giaønh haïnh phuùc

+Söùc soáng maõnh lieät+Laïc quan yeâu ñôøi, trieât lyù.-Traû thuø: Hôïp loâ gíc phaùt trieån tính caùch Trieát lyù “AÙc giaû aùc baùo”

III- Toång keát –luyeän taäp

4- Cuûng coá : Khaéc saâu kieán thöùc ñaõ hoïc baèng moät soá caâu hoûi traéc nghieäm5-Daën doø:Naém ñöôïc baûn chaát maâu thuaãn, quaù trình hoùa thaân vaø yù nghóa cuûa truyeän-Soaïn baøi : Mieâu taû vaø bieåu caûm trong baøi vaên töï söï+Mieâu taû vaø bieåu caûm laø gì?+ Vai troø cuûa quan saùt, lieân töôûng, töôûng töôïng trong mieâu taû vaø bieåu caûm?

TIEÂT 24LAØM VAÊN:Trang : 31

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

MIEÂU TAÛ VAØ BIEÅU CAÛM TRONG VAÊN TÖÏ SÖÏ

A-Muïc tieâu baøi hoïc:Giuùp HS :1-Hieåu vai troø , taùc duïng cuûa caùc yeáu toá mieâu taû vaø bieåu caûm2-Bieát keát hôïp söû duïng ccs yeáu toá mieâu taû vaø bieåu caûm trong baøi vaên töï söï.B-Tieán trình daïy hoïc:1-OÅn ñònh lôùp:2-Kieåm tra baøi cuõ :1-Em suy nghó nhö theáù naøo veà quaù trình hoùa thaân cuûa coâ Taám?2-Chi tieát Taám traû thuø coù yù nghóa nhö theù naøo?Theo em Taám coù phaûi laø ngöôøi ñoäc aùc khoâng?Vì sao?3-Baøi môùi: Töï söï, bieåu caûm, mieâu taû laø ba phöông thöùc hoaøn toaøn khaùc nhau.Nhöng trong vaên baûn töï söï, mieâu taû vaø bieåu caûm ñöôïc xem laø chaát keo gaén keát laøm cho vaên baûn sinh ñoäng , haáp daãn , meàm maïi hôn .Ñaây chính laø noäi dung cuûa baøi hoïc hoâm nay

Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø

Yeâu caàu caàn ñaït

* Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu khaùi nieäm, vai troø cuaû yeáu toá mieâu taû vaø bieåu caûm trong vaên baûn töï söï-HS nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ôû chöông trình lôùp 8 vaø traû lôøi caùc caâu hoûi1-Theá naøo laø mieâu taû?Theá naøo laø bieåu caûm?2Phaân bieät: Mieâu taû vaø bieåu caûm trong vaên baûn mieâu taû;bieåu caûm trong vaên baûn bieåu caûm,vaø mieâu taû, bieåu caûm trong vaên töï söï?

-HS ñoïc baøi taäp 4 trang 73 SGK-GV ñònh höôùng baèng heä thoáng caâu hoûi1-Xaùc ñònh caùc yeáu toá bieåu caûm vaø mieâu taû trong vaên baûn naøy?2-Boû caùc yeáùu toá mieâu taû vaø bieåu caûm vöøa xaùc ñònh ñöôïc ra khoûi vaên baûn, lieân keát caùc yeáu toá keå chuyeän coøn laïi thaønh moät vaên baûn môùi vaø ruùt ra nhaän xeùt veà vaên baûn

I-Mieâu taû vaø bieåu caûm trong vaên töï söï:1-Khaùi nieäm:-Mieâu taû: Duøng caùc chi tieát , hình aûnh giuùp ngöôøi ñoïc ngöôøi nghe hình dung ra ñöôïc ñaëc ñieåm noåi baät cuûa söï vaät, söï vieäc, con ngöôøi, phong caûnh laøm cho ñoái töôïng noùi ñeán nhö hieän ra tröôùc maét.-Bieåu caûm: Baøy toû tình caûm , caûm xuùc thaùi ñoä cuûa ngöôøi vieát ñoái vôùi ñoái töôïng ñöôïc noùi ñeán+Gioáng : Caùch thöùc+Khaùc :Muïc ñích2-Phaân tích ngöõ lieäu:

Mieâu taû Bieåu caûm-Suoái reo roõ hôn….ñang moïc-Moät laøn , töø phía….aùnh saùng-Naøng vaãn ngöôùc….nhaø trôøi

-Khoâng quen thì deã sôï-Nhieàu sao quaù. Ñeïp chöa kìa-Toâi caûm thaáy coù …vai toâi

Trang : 32

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn môùi naøy?3-Töø ñoù ,ruùt ra vai troø cuûa mieâu taû vaø bieåu caûm trong vaên baûn töï söï?

*Hoaït ñoäng 2:Höôùng daãn HS tìm hieåu khaùi nieäm vaø vai troø cuûa quan saùt, lieân töôûng vaø töôûng töôïng ñoái vôùi vieäc mieâu taû, bieåu caûm trong vaên töï söï-HS ñoïc baøi taäp 1/75 SGK_HS thaûo luaän vaø ñieàn töø thích hôïp vaøo oâ troáng vaø trình baøy keát quaû-HS töï ruùt ra khaùi nieäm vaø phaùt bieåu ? Cho ví duï minh hoïa

-Thì ra …ñang raïng-Quanh ….lôùn

-Coøn toâi nhìn naøng nguû… cao ñeïp.Vaø ñoâi luùc…nguû

Neáu boû: Vaên banû seõ rôøi raïc khoâ khan vaø khoâng truyeàn caûm.II- Quan saùt, lieân töôûng, töôûng töôïng ñoái vôùi vieäc mieâu taû vaø bieåu caûm trong vaên töï söï:1-Khaùi nieäm:a-Lieân töôûngb-Quan ssaùtc-Töôûng töôïng2-Vai troø vaø caùch tieáùn haønh:-Giuùp mieâu taû, bieåu caûm:thaønh coâng-Quan taâm , tìm hieåu cuoäc soáng con ngöôøi baûn thaân Chuù yù quan saùt , töôûng töôïng, lieân töôûng vaø laéng nghe.II-Luyeän taäp:1-Phaân tích vaên baûn:

TIẾT :25 ĐỌC VĂNBÀI :

TAM ĐẠI CON GÀ

A-Mục tiêu bài học: Giúp HS1-Hiểu được đối tượng, nguyên nhân và ý nghĩa của tiếng cười2-Thấy được những đặc sắc của nghệ thuật gây cườiB-Tiến trình dạy học1-Ổn định lớp:2- Kiểm tra bài cũ:3-Bài mới:

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu phần tiểu dẫn- HS dọc phần tiểu dẫn

I-Tìm hiểu chung:SGK-Truyện cười dân gian có mục đích phê phán. Đối tượng phê phán là các nhân vật thuộc

Trang : 33

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn - GV định hướng bằng các câu hỏi:1-Thế nào là truyện cười dân gian?2-Nó gồm những loại nào? Cho ví dụ minh họa?-HS thảo luận phát biểu -GV định hướng bổ sung*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc tìm hiểu đối tượng và ý nghĩa của văn bản “Tam đại con gà”-HS đọc VB .GV nhận xét cách đọc-GV hướng dẫn tìm hiểu bằng các câu hỏi1-Tìm một số câu chuyện cùng loại với VB này? Đối tượng gây cười trong VB này là ai? Vì sao họ lại gây cười?2-Thầy đồ đã rơi vào những tình huống khó xử nào? Và thầy đã giải quyết những tình huống đó như thế nào?a-Trong tình huống thứ nhất,tiếng cười bộc lộ như thế nào?(Nói lên được điều gì về trình độ của thầy đồ (Dốt và mê tín)b-Thầy đồ đã xử lí tình huống trên như thế nào?Có ý kiến cho rằng:Thầy đồ khá thông minh, nhanh trí trong việc lấp liếm sự dốt nát với chủ nhà.Em suy nghĩ như thế nào?3-Qua đó , thầy đồ đã bộc lộ cái dốt của mình ra sao?(Dủ dỉ : Không phải là tiếng Hán, con dủ dỉ không có trong thực tế)4-Tiếng cười trong truyện có ý nghĩa như thế nào?-HS thảo luận trao đổi và phát biểu-GV nhận xét bổ sung và bình giảng thêm.*Hoạt động 3:Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu văn bản “Nhưng nó phải bằng hai mày”- HS đọc văn bản.-GV định hướng tìm hiểu bằng các câu hỏi1-Tìm các câu chuyện có cùng chủ đề với văn bản này? Đối tượng chê cười trong những câu chuyện này là ai? 2-Câu mở đầu chuyện có vai trò như thế nào? (Nhận định Khen tài xử kiện Gây sự chú ý)3-Trước khi được xử kiện ,Cải và Ngô đã làm gì, nhằm mục đích gì?4-Thầy Lí đã xử kiện ra sao?Hãy nêu vài nhận xét về cử chỉ, hành động củaCải và thầy Lí?(Lẽ phải :5 ngón tay, ngón tay trở thành kí hiệu của tiền tệ)

tầng lớp trên trong XH nông thôn VN xưa. Cũng có khá nhiều truyện cười phê phán thói hư tật xấu trong nội bộ nhân dân.-Truyện cười dân gian có hai loại:+Truyện khôi hài +Truyện trào phúng

II-Tìm hiểu văn bản:1-Tam đại con gà:a-Mâu thuẫn trái tự nhiên của thầy đồ:Tình huống Giải quyết-Gặp chữ kê Thầy không biết-Học trò hỏi gấp

-Chủ nhà: Hỏi dồn.

-Nói liều: “Dủ dì là con dù dì” Đọc khẽ-Hỏi thổ công Bảo trẻ đọc to-Nói gỡ: Dạy tam đại con gà

Không biết : Tìm mọi cách che đậy Dốt >< Giấu dốt

b- Ý nghĩa : -Phê phán,chế giễu thói dấu dốt-Cảnh tỉnh: Chớ nên giấu dốt mạnh dạn học hỏi

c-Tổng kết : Ghi nhớ -SGK

2-Văn bản: “Nhưng nó phải bằng hai mày”a-Quan hệ giữa Cải và thầy Lí:-Quan hệ này đã được dàn xếp(Cải đã lót tiền cho thầy Lí)-Mâu thuẫn xuất hiện:+ Cải yên tâm sẽ được kiện+ Những thầy Lí tuyên bố đánh Cải 10 roi Cải không kịp trở tay: Bi hài-Động tác và lời nói của hai bên hoàn toàn trái ngược nhau

-Lẽ phải =…Ngón tay….= Tiền

Trang : 34

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 5-Em có nhận xét gì về câu nói của thầy Lí?Hãy phân tích ý nghĩa của câu nói này để thấy được cái hay cái thú vị trong nghệ thuật gây cười của dân gian (Lẽ phải : Không xuất phát từ công lí pháp luật mà từ tiền)6-Đến cuối truyện, lời nhận định về lí tưởng ở câu mở đầu được bộc lộ như thế nào?7-Tiếng cười bật ra từ những chi tiết nào? Trong trường hợp này nó có ý nghĩa như thế nào? Em nhận xét gì về nhân vật Cải?-HS trả lời : GV nhận xét , bình giảng.HS đọc ghi nhớ

bàn tay Lẽ phải = Tiềnb-Nghệ thuật gây cười và ý nghĩa:-Từ “Phải”:+Nghĩa thứ 1: Chỉ lẽ phải ,cái đúng+Nghĩa thứ 2:Chỉ điều bắt buộc , nhất thiết cần có (Mức tiền lo lót)-Kết hợp cùng lúc cử chỉ gây cười và lời nói gây cười. Lời nói của thầy Lí vừa vô lí lại vừa hợi lí+Vô lí trong xử kiện+Hợp lí trong mối quan hệ thực tế giữa các nhân vật . Tiếng cười : Vạch trần bản chất tham nhũngc-Tổng kết : Ghi nhớ

4-Củng cố: HS gấp sách, nhắc lại phần ghi chú.5-Dặn dò:+Nắm được nghệ thuật gây cười và ý nghĩa tiếng cười+Soạn bài:- Ca dao than thân ,yêu thương tình nghĩa.-Đọc kỹ VB trả lời các câu hỏi theo SGK.-Sưu tầm một số bài ca dao mở đầu bằng: “ Thân em…", “Trèo lên…”,hình ảnh “Chiếc cầu…”

TIẾT 26-27ĐỌC VĂN:BÀI:

CA DAO THAN THÂN ,YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨA

A-Mục tiêu bài học:Giúp HS1-Cảm và hiểu được tiếng hát than thân và lời ca yêu thương tình nghĩa cuả người bình dân trong XHPK qua nghệ thuật đậm màu sắc dân gian của ca dao2-Trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của người LĐ và yêu quý những sáng tác của họ.3-Biết cách tiếp cận và phân tích ca dao qua đặc trưng thể loại.B-Tiến trình dạy học : 1-Ổn định lớp:2-Kiểm tra bài cũ:3-Bài mới : Ca dao yêu thương tình nghĩa là bộ phận phong phú nhất trong kho tàng ca dao Việt nam .Nó phản ánh những cung bậc và biến thể khác nhau trong đời sống tình cảm của người Việt xưa với những đặc thù riêng về nghệ thuật.

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt* Hoạt động 1: Hướng dẫn đọc và tìm hiểu phân tiểu dẫn trang 82 SGK-HS hát bài dân ca “Cò lả” và xác định phần lời của bài dân ca này-GV định hướng bằng các câu hỏi:

I- Tìm hiểu chung :SGK

Trang : 35

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 1-Từ bài dân ca và phần lời của nó .Hãy phân biệt ca dao và dân ca?2-Nêu đặc điểm nội dung và nghệ thuật của ca dao? Ví dụ ?*Hoạt động 2 : Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu chủ đề của 6 bài ca dao này-HS đọc 6 bài ca dao ở SGK-GV hướng dẫn chia nhóm 6 bài ca dao này bằng câu hỏi:1-Hãy chia 6 bài ca dao này thành 2 nhóm khác nhau ? Hãy lí giải cho sự phân chia đó?*Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật cuả câu 1-2-GV đọc lại câu ca dao 1-2-GV định hướng bằng các câu hỏi:1-Em có nhận xét gì về hai bài ca dao này?2-Từ “Thân em” có ý nghĩa như thế nào? Hãy tìm một số câu ca dao có công thức mở đầu như hai câu này?3-Ở đây , tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?Hình ảnh so sánh, ẩn dụ ở hai câu này có gì khác nhau? Hình ảnh đó gợi lên cho em những suy nghĩ, cảm nhận như thế nào về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa?4-So với câu 1 , cách biểu hiện tâm trạng ở câu 2 có gì khác ?( Số dòng gấp đôi; câu 1: dừng lại ở việc thể hiện số phận , tâm trạng ;câu 2: Tiến xa hơn một bước).Em có nhận xét gì về hai dòng sau trong câu ca dao số 2? Lời mời mọc, bộc bạch đó thể hiện tâm trạng và tính cách gì của cô gái?5-Hai câu ca dao này gợi cho em liên tưởng đến bài thơ nào đã học ở THCS? Lời than thân của những cô gái trong 2 câu ca dao này gợi lên cảm xúc gì?*Hoạt động 4: Hướng dẫn HS tìm hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật của câu 3-4-5-6-GV đọc các câu ca dao trước khi HS tìm hiểu1- Em có nhận xét gì về cách mở đầu ở câu 3? Nó có tác dụng như thế nào? Tìm một số câu ca dao có cách mở đầu tương tự?2-Em hiểu như thế nào về từ “Ai” ở câu cao dao này? So với câu 1-2, từ “ Ai” ở đây có gì khác ? (“Ai” ở câu 1-2 đối tượng của các cô gái; “Ai” ở câu 3 chỉ người chia rẽ tình duyên Nhiều đối tượng). Từ “ Ai” được sử dụng trong trường hợp này gợi lên tâm trạng, cảm xúc gì?

II- Tìm hiểu văn bản:1-Câu 1-2 :Tiếng hát than thâna-Câu 1:-Công thức mở đầu: “Thân em” Số phận , cuộc đời của người phụ nữ-Hình ảnh so sánh, ẩn dụ:+ “Lụa đào”: Đẹp, mềm mại, bền quý Tuổi xuân , nhan sắc, nhân phẩm + “Phất phơ giữa chợ”: Món hàng để mua bán Số phận bấp bênh, không đảm bảo. Nỗi lo lắng ám ảnh về tương lai và số phận.

b-Câu2:-Củ ấu gai: +Ruột :Trắng +Vỏ : Đen Nhấn mạnh đến giá trị thực của người con gái : Vẻ đẹp đó khuất lấp không dễ nhận ra.-Nếm thử- ngọt bùi:Mời mọc tha thiết , mạnh dạn và cả sự xót xa cay đắng và khát khao hạnh phúcLời than thân bị phụ thuộc của người phụ nữ và tiếng nói khẳng định giá trị, phẩm chất của họ

2-Câu 3-4-5-6: Lời yêu thương tình nghĩaa-Câu 3:-Mở đầu: Lối đưa đẩy, gợi cảm hứng dẫn dắt tâm trạng-“ Ai” : Phiếm chỉ: Người Oán giận, trách móc , đầy chua xót.

Trang : 36

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 3-Ở đây, nhân vật trữ tình đã dùng những biện pháp nghệ thuật gì? Vì sao tác giả mượn hàng loạt hình ảnh từ thiên nhiên để thể hiện tâm trạng của mình?4-Hình ảnh “ Sao vượt chờ trăng giữa trời” gợi cho em những suy nghĩ và cảm xúc gì? Từ đó rút ra vài nhận xét về lời yêu thương, tình nghĩa được gửi trong câu ca dao này?5-Tình cảm là một phạm trù khó hình dung nhưng nhờ cách nói mang tính nghệ thuật của ca dao tác giả dân gian đã miêu tả tinh tế, cụ thể và gợi cảm cảm xúc ấy. Đó là nghệ thuật gì?a-Vì sao chiếc khăn được cô gái hỏi đến đầu tiên và hỏi nhiều nhất trong các dòng thơ? Điệp ngữ “Khăn thương nhớ ai” đã tạo ra hiệu quả nghệ thuật như thế nào?Tâm trạng nhân vật trữ tình được thể hiện ra sao qua những hình ảnh : Khăn vắt lên vai, khăn rơi xuống đất, khăn chùi nước mắt.b-Hình ảnh “Ngọn đèn” tronbg trường hợp này gợi cho em cảm xúc suy nghĩ gì?c-Như vậy, rtong đoạn ca dao này , tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Thử nêu hiệu quả của nó?d-Hình ảnh đôi mắt trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào?Gợi cảm xúc gì?e-Hai câu cuối có gì khác so với 10 câu trên? Vì sao lo phiền?Vì sao không yên? Như vậy, hình ảnh: Khăn , đèn, mắt trong bài ca dao này có ý nghĩa như thế nào?6-Đây là lời nói của ai với ai? Nói điều gì? Điều muốn nói ấy được tác giả dân gian tả bằng nghệ thuật nào? Chiếc cầu trong ca dao có ý nghĩa như thế nào?Em suy nghĩ như thé nào về cây cầu dải yếm?7-Trong câu ca dao này, tác giả đã sử dụng hình ảnh “Gừng cay -muối mặn” để thể hiện vấn đề gì? Từ đó rút ra nhận xét về lời yêu thương trong câu ca dao này?-Cách nói của câu cuối có gì đặc sắc? Nó gợi cho em suy nghĩ gì?*Hoạt động 5: Hướng dẫn HS tổng kết –Rút ra nhận xét về nội dung và nghệ thuật của các bài ca dao. HS đọc phần ghi nhớ

-Hình ảnh “Mặt trăng”,“Mặt trời”, “Sao hôm”, “ Sao mai”+Thiên nhiên: Gần gũi, bền vững+Ẩn dụ: Cách xa nhưng tình cảm không thay đổi

-Hình ảnh sao vượt (Hôm) chở trăng: Chờ đợi mỏi mòn trong cô đơn và tuyệt vọng Chung thủy tình nghĩa-Nét đẹp tâm hồn Việt Nam. Tình yêu dang dở -thủy chung son sắt.b-Câu 4:-Chiếc khăn : Vật trao duyên-gần gũi. Hỏi khăn: hỏi người-hỏi lòng

+Điệp khúc “Khăn thương nhớ ai”: Nỗi nhớ triền miên, da diết ,càng lúc càng trào dâng

+Vắt lên vai, rơi xuống đất, chùi nước mắt: Tâm trạng ngổn ngang trăm mối, không còn tự chủ.

+Ngọn đèn không tắt: vật chứng tình yêu Thâu đêm trằn trọc đằng đẵng với thời gian. Nhân hóa, ẩn dụ : gián tiếp bộc lộ tâm trạng nhớ thương trải dài theo không gian và thời gian.+Đôi mắt : Hoán dụ -Hỏi trực tiếp bản thân : nhớ thương khắc khoải

Mắt, khăn, đèn: Biểu tượng nỗi nhớ niềm thương-nhớ thầm và thương thầm.c-Câu 5:-Chiếc cầu : Nơi gặp gỡ, tâm tình-Nơi chia tay Vật nối tình duyên đôi lứa-“Cầu dải yếm”: Độc đáo, táo bạo tình cảm mãnh liệt, đằm thắm và đẹp đẽ.d-Câu 6:Gừng cay-muối mặnGắn bó,đắng cay, mặn nồng trong tình cảm vợ chồng.

Trang : 37

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

-Ba vạn sáu nghìn ngày Đặc sắc: Đời người Xa nhan không bao giờ xaIII- Tổng kết: Ghi nhớ sgk

TIẾT 28TIẾNG VIỆT BÀI :

ĐẶC ĐIỂM NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN NGỮ VIẾT

A -Mục tiêu bài học :Giúp HS 1-Phân biệt đặc điểm ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết2-Nhận rõ thuận lợi khó khăn của từng ngôn ngữ để diễn đạt tốt khi giao tiếp3-Có kỹ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp.B-Tiến trình dạy học :1-Ổn định lớp:2-Kiểm tra bài cũ:-Nêu một số câu ca dao than thân của người phụ nữ trong XH xưa? Từ đó, nhận xét về tâm trạng và khát vọng của họ trong các lời than thân?-Theo em, người đàn ông có mượn ca dao dể than thân không? Trong những trường hợp nào?3-Bài mới : Trong hoạt động giao tiếp con người có thể dùng ngôn ngữ nói hoặc ngôn ngữ viết .Lời nói và chữ viết đều quan trọng như nhau, đều có những ưu -khuyết điểm riêng. Chẳng thế mà người xưa đã nói :

Lời nói chẳng mất tiền muaLựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

Hay : “Bút sa gà chết”

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1: Hình thành khái niệm, đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết-HS theo dõi ví dụ-GV dẫn dắt tìm hiểu bằng các câu hỏi

I- Đặc điểm : 1- Ví dụ :Ví dụ 1:Ngôn ngữ nói Ngôn ngữ viếtMày –taoDựng tóc gáyLủiĐiên máuĐiệu chảy nước

Bạn –mìnhSợ hãiTrốnTức giậnĐiệu quá

Ví dụ 2:

Trang : 38

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

1-So sánh các từ ,câu. Trong ví dụ,sau đó rút ra nhận xét2-Nói và viết khác nhau như thế nào về phương tiện?3-Khi nói , người nói và người nghe có quan hệ với nhau như thế nào?Nêu những điều kiện để con người có thể giao tiếp với nhau bằng ngôn ngữ viết?4-Ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết khác nhau như thế nào về từ ngữ câu văn?5-Phân biệt nói và đọc;viết và ghi?-HS thảo luận, trao đổi , phát biểu-GV nhận xét , bổ sung và kết luận

*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện tập-HS đọc và xác định các yêu cầu của những bài tập đã cho ở phần luyện tập trang 88-89-Tổ chức HS thảo luận nhóm-GV nhận xét bổ sung và kết luận

Giáo tuốt Bố mẹ em đều là giáo viên.2-Nhận xét:Ngôn ngữ nói Ngôn ngữ viết-Âm thanh(Lời nói)-Tiếp xúc trực tiếp Đổi vai

-Ít lựa chọn phương tiện, ít suy ngẫm phân tích-Đa dạng ngữ điệu, phối hợp cử chỉ điệu bộ-Từ ngữ đa dạng(Địa phương, khẩu ngữ, tiếng lóng…)-Câu :Tỉnh lược, rườm rà, trùng lặp

-Chữ viết Biết : Kí hiệu, chữ viết , qui tắc chính tả và tổ chức văn bản Lựa chọn nghiền ngẫm

-Hỗ trợ : Dấu câu, kiểu chữ , hình ảnh, sơ đồ-Chính xác , phù hợp phong cách

-Tổ chức mạch lạc chặt chẽ

II- Luyện tập : 1-Đặc điểm ngôn ngữ nói :-Thuật ngữ-Tách dòng trình bày rõ luận điểm-Từ chỉ thứ tự luận điểm-Dấu câu2-Đặc điểm ngôn ngữ nói:-Hô ngữ:Kìa, này , ơi ,nhỉ.-Từ tình thái: Đấy , thật đấy-Kết cấu câu : Có …thì; đã ….thì-Khẩu ngữ : Mấy giò, có khối, nói khoác, đằng ấy-Cử chỉ3-Lỗi và cách sửa:a-Thì đã có, hết ýb-Còn như, khai vống, vô tội vạc-Tối nghĩa

4-Củng cố : Nhắc lại một số đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết5-Dặn dò :-Nắm được đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.-Soạn bài: “Ca đao hài hước” và phần đọc thêm “Tiễn dặn người yêu”+Đọc kỹ văn bản+Trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn học bài+Sưu tầm thêm các bài ca dao hài hước

TIẾT29ĐỌC VĂN:

Trang : 39

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn BÀI

CA DAO HÀI HƯỚC

A-Mục tiêu bài học :Giúp HS cảm nhận1-Tiếng cười lạc quan qua nghệ thuật trào lộng , thông minh hóm hỉnh2-Trân trọng tâm hồn lạc quan yêu đời của người lao động.B-Tiến trình dạy học : 1-Ổn định lớp:2-Kiểm tra bài cũ:a-Tâm hồn người VN được thể hiện như thế nào trong chùm ca dao than thân , yêu thương tình nghĩa?b-Thân phận người phụ nữ trong XH xưa được tác giả dân gian phản ánh như thế nào?3-Bài mới:Trong những truyện cười đã học, người bình dân đã dùng tiếng cười để châm biếm ,chế giễu phê phán một số đối tượng trong XH.Và ngay trong lời thơ trữ tình dân gian , họ cũng thể hiện tiếng cười lạc quan thông minh hóm hỉnh để xua bớt nỗi nhọc nhằn và vất vả. Điều đó được thể hiện trong chùm ca dao hài hước

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1:Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu khái quát về văn bản-HS đọc các câu ca dao-GV nhận xét cách đọc-GV định hướng bằng các câu hỏi1-Theo em,tiếng cười trong 4 câu ca dao này giống hay khác nhau?2-Hãy lí giải về sự giống và khác nhau đó?-HS trao đổi và trả lời.GV nhận xét, kết luận*Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của từng bài ca dao cụ thể?-GV đọc lại từng bài ca dao trước khi hướng dẫn HS tìm hiểu-HS trả lời các câu hỏi1-Em có nhận xét gì về hình thức của câu ca đao số 1?a-Việc dẫn cưới của chàng trai và việc thách cưới của cô gái trong bài ca dao này có điểm gì khác thường so với thực tế?b-Giọng điệu hài hước, dí dỏm, dáng yêu của câu ca dao này do những yếu tố nào tạo nên?Em suy nghĩ như thế

I-Tìm hiểu chung

1-Câu 1:Ca dao tự trào2-Câu 2-3-4: Châm biếm , chế giễu

II- Tìm hiểu văn bản:1-Câu1:-Hình thức đối đáp: Giữa cô gái và chàng trai*Dẫn cưới :+Lập luận:Dẫn voi >< Sợ quốc cấmDẫn trâu >< Máu hànDẫn bò >< Co gânChi tiết hài hước: Thú bốn chân+Lối nói đối lập,giảm dần: Voi-Trâu-Bò-Chuột.*Thách cưới:+Một nhà khoai lang

Trang : 40

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

nào về cách lập luận của chàng trai và cô gái?c-Như vậy, Bài ca dao này cười ai?Cười điều gì?Và tiếng cười trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào?2-Tìm một số câu ca dao hoặc câu thơ thể hiện chí làm trai?So sánh chúng với câu 2-câu 3 rồi rút nhận xét?a-Em có nhận xét gì về tiếng cười trong 2 câu này? (Cười ai? Cười cái gì? Nhằm mục đích gì?)b-Tiếng cười bật ra nhờ những biện pháp nghệ thuật nào?-Tìm một số câu ca dao tương tự:+Chồng người bể Sở sông NgôChồng em ngồi bếp rang ngô cháy quần+Ăn cơm với vợ lại nài vét niêu+Vót dũa cho dài ăn vụng cơm con3-Câu ca dao này hướng tới những đối tượng nào?Phê phán những vấn đề gì?Cách phê phán này thú vị như thế nào?a-Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì?b-Tìm những câu ca dao tương tự như câu ca dao này(Cô gái Sơn Tây yếm thủng tày giần-Răng đen hạt nhót,chân đi cù nèo)c-Cách nói “Chồng yêu chồng bảo” và những lời chồng bảo có dụng ý gì?-Trên cơ sở từng câu trả lời của HS –GV nhận xét -bổ sung bình giảng *Hoạt động 3 : Hướng dẫn HS tổng kết và luyện tập:1-Nêu vài nhận xét về nghệ thuật của ca dao hài hước?2-Cười ai? Cười cái gì? Nhằm mục đích gì?HS trả lời -GV nhận xét . HS đọc to phần ghi nhớ

+Lối nói giảm dần: Củ toCủ nhỏCủ mẻCủ rím,củ hà. Tự trào: +Bằng lòng với cảnh nghèo,vô tư, lạc quan yêu đời.+Triết lý nhân sinh; Đặt tình nghĩa cao hơn của cải

2-Câu 2-3-4:a-Câu 2-3:-Sức trai: Khom lưng chống gối (Ráng hết sức) >< gánh hai hạt vừng(Yếu đuối,ươn hèn)-Đi ngược về xuôi (Giỏi giang) >< Ngồi bếp sờ đuôi mèo (Vô tích sự) Phóng đại, đối lập: Phê phán, chế giễu loại đàn ông yếu đuối, lười nhác, vô tích sự.

b-Câu 4:-Phụ nữ:+18 gánh lông ><Râu rồng+Ngáy o o ><Vui nhà +Ăn quà >< Về nhà đỡ cơm+Đầu rác – rơm>< Hoa thơm rắc đầu Phóng đại, tương phản,hài hước: Ý nghĩa châm biếm nhẹ nhàng đối với những phụ nữ đỏng đảnh vô duyên, thói quen xấu, luộm thuộm ,bẩn thỉu. Điệp ngữ:”Chồng yêu ,chồngbảo”Nói đỡ: “Râu rồng”-“Vui nhà” Châm biếm nhẹ nhàng , nhân hậu

III- Tổng kết: Ghi nhớ

4-Củng cố : -Gấp sách, đọc một số bài ca dao hài hước-Nhắc lại phần ghi nhớ5-Dặn dò :

Trang : 41

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn -Nắm được nội dung và nghệ thuật ca dao hài hướcSoạn bài đọc thêm bắt buộc “Lời tiễn dặn”+Nhóm 1: Kể lại một cách tóm tắt tác phẩm và trình bày giá trị của nó+Nhóm 2: Tâm trạng của chàng trai bên đường tiễn đưa+Nhóm 3: Tâm trạng của cô gái+Nhóm 4: Cử chỉ, thái độ của chàng trai khi ở nhà chồng cô gái Chuẩn bị và các nhóm trình bày trước lớp

TIẾT 30:ĐỌC VĂNBÀI ĐỌC THÊM: LỜI TIỄN DẶN

Trích “Tiễn dặn người yêu”

A-Mục tiêu bài học :Giúp HS 1-Nắm được cốt truyện, giá trị của tác phẩm 2-Hiểu tâm trạng và lời tiễn dặn của chàng trai. 3-Rèn luyện kỹ năng tự đọc và tự học.B-Tiến trình tiết dạy: 1-Ổn định lớp: 2-Kiểm tra bài cũ: a-Em nhận xét như thế nào về nghệ thuật của ca dao hài hước b-Tiếng cười trong ca dao hài hước có ý nghĩa như thế nào? c-Ngoài các bài ca dao hài hước ở SGK em còn biết thêm các bài nào? Đọc và nêu cảm nhận của em về tiếng cười trong câu ca dao đó? 3-Bài mới: Văn chương đã từng miêu tả tâm trạng của chàng trai khi người yêu đi lấy chồng. Đó là tâm trạng của Phạm Kim trong “Sơ kính tân trang”,tâm trạng của Kim Trọng trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du. Chúng ta cũng đã bắt gặp nhiều tâm trạng của các chàng trai trong truyện thơ của đồng bào dân tộc ít người. Trong số ấy đáng lưu ý nhất là tâm trạng của chàng trai trong “Tiễn dặn người yêu”(Xống chụ xôn xao) của đồng bào Thái ở Tây nguyên

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1: HS kể lại truyện và trình bày giá trị cảu tác phẩm-GV nêu yêu cầu trình bày:+Đảm bảo cốt truyện+Lời nói rõ ràng, vừa phải , truyền cảm+Nêu được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm và minh họa bằng một số dẫn chứng cụ thể-Đại diện nhóm 1 lên trình bày-GV nhận xét bổ sung*Hoạt động 2: HS trình bày tâm trạng của chàng trai và cô giá trên đường tiễn dặn được thể hiện trong phần 1 của đoạn

I-Tìm hiểu chung :1-Tóm tắt : -Đôi trẻ yêu nhau tha thiết -Tình yêu tan vỡ -Vượt khó khăn Hạnh phúc2-Giá trị :-Nội dung : Phản ánh số phận, tâm trạng khát vọng ,tố cáo thế lực chà đạp hạnh phúc.-Nghệ thuật: Tâm trạng được thể hiện qua những chi tiết sinh động.II-Tìm hiểu văn bản:1-Tâm trạng của chàng trai và cô gái trên đường tiễn dặn:

Trang : 42

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

trích- GV nêu yêu cầu: Thể hiện được tâm trạng của nhân vật thông qua việc phân tích và phát biểu cảm nghĩ về các chi tiết ,hình ảnh tiêu biểu

-Diễn biến tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng như thế nào? Phân tích những câu thơ thể hiện tâm trạng đó?-Tâm trạng của cô gái khi về nhà chồng? Cách miêu tả ấy biểu lộ tình yêu của chàng trai đối với cô gái như thế nào?

*Hoạt động 3: HS trình bày tâm trạng , cử chỉ , thái độ của chàng trai khi ở nhà chồng của cô gái-Phân tích những câu thơ, những chi tiết thể hiện thái độ,cử chỉ ân cần của chàng trai đối với cô gái trong những ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng của cô gái?

-Hãy tìm và nhận xét giá trị biểu cảm của của phép điệp (Từ ngữ, hình ảnh, kiểu câu)?

-Cô gái :+ Nghoảnh lại, ngoái trông, lòng càng đau càng nhớ Luyến tiếc,hi vọng+Ngắt lá ớt Ngồi chờ+Ngắt lá cà Ngồi đợi+Lá ngón . Ngóng trôngChờ đợi , ngóng trông: Bám víu –vô vọng Tuyệt vọng ,bế tắc.-Chàng trai:+Đành lòng quay lại, chịu quay đi luyến tiếc+Kề vóc mảnh-ủ hương người-Lửa đượm: Tập tục tình cảm mãnh liệt, nồng nàn.+Đưa anh ẵm, bồngAn ủi , động viên, chia sẻ ân cần Cao thượng,đầy vị tha.+ “Đợi” : Tháng năm-mùa lũ-chim tăng ló+Không lấy nhau mùa hạ Mùa đông+Không thời trẻ Góa bụa về già Lời ước hẹn : Chờ đợi cả đời người: Tình nghĩa thủy chung, tình yêu sâu sắt, bất tử của chàng trai, hi vọng tương lai, bất lực trước tập tục Day dứt , dùng dằng , đau đớn.2-Cử chỉ,tâm trạng và thái độ của chàng trai khi ở nhà chồng cô gái:-Vỗ về, an ủi cô gái lúc bị nhà chồng đánh đập hắt hủi+Chải búi tóc+Chặt tre, lam thuốc cho cô gái uốngChăm sóc ân cần, tha thiếtCảm thông,đau xót -yêu thương vô bờ+Cùng gỡ, nổi ao chung, cùng bát , chung một mái… Ẩn dụ, điệp cấu trúc kết hợp với từ ngữ Gắn bó , không tách rời+Yêu Trọn đời, trọn kiếp Quyết tâm, chung thủy, son sắt Khát vọng tự do tình yêu.III-Tổng kết:1-Lời tiễn dặn : Đợi . Cùng2-Ẩn dụ, trùng điệp

4-Củng cố : Nắm lại cốt truyện và một số nội dung chính của tác phẩm.5-Dặn dò: -Soạn bài: : “Luyện tập viết đoạn văn tự sự”-Yêu cầu : Đọc kỹ SGK-Trả lời các câu hỏi trong từng phần và các câu hỏi sau :+ Đoạn văn là gì ? Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ gì ?+Nhiệm vụ của đoạn văn trong văn bản tự sự?

Trang : 43

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn TIẾT 31LÀM VĂN :BÀI :

LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN TỰ SỰ

A- Mục tiêu bài học :Giúp HS1-Hiểu khái niệm, nội dung và nhiệm vụ của đoạn văn trong bài văn tự sự.2-Biết cách viết một đoạn văn tự sự.

B-Tiến trình tiết dạy : 1-Ổn định lớp : 2-Kiểm tra bài cũ:

a-Nêu vài cảm nhận về “Lời tiễn dặn” của chàng trai trong đoạn trích đã đọc thêm.b-Nêu nghệ thuật của đoạn trích.

3- Bài mới: Một văn bản bao giờ cũng gồm nhiều đoạn văn, chúng cùng hợp thành để thể hiện rõ chủ đề của văn bản, văn bản tự sự cũng vậy. Để hiểu rõ nội dung, nhiệm vụ của đoạn văn tự sự cũng như cách viết đoạn văn này, chúng ta sẽ tìm hiểu ở bài học hôm nay

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt* Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm , nội dung và nhiệm vụ của đoạn văn trong văn bản tự sự-GV định hướng bằng các câu hỏi:1-Trong văn bản “ Nhưng nó phải bằng hai mày” có bao nhiêu đoạn văn?2-Theo em đoạn văn là gì? Các câu trong đoạn văn có vai trò như thế nào?3-Xác định nội dung và nhiệm vụ cảu các đoạn văn trong VB “ Nhưng nó phải bằng hai mày” Như vậy, trong VBTS , đoạn văn có nội dung và nhiệm vụ như thế nào?-HS tự đọc sgk thảo luận và phát biểu –GV nhận xét bổ sung và kết luận.*Hướng dẫn HS tìm hiểu cách viết đoạn văn trong văn bản tự sự-HS đọc phần 1 trang 97 sgk-GV tổ chức cho HS thảo luận (5phút)-GV nhận xét bổ sung :1-Kết cấu vòng tròn (Hô -ứng) : Bảo đảm tính chặt chẽ của văn bản, vừa góp phần thể hiện chủ đề , gợi mở suy nghĩ ,cảm xúc người đọc.2-Đoạn kết : Miêu tả rừng xà nu xa mờ và bất tận làm đọng lại trong lòng người đọc những suy ngẫm về sự bất diệt của mảnh đất và con người Tây nguyên

I-Đoạn văn trong văn bản tự sự:1-Khái niệm:-Đoạn văn là bộ phận của văn bản-Gồm : Mỗi đoạn văn có câu nêu ý khái quát Câu chủ đề ;các câu khác diễn đạt ý cụ thể.2-Nhiệm vụ :-Đoạn mở bài : Giới thiệu bối cảnh, nhân vật , sự kiện…-Đoạn thân bài:Diễn biến sự việc,chi tiết.-Đoạn kết bài : Kết thúc câu chuyện Suy nghĩ ,cảm xúc. Nội dung khác nhau nhưng đều có nhiệm vụ chung là thể hiện chủ đề và ý nghĩa của văn bản.

II-Cách viết đoạn văn trong bài văn tự sự:1-Phân tích ngữ liệu :a-Các đoạn văn trên thể hiện đúng và rõ dự kiến của tác giả-Giống : tả rừng xà nu Thể hiện chủ đề , gợi liên tưởng , suy nghĩ.-Khác : + Mở : Tả cụ thể, chi tiết Tạo không khí lôi cuốn người đọc.+ Kết : Tả qua cái nhìn của nhân vật Liên

Trang : 44

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

-Tương tự HS tiếp tục thảo lụân bài 2 trang 98-99

-HS đọc phần ghi nhớ trang 99 sgk*Hoạt động 3: Hướng dẫn HS làm luyện bài tập -HS đọc bài tập 1 trang99-Hướng dẫnHS thảo luận trao đổi các vấn đề-HS trình bày -GV nhận xét bổ sung

tưởng về con ngưòi và mảnh đất Tây Nguyên.2 Nhận xét:- Trước khi viết văn bản tự sự cần phải:-Dự kiến ý tưởng- đặc biệt là đoạn đầu và đoạn kết.-Đoạn đầu và kết : Hô ứng với nhau Nhiệm vụ dẫn dắt câu chuyện làm nổi bật chủ đề tư tưởng mà bài văn thể hiện*Ngữ liệu 2 trang 98:a- Đây có thể coi là một đoạn văn trong văn bản tự sự và đoạn văn này thuộc phần thân bài-phần phát triển của truyện mà bạn HS định viết: Người viết kể lại một sự việc quan trọng là “Chị Dậu về làng vào thời điểm Cách mạng tháng Tám nổ ra”.b-Qua đoạn văn trên có thể thấy bạn HS đã thành khi kể lại câu chuyện nhưng còn lúng túng ở những đoạn tả(…) và thể hiện tâm trạng của chị Dậu (…)Trong văn bản tự sự , mỗi đoạn văn có một nhiệm vụ riêng và có vị trí thích hợp nhằm giới thiệu,miêu tả nhân vật hoặc dẫn dắt sự việc, tạo sự hấp dẫn cho người đọc.*Kết luận :Ghi nhớ trang 99 sgkIII- Luyện tập:1-Văn bản “ Những ngôi sao xa xôi”-(Lê Minh khuê-Ngữ văn 9 tập2)a-Những cô thanh niên xung phong phá bom nổ chậm Thông đường ra trận.b-Đoạn trích nhầm lẫn ngôi kể. Nhà văn dùng ngôi thứ nhất (Nhân vật Phương Định xưng tôi , kể chuyện về bản thân mình và tổ thanh niên xung phong). Đoạn trích được bạn HS chép lại thay đại từ tôi bằng đại từ cô hoặc danh từ riêng Phương Định ở một số câu Cần sửa lại để nhất quán ngôi kể.(Ngôi thứ nhất)c-Rút kinh nghiệm:Nhất quán ngôi kể VB tự sự mới chặt chẽ logíc, hấp dẫn và thuyết phục người đọc

4-Củng cố : HS nhắc lại khái niệm đoạn văn, nhiệm vụ cảu đoạn văn trong văn bản tự sự và cách viết đoạn văn trong văn bản tự sự.5-Dặn dò :-Nắm được khái niệm , nhiệm vụ và cách viết đoạn văn-Soạn bài ôn tập : Văn học dân gian-Yêu cầu :1-Xem lại bài khái quát VH dân gian ; các đoạn trích tác phẩm đã học

Trang : 45

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 2-Chuẩn bị tất cả các nội dung sgk đã hướng dẫn để trình bày trước lớp.

TIẾT 32BÀI:

ÔN TẬP VĂN HỌC DÂN GIAN

A-Mục tiêu bài học : Giúp HS:1-Củng cố , hệ thống hóa các kiến thức về VHDG Việt Nam đã học : Đặc trưng , thể loại, giá trị nội dung và nghệ thuật của các tác phẩm (đoạn trích ) đã học2-Biết vận dụng đặc trưng thể loại để phân tích các tác phẩm cụ thểB-Tiến trình tiết dạy :1-Ổn định lớp:2-Kiểm tra bài cũ: 1-Cách viết một đoạn văn trong văn bản tự sự?2-Đọc một vài câu ca dao mở đầu bằng công thức “Thân em…”? Nêu cảm nhận về nội dung của chúng?3-Bài mới:Trong thời gian qua chúng ta đã học phần văn học dân gian và đã tìm hiểu một số tác phẩm thuộc các thể loại tiêu biểu.Hôm nay chúng ta sẽ tiến hành hệ thống các kiến thức về phần văn học dân gian đã học đó.

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt-GV Tổ chức HS thảo luận theo các câu hỏi đã có ở sgk trang 100-101-102-Gv phân công câu hỏi cho các nhóm:+Nhóm 1: Câu 1-2/100+Nhóm 2,3: Câu 3/100+Nhóm 4: Câu 4/101+Nhóm 5: Câu 2/101+nhóm 6: Câu 4/102-Đại diện các nhóm lên trình bày -Gv nhận xét ,bổ sung ,kết luận

I-Đặc trưng:-Tác phẩm nghệ thuật ngôn từ.-Tập thể nhân dân lao động sáng tạo, lưu truyền và phát triển Gắn bó và phục vụ trực tiếp cho đời sống và sinh hoạt cộng đồng.II-Phân loại :Tự sự Câu nói Trữ tình Sân khấu-Thần thoại-Sử thi-Truyền thuyết-Cổ tích-Ngụ ngôn-Truyện cười-Truyện thơ

-Tục ngữ -Câu đố

-Ca dao dân ca-Vè

-Chèo-Tuồng-Rối

III-So sánh các thể loại tự sự dân gian:

Thể loại Mục đích sáng tác

HT lưu truyền

Nội dung phản ánh

Kiểu nhân vật

Đặc điểm nghệ thuật

Sử thi Phản ánh cuộc sống và ước mơ phát triển cộng đồng

-Hát-Kể

Xã hội Tây Nguyên cổ đại

Người anh hùng kỳ vĩ cao đẹp

-So sánh,phóng đại, trùng điệpHình tượng hòanh tráng

Truyền Thái độ và cách -Kể-diễn Các nhân vật và Nhân vật -Cốt lõi lịch sử Trang : 46

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn thuyết đánh giá của

nhân dân đối với nhân vật và sự kiện lịch sử

xướng (các lễ hội)

sự kiện lịch sử được khúc xạ qua cốt truyện hư cấu

lịch sử được truyền thuyết hóa

Hư cấu ,tưởng tượng Chuyện có yếu tố kỳ ảo hoang đường

Cổ tích -Nguyện vọng mơ ước cuả người lao động trong CĐPK: Thiện thắng ác

Kể -Xung đột XH-Đấu tranh giữa thiện và ác

-Người bất hạnh -Dân thường

-Hư cấu, kết cấu tuyến tính (đường thẳng, theo thời gian)-Kết thúc có hậu.

Truyện cười

-Mua vui,giải trí-Châm biếm, phê phán xã hội(Lên án, tố cáo giai cấp thống trị)

Kể -Những điều trái tự nhiên-Những thói hư tật xấu

Nhân vật có thói hư tật xấu

Ngắn gọn, tình huống bất ngờ, mâu thuẫn phát triển nhanh, kết thúc đột ngột.

Truyện thơ

Phản ánh đời sống của nhân dân các dân tộc miền núi.

Kể -hát -Thân phận bất hạnh-Ước mơ hạnh phúc

Người lao động nghèo bất hạnh

-Kể sự việc, tả thiên nhiên, và tâm trạng của con người.

IV-Ca dao:

Giá trị Ca dao than thân Ca dao yêu thương tình nghĩa

Ca dao hài hước

Nội dung

-Lời người phụ nữ bất hạnh Thân phận bị phụ thuộc, giá trị không được biết đến, tương lai mờ mịt Ý thức giá trị và khát vọng hạnh phúc

-Những tình cảm trong sáng cao đẹp của người lao động nghèo: Ân tình, thủy chung, mãnh liệt,tha thiết, ước mơ hạnh phúc.

-Tâm hồn lạc quan yêu đời trong cuộc sống nhiều lo toan vất vả.-Chế giễu, phê phán nhẹ nhàng những thói hư tật xấu của con người

Nghệ thuật

-So sánh, ẩn dụ-Mô típ biểu tượng-Công thức mở đầu

-Ẩn dụ-hoán dụ-Biểu tượng-Lối đưa đẩy , gợi hứng

-Cường điệu ,phóng đại.-Hình ảnh đối lập-Chi tiết hài hước

*Bài tập 1: Tưởng tượng phong phú, so sánh, phóng đại ,trùng điệp Tôn vinh , tô đậm vẻ đẹp hùng tráng , kỳ vĩ.

*Bài tập 2-Tấn bi kịch của “Mị Châu -Trọng Thủy”:

Cốt lõi sự thật lịch sử

Bi kịch được hư cấu

Những chi tiết kỳ ảo

Kết cục bi kịch

Bài học rút ra

-Xung đột giữa An Dương Vương và Triệu Đà ở thời kỳ Âu Lạc (TCN)

-Bi kịch tình yêu-Bi kịch gia đình-Bi kịch quốc gia Lồng vào nhau

-Thần Kim Quy-Lẫy nỏ thần-Ngọc trai -giếng nước-Kim Quy rẽ nước dẫn An Dương Vương xuống biển

-Tình yêu-Gia đình-Đất nước Tan vỡ và mất tất cả

-Cảnh giác giữ nước-Không chủ quan , nhẹ dạ cả tin.-Tầm quan trọng của “mưu

Trang : 47

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

phạt”

*Bài tập 3: Sự chuyển biến của hình tượng nhân vật Tấm :-Giai đoạn đầu :Yếu đuối , thụ động gặp khó khăn, Tấm chỉ biết khóc, không biết làm gì, chỉ nhờ vào sự giúp đỡ của Bụt (Dẫn chứng).-Giai đoạn sau: Kiên quyết đấu tranh giành lại cuộc sống hạnh phúc;không còn sự giúp đỡ của Bụt ,Tấm đã hóa kiếp nhiều lần để sống và cuối cùng trở về với kiếp người để giành lại hạnh phúc cho mình(dẫn chứng).-Có thể lí giải sự tiến triển hành động của Tấm như sau: Ban đầu chưa ý thức rõ về thân phận của mình, mâu thuẫn chưa căng thẳng, lại được Bụt giúp đỡ nên Tấm còn ít nhièu thụ động; những càng về sau mâu thuẫn càng quyết liệt đến mức một mất một còn buộc Tâm phải kiên quyết đấu tranh để giành lại cuộc sống và hạnh phúc cho mình. Đó chính là sức sống, sức trỗi dậy mãnh liệt của con người khi bị vùi dập ., là sức mạnh của thiện thắng ác, là cuộc đấu tranh đến cùng cho cái thiện.

*Bài tập 4: -Truyện cười:Tên truyện Đối tượng cười Nội dung cười Tình huống gây

cườiCao trào để tiếng cười “òa” ra

Tam đại con gà

Thầy đồ “Dốt hay nói chữ”

-Dốt hay nói chữ-Cố tình giấu dốt

Thái độ và cách giải thích chữ “kê”

Khi thầy đồ nói câu: Dạy tam đại con gà “Dủ dỉ là chị con công… ”

Nhưng nó phải bằng hai mày

-Thầy Lí-Cải-Ngô

-Đưa hối lộ -Nhận hối lộ

-Đút lót-Thua kiện+ Bị đánh

Câu nói của thầy Lí : “Nhưng nó phải bằng hai mày!”

4-Củng cố : HS nhắc lại đặc trưng và nội dung nghệ thuật của các thể loại VHDG5- Dặn dò: +Nắm đặc trưng cuả các thể loại đã học +Làm bài tập 2-3/103

TIẾT 33LÀM VĂN TRẢ BÀI VIẾT SỐ 2-RA BÀI VIẾT SỐ 3

*Mục tiêu bài học : Giúp HS 1-Ôn tập,củng cố kiến thức, kỹ năng và quy trình viết một VBTS.2-Thấy ưu, khuyết điểm về nội dung và hình thức ;kỹ năng chọn sự việc-chi tiết tiêu biểu và vận dụng yếu tố,miêu tả,biểu cảm.3-Tích lũy kinh nghiệm viết văn tự sự.*ĐỀ BÀI:Hãy hóa thân vào nhân vật Tấm trong truyện cổ tích “ Tấm Cám” để kể lại quá trình hóa thân và viết lại kết thúc tác phẩm.*Yêu cầu :1-Dùng ngôi thứ nhất2-Chọn lựa những chi tiết tiêu biểu3-Có miêu tả và biểu cảm4-Trung thành với văn bản và có sự tưởng tượng khi viết một kết thúc khác của tác phẩmTrang : 48

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

TIẾT 34-35ĐỌC VĂN:BÀI :

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ THẾ KỶ X ĐẾN HẾT THẾ KỶ XIX

A-Mục tiêu bài học: Giúp HS 1-Nắm khái quát những kiến thức cơ bản về các thành phần văn học chủ yếu , các giai đoạn văn học , những đặc điểm lớn về nội dung và nghệ thuật của VHVN từ TK X đến hết TK XI X2-Yêu mến giữ gìn và phát huy di sản văn học dân tộc.B-Tiến trình dạy học :1-Ổn định lớp : 2-Giới thiệu bài :Năm 938 Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc. Từ đây đất nước Đại Việt bắt tay vào xây dựng CĐPK độc lập tự chủ. VH bằng chữ viết bắt đầu hình thành từ đó. Bên cạnh dòng VH dân gian, văn học viết phát triển qua các triều đại Lý ,Trần, Lê với các thành tựu của nó đã đóng góp vào văn học trung đại VN cho đến hết thế kỷ XI X. Để thấy rõ diện mạo của nền VH ấy chúng ta đọc -hiểu bài “ Khái quát VHVN từ TK X đến hết TK XI X”.

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu về các thành phần của VHVN từ TK X -hết TK XI X-HS đọc phần I /104-105 sgk-GV dẫn dắt tìm hiểu bằng các câu hỏi 1-Vì sao VHVN Từ TK X đến hết TK XI X còn được gọi là VH PK hoặc VH trung đại?2-VH thời kỳ này gồm những thành phần nào? Tại sao cuối TK XI X có một số tác phẩm viết bằng chữ quốc ngữ ra đời nhưng không thể gọi đó là một bộ phận văn học?3-Theo em, VH chữ Hán là gì? Nêu tên một số tác phẩm viết bằng chữ Hán mà em đã học ở THCS? VH chữ Hán gồm có những thể loại nào? Cho ví dụ ? Vì sao nói chữ Hán xuất hiện sớm và tồn tại đến cuối giai đoạn VH X- XI X?4-Hãy giải thích khái niệm chữ nôm? Đặc điểm thể loại của VH chữ nôm khác với chữ Hán như thế nào?Nêu tên một

Văn học Việt Nam từ TK X đến hết TK XI X tồn tại và phát triển trong XHPK VHPK ( VH trung đại)I-Các thành phần VH từ TK X đến hết TK XI X: 1-Văn học chữ Hán :-Các sáng tác bằng chữ Hán-Xuất hiện sớm ,tồn tại suốt quá trình hình thành, phát triển.-Gồm : các thể loại vay mượn TQ (Chiếu , truyện truyền kỳ, tiểu thuyết chương hồi…)-Đạt nhiều thành tựu.

2-Văn học chữ nôm:-Các sáng tác chữ Nôm-Ra đời TK XIII, tồn tại hết thời kỳ VH trung đại.-Tiếp thu một số thể loại TQ phần lớn thể văn dân tộc (Ngâm khúc)

Trang : 49

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

vài tác phẩm chữ Nôm tiêu biểu đã học? Tại sao từ TK X X người ta không còn sử dụng chữ Nôm để sáng tác? Thành phần VH chữ Hán và chữ nôm có quan hệ như thế nào trong nền VH Việt nam?*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu các giai đoạn phát triển của VHVN từ TK X hết TK XI X-HS đọc phần II /105-106-107-108 sgk-Gv tổ chức cho Hs thảo luận theo nhóm các vấn đề-dại diện tổ lên trình bày vào khung đã kẻ sẵn.

-Nhiều thành tựu rực rỡ

II- Các giai đoạn phát triển của VHVN từ TK X đến hết TK XI X:

Giai đoạn

Phương diện

TK X - hết TK XIV

TK XV-hết TK XVII

TK XVIII- nửa đầu TK XI X

Nửa cuối TK XI X

Bối cảnh lịch sử xã hội

-Giành độc lập TK X-Chiến thắng quân Tống,Mông, Nguyên Chế độ PK phát triển

-Thắng quân Minh CĐ PK cực thịnh-Biểu hiện khủng hoảng: Nội chiến Bị chia cắt

CĐPK : Khủng hoảng Suy thoái: Nội chiến, phong trào nông dân khởi nghĩa-Triều đại PK khôi phục –suy yếu

-Đất nước bị TD Pháp xâm lược-Nhân dân kiên cường chống giặc, triều Nguyễn đầu hàng XH TD nửa PK

Nội dung-Yêu nước âm hưởng hào hùng*Hào khí Đông A( Hào khí đời nhà Trần): Tinh thần tự lực tự cường và tự hào dân tộc, ý chí quyết chiến quyết thắng.

-Yêu nước : Ca ngợi phản ánh và phê phán hiện thựuc xã hội

-Nhân đạo : Đấu tranh giải phóng con người cá nhân (Đòi quyền sống)-Tình cảm riêng tư và ý thức cá nhân

-Yêu nước-âm hưởng bi tráng-Tư tưởng canh tân

Nghệ thuật-VH viết ra đời-chữ Hán;chữ Nôm xuất hiện TK XVIII-Hiện tượng “văn-sử -triết” bất phân.-Thể loại, thi liệu: Vay mượn và ảnh hưởng TQ

-Chính thức ra đời 2 thành phần văn học: chữ Hán và chữ Nôm: VH chữ Hán phát triển phong phú về thể loại; đạt thành tựu ở văn chính luận;văn xuôi tự sự phát triển vượt bậc.-VH chữ Nôm :

-Phát triển mạnh : Văn xuôi –văn vần, văn học chữ Hán-văn học chữ Nôm -Văn xuôi tự sự chữ Hán đạt đỉnh cao-Văn học chữ nôm và các thể loại dân tộc phát triển rực rõ

-Văn học chữ quốc ngữ xuất hiện-Chủ yéu : văn học chữ Hán-văn học chữ nôm-Tác phẩm văn xuôi chữ quốc ngữ.Đổi mới bước đầu văn học theo hướng hiện đại hóa

Trang : 50

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Tiếp thu và việt hóa thể loại TQ và sáng tạo thể loại dân tộc

*Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tìm hiểu đặc điểm nội dung của VHVN X -XI X?-HS đọc sgk-Gv định hướng bằng các câu hỏi:1-VH VN phát triển dưới sự tác động của các yếu tố nào?Ví dụ ?2-Những nội dung cảm hứng xuyên suốt và chủ đạo của VHVN là gì?a-Cảm hứng yêu nước trong VH trung đại gắn liền với tư tưởng gì? Em hiểu như thế nào là tư tưởng “trung quân”? Trong các giai đoạn lịch sử , tư tưởng đó có sự khác nhau như thế nào? Ví dụ và phân tích? b-Chủ nghĩa nhân đạo trong văn học trung đại bắt nguồn từ đâu? Ví dụ?Nó được thể hiện như thế nào trong văn học thời kỳ này? Phân tích một vài tác phẩm đã học để chứng minh?

c-Em hiểu như thế nào là thế sự và cảm hứng thế sự? Trong những tác phẩm đã học có tác phẩm nào thể hiện rõ cảm hứng thế sự? Hãy phân tích để làm rõ? *Hoạt động 4:Hướng dẫn HS tìm hiểu đặc điểm nghệ thuật -HS đọc sgk và trả lời các câu hỏi1-VH X-XI X có những đặc điểm nào nổi bật vè hình thức? a-Em hiểu như thế nào là tính quy phạm? Tính quy phạm được thể hiện như thế nào trong Vh? Ví dụ ? Tìm một số tác phẩm đã học để chứng minh rằng : Các tác giả đã phá vỡ tính quy phạm này?b-Em hiểu như thế nào là khuynh hướng trang nhã và xu hướng bịnh dị trong văn học? Ví dụ?c-Quá trình tiếp thu và dân tộc hoa tinh hoa VH nước ngoài diễn ra như thế nào? Hãy chứng minh?_GV nhận xét bổ sung_HS gạch dưới những kiến thức quan trọng -HS đọc phần ghi nhớ

III- Những đặc điểm lớn về nội dung:Tác động từ các yếu tố: Truyền thống dân tộc, tinh thần thời đại, ảnh hưởng TQ1-Chủ nghĩa yêu nước:-Gắn liền với tư tưởng trung quân-Biểu hiện phong phú : ý thức độc lập, tự hào ,tự cường;lòng căm thù giặc, tinh thần quyết chiến quyết thắng;ca ngợi và biết ơn;tình yêu thiên nhiên-Cảm hứng phong phú : Hào hùng ,bi tráng, thiết tha2-Chủ nghĩa nhân đạo:-Bắt nguồn : Truyền thống nhân đạo của dân tộc (VH dân gian);tư tưởng nhân văn của Đạo-Phật –Nho-Biểu hiện : + Cảm thông chia sẻ với số phận những con người bất hạnh.+ Khẳng định phẩm chất tốt đẹp ở nhân phẩm tài năng khát vọng con người.+Lên án hành vi vô nhân đạo.3-Cảm hứng thế sự:-Thế sự : Cuộc sống con người việc đời Bày tỏ suy nghĩ , tình cảm về cuộc sống , thói đời: Phản ánh hiện thực và cuộc sống đau khổ của nhân dân. IV -Đặc điểm lớn về nghệ thuật :1-Tính quy phạm và việc phá vỡ tính quy phạm:-Quy định chặt chẽ-khuôn mẫu-Thể hiện: Quan niệm văn học;tư duy nghệ thật, thể loại văn học, thi liệu Ước lệ tượng trưng-Phá vỡ : Phát huy cá tính sáng tạo.2-Khuynh hướng trang nhã và khuynh hướng bình dị:-Trang nhã : Hướng cao cả, trang trọng;vẻ đẹp mĩ lệ, trang nhã ,phi thường, diễn đạt chau chuốt hoa mĩ-Bình dị : Gần đời sống hiện thực, tự nhiên bình dị.3-Tiếp thu và dân tộc hóa tinh hoa văn hóa nước ngoài: (sgk)

Trang : 51

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 4-Củng cố : HS lên bảng lập sơ đồ về văn học trung đại Việt Nam5-Dặn dò :Nắm được các thành phần và các giai đoạn văn học , đặc điểm nội dung và nghệ thuật -Làm bài tập 2/111-Soạn bài : Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt-Yêu cầu : Đọc kỹ sgk và trả lời cáccâu hỏi hướng dẫn tìm hiểu-Tìm một đoạn đối thoại trong tác phẩm văn học bất kỳ và phân tích đặc điểm ngôn ngữ của nó

TIẾT 36TIẾNG VIỆTBÀI:

PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠT

AMục tiêu bài học : Giúp HS 1-Nắm được khái niệm , đặc trưng của PCNN sinh hoạt2-Rèn luện kỹ năng và nâng cao năng lực giao tiếp trong sinh hoạt hàng ngày: Việc dùng từ,việc xưng hô , biểu hiện tình cảm…B-Tiến trình dạy học : 1-Ổn định lớp : 2-Kiểm tra bài cũ :3-Bài mới :Như chúng ta đã biết ,xã hội loài người có hai hình thức giao tiếp cơ bản : “Nói” và “Viết”. Trong đó, hình thức phổ cập nhất là “ nói” .Giao tiếp bằng hình thức “ Nói” chính là PCNN sinh hoạt.

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1:Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm và các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh hoạt-HS đọc to , rõ ,chậm và có ngữ điệu cho phù hợp đoạn văn bản ở mục 1/113 sgk-Gv định hướng bằng các câu hỏi:1-Cuộc trò chuyện này diễn ra trong không gian và thời gian nào?2-Xác định các nhận vật giao tiếp và mối quan hệ giữa họ?3-Nội dung và mục đích của cuộc thoại là gì ?4-Ngôn ngữ trong đoạn văn bản này có đặc điểm gì?5-Căn cứ vào kết quả phân tích đoạn văn bản trên, hãy rút ra khái niệm: Ngôn ngữ sinh hoạt

I- Ngôn ngữ sinh hoạt :1-Khái niệm:a-Phân tích ngữ liệu :-Nhân vật chính: Lan, Hùng ,Hương Quan hệ : Bạn bè, bình đẳng về giao tiếp.-Nhận vật phụ :Mẹ Hương, ông hàng xóm Quan hệ ruột thịt, xã hội -lớn tuổi hơn.-Nội dung : Rủ đi học -Hình thức : Gọi – đáp-Mục đích : Đến lớp đúng giờ-Sử dụng từ ngữ hô-gọi:, tình thái;từ ngữ thân mật, suồng sã, khẩu ngữ, câu ngắn, tỉnh lược, đặc bịêt.

b-Nhận xét : Ý 1 phần ghi nhớ trang 114 Trang : 52

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

-HS thảo luận và phát biểu .GV nhận xét bổ sung và kết luận-HS đọc ý thứ nhất phần ghi nhớ/114 sgk-GV tiếp tục phát vấn:6-Ngôn ngữ sinh hoạt được biểu hiện ở những dạng nào? Các đoạn hội thoại trong những tác phẩm văn học hoặc trong kịch bản chèo, tuồng,cải lương,kịch… có phải là ngôn ngữ sinh hoạt hay không? Vì sao?-HS đọc ý 2 phần ghi nhớ/114 sgk* Hoạt động 2: Hướng dẫn HS làm các bài tập phần luyện tập-HS đọc bài tập a/114 sgkGV phát vấn : “Vừa lòng nhau là như thế nào? Trong những trường hợp nào cần làm “Vừa lòng nhau” Xu nịnh?Nói thẳng có tốt không ? Có phải bao giờ nói thẳng cũng tốt?-GV tổ chức HS thảo luận nhóm-HS đọc tiếp bài tập b/114 sgk

sgk.2-Các dạng biểu hiện: Ý 2phần ghi nhớ /114 sgk

3-Luyện tập:a-Nói năng : Suy nghĩ thận trọng và có văn hóa; thể hiện phẩm chất, năng lực.b-Cuộc nói chuyện của nhận vật Năm Hên (Ông già chuyên bắt cá sấu ở Nam Bộ )-Xác định thời gian: “Sáng sớm mai…”-Chủ thể nói: Ông Năm Hên-Thái độ của người nói : Gây niềm tin cho dân làng.-Từ ngữ địa phương: Ngặt tôi, phú quới,ghe, xuồng,rượt,cực lòng… Sing động mang dấu ấn địa phương khắc họa đặc điểm riêng của nhân vật.

4- Củng cố : HS gấp sách vở, nhắc lại phần ghi nhớ.5- Dặn dò:-Nắm khái niệm và các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh hoạt-Soạn bài : Tỏ lòng-Phạm Ngũ Lão-Yêu cầu : Đọc kỹ văn bản và phần tiểu dẫnTrả lời các câu hỏi ở phần hướng dẫn Trả lời thêm : Hào khí Đông A được thể hiện như thế nào trong bài thơ?Tìm một số câu thơ bài thơ thể hiện chí nam nhi

TIẾT 36 THUẬT HOÀI

(Tỏ lòng) Phạm Ngũ Lão

AMục tiêu bài học : Giúp HS B-Tiến trình dạy học : 1-Ổn định lớp :

Trang : 53

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn 2-Kiểm tra bài cũ :3-Bài mới :Mở bài: Thời đại nhà Trần (1226-1400) là một mốc son chói lọi trong 4000 năm dựng nước và giữ nước của lịch sử dân tộc ta,ba lần kháng chiến và đánh thắng quân xâm lược Nguyên –Mông ; nhà Trần đã ghi vào pho sử Đại Việt những chiến công Chương Dương-Hàm Tử-Bạch Đằng bất tử.Thơ văn đời Trần là tiếng nói của những người anh hùng –của những thi sĩ dạt dào cảm hứng yêu nước mãnh liệt, là những kiệt tác chứa chan tình yêu nước và tự hào dân tộc. Đó là Hịch tướng sĩ –TQT,là Bạch Đằng giang phú –THS và Thuật hoài của –PNL là một trong những bài thơ như thế.

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1: Hướng dẫn h/s tìm hiểu tiểu dẫn1-Nêu vài nét cơ bản về tác giả PNL?

2-Nêu thể loại sáng tác của bài thơ?3-Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ?Theo ĐVSK toàn thư vào tháng 11-1282 sau khi được tin nhà Nguyên sẽ đem 50 vạn tinh binh giả mượn đg đánh Chiêm Thành nhưng thực chất là xâm lược nước ta,vua Trần ra Bình Than mở hội nghị vương hầu bách quan. Hội nghị này có mục đích là bàn kế đánh phòng và chia quân giữ nơi hiểm yếu.Ngay sau hội nghị ,PNL và các tướng khác đc cử đi trấn giữ ở các cửa ải quan trọng suốt từ biên giới Chi Lăng,tg quân triều đình đóng quân khoảng trên 2 năm.Phỏng đoán PNL viết bài thơ vào gần những ngày quân nguyên Mông xâm lược nước ta lần 2 năm 1284.*Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản.- GV gọi học sinh đọc diễn cảm bài thơ.- GV gợi ý bằng hệ thống câu hỏi1-Em hiểu gì về nhan đề của bài thơ?(Thuật là kể, bày tỏ;Hoài là nỗi lòng dịch thành Tỏ lòng, nghĩa là bày tỏ khát vọng,hoài bão trong lòng. Chủ thể trữ tình là vị tướng chỉ huy quân đội làm nhiệm vụ trấn giữ non sông tổ quốc)2-Ở hai câu đầu tác giả muốn khái quát điều gì? 3-Em hãy chỉ ra điểm khác nhau giữa câu thơ đầu trong nguyên tác chữ Hán (qua phần dịch nghĩa) với câu thơ dịch?

4-Con người ở đây mang một tư thế một vóc dáng như thế nào?(Tư thế và tầm nhìn ấy là của một người chủ đang canh giữ giang sơn TQ của mình.Ngọn giáo như đo chiều dài chiều rộng của đ/n thì tất người cầm nó phải được đo bằng kích thước của đất trời,có tầm vóc sánh với vũ trụ. Đã bao năm trôi qua “kháp kỷ thu”hình ảnh người tráng sĩ đó vẫn lồng lộng giữa đất trời,canh giữ yên bình cho gấm vóc gi/sơn)

Chuyển ý : Tráng sĩ chiến đấu không đơn độc, chàng đang sát cánh cùng “ba quân” với khí thế ngất trời,rõ ràng trong

I-Tìm hiểu chung :1-Tác giả:-Tướng giỏi đời Trần-Thích đọc sách ngâm thơ Văn võ song toàn.-Lập công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên –Mông.2-Tác phẩm :-Thể loại:Thất ngôn bát cú,viết bằng chữ Hán-Hoàn cảnh sáng tác: Tác giả viết vào gần những ngày quân Nguyên –Mông xâm lược nước ta lần hai.

II- Đọc hiểu văn bản:

1-Vẻ đẹp của trang nam nhi đời Trần:

-Múa giáo : Không sát với nguyên bản giảm bớt tư thế hiên ngang của người tráng sĩ-Nguyên bản:Hoành sóc (cầm ngang ngọn giáo)+Tư thế hiên ngang, lẫm liệt,hào hùng thách thức.+Sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ giang sơn

-“Tam quân tì hổ” : Ba quân như hổ báo.

Trang : 54

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

sự ngiệp cứu nước không ai đơn độc,mỗi khi TQ bị xâm lăng, lòng yêu nước lại sôi nổi, cả dân tộc kết thành một khối sức mạnh5-Em hiểu như thế nào là “Ba quân”? -“Ba quân”được so sánh như thế nào? So sánh nguyên tác với dịch thơ?- Trong hai cách hiểu như sgk đã giải thích em thích cách hiểu nào hơn? Vì sao?(Dịch thơ bỏ mất 2 chữ quan trọng tì hổ.Ba quân mạnh như hổ báo ,khí thế át sao Ngưu,câu thơ khắc họa những con người khỏe khoắn dũng mãnh như hổ báo, vừa thể hiện được hào khí sáng rực như muốn át cả ánh sao Bắc Đẩu) Theo em hào khí Đông A (hào khí đời nhà Trần) được thể hiện như thế nào ở hai câu này?(Quân N-M là đế quốc lớn nhất trong lịch sử nhân loại ở thời trung đại.Chúng chiếm hầu hết châu Á và một phần châu Âu “Vó ngựa quân Ng –Mông đi tới đâu ,thì cỏ không còn mọc được tới đó .Ấy vậy mà 3 lần đem quân sang xâm lược nước ta đều bị thất bại. Điều đó đã đc minh chứng bằng những sự kiện lịch sử,bằng tinh thần và sức mạnh ý chí tự lập tự cường kiên quyết chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược của quân dân nhà Trần :“Người ng giỏi như Bàng Mông,nhà nhà đều là hậu nghệ, có thể bêu đầu Hốt Tất Liệt ở cửa khiết,làm rữa thịt Vân Nam vương ở Cảo nhai; đó là sáu chữ vàng thêu trên lá cờ của Trần Quốc Toản…;hai chữ Sát Thát được thích lên cánh tay ng lính thời Trần;câu nói khẳng khái của Tr Bình Trọng “Ta thà làm ma …”;TR Hg Đạo: “Nếu bệ hạ …” ;Hịch tướng sĩ –TrQ Tuấn “Ta thường …dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ ,nghìn xác này gói trong da ngựa ta cũng cam lòng” Đó chính là hào khí Đông A (hiểu theo chiết tự là hào khí đời nhà Trần nhg hào khí ấy bắt nguồn từ lịch sử xa xưa các vua Hùng dựng nước và trực tiếp bắt nguồn từ chiến thắng của Ngô Quyền đối với quân nam Hán,chiến thắng của LTK(1076)) hào khí của một thời oanh liệt mà như CLV đã từng viết “Mỗi chú bé..” hào khí đó âm vang mãi lan truyền mãi mãi sau này .Với khí thế đó có thể lí giải tại sao một dân tộc nhỏ bé lại có thể chiến thắng trước một đội quân hung hãn lúc bấy giờ6-Như vậy, qua hai câu đầu tác giả đã miêu tả vẻ đẹp của người con trai thời như thế nào ?

7-Nếu như hai câu đầu là vẻ đẹp của người trai thời Trần thì hai câu sau tác giả muốn bộc lộ điều gì ?(Từ giọng sảng khoái đầy hào khí, bài thơ bỗng đượm vẻ ngậm ngùi khi PNL bộc lộ tâm sự của mình

8-Em hiểu như thế nào là nợ công danh? Tìm một số bài thơ

-Khí thôn Ngưu : Nuốt trôi trâu Át sao Ngưu Đội quân nhà Trần Sức mạnh dân tộc.

Nghệ thuật so sánh,phóng đại làm nổi bật sức mạnh của đội quân nhà Trần át cả sao Ngưu.

Hai câu đầu thể hiện nổi bật hào khí Đông A (Hào khí đời nhà Trần),khí phách anh hùng tầm vóc lớn lao sánh cùng trời đất và tinh thần quyết chiến quyết thắng với kẻ thù.

2-Khát vọng và hoài bão cao đẹp của người anh hùng:

-Nợ công danh:+Chưa lập được công danh sự nghiệp; chưa có danh để lại tiếng thơm muôn đời+Chưa hoàn thành món nợ đối với dân với nước

Trang : 55

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

thể hiện “nợ công danh” và “chí làm trai”? -Em hiểu như thế nào về “Nợ” công danh mà tác giả nói tới trong bài thơ? (Làm trai trên đời phải có công danh,có sự nghiệp để góp sức với đời góp công với nước.Đó là lí tưởng cao cả mà những đấng trượng phu ,những bậc quân tử thời xưa theo đuổi.Họ cho rằng mình sinh ra đã mang nợ công danh “Không công danh thời nát với cỏ cây”(NCT) “Đã mang tiếng ở trong trời đất Phải có danh gì với núi sông”.Như vậy q/n lập công danh đã trở thành lí tưởng sống của trang nam nhi thời PK.Công danh đc coi là món nợ đời phải trả của kẻ làm trai.Trả xong nợ công danh là đã hoàn thành nghĩa vụ với đời ,với dân với nước.Chí nam nhi thời bấy giờ có tác dụng cổ vũ con ng từ bỏ lối sống tầm thg ích kỷ sẵn sàng hi sinh chiến đấu cho sự nghiệp lớn lao-sự nghiệp cứu nước cứu dân để cùng trời đất muôn đời bất tử-Liên hệ câu chuện PNL ngồi đan sọt…

Chuyển ý :Với PNL khát vọng hiến dâng mãnh liệt vô cùng,hầu như k0 có giới hạn.Cái tốt đẹp k0 có điểm tận cùng.nhà thơ đã thể hiện khát vọng,ước mơ ,hoài bão mãnh liệt ở câu cuối cùng,câu thơ khép lại bài tỏ lòng những lại mở ra bao điều cần suy ngẫm với người đọc9-Phân tích ý nghĩa của nỗi “thẹn” trong câu thơ cuối? Thẹn với ai ? Vì Sao?-Vũ Hầu –GCL là người có tài năng xuất chúng,trung thành với nhà Thục Hán ,giúp Lưu Bị khôi phục cơ đồ nhà Hán.(Suốt đời vị danh tg PNL không làm một điều gì để phải thẹn với dân, với nước, với chính mình. Người tai làng Phù Ủng mải ngẫm việc nước đến giáo đâm phải đùi cg không hề hay biết,vị tướng bách chiến bách thắng từng được phong tới Điện soái thượng tướng quân:một con ng khi mất dù không thuộc dòng họ vua mà cg đc vua Trần Minh Tông ra lệnh nghỉ chầu 5 ngày để tưởng nhớ. Đạt đến vinh quang lẫy lừng như vậy mà vẫn day dứt vì chưa trả xong nợ cg danh,chưa hoàn thành nghĩa vụ với đời,vẫn thấy thẹn khi nghe chuyện Vũ Hầu .Điều đó cũng đủ cho thấy nhân cách PNL cao cả như thế nào .Xưa nay những ng có nhân cách thường mang trong mình nỗi thẹn.NgKhuyến trong Bài Thu vịnh từng bày tỏ nỗi thẹn khi nghĩ tới Đào Tiềm-một danh sĩ cao khiết đời Tấn :“Nhân hứng cũng vừa toan cất bút Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào”Cốt cách ấy gợi nhớ tới những bông lúa khi chúng cúi mình khiêm tốn cũng là khi chúng căng tròn hạt mẩy là khi chúng dâng cho đời những gì tốt đẹp nhất của mình10-Em cảm nhận như thế nào về những lời tâm sự của tác giả ở hai câu cuối?

Chí nam nhi gắn liền với lí tưởng yêu nước thiêng liêng và sự nghiệp cứu nước

-Thẹn (hổ thẹn) khi nghe chuyện Vũ Hầu+Vì chưa lập được công danh như GCL+Ý chí khao khát lập chiến công+Ý thức trách nhiệm đối với dân với nướcCách nói khiêm nhường,nhân cách lớn lao .

Hai câu sau là lời tâm sự và hoài bão lớn lao cùng ý thức trách nhiệm của nhà thơ đối với non sông đất nước.

3-Nghệ thuật :-Ngắn gọn súc tích-Chọn lọc chi tiết gợi hình,gợi cảm-Chủ thể trữ tình ẩn dưới danh từ chung “nam nhi”III-Kết luận: Ghi nhớ

Trang : 56

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

TIẾT 38ĐỌC VĂNBÀI :

CẢNH NGÀY HÈ Nguyễn Trãi

A-Mục tiêu bài học:Giúp HS 1-Cảm nhận được vẻ đẹp độc đao của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiện nhiên, yêu đơì , yêu nhân dân , yêu đất nước của nhà thơ2-Thấy được đặc sắc thơ nôm Nguyễn Trãi : Bình dị , tự nhiên, đan xen câu lục ngôn và câu thất ngôn.B- Tiến trình dạy học:1-Ổn định lớp:2-Kiểm tra bài cũ :-Đọc phần phiên âm và phần dịch thơ của bài thơ Tỏ lòng-Phạm Ngũ Lão-Hào khí Đông A được thể hiện như thế nào trong bài thơ này?-Em cảm nhận như thế nào về nỗi thẹn của tác giả?3-Bài mới :Chúng ta đã thấy một Nguyễn Trãi mạnh mẽ , cứng cỏi và đầy khí phách trong áng “Thiên cổ hùng văn”-Bình Ngô đại cáo. Ngoài ra ông còn là một con người rất đỗi mềm mại và tinh tế . Điều này phần nào sẽ được thể hiện rõ trong bài thơ “Bảo kính cảnh giới-43”(Cảnh ngày hè)

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt*Hoạt động 1:Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu phần tiểu dẫn-HS đọc phần tiểu dẫn trang 117 sgk-GV định hướng bằng các câu hỏi:1-Trình bày những nội dung trong phần tiểu dẫn.2-Theo em, trong mảng thơ Nôm, Nguyễn trãi đã có những đóng góp như thế nào?*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu khái quát văn bản-HS đọc văn bản.Gv nhạn xét cách đọc-Gv hướng dẫn bằng các câu hỏi:1-Xác định thể loại và bố cục của bài thơ? Em nhận xét như thế nào về Nguyễn Trãi đã xen lẫn câu lục ngôn (6 tiếng) vào bài thơ?2-Hãy giải thích cáctừ khó hiểu ? Và trình bày cách hiểu của em về ý nghĩa của bài thơ? *Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tìm hiểu giaátrị nội dung và nghệ thuật cảu văn bản theo bố cục đã được xác định-Gv đọc lại văn bản, lưu ý HS xác định những hình ảnh, từ ngữ thể hiện bức tranh cảnh vật

I-Tiểu dẫn :1-Quốc âm thi tập: 254 bài, 4 phần Đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển của thơ ca tiếng Việt.2-Bảo kính cảnh giới: gồm 61 bài, Cảnh ngày hè :bài 43 .

II-Đọc hiểu văn bản:-Thất ngôn bát cú ĐL,xen một số câu 6 tiếng Việt hóa.

1-Bức tranh thiên nhiên:-Hình ảnh : +Hòe: Tán lá xanh lan rộng+Lựu : Trổ hoa đỏ+Sen hồng : Ngát hương+Ánh mặt trời buổi chiều

Trang : 57

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

-GV định hướng bằng các câu hỏi:1-Thiên nhiên được nhà thơ miêu tả qua những hình ảnh nào?Nêu vài cảm nhận của em về bức tranh cảnh vật đó?2-Nhà thơ sử dụng rất nhiều ĐT để miêu tả trạng thái của cảnh vật. Đó là những động từ nào?Qua những ĐT đó , cảnh vật hiện lên ra sao?-So sánh câu thơ “Thạch lựu hiện…” -Nguyễn Trãi với câu “Đầu tường lửa lựu …” -Nguyễn Du Rút ra nhận xét.3-Em có nhận xét gì về cách ngắt nhịp của tác gỉa trong câu 3-4?( So với thất ngôn bát cú ĐL , cách ngắt nhịp này có sự khác biệt như thế nào?Vì sao tác giả lại chọn cách ngắt nhịp khác biệt như vậy? )4-Nhà thơ đã cảm nhận cảnh vật bằng những giác quan nào? Qua đó, em cảm nhận như thế nào về tâm hồn của Ức Trai trong mối quan hệ với thiên nhiên?-HS trao thảo luận -GV nhận xét bổ sung, bình giảng thêm5-Nhận xét về cách ngắt nhịp và ý thơ ở câu đầu ? Điều đó có ý nghĩa như thế nào? “Nương thân dưới mái nhà tranh tưởng yên lúc tuổi già. Nhưng cứ nghĩ tớ đám dân xanh đầu lòng lại phaỉ lo trước” Ngôn nhàn mà tâm bất nhàn (Miệng nói nhàn mà lòng thì không nhàn)6-Qua việc miêu tả cảnh thiên nhiên đầy sức sống và sinh động, em cảm nhận như thế nào về tâm hồn của nhà thơ?7-Hai câu thơ cuối cho ta thấy tấm lòng của Nguyễn Trãi đối với dân với nước như thế nào?Em có nhận xét gì về âm điệu của câu thơ lục ngôn cuối tác phẩm?8-Từ những điều đã phân tích,hãy nêu vài cảm nhận của em về bức tranh tâm trạng của nhà thơ?-HS trao đổi , thảo luận-Gv nhận xét bổ sung bình giảng và đọc một số câu thơ tiêu biểu thể tấm lòng của tácgiả đối với dân với nước*Hoạt động 4: hướng dẫn HS tổng kết-HS trả lời : Vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn Nguyễn Trãi được thê rhiện như ths nào trong bài thơ?-GV nhận xét –kết luận-HS đọc phần ghi nhớ

+Chợ cá : Lao xao +Ve kêu như tiếng đànSinh động : Kết hợp đường nét , màu sắc, âm thanh, con người và cảnh vật-Động từ : Đùn đùn,giương, phun: Sự thôi thúc bên trong, tràn căng, không kềm lại dược Sức sống căng tràn.-Ngắt nhịp: ¾ phá cách Gây ấn tượng, chú ý và làm nổi bật cảnh ngày hè

Đón nhận bằng nhiều giác quan, thị giác , thính giác-khứư giác , liên tưởng-giao cảm mạnh mẽ, tinh tế Bức tranh thiên nhiên sịnh động , tràn đầy sức sống

2-Tâm trạng nhà thơ:-Câu 1: Ngắt nhịp 1/2/3+Rồi ( Rỗi ,nhàn) Chỉ là cách nói nhàn rỗi một cách bất đắc dĩ.

-Thiên nhiên qua cảm xúc nhà nhà thơ : Sinh động, giàu sức sống Mở lòng đón nhận : Yêu đời, yêu thiên nhiên và cuộc sống.-Ước mơ: Dân giàu đủ khắp đòi phươngCâu lục ngôn dồn nén cảm xúc, điểm kết tụ hồn thơ Tấm lòng ưu ái với dân với nước

III- Tổng kết : Ghi nhớ

Trang : 58

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

4-Củng cố :Nêu đặc điểm của cảnh và tình trong bài thơ5-Dặn dò :-Học thuộc lòng bài thơ-Nắm được bức tranh thiên nhiên và tâm trạng-Soạn bài : Tóm tắt văn bản tự sự+Đọc kỹ sgk+Trả lời các câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu trong các phần+Xem trước các bài tập phần luyện tập

TIẾT :3ĐỌC VĂN: BÀI:

NHÀN Nguyễn Bỉnh Khiêm

A-Mục tiêu cần đạt : Giúp HS1-Cảm nhận được vẻ đẹp cuộc sống, nhân cách, trí tuệ của Nguyễn Bỉnh Khiêm , cuộc sống đạm bạc, nhân cách thanh cao, trí tuệ sáng suốt , uyên thâm.2-Biết cách đọc , hiểu một bài thơ có những câu thơ ẩn ý, thâm trầm; thấy được vẻ đẹp của ngôn ngữ tiếng việt : Mộc mạc , tự nhiên, ý vị.B-Tiến trình tiết dạy:1-Ổn định lớp :2-Kiểm ttra bài cũ:-Tóm tắt văn bản “ Người con gái Nam Xương”-Nguyễn Dữ-Nêu cách tóm tắt văn bản theo nhân vật chính?3-Bài mới:Từ thế kỷ XV, trong bài “ Côn Sơn ca”-Nguyễn Trãi đã thể hiện rõ triết lý “Cầu nhàn,“Lánh đục” của các nhà nho. Hơn 100 năm sau , triết lý ấy trở thành một phương châm, một lẽ sống, một thi đề mà Nguyễn Bỉnh Khiêm là một đại diện tiêu biểu.

Hoạt động của thầy và trò Yêu cầu cần đạt* Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu cuộc đời , sự nghiệp của Nguyễn Bỉnh Khiêm và vài nét về bài thơ “Nhàn” trong phần tiểu dẫn-HS đọc phần tiểu dẫn/128 sgk-GV hướng dẫn bằng các câu hỏi:1-Trình bày nội dung của phần tiểu dẫn?2-Cuộc đời Nguyễn Bỉnh Khiêm có điểm nào đáng lưu ý?3-Nêu những tác phẩm chính và nội dung thơ văn của ông?-HS trả lời –GV nhận xét bổ sung*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc và tìm

I- Tiểu dẫn :sgk

Trang : 59

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

hiểu bài thơ-HS đọc văn bản-GV nhận xét cách đọc ( Chậm rãi,ung dung,thanh thản)-GV gợi ý :1-Theo em, trong văn bản này chúng ta cần tìm hiểu những vẫn đề gì ?2-Em có nhận xét gì về cuộc sống của tác giả khi cáo quan về ở ẩn?-Theo em, trong trường hợp này, điệp từ “một” có ý nghĩa gì ?-Có ý kiến cho rằng : Cuộc sống ấy thật khắc khổ và ép xác ? Em thấy thế nào?-Thử so sánh với “Côn Sơn ca” của Nguyễn Trãi?3-Theo em, tácgiả quan niệm như thế nào mà chọn cách sống đó?-Em hiểu như thế nào là “nơi vắng vẻ” và “chốn lao xao”?Thế nào là “dại” và “ khôn”Như vậy có phải Nguyễn Bỉnh Khiêm “dại” còn người đời “khôn” đúng như nhận xét của ông ? Vì sao?-Từ đó hãy rút ra nhận xét về bản chất quan niệm sống của tác giả?

4-Cái say và giấc chiêm bao của tác giả thể hiện quan niệm gì ?Và có ý nghĩa như thế nào?-Từ đó em cảm nhận như thế nào về con người Nguyễn Bỉnh Khiêm?-Theo em quan niệm đó có còn phù hợp với ngày nay không? Vì sao?*Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng kết và luyện tập-HS trả lời các câu hỏi :1-Tư tưởng trong quan niệm sống của tác giả ở bài thơ này là gì ?2-Theo em quan niệm sống này tích cực hay tiêu cực ? Vì sao?-GV nhận xét bổ sung -kết luận

II-Đọc hiểu văn bản:1-Vẻ đẹp cuộc sống:-Một : mai,cuốc, cần câu Điệp từ, liệt kê Số đếm : Tất cả đã sẵn sàng ,chu đáo. Cuộc sống thật khiêm tốn giản dị với những công cụ quen thuộc.-Thu : Măng trúc; đông : ăn giá Thức ăn dân dã, đạm bạc; gần gũi với sinh hoạt đời thường,cuộc sống hòa hợp với tự nhiên cảu con người.

Đạm bạc , thanh cao, chan hòa và gần gũi với thiên nhiên.

2 Vẻ đẹp nhân cách:-“Thơ thẩn dầu ai …” Trạng thái thảnh thơi không bận tâm tới lối sống bon chen, chạy đua danh lợi.-Nơi vắng vẻ : ít người-tĩnh lặng không phải xa lánh cuộc đời mà tìm nơi thư thái tâm hồn-Chốn lao xao: Âm thanh hỗn tạp, ồn ào tấp nập.-Hai tiếng “Ta dại”, “ Người khôn”:+ Khẳng định phương châm sống của tác giả, pha chút mỉa mai với người khác.+“Ta dại” nghĩa là ta ngu dại Đây là ngu dại của một bậc đại trí (Người có trí tuệ lớn thường không khoe khoang)Khi nói “ta dại”thể hiện thái độ kiêu ngạo của nhà thơ với cuộc đời. Đối : Tỉnh táo, thông tuệ -Lựa chọn lẽ sống : Thoát vòng danh lơị đua chen.-Say phú quý tựa chiêm baoCông danh , phú quý: Phù phiém , không tồn tại Dựa vào hoàn cảnh-lựa chọn cách ứng xử Thư thái tâm hồn nhân cách thanh cao, trí tuệ uyên thâm.III-Tổng kết : Ghi nhớ

Trang : 60

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

-HS đọc to phần ghi nhớ/130 sgk

4-Củng cố : HS trả lời câu hỏi : Em hiểu như hế nào là “Nhàn” và “ Sống Nhàn”?5-Dặn dò : -Học thuộc bài thơ-Nắm được cuộc sống và quan niệm của tác giả-Soạn bài “Đọc TiểuThanh kí+Đọc kĩ sgk+Tìm điểm tương đồng giữa Thúy Kiều và Tiểu thanh+Sưu tầm các bài thơ viết về Nguyễn Du

Tieát : Ngaøy :

ÑOÏC TIEÅU THANH KYÙ (Nguyeãn Du)

A. Muïc tieâu : - Giuùp HScaûm nhaän ñöôïc söï xoùt thöông day döùt cuûa Nguyeãn Du ñoái vôùi noåi oan cuûa ngöôøi taøi hoa. Ngheä thuaät ngoân ngöõ vaø hình aûnh haøm suùc.

B. Phöông tieän : - SGK, SGV, giaùo aùn.C. Caùch thöùc : GV keát hôïp caùc hình thöùc ñoïc saùng taïo,trao ñoåi thaûo luaän.D. Tieán trình :

* HS ñoïc tieåu daãn :- Tieåu Thanh : 1 ngöôøi phuï nöõ thoâng minh taøi hoa nhöng phaän baïc, naøng soáng cuoäc soáng ngaén nguûi ñaày traùi ngang.

* HS doïc VB :? Chuû ñeà baøi thô laø gì?

? Baøi thô neân chia theo boá cuïc nhö

I. Ñoïc - hieåu:1. Tieåu daãn :

2. Baøi thô : Naèm trong caûm höùng cuûa Nguyeãn Du khi vieát veà nhöõng kieáp ñau khoå, baát haïnh ñaëc bieät laø ngöôøi phuï nöõ.II. Ñoïc – hieåu VB :- Baøi thô mieâu taû soá phaän baát haïnh cuûa Tieåu Thanh, 1 con ngöôøi

Trang : 61

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn theá naøo? 2/4/2? Ñoïc 2 caâu naøy em coù suy nghó gì? Söï huït hang, maát maùt Taây Hoà vaãn coøn ñoù nhöng vöôøn hoa ñaõ khoâng coøn, caûnh ñeïp cuõng maát chæ coøn laïi söï hoang taøn.- Taâm hoàn cuûa Tieåu Thanh chæ coøn ghi treân trang giaáy. Nguyeãn Du khoùc vaø vieáng naøng “Thoån thöùc beân cöûa soå”? Vì sao Nguyeãn Du ñoàng caûm vôùi soá phaän cuûa Tieåu Thanh Kyù? Nguyeãn Du ñaõ vieát veà naøng Kieàu töø Ñaïm Tieân ….. Nguyeãn Du nhaän ra Tieåu Thanh laø con ngöôøi coù taøi, coù saéc nhöng bò vuøi daäp, cheát oan öùc. Caùi cheát cuûa naøng laø baèng chöùng xoùt xa cho kieáp “Hoàn nhan baïc phaän”* HS ñoïc 4 caâu tieáp : ? Nguyeãn du ñaõ caåm nhaän nhö theá naøo veà con ngöôøi taøi hoa? Son phaán laø hình aûnh aån duï töôïng tröng cho saéc ñeïp cuûa ngöôøi phuï nöõ, Tieåu Thanh ñeán cheát vaø caû sau khi cheát vaãn haän choàng, haän ngöôøi vôï caû taøn baïo, ñaõ khieán naøng cheát trong ñau khoå vaø beänh taät? “Noåi hôøn …. Mang” em hæeu 2 caâu thô naøy nhö theá naøo? Noåi oaùn haän xöa nay ñeán trôøi cuõng khoâng coù caâu traû lôøi, nhöõng ngöôøi taøi hoa nhan saéc laïi phaûi chòu oan öùc ôû ñôøi, Nguyeãn Du cuõng khoâng tìm ñöôïc caâu traû lôøi.? 300 naêm laø con soá coù giaù trò gì?- 300 naêm laø con soá öôùc leä, chæ mai sau nhaø thô ñaõ cheát, nhaø thô ñang khoc ngöôøi quùa khöù maø töôûng ñeán mai sau, 300 naêm nöõa coù ai khoùc Toá Nhö khoâng ?? Taïi sao nhaø thöo laïi duøng buùt hieäu Toá Nhö trong caâu keát?- Toá Nhö ôû nay coù theå hieåu laø chính Nguyeãn Du, Nguyeãn Du khoùc cho Tieåu Thanh, Thuyù Kieàu, töï hoûi ngöôøi ñôøi sau (sau khi Nguyeãn Du

taøi hoa vaø nhan saéc. Ñoàng thôøi theå hieän suy ngaãm, thaùi ñoä cuûa Nguyeãn Du ñoái naøng.1. Hai caâu ñaàu :- Mieâu taû soá phaän baát haïnh cuûa Tieåu Thanh, 1 con ngöôøi taøi hoa vaø nhan saéc, ñoàng thôøi theå hieän noåi loøng xoùt thöông cuûa nhaø thô ñoái vôùi naøng.

2. Boán caâu thô tieáp : “Son phaán ….. coøn vöông”- Caâu thô laø keát luaän mang tính chaát trieát lyù vaø ñaãm nöôùc maét, Nguyeãn du khoùc cho ngöôøi,cuõng laø khoùc cho mình.

- “Noåi hôøn …. Mang” : Laø noåi baên khoaên vaø baát löïc lôùn cuûa Nguyeãn Du. Ñoàng thôøi cuõng laø söï baát löïc cuûa caû thôøi ñaïi oâng, cuûa theá heä oâng.

3. Hai caâu keát : - Nguyeãn Du hoûi Tieåu Thanh cuõng nhö hoûi mình, hoûi mình maø cuõng nhö hoûi ngöôøi. Hoâm nay ta khoùc naøng caùch ta treân 300 naêm, 300 sau ai laø ngöôøi khoùc cho nay.III. Toång keát :1. ND : Baøi thô göûi gaém taâm söï veà cuoäc ñôøi, veà con ngöôøi vaø baûn thaân mình. Söï caûm thöông saâu saéc vôùi nhöõng kieáp ngöôøi taøi hao, baùc meänh. Ñoù laø giaù trò nhaân vaên cao caû cuûa Nguyeãn Du.2. NT : Baøi thô haøm suùc, yù taïi ngoân ngoaïi, caûm xuùc nhaân ñaïo chan chöùa trong töøng lôøi thô.

Trang : 62

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn cheát) coù ai nhö Nguyeãn Du khoùc cho Tieåu Thanh khoâng?

Daën do ø : - Noäi dung cuûa ñoïc “T.T Kyù”- hoïc thuoäc loøng baøi thô - Soaïn baøi “PCNNSH” - Traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

PHONG CAÙCH NGOÂN NGÖÕ SINH HOAÏTA. Muïc tieâu baøi hoïc : - OÂn taäp cuõng coá khaùi nieäm veà NNSH vaø khaùi nieäm PCCNNSH vaø - Naém ñöôïc ñaëc tröng cuûa PCNNSH

B. Phöông phaùp thöïc hieän : Phöông phaùp gôïi tìm, thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi

C. Phöông tieän tieán haønh : SGV SGK, TKBG.D. Tieán trình daïy hoïc : 1. Kieåm tra baøi cuû : 2. Baøi toaùn môùi :

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS : HS ñoïc laïi ñoaïn hoäi thoaïi trang

113? Tính cuï theå ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo qua ñoaïn hoäi thoaïi?

? Tính caûm suùc theå hieän nhö theá naøo?

? Tính caù theå ñöôïc theå hieän nhö theá naøo?

Noäi dung caàn ñaït:II. Phong caùch ngoân ngöõ sinh hoaït :1. Tính cuï theå :- Coù ñòa ñieåm vaø thôøi gian (buoåi tröa khu taäp theå)- Coù ngöôøi noùi- Coù ngöôøi nghe- Coù ñích tôùi cuï theå- Coù caùch dieãn ñaït cuï theå2. Tính caûm suùc :- Lôøi noùi ñeàu bieåu hieän thaùi ñoä, Tình caûm qua gioïng ñieäu- Khaåu ngöõ taêng caûm suùc roõ reät- Caâu coù nhieàu saéc thaùi bieåu caûm3. Tính caù theå :- Moãi ngöôøi coù gioïng noùi khaùc nhau- Moãi ngöôøi coù thoùi quen duøng töø- Coù lôøi noùi dieän maïo cuûa con ngöôøi* Ghi nhôù : Trang 126III. Luyeän taäp :BT 1 :a. Nhöõng töø ngöõ theå hieän tính cuï theå :

Trang : 63

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

- Ñoâi maét nhìn qua boùng ñeâm- Soáng giöõa tình thöông treân maõnh ñaát Ñöùc Phoå- Caûng chia ly, caûnh ñau buoàn* Kieåu caâu : Theå hieän caùch ghi nhaät kyù* Kieåu dieãn ñaït : Noùi vôùi rieâng mình

- Thaêm beänh nhaân giöõa ñeâm khuya trôû veà.- Veà phoøng thao thöùc khoâng nguû- Khoâng gian röøng im laëngb. Ghi nhaät kyù coù lôïi cho söï phaùt trieån ngoân ngöõ caù nhaân- Tìm toøi töø ngöõ theå hieän söï vieäc, tình caûm cuï theå- Tìm toøi töø ngöõ dieãn ñaït ñuùng phong caùch ghi nhaät kyù vieát ngaén goïn maø ñaày ñuû.

Tính cuï theå : Thôøi gian Khoâng gian : Röøng nuùi Nhaân vaät : ÑTTraâm töï phaân thaân ñeå ñoái thoaïi (ñoäc thoaïi)

Noäi dung : Tö vaán löông taâm Tính caûm xuùc : Gioïng ñieäu thaân maät coù chuùt nuõng nòu Tính caù theå :Boäc loä chaân dung con ngöôøi coù trình ñoä, coù voán soáng , coù traùch nhieäm, coù nieàm tin, giaøu tình caûm.BT 2 : - Caùch xöng hoâ thaân maät : mình - ta - coâ – anh - Caùch ñoái thoaïi : chaên - hôûi - Caùch duøng töø ngöõ : Ñaäp ñaù, troàng caø - Gioïng ñieäu : Tình töùBT 3 : - Ñoaïn ñoái thoaïi moâ phoûng lôøi noùi theo kieåu :+ Lieät keâ : taêng tieán : tö töôûng cuûa caùc ngöôi ñaõ cheát, luùa caùc ngöôi ñaõ muïc+ Ñieäp ngöõ : Ai giöõ ….. ai giöõ …..+ Laëp moâ hình cuù phaùp : ÔÛ nghìn chim seû, ôû vaïn chim ngoùi

Ñieåm khaùc nhau : - Ñaây laø ñoaïn ñoái thoaïi giöõa ngöôøi noùi (Ñaêm Saên) vaø ngöôøi nghe (toâi tôù daân laøng)- Noäi dung noùi raát cuï theå : Ñaêm Saên keâu goïi hoï veà vôùi daân mình. Daân laøng nghe vaø ñoàng tình- Ñieåm khaùc : Khoâng coù daáu hieäu cuûa khaåu ngöõ, nay laø vaên vieát coù söï löïa choïn töø ngöõ, daáu caâu, ôû nay laø daáu “!” (daáu caûm), caùc hình aûnh : Phía baéc moïc coû gaáu, phía nam moïc caø hoang.E. HS töï ñoïc :1. Baøi vöøa ñoïc : - Tính caûm suùc tính cuï theå, tính caù theå cuûa PCSH

- Laøm heát baøi taäp2. Baøi saép ñoïc : - “Vaän nöôùc” , “Caùo beänh, baûo vôùi moïi ngöôøi”, “Huùng trôû veà”

- Soaïn theo höôùng daãn SGK

Tieát : Ngaøy :Trang : 64

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

VAÂN NÖÔÙC; COÙ BEÄNH, BAÛO VÔÙI MOÏI NGÖÔØI; HÖÙNG TRÔÛ VEÀ

A. Muïc tieâu : - Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa baøi thô, theå hieän quan nieäm soáng cuûa 1 vò ñaïi sö.

B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK, SGV, TK baøi hoïcC. Phöông phaùp tieán haønh : Gôïi tìm tham khaûo saùch ñoïc theâm, thaûo luaänD. Tieán trình daïy hoïc : 1. Kieåm tra baøi cuõ :2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït? HS ñoïc baøi “Vaän Nöôùc” – Ñoã Phaùp Thuaän

? Chuû ñeà baøi thô naøy laø noäi dung gì?

? Noäi dung 2 caâu ñaàu laø gì?

? Noäi dung cuûa 2 caâu thô cuoái laø gì?

? HS ñoïc baøi “Caùo beänh baûo vôùi moïi ngöôøi”

? Boá cuïc baøi thô nhö theá naøo?

? Hai caâu thô cuoái cho chuùng ta thaáy ñieàu gì?

HS ñoïc baøi “Höùng Trôû Veà”

? Noäi dung baøi thô naøy laø gì?

I. Vaän Nuôùc (Quoác Toä) – Ñoã Phaùp Thuaän1. Tieåu daãn : (SGK)2. Chuû ñeà baøi thô :- YÙ thöùc traùch nhieäm vaø nieàm laic quan tin töôûng vaøo töông lai ñaát nöôùc,khaùt voïng hoaø bình vaøv truyeàn thoáng yeâu hoaø bình cuûa con ngöôøi VN.3. Hai caâu thô ñaàu : - Möôïn hình aûnh töï nhieân ñeå noùi veà vaän meänh ñaát nöôùc. 1 thôøi kyø lòch söû môùi ñöôïc môû ra- thôøi kyø thaùi bình, nhaân daân an laic.4. Hai caâu cuoái :- Ñöôøng loái cai trò vaø xaây döïng ñaát nöôùcII. Coù beänh baûo vôùi moïi ngöôøi – Maõn Giaùc Thieàn Sö :1. Tieåu daãn : (SGK)2. Boá cuïc : 4 caâu ñaàu (nguõ ngoân) 2 caâu cuoái (thaát ngoân)3. Boá caâu thô ñaàu : - Noùi leân qui luaät hoaù sinh cuûa töï nhieân, cuûa con ngöôøi, cuõng nhö con ngöôøi khoâng bao giôø ñöùng yeân, baát bieán. Söï soáng laø 1 voøng luoân hoài4. Hai caâu thô cuoái :- Quan nieäm trieát lyù Phaät Giaùo : Khi con ngöôøi ñaõ giaùc ngoä ñaïo (hieåu ñöôïc chaân lyù, quy luaät) thì coù söùc maïnh lôùn lao, vöôït leân treân leõ hoaù thoâng thöôøng.III. Höùng Trôû veà - Nguyeãn Trung

Trang : 65

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Ngaïn :1. Tieåu daãn : (SGK)2. Baøi thô :- Loøng yeâu nöôùc vaø nieàm töï haøo daân toäc theå hieän qua :+ Noåi nhôù queâ höông, gaén boù vôùi cuoäc soáng bình dò nôi queâ nhaø+ Töï haøo veà queâ höông ngheøo maø toát khoâng nieàm vui naøo baèng nieàm vui trôû veà queâ nhaø.- Caùch noùi töï nhieân vôùi noåi mong nhôù sôùm ñöôïc trôû veà queâ höôngVI. Toång keát :1. ND :2. NT :

E. HD Töï Haøo :1. Baøi vöøa hoïc : - ND cuûa töøng baøi thô

- YÙ nghóa giaùo huaán cuûa moãi baøi2. Baøi saép hoïc : - “Taïi laàu hoaøng haïc tieãn Maïnh Haïo Nhieân ñi Quaõng Laêng”

- Traû lôøi theo HD cuûa SGK

Tieát : Ngaøy :

TAÏI LAÀU HOAØNG HAÏC TIEÃN MAÏNH HAÏO NHIEÂN ÑI QUAÕNG

LAÊNG (Lyù Baïch)

A. Muïc tieâu : - Giuùp HS : Hieåu ñöôïc tình caûm chaân thaønh cuûa Lyù Baïch vôùi baïn- Naém ñöôïc ñaëc tröng phong caùch thô Lyù Baïhc, ngoân ngöõ giaûn dò, hình aûnh töôi saùng.

B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK, SGV, TK baøi giaûngC. Caùch thöùc tieán haønh : GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc phuông phaùp ñoïc saùng taïo, gôïi tìm,keát hôïp hình thöùc trao ñoåi, thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi :D. Tieán trình daïy hoïc : 1. Kieåm tra baøi cuõ :2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït? HS ñoïc phaàn tieåu daãn

? ND thô Lyù Baïch nhö theá naøo?

I. Ñoïc – tìm hieåu :1. Tieåu daãn : (SGK)2. Noäi dung thô Lyù Baïch :- ÖÙôc mô vöôn tôùi lyù töôûng cao aûc- Khaùt voïng giaûi phoùng caù nhaân

Trang : 66

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

? Phong caùch ngoân ngöõ cuûa Lyù Baïch nhö theá naøo?

HS ñoïc baøi thô? Chuû ñeà baøi thô naøy laø gì?

Theå thô : Thaát ngoân töù tuyeät ñöôøng luaät

? Khoâng gian, thôøi, gian, ñòa ñieåm ñöa tieãn baïn nhö theá naøo?- Khoâng gian : Ñieåm xuaát phaùt : Laàu Hoaøng Haïc (phía Taây) ñieåm ñeán : Döông Chaâu (phía Ñoâng)- Thôøi gian : Thaùng 3 – cuoái muøa xuaân* Phía Taây : Coõi Phaät, coõi tieân maø Trung Quoác phía Taây laø vuøng ñaát hoang sô, bí hieåm.* Phía Ñoâng : Laø 1 nôi phoàn hoa cuûa Trung Quoác? Töø “Coá nhaân” môû ñaàu baøi thô tieãn baïn gôïi cho em ñieàu gì?- Gôïi moái quan heä gaén boù thaân thieát ñaõ töø laâu giöõa nhaø thô voùi baïn? Noåi loøng cuûa Lyù Baïch theå hieän nhö theá naøo qua hình aûnh caùnh buoàm?- Caùnh buoàm coâ ñôn dieãn taû nhieàu nghóa+ Chæ Maïnh Haïo Nhieân ra ñi 1 mình trong coâ ñôn.

+ Dieãn taû chính noåi loøng coâ ñôn cuûa mình Noùi baïn coâ ñôn nhöng chính bieåu hieän mình trong coâ ñôn.? Em hieåu nhö theá naøo veà caâu thô cuoái baøi?- Chæ gôïi maø khoâng taû : Cho chuùng ta thaáy, aùnh maét nhaø thô ñaønh baát öïc tröôùc coõi khoâng voâ taän, ñaõ che khuaát ngöôøi baïn cuûa mình

- Baát bình vôùi hieän thöïc taàm thöôøng- Tình caûm phong phuù, maõnh lieät3. Phong caùch ngheä thuaät :- Raát haøo phoùng bay boång nhöng raát töï nhieân, tinh teá giaûn dò, keát hôïp giöõa caùi cao caû vaø caùi ñeïp.III. Phaân tích : - Baøi thô mieâu taû khoâng gian, thôøi gian vaø ñòa ñieåm ñöa tieãn baïn, ñoàng thôøi theå hieän tình caûm cuûa nhaø thô vôùi baïn cuûa mình.

1. Hai caâu ñaàu : - 2 caâu thô ñaõ gôïi ra tröôùc ngöôøi ñoïc khoâng gian vaø thôøi gian cuûa 1 chuyeán ñi cuûa Maïnh Haïo Nhieân- nhaø thô – baûn thaân cuûa Lyù Baïch

- Khoâng gian : Laàu Hoaøng Haïc Döông Chaâu (Trung Quoác)- Thôøi gian : Thaùng 3 - cuoái muøa xuaân - muøa hoa khoùi

Chæ coù Laàu Haïc, chæ coù doøng soâng vôùi baàu trôøi, caûnh buoàn nhöng noù ñaõ theå hieän tình caûm saâu saéc cuûa nhaø thô vôùi baïn.2. Hai caâu cuoái : - Hình aûnh caûnh buoàn khuaát daàn, nhoû daàn vaø cuoái cuøng maát haún trong baàu khoâng gian xanh bieác laø 1 hình aûnh thöïc, cuõng laø 1 hình aûnh bieåu töôïng theå hieän caùi nhìn löu luyeán cuûa nhaø thô ñöùng treân laàu Hoaøng Haïc troâng theo thuyeàn baïn xa daàn, xa daàn.

- Caâu thô cuoái chæ gôïi maø khhong taû : Tröôùc maët nhaø thô, con soâng nhö cao daàn leân, hoaø nhaäp vfao vôùi trôøi xanh.

III. Toång keát :

E. HD Töï Hoïc :1. Baøi vöøa hoïc : - Naém ñöôïc noäi dung vaø phong caùch NT cuûa thô Lyù BaïchTrang : 67

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

- Naém ñöôïc noäi dung cuûa baøi thô2. Baøi saép hoïc : - “Thöïc haønh pheùp tu töø aån duï vaø hoaùn duï”

- Traû lôøi theo höôùng daãn cuûa SGK

Tieát : Ngaøy :

THÖÏC HAØNH PHEÙP TU TÖØ AÅN DUÏ VAØ HOAÙN DUÏ

A. Muïc tieâu baøi hoïc : - Giuùp HS : Naâng cao hieåu bieát veà pheùp tu töø aån duï vaø hoaùn duï- Coù kyõ naêng phaân tích giaù trò söû duïng 2 bieän phaùp tu töø aån duï vaø hoaùn duï

B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK, SGV, TK baøi giaûngC. Caùch thöùc tieán haønh : GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi, thaûo luaän, thöïc haønh :D. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ :2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït? AÅn duï laø gì? Laø goïi teân söï vaät, hình töôïng naøy baèng teân söï vaät, hình töôïng khaùc coù neùt töông ñoàng vôùi noù, nhaèm taêng söùc gôïi hình, gôïi caûm cho söï dieãn ñaït.1. a. ND yù nghóa :

1.b. ND yù nghóa :Caây ña beán cuõ : Nôi hai ngöôøi gaëp nhau theà thoát, heïn hoø; aån duï cho 1 kyû nieäm ñeïp.Con ñoø khaùc ñöa : AÅn duï veà vieäc coâ gaùi laáy 1 ngöôøi con trai khaùc laøm choàng (Coù theå do nguyeân nhaân khaùch quan vaø nguyeân nhaân chuû quan)1.c. Thuyeàn vaø Beán caâu 1 vôùi caây ña beán cuõ, con ñoø ôû caâu 2 coù gì

I. AÅn duï : 1. Ñoïc nhöõng caâu ca dao :

Thuyeàn : - Ñaëc ñieåm : Luoân cô ñoäng, ngöôïc xuoâi Thuyeàn laø aån duï, chæ ngöôøi con trai trong XH cuõ. Ngöôøi con trai trong XH cuõ coù quyeàn laáy 5 theâ 7 thieáp, cuõng nhö chieác thuyeàn ñi heát beán naøy ñeán beán khaùc.Beán : - Ñaëc ñieåm : Coá ñònh, thuï ñoäng chôø ñôïi.Beán laø aån duï. Beán nöôùc coá ñònh ñöôïc laáy laøm aån duï ñeå chæ taám long thuyû chung son saéc cuûa ngöôøi con gaùi.2. Tìm vaø phaân tích pheùp aån duï : (1) Löûu löïu : Chæ hoa löïu ñoû choùi nhö löûa.(2) “Thöù vaên ngheä ngoân ngoït “ , “Tình caûm gaày goø” : AÅn duï chuyeån ñoåi caûm giaùc, chæ thöù vaên chöông thoaùt ly ñôøi soáng, voâ boå vaø thöù tình caûm caù nhaân nhoû beù, ích kyû.

Trang : 68

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn khaùc nhau?- Caây ña beán cuõ : chæ nhöõng ngöôøi coù quan heä gaén boù nhöng phaûi xa nhau.- Thuyeàn vaø con ñoø : veà baûn chaát ñeàu laø duïng cuï ñeå chuyeân chôû treân soâng.- Beán vaø beán cuõ : Ñieàu laø ñòa ñieåm coá ñònh SongChuùng khaùc nhau : Thuyeàn vaø beán ôû caâu 1 chæ 2 ñoái töôïng. Ñoù laø chaøng trai vaø coâ gaùi.- Coøn beán vaø ñoø ôû caâu 2 : Laïi laø con ngöôøi coù quan heä gaén boù nhöng vì ñieàu kieän naøo ñoù phaûi xa nhau.

3. Tìm theâm aån duï trong ca dao tuïc ngöõ :- Ñi 1 ngaøy ñaøng hoïc 1 saøng khoân- Chaùy nhaø môùi ra maët chuoät- Löûa thöû vaøng- Raâu toâm naáu vôùi ruoät baàu Choàng chan vôï huùp gaät ñaàu khen ngon- Coâ kia ñöùng ôû beân soângMuoán sang anh ngaõ caønh hoàng cho sang.? Hoaùn duï laø gì?- Hoaùn duï laø gôïi leân söï vaät hieän töôïng khaùi nieäm baèng teân cuûa 1 söï vaät, hieän töôïng, khaùi nieäm khaùc coù quan heä gaàn guûi vôùi noù nhaèm taêng söùc gôïi hình, gôïi caûm ch söï dieãn ñaït.1.a. “Ñaàu xanh” nghó ñeán “tuoåi treû” , “ñaàu baïc” nghó ñeán “tuoåi giaø”.- “Maù hoàng” nghó ñeán “ngöôøi con gaùi treû, ñeïp”,ôû ñaây naøng Kieàu laø“coâ gaùi laàu xanh coøn treû,ñeïp” chæ Thuyù Kieàu.* “AÙo naâu, aùo xanh” hoaùn duï : AÙo naâu : Chæ ngöôøi noâng daânAÙo xanh : chæ coâng nhaân VN Laáy daáu hieäu hoaëc ñaëc ñieåm cuûa

“Laøm thaønh ngöôøi” : Con ngöôøi môùi soáng trong ñoäc laäp, töï do, bieát laøm chuû thieân nhieân, laøm chuû XH, laøm chuû cuoäc ñôøi mình.(3) “Con chim chieàn chieän” : AÅn duï cho cho cuoäc soáng môùi.“Haùt” : AÅn duï cho tieáng reo vui cuûa con ngöôøi ca ngôïi muøa xuaân ñaát nöôùc.“Gioït” : AÅn duï cho 1 thaønh quaû cuûa caùch maïng vaø coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc.“Höùng” : AÅn duï cho söï thöøa höôûng 1 caùch traân troïng nhöõng thaønh quaû caùch maïng.“Töøng gioït long lanh rôi” : AÅn duï ca ngôïi caùi ñeïp cuûa Soùng Xuaân cuõng laø caùi ñeïp cuûa cuoäc ñôøi, caùi ñeïp cuûa cuoäc soáng.(4) “Thaùc” : AÅn duï chæ nhöõng khoù khaên gian khoå cuûa nhaân daân ta trong cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc.“Thuyeàn” : AÅn duï chæ söï nghieäp caùch maïng chính nghóa cuûa nhaân daân ta.(5) “Phuø du” : AÅn duï chæ cuoäc soáng nhoû beù, quaån quanh, voâ nghóa.“Phuø xa” : AÅn duï chæ cuoäc soáng môùi maøu môû, töôi ñeïp.

II. Hoaùn duï : 2.a. “Thoân Ñoaøi, Thoân Ñoâng” : Hoaùn duï ñeå chæ 2 ngöôøi trong cuoäc tình.“Cau Thoân Ñoaøi – traàu khoâng thoân naøo” : AÅn duï chæ löùa ñoâi ñaõ phaûi loøng nhau.b. Cuøng theå hieän noåi nhôù trong tình yeâu, nhöõng caâu thô “Thoân Ñoaøi ngoài nhôù thoân ñoâng”, duøng nhöõng hình aûnh hoaùn duï “Thoân ñoaøi, thoân ñoâng” ñeå chæ ngöôøi ôû thoân ñoaøi vaø ngöôøi ôû thoân ñoâng.- Caâu thô “Thuyeàn ôi coù nhôù beán chaêng” duøng hình aûnh hoaùn duï thuyeàn, beán ñeå chæ ngöôøi ñang yeâu.

Trang : 69

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn söï vaät ñeå chæ söï vaät.Vaø laáy teân cuûa 1 ñoái töôïng naøy ñeå goïi 1 ñoái töôïng khaùc döïa vaøo söï tieáp caän : Ñaàu xanh, maù hoàng chæ tuoåi treû.AÙo naâu, aùo xanh : Döïa vaøo söï tieáp caän : Hoï thöôøng hay maëc maøu aùo ñoù.

3. Vieát ñoaïn vaên coù bieän phaùp aån duï vaø hoaùn duï : - Côn baõo soá 1 ñaõ ñi qua.Soùng ñaõ yean, bieån ñaõ laëng. Nhöng côn baõo trong cuoäc soáng haèng ngaøy thì vaãn coø tieáp dieãn. Ñaây laø caûnh ngöôøi meï maát con, vôï maát choàng, gia ñình tan naùt. Nhöõng ñoâi maét treû thô ngô ngaùc nhìn quanh.“Soùng, bieån” : Hoaùn duï chæ cuoäc soáng ñaõ trôû laïi bình yeân sau côn baõo.- “Côn baõo” aån duï chæ söï taøn phaù maát maùt, ñau noun haøng ngaøy.- “Ñoâi maét treû thô ngô ngaùc” Hoaùn duï chæ nhöõng ñöùa treû chöa ñuû nhaän thöùc thaáy ñöôïc maát maùt, ñau thöông.

E. HD Töï Hoïc :1. Baøi vöøa hoïc : - Phaân bieät ñöôïc aån duï vaø hoaùn duï

- Laøm heat baøi taäp trong SGK2. Baøi saép hoïc : - Traû baøi vieát soá 3

Tieát : Ngaøy :

TRAÛ BAØI VIEÁT SOÁ 3

A. Muïc tieâu : - OÂn laïi kieán thöùc kieåu baøi töï söï- Reøn luyeän kyõ naêng laøm baøi vaên töï söï- Giaùo duïc HS yù thöùc töï ñaùng giaù, ruùt kinh nghieäm veà baøi laøm cuûa mìnhB. Chuaån bò : - GV chaám baøi, chuaån bò traû baøi cho HS- HS nhôù laïi ñeà, yeâu caàu caàn laøm ñoái vôùi theå loaïi naøyC. Tieán trình : - OÅn ñònh keåm tra baøi cuõ baøi môùi : Tieán trình traû baøi- Goïi HS nhaéc laïi ñeà ra- Yeâu caàu cuûa ñeà laø gì?- Vôùi yeâu caàu naøy ta phaûi laøm nhöõng gì?-Nhaéc laïi daøn yù caàn coù- Nhaän xeùt keát quaû baøi laøm chung cuûa caû lôùp- Tieán trình nhaän xeùt töøng baøi laøm cuûa HS veà caùc maët : + Boá cuïcTrang : 70

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn + Chính taû+ Loãi vieát taét trong baøi laøm+ Caùch dieãn ñaït- GV ñoïc nhöõng baøi laøm toát cho HS nhaän xeùt ruùt kinh nghieäm- GV traû baøi, ghi ñieåm vaøo soå - Soaïn baøi : “Caûm xuùc muøa thu”- Ñoã Phuû

Ñoïc theâm : Laàu Hoaøng Haïc (Thoâi Thieäu) Noãi Oaùn cuûa ngöôøi Phoøng Khueâ (Vöông Duy) Khe chim keâu (Vöông Xöông Linh)

Tieát : Ngaøy :

CAÛM XUÙC MUØA THU (Ñoã Phuû)

Ñoïc theâm : Laàu Hoaøng Haïc (Thoâi Thieäu) Noãi Oaùn cuûa ngöôøi Phoøng Khueâ

(Vöông Duy) Khe chim keâu (Vöông Xöông Linh)

A. Muïc tieâu : - Hieåu ñöôïc böùc tranh muøa thu haét hiu cuõng laø taâm traïng buoàn lo cuûa con ngöôøi cho ñaát nöôùc, noåi buoàn nhôù queâ höông vaø noåi ngaäm nguøi xoùt xa cho thaân phaän cuûa Ñoã Phuû- Hieåu ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa thô Ñöôøng

B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK, SGV, TK baøi giaûngC. Caùch thöùc tieán haønh : GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc ñaëc ñieåm ñoïc saùng taïo gôïi tìm, keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi, thaûo luaän.D. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ :2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït

HS ñoïc phaàn tieåu daãn ? Xaùc ñònh vò trí vaø hoaøn caûnh saùng taùc bìa thô?

I. Ñoïc – hieåu :1. Taùc giaû : Ñoã Phuû (712-770)2. Vò trí vaø hoaøn caûnh saùng taùc cuûa baøi thô :- “Thu höùng” laø baøi môû ñaàu cho chuøm thô thu goàm 8 baøi.- Thôøi gian naøy, Ñoã Phuû töø quan, nhöng khoâng laïi queâ nhaø ñöôïc, vì

Trang : 71

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

? Boá cuïc baøi thô nhö theá naøo?

GV vaø HS ñoïc baøi thô? Chuû ñeà baøi thô naøy laø gì ?

* HS ñoïc 4 caâu thô ñaàu? 4 caâu thô ñaàu taû caûnh muøa thu ôû ñaâu? Caûnh muøa thu ôû Quyø Chaâu (Töù Xuyeân)? Caûnh hieän ra tröôùc maét ngöôøi ñoïc nhö theá naøo?Caûnh thieân nhieân döõ doäi, bí hieåm aâm u.? Vì sao bieát ñöôïc caûnh thieân nhieân nhö theá?- Caâu 1 : Nhöõng haït söông rôi laùt ñaùt treân treân töøng caây phong- Caâu 2 : Nhöõng daõy nuùi môø mòt trong söông, caøng theâm hiu quaïnh- Caâu 3 : Nhöõng ñôït soùng Tröøông Giang döõ doäi cao tôùi löng trôøi- Caâu 4 : Nhöõng ñaùm maây ñuøn nôi cöûa aûi xa xoâi.? Caâu thô 3-4 coù nhöùng hình aûnh ñoái laäp naøo? Loøng soâng- cöûa aûi, Soùng- maây, trôøi – ñaát* HS ñoïc 4 caâu coøn laïi? “Khoùm cuùc tuoân theâm doøng leä cuõ, con thuyeàn buoäc chaët moái tình nhaø”. Em hieåu 2 caâu thô nhö theá naøo?- Khoùm cuùc 2 laàn ñaõ nôû hoa, laøm nöôùc maét töø tröôùc vaãn tuoân rôi- Con thuyeàn leõ loi,buoäc maõi noãi long nhôù vöôøn cuõ? Taïi sao taùc giaû choïn 2 hình aûnh “Hoa cuùc” vaø “Con thuyeàn”?- Vì ñoù chæ laø hình aûnh tieâu bieåu cho muøa thu, maø coøn haøm yù aån duï töôïng tröng.+ Cuùc : Laø hoa cuûa muøa thu, cuõng nhö sen, Phöôïng laø hoa cuûa muøa

Haø Nam laø nôi tranh chaáp, luùc ôû thaønh ñoâ luùc ôû Quyø Chaâu, thöông nhôù vaø lo laéng, vôùi “Noåi nhôù queâ cuõ” nhaø thô ñaõ vieát chuøm “Thu Höùng” (8 baøi)3. Boá cuïc :- 4 caâu ñaàu : Mieâu taû caûnh thu- 4 caâu sau : Noãi loøng nhaø thôII. Tìm hieåu baøi thô :- Baøi thô mieâu taû böùc tranh thieân nhieân huøng vó maø hiu haét, soâi ñoäng vaø nhaït nhoaø trong söông khoùi, muøa thu hieän dieän cuûa 1 taâm traïng buoàn. Ñoàng thôøi dieãn taû noãi buoàn thöông nhôù queâ höông1. Boán caâu thô ñaàu :- 2 caâu ñaàu taû chung khung caûnh thu ôû Quyø Chaâu vôùi caùc hình aûnh : Söông moùc traéng xoaù laøm tieâu ñieàu, tan thöông caû röøng phong, hôi thu heo haét, aûm ñaïm.

- Caâu 3- 4 taát caû chuyeån ñoäng chao ñaûo döõ doäi taïo neân 1 caûnh töôïng huøng vó : Soùng döôùi long soâng voït leân taän ngang trôøi. Maây treân cuuû¨ aûi xa saàm xuoáng maët ñaát.

4 caâu thô ñaàu taû 2 neùt cuûa caûnh thu : + Tieâu ñieàu, aûm ñaïm + Huøng vó, bi traùng Caûnh thu mang daáu aán Quyø Chaâu, vuuø¨ mang boùng daùng cuoäc ñôøi vaø noãi long cuûa nhaø thô2. Boán caâu thô sau :

- Caâu 5- 6 : Mhaø thô ñoàng nhaát hoaù hieän taïi vaø quaù khöù, söï vaät vaø con ngöôøi, tình vaø caûnh. Caùch theå hieän sinh ñoäng, ssau laéng, haøm suùc tình caûmthöông nhôù queâ höông tha thieát.

Trang : 72

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn heø.+ Con thuyeàn : Töôïng tröng cho cuoäc ñôøi, cho con ngöôøi noåi troâi. Con thuyeàn mang, chôû taâm tình con ngöôøi.? Trong baûn phieân aâm caâu thô 5- 6 em haõy tìm 2 ñoäng töø mang nhieàu haøm yù trong 2 caâu thô naøy?- Khai (nôû)- Heä (buoäc)“Khai tha nhaät leä” : Nôû ra nöôùc maét“Heä soá vieân taâm” : Buoäc vaøo traùi tim.? 2 caâu thô cuoái coù böôùc ñoät phaù nhö theá naøo?- AÂm thnah cuûa muøa thu ñoät ngoät, doàn daäp. 6 caâu thô tröôùc khoâng coù aâm thanh naøo caû. Boãng roän leân tieáng “Thöôùc” ño vaûi, tieáng “dao” caét vaûi, tieáng chaøy ñaäp vaûi ñeå may aùo reùt.

? Thöïc chaát cuûa “Thu höùng” laø gì ?- Laø noãi nhôù queâ höông, nhôù ngöôøi thaân khi muøa thu veà nôi ñaát khaùch.

- Hai caâu keát baát ngôø, ñoäc ñaùo : caûnh nhoän nhòp may aùo reùt, tieáng chaøy ñaäp “giaët” aùo cuõ. Vieäc söõa soaïn may aùo reùt, gôïi caûnh ñoaøn tuï, ñaàm aám, laøm nhaø thô ñuùng ngoài khoâng yeân.

III. Toång keát : 1. ND : (Ghi nhôù SGK)2. NT : Baøi thô haøm suùc, töø ngöõ giaøu hình aûnh gôïi taû vôùi nhieàu lôùp yù nghóa.

E. HD Töï Hoïc :1. Baøi vöøa hoïc : - Ñaëc ñieåm thô Ñoã Phuû

- Caûnh saéc muøa thu, noãi nhôù queâ höông cuûa nhaø thô.2. Baøi saép hoïc : - Ñoïc theâm : “Laàu Hoaøng Haïc”

“Noãi Oaùn cuûa ngöôøi Phoøng Khueâ” “Khe chim keâu” - Soaïn theo höôùng daãn SGK

* LAÀU HOAØNG HAÏC (Thoân Thieäu)* NOÅI OAÙN CUÛA NGÖÔØI PHOØNG KHUEÂ (Vöông Xöông Linh)* KHE CHIM KEÂU (Vöông Duy)

HS ñoïc baøi “Laàu Hoaøng Haïc”

? Em haõy keå laïi truyeàn thuyeát Phí Vaên Vi?- Truyeàn thuyeát keå raèng : Xuaê, coù chaøng nho sinh Phí Vaên Vi, buoàn vì

I. Laàu Hoaøng Haïc :1. Tieåu daãn : (SGK)2. Vaên baûn :

Trang : 73

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn thi hoûng, lang thang treâ baõi Anh Vuõ, beân bôø Tröôøng Giang boãng coù con Haïc Vaøng ñaùp xuoáng, Phí Vaên Vi cöôøi Haïc bay leân trôøi ngöôøi ñôøi sau xaây 1 ngoâi laàu ñeå kyû nieäm, goïi laø laàu Hoaøng Haïc.? Theo em chuû ñeà vaø caûm höùng baøi thô naøy laø gì?

* HS ñoïc baøi thô

? Dieãn bieán taâm traïng cuûa ngöôøi vôï treû trong baøi thô nhö theá naøo?

* HS ñoïc baøi thô?? Baøi thô taû caûnh gì?- Taû caûng ñeâm traêng xuaân trong khe nuùi : Caùi ñaëc saéc laø laáy ñoäng taû tónh.

- Ñoù laø caûm xuùc cuûa nhaø thô khi ñöùng tröôùc caûnh ñeïp nôi Laàu Hoaøng Haïc, keát ñoïng noåi saàu hoaøi coå, nhôù queâ xaII. Noãi oaùn Ngöôøi Phoøng Khueâ : 1. Tieåu daãn : (SGK)2. Vaên baûn : - Caâu 1 : Naøng khoâng bieát buoàn, raát voâ tö- Caâu 2 : Ngaøy xuaân trang ñieåm ñeïp ñeõ, böôùc leân laàu ngaém caûnh- Caâu 3 : Boãng naøng nhìn thaáy maøu xanh caây döông lieãu beân ñöôøng.-Caâu 4 : Naøng hoái haän vieäc ñaõ xui, ñaõ ñeå choàng ra ñi toøng quaân, laäp coâng, laøm quan, kieám aán, phong haàu.III. Khe chim keâu : 1. Tieåu daãn : (SGK)2. Vaên baûn : - Taû caûnh ñeâm traêng xuaân trong khe nuùi. Söï tónh laëng cuûa ñeâm xuaân vaø söï bình yeân thanh thaûn cuûa taâm hoàn con ngöôøi. Ñoù laø tieáng ñeâm xao ñoäng taâm hoàn bình yeân.

Tieát : Ngaøy :

CAÙC HÌNH THÖÙC KEÁT CAÁU CUÛA VAÊN BAÛN THUYEÁT MINH.

LAÄP DAØN YÙ BAØI VAÊN THUYEÁT MINHA. Muïc tieâu : - Giuùp HS : Naém ñöôïc caùc hình thöùc keát caáu cuûa VB thuyeát minh- XD ñöôùc keát caáu cho VB phuø hôïp vôùi ñoái töôïng thuyeát minh

B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK, SGV, TK baøi giaûngC. Caùch thöùc tieán haønh : GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi, thaûo luaän, thöïc haønhD. Tieán trình daïy hoïc : 1. Kieåm tra baøi cuõ :2. Giôùi thieäu Baøi môùi :

Trang : 74

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït

? Theá naøo laø VB thuyeát minh? VBTM laø kieåu VB nhaèm giôùi thieäu, trình baøy chính xaùc khaùch quan veà caáu taïo, tính chaát, quan heä giaù trò cuûa 1 söï vaät, hieän töôïng 1 vaán ñeà thuoäc töï nhieân, XH, con ngöôøi.? Theo em, coù maáy loaïi VB thuyeát minh?- Coù nhieàu loaïi VB thuyeát minh : Trình baøy, giôùi thieäu nhö thuyeát minh veà 1 taùc giaû, taùc phaåm, 1 danh lam thaéng caûnh, 1 di tích lòch söû, 1 phöông phaùp ……..* HS ñoïc 2 VB (SGK)?? Xaùc ñònh ñoái töôïng vaø muïc ñích thuyeát minh cuûa töøng VB?

? Tìm caùc yù chính ñeå taïo thaønh noäi dung thuyeát minh cuûa töøng VB?

I. Khaùi nieäm :1. Theá naøo laø VB thuyeát minh ?

- Coù nhieàu loaïi VB thuyeát minh.

2. Keát caáu cuûa VB thuyeát minh :- VB 1 : Giôùi thieäu hoäi thoåi caûm thi ôû Ñoàng Vaân thuoäc Ñoàng Thaùp, huyeän Ñan Phöôïng, Haø Taây.- VB 2 : Giôùi thieäu buoåi Phuùc Traïch – Haø Tónh.

- VB 1 Caùc yù chính laø :+ Giôùi thieäu sô qua laøng Ñoàng Vaên, xaõ Ñoàng Thaùp, huyeän Ñan Phöôïng, tænh Haø Taây + Thoâng leä laøng coù hoäi trong ñoù coù thoåi côm thi vaøo ngaøy raèm thaùng gieâng.+ Luaät leä vaø hình thöùc thi+ Noäi dung hoäi thi (dieãn bieán cuoäc thi)+ Ñaùng giaù keát quaû+ YÙ nghóa hoäi thi thoåi côm ôû Ñoàng Vaên- VB 2 yù chính laø :+ Treân ñaát nöôùc ta coù nhieàu loaïi böôûi noåi tieáng : Ñoan Huøng (Phuù Thoï), Meâ Linh (Vónh Phuùc), Long Thaønh (Ñoàng Nai), Phuùc Traïch (Haø Tónh).+ Mieâu taû böôûi Phuùc Traïch (hình theå maøu saéc beân ngoaøi, muøi thôm voû, voû moûng)+ Mieâu taû hieän traïng (maøu hoàng ñaøo, muùi thì maøu hoàng quyeán ruõ, teùp böôûi, vò khoâng cay, khoâng chua, khoâng ngoït ñaäm maø ngoït thanh)+ ÔÛ Haø Tónh ngöôøi ta bieáu nhöõng

Trang : 75

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

? Phaân tích caùch saép xeáp caùc yù trong töøng VB ? Giaûi thích cô sôû cuûa caùch saép xeáp aáy?

? Haõy neâu caùch keát caáu VBTM?

2. Neáu phaûi thuyeát minh 1 di tích, 1 thaéng caûnh cuûa ñaát nöùôc caàn :- Danh lam thaéng caûnh naøo?- Löïa choïn hình thöùc keát caáu phuø hôïp?- Giaûi thích lyù do löïa choïn ñoù.

? Nhaéc laïi boá cuïc cuûa 1 baøi laøm vaên vaø nhieäm vuï cuûa moãi phaàn?

? Boá cuïc 3 phaàn cuûa baøi vaên coù phuø hôïp vôùi VBTM khoâng? Vì sao? So saùnh phaàn môû baøi vaø keát baøi cuûa VB töï söï thì VBTM coù nhöõng

ngöôøi oám baèng böôûi.+ Thôøi kyø naøy choáng Phaùp, choáng Myõ thöông binh môùi ñöôïc öu tieân.+ Böôûi ñeán caùc traïm quaân y.+ Caùc meï chieán só tieáp boä ñoäi haønh quan qua laøng.+ Tröôùc caùch maïng coù baùn ôû Hoàng Coâng. Theo Vieät Kieàu sang Pari vaø nöôùc Phaùp.+ Naêm 1938 böôûi Phuùc Traïch ñöôïc truùng giaûi thöôûng trong cuoäc thi. Ban giaùm khaûo xeáp vaøo haøng “Quaû ngon xöù Ñoâng Döông”- VB 1 : Caùc yù ñaõ ñöôïc saép xeáp theo trình töï thôøi gian, giôùi thieäu hoäi thi vaø thi 1 coâng vieäc cuï theå, neân ngöôøi trình baøy phaûi theo thôøi gian. Söï vieäc aáy ñöôïc dieãn ra töø luùc naøo. Ngöôøi giôùi thieäu ñaõ theo quaù trình vaän ñoäng cuûa cuoäc thi maø laàn löôïc trình baøy.- VB 2 : Laø söï keát hôïp giöõa nhieàu yeáu toá khaùc nhau.+ Luùc ñaàu giôùi thieäu quaû böôûi Phuùc Traïch theo trình töï khoâng gian töø hình daùng beân ngoaøi ñeán chaát löôïng beân trong.+ Sau ñoù giôùi thieäu giaù trò böôûi Phuùc Traïch : ngöôøi oám thöông beänh binh boä ñoäi qua laøng sang caû Hoàng Coâng, Pari theo traät töï loâgíc- Keát caáu VBTM laø söï toå chöùc, saép xeáp caùc thaønh toá cuûa VB thaønh 1 ñôn vò thoáng nhaát hoaøn chænh vaø phuø hôïp vôùi moái quan heä bean trong vaø beân ngoaøi vôùi nhaän thöùc con ngöôøi.III. Luyeän taäp : 1. Neáu phaûi thuyeát minh baøi “Toû Loøng” cuûa Phaïm Nguõ Laõo thì choïn hình thöùc keát caáu naøo?- Choïn hình thöùc keát caáu hoån hôïp :+ Giôùi thieäu Phaïm Nguõ Laõo laø 1 vò töôùng, con reã Traàn Quoác Tuaán+ Ñaõ töøng ñaùnh ñoâng deïp Baéc+ Ca ngôïi söùc maïnh cuûa quaân ta ñôøi Traàn trong ñoù coù Phaïm Nguõ

Trang : 76

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ñaëc ñieåm töông ñoàng vaø khaùc bieät naøo?? Caùc trình töï saép seáp yù cho phaàn thaân baøi keå döôùi nay coù phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa baøi TM khoâng?

? Muoán giôùi thieäu veà 1 danh nhaân, 1 taùc phaåm, taùc giaû tieâu bieåu ta phaûi laàn löôïc laøm nhöõng coâng vieäc gì?

Laõo.+ Phaïm Nguõ Laõo coøn baên khoaên vì nôï coâng danh.+ So saùnh vôùi Gia Caùt Löôïng thì thaáy xaáu hoå vì mình chöa laøm ñöôïc bao nhieâu, ñeå ñeàn ñaùp nôï nöôùcLAÄP DAØN YÙ BAØI VAÊN THUYEÁT

MINHI. OÂn taäp veà daøn yù :- MB : Giôùi thieäu söï thaät, söï vieäc, ñôøi soáng cuï theå cuûa baøi vieát.- TB : ND chính cuûa baøi vieát- KB : Neâu suy nghó, haønh ñoäng cuûa ngöôøi vieát- Phuø hôïp VBTM laø keát quaû cuûa thao taùc laøm vaên, cuõng coù luùc ngöôøi vieát phaûi mieâu taû, neâu caûm xuùc, trình baøy söï vieäc.-Taùc giaû ñöùng ôû phaàn môû baøi vaø keát baøi.- Khaùc ôû ñieåm keát baøi+ VB töï söï : chæ neâu caûm nghó cuûa ngöôøi vieát+ VBTM : Trôû laïi ñeà taøi thuyeát minh, löu laïi nhöõng suy nghó caûm xuùc laâu bean trong long ñoïc giaû.- Trình töï thôøi gian (töø xöa ñeán nay)- Trình töï khoâng gian (Töø gaàn ñeán xa, töø trong ra ngoaøi, töø treân xuoáng döôùi) Ñieàu naøy tuyø thuoäc vaøo töøng ñoái töôïng, song neân ñi ngöôïc laïi. Töø xa ñeán gaàn, töø ngoaøi vaøo trong, töø döôùi leân treân.- Trình töï chöùng minh chöùng minh cuï theå, ngaén goïn, tieâu bieåu khoâng coù söï phaûn baùc trong vaên thuyeát minh.II. Luyeän taäp taïi lôùp :- Muoán giôùi thieäu 1 danh nhaân, 1 taùc giaû, taùc phaåm tieâu bieåu phaûi :+ Xaùc ñònh ñeà taøi 1 danh nhaân vaên hoaù 1 ngöøôi tìm hieåu kx,öa thích (1 nhaø khoa hoïc noåi tieáng)

Trang : 77

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Nguyeãn Du, Nguyeãn Traõi+ Xaây döïng daøn yù : * MB : Giôùi thieäu 1 caùch töï nhieân danh nhaân vaên hoaù aáy, lôøi giôùi thieäu phaûi thöïc söï thu huùt vôùi moïi ngöôøi veà ñeà taøi löïa choïn.* TB : Caàn cung caáp cho ngöôøi ñoïc nhöõng tri thöùc naøo? Nhöõng tri thöùc aáy coù chuaån xaùc, coù ñoä tin caâïy hay khoâng?- Saép xeáp caùc yù theo heä thoáng naøo, thôøi gian, khoâng gian, traät töï loâgích.* KB : Nhìn laïi nhöõng neùt chính ñaõ thuyeát minh veà danh nhaân.- Löu giöõ caûm xuùc laâu beà trong ñoïc giaû

Ñeà baøi : Thuyeát minh giôùi thieäu :1 danh nhaân V.hoaù, 1 ñoïc giaû vaên hoïc noåi tieáng, 1 nhaø khoa hoïc noåi tieáng.

Yeâu caàu : - Xaùc ñònh muïc ñích ñoái töïông- Löïa choïn keát caáu (vaø theo thôøi gian, khoâng gian, loâgích, keát hôïp …..)- Xaây döïng daøn yù 3 phaàn : MB : Daãn vaøo giôùi thieäu, lyù do giôùi thieäu

TB : Caùc chi tieát thuyeát minh phaûi chính xaùc KB : Trôû laïi vôùi phaàn môû baøi, aán töôïng cuûa

ngöôøi ñoïcB. HS töï ñoïc :1. Baøi vöøa ñoïc : - Keát caáu cuûa VBTM

- Laøm heát caùc baøi taäp - Laäp daøn yù baøi vaên thuyeát minh

2. Baøi saép hoïc : - “Thô Hai- Kö” cuûa Ba Soâ - Traû lôøi theo caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

Ñoïc Theâm : THÔ HAI KÖ CUÛA BA SOÂA. Muïc tieâu : - Hieåu ñöôïc thô Hai - Kö vaø ñaëc ñieåm cuûa noù- Hieåu ñöôïc yù nghóa vaø veû ñeïp cuûa thô Hai - Kö

B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK, SGV, TK baøi giaûng

Trang : 78

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

C. Caùch thöùc tieán haønh : GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc phöông phaùp ñoïc saùng taïo, gôïi tìm, keát hôïp trao ñoåi, thaûo luaän.D. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ :2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït

HS ñoïc phaàn tieåu daãn

HS ñoïc VB? Baøi 1 theå hieän ñieàu gì cuûa taùc giaû?

? ÔÛ baøi 2 em caûm nhaän ñieàu gì ôû nhaø thô?

? Baøi 3 theå hieän ñieàu gì cuûa Ba Soâ?- 1 môù toùc baïc di vaät coøn laïi cuûa meï, caàm treân tay maø Ba Soâ röng röng doøng leä chaûy.

? Baøi 4 noùi leân ñieàu gì?- Noãi buoàn chaân theá. Cha meï sinh con ra khoâng nuoâi ñöôïc vì ngheøo ñoùi maø mang con boû trong röøng saâu.? Baøi 5 theå hieän ñieàu gì?- Veû ñeïp veà khaùt voïng trong taâm hoàn nhaø thô, möa, öôùt, 1 chuù khæ con thaàm öôùc coù 1 chieác aùo tôi ñeå che möa? Baøi 6-7 theå hieän vaán ñeà naøo?- Baøi 6 : “Hoa ñaøo laû taû” Soùng nöôùc hoà Bi-Wa. Hoa ruïng baùo hieäu muøa xuaân ôû Nhaät Baûn ñaõ qua.- Baøi 7 : “Ve ngaân” : ñaëc tröng muøa heø.? Baøi 8 theå hieän mong öôùc gì cuûa nhaø thô?

I. Ñoïc tìm hieåu : 1. Tieåu daãn :(SGK)2. Vaên hoaù : - Baøi 1 taùc giaû nhôù veà EÂ-ñoâ (laø Toâ- ki-oâ ngaøy nay). Ñaõ 10 muøa söông xa queâ, töùc laø 10 naêm ñaèng ñaúng nhaø thô soáng ôû EÂ-ñoâ. Tình yeâu queâ höông data nöôùc ñaõ hoaø laø 1.- Ki-oâ-tô laø nôi Ba Soâ soáng thôøi treû, sau ñoù oâng chæ ñeán EÂ-ñoâ. 20 naêm sau trôû laïi ky-oâ-toâ, nghe tieáng chim quyeân hoùt oâng laøm baøi thô naøy- Baøi thô laø söï hoaøi caûm qua tieáng chim ñoã quyeân, loaøi chim baùo muøa heø. Ñoù laø tieáng long da dieát xen laãn buoàn, vui, mô hoà veà 1 thôøi xa xaêm.- Baøi 3 laø noåi loøng thöông caûm xoùt xa khi meï khoâng coøn. Hình aûnh “Laøn söông thu” gôïi ra noåi buoàn troáng traõi bôûi coâng sinh thaønh döôõng duïc chöa ñöôïc baùo ñeàn.- Tieáng treû “Than khoùc” vì bò boû rôi khoâng phaûi vì cha meï ñoäc aùc. Vì ngheøo khoâng nuoâi ñöôïc. Baøi thô naâng boång giaù trò thô Ba Soâ leân ñænh cao cuûa chuû nghóa nhaân ñaïo.- Möôïn möa ñeå noùi veà söï hieän thöïc trong cuoäc ñôøi, ñoùi khoå, reùt möôùt, chuù khæ con aáy laø 1 sinh maïng, 1 con ngöôøi, 1 kieáp ngöôøi mong moûi laøm theá naøo ñeå khoûi ñoùi, khoûi reùt.- Söï lieân töôûng veà chuyûen giao muøa ñöôïc hoaø caûm trong caùi nhìn vaø laéng nghe aâm thanh. Caâu thô caûm nhaän saâu saéc,thaém trong caùi tình cuûa con ngöôøi vôùi thieân nhieân,

Trang : 79

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

taïo vaät.- Luùc oâng (nhaø thô) naèm beänh, gaàn ñaát xa trôøi. Nhöõng khaùt voïng soâng khoâng phaûi ñeå höôûng thuï maø thöïc hieän sôû thích cuûa mình, du haønh treân ñaát nöôùc

C. HS töï ñoïc :1. Baøi vöøa hoïc : - Naém ñöôïc taùc giaû Ba-Soâ

- Veà theå thô Ba-Soâ- 8 baøi thô cuûa Ba- Soâ

2. Baøi saép hoïc : - Traû baøi kieåm tra thi HKI

TRAÛ BAØI LAØM VAÊN THI HKI

Muïc tieâu :- Yeâu caàu heä thoáng hoaù vaø naém ñöôïc caùc kieán thöùc ñaõ hoïc.- Giaùo duïc HS yù thöùc töï giaùc ñoäc laäp khi laøm baøi trung thöïc

A. Chuaån bò :- GV chaám baøi ñeå chuaån bò traû baøi- HS nhôù laïi yeâu caàu ñeà ra

B. Tieán trình :- OÅn ñònh- Kieåm tra baøi cuõ- Traû baøi- GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù baøi laøm cuûa HS- GV vaøo ñieåm

Tieát : Ngaøy :

TRÌNH BAØY MOÄT VAÁN ÑEÀLAÄP KEÁ HOAÏCH CAÙ NHAÂN

A. Muïc tieâu : - Naém ñöôïc yeâu caàu vaø caùch thöùc trình baøy 1 vaán ñeà- Kyõ naêng ñeå trình baøy 1 vaán ñeà tröôùc taäp theå

Trang : 80

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK, SGV, TK baøi giaûng

C. Caùch thöùc tieán haønh : GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi, thaûo luaän, thöïc haønhD. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ :2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït

HS ñoïc phaàn I-II-III? Ñeå trình baøy 1 vaán ñeà, taàm quan troïng cuûa vieäc trình baøy 1 vaán ñeà nhö theá naøo?

? Em laäp daøn yù cho ñeà taøi naøy?

? Laäp daøn yù cho ñeà taøi “An toaøn giao thoâng laø haïnh phuùc cuûa moïi ngöôøi”

* HS trình baøy ñeà taøi ñaõ laøm tröôùc

I. Ñoïc - hieåu : - Trình baøy 1 vaán ñeà naøo ñoù laø nhu caàu cuûa cuoäc soáng, lao ñoäng, hoïc taäp vaø coâng taùc.- Ñeå ngöôøi khaùc taäp theû nhaän thöùc, suy nghó, tình caûm cuûa mình cuõng nhö thuyeát phuïc hoï caûm thoâng vaø ñoàng tình vôùi mình.- Nhöõng coâng vieäc ñoù khoâng deã daøng. Vì vaäy phaûi naém ñöôïc 1 soá thao taùc veà trình baøy 1 vaán ñeà.II. Coâng vieäc chuaån bò :1. Choïn vaán ñeà trình baøy :- Teân ñeà taøi : “Moâi tröôøng vaø söï soáng cuûa con ngöôøi”2. Laäp daøn yù cho baøi trình baøy :- Moâi tröôøng laø caùc ñieàu kieän töï nhieân vaø XH quanh ta, noù coù vai troø quyeát ñònh söï soáng cuûa chuùng ta.- Coù yù thöùc baûo veä moâi tröøong, töùc laø coù yù thöùc baûo veä söï soáng cuûa chính mình.- Huyû hoaïi moâi tröôøng soáng laø haønh vi töï saùt.* Ñeà taøi : “An toaøn giao thoâng laø haïnh phuùc cuûa moãi ngöôøi”.* Sau khi ñaët vaán ñeà, caùc yù can phaûi trình baøy laø :- Quan nieäm theá naøo laø an toaøn giao thoâng : Khoâng laøm aûnh höôûng tôùi ngöôøi khaùc vaø giaùn tieáp gaây ra tai naïn trong quaù trình tham gia giao thoâng.- Ñi ñeán nôi, veà ñeán choán- 1 soá böùc xuùc trong quaù trình tham gia giao thoâng hoâm nay.+ Soá löôïng löôït ngöôøi tham gia giao thoâng quaù ñoâng vôùi maät ñoä daøy

Trang : 81

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn lôùp.Baøi 2 : Choïn chuû ñeà “An toaøn giao thoâng laø haïnh phuùc cuûa moïi ngöôøi”(1) Maùt an toaøn laø 1 trong nhöõng thöïc traïng nhöùc nhoái cuûa ñôøi soáng hoâm nay : Moãi ngaøy coù 30 ngöôøi cheát vì tai naïn giao thoâng, hôn 1000 ngöôøi bò thöông vì tai naïn giao thoâng …. Thieät haïi veà ngöôøi, vaø vaät chaát ……….(2) Nguyeân nhaân : YÙ thöùc chaáp haønh luaät giao thoâng keùm ….(30 Bieän phaùp : Giaùo duïc, xöû lyù vi phaïm, xaây döïng cô sôû haï taàng giao thoâng …..

* HS ñoïc phaàn I? Keá hoaïch caù nhaân laø gì?? Laäp keá hoaïch caù nhaân coù lôïi nhö theá naøo? – HS traû lôøi muïc I/152* HS ñoïc phaàn II :? Ñoïc ví duï SGK, cho bieát baûn keá hoaïch caù nhaân goàm maáy phaàn? Neâu cuï theå?

ñaëc+ Khong phaûi ai cuõng coù hieåu bieát veà yeâu caàu tham gia giao thoâng nö nhau : Coøn phoùng nhanh, vöôït aåu …..+ Ñöôøng giao thoâng khoâng phaûi luùc naøo, ôû ñaâu cuõng ñaït veà yeâu caàu.- Coù yù thöùc chaáp haønh veà luaät leä giao thoângIII. Trình baøy :IV. Luyeän taäp :Baøi 1 : (1) Baét ñaàu trình baøy :- Chaøo caùc baïn. Toâi raát phaán khôûi ñöôïc ñeán nay …. Toâi teân laø ….- Chaøo caùc baïn. Caûm ôn …. Ôû cô quan ….coâng ty.- Tröôùc khi baét ñaàu ….coâng ty …. trong…. Naêm ….(2) Trình baøy noäi dung chính :- Giôø chuùng ta … thöù nhaát…- Ñaõ xem … töøng phaûn aûnh ….(3) Chuyeån qua chuû ñeà khaùc .- Giôø chuùng ta chuyeån sang ….xöû lyù theá phaûi …(4) Toùm taét vaø keát thuùc noäi dung trình baøy.- Toâi muoán …. Môû ñaàu …. Giôø toâi …. Chính ñaõ neâu.I. Söï caàn thieát laäp keá hoaïch caù nhaân :- Keá hoaïch caù nhaân giuùp cho moãi ngöôøi soáng vaø laøm vieäc 1 caùch coù yù thöùc coù toå chöùc vaø coù hieäu quaû.II. Caùch laäp keá hoaïch caù nhaân :- Baûn keá hoaïch caù nhaân goàm 2 phaàn :+ Phaàn 1 neâu hoï teân, nôi laøm vieäc, hoïc taäp cuûa ngöôøi laäp keá haïoch.+ Phaàn 2 neâu noäi dung coâng vieäc can laøm, thôøi gian ñòa ñieåm tieán haønh, döï kieán keát quaû ñaït ñöôïc.

III. Luyeän taäp :* HS laøm baøi taäpBaøi 1 : Ñaây laø thôøi gian bieåu trong 1 ngaøy, khoâng phaûi laø baûn keá hoaïch caù nhaân döï kieán laøm vieäc naøo ñoù. Ñaây chæ coù söï saép xeáp thôøi gian

Trang : 82

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn bieåu cho 1 ngaøy. Coâng vieäc chæ neâu chung, khoâng cuï theå, khoâng coù phaàn döï kieán hoaøn thaønh coâng vieäc, keát quaû can ñaït.Baøi 2 : ND caàn phaûi boå sung :+ Vieát döï thaûo baùo caùo, döï kieán noäi dung.+ Kieåm ñieåm quaù trình thöïc hieän nhieäm vuï cuûa chi ñoaøn nhöõng vieäc ñaõ laøm ñöôïc, keát quaû cuï theå.+ Nguyeân nhaân+ Nhöõng maët yeáu, keùm, nguyeân nhaân.+ Phöông höôùng coâng taùc trong nhieäm kyø tôùi, neâu roõ phöông höôùng cuï theå ñeå thöïc hieän toát nhöõng gì ñaõ ñeà ra.+ Caùch thöùc tieán haønh ñaïi hoäi.+ Thôøi gian, ñòa ñieåm.+ Ai ñaûm nhieäm coâng taùc toå chöùc trabg hoaøng cho ñaïi hoäi+ Bí thö baùo caùo.+ Ñeà cöû, öùng cöû vaøo BCH+ Baàu ban kieåm phieáu Taát caû phaûi coù yù kieán tham gia cuûa coâ chuû nhieäm lôùp vaø pheâ duyeät BCH nhaø tröôøng.

E. HS töï hoïc :1. Baøi vöøa hoïc : - Bieát laäp daøn yù vaø laäp keá hoaïch caù nhaân theo ñeà taøi vaø keá hoaïch cuûa baûn thaân

2. Baøi saép hoïc : - “Phuù Soâng Baïch Ñaèng”

Tieát : Ngaøy :

PHUÙ SOÂNG BAÏCH ÑAÈNG (Tröông Haùn Sieâu)

A. Muïc tieâu : - Naém ñöôïc yeâu caàu vaø caùch thöùc trình baøy 1 vaán ñeà- Kyõ naêng ñeå trình baøy 1 vaán ñeà tröôùc taäp theå

B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK, SGV, TK baøi giaûngC. Caùch thöùc tieán haønh : GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi, thaûo luaän, thöïc haønhD. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ :2. Baøi môùi :

Lôøi vaøo baøi :Vieät Nam laø ñaát nöôùc cuûa nhöõng doøng soâng.Nhöõng doøng soâng hoaëc trong xanh hieàn laønh,hoaëc ñoû ngaàu phuø sa khoâng chæ boài ñaép bôø baõi thaønh nhöõng daûi ñoàng baèng phì nhieâu nuoâi soáng ngöôøi daân Vieät maø coøn laø nôi chieán tröôøng thuyû chieán,nôi ghi daáu aán nhöõng chieán thaéng,chieán coâng vang löøng cuûa daân toäc VN trong thôøi kyø choáng ngoaïi xaâm.Soâng BÑ laø

Trang : 83

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Chæ trong voøng ba theá kyû(X-XIII) nôi ñaây ñaõ trôû thaønh nieàm töï haøo cuûa quaân daân Ñaïi Vieät.Vaø töø ñoù ñeán nay doøng soâng vaø nhöõng chieán coâng hieån haùch ñaõ laø nieàm caûm höùng hoaøi coå cuûa bao theá heä thi nhaân maø BÑGP cuûa THS laø moät trong nhöõng taùc phaåm ñaàu tieân vaø thaønh coâng nhaát.

Phöông phaùp Noäi dung

I/Tìm hieåu chung:1/Taùc giaû: ?Neâu moät vaøi neùt tieâu bieåu veà taùc giaû THS?

I/Tìm hieåu chung:1/Taùc giaû : _ Tröông Haùn Sieâu(?_1354),töï laø Thaêng Phuû,ngöôøi laøng Phuùc Thaønh,huyeän Yeân Ninh,voán laø ngöôøi ñöôïc Traàn Höng Ñaïo tin caäy.OÂng tính tình cöông tröïc,hoïc vaán uyeân thaâm,nhaân caùch cao quyù neân ñöôïc caùc vua Traàn tin caäy,nhaân daân kính troïng._Thôøi Traàn,oâng giöõ chöùc Haøn laâm hoïc só qua maáy trieàu.Naêm 1351,oâng ñöôïc thaêng Tham tri chính

Trang : 84

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

2/Taùc phaåm:a) Hoaøn caûnh saùng taùc:? Haõy cho bieát hoaøn caûnh saùng taùc baøi thô naøy?b) Theå phuù: ?Neâu moät vaøi hieåu bieát cuûa em veà theå phuù?

II/Phaân tích:1/Tìm hieåu boá cuïc baøi phuù:?Boá cuïc baøi phuù goàm maáy ñoaïn?Neâu teân vaø noäi dung cuûa töøng ñoaïn?

2/Nhaân vaät “khaùch”:

?Nhaân vaät “khaùch”laø ai? ? Nhaân vaät “khaùch” coù thuù vui gì ñaëc bieät?

?Khaùch ñaõ daïo chôi qua nhöõng ñòa danh ,thôøi gian vaø khoâng gian nhö theá naøo??Coù thaät oâng khaùch ñaõ”löôùt

söï.Khi maát,oâng ñöôïc vua ban töôùc hieäu vaø cho thôø ôû Vaên Mieáu(Haø Noäi)_Taùc phaåm cuûa oâng ñeå laïi khoâng nhieàu,hieän coøn coù boán baøi thô vaø ba baøi vaên,trong ño coù baøi Phuù soâng BÑ.2/Taùc phaåm:a) Hoaøn caûnh saùng taùc:Döï ñoaùn ñöôïc saùng taùc khoaûng 50 naêm sau chieán thaéng BÑ 1288 khi THS ñaõ giaø vaø coù dòp du ngoaïn qua vuøng Haûi Phoøng _Quaûng Ninh.b) Theå phuù: _Laø moät theå loaïi tieáp nhaän töø vaên hoïc TQ vaø ñöôïc Vieät hoaù ôû vaên hoïc trung ñaïi VN.Phuù coù theå ñöôïc vieát baèng vaên vaàn,hoaëc xen laãn vaên vaàn vaø vaên xuoâi nhaèm mieâu taû phong caûnh,keå söï vieäc ,baøn chuyeän ñôøi… *Coù hai theå phuù: _Phuù coå theå coù tröôùc thôøi Ñöôøng,ñaêïc tröng chuû yeáu laø möôïn hình thöùc cuû _khaùch ñoái ñaùp ñeå baøy toû dieãn ñaït noäi dung,caâu coù vaên vaàn khoâng nhaát thieát coù ñoái,keát baèng thô.Boá cuïc thöông coù boán ñoaïn _Phuù caän theå(phuù Ñöôøng luaät) xuaát hieän töø thôøi Ñöôøng,coù vaàn,coù ñoái,theo luaät baèng traéc.Boá cuïc thöôøng coù saùu ñoaïn.II/Phaân tích:1/Tìm hieåu boá cuïc baøi phuù:4ñoaïn_Ñoaïn 1(töø ñaàu ñeán luoáng coøn löu):caûm xuùc cuûa khaùch tröôùc caûnh soâng BÑ._Ñoaïn 2(töø beân soâng caùc boâ laõoñeán nghìn xöa ca ngôïi): caùc boâ laõo keå laïi chieán tích treân soâng BÑ_Ñoaïn 3:(töø tuy nhieân……chöø leä chan): caùc boâ laõo bình luaän veà nguyeân nhaân chieán thaéng treân soâng BÑ._Ñoaïn 4(ñoaïn coøn laïi):taùc giaû khaúng ñònh .ñeàø cao vai troø,ñöùc ñooï con ngöôøi Ñaïi Vieät.2/Nhaân vaät “khaùch”:_Môû ñaàu:”khaùch coù keû”taùc giaû töï xöng mình laø khaùch.

Trang : 85

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

beå chôi traêng” taát caû caùc ñòa danh aáy?(GV:caùc ñòa danh cuûa TQ ñeàu laáy trong saùch vôû,ñieån coá…..trí töôûng töôïng khi ñoïc saùch,theå hieän chí höôùng muoán ñi nhieàu ,ñi xa…,coøncaùc ñòa danh cuûa ñaùt Vieät nhö…….laø nhöøg khoâng gian cuï theå ,laø nhöõng hình aûnh thöïc……) ?Muïch ñích daïo chôi thieân nhieân chieán ñòa cuûa khaùch laø gì?

*GV:Caùch mieâu taûcuûa taùc giaû ôû ñoaïn tröôùc thieân veà khaùi quaùt,öôùc leä,khoâng gian vaø thôøi gian ñaõ ñöôïc töôïng tröng hoaù.Trong ñoaïn”hoïc Töû….löu danh”taùc giaû ñaõ ñöa hình dung cuûa ngöôøi ñoïc veà caûnh thöïc,ñoù cuõng laø ñieàu khaùch ñaëc bieät chuù yù tröôùc caûnh soâng nöôùc BÑ ?Caûm xuùc cuûa khaùch tröôùc khung caûnh thieân nhieân soâng BÑ ntn? Lí giaûi veà ñieàu naøy?

3/Hình töôïng caùc boâ laõo:?Caùc boâ laõo ñaõ ñeán vôùi khaùch vôùi thaùi ñoä ntn?Hoï ñaõ keå nhöõng chuyeän gì vôùi khaùch?

?Noäi dung vaø thaùi ñoä caûm xuùc trong lôøi keå cuûa caùc boâ laõo ntn?

?Nguyeân nhaân vaø yù nghóa traän thaéng BÑ?(GV dieãn giaûng veà nguyeân nhaân vaø yù nghóa thaéng traän)4/Ñoaïn keát baøi phuù:?Lôøi ca cuûa caùc boâ laõo vaø

_Giöông buoàm giong gioù chôi vôi_Löôùt beå chôi traêng maûi mieátthuù vui du ngoaïn cuûa caùc thi nhaân ngaøy xöa.+Ñòa danh: laáy töø ñieån coá TQ vaø ñòa danh cuûa ñaát Vieät

+Khoâng gian:khoâng giôùi haïn+Thôøi gian :khoâng haïn ñònh

**Nhaân vaät khaùch vôùi nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät veà moät tính caùch cuûa moät traùng só phoùng tuùng ,maïnh meõ,ñoàng thôì khaùch cuõng laø moät ngöôøi ham du ngoaïn caùc ñòa danh,giaøu khaùt khao hieåu bieát.

_Tröôùc caûnh soâng nöôùc BÑ _hình aûnh coù tính chaát ñöông ñaïitaâm traïng:vöøa vui (caûnh thieân nhieân thô moäng,huøng vó) vöøa buoàn vaø nuoái tieác(thaám thía quy luaät cuûa thôøi gian:caûnh coøn,ngöôøi maát)3/Hình töôïng caùc boâ laõo:

_Caùc boâ laõo vôùi tö caùch laø ngöôøi ñaïi dieän cho nhaân daân ñòa phöông,tö theá toân kính khaùch vaø nhieät tình haêm hôû keå chuyeän veà chieán coâng xöa.

_Ndung vaø thaùi ñoä caûm xuùc trong lôøi keå cuûa caùc boâ laõo vôùi

Trang : 86

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

lôøi ca cuûa khaùch coù yù nghóa khaúng ñònh ñieàu gì?

III/Toång keát: **GV höôùng daãn hs töï toång keát.

khaùch:+Keå veà caùc chieán tích+Dieãn bieán tình hình:luùc ñaàu theá traän giaèng co….ta thaénglôøi keå suùc tích ,saûng khoaùi**Bình luaän nguyeân nhaân cuûa chieán thaéng treân soâng BÑ:-Ta thaéng ñòch thua vì ta coù thieân thôøi,ñòa lôïi vaø nhaân hoaø.CM chaân lyù mang tính quy luaät:anh huøng löu danh thieân coå,baát nghóa thì tieâu vong.

4/Ñoaïn keát baøi phuù:_Lôøi ca cuûa khaùch vaø cuûa caùc boâ laõo co giaù trò toång keát veà ñieàu vöø suy ngaãm baøn luaän.Ñoù laø nhöõng chaân lyù ñöôïo ñuùc keát töø thöïc tieãn: +Baát nghóa thì taát yeáu phaûi tieâu vong +Anh huøng thì seõ löu danh nghìn ñôøi **Ñaëc bieät laø chaân lyù ñöôïc ñuùc keát ôû hai caâu cuoái:”Giaëc tan muoân thuôû……ñöùc cao”III/Toång keát:

1/Noäi dung:baøi phuù theå hieän tình caûm yeâu nöôùc vaø tinh thaàn töï haøo daân toäc cao ñoä.Noù khoâng chæ laø moät baøi thô taû caûnh maø coøn laø moät baûn huøng ca veà chieán thaéng BÑ vang danh ls veà nhöõng con ngöôøi anh huøng cuûa moät thôøi ñaïi anh huøng.2/Ngheä thuaät: _Caáu töù ñôn giaûn maø haáp daãn _Boá cuïc chaët cheõ ,lôøi vaên linh hoaït.hình töôïng ngheä thuaät sinh ñoäng. _Ngoân töø vöøa trang troïng,haøo saûng,vöøa laéng ñoïng,gôïi caûm.

E/Höôùng daãn hoïc baøi:1/Baøi vöøa hoïc : -Naém vöõng hoaøn caûnh saùng

taùc,theå phuù,phaân tích noäi dung baøi phuù theo 3 phaàn

2/Baøi saép hoïc: Taùc giaû Nguyeãn Traõi +Tìm hieåu veà taùc giaû +Söï nghieäp thô vaên +Noäi dung trong thô NTTrang : 87

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

+Traû lôøi caâu hoûi SGK phaàn HDHB

Tieát : 57Ngaøy soaïn:

PHUÙ SOÂNG BAÏCH ÑAÈNG (Baïch Ñaèng giang phuù) Tröông Haùn Sieâu

A . Muïc ñích ,yeâu caàu:Giuùp hs_Thaáy ñöôïc nieàm töï haøo cuûa taùc giaû veà nhöõng chieán thaéng lòch

söû treân soâng Baïch Ñaèng._Caûm nhaän ñöôïc truyeàn thoáng nhaân nghóa cuûa daân toäc qua vieäc

taùc giaû ñeà cao yeáu toá con ngöôøi,coi ñaây laø nhaân toá quan troïng ñoái vôùi söï nghieäp giöõ nöôùc,yeáu toá quyeát ñònh laøm cho soâng BÑ ñöôïc “löu danh thieân coå”

_Böôùc ñaàu laøm quen vôùi ñaëc tröng cô baûn cuûa theå coå phuù,hieäu quaû truyeàn caûm cuûa ngheä thuaät söû duïng hình aûnh ,ñieån tích coù choïn loïc

B .Phöông tieän: SGK,SGV,TKBH C .Phöông phaùp daïy hoïc:GV toå chöùc giôø ñoïc _hieåu theo phöông phaùp ñoïc saùng taïo,taùi hieän,gôïi tìm keát hôïp vôùi bieän phaùp ñaët caâu hoûi. D . Thieát keá baøi daïy:

I/ Kieåm tra baøi cuõ: * Baûn keá hoaïch caù nhaân laø gì? * Moät baûn keá hoaïch caù nhaân goàm coù maáy phaàn? II/Baøi môùi *Lôøi vaøo baøi:Vieät Nam laø ñaát nöôùc cuûa nhöõng doøng soâng.Nhöõng doøng soâng hoaëc trong xanh hieàn laønh,hoaëc ñoû ngaàu phuø sa khoâng chæ boài ñaép bôø baõi thaønh nhöõng daûi ñoàng baèng phì nhieâu nuoâi soáng ngöôøi daân Vieät maø coøn laø nôi chieán tröôøng thuyû chieán,nôi ghi daáu aán nhöõng chieán thaéng,chieán coâng vang löøng cuûa daân toäc VN trong thôøi kyø choáng ngoaïi xaâm.Soâng BÑ laø moät trong nhöõng con soâng noåi tieáng nhaát.

Chæ trong voøng ba theá kyû(X-XIII) nôi ñaây ñaõ trôû thaønh nieàm töï haøo cuûa quaân daân Ñaïi Vieät.Vaø töø ñoù ñeán nay doøng soâng vaø

Trang : 88

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

nhöõng chieán coâng hieån haùch ñaõ laø nieàm caûm höùng hoaøi coå cuûa bao theá heä thi nhaân maø BÑGP cuûa THS laø moät trong nhöõng taùc phaåm ñaàu tieân vaø thaønh coâng nhaát.

Phöông phaùp Noäi dung

I/Tìm hieåu chung:1/Taùc giaû: ?Neâu moät vaøi neùt tieâu bieåu veà taùc giaû THS?

I/Tìm hieåu chung:1/Taùc giaû : _ Tröông Haùn Sieâu(?_1354),töï laø Thaêng Phuû,ngöôøi laøng Phuùc Thaønh,huyeän Yeân Ninh,voán laø ngöôøi ñöôïc Traàn Höng Ñaïo tin caäy.OÂng tính tình cöông tröïc,hoïc vaán uyeân thaâm,nhaân caùch cao quyù neân ñöôïc caùc vua Traàn tin caäy,nhaân daân kính troïng._Thôøi Traàn,oâng giöõ chöùc Haøn laâm hoïc só qua maáy trieàu.Naêm 1351,oâng ñöôïc thaêng Tham tri chính

2/Taùc phaåm:a) Hoaøn caûnh saùng taùc:? Haõy cho bieát hoaøn caûnh saùng taùc baøi thô naøy?b) Theå phuù: ?Neâu moät vaøi hieåu bieát cuûa em veà theå phuù?

II/Phaân tích:1/Tìm hieåu boá cuïc baøi

söï.Khi maát,oâng ñöôïc vua ban töôùc hieäu vaø cho thôø ôû Vaên Mieáu(Haø Noäi)_Taùc phaåm cuûa oâng ñeå laïi khoâng nhieàu,hieän coøn coù boán baøi thô vaø ba baøi vaên,trong ño coù baøi Phuù soâng BÑ.2/Taùc phaåm:a) Hoaøn caûnh saùng taùc:Döï ñoaùn ñöôïc saùng taùc khoaûng 50 naêm sau chieán thaéng BÑ 1288 khi THS ñaõ giaø vaø coù dòp du ngoaïn qua vuøng Haûi Phoøng _Quaûng Ninh.b) Theå phuù: _Laø moät theå loaïi tieáp nhaän töø vaên hoïc TQ vaø ñöôïc Vieät hoaù ôû vaên hoïc trung ñaïi VN.Phuù coù theå ñöôïc vieát baèng vaên vaàn,hoaëc xen laãn vaên vaàn vaø vaên xuoâi nhaèm mieâu taû phong caûnh,keå söï vieäc ,baøn chuyeän ñôøi… *Coù hai theå phuù: _Phuù coå theå coù tröôùc thôøi Ñöôøng,ñaêïc tröng chuû yeáu laø möôïn hình thöùc cuû _khaùch ñoái ñaùp ñeå baøy toû dieãn ñaït noäi dung,caâu coù vaên vaàn khoâng nhaát thieát coù ñoái,keát

Trang : 89

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

phuù:?Boá cuïc baøi phuù goàm maáy ñoaïn?Neâu teân vaø noäi dung cuûa töøng ñoaïn?

2/Nhaân vaät “khaùch”:

?Nhaân vaät “khaùch”laø ai? ? Nhaân vaät “khaùch” coù thuù vui gì ñaëc bieät?

?Khaùch ñaõ daïo chôi qua nhöõng ñòa danh ,thôøi gian vaø khoâng gian nhö theá naøo??Coù thaät oâng khaùch ñaõ”löôùt beå chôi traêng” taát caû caùc ñòa danh aáy?(GV:caùc ñòa danh cuûa TQ ñeàu laáy trong saùch vôû,ñieån coá…..trí töôûng töôïng khi ñoïc saùch,theå hieän chí höôùng muoán ñi nhieàu ,ñi xa…,coøncaùc ñòa danh cuûa ñaùt Vieät nhö…….laø nhöøg khoâng gian cuï theå ,laø nhöõng hình aûnh thöïc……) ?Muïch ñích daïo chôi thieân nhieân chieán ñòa cuûa khaùch laø gì?

*GV:Caùch mieâu taûcuûa taùc giaû ôû ñoaïn tröôùc thieân veà khaùi quaùt,öôùc leä,khoâng gian vaø thôøi gian ñaõ ñöôïc töôïng tröng hoaù.Trong ñoaïn”hoïc Töû….löu danh”taùc giaû ñaõ ñöa hình dung cuûa ngöôøi ñoïc veà caûnh thöïc,ñoù cuõng laø ñieàu khaùch ñaëc bieät chuù yù tröôùc caûnh soâng nöôùc BÑ

baèng thô.Boá cuïc thöông coù boán ñoaïn _Phuù caän theå(phuù Ñöôøng luaät) xuaát hieän töø thôøi Ñöôøng,coù vaàn,coù ñoái,theo luaät baèng traéc.Boá cuïc thöôøng coù saùu ñoaïn.II/Phaân tích:1/Tìm hieåu boá cuïc baøi phuù:4ñoaïn_Ñoaïn 1(töø ñaàu ñeán luoáng coøn löu):caûm xuùc cuûa khaùch tröôùc caûnh soâng BÑ._Ñoaïn 2(töø beân soâng caùc boâ laõoñeán nghìn xöa ca ngôïi): caùc boâ laõo keå laïi chieán tích treân soâng BÑ_Ñoaïn 3:(töø tuy nhieân……chöø leä chan): caùc boâ laõo bình luaän veà nguyeân nhaân chieán thaéng treân soâng BÑ._Ñoaïn 4(ñoaïn coøn laïi):taùc giaû khaúng ñònh .ñeàø cao vai troø,ñöùc ñooï con ngöôøi Ñaïi Vieät.2/Nhaân vaät “khaùch”:_Môû ñaàu:”khaùch coù keû”taùc giaû töï xöng mình laø khaùch.

_Giöông buoàm giong gioù chôi vôi_Löôùt beå chôi traêng maûi mieátthuù vui du ngoaïn cuûa caùc thi nhaân ngaøy xöa.+Ñòa danh: laáy töø ñieån coá TQ vaø ñòa danh cuûa ñaát Vieät

+Khoâng gian:khoâng giôùi haïn+Thôøi gian :khoâng haïn ñònh

**Nhaân vaät khaùch vôùi nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät veà moät tính caùch cuûa moät traùng só phoùng tuùng ,maïnh meõ,ñoàng thôì khaùch cuõng laø moät ngöôøi ham du ngoaïn caùc ñòa danh,giaøu khaùt khao hieåu

Trang : 90

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

?Caûm xuùc cuûa khaùch tröôùc khung caûnh thieân nhieân soâng BÑ ntn? Lí giaûi veà ñieàu naøy?

3/Hình töôïng caùc boâ laõo:?Caùc boâ laõo ñaõ ñeán vôùi khaùch vôùi thaùi ñoä ntn?Hoï ñaõ keå nhöõng chuyeän gì vôùi khaùch?

?Noäi dung vaø thaùi ñoä caûm xuùc trong lôøi keå cuûa caùc boâ laõo ntn?

?Nguyeân nhaân vaø yù nghóa traän thaéng BÑ?(GV dieãn giaûng veà nguyeân nhaân vaø yù nghóa thaéng traän)4/Ñoaïn keát baøi phuù:?Lôøi ca cuûa caùc boâ laõo vaø lôøi ca cuûa khaùch coù yù nghóa khaúng ñònh ñieàu gì?

III/Toång keát: **GV höôùng daãn hs töï toång keát.

bieát.

_Tröôùc caûnh soâng nöôùc BÑ _hình aûnh coù tính chaát ñöông ñaïitaâm traïng:vöøa vui (caûnh thieân nhieân thô moäng,huøng vó) vöøa buoàn vaø nuoái tieác(thaám thía quy luaät cuûa thôøi gian:caûnh coøn,ngöôøi maát)3/Hình töôïng caùc boâ laõo:

_Caùc boâ laõo vôùi tö caùch laø ngöôøi ñaïi dieän cho nhaân daân ñòa phöông,tö theá toân kính khaùch vaø nhieät tình haêm hôû keå chuyeän veà chieán coâng xöa.

_Ndung vaø thaùi ñoä caûm xuùc trong lôøi keå cuûa caùc boâ laõo vôùi khaùch:+Keå veà caùc chieán tích+Dieãn bieán tình hình:luùc ñaàu theá traän giaèng co….ta thaénglôøi keå suùc tích ,saûng khoaùi**Bình luaän nguyeân nhaân cuûa chieán thaéng treân soâng BÑ:-Ta thaéng ñòch thua vì ta coù thieân thôøi,ñòa lôïi vaø nhaân hoaø.CM chaân lyù mang tính quy luaät:anh huøng löu danh thieân coå,baát nghóa thì tieâu vong.

4/Ñoaïn keát baøi phuù:_Lôøi ca cuûa khaùch vaø cuûa caùc boâ laõo co giaù trò toång keát veà ñieàu vöø suy ngaãm baøn luaän.Ñoù laø nhöõng chaân lyù ñöôïo ñuùc keát töø thöïc tieãn: +Baát nghóa thì taát yeáu phaûi tieâu vong +Anh huøng thì seõ löu danh nghìn ñôøi **Ñaëc bieät laø chaân lyù ñöôïc ñuùc keát ôû hai caâu cuoái:”Giaëc tan muoân thuôû……ñöùc cao”III/Toång keát:

Trang : 91

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

1/Noäi dung:baøi phuù theå hieän tình caûm yeâu nöôùc vaø tinh thaàn töï haøo daân toäc cao ñoä.Noù khoâng chæ laø moät baøi thô taû caûnh maø coøn laø moät baûn huøng ca veà chieán thaéng BÑ vang danh ls veà nhöõng con ngöôøi anh huøng cuûa moät thôøi ñaïi anh huøng.2/Ngheä thuaät: _Caáu töù ñôn giaûn maø haáp daãn _Boá cuïc chaët cheõ ,lôøi vaên linh hoaït.hình töôïng ngheä thuaät sinh ñoäng. _Ngoân töø vöøa trang troïng,haøo saûng,vöøa laéng ñoïng,gôïi caûm.

III/Höôùng daãn hoïc baøi:1/Baøi vöøa hoïc : -Naém vöõng hoaøn caûnh saùng

taùc,theå phuù,phaân tích noäi dung baøi phuù theo 3 phaàn

2/Baøi saép hoïc: Taùc giaû Nguyeãn Traõi +Tìm hieåu veà taùc giaû +Söï nghieäp thô vaên +Noäi dung trong thô NT +Traû lôøi caâu hoûi SGK phaàn HDHB

Tieát: Ngaøy soaïn :

TAÙC GIAÛ : NGUYEÃN TRAÕI

A.Muïc tieâu caàn ñaït: _Naém ñöôïc nhöõng neùt chính veà cuoäc ñôøi Nguyeãn Traõi_moät nhaân vaät lòch söû vó ñaïi ,moät danh nhaân vaên hoaù theá giôùi.Thaáy ñöôïc vò trí ñaëc bieät cuûa Nguyeãn Traõi trong lòch söû vaên hoïc daân toäc: nhaø vaên chính luaän kieät xuaát,nhaø thô khai saùng vaên hoïc tieáng Vieät

_Hieåu ñöôïc ñoùng goùp cuûa Nguyeãn Traõi cho vaên hoïc daân toäc,ñaëc bieät laø vaên chính luaän vaø thô tröõ tìnhB.Phöông tieän : SGK, SGV, TKBHTrang : 92

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn C.Phöông phaùp: :GV toå chöùc giôø ñoïc _hieåu theo phöông phaùp ñoïc saùng taïo,taùi hieän,gôïi tìm keát hôïp vôùi bieän phaùp ñaët caâu hoûi.D.Thieát keá baøi hoïc: I/ Kieåm tra baøi cuõ:

1/ Ñoïc thuoäc loøng vaø dieãn caûm moät ñoaïn töï choïn (toái thieåu 8 doøng) trong baøi phuù soâng BÑ cuûa Tröông Haùn Sieâu 2/ Phaân tích noäi dung tö töôûng vaø giaù trò ngheä thuaät cuûa ñoaïn phuù vöøa ñoïc II/ Baøi môùi : LÔØI VAØO BAØI: Ñaàu theá kyû XV ,treân baàu trôøi Ñaïi Vieät toaû saùng raïng ngôøi moät ngoâi sao_ñaïi anh huøng daân toäc,danh nhaân vaên hoaù theá giôùi, con ngöôøi ñeïp nhaát vaø oan khuaát nhaát:ÖÙc Trai- Nguyeãn Traõi.Chöông trình ngöõ vaên THCS ñaõ giuùp caùc em hieåu bieát moïtt phaàn nhoû veà oâng qua hai ñoaïn trích Baøi ca Coân Sôn vaø Nöôùc Ñaïi Vieät ta .Chöông trình ngöõ vaên lôùp 10 THPT tieáp tuïc môû roäng vaø ñi saâu hôn veà taùc gia vaên hoïc trung ñaïi vó ñaïi naøy.

Phöông phaùp Noäi dung

I/CUOÄC ÑÔØI : ?Neâu moät vaøi neùt ñaùng löu yù veà cuoäc ñôøi cuûa taùc giaû Nguyeãn Traõi?HS……GV:…..

I/CUOÄC ÑÔØI:

*Xuaát thaân töø moät gia ñình coù truyeàn thoáng: _Nguyeãn Traõi(1380-1442),hieäu ÖÙc Trai,ngöôøi laøng Chi Ngaïi sau dôøi veà Nhò Kheâ(Thöôøng Tín _Haø Taây).Cha ñoã Thaùi hoïc sinh,oâng ngoaïi laø quan Tö Ñoà(Teå Töôùng)*Traûi qua nhieàu bieán coá thaêng traàm:_Bieán coá trong gia ñình :maát meï luùc 5 tuoåi.maát oâng ngoaïi luùc 10 tuoåi,27 tuoåi cha vaø em bò giaëc Minh baét ñaøy sang Trung Quoác._Bieán coá cuûa ñaát nöôùc:nhaø Hoà leân thay theá nhaø Traàn,giaêc Minh sang xaâm löôïc nöôùc ta.Leâ Lôïi vaø nghóa quaân Lam Sôn khôûi nghóa ñaùnh tan quaân xaâm löôïc laäp neân trieàu haäu Leâ.trong thôøi bình trieàu ñình chia reõ….*Coâng danh söï nghieäp laãy löøng nhöng laïi rôi vaøo aùn oan thaûm khoác_Naêm 1400 ñoã Thaùi hoïc sinh,ra laøm quan nhaø Hoà_Töø naêm 1407,bò giaëc Minh giam

Trang : 93

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

II/ SÖÏ NGHIEÄP THÔ VAÊN:1/Nhöõng taùc phaåm chính:?Nhaän xeùt khaùi quaùt veà söï nghieäp tröôùc taùc cuûa Nguyeãn Traõi.Keå teân vaø phaân loaïi caùc taùc phaåm chính cuûa oâng?HS;GV:_Taùc phaåm vieát baèng chöõ Haùn: 1/Quaân trung töø meänh taäp(vaên chính luaän)thö töø,bieåu,quaân leänh gôûi cho caùc töôùng cuûa ta vaø nhöõng böùc thö oâng nhaân danh Leâ Lôïi ñeå giao thieäp vôùi caùc töôùng ,vôùi trieàu ñình nhaø Minh nhaèm thöïc hieän keá” ñaùnh vaøo loøng ngöôøi”2/Bình Ngoâ ñaïi caùo:tuyeân caùo roäng raõi veà vieïc deïp yeân giaëc Ngoâ.3/ÖÙc Trai thi taäp:theå hieän nhöõng caûm xuùc tröõ tình caù nhaân .4/Chí Linh sôn phuù:neâu cao coâng ñöùc cuûa Leâ Lôïi,vai troø cuûa nhaø Leâ ñoái vôùi daân toäc.5/Lam Sôn thöïc luïc:ghi cheùp quaù trình phaùt trieåncuûa cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn….6/Baêng Hoà di söï luïc:khaéc hoaï chaân dung Traàn Nguyeân Ñaùn………

2/Nguyeãn Traõi _nhaø vaên chính luaän kieät xuaát:?Em hieåu theá naøo laø nhaø vaên chính luaän? Noùi NT laø nhaø vaên chính luaän kieät xuaát bôûi oâng laø taùc giaû cuûa nhöõng taùc phaåm chính

loûng ôû thaønh Ñoâng Quan,sau tham gia khôûi nghóa Lam Sôn vôùi vai troø coá vaán cho Leâ Lôïi,goùp phaàn ñaùnh thaéng giaëc Minh xaâm löôïc._Naêm 1427-1428,thöøa leänh Leâ Lôïi vieát Bình Ngoâ ñaïi caùo,tham gia vaøo coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc._Naêm 1439veà ôû aån Coân Sôn.Naêm 1400,laïi ñöôïc vua vôøi ra giuùp nöôùc._Naêm 1442,vua Leâ Thaùi Toâng bò cheâùt ñoät ngoät,NT bò vu oan vaø bò kheùp toäi “tru di tam toäc”_Naêm 1464,vua Leâ Thaùnh Toâng xuoáng chieáu minh oan cho Nguyeãn Traõi.II/ SÖÏ NGHIEÄP THÔ VAÊN:1/Nhöõng taùc phaåm chính: Loaïi hình

Chöõ Haùn Chöõ Noâm

Chínhtrò-lòch söû

Ñaïi caùo bình Ngoâ

Quaân söï-ngoaïi giao

Quaân trung töø meänh taäp

Lòch söû _Vaên bia Vónh Laêng_Baêng Hoà di söï luïc-Lam Sôn thöïc luïc

Ñòa lí Dö ñòa chíThô ca ÖÙc Trai thi

taäpQuoác aâm thi taäp

Trang : 94

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

luaän kieät xuaát naøo?Noäi dung nhöõng luaän ñieåm coát loõi trong saùng taùc cuûa NT laø gì?Neâu moät vaøi daãn chöùng tieâu bieåu?

3/Nguyeãn Traõi_nhaø thô tröõ tình saâu saéc:?ÔÛ Nguyeãn Traõi coù söï keát hôïp haøi hoaø giuõa ngöôøi anh huøng vó ñai vaø con ngöôøi ñôøi thöôøng.Em haõy neâu moät soá noäi dung chính theå hieän ñieàu ñoù? HS:GV:+Söï hoaø quyeän giöõa tö töôûng nhaân nghóa yeâu nöôùc vaø thöông daân:NT yeâu nöôùc thöông daân vôùi tam hoàn vaø khí phaùch cuûa moät baäc anh huøng.Lo nöôùc ,yeâu daân thaønh taâm huyeát trong NT .Trong caû cuoäc ñôøi khoâng bieát bao ñeâm oâng thao thöùc,khaéc khoaûi vì loøng öu aùi,coù caûm giaùc NT ñem noãi locuûa muoân daân neùn chaët vaøo loøng mình. “Bui moät taác loøng öu aùi cuõ Ñeâm ngaøy cuoàn cuoän nöôùc trieàu ñoâng” (Thuaät höùng) “Coøn coù moät loøng aâu vieäc nöôùc Ñeâm ñeâm thöùc nhaün neûo sô chung”(baøi68)+Phaåm chaát yù chí anh huøng:maïnh meõ ,kieân trung vì daân vì nöôùc,chieán ñaáu choáng ngoaïi xaâm vaø choáng cöôøng quyeàn baïo ngöôïc: vì coâng lí vaø leõ phaûi,NT vöôït leân moïi hoaøn caûnh,moïi khoù khaên”khoù beànmôùi phaûi ngöôøi quaân töû-

2/Nguyeãn Traõi _nhaø vaên chính luaän kieät xuaát:

_Hai taùc phaåm tieâu bieåu nhaát: Ñaïi caùo bình Ngoâ_tuyeân ngoân ñoäc laäp laàn thöù hai,aùng thieân coå huøng vaên; Quaân trung töø meänh taäp_coù söùc maïnh cuûa möôøi vaïn quaân(Phan Huy Chuù)_Luaän ñieåm coát loõi,xuyeân suoát:tö töôûng nhaân nghóa ,yeâu nöôùc thöông daân.Nguyeãn Traõi laø nhaø chính luaän baïc thaày,luaän ñieåm vöõng chaéc,gioïng ñieäu linh hoaït,laäp luaän saéc beùn.3/Nguyeãn Traõi_nhaø thô tröõ tình saâu saéc:

*ÔÛ Nguyeãn Traõi coù söï keát hôïp haøi hoaø giuõa ngöôøi anh huøng vó ñai vaø con ngöôøi ñôøi thöôøng:_ Con ngöôøi anh huøng theå hieän ôû nhöõng khía caïnh sau: +Lí töôûng anh huøng :nhaân nghóa hoaø hôïp vôùi yeâu nöôùc vaø thöông daân.

+Phaåm chaát yù chí anh huøng:maïnh meõ ,kieân trung vì daân vì nöôùc,chieán ñaáu choáng ngoaïi xaâm vaø choáng cöôøng quyeàn baïo ngöôïc.

Trang : 95

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Maïnh gaén thì neân ñaáng tröôïng phu”.NT laø con ngöôøi ñaày baûn lónh,cöùng coûi.OÂng coù daùng cöùng coûi cuûa caây truùc quaân töû ñöùng ngaên buïi baëm ôû coõi traàn”Vöôøn quyønh daàu chim hoùt_Coõi traàn coù truùc ñöùng ngaên”(Töï thaùn –baøi 40).OÂng luon töï nhuû mình soáng cho saïch ,ngay thaúng”Löng khoân uoán,loäc neân töø”(baøi 36)

III/ Keát luaän:GV höôùng daãn hs töï ruùt ra keát luaän

_Con ngöôøi ñôøi thöôøng theå hieän ôû nhöõng khía caïnh sau:+Noãi ñau theá söï ,tình yeâu thöông con ngöôøi+Tình yeâu thieân nhieân ,queâ höông ,ñaát nöôùc.+Nghóa vua toâi ,tình cha con saâu naëng.+Tình baèng höõu trong saùng.III/ Keát luaän :

III/ Höôùng daãn hoïc baøi: 1/Baøi vöøa hoïc: +Naém vöõng tieåu söû taùc giaû +Gía trò cuûa nhöõng taùc phaåm +Noäi dung trong thô Nguyeãn Traõi. 2/Baøi saép hoïc: “ Bình Ngoâ ñaïi caùo” ( Nguyeãn Traõi). +Tìm hieåu hoaøn caûnh saùng taùc vaø muïc ñích saùng taùc.,nhan ñeà +Soaïn nhöõng caâu hoûi ôû phaàn HDHB.

Tieát : Ngaøy soaïn: TAÙC PHAÅM : ÑAÏI CAÙO BÌNH NGOÂ ( BÌNH NGOÂ ÑAÏI CAÙO) Nguyeãn Traõi

A . Muïc ñích,yeâu caàu: Giuùp HS:

Trang : 96

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

_Hieåu giaù trò ngheä thuaät ñoäc ñaùo cuûa Ñaïi caùo bình Ngoâ_moät aùng thieân coå huøng vaên,baûn “tuyeân ngoân ñoäc laäp” cuûa ñaát nöôùc ta sau chieán thaéng giaëc Minh._Reøn luyeän cho hoïc sinh kyõ naêng ñoïc ñuùng,ñoïc dieãn caûm vaø ñoïc_hieåu baøi caùo ,moät taùc phaåm thuoäc vaên chính luaän._Giaùo duïc boài duôõng yù thöùc ñoäc laäp töï chuû,nieàm töï haøo daân toäc.

B .Phöông tieän thöïc hieän:_SGV Ngöõ vaên 10,SGK_Tham khaûo caùc baøi vieát veà Ñaïi caùo bình Ngoâ cuûa caùc taùc giaû:+Buøi Vaên Nguyeân(trong cuoán Giaûng vaên taäp 1,NXB Ñaïi hoïc vaø THCN-

1982)+Leâ Trí Vieãn( trong cuoán nhöõng baøi giaûng vaên ôû ñaïi hoïc,NXB Giaùo

Duïc-1982) C.Phöông phaùp: :GV toå chöùc giôø ñoïc _hieåu theo phöông phaùp ñoïc saùng taïo,taùi hieän,gôïi tìm keát hôïp vôùi bieän phaùp ñaët caâu hoûi. D . Thieát keá baøi daïy:

I/ Kieåm tra baøi cuõ: 1/ Trình baøy vaøi neùt veà cuoäc ñôøi cuûa taùc giaû Nguyeãn Traõi?

2/ Noäi dung chính trong thô vaên Nguyeãn Traõi?

II/Baøi môùi: *Lôøi vaøo baøi: Muøa ñoâng naêm 1472,sau khi dieät vieän binh,cheùm Lieãu Thaêng,ñuoåi Moäc Thaïnh,toång binh Vöông Thoâng ñang coá thuû trong thaønh Ñoâng Quan buoäc phaûi xin haøng,cuoäc khaùng chieán choáng giaëc Minh toaøn thaéng.Muøa xuaân naêm 1482,Leâ Lôïi leân ngoâi hoaøng ñeá,laäp ra trieàu Haäu Leâ.Thöøa leänh nhaø vua,Nguyeãn Traõi vieát baøi Ñaïi caùo bình Ngoâ ñeå boá caùo cho toaøn daân ñöôïc bieát chieán thaéng vó ñaïi cuûa quaân daân trong möôøi naêm gian khoå chieán ñaáu.Töø nay,nöôùc Ñaïi Vieät ñaõ giaønh laïi neàn ñoäc laäp,non soâng trôû laïi thaùi bình.

Phöông phaùp Noäi dung

I/ Tìm hieåu chung:1/Hoaøn caûnh vaø muïc ñích saùng taùc: a) Hoaøn caûnh: ?Baøi caùo ñöôïc saùng taùc trong hoaøn caûnh naøo?b/Muïc ñích:?Em haõy cho bieát baøi caùo ñöôïc vieát ra nhaèm muïc ñích gì?

HS:GV: 2/Nhan ñeà:?Trình baøy hieåu bieát cuûa em veà theå caùo?

I/ Tìm hieåu chung: 1/Hoaøn caûnh vaø muïc ñích saùng

taùc: a)Hoaøn caûnh :Cuoäc khôûi nghóa choáng quaân Minh thaéng lôïi(1482) ,Leâ Lôïi leân ngoâi truyeàn leänh Nguyeãn Traõi vieát “ Bình Ngoâ ñaïi caùo” b/Muïc ñích:Leân aùn ,toá caùo,keå laïi quaù trình vöôït qua hy sinh gian khoå,ngôïi ca tinh thaàn nhaân nghóa cao caû vaø tuyeân boá hoaø bình ñoäc laäp cho daân toäc.

Trang : 97

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

?Theo em “ñaïi caùo” coù yù nghóa gì??Vaäy coù theå hieåu nhan ñeà cuûa baøi caùo nhö theá naøo?-HS:-GV:+Nhan ñeà chöõ Haùn: Bình Ngoâ ñaïi caùo ,dòch ra tieáng Vieät :Ñaïi caùo bình Ngoâ. +Giaûi nghóa:ñaïi caùo –teân theå loaïi ,baøi caùo lôùn,phaân bieät vôùi caùo(coù dung löïông nhoû hôn);bình :deïp yeân ,bình ñònh ,oån ñònh;Ngoâ:chæ giaëc Minh(vua Minh queâ ôû ñaát Ngoâ) ,cuõng chæ chung giaëc phöông Baéc xaâm löôïc vôùi haøm yù caêm thuø vaø khinh bæ.3/ Boá cuïc:Haõy trình baøy caùch phaân chia boá cuïc vaø noäi dung cuï theå cuûa töøng boá cuïc?II/ Phaân tích:1/ Phaàn 1: Neâu luaän ñeà chính nghóa?Trong ñoaïn naøy luaän ñeà chính nghóa ñöôïc neâu leân goàm bao nhieâu luaän ñieåm?Ñoù laø nhöõng luaän ñieåm gì??Luaän ñieåm 1 ñöôïc neâu ôû nhöõng caâu naøo?Vò trí vaø noäi dung cuï theå cuûa noù?-HS:-GV: Tö töôûng nhaân nghóa ñaõ coù töø laâu trong .Nhaân laø loøng thöông ngöôøi,laø moái quan heä toát ñeïp giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi treân cô sôû tình thöông vaø ñaoï lí. Coáng hieán quan troïng cuûa Nguyeãn Traõi laø ôû choã phaùt trieàn tö töôûng ñoù theo höôùng raát tích cöïc ,tieán boä vaø môùi meû.Nhaân nghóa gaén vôùi yeân daân,höôùng veà daân,laø cho daân ñöôïc yeân vui no ñuû.Vaø muoán theá trong hoaøn caûnh daân khoå ,daân noâ leä ,daân

2/Nhan ñeà:_Caùo:laø moät theå vaên chính trò theå hieän meänh leänh cuûa vua._Ñaïi caùo:mang yù nghóa moät söï kieän troïng ñaïi,nhö moät baûn tuyeân ngoân ñöôïc vieát baèng moät gioïng vaên huøng bieän,lôøi leõ ñanh theùp,lyù luaän saéc beùn,boá cuïc roõ raøng.” Bình Ngoâ ñaïi caùo”coù theå hieåu laø :tuyeân boá veà söï nghieäp ñaùnh deïp giaëc Ngoâ.

3/ Boá cuïc:(sgk)

II/ Phaân tích:1/ Phaàn 1: Neâu luaän ñeà chính nghóa

a)Tö töôûng nhaân nghóa :*Nhaân nghóa:laø laøm cho daân ñöôïc soáng yeân laønh ,haïnh phuùcmuoán yeân daân phaûi tröø giaëc taøn baïo.

b/ Tö caùch ñoäc laäp ,daân toäc:-Taùc giaû duøng caùch vieát saùnh

Trang : 98

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

maát nöôùc thì tröôùc heát phaûi tröø baïo ngöôïc,tröø dieät giaêc hung aùc…… ?Luaâïn ñieåm 2 ñöôïc neâu leân laø luaän ñieåm gì? Luaän chöùng nhö theá naøo?

2/ Phaàn 2: Toá caùo toäi aùc cuûa giaëc Minh-HS ñoïc ñoaïn 2-GV: ?Nguyeãn Traõi ñaõ toá caùo nhöõng toäi aùc naøo cuûa giaëc Minh?Treân laäp tröôøng naøo??Hình aûnh nhaân daân Ñaïi Vieät döôùi aùch thoáng trò cuûa giaëc Minh ñöôïc hình töôïng hoaù baèng nhöõng hình aûnh naøo??Hình aûnh nhöõng teân giaêc Minh taøn baïo ñöôïc hình töôïng hoaù baèng nhöõng hình aûnh naøo??Nhöõng hình aûnh ñoù gôïi cho em nhöõng lieân töôûng vaø caûm xuùc gì??Loøng caêm thuø hôøn oaùn cuûa toaøn daân keát thaønh söùc maïnh ñaõ ñöôïc dieãn taû nhö theá naøo trong hai caâu cuoái cuûa ñoaïn?

(Heát tieát 59 ,chuyeån tieát 60)

3/Phaàn3: Löôïc thuaät quaù trình chinh phaït gian khoå vaø chieán thaéng veû vang cuûa cuoäc khôûi nghóa.?ÔÛ ñoaïn naøy goàm nhöõng yù chính naøo??Taùc giaû ñaõ khaéc hoaï hình töôïng Leâ Lôïi_chuû soaùi nghóa quaân Lam Sôn vôùi nhöõng

ñoâi:nöôùc Ñaïi Vieät vaø Trung Quoác: moãi nöôùc moät bôø coõi ,moät phong tuïc,caùc trieàu ñaïi cuûa hoï xöng ñeá thì trieàu ñaïi cuûa ta cuõng xöng ñeángang nhau,bình ñaúng-> vöøa ñeà cao nöôùc mình vöøa taïo neân aâm ñieäu sang saûng töï haøo voâ cuøng.

2/ Phaàn 2: Toá caùo toäi aùc cuûa giaëc Minh-Ñuû loaïi toäi aùc: +Khuûng boá ,taøn saùt man rôï ngöôøi daân voâ toäi( nöôùng daân ñen …..tai vaï) +Nhuõng nhieãu, böùc hieáp ,khoâng ñeå ngöôøi daân soáng yeân(doái trôøi löøa daân….hai möôi naêm,naëng neà nhöõng noãi…canh cöûi) +Boác loät söùc lao ñoâïng con ngöôøi ñeán caïn kieät,thieât haïi caû tính maïng(ngöôøi bò eùp xuoáng bieån….nöôùc ñoäc) +Vô veùt ñeán taän cuøng taøi nguyeân,saûn vaät cuûa nöôùc ta ñeå thoaû loøng tham khoâng ñaùy( naëng thueá khoaù ,saïch khoâng ñaàm nuùi,veùt saûn vaät …….,nhieãu nhaân daân ….caïm ñaët) + Taøn aùc hôn nöõa laø huyû hoaïi caû moâi tröôøng soáng(taøn haïi caû….khoán cuøng)toäi aùc cuûa quaân xaâm löôïc gaây ra ôû “choán choán ,nôi nôi”,moât khoâng gian roäng vaø thôøi gian ñaèng ñaüng.Toäi aùc cuûa giaëc’” baïi nhaân nghóa naùt caû ñaát trôøi”,khieán cho trôøi khoâng dung ,ñaát khoâng tha vaø thaàn daân khoâng theå chòu ñöôïc.Do vaäy ,cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn buøng noå nhö moät ñieàu taùt yeáu.

(Heát tieát 59 ,chuyeån tieát 60)

3/Phaàn3: Löôïc thuaät quaù trình chinh phaït gian khoå vaø chieán thaéng veû vang cuûa cuoäc khôûi nghóa.a)Buoåi ñaàu cuûa cuoäc khôûi nghóa vôùi nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi:-Taùc giaû ñaõ giaønh möôøi doøng ñeå khaéc hoaï hình aûnh cuûa Leâ Lôïi_linh hoàn cuûa cuoäc khôûi nghóa: +”ta”:lôøi leõ khieâm nhöôøng

Trang : 99

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

phaåm chaát nhö theá naøo??ÔÛ giai ñoaïn ñaàu cuûa cuoäc khôûi nghóa quaân ta ñaõ gaëp nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên nao? Phaân tích daãn chöùng ñeå laøm saùng toû yù kieán?

b)Löôïc thuaät cuoäc phaûn coâng chieán löôïc giaønh thaéng lôïi veû vang.?Haõy tìm nhöõng töø ,ngöõ,hình aûnh so saùnh maø taùc giaû phaûn aùnh khí theá chieán thaéng cuûa quaân ta vaø söï thaát baïi thaûm haïi cuûa ñòch?

+Nhoùm töø:ngaãm ,caêm,theà ,ñau loøng,nhöùc oùc ,neám maät naèm gai,queân aên vì giaän ,suy xeùt,traèn troïc,baên khoaên-- taâm traïng cuûa moät vò anh huøng vì söï nghieäp giaûi phoùng daân toäc.Böôùc ñaàu cuûa cuoäc khôûi nghóa ñaày khoù khaên: +Quaân ít,nhaân taøi hieám +Löông thöïc thieáu +Quaân giaëc ñoâng vaø maïnh.Ta coù nhöõng thuaän lôïi raát cô baûn: +Quaân daân ñoaøn keát +YÙ chí ñaùnh giaëc cao +Tìm ñöôïc phöông keá ñaùnh giaëc ñuùng ñaén.b)Löôïc thuaät cuoäc phaûn coâng chieán löôïc giaønh thaéng lôïi veû vang.

Nghóa quaân Lam Sôn

Quaân Minh xaâm löôïc

_Ta coù ñaïi nghóa chí nhaân_Ta chuû ñoäng tieán coâng laøm chuû chieán tröôøng +Ta ñaùnh nhö “saám vang chôùp giaät”,”truùc cheû tro bay”,ta “thöøa thaéng ruoåi daøi” +Thuaän ñaø ta ñua löôõi dao tung phaù:ñaùnh moät traän saïch khoâng kình ngaïc,ñaùnh……._Quaân ta khí theá höøng höïc,quyeát chieán quyeát thaéng: +Só khí ñaõ haêng,quaân

_Quaân giaëc hung taøn baïo ngöôïc._Giaëc bò ñoäng ñoái phoù thaát theá. +Giaëc gôõ theá nguy,”cöùu traän ñaùnh”,”boù tay ñeå ñôïi baïi vong’’,chuùng “ñem daàu chöõa chaùy”,chuùng quay goùt chaúng kòp”…

_Quaân giaëc suïp ñoå veà tinh thaàn,quaân töôùng cuûa chuùng thaûm haïi. +Quaân giaëc “nghe hôi maø maát vía”. “nín thôû caàu thoaùt thaân”,coù ñöùa

Trang : 100

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

4/ Ñoaïn 4: Tuyeân ngoân ñoäc laäp,môû kæ nguyeân hoaø bình,khaúng ñònh söï nghieäp chính nghóa.?Trong ñoaïn keát baøi caùo ñaõ neâu ra nhöõng noäi dung naøo??Gioïng vaên trong ñoaïn keát coù gì khaùc vôùi nhöõng ñoaïn treân cuûa baøi caùo? Theo em,vì sao coù söï khaùc nhau nhö vaäy??Theo em,baøi”Ñaïi caùo bình Ngoâ” coù yù nghóa gì ñoái vôùi cuoäc soáng hieän ñaïi cuûa chuùng ta?III/Toång keát:GV höôùng daãn hs toång keát giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi caùo.

thanh.. +Só toát …… nöôùc soâng cuõng caïn.

_ Ta ôû tö theá cuûa nhaân aùi,chieán thaéng vôùi tinh thaàn thöông voõ: +Theå loøng trôøi…… +Ta laáy toaøn quaân ….. +Ta caáp cho giaëc…

“phaûi beâu ñaàu”,töôùng giaëc “boû maïng”,Lieãu Thaêng “ thaát theá”roài “ cuït ñaàu” ,coù keû “baïi traän töû vong”, “cuøng keá töï vaãn”…_Giaëc hung taøn thaát baïi nhuïc nhaõ: +Giaëc “ côûi giaùp ra haøng”, “ troùi tay töï xin haøng” , “leâ goái daâng tôø taï toäi”,nhö “hoå ñoùi vaãy ñuoâi xin cöùu maïng”, “ra ñeán beå maø vaãn hoàn bay phaùch laïc,veà ñeán nöôùc maø vaãn tim ñaäp chaân run”….

4/ Ñoaïn 4: Tuyeân ngoân ñoäc laäp,môû kæ nguyeân hoaø bình,khaúng ñònh söï nghieäp chính nghóa._Gioïng vaên thö thaùi ,khoeû khoaén,vui möøng ,haû heâchaám döùt cuoäc soáng toái taêm,neàn thaùi bình naøy laø muoân thuôû.

III/Toång keát:1/ Gía trò noäi dung:2/Gía trò ngheä thuaät:

Trang : 101

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

III/ Höôùng daãn hoïc baøi: 1/Baøi vöøa hoïc: _Naém ñöôïc hoaøn caûnh saùng taùc.

_ Tö töôûng nhaân nghóa. _Neùt huøng traùng ñöôïc theå hieän trong baøi caùo. _Baøi hoïc veà töôûng nhaân ñaïo vaø söùc maïnh daân toäc . 2/Baøi saép hoïc: “Tính chuaån xaùc vaø haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh” _Tìm hieåu veà tính chuaån xaùc ,tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh. _Tìm moät soá bieän phaùp taïo neân tính haáp daãn vaø chuaån xaùc VBTM _ Laøm baøi taäp SGK

TIEÁT 61: TÍNH CHUAÅN XAÙC, HAÁP DAÃN CUÛA

VAÊN BAÛN THUYEÁT MINH

A/ Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp hoïc sinh- Naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc cô baûn veà tính chuaån xaùc vaø tính haáp

daãn cuûa Vaên baûn thuyeát minh .- Böôùc ñaàu vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå vieát VBTM coù tính

chuaån xaùc vaø haáp daãn.B/ Kieåm tra baøi cuõ: C/ Baøi môùi:

* Lôøi vaøo baøi. Neáu nhö ôû HKI caùc em ñaõ hoïc qua veà keát caáu cuûa VBTM thì ôû tieát naøy chuùng ta seõ tieáp tuïc ñi tìm hieåu veà VBTM veà tính chuaån xaùc haáp daãn cuûa noù ñeå thaáy ñöôïc raèng ngoaøi vieäc trình baøy ñuùng keát caáu VBTM coøn phaûi ñaûm baûo 2 yeâu caàu chuaån xaùc vaø haáp daãn thì VBTM môùi thöïc söï coù chaát löôïng, coù giaù trò, ñöôïc ngöôøi ñoïc quan taâm, ghi nhôù.

Trang : 102

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Phöông phaùp Noäi dung Boå sung

Caâu hoûi 1: Em naøo coù theå nhaéc laïi khaùi nieäm veà VBTM maø caùc em ñaõ ñöôïc hoïc ôû HKI?

HS thaûo luaän GV VBTM laø

kieåu vaên baûn thoâng duïng trong moïi lónh vöïc ñôøi soáng nhaèm cung caáp trí thöùc (kieán thöùc) veà ñaëc ñieåm, tính chaát, nguyeân nhaân… cuûa caùc hieän töôïng vaø söï vaät trong töï nhieân, xaõ hoäi baèng phöông thöùc trình baøy, giôùi thieäu, giaûi thích. I/ Tính chuaån xaùc cuûa

VBTM

1/ Tính chuaån xaùc vaø moät soá bieän phaùp ñaûm baûo tính chính xaùc :

GV yeâu caàu HS ñoïc I. 1 HS thaûo luaän vaø

traû lôøi 2 caâu hoûi

Caâu hoûi2: Taïi sao VBTM phaûi coù tính chuaån xaùc?

Caâu hoûi 3: Ñeå ñaûm baûo tính chuaån xaùc cuûa VBTM ta caàn phaûi thöïc hieän nhöõng bieän phaùp naøo?

HS

I/ Tính chuaån xaùc cuûa VBTM:

1/ Tính chuaån xaùc vaø moät soá bieän phaùp ñaûm baûo tính chính xaùc :

- Coát loãi cuûa moïi VBTM laø nhöõng tri thöùc veà söï vaät hieän töôïng. Coâng vieäc TM seõ khoâng coøn yù nghóa; muïc ñích TM seõ khoâng ñaït ñöôïc neáu tri thöùc neâu ra trong vaên baûn thieáu chuaån xaùc. Do vaäy chuaån xaùc laø yeâu caàu quan troïng nhaát cuûa moïi VBTM.

- Bieän phaùp : + Hieåu thaáu ñaùo, töôøng

taän. + Thu thaäp ñaày ñuû taøi

lieäu.

Trang : 103

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

GV - Thöù nhaát phaûi hieåu

töôøng taän thaáu ñaùo tröôùc khi vieát.Ví duï: Ñeå TM veà moät

thaéng caûnh A phaûi ñeán taän nôi quan saùt, ghi cheùp caùc soá lieäu cuï theå veà lòch söû, ñòa lyù, caùc truyeàn thuyeát coù lieân quan, veû ñeïp ñoäc ñaùo so vôùi caùc thaéng khaùc trong caû nöôùc.

- Thöù hai phaûi thu thaäp caøng nhieàu caøng toát caùc taøi lieät, baøi baùo, chuyeân khaûo….

- Thöù ba laø phaûi chuù yù thôøi ñieåm xuaát baûn cuûa caùc taøi lieäu ñeå caäp nhaät nhöõng thoâng tin môùi.

- Khi thuyeát minh veà hoaït ñoâïng du lòch QT cuûa Vieät Nam, ta caàn phaûi thu thaäp nhöõng soá lieäu môùi theo töøng naêm traùnh tình traïng soá lieäu khoâng phuø hôïp vôùi thöïc teá du lòch cuûa nöôùc nhaø -> khoâng chính xaùc.

Cuï theå : 1990 ñoùn 25 vaïn

khaùch DLQT 1994 ñoùn 1 trieäu

khaùch DLQT Nay hôn 2 trieäu khaùch

2/ Luyeän taäp: a) Trong moät baøi TM veà

chöông trình hoïc, coù ngöôøi vieát " ôû lôùp 10THPT, hoïc sinh chæ ñöôïc hoïc VHDG ( ca dao, tuïc ngöõ, caâu ñoá)" vieát nhö theá coù chuaån xaùc khoâng? Vì sao?

HS GV giaûi quyeát

2 vaán ñeà

+ Caäp nhaät thoâng tin veà taøi lieäu caàn thuyeát minh.

VBTM chuaån xaùc phaûi ñaûm baûo tính chaát khaùch quan, khoa hoïc vaø ñaùng tin caäy

2/ Luyeän taäp: a) Chöa chuaån xaùc. Vì: + Chöông trình NV 10

khoâng chæ coù VHDG. + Chöông trình NV 10 veà

VHDG khoâng chæ coù ca dao, tuïc ngöõ, ( daân ca, söû thi, truyeän coå tích, truyeän thô )

+ Chöông trình NV 10 -> Trang : 104

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

1) Lôùp 10 THPT -> VHDG?

2) Ca dao, tuïc ngöõ, caâu ñoá?

b/ Goïi " Ñaïi Caùo Bình Ngoâ " laø aùng thieân coå huøng vaên vì ñoù laø baøi vaên huøng traùng ñöôïc vieát ra töø nghìn naêm tröôùc?

c) GV hoûi? -> HS thaûo luaän

Sai -> Vì vaên baûn naøy noùi veà NBK khoâng vôùi tö caùch laø moät nhaø nhô maø yeâu caàu cuûa baøi taäp c laø thuyeát minh veà nhaø thô NBK ? Veà nhaø thô maø khoâng noùi veà söï nghieäp thô ca töùc laø chöa chuaån xaùc

* Caâu hoûi 4 : Em naøo coù theå boå sung theâm vaøo vaên baûn naøy, vaên baûn naøy phaàn noùi veà söï nghieäp thô ca NBK ñeå hoaøn thaønh VBTM naøy ?

GV cho gôïi yù:

Taùc phaåm: taäp thô chöõ Haùn Baïch Vaân Am Thi Taäp khoaûng 700 baøi, taäp thô chöõ noâm taäp Baïch Vaân Quoác Ngöõ Thi Taäp treân 170 baøi

ND: Ngôïi ca yù chí cuûa keû só vaø thuù thanh nhaøn, pheâ phaùn ñieàu xaáu

khoâng coù caâu ñoá.

b) Chöa chuaån xaùc vì khoâng phuø hôïp yù nghóa thöïc vôùi nhöõng töø “ Thieân coå huøng vaên” Thieân coå huøng vaên laø aùng huøng vaên cuûa nghìn ñôøi chöù khoâng phaûi laø aùng huøng vaên vieát caùch ñaây moät nghìn naêm.

c) Khoâng theå duøng vaên baûn naøy ñeå thuyeát minh veà nhaø thô NBK . Vì noäi dung cuûa noù khoâng noùi ñeán NBK vôùi tö caùch laø moät nhaø thô .

ND: NBK laø moät nhaø thô lôùn cuûa daân toäc oâng ñaõ ñeå laïi taäp thô chöõ Haùn Baïch Vaân Am Thi Taäp khoaûn 700 baøi., vaø taäp Baïch Vaân Quoác Ngöõ Thi Taäp 170 baøi thô. NBK mang ñaäm chaát trieát lyù, giaùo

Trang : 105

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

xa trong xaõ hoäi.

II/ Tính chuaån xaùc haáp daãn cuûa VBTM:

1/ Tính haáp daãn vaø moät soá bieän phaùp taïo neân tính haáp daãn cuûaVBTM:

Yeâu caàu HS töï ñoïc II. 1 GV: khoâng

phaûi baát kyø VBTM naøo cuõng baét buoäc phaûi coù tính haáp daãn. Tính haáp daãn phuï thuoäc nhieàu khaû naêng cuûa ngöôøi vieát vaøo khaû naêng. Ñeå VBTM theâm sinh ñoäng, ñeå ngöôøi ñoïc khaéc ghi quam taâm thì tính haáp daãn ñoùng vai troø raát quan troïng.

HS thaûo luaän traû lôøi:

1) VBTM ñaûm baûo tính haáp daãn nhaèm muïc ñích gì?

2) Neâu moät soá bieän phaùp taïo neân tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh?2/ Luyeän taäp: 1/ Haõy ñoïc ñoaïn sau thöïc

hieän yeâu caàu neâu ôû döôùi:-> Phaân tích bieän phaùp laøm

cho luaän ñieåm” Neáu bò töôùc ñi moâi tröôøng kích thích thì boä naõo cuûa ñöùa treû phaûi chòu ñöïng kìm haõm” trôû neân cuï theå, deã hieåu, haáp daãn. * Kìm haõm: toác ñoï phaùt

trieån bò chaäm laïi HS thaûo luaän traû

lôøi: GV löu yù : luaän

ñieåm Neáu luaän ñieåm naøy

chæ döøng laïi ôû ñaây maø khoâng theâm nhöõng luaän cöù, luaän chöùng heát söùc coù giaù trò ôû beân döôùi noù thì vaên

huaán ngôïi ca yù chí cuûa keû só thuù thanh nhaøn, pheâ phaùn. Ngôïi ca yù chí cuûa keû só vaø thuù thanh nhaøn, pheâ phaùn ñieàu xaáu xa trong xaõ hoäi.

II/ Tính chuaån xaùc haáp daãn cuûa VBTM:

1/ Tính haáp daãn vaø moät soá bieän phaùp taïo neân tính haáp daãn cuûaVBTM:

_ Ngoaøi tính chuaån xaùc VBTM

coøn caàn phaûi haáp daãn. Neáu khoâng coù tính haáp daãn, ngöôøi ta seõ khoâng thích thuù ñoïc vaø khi vaên baûn khoâng ñöôïc ngöôøi ñoïc ñoùn nhaän thì khoâng coù taùc duïng xaõ hoäi gì

- Bieän phaùp: + Chi tieát cuï theå sinh

ñoäng, con soá chính xaùc. + So saùnh -> khaéc saâu

vaøo trí nhôù ngöôøi ñoïc. + Keát hôïp vaø söû

duïng caùc kieåu caâu-> linh hoaït + Phoái hôïp nhieàu

kieán thöùc

2/ Luyeän taäp: a) “Neáu …… kìm haõm” laø

moät luaän ñieåm khaùi quaùt taùc giaû ñaõñöa ra haøng loaït nhöõng chi tieát cuï theå: boä naõo cuûa treû ít chôi ñuøa, ít tieáp xuùc, chuoät bò nhoát trong hôïp roãng… ñeå laøm saùng toû luaän ñieåm. Vì theá töø moät luaän ñieåm khaùi quaùt -> cuï theå, haáp daãn, sinh ñoäng…

Trang : 106

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

xem nhö khoâng haáp daãn vì noù quaù tröøu töôïng, khaùi quaùt. Cho neân ngöôøi vieát ñaõ ñöa ra haøng loaït caùc chi tieát boä naõo treû ít tieáp xuùc, ít chôi ñuøa,

chuoät… HS ñoïc vaên baûn (b) vaø

traû lôøi caâu hoûi: HS thaûo luaän : GV: “Neáu nhö noùi

hoà Ba Beå töø laâu danh lam thaéng caûnh, baät nhaát ôû Vieät Nam” luaän ñieåm naøy cuõng gioáng nhö baøi taäp (a) “Neáu bò...” -> khaùi quaùt -> khoâng haáp daãn, sinh ñoäng. Maëc duø luaän ñieåm treân ngöôøi ñoïc vaãn hieåu. Tuy nhieân ñeå noù theâm haáp daãn, ngöôøi vieát ñaõ noùi ñeán nhöõng söï tích, nhöõng truyeàn thuyeát giuùp ta nhö trôû veà vôùi thuôû xöa thaàn tieân. Ngaém phng caûnh vôùi nhöõng caûm xuùc nhö theá taâm hoàn ta seõ giaøu coù saâu saéc hôn.

- Hoïc sinh ñoïc phaàn ghi nhôù.

b) Taùc giaû ñaõ ñöa vaøo vaên baûn truyeàn thuyeát trôû veà Poø Giaù Maûi ñeå hoà Ba beå trôû neân haáp daãn hôn lung linh hôn vaø deã nhôù hôn.

* Toùm laïi : Chaát löôïng VBTM phuï thuoäc vaøo tính chuaån xaùc nhöng VBTM phaûi haáp daãn thì môùi ñeán ñöôïc vôùi ngöôøi ñoïc.

D/ Höôùng daãn hoïc baøi: 1/ Baøi vöøa hoïc :

- Hoïc thuoäc lyù thuyeát - Xem kyõ nhöõng bieän phaùp

- Laøm baøi taäp III 2/ Baøi saép hoïc : Töïa “Trích Dieãm Thi Taäp”

- Ñoïc kyõ tieåu daãn, chuù yù hoaøn caûnh vaø muïc ñích saùng taùc.

- Theå töïa laø gì? - Ñoïc chuù thích. - Traû lôøi caâu hoûi SGK.

- Tìm hieåu noäi dung chính cuûa baøi. Tieát : Ngaøy soaïn :

TÖÏA “TRÍCH DIEÃM THI TAÄP” Hoaøng Ñöùc Löông

A/ Muïc tieâu: Giuùp hoïc sinhTrang : 107

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

- Hieåu taám loøng traân troïng, töï haøo cuûa taùc giaû ñoái vôùi di saûn thô ca daân toäc vaø khoâng khí hoïc thuaät cuûa thôøi hieän ñaïi.

- Thaáy ñöôïc caùch laäp luaän chaët keát hôïp vôùi tính bieåu cuûa caûm baøi töïa.B/ Kieåm tra baøi cuõ: - Ñoïc thuoäc loøng vaø dieãn caûm moät ñoaïn vaên töï choïn trong baøi Ñaïi Caùo Bình Ngoâ. - Giaûi thích vì sao baøi caùo ñöôïc xem laø moät baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp laàn thöù hai trong lòch söû Vieät Nam.C/ Baøi môùi: * Lôøi vaøo baøi : S öu taàm, baûo toàn taøi saûn vaên tinh thaàn cuûa toå tieân oâng cha laø moät coâng vieäc raát quan troïng vaø caàn vaø caàn thieát nhöng cuõng heát söùc khoù khaên, ñaëc bieät laø nhöõng thôøi kyø xa xöa hoaëc sau chieán tranh. Tieán só Hoaøng Ñöùc Löông laø moät trong nhöõng tri thöùc Thôøi leâ ôû TK XV ñaõ khoâng tieác coâng söùc, thôøi gian ñeå laøm coâng vieäc ñoù. Sau khi hoaøn thaønh Trích Dieãm Thi Taäp, oâng laïi töï vieát moät baøi töïa ñaët ôû ñaàu caâu saùch noùi roõ quan ñieåm vaø taâm söï cuûa mình vaø giôùi thieäu saùch ngöôøi ñoïc.

Phöông phaùp Noäi dung Boå sung

- Yeâu caàu HS ñoïc tieåu daãn. - Thaûo luaän vaø traû lôøi caâu hoûi vaøi neùt veà taùc giaû vaø hoaøn saùng taùc? GV căn cứ vaøo SGK vaø SGV ñeå dieãn giaûi cho HS veà muïc ñích saùng taùc cuûa baøi töïa Yeâu caàu HS ñoïc chuù thích 1 trang 28 GV hoûi :

(a) baøi töïa saùng taùc ra muïc ñích gì? (b) Vò trí cuûa baøi töïa trong moät cuoán saùch? HS thaûo luaän GV:

- Yeâu caàu HS ñoïc taùc phaåm (nhieàu em cuøng ñoïc). GV cho HS nhaän xeùt caùch ñoïc. GV nhaän xeùt:

- Yeâu caàu HS ñoïc chuù thích

I/ Tieåu daãn: (SGK)

II/ Taùc phaåm 1/ Theå töïa: a) Caùc baøi töïa, baït daãn, ñeà daãn… thuoäc theå vaên goïi töïa voán coù nguoàn goác töø Trung Hoa, ra ñôøi vaøo khoaûng thôøi nhaø Haùn. b) Töïa (töø) töông töï nhö lôøi noùi ñaàu, lôøi giôùi thieäu, lôøi töï baïch ngaøy nay c) Baøi töïa ñöôïc ñaët ôû ñaàu taùc phaåm vôùi muïc ñích noùi roõ lyù do vaø quaù trình hoaøn thaønh boä saùch aáy. d) Töïa thöôøng ñöôïc vieát baèng theå vaên nghò luaän, thuyeát minh hoaëc nghò luaän coù keát hôïp vôùi chaát töï söï vaø tröõ tình. 2/ Phaân tích:

a) Nguyeân nhaân khieán Trang : 108

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

nhöõng töø khoù hieåu. GV hoûi: haõy neâu leân nhöõng noäi dung chính cuûa taùc phaåm naøy? HS (…………………) GV: 2 noäi dung chính ND1: Nguyeân nhaân khieán thô ca Vieät Nam caùc trieàu ñaïi tröôùc TK XV khoâng ñöôïc löu truyeàn laïi ñaày ñuû. ND 2:Quùa trình bieân soaïn ,söu taàm taùc phaåm “ Trích dieãm thi taäp”

- Yeâu caàu HS thaûo luaän caâu hoûi: Nhöõng nguyeân nhaân naøo khieán thô ca khoâng ñöôïc löu truyeàn ñaày ñuû vaø trong töøng nguyeân nhaân, ngöôøi vieát ñaõ söû duïng phöông phaùp laäp luaän naøo?

HS thaûo luaän GV:

Coù 6 nguyeân nhaân GV hoûi caùch laäp luaän?GV hoûi: taïi sao taùc giaû khoâng baét ñaàu baøi töïa baèng caùch trình baøy nhöõng coâng vieäc söu taàm cuûa mình maø laïi neâu ra nhöõng nguyeân nhaân aáy nhö vaäy? HS thaûo luaän GV: sôû dó taùc giaû môû ñaàu nhö vaäy laø bôûi vì oâng muoán nhaán maïnh vieäc laøm söu taàm, bieân soaïn, cuoán saùch laø xuaát phaùt töø yeâu caàu caáp thieát cuûa thöïc teá chöù khoâng chæ töø sôû thích caù nhaân vaø ñoù laø moät coâng vieäc khoù khaên vaát vaû nhöng nhaát ñònh phaûi laøm.b/Quùa trình söu taàm,bieân soaïn “Trích dieãm thi taäp”: GV ñoïc nhanh ñoaïn töø: “Ñöùc Löông naøy hoïc laøm thô

thô ca Vieät Nam caùc trieàu ñaïi tröôùc TK XV khoâng ñöôïc löu truyeàn laïi ñaày ñuû: - Nguyeân nhaân: saùu nguyeân nhaân ( trong ñoù coù boán nguyeân nhaân chuû quan vaø hai nguyeân nhaân khaùch quan) * Boán nguyeân nhaân chuû quan: + Chæ thi nhaân môùi thaáy ñöôïc caùi hay hay caùi ñeïp thô ca. + Ngöôøi coù hoïc, ngöôøi laøm quan thì baän vieäc hoaëc khoâng quan taâm ñeán thô vaên. + Ngöôøi yeâu thích söu taàm thô vaên laïi khoâng ñuû naêng löïc, trình ñoä, tính kieân trì. + Chính saùch in aán cuûa nhaø nöôùc. Caùch laäp luaän chuû yeáu duøng loái quy naïp döïa vaøo nhöõng lieân töôûng, so saùnh nhöõng luaän chöùng, luaän cöù vöõng chaéc, chaët cheõ.* Hai nguyeân nhaân khaùch quan: + Thôøi gian laøm huyû hoaïi saùch vôû. + Binh hoaû (chieán tranh, hoaû hoaïn……) laøm tieâu huyû thö tòch.Caùch laäp luaän: duøng hình aûnh vaø caâu hoûi tu töø: tan naùt, troâi chìm, raùch naùt, tan taønh… laøm sao giöõ maõi, …… ñöôïc maø khoâng……

b/Quùa trình söu taàm,bieân soaïn “Trích dieãm thi taäp”:

_ Ñoäng cô: + Ñau xoùt tröôùc thöïc traïng vaên baûn thô ca cuûa daân toäc. +Caûm thaáy loøng töï toân daân toäc bò toån thöông “moät nöôùc vaên hieán…… ñau xoùt laém sao?” _ Quùa trình bieân soaïn gaëp

Trang : 109

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

……………………laém sao”?Vì sao Hoaøng Ñöùc Löông phaûi tuyeån choïn ,söu taàm thô ca cuûa daân toäc.?Ñeå hoaøn thaønh taùc phaåm ,taùc giaû ñaõ phaûi laøm nhöõng coâng vieäc gì??Thaùi ñoä cuûa taùc giaû khi bieân soaïn, söu taàm??Haõy phaân tích ngheä thuaät laäp luaän keát hôïp vôùi bieåu caûm trong ñoaïn vaên naøy? GV Töïa “Trích dieãm thi taäp” theå hieän loøng yeâu nöôùc cuûa HÑL coù nhieàu caùch bieåu hieän loøng yeâu nöôùc, ôû HÑL laø söï traân troïng di saûn vaên hoaù cuûa cha oâng, ñau xoùt tröôùc thöïc traïng moät nöôùc hieán, xaây döïng ñaõ maáy traêm naêm, chaúng leõ khoâng coù quyeån saùch naøo ñeå laøm caên baûn, maø phaûi tìm xa xoâi ñeå hoïc thô vaên thôøi nhaø Ñöôøng loøng yeâu nöôùc vaø ñöôïc theå hieän baèng haønh ñoäng cuï theå. Chaúng quaûn coâng vieäc naëng nhoïc, saùch vôû, taân maùt khoâng coøn, söùc ngöôøi coù haïn. HÑL ñaõ vöôït qua nhöõng khoù khaên naøy ñeå hoaøn thaønh boä “Trích Dieãm Thi Taäp”

nhieàu khoù khaên vaát vaû: “ caùc thö tòch cuõ khoâng coøn,phaûi nhaët nhaïnh ôû giaáy taøn ,vaùch naùt”, “hoûi quanh khaép nôi” , “ thu löôïm theâm thö cuûa caùc vò hieän ñang laøm quan” …roài phaân loaïi chia quyeån._Thaùi ñoä raát khieâm nhöôøng: “toâi khoâng töï löôïng söùc mình…”, “ traùch nhieäm naëng neà maø taøi heøn söùc moïn……..maïn pheùp phuï theâm…..mong sao traùnh ñöôïc lôøi cheâ traùch”

_Gioïng vaên ñaày caûm xuùc,tröõ tình laøm cho ngöôøi ñoïc caûm thoâng vaø bò thuyeát phuïc.

=> Keát luaän töïa “ Trích Dieãm Thi Taäp” laäp luaän chaët söùc thuyeát phuïc trong baøi töïa. Khoâng chæ ôû caùch laäp luaän maø coøn ôû chaát tröõ tình hoaø trong chaát nghò luaän. Baøi töïa ñaõ theå hieän nieàm töï haøo, söï traân troïng vaø yù thöùc baûo toàn di saûn vaên hoaù daân toäc.

D/ Höôùng daãn hoïc baøi: 1/ Baøi vöøa hoïc : - Hoïc thuoäc lyù thuyeát traû lôøi nhöõng caâu hoûi phaàn höôùng daãn hoïc baøi. - Hoïc thuoäc phaàn ghi nhôù. - Laøm baøi taäp muïc luyeän taäp. - Soaïn baøi: Hieàn taøi laø nguyeân khí cuûa quoác gia. 2/ Baøi saép hoïc : - Ñoïc phaàn tieåu daãn, vaên baûn traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK.Trang : 110

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn - Ñoïc chuù thích.

Tieát : Ngaøy soaïn:

HIEÀN TAØI LAØ NGUYEÂN KHÍ CUÛA QUOÁC GIA (Trích Baøi kí ñeà danh tieán só khoa Nhaâm Tuaát,

nieân hieäu Baûo Ñaïi thöù ba ) THAÂN NHAÂN TRUNG

A/Muïc tieâu: Giuùp HS _ Hieåu ñöôïc noäi dung vaø giaù trò cuûa moät taám vaên bia trong Vaên Mieáu Quoác Töû Giaùm. _Ruùt ra nhöõng baøi hoïc lòch söû quyù baùu veà vaên hoaù giaùo duïc cho ngaøy nay.

B/ Kieåm tra baøi cuõ : _Phaân tích nhöõng nguyeân nhaân khieán cho thô ca Vieät Nam tröôùc theá kæ XV khoâng ñöôïc löu truyeàn laïi ñaày ñuû? _Söï keát hôïp giöõa laäp luaän chaët cheõ vaø yeáu toá bieåu caûm ñöôïc theå hieän nhö theá naøo trong baøi töïa? _ Trình baøy sô ñoà keát caáu baøi nghò luaän Töïa “ Trích dieãm thi taäp”?C/Baøi môùi : Lôøi vaøo baøi:Trong Vaên Mieáu _Quoác Töû Giaùm Haø Noäi,töø theá kæ thöù X(trieàu Lí)ñaõ coù döïng nhöõng haøng bia ñaù(ñaët treân löng ruøa ñaù)ghi hoï teân,naêm thi ñoã cuûa caùc tieán só Ñaïi Vieät.Ñoù laø moät vieäc laøm ñoäc ñaùo,ñaày yù nghóa cuûa caùc vöông trieàu phong kieán Vieät Nam.Baøi ñoïc theâm naøy trích töø moät trong nhöõng baøi vaên bia ñoù.

PHÖÔNG PHAÙP NOÄI DUNG

I/Tìm hieåu chung : 1/Taùc giaû: ?Trình baøy hieåu bieát veà taùc giaû?

2/Hoaøn caûnh ra ñôøi baøi kí:?Baøi vaên bia ñöôïc ra ñôøi trong hoaøn caûnh naøo?

3/Theå loaïi:

I/Tìm hieåu chung : 1/Taùc giaû : (sgk)

2/Hoaøn caûnh ra ñôøi baøi kí: (sgk)

3/Theå loaïi:Vaên bia laø moät theå loaïi vaên hoïc thôøi TÑVN ,ñöôïc duøng phoå bieán ôû

Trang : 111

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

II/Phaân tích:

1/Vai troø quan troïng cuûa hieàn taøi ñoái vôùi ñaát nöôùc: ? Hieàn taøi??Nguyeân khí?Taïi sao hieàn taøi laø nguyeân khí cuûa quoác gia?

2/YÙ nghóa ,taùc duïng cuûa vieäc khaéc bia ghi teân tieán só:?YÙ nghóa,taùc duïng cuûa bia ñaù ñeà danh laø gì?Coù phaûi chæ chuoäng vaên suoâng,ham tieáng haõo khoâng?3/Baøi hoïc lòch söû ruùt ra töø vieäc khaéc bia ghi teân tieán só:

?Haõy cho bieát baøi hoïc lòch söû ñöôïc ruùt ra töø vieäc khaéc bia ghi teân tieán só?

4/Laäp sô ñoà vaø keát caáu cuûa baøi vaên bia:

nhieàu nöôùc Ñoâng AÙ .Ñoù laø nhöõng baøi vaên khaéc treân bia ñaët ôû chuøa chieàn ,ñeàn mieáu,laêng moä,ñình…..ñeå ghi coâng tích caùc baäc danh nhaân,anh huøng hoaëc caùc söï kieän quan troïng ñaùng nhôù ,thöôøng ñöôïc vieát baèng vaên xuoâi.II/Phaân tích:

1/Vai troø quan troïng cuûa hieàn taøi ñoái vôùi ñaát nöôùc: “Hieàn taøi laø nguyeân khí cuûa quoác gia”: ngöôøi taøi cao ,hoïc roäng laø khí chaát ban ñaàu laøm neân söï soáng coøn vaø phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc,xaõ hoäi.Hieàn taøi coù quan heä lôùn ñeán thònh suy cuûa ñaát nöôùc._Nhaø nöôùc ñaõ töøng troïng ñaõi hieàn taøi,ñeà cao danh tieáng,phong chöùc töôùc…,caáp baäc,ghi teân ôû baûng vaøng,ban yeán tieäc…._Nhöõng vieäc ñaõ laøm chöa xöùng vôùi vai troø ,vò trí cuûa hieàn taøi,vì vaäy caàn khaéc bia tieán só ñeå löu danh söû saùch.

2/YÙ nghóa ,taùc duïng cuûa vieäc khaéc bia ghi teân tieán só:

_Khuyeán khích nhaân taøi “khieán cho keû só troâng vaøo maø phaán chaán haâm moä,reøn luyeän danh tieát,gaéng söùc giuùp vua”-Noi göông hieàn taøi, ngaên ngöøa ñieàu aùc. “keû aùc laáy ñoù laøm raên,ngöôøi thieän theo ñoù maø gaéng”-Laøm cho ñaát nöôùc höng thònh beàn vöõng daøi laâu.

3/Baøi hoïc lòch söû ruùt ra töø vieäc khaéc bia ghi teân tieán só:_Vieäc khaéc bia ghi teân tieán só cho thaáy neáu ñöôïc traân troïng vaø khích leä ñuùng möùc thì nhaân taøi seõ phaùt trieån nôû roä vaø ñaát nöôùc seõ cöôøng thònh veà moïi maët.Nguoàn nhaân löïc laø voán quyù nhaát,laø neàn taûng cô baûn cuûa nöôùc nhaø,vì theá boài döôõng vaø phaùt trieån nhaân taøi laø

Trang : 112

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

saùch löôïc haøng ñaàu cuûa moät quoác gia.

4/Laäp sô ñoà vaø keát caáu cuûa baøi vaên bia:

Vai troø quan troïng cuûa hieàn taøi Khuyeán khích hieàn taøi YÙ nghóa,taùc duïng cuûa vieäc khaéc bia ,ghi teân tieán só.

D/ Höôùng daãn hoïc baøi: 1/ Baøi vöøa hoïc: _Laøm baøi taäp traéc nghieäm.2/Baøi saép hoïc: - Laøm baøi vieát soá 5 veà vaên baûn thuyeát minh. * Nhaüc HS xem laïi: + keát caáu cuûa vaên baûn thuyeát minh + Laäp daøn yù cho vaên baûn thuyeát minh + Tính chuaån xaùc, haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh _Soaïn baøi KHAÙI QUAÙT LÒCH SÖÛ TIEÁNG VIEÄT.

Tieát : Ngaøy soaïn :

Baøi laøm vaên soá 5

A/Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp HS _OÂn taäp vaø cuûng coá kieán thöùc veà vaên thuyeát minh _Tích hôïp vôùi kieán thöùc vaên ,tieáng Vieät ñaõ hoïc vôùi voán soáng thöïc teá. _Reøn luyeän kyõ naêng xaây döïng vaên baûn,lieân keát vaên baûn trong kieåu baøi thuyeát minh.B/Tieán trình leân lôùp:

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Yeâu caàu caàn ñaït

+HÑ 1: Giôùi thieäu ñeà vaên _GV giôùi thieäu ñeà vaên vaø neâu yeâu caàu cuûa baøi vieát soá 5.+ HÑ 2: _GV toå chöùc cho HS laøm baøi.GV nhaéc cho HS veà yù thöùc vaø thaùi ñoä laøm baøi

Ñeà: Haõy thuyeát minh taùc haïi cuûa ma tuyù ñoái vôùi ñôøi soáng con ngöôøi.

Trang : 113

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn _ GV coù theå giaûi thích moät soá thaéc maéc cuûa HS. _HS : +HÑ 3: Thu baøi.

_HS töï giaùc laøm baøi ,say meâ khoâng cheùp baøi maãu.

_Thu baøi: + GV thu theo töøng baøn . + GV nhaän xeùt yù thöùc vaø thaùi ñoä laøm baøi cuûa HS.

Tieát KHAÙI QUAÙT LÒCH SÖÛ TIEÁNG VIEÄT

A/ Muïc tieâu: Giuùp hoïc sinh- Naém ñöôïc nhöõng neùt chính veà lòch söû hình thaønh, phaùt trieån vaø

caùc quan heä tieáp xuùc cuûa Tieáng Vieät vôùi tieáng Haùn.- Tích hôïp caùc vaên baûn thô vaên trung ñaïi, hieän ñaïi vaø tích hôïp vôùi

voán soáng thöïc teá.- Reøn luyeän kyõ naêng söû duïng Tieáng Vieät vaø coù yù thöùc giöõ gìn söï

trong saùng cuûa Tieáng Vieät.B/ Kieåm tra baøi cuõ:

C/ Baøi môùi:

Phöông phaùp Noäi dung Boå sung

GV:Vì giôùi nghieân cöùu chöa tìm ñöôïc nhöõng chöùng tích chöõ vieát roõ raøng neân dieän maïo Tieáng Vieät thôøi kyø naøy chæ coù theå tìm hieåu moät caùch khaùi quaùt qua moät soá vaán ñeà chuû yeáu nhö: nguoàn goác, quan heä hoï haøng, tieáp xuùc vôùi ngoân ngöõ vaên töï HaùnGV yeâu caày HS ñoïc 1 a Em hieåu nhö theá naøo veà nguoàn goác cuûa Tieáng Vieät ? + Hoï Nam AÙ laø moät hoï

I/ Lòch söû phaùt trieån cuûa Tieáng Vieät: Tieáng Vieät: laø ngoân ngöõ cuûa daân toäc Vieät vaø laø ngoân ngöõ quoác gia cuûa nöôùc Vieät nam. 1/ Tieáng Vieät thôøi kyø döïng nöôùc: a) Nguoàn goác cuûa Tieáng Vieät: Tieáng Vieät laø moät ngoân ngöõ coù nguoàn goác töø baûn ñòa xuaát hieän raát sôùm treân löu vöïc soâng Hoàng, soâng Maõ trong moät xaõ hoäi coù neàn vaên minh noâng nhieäp. b) Quan heä hoï haøng cuûa Tieáng Vieät: Tieáng Vieät thuoäc hoï Nam AÙ

Trang : 114

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ngoân ngöõ ñaõ coù töø laâu ñôøi treân moät vuøng roäng lôùn ôû Ñoâng Nam Chaâu AÙ voán laø moät trung taâm vaên hoaù cuûa theá giôùi coå ñaïi.

* GV yeâu caàu hoïc sinh ñoïc muïc 1b ? Theo em Tieáng Vieät coù

quan heä hoï haøng vôùi nhöõng ngoân ngöõ naøo?

HS GV

2/ Tieáng Vieät trong thôøi kyø Baéc thuoäc vaø choáng Baéc thuoäc: GV yeâu caàu HS ñoïc muïc I. 2 ? Theo em, söï phaùt trieån cuûa Tieáng Vieät trong kyø naøy coù nhöõng ñieåm naøo ñaùng löu yù? HS GV

ngaønh Moân – Khôme, nhoùm Vieät Möôøng. + Trong hoï Nam AÙ, ngöôøi ta thaáy nhöõng daáu tích veà moái quan heä hoï haøng töông ñoái giöõa Tieáng Vieät vôùi nhoùm tieáng Moân – Khôme vaø moái quan heä hoï haøng gaàn guõi giöõa Tieáng Vieät vôùi tieáng Möôøng ñöôïc theå hieän roõ trong nhöõng lôùp töø cô baûn ( laø nhöõng töø thöôøng duøng trong ñôøi soáng ) (1) Vieät Möôøng Khôme Moân tay thay ñay tai (2) Vieät Möôøng ngaøy ngaøi naéng raéng traéng thaéng töø coäi nguoàn Tieáng Vieät coù quaù trình phaùt trieån rieâng ñaày söùc soáng gaén boù vôùi xaõ hoäi ngöôøi Vieät vôùi söï tröôûng thaønh cuûa tinh thaàn daân toäc, töï cöôøng vaø töï chuû. 2/ Tieáng Vieät trong thôøi kyø Baéc thuoäc vaø choáng Baéc thuoäc: - Ngoân ngöõ ñoùng vai troø chính thoáng ôû Vieät Nam laø tieáng Haùn, coøn Tieáng Vieät chæ laø phöông tieän giao tieáp trong sinh hoaït ñôøi thöôøng. - Tuy nhieân ñaây cuõng laø thôøi gian ñaáu tranh cuûa Tieáng Vieät ñeå töï baûo toàn vaø töøng böôùc phaùt trieån. - Ñeå phaùt trieån, Tieáng Vieät tröôùc heát phaûi laøm phong phuù theâm baèng nhöõng yeáu toá môùi töø tieáng Haùn. Chieàu höôùng vay möôïn chuû ñaïo laø Vieät hoaù. + Vieät hoaù : aâm ñoïc yùù nghóa pham vi söû duïng + hoaëc coù theå vieät hoaù

Trang : 115

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

3/ Tieáng Vieät thôøi kyø ñoäc laäp töï chuû:

GV yeâu caàu HS ñoïc muïc I. 3 ? Söï phaùt trieån cuûa Tieáng Vieät trong thôøi kyø ñoäc laäp töï chuû coù ñieåm gì ñaëc saéc? HS GV Chöõ Noâm: Giaùo vieân neâu ñònh nghóa: chöõ Noâm laø moät heä thoáng chöõ vieát ghi aâm, duøng chöõ Haùn hoaëc boä

baèng nhöõng caùch khaùc : Ruùt goïn: thöøa traàn traàn (traàn nhaø) laïc hoa sinh laïc (cuû laïc)

Ñaûo vò trí caùc yeáu toá: nhieät naùo

naùo nhieät. Thích phoùng phoùng thích.

Ñoåi nghóa: töû teá ( kyõ löôõng) toát buïng ( khi vaøo Vieät Nam), khinh (nheï) coi thöôøng, boài hoài ( ñi ñi laïi laïi) xuùc ñoäng boàn choàn, ngoaïi ngoaøi……..

+ hoaëc thu heïp, môû roäng nghóa: Vd: phöông phi (hoa coû thôm tho) beùo toát. * Ñaëc bieät: + Töø ngöõ Haùn vieät hoaù

Tieáng Vieät sao phöông

ví duï: ñan taâm loøng son cöûa truøng chín laàn, chín taàng hoàng nhan maù hoàng thanh thieân trôøi xanh ñaïi döông bieån lôùn haûi ñaêng ñeøn bieån + Töø ngöõ Haùn chuyeån ñoåi saéc thaùi tu töø ( Vieät). Ví duï: thuû ñoaïn trong tieáng Haùn voán khoâng coù nghóa xaáu nhöng veà sau laïi coù nghóa xaáu trong Tieáng Vieät. + Duøng moät soá yeáu toá Haùn Vieät ñeå caáu taïo nhöõng töø chæ coù trong Tieáng Vieät. ví duï: phi coâng só dieän (2 yeáu toá Haùn)

soáng ñoäng bao goàm (1Vieät + 1 Haùn)

beänh nhaân ( Haùn) ngöôøi beänh (Vieät)

Trang : 116

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn phaän chöõ Haùn ñöôïc caáu taïo laïiñeå ghi Tieáng Vieät theo nguyeân taéc ghi aâm tieát treân cô sôû caùch ñoïc chöõ Haùn cuûa ngöôøi Vieät.

GV yeâu caàu HS ñoïc muïc I. 4 ? Söï phaùt trieån cuûa Tieáng Vieät trong thôøi kyø phaùp thuoäc coù ñieåm gì khaùc vôùi caùc thôøi kyø tröôùc ? 5/ Tieáng Vieät töø sau Caùch Maïng Thaùng Taùm ñeán nay:

GV yeâu caàu HS ñoïc I. 5 ? Caùch xaây döïng thuaät ngöõ trong Tieáng Vieät? HS GV

GV yeâu caàu HS ñoïc muïc II GV dieãn giaûng. Caên cöù vaøo SGK vaø SGV giaûng sô qua veà lòch söû phaùt trieån cuûa TV töø thôøi daõ söû -> ñaàu theá kyû XX * Löu yù: Nhaán maïnh quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån chöõ Quoác Ngöõ, ñaëc

Nhìn chung soá löôïng töø goác Haùn trong Tieáng Vieät khaù lôùn (70%) nhöng caùc töø naøy ñeàu ñöôïc Vieät hoaù. Nhôø phöông thöùc Vieät hoaù naøy Tieáng Vieät vöøa coù theå töï baûo veä baûn saéc cuûa daân toäc vöøa töøng böôùc phaùt trieån. 3/ Tieáng Vieät thôøi kyø ñoäc laäp töï chuû: - Nho hoïc chieám vò theá ñoäc toân vaên chöông chöõ Haùn mang saéc thaùi Vieät Nam hình thaønh vaø phaùt trieån. - Döïa vaøo vieäc vay möôïn moät soá yeáu toá vaên töï Haùn Noâm. * Löu yù: chöõ Noâm ñöôïc duøng chuû yeáu ñeå saùng taùc thô vaên, coøn trong caùc lónh vöïc khaùc cuûa ñôøi soáng: haønh chính, ngoaïi giao, kinh teá… thì chöõ Haùn vaãn giöõ vai troø quan troïng. 4/ Tieáng Vieät trong thôøi kyø Phaùp thuoäc: - Tieáng Phaùp chieám vò trí ñoäc toân ( chöõ Haùn vaø chöõ Vieät suy giaûm) - Ñaàu theá kyû XVII chöõ Quoác Ngöõ ra ñôøi -> thuùc ñaåy söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa Tieáng Vieät ( vaên chöông, baùo chí, phong traøo thô môùi, tieåu thuyeát laõng maïn vaø hieän thöïc nôû roä)- Trong Tieáng Vieät ñaõ baét ñaàu xuaát hieän moät soá thuaät ngöõ khoa hoïc vay möôïn cuûa caû tieáng Haùn vaø tieáng Phaùp: chính ñaûng, giai caáp, kinh teá, axit, bazô, oxy… 5/ Tieáng Vieät töø sau Caùch Maïng Thaùng Taùm ñeán nay:

- Thuaät ngöõ khoa hoïc ñöôïc xaây döïng theo 3 caùch: + Phieân aâm thuaät ngöõ khoa hoïc cuûa phöông Taây ( Phaùp). Víduï: acide axít ( a – xít) amibe amip ( a – míp)

Trang : 117

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ñieåm chöõ Quoác Ngöõ. * Cho HS ñoïc phaàn ghi nhôù vaø keát thuùc baøi neáu coøn thôøi gian cho HS ghi vaøo vôû phaàn ghi nhôù.

+ Vay möôïn thuaät ngöõ khoa hoïc – kyõ thuaät qua tieáng Trung Quoác ( ñoïc theo aâm Haùn Vieät)ví duï: Sinh quyeån moâi tröôøng + Ñaët thuaät ngöõ thuaàn Vieät Ví duï: Vuøng trôøi thay cho khoâng phaän Thieáu maùu thay cho baàn huyeát=> TV ñaõ giaønh laïi ñöôïc ñòa vò xöùng ñaùng cuûa mình trong moät nöôùc VN ñoäc laäp töï do vaø ñaõ goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc phaùt trieån cho söï nghieäp vaên hoaù – khoa hoïc kyõ thuaät chung cho caû khoái coäng ñoàng nhieàu daân toäc treân ñaát nöôùc.II/ Chöõ vieát cuûa TV:

D/ Höôùng daãn hoïc baøi: 1/ Baøi vöøa hoïc : - Hieåu vaø naém ñöôïc : + Nguoàn goác TV + Quan heä hoï haøng, tieáp xuùc.

+ Tieán trình phaùt trieån cuûa Tieáng Vieät vaø heä thoáng chöõ vieát cuûa TV - Laøm baøi taäp saùch giaùo khoa. 2/ Baøi saép hoïc : - Laøm baøi vieát soá 5 veà vaên baûn thuyeát minh. - Nhaüc HS xem laïi: + keát caáu cuûa vaên baûn thuyeát minh + Laäp daøn yù cho vaên baûn thuyeát minh + Tính chuaån xaùc, haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh.

Tieát : Ngaøy soaïn :

HÖNG ÑAÏO ÑAÏI VÖÔNG TRAÀN QUOÁC TUAÁN

(ngoâ só lieân)A/ Muïc tieâu: Giuùp hoïc sinh - Hieåu caûm phuïc veà taøi naêng, ñöùc ñoä lôùn cuûa anh huøng daân toäc Traàn Quoác Tuaán, ñoàng thôøi hieåu ñöôïc nhöõng baøi hoïc ñaïo lyù quyù baùu cuõng laø baøi hoïc laøm ngöôøi maø oâng ñeå laïi cho ñôøi sau.Trang : 118

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn - Thaáy ñöôïc caùi hay, söùc haáp daãn cuûa moät taùc phaåm lòch söû nhöng ñaäm chaát vaên hoïc qua ngheä thuaät keå chuyeän vaø khaéc hoaï chaân dung nhaân vaät lòch söû cuûa taùc giaû vaø cuõng hieåu ñöôïc theá naøo laø “ vaên, söû baát phaân” B/ Kieåm tra baøi cuõ: - Theá naøo laø hieàn taøi? Vì sao hieàn taøi nguyeân khí quoác gia?C/ Baøi môùi: Thöôïng Quoác Coâng Tieát Cheá Höng Ñaïo Ñaïi Vöông Traàn Quoác Tuaán khoâng chæ laø hieàn taøi maø hôn theá, coøn laø moät vò hieàn taøi ñaëc bieät, anh huøng daân toäc, noät trong nhöõng danh töôùng noåi tieáng toaøn theá gôùi bôûi 2 laàn chæ huy quaân ñoäi nhaø Traàn chieán thaéng quaân Nguyeân – Moâng xaâm löôïc. Nhöng chaân dung coøn ngöôøi oâng theá naøo ? Ngaøy nay, chuùng ta ñeàu phaûi döïa vaøo Ngoâ Só Lieân qua saùch Ñaïi Vieät söû Kyù toaøn thö.

Phöông phaùp Noäi dung Boå sung

- GV: yeâu caàu HS ñoïc tieåu daãn.

-> ruùt ra moät vaøi ñieåm ñaùng löu yù veà taùc giaû vaø taùc phaåm?

II/ Ñoïc hieåu vaên baûn:

1/ Phaåm chaát cuûa HÑVTQT

Ñoïc vaên baûn: GV yeâu caàu 3 HS ñoïc ñoaïn vaên : _ Ñoaïn 1: “ thaùng 6 ……… giöõ nöôùc vaày” - Ñoaïn 2: “QT laø con …… vaøo vieáng ” - Ñoaïn 3: “ …… coøn laïi” - GV yeâu caàu HS ñoïc phaàn chuù thích GV yeâu caàu HS

I/ Tìm hieåu chung:

1/ Taùc giaû: TS : 1442NSL tö nghieäp QTG (hieäu tröôûng) nhaø söû hoïc noåi danh thôøi trung ñaïi ( Leâ Vaên Höu vaø Phan Phu Tieân ) 2/ Taùc phaåm: - ÑVSKTT: 1479 ( 15quyeån) - Ñoaïn trích : taäp 2 quyeån VI phaàn Baûn kæ, kæ nhaø Traàn. II/ Ñoïc hieåu vaên baûn: 1/ Phaåm chaát cuûa HÑVTQT:

* Ñoaïn 1: “ Thaùng 6 …………giöõ nöôùc vaäy”

Keá saùch giöõ nöôùc: + Tuyø thôøi theá maø coù saùch löôïc phuø hôïp, binh phaùp choáng giaëc phaûi linh hoaït. + Toaøn daân ñoaøn keát 1 loøng? + Khoan thuû söùc daân ( giaûm

Trang : 119

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

toùm taét yù chính töøng ñoaïn.

- Ñoaïn 1: lôøi noùi cuoái cuøng cuûa TQT vôùi vua Traàn veà keá saùch giöõ nöôùc . - Ñoaïn 2: TQT vôùi lôøi troái cuûa cha, trong caùc caâu chuyeän vôùi gia noâ vaø hai con trai. - Ñoaïn 3: Nhaéc laïi nhöõng coâng tích lôùn, tröôùc taùc chính vaø lôøi daën con cuûa TQT. GV höôùng daãn phaân

tích theo boá cuïc cuûa baøi (3 ñoaïn)

GV ñoïc ñoaïn “ thaùng 6 …… oám” giaûng cho HS veà saùch söû bieân nieân.

? GV: TQT ñaõ trình baøy vôùi vua Traàn veà nhöõng keá saùch giöõ nöôùc nhö theá naøo?

? GV: Em ruùt ra ñöôïc ñieàu gì veà phaåm chaát cuûa TQT qua lôøi trình baøy cuûa oâng vôùi vua veà keá saùch giöõ nöôùc ?

? Ñoaïn vaên ñaõ keå laïi nhöõng caâu chuyeän gì? GV ( 3 caâu chuyeän). . . . ? ÔÛ caâu chuyeän 1 naøy em thaáy TQT ñaõ bò ñaët vaøo thöû thaùch ñaày maâu thuaãn ?

GV hoûi HS vì sao QT laïi coù söï maâu thuaãn naøy? GV giaûng: moái hieàm

thueá khoaù, bôùt hình phaït, khoâng phieàn nhieãu daân, chaêm lo cho daân coù ñôøi soáng sung tuùc )

=> TQT khoâng chæ laø 1 vi töôùng coù taøi naêng möu löôïc, coù loøng trung quaân maø coøn bieát thöông daân vaø lo cho daân. * Ñoaïn 2 “QT laø ……… vaøo vieáng” Lôøi di huaán cuûa ASV luùc cheát: Trung >< hieáu taám loøng lôøi di huaán cuûa vôùi vua vôùi nöôùc cha

Ñaët trung leân treân hieáu; khoâng hieåu chöõ hieáu chöõ hieáu 1 caùch cöùng nhaéc => loøng trung quaân aùi quoác saün raøng queân thaân vì nöôùc. Caâu chuyeän vôùi DT & YK trung nghóa, thaúng thaéng Pheùp cöông tröïc cuûa 2 nguôøi noâ boïc thöû khaúng ñònh tö töôûng TQT

Söï ñoàng caûm Thaúng thaéng chaân thaønh noàng nhieät cuûa TQT Caâu chuyeän giöõa oâng vaø hai ngöôøi con trai: HVV: ngaàm cho laø phaûi TQT HNV: ruùt göôm keå toäi => nghieâm khaéc trong quan heä con caùi. TQT laø ngöôøi trung nghóa vôùi vua, vôùi nöôùc khoâng maûy may tö lôïi, OÂng cuõng laø moät ngöôøi coù tình caûm chaân thaønh noàng nhieät thaúng thaéng vaø raát nghieâm khaéc trong caùch giaùo duïc con caùi. * Ñoaïn 3: - Laø ngöôøi coù nhieàu coâng tích

Trang : 120

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn khiùch giöõa cha oâng vôùi vua Traàn Thaùi Toâng. ? Cuoái cuøng thì QT ñaõ giaûi quyeát maâu thuaãn naøy ra sao? Vaø ñieàu ñoù boäc loä ôû oâng phaåm chaát gì? ( GV giaûng theâm: chieác gaäy bòt saét vaø taém cho TQk)

Qua caâu chuyeän cuûa oâng vôùi hai ngöôøi gia noâ, em ruùt ra ñöôïc nhöõng phaåm chaát naøo khaùc cuûa TQT?

? Phaåm chaát con ngöôøi TQT tieáp tuïc ñöôïc boäc loä nhö theá naøo trong ñoaïn vaên naøy? ( thoâng qua moät soá chi tieát ) ( 20 – 8 aâm lòch) -> Cha : thaùng taùm gioã cha, thaùng ba gioã meï. HÑV, HÑÑV, Ñöùc Thaùnh Traàn.

GV: thöû thaùch: Trung >< hieáu . tình huoáng giaëc keùo sang -> nhaø vua thöû loøng…..

* Moái quan heä: Traàn Quoác Tuaán

+ Nöôùc saün saøng queân thaân. + Vua heát loøng heát da + Daân: quan taâm lo laéng + Töôùng só: taän taâm daïy baûo tieán cöû ngöôøi taøi + Con nghieâm khaéc + Baûn thaân: khieâm toán, giöõ ñaïo, trung nghóa.

vaø uy tín nhaát trong trieàu ñình nhaø Traàn ( thöôïng phu, thöôïng Quoác coâng, soaïn saùch , tieán cöû ngöôøi hieàn taøi……) - Laøm cho keû thuø khaâm phuïc vaø kính sôï ñeán möùc khoâng daùm goïi teân. - Lo laéng saâu xa caù vieäc khi mình cheát->caån thaän vaø coù taàm nhìn xa roäng. - “ñeán nay ……… lôùn” => hình aûnh HÑV ñaõ ñöôïc thaàn thaùnh hoaù trong taâm thöùc cuûa daân gian => ñöùc ñoä vaø taám yeâu thöông cuûa TQT ñoái vôùi nöôùc. * Keát luaän: Ñoaïn trích ñaõ laøm noåi baät nhaân caùch cuûa moät ngöôøi anh huøng taøi cao ñöùc troïng. OÂng ñeå laïi moät taám göông saùng veà ñaïo ñöùc laøm ngöôøi cho con chaùu ñôøi sau. 2/ Ngheä thuaät keå chuyeän:* Khoâng theo trình töï thôøi gian: Sao sa: HÑV.oám HÑV laø ai hoaøn caûnh nhaân thaân taøi maïo? Coù nhöõng ñieåm naøo ñaùng löu yù__ TQT qua ñôøi. Nhöõng coâng lao cuûa TQT.=> Maïch laïc, logic, khuùc chieát: laøm noåi baät chaân dung nhaân vaät anh huøng TQT. * Ñaët nhaân vaät trong nhieàu tình huoáng thöû thaùch vaø trong nhieàu moái quan heä: => Baèng ngheä thuaät keå chuyeän sinh ñoäng vaø haáp daãn, taùc phaåm lòch söû mang ñaäm baûn chaát vaên hoïc , ñaõ khaéc hoïa chaân dung

Trang : 121

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

nhaân vaät lòch söû khieán cho nhieàu ngöôøi khaâm phuïc vaø töï haøo veà oâng veà daân toäc Vieät Nam.

D/ Höôùng daãn hoïc baøi: 1/ Baøi vöøa hoïc :

- phaåm chaát cuûa Traàn Quoác Tuaán - Ngheä thuaät keå chuyeän.- Loøng töï haøo saâu saéc veà anh huøng daân toäc Traàn Quoác Tuaán

2/ Baøi saép hoïc : - Ñoïc theâm Thaùi sö Traàn Thuû Ñoä.- Tìm hieåu veà Traàn Thuû Ñoä.- Traû lôøi caâu hoûi SGK.- Ñoïc vaên baûn.

Tieát Ngaøy soaïn : THAÙI SÖ TRAÀN THUÛ ÑOÄ

(Trích Ñaïi Vieät söû kí toaøn thö)

Ngoâ só lieân

A/ MUÏC ÑÍCH ,YEÂU CAÀU: Giuùp HS. _ Naém ñöôïc phöông phaùp vieát söû,ñaëc bieät laø söû bieân nieân cuûa Ñaïi Vieät söû kí toaøn thö,phaân bieät vaên trong taùc phaåm lòch söû khaùc vôùi vaên trong taùc phaåm vaên hoïc ngheä thuaät. _Ñoïc _hieåu caùi hay caùi ñeïp cuûa taùc phaåm lòch söû qua caùch vieát cuûa söû gia. _ Hieåu vaø traân troïng nhaân caùch cao ñeïp cuûa moät nhaân vaät lòch söû löøng laãy ñôøi Traàn laø Traàn Thuû Ñoä.B /PHÖÔNGTIEÄN DAÏY HOÏC: Saùch giaùo khoa,giaùo aùn,phaán vaø baûng.C/ PHÖÔNG PHAÙP: dieãn giaûng keát hôïp ñaøm thoaïi,neâu vaán ñeà.D/CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP: I .OÅn ñònh lôùp: 1’

II. Kieåm tra baøi cuõ: _Ñoaïn trích ñaõ laøm noåi baät nhöõng ñaëc ñieåm gì veà nhaân caùch cuûa TQT?

Trang : 122

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

_Chæ ra söï kheùo leùo trong ngheä thuaät khaéc hoïa chaân dung nhaân vaät cuûa taùc giaû?

III.Daïy baøi môùi: LÔØI VAØO BAØI: (1’) Trong giôø ñoïc hieåu tröôùc,caùc em ñaõ tìm

hieåu veà nhaân caùch ñaùng traân troïng cuûa Höng Ñaïo ñaïi vöông Traàn Quoác Tuaán trích trong Ñaïi Vieät söû kí toaøn thö_ moät theå loaïi vieát theo söû bieân nieân. Hoâm nay,chuùng ta seõ tieáp tuïc cuûng coá kieán thöùc veà caùch vieát söû bieân nieân vaø tìm hieåu moät trong nhöõng nhaân vaät coù vai troø heát söùc quan troïngtrong söï nghieäp nhaø Traàn: Traàn Thuû Ñoä.

Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø

Noäi dung

Hoaït ñoäng 1:Nhaéc laïi kieán thöùc veà taùc giaû,taùc phaåm(2’)

Hoaït ñoäng 2 :tìm hieåu vaên baûn(22’) _GV cho HS ñoïc vaên baûn: _GV giaûng nghóa caùc töø ngöõ : Thaùi sö,ngöôøi haëc,ngöôøi hieàn,sinh töø ,caâu ñöông. _GV: caùch goïi “ Linh töø Quoác maãu,quoác maãu,coâng chuùa” nhaèm chæ ai? _GV: chia 4 toå thaûo luaän 2 caâu hoûi trong saùch giaùo khoa. _GV höôùng daãn HS traû lôøi caâu hoûi GV boå sung caùch ghi thôøi gian cuûa söû bieân nieân :ghi naêm ,muøa ,thaùng.Löu yù; + Caùch ghi naêm: söû trung ñaïi ghi naêm theo can _chi:10 can( Giaùp,Aát,Bính,Maäu,Kyû,Canh,Taân,Nhaâm,Quyù) vaø 12 chi. + Ñeå ghi naêm chính xaùc,ghi theâm nieân hieäu ñôøi vua luùc baáy giôø: “Giaùp Tyù,naêm thöù 7” nhaø Traàn trò vì ñaát nöôùc toång coäng 175 naêm vôùi 13 ñôøi vua : baét ñaàu töø naêm 1255 khi Traàn Thaùi Toâng Traàn Caûnh laø Lyù Chieâu Hoaøng nhöôøng ngoâi,toàn taïi ñeán naêm 1400 ñôøi vua Traàn Thieáu Ñeá thì Hoà Quyù Ly cöôùp ngoâi( Traàn Hoaûng _ñôøi vua thöù hai ,con Thaùi Toâng)leân ngoâi naêm

I/ GIÔÙI THIEÄU CHUNG: 1/ Taùc giaû,taùc phaåm: _Ñaïi Vieät söû kí toaøn thö do nhoùm taùc giaû Ngoâ Só Lieân hoaøn thaønh naêm 1479 treân cô sôû boä Ñaïi Vieät söû kí cuûa Leâ Vaên Höu vaø Söû kí tuïc bieân cuûa Phan Phu Tieân . _Taùc phaåm goàm hai phaàn: ngoaïi kæ(vieát veà lòch söû nöôùc ta töø thôøi Hoàng Baøng ñeán theá kæ thöù X) vaø baûn kæ( töø thôøi Ñinh Tieân Hoaøng ñeán thôøi Haäu Leâ ) goàm 15 quyeån. _Taùc giaû Ngoâ Só Lieân laø ngöôøi giöõ vai troø quan troïng trong vieäc hình thaønh taùc phaåm naøy veà phöông phaùp bieân soaïn laãn noäi dung.2/Vò trí baøi hoïc: Trích töø Ñaïi Vieät söû kí toaøn thö,quyeån V phaàn Baûn kæ.II/ ÑOÏC HIEÅU VAÊN BAÛN : 1/Ñoïc vaên baûn: 2/ Hieåu vaên baûn:Lôøi môû ñaàu: söï kieän Traàn Thuû Ñoä maát vaø ñöôïc truy taëng : “ Giaùp Tyù ,naêm thöù 7….Trung vuõ ñaïi vöông”(naêm 1264 ñôøi vua Traàn Thaùnh Toâng_töùc Traàn Hoaûng)taùc phaåm lòch söû khi vieát veà söï kieän lòch söû quan troïng ñeàu ghi thôøi gian xaùc ñònh.Nhaân caùch cuûa Traàn Thuû Ñoä :a) Ñoái vôùi ngöôøi haëc toäi

mình:ngöôøi haëc toäi taâu vôùi vua Traàn Thaùi Toâng(Traàn Caûnh) raèng Traàn Thuû Ñoä laùn aùt quyeàn hôn

Trang : 123

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

1285 ,nhö vaäy “naêm thöù 7” töùc laø naêm 1264. +Ñeå tieän ñoái chieáu vôùi nieân ñaïi Trung Hoa,söû bieân nieân ghi theâm nieân hieäu cuûa caùc vua Trung Hoa: naêm giaùp Tyù nieân hieäu Thieân Long,naên thöù baûy öùng vôùi thôøi Toáng nieân hieäu Caûnh Ñònh naêm thöù 5 vaø thôøi Nguyeân nieân hieäu Chí Nguyeân naêm thöù 1.

_GV môøi ñaïi dieän HS moãi toå toùm taét laàn löôït 4 söï kieän ,gaïch döôùi yù chính theå hieän qua caùc lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa Traàn Thuû Ñoä ruùt ra nhaän xeùt.

Hoaït ñoäng 3: nhaän xeùt loái vieát söû bieân nieân(5’):

caû vuacaùch xöû söï cuûa Traàn Thuû Ñoä:

_ Lôøi noùi : : “ Ñuùng nhö ngöôøi aáy noùi” töï nhaän loãi. _Haønh ñoäng “ laáy tieàn luïa ban thöôûng”nhaän xeùt 1:thaúng thaén nghieâm khaéc vôùi baûn thaân ,khích leä moïi ngöôøi noùi leân söï thaät,vaïch toäi loãi sai laàm cuûa ngöôøi khaùc duø ñoù laø beà treân cuûa mình.

b) Ñoái vôùi lính giöõ theàm caám : ngöôøi lính khoâng cho linh töø quoác maãu ñi kieäu qua theàm caám caùch xöû söï cuûa TTÑ : ban ñaàu noåi giaän ,sai ñi baét nhöng sau khi nghe töôøng taän _Lôøi noùi : “ngöôi ôû chöùc thaáp maø bieát giöõ pheùp nhö theá ,ta coøn traùch gì” _Haønh ñoäng: “aáy vaøng luïa ban thöôûng roài cho veà”

nhaän xeùt 2: bieát khích leä ngöôøi giöõ nghieâm pheùp nöôùc,duø coù aûnh höôûng ñeán gia ñình rieâng cuûa mình.c) Ñoái vôùi keû xin chöùc töôùc : khi

quoác maãu xin cho moät ngöôøi giöõ chöùc caâu ñöông _ chöùc quan nhoû trong thoân xaõ lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa TTÑ:

_Ñoàng yù nhöng “ phaûi chaët moät ngoùn chaân ñeå phaân bieät” keû xin chöùc töôùc xin thoâi. nhaän xeùt 3: caùch öùng xöû teá nhò ,thoâng minh,hoùm hænh vöøa khoâng laøm maát loøng vôï,vöøa raên ñe keû muoán nhôø caäy.d) Ñoái vôùi vieäc hai anh em cuøng

naém quyeàn: tröôùc vieäc vua muoán Traàn An Quoác laøm teå töôùng caùch xöû söï : khuyeân vua neáu An Quoác hôn mình thì oâng seõ xin nghæ vieäc,neái khoâng thì khoâng neân.

nhaän xeùt 4: choáng laïi thoùi gia ñình trò,keùo beø ñaûng trong gia ñình.Keát luaän veà nhaân caùch cuûa Traàn Thuû Ñoä :

Trang : 124

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Baøi trích ñaõ khaéc hoaï chaân dung nhaân caùch cuûa Traàn Thuû Ñoä: con ngöôøi chính tröïc ,chí coâng voâ tö,cao thöôïng ,bao dung,giöõ vöõng kæ cöông pheùp nöôùc.3/Ngheä thuaät vieát söû:_Ngaén goïn ,baát ngôø,haáp daãn,keát quaû caùc söï kieän ngoaøi söï suy ñoaùn cuûa ngöôøi ñoïc.Moãi nuùt söï kieän chæ baèng hai caâu :caâu keå lôøi noùi vaø caâu haønh ñoäng.

_Khoâng mieâu taû ,phaân tích taâm lyù maø tính caùch nhaân vaät ñöôïc theå hieän saâu saéc.

_Taùc giaû ñaõ raát toân troïng söï thaät,khen cheâ roõ raøng,hoaøn toaøn ca ngôïi ,khaâm phuïc Traàn Thuû Ñoä nhöng khoâng coù moät caâu ca ngôïi naøo buùt phaùp Xuaân Thu.

D/ Höôùng daãn hoïc baøi: 1/ Baøi vöøa hoïc : _GV yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi SGKgiôùi thieäu SGK ñoïc theâm veà Traàn Thuû Ñoä vaø nhaø traàn: “ Traàn Thuû Ñoä vaø söï nghieäp nhaø Traàn”_Ngoâ Vaên Phuù,NXB vaên hoïc vaø Vieät söû giai thoaïi (taäp 3)_Nguyeãn Khaéc Thuaàn,NXB giaùo duïc

2/ Baøi saép hoïc : _ Soaïn baøi: Phöông phaùp thuyeát minh

Tieát

Laøm vaên : Phöông phaùp thuyeát minh

A / Muïc ñích ,yeâu caàu: Giuùp HS

Trang : 125

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

_ Naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc cô baûn veà moät soá phöông phaùp thuyeát minh thöôøng gaëp

_Böôùc ñaàu vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå vieát nhöõng vaên baûn thuyeát minh coù söùc thuyeát phuïc cao.

_Thaáy ñöôïc vieäc naém vöõng phöông phaùp thuyeát minh laø caàn thieát khoâng chæ cho nhöõng baøi taäp laøm vaên maø coøn cho cuoäc soáng sau naøy.B/ Phöông tieän thöïc hieän : SGK, SGV, phaán vaø baûngC/ Phöông phaùp : Dieãn giaûng ,ñaøm thoaïi keát hôïp vôùi neâu vaán ñeà.D/ Caùc böôùc leân lôùp :

1/ OÅn ñònh lôùp:2/ Kieåm tra baøi cuõ : _ Neâu nhöõng neùt nhaân caùch cuûa nhaân vaät

Traàn Thuû Ñoä? _ Ngheä thuaät vieát söû cuûa Ngoâ Só Lieân coù gì ñaëc saéc ? 3/ Daïy baøi môùi: Lôøi vaøo baøi : Vaên baûn thuyeát minh cuõng nhö nhieàu loaïi vaên baûn khaùc coù theå ñöôïc xem xeùt döôùi nhieàu goác ñoä: ñaëc ñieåm ,tính chaát ( tính thoâng tin,tính khoa hoïc,tính khaùch quan) ; noäi dung thuyeát minh (giôùi thieäu con ngöôøi,trình baøy thuoäc tính,giaûng giaûi phöông phaùp …..);kieåu thuyeát minh ( thuaät laïi ,taû laïi ,giôùi thieäu giaûng giaûi …) ;thöù thöï thuyeát minh ( theo thôøi gian,khoâng gian, ….).Tuy nhieân xeùt veà maët tröïc tieáp phuïc vuï cho vieäc laøm vaên thuyeát minh thì phöông phaùp laø ñieàu caàn tìm hôn caû.

Phöông phaùp Noäi dung

GV yeâu caàu HS ñoïc I Yeâu caàu ñeå vieát moät baøi vaên thuyeát minh laø gì? HS thaûo luaän . GV : + ñaûm baûo cung caáp thoâng tin veà ñoái töôïng moät caùch chính xaùc,trung thöïc vaø khaùch quan. + Noäi dung thuyeát minh phaûi chính xaùc ,haáp daãn ,sinh ñoäng. + Trình töï thuyeát minh phaûi hôïp lí,khoa hoïc vaø nhaát quaùn . Muoán vieát vaên baûn thuyeát minh thì ngoaøi tri thöùc vaø nhu caàu thì coøn caàn ñieàu kieän gì? HS : GV : Phöông phaùp thuyeát minh. Caàn ghi nhôù ñieàu gì veà moái quan heä giöõa phöông phaùp thuyeát minh vôùi muïc ñích thuyeát minh? HS: GV: Khi coù tri thöùc vaø nhu caàu thuyeát minh cho ngöôøi khaùc hieåu veà ñoái töôïng thì ta caàn phaûi coù nhöõng phöông phaùp thuyeát

I/ Taàm quan troïng cuûa phöông phaùp thuyeát minh:

_ phöông phaùp thuyeát minh coù theå ñöôïc hieåu laø moät heä thoáng caùch thöùc maø ngöôøi thuyeát minh söû duïng ñeå mong ñaït tôùi muïc ñích maø mình ñaõ ñaët ra. _Nhö theá khoâng coù nhu caàu vaø muïc ñích thuyeát minh thì khoâng coù cô sôû ñeå ñi tìm phöông phaùp thuyeát minh. Ngöôïc laïi,nhu caàu thuyeát minh seõ khoâng theå ñöôïc thoaû maõn,muïc ñích thuyeát minh seõ khoâng theå ñaït ñöôïc neáu ngöôøi thuyeát minh khoâng coù phöông phaùp phuø hôïp vaø hieäu quaû.

Trang : 126

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn minh phuø hôïp ñeå hieän thöïc hoaù tri thöùc vaø nhu caàu thaønh baøi vaên. Nhöõng phöông phaùp thuyeát minh bao giôø cuõng laø coâng cuï ñeå phuïc vuï cho moät muïc ñích thuyeát minh naøo ñoù,töùc laø khoâng coù moät thöù thuyeát minh chung hcung tröøu töôïng.

II / Moät soá phöông phaùp thuyeát minh: ÔÛ trung hoïc cô sôû ,caùc em ñaõ ñöôïc hoïc nhöõng phöông phaùp thuyeát minh naøo?

Phöông phaùp thuyeát minh

Ví duï

1. PP neâu ñònh nghóa, giaûi thích:

a) Moâ hình A laø B: A laø ñoái töôïng caàn thieát minh; B laø tri thöùc veà ñoái töôïngb) B coù theå laø kieán thöùc veà lòch, vaên hoaù, nguoàn goác söï vaät, tính chaát vaø ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng, thaân theá vaø söï nghieäp cuûa taùc giaû, giaù trò veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa taùc phaåm…c) Taùc duïng: giuùp cho ngöôøi ñoïc hieåu veà ñoái töôïng

- Hueá laø moät trong nhöõng trung taâm vaên hoaù, ngheä thuaät lôùn cuûa Vieät Nam.- Noâng Vaên laø tuø tröôûng daân toäc Taøy, giöõ chöùc tri chaâu Baûo Laïc ( Cao Baèng)- Raén laø loaøi boø saùt khoâng chaân.- Caù laø loaïi ñoäng vaät coù xöông soáng, ôû döôùi nöôùc, bôi baèng vaây vaø thôû baèng mang.- Nguyeãn Du laø moät thieân taøi vaø Truyeän Kieàu cuûa oâng laø moät kieät taùc.……

2. PP lieät keâ:a) Caùch laøm: keå ra laàn löôït caùc ñaëc ñieåm, tính chaát… cuûa söï vaät theo moät traät töï

- Caây döøa Bình Ñònh: Thaân cay laøm laøm maùng, laù caây laøm tranh, coïng laù cheû nhoû laøm vaùch, goác döøa giaø laøm choõ ñoà xoâi, nöôùc döøa

II / Moät soá phöông phaùp thuyeát minh: 1/ OÂn taäp caùc phöông phaùp thuyeát minh ñaõ hoïc _ Neâu ñònh nghóa ,lieät keâ, neâu ví duï ,duøng soá lieäu ,so saùnh ,phaân loaïi ,phaân tích.

2/ Thöïc haønh :a) _ Muïc ñích thuyeát minh :

coâng lao tieán cöû ngöôøi taøi gioûi cho ñaát nöôùc cuûa Traàn Quoác Tuaán.

_ Phöông phaùp thuyeát minh : lieät keâ,giaûi thích._ Taùc duïng : ñaûm baûo tính

chuaån xaùc ,thuyeát phuïc.b) _ Muïc ñích thuyeát minh : nguyeân

nhaân thay ñoåi buùt danh cuûa thi só BaSoâ.

_ Phöông phaùp thuyeát minh :Phaân tích ,giaûi thích . _ Taùc duïng: cung caáp nhöõng hieåu bieát baùt ngôø ,thuù vò.c) _ Muïc ñích thuyeát minh : giuùp

ngöôøi ñoïc hieåu veà caáu taïo cuûa teá baøo.

_ Phöông phaùp thuyeát minh : neâu soá lieäu vaø so saùnh. _ Taùc duïng : haáp daãn ,gaây aán töôïng maïnh. d) _ Muïc ñích thuyeát minh : giuùp

ngöôøi ñoïc hieåu veà moät loaïi hình ngheä thuaät daân gian.

_ Phöông phaùp thuyeát minh : Phaân tích ,giaûi thích . _ Taùc duïng: cung caáp nhöõng hieåu bieát baát ngôø ,thuù vò.

Trang : 127

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

naøo ñoù.b) Taùc duïng: giuùp ngöôøi ñoïc hieåu saâu saéc, toaøn dieän vaø coù aán töôïng veà noäi dung ñöôïc thuyeát minh.

uoáng … cuøi döøa aên soáng vôùi baùnh ña …soï döøa laøm khuy aùo… voû döøa beâïn daây…- Thoâng tin veà Ngaøy Traùi Ñaát naêm 2000: Bao bì ni loâng laøm taéc ngheõn coáng nöôùc thaûi, laøm cheát caùc sinh vaät, laøm oâ nhieãm thöïc phaåm, thaûi khí ñoäc gaây ung thö…

3. PP neâu ví duï:

a) Caùch laøm: daãn ra ví duï cuï theå ñeå ngöôøi ñoïc tin vaøo noäi dung thuyeát minh b) Taùc duïng: caùc ví duï cuï theå coù taùc duïng thuyeát minh ngöôøi ñoïc, khieán cho ngöôøi ñoïc tin vaøo nhöõng ñieàu laø maø ngöôøi vieát ñaõ cung caáp.

Thoâng tin veà Ngaøy Traùi Ñaát naêm 2000:- Ñaëc bieät bao bì ni loâng maøu ñöïng thöïc phaåm laøm oâ nhieãm thöïc phaåm do chöùa caùc kim loaïi nhö chì, ca-ñi-mi gaây taùc haïi cho naõo vaø laø nguyeân nhaân gaây ung thö phoåi.- Nguy hieåm nhaát laø caùc bao bì ni loâng thaûi boû bò ñoát, caùc khí ñoäc thaûi ra, ñaëc bieät laø chaát ñi-oâ-xin coù theå gaây ngoä ñoäc, gaây ngaát, khoù thôû, noân ra maùu, aûnh höôûng ñeán caùc tuyeán noäi tieát, giaûm khaû naêng mieãn dòch, gaây roái loaïn chöùc naêng, gaây ung thö vaø caùc dò taät baåm sinh cho treû sô sinh …

4. PP duøng soá lieäu ( caùc con soá cuï theå ):a) Caùch laøm: duøng caùc soá lieäu chính xaùc ñeå khaúng ñònh

OÂn dòch thuoác laù :- […] vôùi moät thanh nieân Myõ, 1 ñoâ la mua moät bao thuoác laù laø moät khoaûn tieàn nhoû, coøn ñoái vôùi thanh thieáu nieân Vieät

Trang : 128

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

ñoä tin caäy cao cuûa caùc tri thöùc ñöôïc cung caáp.b) Taùc duïng: neáu khoâng coù caùc soá lieäu aáy thì ngöôøi ñoïc coù theå chöa tin vaøo caùc noäi dung thuyeát minh, cho raèng ngöôøi vieát suy vieãn.

Nam muoán coù 15.000ñ mua moät bao thuoác laù 555 – vì ñaõ huùt laø phaûi huùt thuoác sang – chæ coù moät caùch laø troäm caép….- Caám huùt thuoác ôû taát caû nhöõng nôi coâng coäng, phaït naëng nhöõng ngöôøi vi phaïm ( ôû Bæ töø naêm 1987, vi phaïm laàn thöù nhaát phaït 40 ñoâla, taùi phaïm 500 ñoâla)

5. PP so saùnh:a) Caùch laøm: so saùnh hai ñoái töôïng, cuøng loaïi hoaëc khaùc loaïi nhaèm laøm noåi baät caùc ñaëc ñieåm, tính chaát cuûa ñoái töôïng caàn thuyeát minh.b) Taùc duïng: taêng söùc thuyeát phuïc vaø ñoä tin caäy cho noäi dung ñöôïc thuyeát minh

OÂn dòch thuoác laù: OÂn dòch thuoác laù ñang ñe doaï söùc khoeû vaø tính maïng loaøi ngöôøi coøn naëng hôn caû AIDS … Neáu giaëc ñaùnh nhö vuõ baõo thì khoâng ñaùng sôï, ñaùng sôï laø giaëc gaëm nhaám nhö taèm aên daâu…

6. PP phaân loaïi, phaân tích:a) Caùch laøm chia ñoái töôïng ra töøng maët, töøng khía caïnh, töøng vaán ñeà … ñeå laàn löôït thuyeát minh.b) Taùc duïng: giuùp cho ngöôøi ñoïc hieåu daàn töøng maët cuûa ñoái töôïng moät

- Hueá laø söï keát hôïp haøi hoaø cuûa nuùi, soâng vaø bieån…- Hueá ñeïp vôùi caûnh saéc soâng nuùi…- Hueá coøn coù nhöõng coâng trình kieán truùc noåi tieáng…- Hueá ñöôïc yeâu vì nhöõng saûn phaåm ñaëc bieät cuûa mình…- Hueá coøn noåi tieáng vôùi nhöõng moùn aên …

3/ Tìm hieåu theâm veà moät soá phöông phaùp thuyeát minh:a) Thuyeát minh baèng caùch chuù

thích : b) Thuyeát minh baèng caùch giaûng

giaûi nguyeân nhaân ,keát quaû.III / Yeâu caàu ñoái vôùi vieäc vaän duïng phöông phaùp thuyeát minh : IV / Luyeän taäp :

Trang : 129

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

caùch coù heä thoáng, côû sôû ñeå hieåu ñoái töôïng moät caùch ñaày ñuû, toaøn dieän.

- Hueá coøn laø thaønh phoá ñaáu tranh kieân cöôøng …

3/ Tìm hieåu theâm veà moät soá phöông phaùp thuyeát minh:

Phöông phaùp ñònh nghóa

Phöông phaùp chuù thích

Gioáng nhau: cuøng coù moâ hình A laø B

Khaùc nhau: - Neâu ra nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa ñoái töôïng ñeå phaân bieät ñoái töôïng naøy vôùi ñoái töôïng khaùc, trong ñoù caùc ñoái töôïng thöôøng cuøng loaïi vôùi nhau. Ví duï: Nhaø thô X vôùi nhaø thô Y, danh thaéng X vôùi danh thaéng Y… - Ñaûm baûo tính chuaån xaùc vaø ñoä tin caäy cao.

- Neâu ra moät teân goïi khaùc hoaëc moät caùch nhaän bieát khaùc, coù theå chöa phaûn aùnh ñaày ñuû nhöõng thuoäc tính baûn chaát cuûa ñoái töôïng. Ví duï: Teân hieäu cuûa Nguyeãn Khuyeán laø Queá Sôn, Cuûa Nguyeãn Du laø Thanh Hieân, Nguyeãn Bænh Khieâm laø Baïch Vaân cö só, cuûa Nguyeãn Coâng Tröù laø Ngoä Trai…- Coù tính linh hoaït, meàm deûo, coù taùc duïng ña daïng hoaù vaên baûn vaø phuù hoaù caùch dieãn ñaït.

D / Höôùng daãn hoïc baøi : _ Nhaän dieän caùc phöông phaùp thuyeát minh qua vieäc laøm theâm moät soá baøi taäp ngoaøi saùch giaùo khoa. _ Soaïn baøi : Chuyeän chöùc phaùn söï ñeàn Taûn Vieân. + taùc giaû.

Trang : 130

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

+ taùc phaåm + toùm taét noäi dung. + traû lôøi caâu hoûi sgk.

Tieát : Ngaøy :

CHUYEÄN CHÖÙC PHAÙN SÖÏ ÑEÀN TAÛN VIEÂN (Nguyeãn Döõ)

A. Keát quaû can ñaït : - Naém ñöôïc NT keå chuyeän haáp daãn cuûa taùc giaû- Hieåu ñöôïc tính caùch cöông tröïc, trong coâng lyù “Thaáy söï gian taø thì khoâng theå chòu ñöôïc” – Ngoâ Töû Vaên

B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûngC. Caùch thöùc tieán haønh: GV toå chöùc giôø day theo caùch keát hôïp ñoïc saùng taïo, gôïi tìm, keát hôïp hình thöùc trao ñoåi thaûo luaänD. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc tieåu daãn

* HS ñoïc VB? Boá cuïc nhö theá naøo?

? Chuû ñeà cuûa VB naøy nhö theá naøo?

? Nhaân vaät Töû Vaên ñöôïc giôùi thieäu nhö theá naøo? Giôùi thieäu tröïc tieáp ngaén goïn teân hoï, queâ quaùn cuï theå, phaåm chaát “Khaûng khaùi, noùng naûy, noåi tieáng vuøng Baéc laø ngöôøi cöông tröïc”.? Caùch giôùi thieäu nhö vaäy coù taùc duïng gì?

I. Tìm hieåu chung :1. Tieåu daãn :2. Vaên baûn :a. Boá cuïc : 3 ñoaïn- Töø ñaàu …. Khoâng caàn gì caû : Giôùi thieäu Töû Vaên vaø haønh ñoäng duõng caûm ñoát ñeàn cuûa chaøng- Tieáp ….nhö Caùm vaäy : Söï kieân quyeát ñaáu tranh vaïch maët gian taø cuûa Töû Vaên ñaõ chieán thaéng caùi xaáu, caùi aùc.- Coøn laïi : Töû Vaên ñaõ ñöôïc nhaän chöùc phaùn Söï Ñeàn Taûn Vieân vaø lôøi bình cuûa taùc giaûb. Chuû ñeà : Mieâu taû ngöôøi trí thöùc Töû Xaên vôùi tính tình cöông tröïc, duõng caûm ñoát ñeàn, ñoàng thôøi laøm roõ haønh ñoäng vaïch maët gian taø tröôùc coâng lyù ñeå giaønh chieán thaéng.II. Tìm hieåu VB : 1. Nhaân vaät Töû Vaên :

Trang : 131

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn - Ñònh höôùng cho ngöôøi ñoïc caâu chuyeän tieáp theo : Khaûng khaùi cöông tröïc thaáy söï gian taø khoâng theå chòu ñöôïc, seõ coù nhöõng haønh ñoäng khieán ngöôøi ñoïc hoài hoäp ñôïi chôø.? Vì sao Töû Vaên quyeát ñònh ñoát ñeàn? Bôûi vì trong laøng Töû Vaên coù ngoâi ñeàn raát thieâng, nhaân daân thöôøng thôø cuùng, nay bò hoàn ma khoâng teân töôùng baïi traän Baéc Trieàu chieám giöõ, ñaùnh baäc thoå coâng, ñuùt loùt caùc thaàn mieáu beân caïnh, taùc oai taùc quaùi caû 1 vuøng : “Töû Vaên töùc giaän .…. chaâm löûa ñoát”

? Haäu quaûñaàu tieân cuûa vieäc ñoát ñeàn laø gì? Hoàn ma hoï Thoâi bò maát choã nöông naùu, laøm Töû Vaên noùng soát.? Teân hoï Thoâi naøy laø con ngöôøi nhö theá naøo? Laø 1 teân giaëc xaâm löôïc, bò boû xaùc nôi chieán tröôøng, y chieám ñeàn cuûa thoå thaàn, maø taùc quaùi, bò ñoát ñeàn laø ñuùng, y laøm nhö mình laø ngöôøi bò haïi, that xaûo traù, quen thoùi loïc löøa

? Chieán thaéng cuûa Töû Vaên cho chuùng ta thaáy ñieàu gì? Kieân ñònh nieàm tin “Nhaát ñònh thaéng taø”. “Töû Vaên ñaïi dieän nöôùc Vieät teân hoï Thoâi laø teân töôùng giaëc Minh xaâm löôïc, bò baïi traän boû xaùc ôû nöôùc ta, caùi hoàn tham lam vaãn tieáp tuïc quay nhieãu nhaân daân. Ñoù laø söï ñaáu tranh vôùi caùi xaáu, caùi aùc ñeå baûo veä nhaân daân, baûo veä chính nghóa.? Truyeän ñeà cao nhaân vaät Töû Vaên, trong truyeän coøn nguï yù pheâ phaùn nhöõng ai vaø nhöõng hình töôïng vaán ñeà gì trong XH ñöông thôøi?- Teân hoï Thoâi : Luùc soáng laø giaëc ngoaïi xaâm, cheát khoâng boû daõ taâm, soáng cuõng nhö cheát ñeàu giöõ

- Giôùi thieäu ngaén goïn nhöng gaây aán töôïng cho ngöôøi ñoïc veà nhaân vaät ngöôøi trí thöùc.

- Nhaân vaät coù tính caùch cöông tröïc can ñaûm, maïnh meõ vaø quyeát lieät.+ Töû Vaên ñoát ñeàn vì töùc giaän, khoâng chòu ñöôïc caûnh ñieâu taø taùc oai taùc quaùi haïi daân.+ Töû Vaên ñaøn hoaøng coâng khai, khaán trôøi chaâm löûa ñoát, töï tin vaøo haønh ñoäng chính nghóa mong ñöôïc trôøi ñoàng tình, uûng hoä.

- Baèng chính nghóa vaø söï duõng caûm cöông tröïc ñaáu tranh cho chính nghóa cuoái cuøng Töû Vaên ñaõ chieán thaéng. Ñöôïc tieán cöû vaøo chöùc Phaùn Söï ñeàn Taûn Vieân, ñaûm ñöông nhieäm vuï giöõ gìn coâng lyù.

2. Nhöõng nguï yù pheâ phaùn trong truyeän :- Tröôùc heát laø hoàn ma teân tuôùng giaëc xaûo quyeät.- Phôi baøy hieän thöïc baát coâng töø coõi traàn ñeán coõi aâm.- Haõy ñaáu tranh ñeán cuøng, choáng caùi aùc, caùi xaáu. Chæ coù ñaáu tranh duõng caûm môùi ñem laïi phaàn thaéng cho chính nghóa

Trang : 132

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn baûn chaát tham lam, hung aùc bò vaïch maët vaø tröøng trò.- Baát coâng töø coõi traàn coõi aâm : Thaùnh thaàn ôû coõi aâm cuõng tham lam ñuùt loùt, caùc ñeàn mieáu laân caän vì tham lam cuûa nut bean vöïc cho teân hoï Thoâi Nhöõng hieän töôïng tieâu cöïc ôû coõi aâm chính laø hình chieáu nhöng baát coâng trong XH ñöông thôøi, nhöõng keû aùc,keû xaáu gaây bao noåi khoå cho ngöôøi daân löông thieän. ? Trong truyeän coù nhöõng yeáu toá thaàn kyø naøo?6 yeáu toá

3. Ngheä thuaät keå chuyeän :- Coù nhieàu yeáu toá thaøn kyø :+ Keå chuyeän thaàn linh (Thoå coâng, Ñöùc thaùnh Taûn Vieân)+ Chuyeän ma quæ (Dieâm vöông, hoàn ma töôùng giaëc)+ Ñoát ñeàn xong, Töû Vaên phaùt beänh, quæ söù baét Töû Vaên ñi.+ Vieân Baùch Hoä hoï Thoâi bò ñaøy xuoáng nguïc cöû u.+ Töû Vaên ñeán nhaø môùi bieát mình ñaõ cheát ñöôïc 2 ngaøy.+ Töû Vaên soáng laïi khoâng beänh maø cheát trôû thaønh Phaùn Söï Taûn Vieân, cöôõi gioù bieán maát - Keát caáu truyeän giaøu kòch tính vôùi nhöõng tình tieát loâi cuoán.- Caùch daãn daét truyeän kheùo leùo, caùch keå vaø taû sinh ñoäng, haáp daãn

E. Cuûng coá vaø daën doø : - Naém noäi dung vaø ngheä thuaät trong truyeän - Nhaân vaät Töû Vaên - Nhaân vaät Baùch Hoä hoï Thoâi - Caùc nguï yù pheâ phaùn trong truyeän - Ngheä thuaät keå chuyeän trong VB - Soaïn baøi “Luyeän taäp vieát ñoïan vaên thuyeát minh”

Tieát : Ngaøy :

LUYEÄN TAÄP VIEÁT ÑOAÏN VAÊN THUYEÁT MINH

A. Muïc tieâu : - Thaáy ñöôïc moái lieân quan chaët kyõ naêng vieát ñoïan vaên vaø kyõ naêng laäp daøn yù

B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûngC. Caùch thöùc tieán haønh: GV toå chöùc giôø day theo caùch keát hôïp vôùi caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûiD. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

Trang : 133

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït? Ñoaïn vaên laø gì? Laø söï “Phaân ñoaïn mang tính chaát hình thöùc”, moãi choã xuoáng doøng seõ cho ta 1 ñoaïn vaên. Muoán coù ñoaïn vaên ta phaûi chaám xuoáng doøng.? So saùnh ñoaïn vaên töï söï vaø ñoaïn vaên thuyeát minh?- Gioáng : Ñaûm baûo caáu truùc thöôøng gaëp cuûa 1 ñoaïn vaên- Khaùc nhau : Ñoaïn vaên töï söï coù söû duïng yeáu toá mieâu taû vaø bieåu caûm.Ñoaïn vaên thuyeát minh : Chæ cung caáp tri thöùc, khoâng coù yeáu toá bieåu caûm vaø töï söï.* HS ñoïc II? Muoán vieát ñöôïc ñoaïn vaên thuyeát minh, chuùng ta phaûi coù maáy böôùc chuan bò? Ñoù laø nhöõng böôùc naøo?

? Ñoaïn vaên “Vôùi Anh – Xtanh…”. Em coù nhaän xeùt nhö theá naøo?- Thuyeát minh veà ñieàu gì? Veà nghòch lyù giöõa thôøi gian vaø toác ñoä- Nghóa boùng ôû ñaây laø gì? Khuyeân ta haõy taän duïng thôøi gian ñeå laøm vieäc coù naêng suaát vaø hieäu quaû, neáu cöù löôøi bieáng rong chôi seõ bò “Laõo hoaù” vôùi toác ñoä khuûng khieáp cuûa aùnh saùng.

* Cho HS vieát ñoaïn vaên HS ñoïc baøi laøm GV nhaän xeùt cho ñieåm

I. Ñoaïn vaên thuyeát minh :

II. Vieát ñoaïn vaên thuyeát minh :- Goàm 4 böùôc sau :Böôùc 1 : Xaùc ñònh ñoái töôïng can thuyeát minh, chaúng haïn : 1 nhaø khoa hoïc 1 taùc phaåm vaên hoïc 1 coâng trình nghieân cöùu 1 ñieån hình ngöôøi toát, vieäc toát ….Böôùc 2 : Xaây döïng daøn yù chaúng haïn:- MB : (Maáy ñoaïn, moãi ñoaïn noùi gì)- TB : (Maáy ñoaïn, moãi ñoaïn dieãn ñaït 1 yù)- KB : (Maáy ñoaïn, moãi ñoaïn noùi gì)Böôùc 3 : Vieát töøng ñoaïn vaên theo daøn yù - Böôùc 4 : Laép raùp caùc ñoaïn vaên thaønh baøi vaên kieåm tra, söõa chöõa, boå sung

* Ghi nhôù :III. Luyeän taäp :- Höôùng daãn HS laøm baøi taäp- Nhaän xeùt

E. Höôùng daãn töï hoïc :- Ñoaïn vaên laø gì- So saùnh ñoaïn vaên töï söï vaø ñoaïn vaên thuyeát minh- Bieát vieát ñoaïn vaên vaø laäp daøn yùTrang : 134

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn - Laøm heát baøi taäp trong SGK- Chuaån bò traû baøi vieát soá 5, ra ñeà baøi vieát soá 6

Tieát : Ngaøy :

TRAÛ BAØI VIEÁT SOÁ 5 RA ÑEÀ BAØI VIEÁT SOÁ 6- GV chaám baøi, chuaån bò traû baøi phaùt baøi- GV ñoïc daãn chöùng töøng baøi laøm cuûa HS- GV nhaän xeùt : + Soá ñieån cuûa lôùp

+ Loãi chính taû + Söï tieán boä cuûa 1 soá baøi cuûa HS

+ Neâu 1 soá loãi thöôøng gaëp ñeå ruùt kinh nghieäm + Ghi ñieåm vaø soå

- Ñeà baøi vieát soá 6 : Thuyeát minh vaên hoïcÑeà : Anh (chò) haõy vieát 1 baøi vaên thuyeát minh veà nhöõng phaåm chaát cuûa “Höng Ñaïo Ñaïi Vöông Traàn Quoác Tuaán”- Ngoâ Só Lieân

Tieát : Ngaøy :

NHÖÕNG YEÂU CAÀU VEÀ SÖÛ DUÏNG TIEÁNG VIEÄT

A. Keát quaû caàn ñaït : - Naém ñöôïc yeâu caàu veà söû duïng Tieáng Vieät ôû caùc phöông dieän : Phaùt aâm, chöõ vieát, duøng töø, ñaët caâu, caáu taïoVB vaø phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ

B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûngC. Caùch thöùc tieán haønh: GV toå chöùc giôø day theo caùch keát hôïp vôùi caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûiD. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc I phaàn 1?Nhöõng caâu ôû muïc a maéc loãi gì?Cho bieát caùch söûaGiaëc giaëcDaùo raùoLeõ leû

I. Söû duïng ñuùng theo caùc chuaån muïc cuûa T.Vieät :1. Veà ngöõ aâm vaø chöõ vieát :

Trang : 135

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn Ñoãi ñoåi? Xaùc ñònh töø ngöõ ñòa phöông ôû muïc b, tìm caùc töø ngöõ toaøn daân töông öùng vôùi caùc töø ngöõ ñòa phöông aáy

* HS ñoïc phaàn (2)? Phaùt hieän vaø chöõa loãi veà töø ngöõ trong caùc caâu ñaõ chob.1. Anh aáy coù 1 nhöôïc ñieåm …. (duøng töø yeáu ñieåm laø sai).2. Ñuùng3. Ñuùng4. Ñuùng5. ….. thöù tieáng raát sinh ñoäng, phong phuù (duøng linh ñoäng chöa chuaån xaùc)a1. Caâu khoâng phaân ñònh roõ caùc thaønh phaàn traïng ngöõ vaø chuõ ngöõ.- Boû töø “Qua” ñaàu caâu- Boû töø “Cuûa” thay aèng daáu phaåy.a2. Caâu chöa ñuû 2 thaønh phaàn chính, caâu chæ laø 1 cuïm danh töø phaùt trieån daøi.- Ñoù laø long tin töôûng saâu saéc cuûa nhöõng theá heä cha anh vaøolöïc löôïng maêng non vaø xung kích, nhöõng lôùp ngöôøi seõ tieáp böôùc hoï (theâm töø ngöõ laøm chuû ngöõ)

* HS ñoïc muïc 4a1. Hoaøng hoân : Buoåi chieàu taø, muoän.- Chæ duøng trong PCNN ngheä thuaät khoâng duøng ôû PCNN haønh chính- Thay baèng “Buoåi chieàu”a2. Heát söùc : Ñöôïc duøng trong khaåu ngöõ khoâng duøng trong PCNN chính luaän, nay laø VB nghò luaän- Thay baèng “Raát”, “Voâ cuøng”

- Töø ngöõ ñòa phöông ôû (b) : Döng, môø, baåu, môøDöng môø nhöng maøBaåu baûoMôø maø

2. Veà töø ngöõ :a. …….hieân ngang ñeán phuùt choùt. ………… maø thaày giaùo truyeàn ñaït.- Soá ngöôøi maéc loãi vaø cheát vì beänh truyeàn nhieãm ñaõ giaûm daàn- Nhöõng beänh nhaân khoâng can phaûi moå maét seõ ñöôïc ñieàu trò baèng nhöõng thöù thuoác ñaëc hieäu.

3. Veà ngöõ phaùp : b1 : Caâu mô hoà, sai. Vì khoâng phaân ñònh roõ thaønh phaàn phuï ñaàu caâu vôùi chuõ ngöõ söõa- Coù ñöôïc ngoâi nhaø ngöôøi ta ñaõ laøm cho baø soáng haïnh phuùc hôn.b2, b3, b4 : Ñuùngc1 : Ñoaïn vaên khoâng sai söï lieân keát caùc caâu loäc xoän, thieáu loâgích.- T.Kieàu vaø T.Vaân laø con gaùi cuûa oâng baø Vöông Vieân Ngoaïi. Hoï soáng yean aám döôùi 1 maùi nhaø, hoaø thuaän vaø haïnh phuùc cuøng cha meï. Hoï ñeàu coù nhöõng neùt sing ñeïp tuyeät vôøi. Truyeän Kieàu laø 1 thieáu nöõ taøi saéc phaûi ghen, lieãu phaûi hôøn. Coøn T.Vaân coù neùt ñeïp ñoan trang, thuyø mò. Veà taøi thì T.Kieàu hôn haún T.Vaân. Theá nhöng naøng ñaâu coù ñöôïc höôûng haïnh phuùc4. Veà PCNN :b. Caùc töø xöng hoâ : Baåm, cuï, con- Thaønh ngöõ : Trôøi tru ñaát dieät,1 thöôùc caém duøi khoâng coù- Caùc thaønh ngöõ mang saéc thaùi khaåu ngöõ : sinh ra, coù daùm noùi gian, quaû veà laøng veà nöôùc, chaû laøm gì neân aên ….* Caùc töø ngöõ treân khoâng theå duøng trong 1 laù ñôn ñeà nghò,duø

Trang : 136

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

1. Ñöùng – quyø : Ñöôïc duøng vôùi nghóa chuaån, kjoâng theå hieän tö theá cuûa con ngöôøi, theo pheùp aån duï, bieåu hieän nhaân caùch, phaåm giaù.- “Cheát ñöùng” : Cheát hieân ngang coù khí phaùch cao ñeïp.- “Soáng quyø” : quïy luïy, heøn nhaùt Duøng töø “Ñöùng, quyø” mang tính chaát hình töôïng vaø bieåu caûm. Noùi “Cheát vinh coøn hôn soáng nhuïc” maát ñi tính hình töôïng.

1. Baøng hoaøng, chaát phaùc, baøng quan,laõn main, höu trí, uoáng röôïu, trau chuoát, noàng naøn, ñeïp ñeõ, chaët cheû.2. Töø lôùp : Phaân bieät ngöôøi theo tuoåi taùc, theá heä, khoâng coù neùt nghiaõ xaáu, phuø hôïp vôùi caâu vaên.Töø haïng : Phaân bieät ngöôøi theo phaåm chaát toát- xaáu mang neùt nghóa xaáu, khoâng phuø hôïp caâu vaên.Töø phaûi : Mang neùt nghóa :”Baét buoäc, cöôõng böùc, naëng neà”, khoâng phuø hôïp vôùi nghóa “Nheï nhaøng, vinh haïnh” cuûa vieäc “Ñi gaëp caùc vò caùch maïng ñaøn anh”Töø seõ : Neùt nghóa nheï nhaøng, phuø hôïp vôùi caâu vaên.

muïc ñích lôøi noùi cuûa CP laø khan caàu, gioáng muïc ñích cuûa 1 ñôn ñeà nghò.- Ñôn ñeà nghò laøVB thuoäc PCNN haønh chính, caùch duøng töø vaø dieãn ñaït khaùc lôøi noùi ví duï : Trong ñôn phaûi vieát : “Toâi xin cam ñoan ñieàu ñoù laø ñuùng söï thaät”, thay cho lôøi noùi : “Con daùm noùi gian thì trôøi tru ñaát dieät”II. Söû duïng hay, ñaït hieäu quaû giao tieáp cao :2. “Chieác noâi xanh”, “Caùi maùy ñieàu hoaø khí haäu”. Bieåu thò caây coái, mang tính chaát hình töôïng vaø bieåu caûm.- Chieác noâi vaø maùy ñieàu hoaø : Nhöõng vaät theå mang laïi lôïi ích cho con ngöôøi. Duøng noù ñeå bieåu thò cho caây coái vöøa coù tính tính cuï theå, taïo ñöôïc caûm xuùc thaåm myõ.3. Ñoaïn vaên duøng pheùp ñoái, pheùp ñieäp : Ai coù Suùng duøng Suùng, ai coù Göôm duøng Göôm …..- Nhòp ñieäu döùt khoaùt, khoûe khoaén : “Ai coù Suùng duøng Suùng”, “Ai coù Göôm duøng Göôm” …. Taïo cho lôøi keâu goïi mang aâm höôûng huøng hoàn vang doäi, taùc ñoäng maïnh ñeán ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe.III. Luyeän taäp :3. Ñoaïn vaên noùi veà tình caûm con ngöôøi trong ca dao . Coøn loãi trong caâu- YÙ caâu ñaàu : Tình yeâu nam nöõ, nhöõng caâu sau : Noùi veà tình caûm khaùc, khoâng nhaát quaùn- Quan heä thaây theá ñaïi töø “Hoï” ôû caâu vaø caâu 3 khoâng roõ. 1 soá töø ngöõ dieãn ñaït chöa roõ4. Caâu vaên coù tính hình töôïng cuï theå vaø tính bieåu caûm.- So saùnh caùch bieåu hieän khaùc : Chò Söù raát yeâu caùi choán naøy, nôi chò ñaõ sinh ra, nôi chò ñaõ lôùn leân.- Nhôø duøng btöø quaùn ngöõ tình thaùi : Bieát bao nhieâu. Duøng töø mieâu taû

Trang : 137

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

aâm thanh vaø hình aûnh : Oa oa caát tieáng khoùc ñaàu tieân. Duøng hình aûnh aån duï : Quaû ngoït traùi sai ñaõ thaém hoàng da deû chò

E. HD töï hoïc : - Giuùp HS söõa ñöôïc loãi trong caâu vaên, ñoaïn vaên - Laøm heát caùc baøi taäp trong SGK - Soaïn baøi “toùm taét VBTM”

Tieát : Ngaøy :

TOÙM TAÉT VAÊN BAÛN THUYEÁT MINH

A. Muïc tieâu baøi hoïc : - Toùm taét ñöôïc 1 VBTM coù noäi dung ñôn giaûn veà 1 saûn vaät, 1 danh lam thaéng caûnh, 1 hieän töôïng vaên hoïc. B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Caùch thöùc tieán haønh: GV keát hôïp vôùi caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän.D. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc I

* HS ñoïc VB “Nhaø Saøn”? VBTM veà ñoái töôïng naøo? Veà 1 söï vaät (Nhaø Saøn). 1 kieåu coâng trình kieán truùc duøng ñeå ôû cuûa ngöôøi daân mieàn nuùi.? Ñaïi yù cuûa VB laø gì? VB giôùi thieäu veà nguoàn goác, kieán truùc vaø giaù trò söû duïng cuûa nhaø saøn.? Theå chia VB laøm maáy ñoaïn chính cuûa moãi ñoaïn laø gì? 3 phaàn- MB : Töø ñaàu …. Vaên hoaù coäng ñoàng ñònh nghóa vaø neâu muïc ñích söû duïng cuûa Nhaø Saøn.- TB : Tieáp ….. Nhaø Saøn : Thuyeát minh nguoàn goác, caáu taïo vaø coâng duïng cuûa Nhaø Saøn.- KB : Coøn laïi : Khaúng ñònh giaù trò

I. Muïc ñích yeâu caàu toùm taét VBTM :II. Caùch toùm taét 1 VBTM :- Goàm 4 böôùc :- Böôùc 1 : Xaùc ñònh muïc ñích yeâu caàu toùm taét VBTM.- B2 : Ñoïc kyõ VB goác ñeå naém ñöôïc ñònh nghóa, soá lieäu, töu lieäu, nhaän ñònh, ñaùnh giaù veà ñoái töïông thuyeát minh.- B3 : Vieát VB toùm taét baèng lôøi vaên cuûa mình.- B4 : Kieåm tra söõa chöõa VB toùm taét

* Toùm taét VB : Nhaø Saøn laø coâng trình kieán truùc coù maùi che duøng ñeå ôû vaø ngöôøi söû duïng vaøo 1 soá

Trang : 138

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn thaåm myõ cuûa Nhaø Saøn

* So saùnh vieäc toùm taét VB töï söï vaø- Gioáng : Ñeàu laø hình thöùc neùt- Khaùc : + Muïc ñích : Hieåu ñöôïc taùc phaåm+ Caùch thöùc : Döïa vaøo söï vieäc chính vaø nhaân vaät chính+ Quy trình : 4 böôùc- Böùôc 1 : Ñoïc kyõ toaøn boä VB caàn toùm taét ñeå naém chaét noäi dung cuûa noù.- B2 : Löïa choïn nhöõng söï vieäc chính vaø nhaân vaät chính- B3 : Saép xeáp coát truyeän toùm taét theo 1 trình töï hôïp lyù.- B4 : Vieát baûn toùm taét baèng lôøi vaên cuûa mìnhBaøi 1 : a. Ñoái töôïng thuyeát minh cuûa VB “Tieåu daãn baøi thô Hai Cuû cuûa Ba – soâ” laø tieåu söû, söï nghieäp cuûa nhaø thô Ma-su-oâ-Ba-soâ vaø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa theå thô Hai Cö.b. Boá cuïc VB : - Ñoaïn 1 : Töø ñaàu …..M.si-ki (1867-1902) : Toùm taét tieåu söû vaø giôùi thieäu taùc phaåm cuûa Ma-su-oâ-Ba-soâ.- Ñoaïn 2 : Coøn laïi : Thuyeát minh veà ñaëc ñieåm noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa thô Hai Cö

muïc ñích khaùc. Toaøn boä nhaø saøn ñöôïc caáu taïo baèng tre, giang, nöùa, goã. Goàm nhieàu coät choáng, maët saøn, gaàm saøn, caùc khoang nhaø ñeå ôû vaø röûa raùy. Hai ñaàu nhaø coù 2 caàu thang. Nhaø saùn xuaát hieän töø thôøi Ñaù Môùi, toàn taïi phoå bieán ôû mieàn nuùi VN vaø Ñoâng Nam AÙ. Nhaø saøn coù nhieàu tieän ích : Vuøa phuø hôïp vôùi nôi cö truù mieàn nuùi, ñaàm laày, vöøa taän duïng nguyeân lieäu taïi choã, giuõ ñöôïc veä sinh vaø baûo ñaûm an toaøn cho ngöôøi ôû. Nhaø saøn ôû 1 soá vuøng mieàn nuùi nöùôc ta ñaït tôùi trình ñoä kyõ thuaät vaø thaåm myõ cao, ñaõ vaø ñang haáp daãn khaùch du lòch.Toùm taét VB thuyeát minhGoïn VB

+ Muïc ñích : Nhaän thöùc ñöôïc ñoái töôïng+ Caùch thöùc : Döïa vaøo ñònh nghóa, döõ lieäu, thoâng soá, soá lieäu, nhaän ñònh.+ Quy trình : 4 böôùc (phaàn II)

III. Luyeän taäp :Baøi 2 : a. VB “Ñeàn Ngoïc Sôn vaø hoàn thô Haø Noäi” Thuyeát minh veà 1 thaéng caûnh vaø noäi dung laø thuyeát minh vaø bieåu caûm.

* Toùm taét VB “Baøi thô Hai Cö cuûa Ba-soâ” :- Ma-su-oâ-Ba-soâ laø nhaø thô haøng ñaàu cuûa Nhaät Baûn. OÂng sinh ra ôû U-eâ-noâ xöù I-ga trong 1 gia ñình voõ só caáp thaáp. Khoaûng naêm 28 tuoåi oâng chuyeån ñeán EÂ-ñoâ sinh soáng vaø laøm thô Hai Cö vôùi buùt hieäu laø Ba-soâ. So vôùi caùc theå loaïi thô khaùc treân theá giôùi. Thô Hai Cö coù 1 soá töø vaøo loaïi ít nhaát, chæ coù 17 aâm tieát ñöôïc ngaét ra laøm 3 ñoaïn theo thöù töï thöôøng laø töø 5 ñeán 7 aâm. Thô Hai Cö thaám ñaãm tinh thaàn Thieàn Ñoâng vaø tinh thaàn Trang : 139

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn vaên hoaù phöông Ñoâng noùi chung. Nhö 1 böùc tranh thuyû maëc, Hai Cö thöôøng chæ duøng nhöõng neùt chaám phaù, chæ gôïi chöù khoâng taû,chöùa raát nhieàu khoaûng troáng cho trí töôûng töôïng cuûa ngöôøi ñoïc. Cuøng vôùi ngheä thuaät vöôøn caûnh, hoa ñaïo, traø ñaïo, hoäi hoaï, tieåu thuyeát …. Thô Hai Cö laø 1 ñoùng goùp lôùn cuûa Nhaät Baûn vaøo kho taøng vaên hoaù nhaân loaïi.* Toùm taét VB “ñeàn Ngoïc Sôn vaø hoàn thô Haø Noäi” :- Ñeán thaêm ñeàn Ngoïc Sôn, hình töôïng kieán truùc ñaàu tieân gaây aán töôïng laø Thaùp Buùt, ñaøi Nghieâm. Thaùp Buùt döïng leân nuùi Ngoïc Boäi, ñænh thaùp coù ngoïn buùt troû leân trôøi xanh, treân mình thaùp laø 3 chöõ “Taû Thanh Thieân’ (Vieát leân trôøi xanh) ñaày keâu haõnh. Caïnh Thaùp Buùt laø Coång Ñaøi nghieân. Goïi laø Ñaøi Nghieân, bôûi hình töôïng coång naøy laø “Caùi Ñaøi” ñôõ “Nghieân Möïc” hình traùi ñaøo trait baèng ñaù, ñaët treân ñaàu 3 chuù each vôùi thaâm yù saâu xa “Ao nghieân, nuoäng chöõ’. Phía sau Ñaøi Nghieân caàu Theâ Huùc noái sang Ñaûo Ngoïc- nôi toaï laïc ngoâi ñeàn thieâng giöõa rì raøo soùng nöôùc.* HS töï hocï : - HS bieát caùch toùm taét VBTM- Laøm heát baøi taäp- Soaïn baøi “Hoài troáng coå thaønh”- La Quaùn Trung- Traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

TOÙM TAÉT VAÊN BAÛN THUYEÁT MINHÑoïc Theâm : Taøo Thaùo Uoáng Röôïu Luaän Anh Huøng

(Trích : Tam Quoác Dieãn Nghóa – La Quaùn Trung)

A. Muïc tieâu : - Hieåu ñöôïc tính caùch nhaân vaät Tröông phi vaø yù nghóa cuûa vaán ñeà “Trung thaønh hay phaûn boäi” maø taùc giaû muoán ñaët ra trong ñoaïn trích. B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Caùch thöùc tieán haønh: GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc phöông phaùp ñoïc saùng taïo, gôïi tìm, keát hôïp trao ñoåi, thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi.D. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc tieåu daãn* “Tam Quoác Dieãn Nghóa” thuoäc loaïi

I. Taùc giaû – taùc phaåm :- Hoài thöù 28 cuûa taùc phaåm

Trang : 140

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn tieåu thuyeát chöông hoài,ñaëc ñieåm noåi baäc laø keå laïi söï vaät theo trình töï thôøi gian. Tính caùch nhaân vaät theå hieän qua haønh ñoäng vaø ñôùi thoaïi, ra ñôøi vaøo cuoái thôøi Nguyeân – ñaàu thôøi Minh.

* Trööong Phi : Tröông Döïc Ñöùc* Quan Coâng : Quan Vuõ töï Vaân Tröôøng

? Em haõy xaùc ñònhdaïi yù cuûa ñoaïn trích

* HS ñoïc VB? Em haõy phaân tích nhaân vaät Tröông Phi qua ñoaïn trích?- Ñoù laø 1 duõng töôùng, 1 ngöôøi anh huøng long laãy cuûa Tam Quoác : Mình cao 8 thöôùt nhö tieáng saám ñoäng, tính tình noùng naûy, ngay thaúng, cöông tröïc, ñôn giaûn. “Thaúng nhö laøn teân baén, saùng nhö taám göông soi”? Vì sao Tröông Phi laïi haønh ñoäng nhö vaäy?- Tin töùc khoâng thoâng, quan ñieåm : Trung thaàn, khoâng thôø 2 chuû, thaø cheát chöù khoâng chòu ñaàu haøng, chòu nhuïc. Trong con maét cuûa Tröông Phi Quan Coâng laø 1 keû phaûn boäi, vaâng leänh Taøo Thaùo ñeå löøa baét mình.? Em haõy tìm 10 ñoäng töø theå hieän tính caùch cuûa Tröông phi trong ñoaïn Trích?

? Quan Coâng rôi vaøo hoaøn caûnh baát

* Toùm taét ñoaïn trích :- Vì söï an toaøn cuûa 2 chò daâu (Can, mi vôï Löu Bò, anh keát nghóa cuûa Quan Vuõ (Vaân Tröôøng)). Quan Vuõ ñaønh chaáp nhaän haøng Taøo Thaùo. Ñöôïc Taøo Thaùo ñoái xöû cöïc haäu, duøng moïi caùch nua chuoäc, vöøa bieát tin Löu Bò, Quan Coâng ñaõ laäp töùc hoä toáng 2 chò, vöôït 5 cöûa aûi, cheùm 6 töôùng Taøo, quyeát chí ñi tìm anh. Ñeán Coå Thaønh cöûa quan thöù 6, vieân töôùng traán thaønh laø Tröông Phi- Ngöôøi em keát nghóa cuûa Quan Coâng möøng rôõ voâ cuøng …..ngôø ñaâu …..* Ñaïi yù : Mieâu taû tính cöông tröïc, maïnh meõ cuûa Tröông Phi, long trung nghóa, khieâm nhöôøng cuûa Quan Vuõ. Ñoàng thôøi theå hieän maïnh meõ cuûa Quan Vuõ khi gieát cheát keû thuø, an hem ñoaøn tuï.II. Tìm hieåu VB :1. Hình töôïng nhaân vaät cuûa Tröông Phi : (Tröông Töï Ñöùc)- Tính caùch Tröông Phi noùng naûy, boäc tröïc ñôn giaûn. Song tröôùc tình theá xaùc ñònh Quan Coâng trung thaønh hay phaûn boäi. Tröông phi khoâng hoaøn toaøn ñôn giaûn chuùt naøo. Tröông Phi heát söùc can troïng “Phi nghe xong …. Ñaâm Quan Coâng”

- 10 ñoäng töø : Nghe, maëc, vaùc, leân, ñi taét, trôïn, veånh, hoø theùt, muùa, ñaâm theå hieän 10 haønh ñoäng lieân tieáp trong im laëng maø soâi suïc baõo taùp beân trong. Ñoù laø söï giaän döõ ôû möùc ñoä cao nhaát. Toùm laïi : Tính caùch cuûa Tröông Phi laø cöông tröïc, nhöng coù 2 maët : Thaúng thaén, noùi laø laøm, deã daãn ñeán lo ãmaûng, thoâ baïo.

Trang : 141

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ngôø vaø khoù khaên nhö theá naøo? Vöôït qua 5 cuûaê quan, cheùm 6 töôùng Taøo, tröôùc sau Quan Coâng vaãn coi Taøo laø keû thuø. Ñeán Coå Thaønh cöûa quan thöù 6 , vieân töôùng chaën oâng laø Tröông Phi- em keát nghóa.? Vì sao Quan Coâng chaún noùi chaúng raèng, cheùm rôi ñaàu Saùi Döông?- Vì ñoù laø caùch thanh minh toát nhaát, nhanh coáng vaø coù hieäu quaû ñeå chöùng toû loøng trung thaønh cuûa mình tröôùc ngöôøi an hem keát nghóa. Maâu thuaãn ñaõ ñöôïc giaûi quyeát.? Em nhaän xeùt gì veà vai troø cuûa nhaân vaät Quan Coâng? Trong ñoaïn trích??Taùc giaû“Hoài Troáng Coå Loa Thaønh”baèng maáy caâu?Quan Coâng chaúng noùi 1 lôøi..Ñaõ laên xuoáng ñaát? Theo em, Hoài Troáng Coå Loa Thaønh coù yù nghóa nhö theá naøo?

* HS ñoïc VB

2. Hình töôïng nhaân vaät Quan Coâng :- Trung nghóa, duõng maõnh,khieâm nhöôøng, trong luùc “Tình ngay lyù gian”, Quan Coâng khoâng theå daêng daïc, ñaøng hoaøng,maø phaûi töï keâu oan.

Quan Coâng ñoùng vai troø phuï, coát ñeå soi chieáu, laøm noåi baät nhaân vaät Tröông Phi.3. AÂm vang Hoài Troáng Coå Thaønh :* Ñaây khoâng phaûi laø hoài troáng thuùc quaân trong caùc traän ñaùnh maø laø :- Hoài troáng thöû thaùch, thaùch thöùc- Hoài troáng minh oan cho Quan Coâng- Hoài troáng bieåu töôïng cho loøng trung nghóa, cho tinh thaàn duõng caûm- Hoài troáng ñoaøn tuï anh em.* Taøo Thaùo uoáng röôïu luaän anh huøng : 1. Noäi dung :- Luùc naøy, phía Löu Bò chöa coù ñaát laäp nghieäp, phaûi soáng nhôø Taøo Thaùo. Sau traän xích Bích, giuùp Ñoâng Ngoâ beû gaõy cuoäc Nam tieán cuûa Taøo Thaùo, Löu Bò nhaãn nhòn ñeå chôø thôøi cô, chöa coù caùch thoaùt thaân, neân Löu Bò töï tìm caùch daáu mình, khoâng ñeå Taøo Thaùo nghi ngôø.2. Ngheä thuaät :- Ñaây laø ñoaïn keå theo söï daãn daét cuûa taùc giaû. 1 cuoäc troán tìm giöõa 1 ngöôøi quyeát troán vaø 1 keû quyeát tìm. Löu Bò suyùt loä dieän, khi giaät mình ñaùnh rôi caû ñuõa.

E. HD töï hoïc : - HS toùm taét ñöôïc ñoaïn trích- Phaân tích dieãn bieán taâm traïng nhaân vaät Tröông Phi vaø Quan

Coâng- Naém ñöôïc noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích“Taøo Thaùo

uoáng röôïu luaän anh huøng”Trang : 142

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

- Soaïn baøi : “Tình caûnh Leû loi cuûa Chinh Phuï Ngaâm”- Traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

LAÄP DAØN YÙ BAØI VAÊN NGHÒ LUAÄN

A. Naém ñöôïc : - Naém ñöôïc cuûa vieäc laäp daøn yù vaø caùch thöùc laäp daøn yù cho baøi vaên nghò luaän B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Caùch thöùc tieán haønh: GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi, thaûo luaän, kieåm tra, traû lôøi caâu hoûi.D. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc I* HS ñoïc muïc II? Em haõy cho bieát 1 moâ hình baøi vaên nghò luaän

* HS ñoïc ví duï /89? Baøi vaên caàn saùng toû veán ñeà gì? Saùch laø phöông tieän cung caáp tri thöùc cho con ngöôøi, giuùp con ngöôøi tröôûng tröôûng thaønh vaø maët nhaän thöùc.? Saùch laø gì? Saùch laø saûn phaåm tinh thaàn kyø dieäu cuûa con ngöôøi, noù ghi laïi nhöõng hieåu bieát veà theá giôùi töï nhieân vaø XH, ñaõ ñöôïc loaøi ngöôøi tích kuyõ haøng nghìn naêm? Saùch coù taùc duïng nhö theá naøo? Môû mang söï hieåu bieát cho con ngöôøi veà theá giôùi töï nhieân vaø XH.? Thaùi ñoä ñoái vôùi saùch vaø ñoïc saùch nhö theá naøo? Traân troïng, giöõ gìn, baûo quaûn, ñoïc 1 caùch nghieâm tuùc, coù suy nghó.? Saùch laø saûn phaåm thuoäc lónh vöïc naøo cuûa con ngöôøi? Laø saûn phaåm tinh thaàn cuûa con ngöôøi

I. Taùc duïng cuûa vieäc laäp daøn yù :II. Caùch laäp daøn yù baøi vaên nghò luaän :- Moâ hình : Ñeà baøi (Caùi cho tröôùc mang tính chaát baét buoäc) daøn yù (Caùi töï xaây döïng, mang tính saùng taïo) Baøi vaên (Saûn phaåm ngoân ngöõ cuï theå, hoaøn chænh)1. Tìm yù cho baøi vaên : ? Saùch chòu aûnh höôûng cuûa thôøi gian vaø khoâng gian khoâng? Saùch laø phöông tieän coù theå giuùp ta vöôït qua khoâng gian vaø thôøi gian? Saùch ñem laïi cho con ngöôøi nhöõng hieåu bieát gì veà töï nhieân vaø XH? Giuùp ta nhaän thöùc ñöôïc caùc söï vaät, hieän töôïng vaø quy luaät vaän ñoäng cuûa caùc söï vaät, hieän töôïng aáy trong töï nhieân vaø XH? Sach coù taùc duïng nhö theá naøo ñoái vôùi cuoäc soáng rieâng tö? Giuùp ta naâng cao hieåu bieát kyõ naêng nhaän bieát veà baûn thaân “Bieát mình laø ai, ñang quan heä vôùi ai, trong hoaøn caûnh naøo”, ñeå bieát ñoái nhaân xöû theá haøi hoaø hôn.

Trang : 143

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ? Saùch phaûn aùnh, löu laïi nhöõng thaønh töïu gì cuûa nhaân loaïi? Veà khoa hoïc vaø kinh nghieäm soáng cuûa nhaân loaïi.? Thaùi ñoä ñoái vôùi caùc loaïi saùch? Phaûi bieát choïn loïc saùch toát maø ñoïc, loaïi boû saùch xaáu. Khi ñoïc saùch toát coá gaéng vaän duïng laøm theo.? Ñoïc saùch nhö theá naøo laø toát nhaát? Ñoïc phaûi coù suy nghó, phaûi coù ghi cheùp, ñoái chieáu vôùi thöïc teá ñeå vaän duïng laøm theo.* HD HS laøm baøi taäp Baøi taäp 1 :a. Coù theå boå sung 1 soá yù coøn thieáu :- Ñöùc vaø taøi coù quan heä khaêng khít vôùi nhau trong moãi con ngöôøi.- Caøn phaûi thöôøng xuyeân hoïc taäp, reøn kuyeän, phaán ñaáu ñeå coù caû taøi laãn ñöùc.b. Laäp daøn yù cho baøi vaên :- MB : Giôùi thieäu lôøi daïy cuûa Chuû Tòch HCM Ñònh höôùng tö töôûng cuûa baøi vieát- TB : Giaûi thích caâu noùi cuûa chuû tòch HCM Lôøi daïy cuûa Baùc coù yù nghóa saâu saéc ñoái vôùi vieäc reøn luyeän tu döôõng cuûa töøng caù nhaân.- KB : Caøn thöôøng xuyeân hoïc taäp, reøn luyeän, phaán ñaáu ñeå coù caû taøi laãn ñöùc.Baøi taäp 2 :- MB : Neâu yù nghóa keát quaû cuûa caâu tuïc ngöõ : Neâu khoù khaên khaùch quan khi ta laøm 1 vieäc gì ñoù.- TB : + Maët ñuùng : Moïi coâng vieäc ít nhieàu chòu aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän khaùch quan veà thôøi gian, khoâng gian, phöông tieän vaät chaát hieäu quaûcuûa coâng vieäc cuõng bò haïn cheá+ Maët chöa ñuùng : Ngoaøi söï chi phoái cuûa ñieàu kieän khaùch quan

2. Laäp daøn yù :(1) Môû baøi : Neâu luaän ñeà (tröïc tieáp vaø giaùn tieáp)(2) Thaân baøi :+ Trình baøy luaän ñieåm 1 : Luaän cöù A Luaän cöù B+ Trình baøy luaän ñieåm 2 : Luaän cöù A Luaän cöù B+ Trình baøy luaän ñieåm 3 : Luaän cöù A Luaän cöù B(3) Keát baøi : Khaúng ñòh vai troø vaø taùc duïng cuûa saùch ñoái vôùi con ngöôøiIII. Luyeän taäp :

Trang : 144

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn coøn coù yeáu toá noå löïc cuûa baûn thaân moãi ngöôøi khi laøm 1 vieäc gì ñoù. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù yù chí vaø nghò löïc thì möùc ñoä aûnh höôûng cuûa khoù khaên khaùch quan laø thaáp nhaát, nhöõng ngöôøi deõ naûn chí thì aûnh höôûng raát lôùn.+ Baøi hoïc :Baûn lónh, yù chí, nhgò löïc cuûa moãi ngöôøi luoân mang tính quyeát ñònh cho hieäu quûa cuûa coâng vieäc* Keát baøi : Khaúng ñònh maët tích cöïc cuûa khoù khaên khaùch quan laø ñieàu kieän ñeå con ngöôøi reøn luyeän vaø tröôûng thaønh.E. HD töï hoïc : - Bieát caùch xaây döïng daøn yù 1 baøi vaên nghò luaän

- Laøm heát baøi taäp trong SGK- Naém ñöôïc noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích“Taøo Thaùo

uoáng röôïu luaän anh huøng”- Soaïn baøi : “Truyeän Kieàu”- Traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

TRUYEÄN KIEÀU – (Nguyeãn Du 1765-1820) Phaàn I : Taùc giaû

A. Keát quaû caàn ñaït : - Giuùp HS hieåu ñöôïc tieåu söû cuûa taùc giaû, ñaëc ñieåm chính cuûa söï nghieäp saùng taùc cuûa Nguyeãn Du ñaëc ñieåm noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa Kieàu vaø caùc ñoaïn trích B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Caùch thöùc tieán haønh: GV toå chöùc giôø daïy theo caùch keát hôïp caùc thaûo luaän, kieåm tra, traû lôøi caâu hoûi, ñoïc saùng taïo.D. Tieán trình daïy hoïc :1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc tieåu daãn /92? Em haõy toùm taét sô löôïc cuoäc ñôøi cuûa Ng.Du?- Thôøi thô aáu vaø thanh nieân soáng

I. Cuoäc ñôøi :

Trang : 145

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn sung tuùc vaø haøo hoa ôû Thaêng Long trong nhaø anh tran Nguyeãn Khaûn. Töøng ñoã 3 tröôøng.- 10 naêm gioù buïi lang thang ôû queâ vôï, rôøi queâ trong caûng ngheøo tuùng.- Töøng möu ñoà choáng Taây Sôn, nhöng that baïi, bò baét roài baét ñöôïc tha veà aån data ôû queâ noäi.- Laøm quan baát ñaéc dó döôùi trieàu Nguyeân Gia Long, roài oám maát ôû Hueá.? Töø cuoäc dôøi Nguyeãn Du, yeáu toá naøo aûnh höôûng tôùi söï nghieäp saùng taùc VH cuûa oâng? (Hoaøn caûnh XH, thôøi ñaïi, queâ höông, gia ñình ….)

* HS ñoïc phaàn II, muïc (1)? Keå teân caùc taäp thô chöõ Haùn cuûa Nguyeãn Du, toùm taét giaù trò thô chöõ Haùn cuûa Nguyeãn Du?- Coù 249 baøi :+ 78 baøi : Taùc phaåm “Thanh Hieân thi Taäp”(chöõ Haùn), Vieát tröôùc khi laøm quan nhaø Nguyeãn.+ 40 baøi : Taùc phaåm “Nam Trung Taïp Ngaâm”(Chuõ Haùn), Vieát thôøi gian laøm quan ôû Hueá, Quaõng Bình+ 131 baøi : Taùc phaåm “Baéc haønh taïp luïc” (Chöõ Haùn), Vieát trong thôøi ñi xöù T.Quoác.

? Nguyeãn Du coù nhöõng taùc phaåm naøo ñöôïc saùng taùc baèng chöõ Noâm?

- AÛnh höôûng cuûa queâ höông - gia ñình – nhöõng vuøng vaên hoaù : + Queâ cha ôû Haø Tónh, nuùi hoàng, soâng lam anh kieät, ngheøo khoå.+ Queâ meï ôû kinh Baéc haøo hoa, caùi noâi cuûa daân ca quan hoï.+ Nôi sinh ra vaø lôùn leân : Kinh thaønh Thaêng Long nghìn naêm vaên hieán.+ Queâ vôï ôû ñoàng hoaù Thaùi Bình.+ Gia ñình quan laïi coù danh voïng loùn, hoïc vaán cao noåi tieáng. Nhöõng ñieàu naøy, aûnh höôûng saâu naëng ñeán söï nghieäp vaên hoïc cuûa Nguyeãn Du, taïo nhöõng neùt rieâng ñoäc ñaùo trong thô vaên chöõ Haùn vaø chöõ Noâm. II. Söï nghieäp vaên hoïc :1. Caùc saùng taùc chính :- Coù 249 baøi 3 taäp : “Thanh Hieân Thi Taäp” (78 baøi), vieát tröôùc khi laøm quan vôùi nhaø Nguyeãn. “Nam Trung Taïp Ngaâm” (40 baøi) vieát trong thôøi gian laøm quan ôû Hueá, Quaûng Bình. “Baéc Haønh Taïp Luïc” (131 baøi) vieát trong thôøi gian xuaát xöù Trung Quoác.* “Baéc Haønh Taïp Luïc” :- Pheâ phaùn cheá ñoä phong klieán Trung Hoa chaø ñaïp leân quyeàn soáng cuûa con ngöôøi.- Ca ngôïi nhöõng anh huøng, ngheä só taøi hoa.- Caûm thoâng vôùi nhöõng thaân phaän ngheøo khoå ngöôøi phuï nöõ taøi hoa baïc meänh.* Saùng taùc baèng chöõ Noâm : - “Truyeän Kieàu” (3254 caâu thô luïc baùt) töø tieåu thuyeát chöông hoài baèng vaên xuoâi chöõ Haùn “Kim Vaân Kieàu Truyeän”Thanh Taâm Taøi Nhaân (T.Quoác)- “Vaên chieâu hoài” vieát bbaèng

Trang : 146

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

* HS ñoïc muïc (2)? Coù theå khaùi quaùt baèng 1 töø toaøn boä thô vaên cuûa Nguyeãn Du?- Chöõ tình ngöôøi

theå thô song thaát luïc baùt.2. Ñaëc ñieåm veà noäi dung vaø ngheä thuaät vaên Nguyeãn Du :- Khoâng phaûi chuû yeáu noùi chí höôùng quaân töû maø theå hieän tình caûm chaân thaønh, caûm thoâng saâu saéc cuûa taùc giaû ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa con ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng con ngöôøi nhoû beù, nhöõng soá phaän baát haïnh, nhöõng phuï nöõ taøi hao baïc meänh.-Ngheät thuaät : Hoïc vaán uyeân baùc thaønh coâng trong nhieàu theå loaïi thô ca : Nguõ ngoâ, that ngoân, ca, haønh.- Thô luïc baùt, song that luïc baùt. Chöõ Noâm leân ñeán tuyeät ñænh thi ca coå Trung Ñaïi.

E. HD töï hoïc : - Toùm taét ñöôïc cuoäc ñôøi cuûa Nguyeãn Du.- Caùc saùng taùc chính cuûa Nguyeãn Du- Ñaëc ñieåm noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa Nguyeãn Du- Soaïn baøi : “Phong caùch ngheä thuaät ngoân ngöõ”

Tieát : Ngaøy :

PHONG CAÙCH NGOÂN NGÖÕ NGHEÄ THUAÄT

A. Muïc tieâu : - Naém ñöôïc khaùi nieäm ngoân ngöõ ngheä thuaät, phong caùch ngoân ngöõ ngheä thuaät vôùi caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa noù B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình daïy hoïc : 1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc I? NNNT laø gì?

? Coù maáy loaïi NNNT? 3 loaïi- Ngoân ngöõ töï söï trong truyeän tieåu thuyeát …..- Ngoân ngöõ ca dao, veø, thô …

I. Khaùi nieäm ngoân ngöõ ngheä thuaät :- Laø ngoân ngöõ gôïi hình, gôïi caûm ñöôïc duøng trong VB ngheä thuaät

- Ngoân ngöõ ngheä thuaät khoâng

Trang : 147

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn - Ngoân ngöõ saân khaáu : Kòch, cheøo ….? Ngoân ngöõ ngheä thuaät thöïc hieän chöùc naêng gì? * HS ñoïc muïc (II)? Tính hình töôïng laø gì?Ví duï : Baøi ca dao veà hoa sen : “Trong ñaàm gì ñeïp baèng senLaù xanh boâng traéng laïi chen nhò vaøng” Nhò vaøng, boâng traéng, laù xanhGaàn buøn maø chaúng hoâi tanh muøi buøn” Qua 1 loaït hình aûnh : Laù xanh, boâng traéng, nhò vaøng …..ngöôøi ñoïc noåi leân hình töôïng “Sen” vôùi yù nghóa : Baûn lónh cuûa caùi ñeïp : Ngay ôû trong moâi tröôøng xaáu noù cuõng khoâng bò tha hoùa.? Tính truyeàn caûm laø gì?Ví duï : “Gioù ñöa caây caûi veà trôøi, Rau raêm ôû laïi chòu lôøi ñaéng cay” (Ca dao) “Khi tænh röôïu luùc taøn canhGiaät mình,mình laïi thöông mình xoùt xa” (N.Du) “Ñöa ngöôøi ta khoâng ñöa qua soâng Sao coù tieáng soùng ôû trong loøng? Boùng chieàu khoâng thaém khoâng vaøng voït, Sao ñaày hoaøng hoân trong aùnh maét”(Thaâm taâm)* HS ñoïc phaàm (3)Ví duï : Trong “Truyeän Kieàu” ôû nhöõng tình huoáng khaùc nhau, “Traêng” coù nhöõng hình aûnh khaùc nhau“Vaàng traêng vaèng vaëc giöõa trôøiÑinh ninh 2 mieäng 1 lôøi song song”“Vaàng traêng ai xeû laøm ñoâiNöûa in goái chieác, nöõa soi daëm tröôøng”Ví duï : “Traêng saùng, traêng xa, traêng roäng quaù

(Xuaân Dieäu)

chæ thöïc hieän chöùc naêng thoâng tin, maø coøn thöïc hieän chöùc naêng thaåm myõ : Bieåu hieän caùi ñeïp vaø khôi gôïi, nuoâi döôõng caûm xuùc thaåm myõ ôû ngöôøi nghe vaø ngöôøi ñoïc.II. Caùc ñaëc tröng cuûa PCNN Ngheä Thuaät :1. Tính hình töôïng :- Tính hình töôïng thoâng qua caùch dieãn ñaït 1 heä thoáng caùc hình aûnh, maøu saéc, bieåu töôïng ….ñeå ngöôøi ñoïc duøng tri thöùc, voán soáng cuûa mình lieân töôûng, suy nghó vaø ruùt ra nhöõng baøi hoïc nhaân sinh nhaát ñònh.- Tính hình töôïng coù theå thöïc hieän thoâng qua caùc bieän phaùp tu töø aån duï, hoaùn duï, so saùnh, ñieäp aâm …2. Tính truyeàn caûm :- Tính truyeàn caûm trong NNNT theå hieän ôû choã laøm cho ngöôøi ñoïc cuøng vui buoàn, yeâu thích, caêm giaän, töï haøo ….nhö chính ngöôøi vieát. Söùc maïnh cuûa NNNT laø taïo ra söï ñoàng caûm saâu saéc giöõa ngöôøi vieát vaø ngöôøi ñoïc.

3. Tính caù theå hoaù :- Tính caù theå hoaù cuûa ngoân ngöõ ngheä thuïaât laø khaùi nieäm coù noäi haøm roäng, bao goàm caùch theå hieän rieâng, 1 tình huoáng, 1 taâm traïng, 1 tính caùch ….- Tính caù theå hoaù cuõng theå hieän ôû neùt rieâng trong caùch dieãn ñaït töøng söï vieäc, töøng hình aûnh, tình huoáng khaùc nhau trong taùc phaåm.- Tính caù theå hoaù taïo cho ngoân ngöõ ngheä thuaät nhöõng saùng taïo môùi laï, khoâng truøng hôïp.III. Luyeän taäp :

HD HS laøm baøi taäp :

Trang : 148

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn Baøi taäp 1 :Nhöõng pheùp tu töø thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå taïo ra tính hình töôïng cho ngoân ngöõ ngheä thuaät laø: So saùnh, aån duï, hoaùn duï.* So saùnh : “Soâng trong caùt, cheát vuøi trong caùt Nhöõng traùi tim nhö ngoïc saùng ngôøi” (Toá Höõu) “Coâng cha nhö nuùi thaùi sôn Nghóa meï nhö nöôùc trong nguoàn chaûy ra” (Ca dao) “Treû em nhö buùp treân caønh Bieát aên nguû, bieát hoïc haønh laø ngon” (H.C Minh)* AÅn duï : “Chæ coù thuyeàn môùi hieåu Bieån meânh mang nhöôøng naøo Chæ coù bieån môùi bieát Thuyeàn ñi ñaâu, veà ñaâu” (Xuaân Quyønh)* Hoaùn duï : “Moät caây laøm chaúng neân non

Ba caây chuïm laïi neân hoøn nuùi cao” (Ca dao) “AÙo naâu lieàn vôùi aùo xanh Noâng thoân cuøng vôùi thò thaønh ñöùng leân” (Toá Höõu)

Baøi taäp 2 : Tính hình töôïng ñöôïc xem laø tieâu bieåu nhaát trong caùc ñaëc tröng vì:- Laø Phöông tieän laø muïc ñích saùng taïo ngheä thuaâtj- Trong hình töôïng ngoân ngöõ ñaõ coù nhöõng yeáu toá gaây caûm xuùc vaø truyeàn caûm- Caùch löïa choïn töø ngöõ, söû duïng caâu ñeå xaây döïng hình töôïng ngheä thuaät- Theå hieän caù theû saùng taïo ngheä thuaätBaøi taäp 3 :a. Canh caùnh : Thöôøng tröïc vaø day döùt, traên trôû boaên khoaên.b. Raéc : Haønh ñoäng ñaùng caêm giaänc. Gieát : Haønh vi toäi aùc muø quaùng.Baøi taäp 4 :* Gioáng nhau :- Ñeàu laáy caûm höùng töø muøa thu- Ñeàu xaây döïng thaønh coâng hình töôïng muøa thu* Khaùc nhau :- Söû duïng caùc töø ngöõ, hình aûnh khaùc nhau- Nhòp ñieäu khaùc nhau* HD töï hoïc :- Khaùi nieäm veà NNNT- Tính hình töôïng, tính truyeàn caûm, tính caù theå hoaù laø gì?- Laøm heát caùc baøi taäp trong SGK- Soaïn baøi : “Trao Duyeân”, “Noõi Thöông Mình”- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

Trang : 149

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

TRAO DUYEÂNNOÅI THÖÔNG MÌNH

A. Muïc tieâu : - HS hieåu ñöôïc taâm traïng dieãn bieán phöùc taïp ñaày maâu thuaån, beá taéc cuûa Truyeän Kieàu trong ñeâm Trao Duyeân. - Hieåu ñöôïc tình caûm trôù treâu maø Truyeän Kieàu phaûi ñöông ñaàu- buoäc phaûi chaáp nhaän thaân phaän kyõ nöõ tieáp khaùch laøng chôi. B. Phöông tieän thöïc hieän : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình daïy hoïc : 1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc tieåu daãn- Toaøn boä Truyeän Kieàu laø 1 bi kòch. Ñaây laø bi kòch nhoû trong bi kòch lôùn ñoù* HS ñoïc VB? Boá cuïc VB nhö theá naøo?“Caäy em ……thôm laây”

“Chieác vaønh …. Thaùc oan”

“Keå laøm …. Töø ñaây”? Ñoaïn thô laø lôøi cuûa ai noùi vôùi ai? Trong taâm traïng nhö theá naøo? Ñoaïn thô laø lôøi daën doø, taâm söï cuûa Truyeän Kieàu ñoái vôùi thuyù Vaân, caäy nhôø em gaùi 1 vieäc thieâng lieâng, trong taâm traïng ñau ñôùn, tuyeät voïng.* HS ñoïc 12 caâu ñaàu.? ÔÛ 2 caâu ñaàu, em thaáy coù gì baát thöôøng, haõy tìm caùch lyù giaûi?- “Caäy”, “Chòu”, “Laïy”+ Taùc giaû khoâng duøng töø “Nhôø”, “Nhaän”Thuyù Kieàu laø chò maø phaûi laïy Thuyù Vaân.+ Duøng töø “Nhôø” seõ giaûm söï khoù noùi cuûa Kieàu “Nhaän” coù phaàn naøo töï nguyeän- Thaùi ñoä laïy roài môùi thöa kính can, trang troïng, Kieàu ñaõ coi Vaân laø aân

I. Tieåu daãn :

II. Phaân tích :* Boá cuïc : 3 phaàn- 12 caâu ñaàu : Kieàu tìm caùch thuyeát phuïc, trao duyeân cho Thuyù Vaân- 14 caâu tieáp : Kieàu trao kyû vaät vaø daën theâm em.- 8 caâu cuoái : Thuyù Kieàu ñau ñôùn ñeán ngaát ñi

1. Dieãn bieán taâm traïng cuûa Thuyù Kieàu trong 12 caâu ñaàu :- Ñang ñaén ño Kieàu ñoät ngoät yeâu caàu Thuyù Vaân ngoài leân cho mình laïy roàii môùi noùi tieáp.ñieäp aâm ….- Duøng töø “Caäy, chòu’ laøm taêng söï ñau ñôùn, khoù noùi cuûa Kieàu. Coøn töø “Laïy” : Chò maø laïy em, thaät phí lyù nhöng raát hôïp lyù, Kieàu ñaõ coi Vaân nhö aân nhaân soá 1 cuûa ñôøi mình.- Ngoân ngöõ cuûa N.Du ôû ñoaïn

Trang : 150

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn nhaân soá 1 cuûa ñôøi mình.? Theo em 6 caâu coøn laïi trong ñoaïn naøy noùi veà ñieàu gì? Veà lyù leõ trao duyeân cuûa Kieàu.“Giöõa ñöôøng ….maëc em” lôøi trao duyeân chính thöùc nhöng ñaõ döa ra yù raøng buoäc Thuyù Vaân, ñeå Thuyù Vaân ñònh lieäu.- 4 caâu coøn laïi nhaéc laïi vaén taét moái tình dôõ dang Kim- Kieàu ñaønh choïn caùch hi sinh vì chöõ hieáu.“Ngaøy xuaân … nöôùc non” laø yeâu caøu chính thöùc cuûa Kieàu vôùi Vaân.* HS ñoïc ñoaïn 2 : “Chieác vaønh … thaùc oan”? “Cuûa chung” khaùc vôùi “Cuûa tin” nhö theá naøo?- Cuûa chung : Cuûa Kim Troïng, Thuyù Kieàu- Cuûa tin : “Cuûa Thuyù Vaân, hoàn cuûa Thuyù Kieàu taùc göûi vaøo caû tin ñoù.? Em hieåu nhö theá naøo laø ngöôøi meänh baïc?- Ngöôøi coù soá meänh baïc beõo, khoâng may maén, nhieàu baát haïnh, khoâng thoaùt ra ñöôïc nhö 1 ñònh meänh.? Töø caâu “Mai sau duø … thaùc oan”. Kieàu ñaõ töôûng töôïng vaø hình dung töông lai cuûa mình nhö theá naøo?- Ñoù laø 1 töông lai muø mòt, theâ thaûm, töôûng töôïng caûnh mình cheát oan, cheát haän. Hoàn taû tôi bay vaät vôø trong gioù, khoâng sao sieâu thoaùt ñöôïc, nhöng vaãn mang naëng lôøi theà.* HS ñoïc 8 caâu coøn laïi :? Ñoaïn naøy, Kieàu chuû yeáu noùi chuyeän vôùi ai? Vì sao?- Töø choã nhaän mình ra laø ngöôøi baïc meänh, giôø nay Kieàu nhaän mình laø ngöôøi phuï baïc coù loãi lôùn vôùi chaøng Kim. Kieàu muoán taï loãi vôùi chaøng, duø chaøng khoâng ôû ñoù. Vì theá ñang noùi 1 mình.? Caùi laïy ôû ñoaïn naøy khhong khaùc gì vôùi caùi laïy ôû ñoaïn ñaàu?- “Laïy” ñoaïn ñaàu : Laïy Thuyù Vaân, ñeå trao duyeân cho Thuyù Vaân.- “Laïy” ñoaïn cuoái : Caùi laïy vónh bieät

naøy keát hôïp haøi hoaø giöõa caùch noùi trang troïng,vaên hoaù, vaên chöông quyù toäc vôùi caùch noùi giaûn dò, noâm na.

2. Dieãn bieán cuûa Thuyù Kieàu trong 14 caâu tieáp :- Nuoát nöôùc maét, Kieàu trao luïi cho Vaân kæ vaät hoài 2 ngöôøi ñính öùôc. Chieác thoa laø kyõ nieäm khôûi ñaàu trao duyeân : “Tôø maây” ghi lôøi theà öôùc

- Tay kieàu run run trao kæ vaät cho Vaân maø long Kieàu thoån thöùc, tieác nuoái. Taâm traïng Kieàu ñau ñôùn, doàn daäp.- Kieàu töôûng töôïng ra caûnh mình cheát oan, cheát haän. Hoøn taû tôi bay vaät vôø trong gioù, khoâng sao sieâu thoaùt ñöôïc, nhöõng vaãn mang naëng lôøi theà.

3. Dieãn bieán taâm traïng Thuyù Kieàu ôû 8 caâu cuoái- Kieàu nhaän mình laø ngöôøi phuï baïc, coù loãi vôùi chaøng Kim, muoán taï loãi vôùi chaøng, duø khoâng coù chaøng ôû ñoù. Tình caûm laâm li ñeán cöïc ñoä, Kieàu chæ sang troø chuyeän vôùi ngöôøi tình vaéng maët “Traêm nghìn gôûi laïy tình quaân”. Nhöõng lôøi thoáng thieát, nhöõng tieáng keâu theùt tuyeät voïng. Noãi ñau leân ñeán toät ñænh :“OÂi Kim Lang ..… töø ñaây”

Trang : 151

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn vôùi Kim Troïng.* HD töï hoïc : - Naém ñöôïc dieãn bieán taâm traïng cuûa Thuyù Kieàu trong ñoaïn trích naøy

Tieát : Ngaøy :

NOÅI THÖÔNG MÌNH

* HS ñoïc tieåu daãn* HS ñoïc VB? Boá cuïc VB nhö theá naøo?“Bieát bao …. Tröôøng khanh”“Khi tænh ….. xuaân laø g씓Ñoâi phen …… vôùi ai”* HS ñoïc 4 caâu ñaàu.? Caûnh laàu xanh ñöôïc taùc giaû keå- taû nhö theá naøo?- Nhoän nhòp, oàn aøo.?Nhöõng töø ngöõ gaïch trong saùch/107 (Nhöõng hình aûnh ….) Taùc giaû söû duïng bieän phaùp ngoân ngöõ toång hôïp gì?(Böôùm laû oâng loi, cuoäc say …. Suoát ñeâm, laù gioù caønh chim, T.Ngoïc, T.khanh”* HS ñoïc 8 caâu tieáp? Nhaän xeùt gioïng dieäu lôøi keå, ngoâi keå?- Chuyeån ñoåi töø khaùch quan sang chuû quan. Nhö laø Kieàu ñang baøy toû noûi long mình.? Nhòp thô nhö theá naøo ôû caâu 5-6? Bieán ñoåi töø 3/3 sang 2/4/2? Em nhaän xeùt gì veà caùch duøng töø cuûa taùc giaû?- Caùc ñieäp töø : Mình (3 laàn trong 1 caâu)- Caùc ñieäp töø : Sao (4 laàn trong 4 caâu)- Caâu hoûi tu töø keát hôïp vôùi caâu caûm- Caùch ñoái xöùng trong töøng cuïm töø,

I. Tieåu daãn :II. Phaân tích :* Boá cuïc : 3 ñoaaøn- 4 caâu ñaàu : Hoaøn caûng soáng cuûa Thuyù Kieàu- 8 caâu tieáp : Taâm traïng Thuyù Kieàu- 8 caâu cuoái :Khaùi quaùt noãi nieàm baèng caûnh vaät1. Caûnh laàu xanh :

- Caûnh laàu xanh oàn aøo, nhoïn nhòp- Taùc giaû söû duïng nhöõng hình aûnh : …..baèng bieän phaùp ngheä thuaät öôùc leä quen thuoäc trong thô vaên Trung Ñaïi, duøng nhöõng hình aûnh aån duï töôïng tröng ñeïp vaø coå ñeå thi vò hoaù hieän thöïc2. Noãi loøng Thuyù kieàu ôû 16 caâu coøn laïi :- Lôøi keå ngoâi keå chuyeån ñoåi töø khaùch quan sang chuû quan, söû duïng 3 töø “Mình” trong 1 caâu, 4 töø “Sao” trong 4 caâu, caùc ñoái xöùng trong töøng cuïm töø, trong töøng caâu ñaõ bieán ñoaïn thô thaønh ñoäc thoaïi noäi taâm nhaân vaät, tröïc tieáp phôi môû taâm traïng cuûa naøng Kieàu 1 caùch cuï theå chaân thöïc.

Trang : 152

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn trong töøng caâu laø pheùp ñoái trong caùc caâu thô noái tieáp nhau : Khi sao, giôø sao, maët sao, thaân sao ….? Theo em ôû ñoaïn naøy taâm traïng cuûa Thuyù Kieàu laø taâm traïng naøo? Ñoù laø taâm traïng xoùt thöông cho baûn thaân mình, soá phaän cuûa mình, sao soá phaän coù theå thay ñoûi nhanh ñeán vaäy.? Em caâu thô “Thaân sao böôùm chaùn ong chöôøng bay thaân” nhö theá naøo? Böôùm chaùn ong chöôøng ôû nay chæ taâm traïng chaùn chöôøng meat moûi, gheâ sôï chính baûn than mình cuûa nhaân vaät. Khi bò nay vaøo hoaøn caûnh soáng nhô nhôùp.? Töø “Xuaân” trong caâu “Nhöng mình naøo bieát coù xuaân laø gì” töø “Xuaân” ñöôïc hieåu nhö theá naøo? Xuaân: Khoâng phaûi laø muøa xuaân, khoâng chæ tuoåi treû, khoâng chæ veû ñeïp, söùc treû ….maø “Xuaân” ôû nay chæ haïnh phuùc, nieàm vui höôûng haïnh phuùc löùa ñoâi ÔÛ ñaây Kieàu laøm vôï khaép ngöôøi ta Kieàu thaáy nhuïc nhaõ voâ caûm? “Ñoâi phen ….traêng thaâu” coù phaûi ñeå taû caûnh khhong? Vì sao? 2 caâu thô taû caûnh thieân nhieân, taû caûnh Kieàu cuøng khaùch xem hoa, hoùng gioù trong ñeâm traêng, ñeâm tuyeát ….Ñaây chæ laø hình aûnh thieân nhieân mang tính chaát öôùc leä, ñeïp 1 caùch xa vôøi.? ÔÛ 2 caâu cuoái, em hieåu nhö theá naøo?

? Ñeå taû taâm traïng nhaân vaät, Nguyeãn Du söû duïng thaønh coâng nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät gì?

? Theo em, Thuyù Kieàu yù thöùc cao veà thaân phaän chöùng toû ñieàu gì? Chöùng toû nhaân caùch, phaåm chaát cao ñeïp naøng, chöùng toû Kieàu khoâng phaûi laø ngöôøi ñaøn baø truî laic maø laø nhöõng thieáu nöõ taøi saéc vaø baát haïnh bò ñaåy vaøo hoaøn caûnh soáng oâ nhuïc nhöng cuõng chöùng toû traùi tim nhan

- Ñoù laø taâm traïng ñau xoùt, thöông thaân vaø baát löïc. Nhòp thô nhanh, doàn daäp, ñeå theå hieän taâm traïng nhöùc nhoái trong traùi tim cuûa ngöôøi thieáu nöõ baát haïnh.

“Ñoâi phen ….thaêng thaâu” : Caâu thô gôïi taû thôøi gian troâi chaûy heát ñeâm laïi ñeâm, gôïi cuoäc soáng laëp laïi, moûi moon ñaëc bieät laø noãi coâ ñôn cuûa Thuyù Kieàu giöõa laàu xah, giöõa bao khaùch laøng chôi, giöõa cuoäc say, traän cöôøi maø vaãn hoaøn toaøn 1 mình, coâ dôn khoâng ai chia seõ- “Vai laø …vôùi ai!” trôû thaønh tieáng noùi chung cuûa nhöõng ngöôøi coù taâm,coù taøi vaø nhöõng ngöôøi bình thöôøng chaúng may soá phaän ñöa ñaåy vaøo hoaøn caûnh baát haïnh ñeàu khoâng thaáy ñoàng ñieäu.* Ngheä thuaät : Söû duïng caùc ñieäp töø, ñieäp ngöõ, töø laùy, öôùc leä, caâu hoûi tu töø, ñeå nhaân vaät ngoài 1 mình ñoäc thoaïi, chuyeån gioïng lôøi keå khaùch quan, chuû quan, bieán ñoåi nhòp thô….

Trang : 153

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ñaïo cuûa Nguyeãn Du “Ñau ñôùn thay phaän ñaøn baø Lôøi raèng baïc meänh cuõng laø lôøi chung”* HD töï hoïc : - Naém ñöôïc noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa 2 ñoaïn trích naøy - Thaáy ñöôïc taâm traïng Kieàu ñau ñôùn, quaèn quaïi trong laàu xanh - Soaïn baøi : “Laäp luaän trong vaên nghò luaän”

Tieát : Ngaøy :

LAÄP LUAÄN TRONG VAÊN NGHÒ LUAÄN

A. Keát quaû caàn ñaït : - Tích hôïp caùc hình thöùc vaên hoïc, tieáng vieät voán soáng thöïc teá, tìm kieám luaän cöù vaø söû duïng caùc phöông phaùp laäp luaän. B. Phöông tieän daïy hoïc : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình baøi daïy : 1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc I trong SGK/109? Muïc ñích cuûa laäp luaän laø gì? Laø thuyeát phuïc ñoái phöông töø boû yù chí xaâm löôïc theå hieän“Nay caùc oâng ….. binh ñöôïc”? Ñeå daït muïc ñích ñoù taùc giaû söû duïng :- Lyù leõ 1 : Mgöôøi duøng binh …. maø thoâi- Lyù leõ 2 : Ñöôïc thôøi …… thaønh lôùn.- Lyù leõ 3 : Maát thôøi …. Maø thoâi? Theá naøo laø 1 laäp luaän? Ghi nhôù/111

* HS ñoïc muïc II-1 trong SGK? VB “Chöõ ta” baøn veà vaán ñeà gì? Thaùi ñoä töï troïng trong vieäc söû duïng tieáng meï ñeû (chöõ ta)? Quan ñieåm cuûa taùc giaû nhö theá naøo? Khi naøo thaät can thieát môùi duøng tieáng nöôùc ngoaøi, coøn bình thöôøng thì duøng tieáng meï ñeû, ñaây vöøa laø thaùi ñoä töï troïng vöøa ñaûm

I. Khaùi nieäm veà laäp luaän trong baøi vaên nghò luaän :

- Laäp luaän laø ñöa ra caùc lyù leõ, baèng chöùng nhaèm daãn daét ngöôøi nghe, ñoïc ñeán 1 keát luaän naøo ñoù maø ngöôøi noùi, vieát muoán ñaït tôùi

II. Caùch xaùc ñònh laäp luaän :1. Xaùc ñònh luaän ñieåm :? VB coù maáy luaän ñieåm? Coù 2 luaän ñieåm? Laø nhöõng luaän ñieåm naøo?a. Tieáng nöôùc ngoaøi (Tieáng anh) ñanh laán löôùt Tieáng Vieät trong caùc baûng hieäu, quaûng caùo ôû nöùôc ta.b. 1 soá tröôøng hôïp tieáng nöôùc

Trang : 154

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn baûo quyeàn lôïi ñöôïc thoâng tin cuûa ngöôøi ñoïc.

* HS ñoïc muïc II-2 trong SGK? Moãi VB ôû muïc I vaø II-1 coù maáy luaän cöù?-VB ôû muïc I coù 3 luaän cöù,VB ôû muïc II-1 coù 6 luaän cöù? Xaùc ñònh luaän cöù lyù leõ, baèng chöùng thöïc teá?- VB muïc I coù 3 luaän cöù laø lyù leõ- VB muïc II-1 coù luaän cöù daãn chöùng thöïc teáLuaän ñieåm 1 : Khaép nôi ñeàu .... thaéng caûnh- Caùc luaän cöù :+ Chöõ nöôùc ngoaøi …. Ôû phía treân+ Ñi ñaâu …. Trieàu tieân+ Trong khi ñoù … nöôùc khaùc* HS ñoïc muïc II-3 trong SGK ? Xaùc ñònh caùc luaän cöù ñöôïc vaän duïng tron 2 VB maãu? Laäp luaän ôû muïc I theo phöông phaùp dieãn dòch vaø quan heä nhaân quaû.- Baét ñaàu baèng caâu mang yù nghóa keát quaû :“Ngöôøi duøng …. Maø thoâi” keát luaän“Nay caùc ….. binh ñöôïc”. YÙ nghóa cuûa caâu ñaàu vaø caâu cuoái laø quan heä nhaân quaû* ÔÛ VB muïc II-1 laø laäp luaän theo phöông phaùp quy naïp vaø so saùnh ñoái laäp. Töø 2 luaän ñieåm cuûa baøi, taùc giaû keát luaän : “Phaûi chaêng ñoù cuõng …. Suy ngaãm”- So saùnh ñoái laäp : “Trong khi ñoù thì ôû 1 vaøi thaønh phoá cuûa ta ….”“Trong khi ñoù ôû nöôùc ta, khaù nhieàu tôø baùo …”

ngoaøi ñöôïc ñöa vaøo baùo chí 1 caùch khoâng can thieát, gaây thieät thoøi cho ngöôøi ñoïc2. Xaùc ñònh luaän cöù :

Luaän ñieåm 2 :“Toâi khoâng ….tôø baùo”caùc luaän cöù+ Coù 1 soá …. Raát ñeïp+ Nhöng caùc tôø baùo ….. caàn ñoïc+ Trong khi ñoù ôû ta …… thoâng tin

3. Caùch löïa choïn phöông phaùp laäp luaän :? Keå theâm 1 soá phöông phaùp laäp luaän thöôøng gaëp?- Pheùp noäi suy : Döïa vaøo soa saùnh 2 vaø hôn 2 ñoái töôïng, chuùng ta can tìm ñöôïc nhöõng thuoäc tính gioáng nhau naøo ñoù suy ra nhöõng thuoäc tính gioáng khaùc nhau, keát quaû cuûa pheùptính naøy thöôøng mang tính ngaãu nhieân.- Pheùp phaûn ñeà : Laø phööong phaùp xuaát phaùt töø 1 keát luaän coù saün (Sai vaø ñuùng) ñeå suy ra 1 keát luaän khaùc (Sai vaø ñuùng). Keát luaän coù theå ñuùng coù theå sai

III. Luyeän taäp :

Baøi taäp 1 : a. Luaän ñieåm : Chuû nghóa nhaân ñaïo trong VHHÑ raát phong phuù ña daïngb. Caùc luaän cöù :CNN Ñaïo bieåu hieän ôû long thöông ngöôøi, leân aùn, toá caùo nhöõng theá luïc taøn baïo chaø ñjap leân con ngöôøi, khaúng ñònh vaø ñeà cao con ngöôøi ….

Trang : 155

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn + Thöïc teá : Lieät keâ caùc taùc phaåm cuï theå giaøu tính nhaân ñaïo trong VH hieän ñaïi VN töø VH phaät giaùo thôøi Lyù ñeán caùc taùc phaåm thuoäc giai ñoaïn VH töø TK 18 – giöõa TK 19+ Phöông phaùp laäp luaän : Quy naïpBaøi taäp 2 : a. Ñoïc saùch ñem laïi cho ta nhieàu ñieàu boå ích- Ñoïc saùch naâng cao taàm hieåu bieát veà töï nhieân vaø XH- Ñoïc saùch giuùp ta khaùm phaù ra chính baûn thaân mình- Ñoïc saùch chaáp caùnh cho öôùc mô vaø saùng taïo- Ñoïc saùch giuùp cho vieäc dieãn ñaït toát hônb. Moâi tröôøng ñang bò oâ nhieãm naëng neà :- Ñaát ñai bò xoùi moon, sa maïc hoaù- Nöôùc bò nhieãm baån khoâng theå töôùi caây, khoâng theå aên uoáng, taém röûa.- Moâi sinh bò taøn phaù, ñang bò huyû dieätc. VHDG laø nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät ngoân töø truyeàn mieäng- VHDG laø nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät ngoân- VHDG laø nhöõng taùc phaåm truyeàn mieängBaøi taäp 3 : * HD töï hoïc :- HS naém ñöôïc khaùi nieäm laäp luaän trong baøi vaên nghò luaän- Caùch xaùc ñònh laäp luaän- Laøm heát caùc baøi taäp- Soaïn baøi : “Chí khí anh huøng” – N.Du- Traû lôøi theo caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

CHÍ KHÍ ANH HUØNGÑoïc theâm : Theà Nguyeàn (Trích Truyeän Kieàu –

Nguyeãn Du)

A. Muïc tieâu : - Hieåu ñöôïc lyù töôûng anh huøng cuûa N.Du qua nhaân vaät Töø Haûi - Thaáy ñöôïc ngheä thuaät taû ngöôøi anh huøng trong ñoaïn trích B. Phöông tieän daïy hoïc : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình baøi daïy : 1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaïtTrang : 156

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn * HS ñoïc tieåu daãn SGK* HS ñoïc VB? Boá cuïc VB chia laøm maáy phaàn?

* HS ñoïc 4 caâu ñaàu? Em hieåu töø “Tröôïng Phu” vaø cuïm öø “Ñoäng loøng 4 phöông” nhö theá naøo?- “Tröôïng Phu” “Laø töø chæ ngöôøi ñaøn oâng coù chí khí baäc anh huøng.- “Ñoäng loøng 4 phöông” : Ñoäng töø öôùc leä chæ chí khí anh huøng (Chí laøm trai, nam, baéc, ñoâng taây) tung hoaønh thieân haï.? Töø “Thoaét” noùi leân ñieàu gì cuûa tính caùch Töø Haûi? Thoaét : Nhanh choùng trong khoaûnh khaéc baát ngôø cho thaáy Töø Haûi laø con ngöôøi döùt khoaùt.* HS ñoïc 12 caâu tieáp.? Em haõy phaân tích nhöõng caâu noùi cuûa Kieàu trong ñoaïn naøy?- Taâm lyù cuûa Thuyù Kieàu raát hieän thöïc. Kieàu khoâng chæ yeâu maø coøn hieåu, khaâm phuïc vaø kính troïng.Töø Haûi. Kieàu ñaõ nguyeän gaén boù cuoäc ñôøi cuûa naøng ñoái vôùi Töø Haûi? Nhöõng caâu traû lôøi cuûa Töø Haûi cho thaáy ñieàu gì veà tính caùch cuûa Töø Haûi? Yeâu caàu cuûa Kieàu bò Töø Haûi töø choái. Töø Haûi laø ngöôøi anh huøng khoâng bò sieâu loøng tröôùc nöõ saéc, khoâng bò vöôùng baän gia ñình, khoâng quyeán luyeán bòn ròn.? Nhöõng hình aûnh “10 vaïn tinh binh”, “Tieáng chuoâng daäy ñaát boùng tinh rôïp ñöôøng”gôïi cho em suy nghó gì?- Ñoù laø khaùt voïng lôùn lao mang taàm voùc vuõ truï, ñeå khaúng ñònh quyeát taâm vaø söï taát yeáu thaønh coâng trong 1 khoaûng thôøi gian : “Chaøy chaúng laø 1 naêm sau voäi gì” 1 lôøi heïn öôùc ngaén goïn, döùt khoaùt, chaéc nòch.* HS ñoïc 2 caâu cuoái? Töø Haûi döùt aùo ra ñi vôùi thaùi ñoä ra sao?

I. Tieåu daãn : (SGK)II. Phaân tích :* Boá cuïc : 3 phaàn- 4 caâu ñaàu : Cuoäc chia taây giöõa Töø Haûi vaø Thuyù Kieàu sau nöûa naêm chung soáng.- 12 caâu tieáp : Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thuyù Kieàu vaø Töø Haûi – tính caùch anh huøng cuûa Töø Haûi.- 2 caâu cuoái : Töø Haûi döùt khoaùt ra ñi1. Tính caùch vaø chí khí anh huøng cuûa Töø Haûi:“Tröôïng phu thoaùt ñaõ ñoäng long 4 phöông”- Ñoù laø lyù töôûng anh huøng thôøi Trung Ñaïi khoâng bò raøng buoäc bôûi vôï con gia ñình, maø ñeå ôû 4 phöông trôøi,ôû khoâng gian roäng lôùn, laøm neân söï nghieäp phi thöôøng.

* Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Töø Haûi vaø Thuyù Kieàu :- Tính caùch anh huøng cuûa Töø Haûi :- Sau nhöõng naêm thaùng khoå aûi, lang thang vaø nhuïc nhaõ, Kieàu khoâng muoán xa ngöôøi choàng yeâu quyù, khoâng muoán soáng coâ ñôn.- Töø Haûi ra ñi khoâng quyeán luyeán, bòn ròn, khoâng vì tình yeâu maø queân lyù töôûng cao caû.- Nhöõng hình aûnh : Tieáng chuoâng daïy ñaát, boùng tinh rôïp ñöôøng laø hình aûnh töôûng töôïng cuûa Töø veà töông lai cuûa mình, vì noù maø Töø döùt aùo ra ñi nhöng coøn theå hieän nieàm tin thaønh coâng, lyù töôûng cao caû cuûa ngöôøi anh huøng.

Trang : 157

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ? Coù theå khaùi quaùt chí khí anh huøng cuûa Töø Haûi trong ñoaïn thô naøy nhö theá naøo?- Chí khí phi thöôøng, möu caàu nghieäp lôùn, tin töôûng vaøo taøi naêng, baûnn lónh cuûa mình* HS ñoïc VB “Theà Nguyeàn”

? VB chia laøm maáy phaàn?- Chia laøm 4 phaàn * Ñoaïn trích keå veà lôøi theà nguyeàn, cao traøo cuûa tình yeâu Thuyù Kieàu- Kim Troïng, maø Kieàu ñoùng vai chuû ñoäng. Leã theà nguyeàn dieãn ra nhanh nhöng raát trang nghieâm, thieâng lieâng.

? Theo em töø “Voäi, xaêm xaêm, baêng” ñöôïc hieåu nhö theá naøo?

? Em nhaän xeùt gì veà bieän phaùp ngheä thuaät ñöôïc taùc giaû söû duïng trong ñoaïn trích?

* Ñoaïn trích cho thaáy tình yeâu cuûa 2 ngöôøi raát cao ñeïp vaø thieâng lieâng,lôøi theà cuûa hoï ñöôïc vaàng traêng chöùng giaùm. Ñoù laø khoâng gian ñeïp ñeõ, nhöng coù caûm giaùc hö aûo, khoâng coù thöïc, con ngöôøi raát coâ ñôn giöõa trôøi ñaát bao la.* Nguyeãn Du nhaán maïnh söï chuû ñoäng cuûa Kieàu, nhaø thô ñaõ coù caùi nhìn vöôït tröôùc thôøi ñaïi

3. Töø Haûi döùt aùo ra ñi :- Quyeát lôøi döù t aùo ra ñi laø thaùi ñoä vaø cöû chæ döùt khoaùt, khoâng chaàn chöø, do döï, khhong ñeå tình caûm yeáu ñuoái lung laïc, caûn böôùc.

Theà Nguyeàn I. Tieåu daãn : SGKII. Phaân tích :* Boá cuïc :* 4 phaàn :- 4 caâu ñaàu : Thuyù Kieàu sang nhaø Kim Troïng- 6 caâu tieáp : Khung caûnh Thuyù Kieàu vaøo nhaø Kim Troïng- 4 caâu tieáp : Kieàu giaûi thích lyù do sang nhaø Kim Troïng- 8 caâu cuoái : Caûnh theà nguyeàn : * Caùc töø “Voäi, xaêm xaêm, baêng” khoâng chæ dieãn ra taâm traïng vaø tình caûm cuûa Kieàu maø coøn theå hieän söï khaång tröông, voäi vaû cuûa naøng trong haønh ñoäng taùo baïo, baát ngôø ngay caû vôùi chính naøng.

- Ñoaïn trích duøng 2 loaïi ngoân ngöõ.+ Ngoân ngöõ keå+ taû vaø ngoân ngöõ nhaân vaät, nhöng chuû yeáu laø ngoân ngöõ taùc giaû

* HD töï hoïc : -Thaáy ñöôïc chí khí anh huøng cuûaTöø Haûi trong ñoaïn trích vaø phaân tích ñöôïc haønh ñoäng ñoù qua nhöõng caâu thô cuûa VB - Töø Haûi döùt aùo ra ñi voùi 1 thaùi ñoä döùt khoaùt ngöôøi anh huøng chaân chính - Xem laïi baøi vieát soá 6

Trang : 158

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn Tieát : Ngaøy :

TRAÛ BAØI VIEÁT SOÁ 6A. Keát quaû caàn ñaït :

- OÂn taäp, cuõng coá kieán thöùc kyõ naêng veà vaên thuyeát minh noùi chung, thuyeát minh vaên hoïc noùi rieâng - Ñaùnh giaù neùt kinh nghieäm möùc ñoä vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc vaøo vieäc vieát 1 baøi laøm vaên cuï theå B. Nhaéc laïi yeâu caàu ñeà :- Em haõy vieát 1 baøi vaên thuyeát minh veà nhöõng phaåm chaát cuûa HÑÑV TQT trong baøi “HÑÑV TQT” – Ngoâ Só Lieân- Xaùc ñònh kieåu baøi : Thuyeát minh- GV nhaän xeùt ñaùnh giaù chung- Neâu öu ñieåm+ nhöôïc ñieåm trong baøi- Caùch khaéc phuïc- Keát quaû cuï theå : Ñieåm khaù, yeáu, keùm- Ñoïc 1 soá baøi tieâu bieåu cuûa HS- GV söõa loãi chính taû- HS ruùt kinh nghieäm- Soaïn baøi : “Vaên baûn vaên hoïc”- Traû lôøi theo caâu hoûi SGK

Tieát : Ngaøy :

VAÊN BAÛN VAÊN HOÏCA. Muïc tieâu :

- Cuûng coá kieán thöùc vaø kyõ naêng vieát vaên TMHH - Bieát thöï ñanh giaù ñuùng nhöõng öu ñieåm vaø nhöôït ñieåm trong baøi laøm cuûa mình B. Phöông tieän daïy hoïc : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình baøi daïy : 1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc I? Trong nhöõng VB sau, Vb naøo thuoäc

I. Tieâu chí chuû yeáu cuûa VBVh : (SGK)

Trang : 159

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn loaïi VBVH, VB naøo thuoäc loaïi VB Phi (khoâng) VH? Vì sao?1. Chieáu Dôøi Ñoâ, 2. Hòch Töôùng Só, 3. Beán Queâ, 4. Thoâng tin veà ngaøy traùi ñaát naêm 2000, 5. Ñoäng Phong Nha ….- VB 1-2-3 : VBVH- VB 4-5 : VB nhaät duïng* HS ñoïc muïc II? Ñoïc 1 VBVH, ñaàu tieân chuùng ta tieáp xuùc vôùi caùi gì? Ngoân töø (Töø ngöõ)? Hieåu ñöôïc ngoân töø ta seõ hieåu ñöôïc caùi gì? Hieåu ñöôïc caùc nghóa : Töôøng minh, haøm aån cuûa töø ngöõ, laø hieåu ñöôïc caùc aâm thanh ñöôïc gôïi ra khi ñoïc, khi phaùt aâm.* HS ñoïc muïc 2 cuûa phaàn II? Sau khi ñoïc 3 ví duï naøy :? Caùc taùc giaû ñaõ baèng ngoân töø ngheä thuaät xaây döïng nhöõng hình töôïng (AÛnh) gì?? Caùc hình töôïng naøy coù gioáng heat nhö söï thaät ngoaøi ñôøi khoâng? Vì sao?- Hieän töôïng VH coù theå laø hình aûnh töï nhieân, thieân nhieân : Hoa sen, caønh mai, con caù (Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù).- Caùc söï vaät : Chieác oâtoâ khoâng kính (Baøi thô tieåu ñoäi xe khoâng kính)- Trung taâm laø con ngöôøi : Anh thanh nieân (Laëng leõ Sa Pa), Chò Daäu (Taét ñeøn)…..* HS ñoïc muïc 3 phaàn II.- Trôû laïi vôùi baøi ca dao : “Trong ñaàm gì ñeïp baèng sen” vaø baøi Caây Tuøng cuûa Nguyeãn Traõi.- Nhaø thô ca ngôïi veû ñeïp cuûa Caây Sen trong ñaàm, Caây Tuøng choáng laïi gioù tuyeát muøa ñoâng.

? Ngoaøi muïc ñsich naøy, taùc giaû coøn nhaèm muïc ñích gì kín ñaùo hôn khoâng?- ÔÛ baøi Caûnh ngaøy Mai : Qua vieäc nhaän xeùt “Ñeâm qua saân tröôùc 1 caønh mai”- Khi muøa xuaân taøn nhaø thô muoán noùi ñeán qui luaät cuûa thieân nhieân cuûa ñôøi tuaàn hoaøn baát dieät. Ñoù laø

- Coù 3 tieâu chí

II. Caáu truùc cuûa VBVH :1. Taàng ngoân ngöõ-Taàng ngöõ aâm ñeán ngöõ nghóa:

2. Taàng hình töôïng :

- Taùc giaû duøng ngoân töø ngheä thuaät ñeå xaây döïng caùc hình töôïng VH.- Hình töôïng VH do taùc giaû saùng taïo ra, khoâng hoaøn toaøn gioáng heat söï thaät ngoaøi ñôøi, taùc giaû nhaèm göûi gaém tình caûm saáu kín cuûa mình vôùi ngöôøi ñoïc, vôùi cuoäc ñôøi

3. Taàng haøm nghiaõ : - Baøi ca dao : Ca ngôïi söï trong saïch cuûa con ngöôøi, caùi ñeïp cuûa con ngöôøi, duø trong moâi tröôøng xaáu caùi ñeïp vaãn khoâng bò tha hoaù khaúng ñònh ngöôøi coù baûn lónh ñoù laø phaåm chaát cao quyù cuûa con ngöôøi. Laø nghóa haøm aån cuûa hình töôïng laø töôøng nghóa saâu kín cuûa VBVH - Baøi Caây Tuøng : Phaåm chaát cao quyù cuûa caây tuøng chính phaåm chaát cao quyù cuûa nhaø nho quaân töû, N.Traõi nhaèm baøy toû nieàm töï haøo, töï tin cuûa baûn thaân tröôùc cuoäc ñôøi. Mieãn coù taøi cao, yù chí

Trang : 160

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn caùi nhìn bình thaûn, yeâu ñôøi cuûa 1 thieàn sö ñaõ giaùc ngoä ñaïo lyù.

nhaát ñònh seõ ñöôïc duøng tôùi ñeå goùp söùc cho ñaát nöôùc, cho cuoäc ñôøi.III. Töø VB ñeán TPVH : SGKIV. Luyeän taäp :

Baøi taäp 1 :a. Caáu truùc cuûa 2 ñoaïn töông töï nhau :+ Caâu ñeàu laø caâu hoûi cuûa nhaø thô veà 1 hieän töôïng nhìn thaáy treân ñöôøng.+ 3 caâu tieáp taû kyõ 2 nhaân vaät : Neùt maët, ñoâi maét, caùi mieäng, cöû chæ ….+ Caâu cuoái vöøa laø caâu hoûi vöøa laø noåi boaên khoaên, sy nghó veà nôi döïa.b. Töø nhöõng hình töôïng töông phaûn : Ngöôøi ñaøn baø - em beù Ngöôøi em beù - baø cuï- Nghiaõ haøm aån baøi thô : Phaùt hieän ra nôi döïa saâu saéc trong cuoäc soáng. Thöôøng ngöôøi yeáu döïa ngöôøi maïnh, ngöôøi giaø döïa treû- ÔÛ baøi thô ngöôïc laïi : Ngöôøi meï döïa vaøo ñöùa baø Anh boä ñoäi döïa vaøo cuï giaø Nôi döïa ôû nay thuoäc veà tinh thaàn, tình caûm : Nôi con ngöôøi tìm thaáy nieàm vui vaø yù nghóa cuoäc soáng.- Ñöùa con laø nieàm vui, nieàm tin vaø choã döïa tinh thaàn cho ngöôøi meï soâng. Söùc maïnh cho ngöôøi lính chieán ñaùu vaø chieán thaéng quaân thuø. Roäng ra : Soáng vôùi hi voïng vaøo töông lai, nhôù ôn quaù khöù ……ñoù laø tình caûm laøm leân phaåm giaù nhaân vaên cuûa con ngöôøi.Baøi taäp 2 : - Caùc caâu 1-2-3-4 : Laø söùc taøn phaù cuûa thôøi gian qua caùc hình töôïng : Qua keõ tay (yeáu ôùt), khoâ nhöõng chieác laù (cuoäc ñôøi con ngöôøi nhö caùi caây)- Caùc caâu 5-6-7 : Nhöõng caùi coù theå choáng laïi söï taøn phaù cuûa thôøi gian (Ñoù laø caâu thô, laø baøi haut, ñoâi maét em) Baøi thô ca ngôïi söùc soáng baát töû cuûa ngheä thuaät vaø tình yeâu tröôùc thôøi gian, ñoái vôùi con ngöôøi.+ “Xanh” : Treû, töôi soáng+ “Ñoâi maét” : Caùi nhìn, aùnh maét, kyõ nieäm tình yeâu+ “Gieáng nöôùc” : Trong maùt, ngoït long, khoâng caïnBaøi taäp 3 : Moái quan heä giöõa ta vaø mình, giöõa nhaø vaên (ta) vaø baïn ñoïc (mình). Quan nieäm veà VHNT dieãn giaûi baèng thô- Ñoù laø moái quan heä luoân luoân gaén boù- taùc giaû thoâng, tri aâm, tri kyû.* HD töï hoïc : - Caáu truùc cuûa 1 VBVH- Coù 3 taàng nghóa, cho ví duï moãi phaàn- Laøm heát caùc baøi taäp- Soaïn baøi : “Thöïc haønh pheùp tu töø : Pheùp ñieäp vaø phaùp ñoái’- Traû lôøi theo caùc caâu hoûi trong SGK

Tieát : Trang : 161

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn Ngaøy :THÖÏC HAØNH CAÙC PHEÙP TU TÖØ : PHEÙP ÑIEÄP VAØ

PHEÙP ÑOÁI

A. Muïc tieâu : - OÂn taäp cuûng, coá nhöõng kieán thöùc vaø pheùp tu töø ñaõ hoïc noùi chung, pheùp ñieäp vaø pheùp ñoái noùi rieâng. - Tích hôïp caùc baøi vaên Tieáng Vieät ñaõ hoïc. B. Phöông tieän daïy hoïc : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình baøi daïy : 1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc (I)a. – ÔÛ (1) “Nuï taàm xuaân” ñöôïc laëp laïi nguyeân vein.+ “Nuï” khaùc “Hoa” Nuï taàm xuaân seõ khaùc hoa taàm xuaân.+ “Nuï taàm xuaân” “hoa caây naøy” hoaø toaøn xa laï.+ Hình aûnh thay ñoåi, yù nghóa seõ thay ñoåi : Nuï (thanh traéc)- hoa (thanh baèng) aâm thanh nhòp ñieäu seõ thay ñoåi.+ Vieäc laëp laïi 2 caâu sau ñeå nhaán maïnh 1 thöïc traïng baát khaû khaùng.+ Neáu khoâng laëp laïi thì chöa roõ yù “khoâng theå thoaùt ñöôïc” Caùch laëp laïi “Nuï taàm xuaân” noùi ñeán söï phaùt trieån cuûa söï vaät, söï vieäc theo quy luaät, caùch laëp ôû 2 caâu naøy toâ ñaäm tính bi kòch cuûa tình theá “Maéc caâu” vaø “Vaøo loàng”b. Caùc caâu ôû (2) chæ laø hình töôïng laëp töø, khoâng phaûi laø pheùp ñieäp tu töø, vieäc laëp laïi töø taïo neân tính ñoái xöùng vaø tính nhòp ñieäu cho caâu noùi* HS ñoïc IIa. Caùch saép xeáp töø ngöõ coù tính chaát ñoái xöùng, haøi hoaø veà aâm thanh nhòp ñieäu. Söï gaén keát giöõa 2 veá nhôø söû duïng caùc töø traùi nghóa vaø caùc töø cuøng 1 traøng nghóa.- Vò trí cuûa caùc danh töø, ñoäng töø, tính töø taïo ra söï caân ñoái khieán cho ngöôøi ñoïc khoâng chæ ñöôïc thoaû maõn veà

I. Luyeän taäp veà pheùp ñieäp : (SGK)? Pheùp ñieäp laø gì?- Pheùp ñieäp laø bieän phaùp tu töø laëp laïi 1 yeáu toá dieãn ñaït (Vaàn, nhòp, töø, caâu, cuïm töø” nhaèm nhaán maïnh bieåu ñaït caûm xuùc vaø yù nghóa, coù khaû naêng gôïi hình töôïng ngheä thuaät.1. Ñoïc - hieåu :2. Moâ hình hoaù : Neáu goïi a laø 1 moâ hình nhaân toá cuûa pheùp ñieäp töø trong chuoãi lôøi noùi, ta coù : a+a+b+c+d ….Ví duï : Chieàu, chieàu roài ….. Hay : a+b+c+a+d+e …..Ví duï : Gioù ñaùnh caønh tre, gioù ñaäp caønh tre

Ví duï : Con boø ñang gaëm coû, con boø ngaång ñaàu leân, con boø roáng oø oø (töø con boø ñöôïc laëp laïi, khoâng phaûi ñieäp töø)II. Luyeän taäp veà pheùp ñoái :? Pheùp ñoái laø gì ?- Pheùp ñoái laø caùch saép seáp ñaët töø ngöõ, cuïm töø vaø caâu ôû vò trí caân xöùng nhau ñeå taïo hieäu qua gioáng nhau, nhaèm muïc ñích gôïi ra 1 veû ñeïp hoaøn chænh vaø haøi

Trang : 162

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn thoâng tin, maø coøn thaåm myõ.b. Ngöõ ñieäu (3) söû duïng caùch ñoái boå sung. Ngöõ ñieäu (4) söû duïng caùch ñoái theo kieåu caâu ñoái.

hoaø trong dieãn ñaït nhaèm dieãn ñaït 1 yù nghóa naøo ñoù.Moâ hình :- Ñoái trong 1 caâu : A+B+C/A’+B’+C’ ……Ví duï : Laøn thu thuyû/ neùt xuaân sôn ….- Ñoái giöõa 2 caâu : A+B+C….. A’+B’+C’…..Soùng bieát theo laøn hôi gôïn tíLaù vaøng tröôùc gioù kheõ ñöa veøoA,A; B,B”; C,C” : Töông ñöông veà vò trí, nhöng coù theå töông ñöông vaø ñoåi veà thanh ñieäu veà töø vöïng vaø nghóa cuûa töø.

Baøi taäp : “Thuoác ñaéng daõ taät, söï thaät maát loøng”; “Baùn an hem xa, mua laùng gieàng gaàn”- Caâu 1 : Taïo söï töông phaûn trong nhaän thöùc nhôø söï toå chöùc yù nghóa cuûa 2 veá khoâng gioáng vôùi moâ hình maø chuùng ta quen bieát (Neáu A thì B). Neáu thuoác ñaéng chöõa khoûi beänh thì …. (Söï thaät seõ ñöôïc loøng ngöôøi); maø ngöôïc laïi laø “maát loøng”- Caâu 2 : Taïo ra söï thuù vò veà noäi dung thoâng baùo sau “Baùn”, “Mua” thoâng thöôøng chuùng ta baùn, mua nhöõng haøng hoaù cuï theå; nhöng ôû nay laø chuyeän quan heä vaø tình nghóa, do ñoù can phaûi heát söùc tænh taùo.* HD töï hoïc :- Pheùp ñieäp laø gì?- Pheùp ñoái laø gì?- Laøm heát baøi taäp trong SGK- Soaïn baøi : “ND vaø Ht cuûa VBVH”- Soaïn theo caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

NOÄI DUNG VAØ HÌNH THÖÙC CUÛA VAÊN BAÛN VAÊN HOÏC

A. Muïc tieâu : - Hieåu vaø böôùc ñaàu vaän duïng caùc khaùi nieäm noäi dung vaø hình thöùc khi ñoïc- hieåu taùc phaåm VH ….. phaân tích VBVH. B. Phöông tieän daïy hoïc : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình baøi daïy : GV toå chöùc giôø daïy keát hôïp caùc phöông phaùp thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi, phöông phaùp neâu vvaán ñeà, quy naïp.

Trang : 163

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc (I)- ca dao VN coù nhöõng caâu noùi veà moái quan heä giöõa noäi dung vaø hình thöùc : “Troâng maët maø baét hình dongCon loin coù beùo thì long môùi ngon” “Ñaát raén troàng caây khaúng khiuNhöõng ngöôøi thoâ tuïc noùi lôøi phaøm phu”? Trong 4 yeáu toá ñeà taøi, tö töôûng vaø caûm höùng, yeáu toá naøo laø quan troïng nhaát?-Tö töôûng vaø caûm höùng ngheä thuaät laø quan troïng nhaát* HS ñoïc muïc (II)? Theo em, noäi dung vaø hình thöùc coù yù nghiaõ nhö theá naøo trong VBVH?? 1 noäi dung coù giaù trò thì noäi dung ñoù chöùa ñöïng nhöõng gì??1 hình thöùc coù giaù trò,hình thöùc ñoù chöùa ñöïng caùi gì?

? Em nhaän xeùt gì veà noäi dung vaø hình thöùc trong VBVH?

? Theo em, 1 taùc phaåm VH neáu thieân veà noäi dung veà hình thöùc thì ÑPVH ñoù seõ nhö theá naøo? Veà ngöôïc laïi neáu thieân nhieân veà hình thöùc thì TPVH nhö theá naøo?

? Phaûi laøm nhö theá naøo ñeå noäi dung vaø hình thöùc haøi hoaø vôùi nhau?

I. Caùc khaùi nieäm cuûa noäi dung vaø hình thöùc trong VBVH : (SGK)1. Ñeà taøi :2. Chuû ñeà :3. Tö töôûng cuûa VB :4. Caûm höùng ngheä thuaät :* Caùc khaùi nieäm thuoäc veà hình thöùc cuûa TPVH1. Ngoân töø :2. Keát caáu :3. Theå loaïi :II. YÙ nghóa quan troïng cuûa noäi dung vaø hình thöùc VBVH :1. Noäi dung coù giaù trò laø noäi dung chuùac tö töôûng nhaân vaên saâu saéc, höôùng con ngôøi tôùi chaân – thieän – myõ vaø töï do daân chuû.2. Hình thöùc coù giaù trò laø hình thöùc phuø hôïp vôùi noäi dung. Hình thöùc can môùi meõ, haáp daãn, coù tính ngheä thuaät cao3. Noäi dung vaø hình thöùc khoâng theå taùch rôøi maø thoáng nhaát chaët cheõ trong TPVH, Noäi dung tö töôûng cao ñeïp bieåu hieän trong hình thöùc hoaøn myõ. Nhöõng TPVH öu tuù ñaõ ñaït ñöôïc söï thoáng nhaát aáy.4. Nghieâng veà noäi dung thì taùc phaåm khoâ khan hoaëc beà boän.- Nghieâng veà hình thöùc thì taùc phaåm ngheøo naøn vaø thieáu boå ích.5. Phaán ñaáu ñeå saùng taùc ñöôïc nhöõng taùc phaåm coù giaù trò, haøi hoaø giöõa noäi dung vaø hình thöùc :Vöøa chaân thaät vöøa môùi meû, vaãn laø mô öôùc cuûa caùc nhaø vaên.III. Luyeän taäp :

Trang : 164

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn * Baøi taäp 1 : So saùnh ñeà taøi cuûa Taét Ñeøn vaø Böôùc Ñöôøng Cuøng : Ñeàu vieát veà cuoäc soáng bò boác loät, aùp böùc raát cô cöïc cuûa nhaân daân ôû noâng thoân tröôùc CM thaùnh 8/1945 vaø söï phaûn khaùng cuûa hoï.- Taét ñeøn : Taû cuoäc soáng noâng thoân trong höõng ngaøy söu thueá, nhaân daân bò aùp böùc boác loät ñuû ñöôøng buoäc phaûi buøng leân phaûn khaùng.- Böôùc ñöôøng cuøng : Mieâu taû cuoäc soáng haèng ngaøy laàm than cô cöïc cuûa nhaân daân : Bò aùp böùc boùc loät, bò ñòa chuû duøng thuû ñoaïn cho vay naëng laõi ñeå cöôùp luùa, cöôùp ñaát, bò nay vaøo böôùc ñöôøng cuøng, khoâng coøn loái thoaùt, nhaân daân phaûi ñöùng leân choáng laïi* Baøi taäp 2 : 2 khôûi ñaàu noùi ñeán long mong moûi ñôïi chôø cuõng nhö coâng phu khoù nhoïc cuûa ngöôøi meï khi chaêm soùc caây traùi trong vöôøn : “Muøa quaû ….. meï toâi”- Ñaây laø hình aûnh coù yù nghiaõ saâu saéc. Töø chuyeän troàng caây chuyeän troàng ngöôøi chaêm soùc, boài döôõng con ngöôøi : “Vaø chuùng toâi ….. non xanh”* HD töï hoïc :- Naém ñöôïc vaø khaùi nieäm veà noäi dung vaø hình thöùc trong VBVH- Taàm quan troïng cuûa noäi dung vaø hình thöùc trong VBVH- HS laøm heát baøi taäp trong SGK- Soaïn baøi : “Caùc thao taùc nghò luaän”- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK

Tieát : Ngaøy :

CAÙC THAO TAÙC NGHÒ LUAÄN

A. Keát quaû caàn ñaït : - Tích hôïp caùc hình thöùc vaên ,Teáng Vieät vaø voán soáng thöïc teá - Reøn luyeän kyõ naêng vaän duïng caùc thao taùc nghò luaän vaøo vieäc vieát baøi vaên nghò luaän B. Phöông tieän daïy hoïc : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình baøi daïy : GV toå chöùc giôø daïy keát hôïp caùc phöông phaùp thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi, phöông phaùp neâu vaán ñeà, quy naïp.1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

HÑ cuûa GV vaø HS ND caàn ñaït* HS ñoïc muïc (I)? Thao taùc laø gì? Thao taùc nghò luaän laø gì?Ví duï :Thao taùc môû vaø ñoùng maùy vi tính, thao taùc baät vaø taét tivi, thao taùc

I. Khaùi nieäm : - Töø thao taùc duøng ñeå chæ vieäc thöïc hieän nhöõng ñoäng taùc theo trình töï vaø yeâu caàu kyõ thuaät nhaát ñònh.

Trang : 165

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn khôûi ñoäng xe maùy ….

* HS ñoïc muïc (II)a. Toång hôïp phaân tích quy naïp dieãn dòchb. Töïa “T.D.T Taäp”. Taùc giaû söû duïng thao taùc phaân tích, cuï theå laø taùch 1 nhaän ñònh chung thaønh vôùi caùc maët rieâng bieät ñeå laøm roõ hôn caùc nguyeân nhaân khieán cho thô vaên xöa khoâng truyeàn laïi ñöôïc nay ñuû ñeán thôøi ñieåm maø taùc giaû ñang baøn veà vaán ñeà ñoù* Baøi “HT laø nguyeân khí cuûa quoác gia” : 2 caâu trong SGK söû duïng phöông phaùp quy naïp, theå hieän quan heä nhaân – quaû

c. “Töïa T.D.T Taäp” : Toång hôïp nhaèm toùm taét vaø yù boä phaän vaøo 1 keát luaän chung mang tính khaùi quaùt cao.“Hòch töôùng só’ : Quy naïp baèng caùch thoâng qua 1 loaït daãn chöùng ñi tôùi vaên luaän “Töø xöa caùc baäc trung thaàn nghóa só boû mình vì nöôùc, ñôøi naøo khoâng coù.”?

* HS ñoïc muïc II / 133? Muïc ñích cuûa thao taùc so saùnh?- Thaáy ñöôïc söï gioáng nhau vaø khaùc nhau giöõa caùc söï vaät hieän töôïng nhaát ñònh.Baøi taäp 1 : a. Ñoaïn trích ñöôïc vieát ñeå chöùng minh “Thô Noâm N.Traõi tieáp tuïc nhieàu thaønh töïu cuûa vaên hoaù daân gian, vaên hoïc ñan gian.b. Thao taùc nghò luaän chuû yeáu ñöôïc

- Thao taùc ngoân luaän laø 1 thao taùc. Do ñoù cuõng bao goàm nhöõng quy ñònh chaëc cheõ veà ñoäng taùc, trình töï kyõ thuaät vaø yeâu caàu kyõ thuaät.II. Moät soá thao taùc nghò luaän cuï theå : - Phaân tích vaø toång hôïp, dao dòch vaø quy naïp laø caùc caëp thaùo taùc nghò luaän vöøa coù quan heä chaët cheõ vôùi nhau, vöøa ñoái laëp nhau.

* Baøi “Hòch töôùng só laø nguyeân khí quoác gia” :- Töø caâu 1-2 : Phaân tích ñeå xem xeùt 2 maët cuûa quan heä giöõa hieàn vaø taøi vaø ñaát nöôùc.- Töø caâu 2 ñaàu caâu 3 : Phaân tích, dieãn dòch. Taùc giaû döïa vaøo luaän ñieåm vöõng chaéc “Hieàn taøi laø nguyeân khí quoác gia” suy ra 1 caùch thuyeát phuïc : Phaûi coi troïng vieäc boài ñaép nguyeân khí, gaây döïng nhaân taøi.D. Coù 3 nhaän ñònh theo thöù töï töø treân xuoáng döôùi.- Nhaän ñònh (1) : Ñuùng, ñieàu kieän laø dieãn dòch phaûi chaân thöïc vaø caùch suy luaän khi dòch phaûi chính xaùc.- Nhaän ñònh (2) : Chöa chính xaùc, khi quy naïp chöa nay ñuû (Nhöõng caùi rieâng, maët rieâng) thì moái lieän heä giöõa döõ lieäu vôùi keát luaän can ñöôïc kieåm chöùng trong thöïc teá.- Nhaän ñònh (3) : Ñuùng, vì keát quaû cuûa phaân tích laø toång hôïp, do ñoù toång hôïp chính laø “Khaâu” tieáp tuïc vaø hoaøn thieän cuûa phaân tíchIII. Thao taùc so saùnh :- Caùc ñieàu kieän so saùnh : + Nhöõng ñoái töôïng (Söï vaät, hieän töôïng) ñöôïc so saùnh….+ Söï so saùnh phaûi döïa …+ Nhöõng keát luaän ruùt ra ….IV. Luyeän taäp :

Trang : 166

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn taùc giaû söû duïng ñeå laøm roõ ñeàu caàn phaûi chöùng minh laø thao taùc phaân tích. Taùc giaû ñaõ chia luaän ñieåm keát quaû thaønh nhöõng boä phaän nhoû, moãi boä phaän nhoû chia thaønh nhöõng yù nhoû hôn luaän ñieåm ñoaïn trích ñaày ñuû, chi tieát.

c. Caâu cuoái cuøng cuûa ñoaïn trích mang yù nghóa keát quaû. Töø 1 caùi ñaõ bieát (N.Traõi) suy ra caùi chöa bieát (Söù meänh cuûa vaên chöông ngheä thuïaât) chính laø thao taùc cuûa phööong phaùp quy naïp

* HD töï hoïc :- Khaùi nieäm veà caùc thao taùc ngoân luaän- OÂn taäp vaên hoïc vaø Tieáng Vieät

Tieát : Ngaøy :

OÂN TAÄP TOÅNG KEÁT PHAÀN VAÊN HOÏC VAØ TIEÁNG VIEÄT

A. Muïc tieâu : - OÂn taäp vaø cuûng coá nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc veà tieáng vieät ôû lôùp 10 vaø veà vaên luaän. - Tích hôïp caùc kieán thöùuc laøm vaên, vaên, tieáng vieät. B. Phöông tieän daïy hoïc : SGK. SGV, Thieát keá baøi giaûng

C. Tieán trình baøi daïy : GV toå chöùc giôø daïy keát hôïp caùc phöông phaùp thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi, phöông phaùp neâu vvaán ñeà, quy naïp.1. Kieåm tra baøi cuõ : 2. Baøi môùi :

* Baøi 4 : Phong caùch ngoân ngöõ sinh hoaït - Tính cuï theå - Tính caûm xuùc - Tính caù theå PP Ngoân ngöõ ngheä thuaät - Tính hình töôïng - Tính truyeàn caûm - Tính caù theå

Trang : 167

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

* Baøi 6 : Veà ngöõ aâm vaø chöõ vieát- Caàn phaùt aâm theo chuaån - Caàn vieát ñuùng chính taû vaø caùc quy ñònh veà chöõ vieát

Veà töø ngöõ -Duøng ñuùng aâm thanh vaø caáu taïo cuûa töø - Duøng ñuùng nghóa cuûa töø - Duøng ñuùng ñaëc ñieåm ngöõ phaùp cuûa töø - Duøng ñuùng töø phuø hôïp vôùi PCNN Veà ngöõ phaùp - Caâu caàn ñuùng ngöõ phaùp vaø caàn ñuùng veà quan heä yù nghóa - Caâu caàn ñuùng ngöõ phaùp vaø caàn ñuùng veà quan heä yù nghóa - Caâu caàn coù daáu caâu tích hôïp - Caùc caâu coù lieân keát - Ñoaïn vaø VB coù keát caáu maïch laïc chaëc cheõ. Veà phong caùch ngoân ngöõ` - Caàn söû duïng caùc yeáu toá ngoân ngöõ thích hôïp vôùi PCNN cuûa toaøn VB* Trình baøy yù kieán cuûa anh (chò) veà caâu tuïc ngöõ : “Ñoùi cho saïch raùch cho thôm”- Giaûi thích yù nghóa cuûa caâu tuïc ngöõ+ Caùc töø ñoùi, raùch coù nghóa laø gì?+ Caùc töø saïch, thôm coù nghóa laø gì?- Giöõ gìn veû ñeïp nhaân caùch vaø loái soáng trong moïi hoaøn caûnh, ñaëc bieät laø trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên vôùi nhieàu caùm doã laïi caøng quan troïng hônCaâu tuïc ngöõ laø lôøi khuyeân veà 1 loái soáng- Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, tröôùc nhieàu caùm doã vöøa tröïc tieáp vöøa tinh vi cuûa cuoäc soáng, caâu tuïc ngöõ vaãn coøn nguyeân giaù trò giaùo duïc* Quan nieäm cuûa anh (chò) veà vaán ñeà theá naøo laø soáng coù ích

Tieát : Ngaøy :

LUYEÄN TAÄP VIEÁT ÑOAÏN VAÊN NGHÒ LUAÄN

A.Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp hoïc sinh: -Oân taäp, cuõng coá caùch vieát ñoaïn vaên nghò luaän.

Trang : 168

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn - Vieát ñöôïc caùc ñoaïn vaên nghò luaän phuø hôïp vôùi vò trí vaø chöùc naêng cuûa chuùng trong baøi vaên nghò luaän.B.Phöông tieän thöïc hieän: SGK,SGV,TKBH.C. Caùch thöùc tieán haønh: keát hôïp phöông phaùp ñoïc saùng taïo, traû lôøi caâu hoûi, thaûo luaän, luyeän taäp vieát ñoaïn.D. tieán trình daïy hoïc 1.Oån ñònh lôùp 2 KT baøi cuõ: Kieåm tra vieäc chuaån bò baøi cuûa HS. 3 . Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa GV,HS

Yeâu caàu caàn ñaït

- GV vieát ñeà leân baûng.- HS vaän duïng baøi hoïc laäp daøn yù baøi vaên nghò luaän ñeå laäp daøn yù.

- HS vieát ñoaïn khoaûng 20 phuùt theo gôïi yù cuûa GV.

- HS thaûo luaän.- GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù.

Ñeà baøi:”Saùch môû roäng tröôùc maét toâi nhöõng chaân trôøi môùi”

I.Laäp daøn yù:SGKII.Luyeän taäp:1.Choïn 1 muïc nhoû trong daøn baøi vieát thaønh moät ñoaïn vaên ngaén. Luaän ñieåm: Saùch laø saûn phaåm tinh thaàn kì dieäu cuûa vaên minh nhaân loaïi. Töø laâu con ngöôøi ñaõ bieàt ñeàn söï kì dieäu cuûa saùch. Ñoù laø caùi thaàn kì trong nhöõng caùi thaàn kì maø nhaân loaïi saùng taïo neân. Thaät khoâng theå hình dung moät neàn vaên minh maø khoâng coù saùch. Töø haøng nghìn naêm tröôùc, khi chöa coù chöõ in, chöa coù caû giaáy buùt nöõa, thì nhaân loaïi ñaõ nghó ñeán saùch roài, ñaõ coù nhöõng hình thöùc ñaàu tieân cuûa saùch roài. Saùch laø caùi caàn coù ñeå con ngöôøi löu giöõ vaø truyeà n laïi cho ngöôøi khaùc,cho theá heä khaùc, nhöõng hieåu bieát cuûa mình veà theá giôùi xung quanh, nhöõng khaùm phaù veà vuõ truï vaø con ngöôøi, caû nhöõng yù nghó, nhöõng quan nieäm, nhöõng mong muoán veà cuoäc soáng caàn göûi ñeán cho moïi ngöôøi va øgöûi ñeán ñôøi sau. 2.Ñoåi baøi vieát cho nhau vaø nhaän xeùt ñaùnh gia.ù 3.Lôùp choïn moät baøi vieát tieâu bieåu ñeå ñaùnh giaù nhaän xeùt taäp theå.

4. Cuûng coá- daën doø: -Döïa vaøo daøn yù vieát thaønh baøi vaên hoaøn chænh.

Tieát : Ngaøy :

ViÕt qu¶ng c¸o A.Muïc tieâu baøi hoïcTrang : 169

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn Giuùp hoïc sinh: Naém ñöôïc muïc ñích cuûa QC laø thoâng tin, thuyeát phuïc khaùch haøng tin vaøo chaát löôïng, lôïi ích , söï tieän lôïi… cuûa saûn phaåm, dòch vuï, laøm taêng loøng ham thích mua haøng vaø söû duïng dòch vuï cuûa khaùch haøng. -Bieát caùch vieát vaø trình baøy QC ngaén goïn, haáp daãn. -Thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa QC trong cuoäc soáng hieän ñaïi. B. Phöông tieän thöïc hieän: SGK, SGV, TKBH C. Caùch thöùc tieán haønh: Keát hôïp caùc phöông phaùp ñoïc saùng taïo, traû lôøi caâu hoûi, thaûo luaän. D. Tieán trình daïy hoïc: 1. Oån ñònh lôùp. 2. KT baøi cuõ: Kieåm tra vieäc chuaån bò baøi cuûa HS. 3. Baøi môùi HÑ cuûaGV_HS Yeâu caàu caàn ñaït-HS ñoïc caùc QC trong SGK. + Caùc vaên baûn treân QC veà ñieàu gì? +Thöôøng gaëp vaên baûn QC ñoù ôû ñaâu? + Keå theâm 1 vaøi ví duï.

-QC ñeå laøm gì?-HS ñoïc caùc QC vaøtraû lôøi caâu hoûi:-Haõy nhaän xeùt veà caùch duøng töø ngöõ, vieát caâu trong caùc vaên baûn?-Ñeå taïo söï haáp daãn caùc vaên baûn QC caàn ñöôïc trình baøy nhö theá naøo?

-GV vieát ñeà leân baûng. + Muoán vieát vaên baûn QC phaûi laøm theá naøo?( GV gôïi yù HS traû lôøi theo caâu hoûi SGK)+Cho HS thaûo luaän choïn phöông phaùp trình baøy, töø ngöõ ñeå dieãn

I.Vai troø vaø yeâu caàu chung cuûa vaên baûn QC1.Vaên baûn QC trong ñôøi soáng

Ñoïc caùc QC vaø traû lôøi caâu hoûia. QC veà vieäc baùn maùy vi tính vaø caùc dòch vuï

khaùm chöõa beänh ña khoa.b. Gaëp treân caùc pa-noâ, aùp phích, baùo, tôø rôi, ñaøi

phaùt thanh, ñaøi truyeàn hình.c. Keå theâm vaøi ví duï.-QC baùn ÑTDÑ, xe maùy( cuõ, môùi), caùc loaïi mó phaåm…

-QC caùc loaïi thuoác taân döôïc, caùc dòch vuï chaêm soùc saéc ñeïp…

Khaùi nieäm vaên baûn QC: SGK2.Yeâu caàu chung cuûa vaên baûn QC a. Ñoïc caùc QC vaø traû lôøi caâu hoûi - QC 1( nöôùc uoáng giaûi khaùt): daøi doøng maø vaãn khoâng neâu leân ñöôïc tính öu vieät cuûa saûn phaåm. -QC2 ( kem laøm traéng da): taâng boác quaù ñaùng, phi thöïc teá, söû duïng töø ngöõ thieáu thaän troïng, khieán ngöôøi nghe böïc boäi vaø nghi ngôø saûn phaåm. b. Yeâu caàu chung: Vaên baûn QC caàn ngaén goïn, suùc tích, haáp daãn, taïo aán töôïng, trung thöïc, toân troïng phaùp luaät vaø thuaàn phong mó tuïc cuûa daân toäc.II. Caùch vieát vaên baûn QC

Ñeà baøi: Vieát QC cho saûn phaåm rau saïch.Caùc thao taùc:

1.Xaùc ñònh noäi dung cô baûn cho lôøi QC. 2. Caùch trình baøy QC. 3. Caâu vaên töø ngöõ trong vaên baûn QC

Baùn caùc saûn phaåm rau saïch -Rau troàng theo coâng ngheä Haø Lan, ñaûm baûo an

Trang : 170

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn ñaït, kích thích HS duøng tranh veõ ñeå minh hoaï trình baøy ñeïp haáp daãn.-GV chia nhoùm cho HS laøm . Sau ñoù ñaïi dieän nhoùm trình baøy, caùc nhoùm khaùc ñaùnh giaù nhaän xeùt, bình choïn QC hay nhaát.

-HS ñoïc to vaø roõ phaàn GN.

-HS laøm baøi taäp döôùi hình thöùc thaûo luaän.

-GV gôïi yù cho HS veà nhaø laøm.

toaøn thöïc phaåm, khoâng söû duïng chaát kích thích taêng tröôûng, khoâng coù caùc chaát ñoäc haïi - Chuûng loaïi ña daïng, thoaû maõn nhu caàu ngöôøi mua -Phuïc vuï taïi nhaø vôùi soá löôïng lôùn, giaù caû hôïp lí Lieân heä: toå saûn xuaát X, ñöôøng…, TP. HCM

Ghi nhôù: SGK

III. Luyeän taäp1.Phaân tích tính suùc tích, haáp daãn vaø hieäu quaû cuûa caùc QC sau:- Caû 3 vaên baûn ñeàu vieát raát ngaén goïn nhöng ñaày ñuû noäi dung caàn QC.- Moãi QC ñeàu neâu ñöôïc phaåm chaát vöôït troäi cuûa saûn phaåm:a.Chieác xe khoâng nhöõng laø saûn phaåm vöôït troäi( sang troïng, tinh teá, maïnh meõ, quyeán ruõ) maø coøn laø ngöôøi baïn ñaùng tin caäy.b.Söõa taém ñaëc bieät, “thôm mgaùt höông hoa”laø “ bí quyeát laøm ñeïp”.c.Söï thoâng minh töï ñoäng hoaù laøm cho maùy aûnh voâ cuøng thuaän lôïi, deã söï duïng.* Toùm laïi: caû 3 QC ñeàu ngaén goïn haáp daãn, töø ngöõ löïa choïn phuø hôïp, caùc kieåu caâu ngaén goïn ñaït hieäu quaû cao.2.Baøi taäp 2: veà nhaø laøm

1. Cuûng coá- daën doø:-Laøm baøi taäp 2.-Soaïn: Oân taäp TLV ( traû lôøi 10 caâu hoûi phaàn lí thuyeát vaø laøm baøi taäp 2). .

Trang : 171

Trường THPT Nguyeãn Traõi Ngöõ vaên 10 ban cô baûn

Trang : 172