SREDNJA ELEKTROTEHNIČKA ŠKOLA SARAJEVO

SEMINARSKI RADTEMA: GIMNASTIKA

TJELESNI I ZDRAVSTVENI ODGOJ

Mentor: Učenik:

Sarajevo

SADRŽAJ

UVOD......................................................................................................................................................3

Historijat.................................................................................................................................................4

Antičko doba......................................................................................................................................4

Moderna gimnastika...........................................................................................................................4

Sportska gimnastika za muškarce i žene.................................................................................................6

Oprema za muškarce i žene....................................................................................................................7

Muškarci.............................................................................................................................................7

Žene....................................................................................................................................................7

Ženske discipline....................................................................................................................................8

Greda..................................................................................................................................................8

Preskok...............................................................................................................................................8

Parter.................................................................................................................................................8

Dvovisinski razboj...............................................................................................................................9

Muške discipline...................................................................................................................................10

Konj s hvataljkama............................................................................................................................10

Parter...............................................................................................................................................10

Preskok.............................................................................................................................................11

Karike...............................................................................................................................................11

Vratilo...............................................................................................................................................11

Razboj...............................................................................................................................................12

LITERATURA..........................................................................................................................................13

2

UVOD

Gimnastika, čije ime potiče od stare grčke riječi za disciplinarne vježbe, je kombinacija motoričkih vještina i sposobnosti kao što su: koordinacija, gracioznost, spretnost, snaga, fleksibilnost itd., a to sve zajedno ukomponovano sa akrobatskim vještinama, koje izvode podjednako i muškarci i žene na mnogo nivoa, od lokalnih klubova, škola, fakulteta, univerziteta kao i na državnim i međunarodnim takmičenjima.

Danas ovaj sport sjedinjuje sedam kategorija a to su: sportska gimnastika, ritmička gimnastika, skokovi na trampolini, sportski aerobik, sportska akrobatika i tkz. opća gimnastika. Međunarodno upravljačko tijelo je Međunarodna gimnastička federacija (FIG - Fédération International de Gymnastique), smještena u Moutieru - Švicarska.

Termin gimnastika odnosi se i na tjelesne vježbe koje se koriste u preventivne svrhe za liječenje oboljelih kojima se pomaže da se olakša ili ukloni nelagodnost u uspostavljanju normalnih funkcija lokomotorni aparat.

3

Historijat

Antičko doba

Prvi gimnastičari su bili akrobati koji su to izvodili u starom Egiptu. U drugom milenijumu, p.n.e., muškarci i žene Krita za vrijeme minojske kulture su razvili umjetnost skakanja na bikovima. U ovom skakanju trkač bi skakao prema biku koji juriša, zgrabio bi njegove rogove i kad ga ovaj zbaci u zrak izvodio bi razne akrobacije u zraku prije nego što padne na bikova leđa, a zatim bi sjahao jednim brzim pokretom. U staroj Grčkoj, razvila su se tri posebna programa gimnastičkih vježbi:

1. Za održavanje dobre tjelesne kondicije;2. Vojnu obuku;3. Kao dio uvježbavanja za sportiste.

Gimnastika je uvedena u ranoj Grčkoj civilizaciji da olakša tjelesni razvoj kroz serije vježbi uključujući: trčanje, skakanje, plivanje, hrvanje i dizanje utega. Mjesta gdje se ova aktivnost upražnjavala nazivala su se Gymnazium, a većina vježbača su doslovice u to vrijeme vježbali goli bez ikakve odjeće na sebi od čega potječe riječ Gymnos - go.

Tjelesna sposobnost je bila visoko cjenjena aktivnost u Staroj Grčkoj, muškarci i žene su sve više uzimali učešća u energičnim gimnastičkim vježbama. Rimljani, poslije osvajanja Grčke, su razvili ove aktivnosti u više formalan sport, a koristili su gimnastičku dvoranu za pripremu svojih legija za rat. Padom Rimske imperije, nestao je interes za gimnastiku i ona je više ostala samo kao oblik zabave.

Moderna gimnastika

Godine 1774. Prus, Johann Bernhard Basedow je uveo tjelesne vježbe drugim oblikom nastave u njegovoj školi u Dessau, Saksonska. Ovim činom počela je modernizacija gimnastike a tako i tendencija germanskih zemalja ka stavljanju sporta u prvi plan. Kasnih 1700. godina Friedrich Ludwig Jahn iz Njemačke je razvio vratilo, razboj, gredu i skokove i on više od bilo koga drugog se smatra ocem moderne gimnastike. Gimnastika je procvjetala u Njemačkoj 1800. godine, dok u Švedskoj graciozniju formu ovog sporta koja naglašava ritmičke pokrete razvio je Gutz Muth. Švedski sistem, koji je osmislio gimnastičar Pehr Henrick Ling, on naglašava sa druge strane ritam i koordinaciju kroz vježbe koje se izvode sa obručima, čunjevima i malim loptama. Otvaranje Jahnove škole [1881]. godine u Berlinu, da bi se promovirala njegova verzija sporta je propraćeno osnivanjem mnogih klubova u Evropi. Ovaj sport je uveo u Sjedinjene Američke Države dr. Dudley Allen Sargent, koji je bio učitelj gimnastike na nekoliko SAD univerziteta i to negdje u periodu pred građanski rat, on je dobio priznanje zato što je izumio više od 30 gimnastičkih sprava. Najveći dio razvoja gimnastike SAD je bio usmjeren na aktivnosti emigranata iz Evrope, koji su uveli ovaj sport u njihovim novim gradovima u 1880-im godinama. Klubovi su osnivani kao Turnverein i Sokol grupe, a u čemu su kompletne porodice uzimale učešća. Moderna gimnastika isključuje neke tradicionalne programske tačke kao sto su dizanje tegova i hrvanje, a ističe formu prije nego lično rivalstvo.

4

Prema nekim podacima prvo takmičenje na spravama je održano 1877. godine u Čehoslovačkoj. Sa stvaranjem Međunarodne gimnastičke federacije 1888. godine, napravljen je presudan korak u osmišljavnju vježbi na spravama, kao sporta, odnosno sportske gimnastike. Za 1881. godinu je moguće označiti kao uključenje ovog sporta u široki spektar sportova. Međunarodna gimnastička federacija označava danas jednu od najstarijih svjetskih sportskih federacija u koju je učlanjeno više od 150 zemalja sa svih kontinenata svijeta. Muška gimnastika je bila na rasporedu na prvim Olipijskim igrama 1896. u Ateni, a nalazi se u Olimpijskom programu kontinuirano od 1924. godine.

Mnoge zemlje, ne one koje su bile tradicionalna glavna potpora u to vrijeme SSSR, Japan, Istočna i Zapadna Njemačka i druge istočno-evropske nacije počele su promovirati gimnastiku, naročito za žene; među ovim zemljama su bile Kina i SAD. Na Olimpijskim igrama u Los Angelesu 1984. godine, Mary Lou Reton iz SAD je osvojila pet zlatnih medalja uključujući i zlatnu medalju u generalnom plasmanu. Vitaly Scherbo iz Objedinjenog Tima (ime pod kojim su se takmičili sportaši bivšeg SSSR 1992. godine u Barseloni) je osvojio nečuvenih šest zlatnih medalja. SAD je osvojio zlatnu medalju po pvi put na Olimpijskim igrama u Atlanti 1996. godine, gdje se isticala hrabra Kerri Strug koja je iako povrijeđena donijela zlato u ekipnom takmičenju SAD. Aleksei Nemov iz Rusije je osvojio četiri zlatne medalje na dvije olimpijade, osvajajuci šest medalja na pojedinačnom plasmanu po spravama na natjecanju 1996. godine i još na Olimpijskim igrama u Sidneyju 2000. godine. Na Olimpijskim igrama u Ateni 2004. godine dominirale su gimnastičarke iz Rumunije na čelu sa Catalina Ponor koja je i osvojila tri zlatne medalje, epitet najbolje reprezentacije u muškoj gimnastici nakon višegodisnje pauze je zasluženo ponio Japan, a u ženskoj konkurenciji Rumunija. Gimnastika danas doživljava izuzetnu ekspanziju po cijelom svijetu tako da se uključuju i one zemlje koje tradicionalno nisu nikad bile prisutne.

5

Sportska gimnastika za muškarce i žene

Sportska gimnastika je po svojim karakteristikama polistrukturalni konvencionalni sport. Takmičarske kompozicije sastavljene su iz niza raznovrsnih vježbi, specifičnih za svaku spravu. Osnova svih takmičenja je gimnastički višeboj, koji obuhvata takmičenje u vježbanju na više sprava.

Po Olimpijskom rasporedu muškarci se takmiče u sljedećim disciplinama:

Parter, Konj s hvataljkama, Karike, Preskok, Razboj i Vratilo.

Žene nastupaju u sljedećim disciplinama:

Preskok, Dvovisinski razboj, Greda i Parter.

6

Oprema za muškarce i žene

Muškarci

Na konju s hvataljkama, krugovima, razboju i vratilu svaki gimnastičar vježba u dugačkim hlačama, atletskoj majici, čarapama i patikama (ili samo čarape)...

U vježbanju na parteru i preskoku koriste kratki šorc, atletsku majicu, čarape, patike (ili nastupaju bosi). Gimnastička oprema jedne ekipe treba biti ista. Nošenje majice na takmičenju je obavezno.

Žene

Gimnastičarke nose vježbaći triko (obično sa dugim rukavima), gimnastičke patike (ali mogu nastupati i bose).

7

Ženske discipline

Greda

Visina grede od vrha strunjače iznosi 125 centimetara. Greda je duga 5 metara i široka samo 10 centimetara, greda je obložena mekanim materijalom. Vježba na gredi mora sadržavati umjetničke kombinacije, raznolike akrobatske elemente, gimnastičke skokove, okrete, korake, elemente ravnoteže tokom stajanja, sjedećeg i ležećeg položaja. Gimnastičarka mora koristiti čitavu dužinu grede demonstrirajući elegantnost, gracioznost, fleksibilnost, ritam, tempo, sampopouzdanje, kontrolu i dr. Izvedba serijskih akrobatskih elemenata mogu biti veoma spektakularni. Maksimalno vrijeme za izvedbu vježbe iznosi 90 sekundi. Glavna karakteristika vježbi na gredi je odlično razvijeni osjećaj za ravnotežu i velika moć koncentracije prilikom izvedbe akrobatskih elemenata na izuzetno uskoj površini oslonca. Vježba mora posjedovati akrobatsku seriju, ritmičku seriju, akrobatsko-ritmičku seriju, skokove sa velikom amplitudom pokreta, okrete za 360 stepeni i više, ali i na jednoj nozi kao i elemente grede.

Preskok

Visina preskoka iznosi za žene iznosi 125 centimetara. Dužina preskoka iznosi 120 centimetara a širina je 95 centimetara. Svaki preskok započinje zaletom sa staze koja maksimalno može biti duga 25 metara. Naskok na dasku se izvodi sunožnim odrazom (sa ili bez rondata), s odskočne daske i skupljenim nogama te se izvodi kratkim odgurivanjem objema rukama od konja. Umjesto tradicionalnog konja za preskok, nova sprava za preskok je korištena prvi put na Svjetskom šampionatu u Ghent-u (Belgija). Ova sprava za preskok je visoka 125 centimetara, široka je 95 centimetara i duga 120 centimetara. Ne samo da može pružiti bolju sigurnost, već omogučava gimnastičarima/kama da se što bolje odgurnu i na što bolji način izvode tehnički teške i komplicirane elemente koji imaju izuzetno složene vrste rotacija.

Parter

Vježbe na parteru se izvode uz muzičku pratnju (samo za žene), kombinirane sa plesnim pokretima i dijelovima koji sadrže različite okrete i akrobatske elemente. Individualnost, orginalnost, zrelost, vladanje i umjetnički dojam su ključni ili sastavni dijelovi za dobar rezultat. Vježba mora trajati između 70 i 90 sekundi.

8

Dvovisinski razboj

Dvovisinski razboj je jedna od najspektakularnija sprava u ženskoj sportskoj gimnastici. Ova sprava zahtjeva snagu, koordinaciju, hrabrost sa bezbrojnim izmjenama hvatova i rotacija. Optimalna vježba je okarakterizirana sa orginalnim kombinacijama različitih elemenata kao

npr. elementi koji imaju fazu puštanja i hvatanja sprave, pokreti iznad, između i ispod pritki. Kao što sam naziv kaže visina obje pritke je različita: niža pritka je 165 centimetara a viša je 245 centimetara, razmak između pritki može da iznosi do 180 centimetara. Vježba takmičarke završa sigurnim doskokom sa sprave. Elementi su imenovani po znanim natjecateljima koji su prvi izveli pojedine elemenate npr.: Delčev, Ginger, Tkačev, Komaneći, Erceg, Kolman, Pegan itd.

9

Muške discipline

Konj s hvataljkama

Visina iznosi 105 centimetara od vrha strunjače ili od tla 115 centimetara. Dužina na vrhu je 160 centimetara, dok razmak između hvataljki se kreće u zavisnosti od vježbača je 40 do 45 centimetara. Vježbe na konju s hvataljkama moraju se izvoditi dinamično, kontinuirano s

jednim lancem cirkularnih i klatnih pokreta, sunožnih kružnih pokreta (kola), makazasti pokreta (striževi), a uz korištenje svih ostalih dijelova konja. Kapacitet pokreta koje jedno tijelo može izvesti sa ekstremnom preciznošću sastavljena od cirkularnih elemenata, a ukomponiranih u jednu cjelinu sa svim ostalim elementima, te čine jednu elegantnu kompoziciju. Elementi snage i izdržajnosti na ovoj spravi nisu dozvoljeni.

Parter

Dimenzije partera iznose 12 x 12 metara, sa dodatnom zaštitom od 1 metar sa svake strane. Za izvođenje vježbi na parteru prostor mora imati elastičnu podlogu koja dozvoljava gimnastičarima energične pokrete tokom odskoka i doskoka sa tla. Pokrovni materijal ne smije izazvati povrede vjezbača, poput opekotina na koži. Vježbe na parteru uključuju pokrete koji moraju da demonstriraju: snagu, fleksibilnost, ravnotežu, gracioznost, skokove itd. Svaka vježba mora se sastojati od pokreta kombinovanih kao što su salta oko uzdužne i poprečne ose.

Tokom izvedbe vježbe gimnastičar treba iskoristiti cijeli parter, a vježbe moraju biti naglašene izrazima i izvršenim radnjama tokom vježbi. Maksimalno trajanje vježbe iznosi 90 sekundi. Tjelesne izvedbe i tehnička izvršenja moraju biti ujedinjene sa maštom i izrazom u jedinstvenoj i ekskluzivnoj stvarnosti. To su karakteristike koje moraju donjeti izražajnost gimnastičareve sposobnosti do perfekcije, kao i suštinu ili moraju biti zapanjujuće kompleksnosti.

10

Preskok

Visina preskoka iznosi 135 centimetara. Dužina preskoka iznosi 120 centimetara, a širina je 95 centimetara. Svaki preskok započinje zaletom sa staze koja maksimalno može biti duga 25

metara. Naskok na dasku se izvodi sunožnim odrazom (sa ili bez rondata), s odskočne daske i skupljenim nogama te se izvodi kratkim odgurivanjem objema rukama od konja. Preskok se mora demonstrirati čist

i snažan pokret kombiniran sa visinom i dužinom sa jednom ili više rotacija, te završiti sa kontroliranim doskokom. Izvedbe su nagrađene za kontrolu nad tijelom u fazi leta i doskočnim položajem (pozicijom doskoka). Brzina i snaga su ujedinjene sa akrobatikom, naglašenom i okarakteriziranom vezom izmedu fizičke izvedbe i sposobnosti za koordinaciju pokreta. U završnici po spravama, nakon prvog preskoka, vjezbač se bez zadržavanja vraća na polazni polažaj i na znak predsjednika sudačkog odbora sprave, izvodi drugi preskok iz druge grupe preskoka. Od 2001. godine uvedena je izmjena u izgledu sprave. Nakon više od 100 godina stari preskok zamjenjen je novim preskokom tzv. stolom.

Karike

Visina krugova od vrha strunjače iznosi najmanje 260 centimetara. Vježbe na krugovima se moraju sastojati od različitih pokreta demonstrirajući snagu, izdržajnost i zamahe. Ovi se elementi izvode u visu, do ili kroz upor ili do ili kroz stoj na rukama, a trebaju se izvesti sa pruženim rukama. Gimnastičar mora izvesti seriju okreta i izdržaja sa prednjim i zadnjim elementima a kraj vježbe ili saskok se mora izvesti akrobatskom saskokom. Znati kako da se naprave kombinacije vježbi statike i dinamike a da se pojavljuju, jednostavno i tečno; naročito izražavanje stvarne i umjetničke motorne aktivnosti.

Vratilo

Visina vratila od vrha strunjače iznosi 260 centimetara a dužina pritka vratila je 240 centimetara. Gimnastičar mora izvoditi kontinuirane pokrete i ne smije dodirivati šipku od vratila svojim tijelom. Gimnastičar je zadužen da demonstrira promjenu hvatova, rotirajuće pokrete naprijed i nazad plus puštanje sprave i ponovno hvatanje za pritku vratila. Otpuštanje sprave je izuzetno važan dio vježbe na vratilu jer je posebno čini spektakularnom radi akrobatskih elemenata. Dužina leta i spektakularna

11

izvedba zadivljuje svakog, s tim što dokazuje ili potvrđuje da čovjek može preći svoje granice unapređujući ih svakom izvedbom sve više i više.

Razboj

Visina sprave od vrha strunjače iznosi 180 centimetara. Razmak između pritki se kreće od 42 do 52 centimetra zavisno od vježbača. Kao i krugovi paralelne šipke razboja zahtjevaju od vježbača da kombinira okrete i momente naglašene snagom, visove, elemente izdržljivosti, upore. Gimnastičar mora izvoditi vježbu cijelom dužinom razboja ispod i iznad pritki. Vježbama moraju dominirati okreti oko uzdužne i poprečne ose. Kontrola tijela i vladanje izvedbi pokreta ujedinjuju sve to u nježne i prirodne pokrete, tako što sve navedene elemente ujedinjuju u skladnu cjelinu koja se mora završiti saskokom sa sprave i kontroliranim doskokom.

12

LITERATURA

Web srtanica: http://bs.wikipedia.org/wiki/Gimnastika

13