12.12.2010

1

Giriş

Portfolyo

Rubrikler

Alternatif Araçlar

Performans Değerlendirme

PERFORMANS

DEĞERELENDĠRME

YENĠ ÖĞRETĠM PROGRAMLARI

Yeni Öğretim Programları yapılandırmacı anlayışıtemel almıştır.

Yapılandırmacı anlayış, öğrenci merkezli öğrenme ve öğretme stratejilerini vurgulamaktadır.

Yapılandırıcı anlayış, öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alır ve öğrencilerin yeni aldığı bilgileri, sahip oldukları bilgilere ekleyerek kendilerine özgü biçimde yapılandırdığını öne sürer.

YENĠ ÖĞRETĠM PROGRAMLARI

Programdaki bu anlayış değişikliği göz önüne alındığında ölçme ve değerlendirmede de değişim kaçınılmazdır.

Yapılandırmacı anlayışa göre öğrencilere çoklu ölçme değerlendirme fırsatları sunulmalıdır.

Ölçme değerlendirme için kullanılacak olan soru tipleri çeşitlendirilmeli, geleneksel ölçme değerlendirme yöntemlerinin yanı sıra alternatif ölçme değerlendirme yöntemleri de kullanılmalıdır.

YENĠ ÖĞRETĠM PROGRAMLARININ

DEĞERLENDĠRMEYE BAKIġI

Daha az vurgu

1. Geleneksel ölçme değerlendirme

2. Öğretme ve öğrenmeden bağımsız değerlendirme

3. Ezbere öğrenilen bilgileri değerlendirme

4. Bilgi parçalarını değerlendirme

Daha çok vurgu

1. Alternatif ölçme ve değerlendirme

2. Öğretme ve öğrenmenin bir parçası olan değerlendirme

3. Anlamlı ve derin öğrenmeleri değerlendirme

4. Bilgi ağını değerlendirme

YENĠ ÖĞRETĠM PROGRAMLARININ

DEĞERLENDĠRMEYE BAKIġI-2

Daha az vurgu

5. Bilimsel bilgiyi değerlendirme

6. Öğrencinin bilip bilmediğini anlamak için değerlendirme

7. Dönem sonu değerlendirme

8. Sadece öğretmen değerlendirmesi

Daha çok vurgu

5. Bilimsel anlamayı ve mantığı değerlendirme

6. Öğrencinin ne anladığını öğrenmek için değerlendirme

7. Dönem boyunca değerlendirme

8. Öğretmenle birlikte grup değerlendirmesi ve kendini değerlendirme

GELENEKSEL VE ALTERNATĠF ÖLÇME

DEĞERLENDĠRME YÖNTEMLERĠ

Alternatif

Ölçme Değerlendirme

Yöntemleri

Performans değerlendirme

Ürün seçki dosyası (portfolyo)

Kavram haritaları

Yapılandırılmış grid

Tanılayıcı dallanmış ağaç

Kelime ilişkilendirme

Proje, Drama, Gösteri, Poster

Grup ve/veya akran

değerlendirmesi

Kendi kendini değerlendirme

Geleneksel

Ölçme Değerlendirme Yöntemleri

Çoktan seçmeli sorular

Doğru yanlış soruları

Eşleştirme soruları

Tamamlama (boşluk

doldurma) soruları

Kısa cevaplı sorular

Uzun cevaplı sorular

12.12.2010

2

ALTERNATĠF ÖLÇME

DEĞERLENDĠRME YÖNTEMLERĠ

Alternatif ölçme değerlendirme yöntemleri,

öğrenciyi merkeze alan, sadece öğrenme

ürününü değil öğrenme sürecini de

değerlendiren yöntemlerdir.

Bu yöntemler, öğrenciler ve öğretmenler

açısından daha verimli olmasına karşın

geleneksel yöntemlerden daha fazla zaman

harcamayı gerektirir.

PERFORMANS DEĞERLENDĠRME ?

Öğrencinin öğretme-öğrenme sürecindeki

gelişimini takip etmek ve öğrencinin çalışma

örneklerini görmektir.

Öğrencilerin öğrenme türleri gibi bireysel

özellikleri dikkate alınarak bunları eyleme

dönüştürmelerini sağlayacak durum ve

ödevlerdir.

PERFORMANS DEĞERLENDĠRME

Performans değerlendirme, öğrencinin

günlük yaşamındaki problemleri nasıl

çözeceğini ve problem çözmek için

sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl

kullanacağını göstermesini gerektirir.

PERFORMANS DEĞERLENDĠRME

Sürece yayılır,

Gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanmaktadır,

Öğrencilere zaman sınırlaması olmaksızın geniş bir zaman diliminde yeterliklerini ortaya koyma şansı verir,

Öğrencilerin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir,

PERFORMANS DEĞERLENDĠRME-2

Performans ödevlerinde tek bir doğru yoktur,

alternatif doğrular vardır,

Performanslar değerlendirilirken rubrikler

(dereceli puanlama anahtarları-dereceleme

ölçekleri) kullanılır,

Öğrenciler değerlendirme kriterlerinden

haberdardır.

NELER DEĞERLENDĠRĠLĠR?

Ürünler

Üst düzey düşünme becerileri

Gözlenebilir performanslar

Alışkanlık ve sosyal beceriler

12.12.2010

3

Değerlendirme Nasıl ve Ne ile

Yapılır?

Gözlem

Yarı-yapılandırılmış mülakat

Yazılı görüş alma

İş başında

Portfolyo

(KiĢisel GeliĢim Dosyası – Ürün Seçki Dosyası)

En genel anlamı ile portfolyo öğrencilerin dönem veya yıl boyunca yaptıkları çalışmaların belli standartlara göre organize edilmiş bir koleksiyonudur

Öğrencinin bir veya birden fazla konu alanında yaptığı çalışmalarının sistematik, amaçlı ve anlamlı koleksiyonu olarak tanımlanmaktadır

Neden Portfolyo?

Öğrencilerin çalışmasına sürekli bir

bakış ve gelişimi görmeyi sağlar.

Öğrencilerin becerisini test

puanlarıyla değil çeşitli kanıtlara

yönelik ölçme fırsatı yaratır.

Portfolyonun Amaçları-1

Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk

bilincini geliştirmek ve kendi kendini

değerlendirme becerisi kazandırmak

Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine

ışık tutmak

Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha

sağlıklı izleyebilmek

Portfolyonun Amaçları-2

Öğrencinin ne öğrendiğinin görebilmek

Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek

Öğrencilerin, arkadaşlarının portfolyolarını da izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarının başlangıcını yapmak

Portfolyonun Amaçları-3

Çocuğun zihinsel, psiko-motor, duygusal, sosyal ve dil gelişimlerini gözlemlemek

Fiziksel, ruhsal ve sosyal alandaki gelişimlerini fark edebilmesi seçici olabilmesi ve zevkle çalışabilmesi sağlamak

Olaylara bakış açısını değerlendirebilmesi, çok yönlü düşünebilmesi, yaratıcılık yönlerinin geliştirmesini sağlamak

Portfolyo çalışması, öğretmen açısından zaman alıcı olmakla birlikte daha objektif değerlendirme yapabilmesi için ve yaptığı değerlendirmenin gerektiğinde somut kanıtını sunabilmesi için yararlıdır.

12.12.2010

4

Portfolyo üç ana bölümden oluşur

Özgeçmiş: Bu kısım öğrencinin ortaya koyduğu çalışmaların hangi aşamalardan geçtiğini yansıtır.

Ürünler: Bu bölüm portfolyo içinde öğrenci tarafından konulan tüm çalışmaları kapsar.

Yansıtma (Öz-değerlendirme): Bu bölümde öğrenci yaptığı çalışmaların bir ölçüde muhakemesini yapmak amacı ile kendisi ile ilgili görüşlerini yansıtır.

Portfolyo Türleri

Sergileme : Bu tip portfolyo öğrencinin kendisini en iyi yansıttığına inandığı, temsili değeri olan çalışmaları kapsar.

– Henüz tamamlanmamış çalışmaları kapsamaz.

– Değerlendirme ve not vermek için uygun bir seçenek değildir.

– Bu tip portfolyolar ürün odaklı portfolyo şeklinde de düşünülebilir.

Portfolyo Türleri

Çalışma : Öğretmen ve öğrenciye süreci

beraber ölçme ve değerlendirme fırsatı sunar.

İkisi birlikte öğrenme anlamında büyüme ve

gelişmeyi gösteren örnekleri seçer.

– Bu açıdan sadece biten değil devam eden çalışma

örneklerini de kapsayabilir.

– Esasında bu tip portfolyolar süreç odaklı portfolyo

olarak da düşünülebilir.

Portfolyo Türleri

Değerlendirme : Bu tipte tüm

maddeler puanlanır, sıralanır ve

değerlendirilir.

Öğretmen her öğrencinin kişisel

portfolyosunu bir değerlendirme amaçlı olarak saklar.

GELENEKSEL vs PORTFOLYO

GELENEKSEL DEĞERLENDĠRME PORTFOLYO DEĞERLENDĠRMESĠ

Öğrenci başarısı yeteneği

belli bir zamanda yapılan

bir sınavla ölçülür.

Başarı ve yetenekler

sürekli izlenir. Öğrenciyi

tüm özellikleriyle tanımak

esastır.

Öğrenci değerlendirme

ölçütlerinden

habersizdir,öğretmen

yapar.

Öğrenci değerlendirme

sürecine katılarak

sorumluluk alır.

Öğrenciye bir not verilir.

Başarısı diğer öğrencilerle

kıyaslanır.

Not verilmez. Öğrencinin

kendini tanıması

amaçlanır.

Portfolyoların Değerlendirilmesi

Portfolyo değerlendirilmesinde genel

olarak bir sınıflama cetveli olan

dereceleme ölçekleri (rubrikler)

kullanılır.

12.12.2010

5

Portfolyo Nasıl Değerlendirilir?

Dosya içindeki her bir çalışma ayrı ayrı puanlanır ve bu puanların aritmetik ortalaması dosyaya verilen puanı gösterir.

Farklı performanslar için ayrı puanların verildiği bir puan sistemiyle puanlama yapma: örneğin öğrencinin hazırlamış olduğu bir projenin, her bölümüne farklı puanlar vererek genel puanı hesaplama

BGD’ deki çalışmaların tamamına özelliğine ve bütün içerisindeki ağırlığına göre puan vererek bu puanların toplanmasıdır.

Unutmayınız!

Değerlendirme sürecinde bir öğrencinin

dosyası ve diğer öğrencilerinki arasında

bir kıyaslama yapılarak, öğrencilerle ilgili

yargıda bulunulmaması gerekir.

Portfolyoda bireysel olarak öğrenci

eskiden ne durumdaydı ve şu anda ne

oldu sorusu cevaplanmalıdır.

YAPILANDIRILMIġ GRĠD

Bu tekniğin en önemli amacı, öğrencilerin bilgi seviyesini, eksikliklerini, ve kavram yanılgılarını tespit etmektir.

Bu teknikte, öğrencinin seviyesine uygun olarak 9 ya da 12 kutucuk hazırlanır.

Gridi hazırlamak üzere öğretmen, konuyla ilgili bir soru hazırlar ve sorunun yanıtını rasgele, kutucuklara yerleştirir.

Daha sonra ikinci soruyu hazırlar ve yine kutucuklara yanıtları yerleştirir. İkinci sorunun yanıtını teşkil eden kutucuklardan bir kısmı birinci soru için de geçerli olabilir.

YAPILANDIRILMIġ GRĠD

Öğrencilerden, her soru için doğru kutucuğu

bulmaları ve kutucuk numaralarını mantıksal

ve işlevsel olarak sıralamaları beklenir

(Bahar, 2002).

Öğrencilerin verdiği cevap o konudaki bilgi

seviyesini , bilgi eksikliğini, kavramsal

bağları veya yanlış kavramları gösterir.

YAPILANDIRILMIġ GRĠD ÖRNEĞĠ YAPILANDIRILMIġ GRĠD ÖRNEĞĠ

12.12.2010

6

YAPILANDIRILMIġ GRĠD ÖRNEĞĠ YAPILANDIRILMIġ GRĠD ÖRNEĞĠ

YAPILANDIRILMIġ GRĠD

-ANALĠZĠ-

Grid tekniğinin analiz yönteminde ise

şu formül kullanılır:

C1/C2-C3/C4

C1= Doğru seçilen kutucuk sayısı

C2= Toplam doğru kutucuk sayısı

C3= Yanlış seçilen kutucuk sayısı

C4= Toplam yanlış kutucuk sayısı

YAPILANDIRILMIġ GRĠD

-ANALĠZĠ-

Bu formüle göre öğrencilerin puanları -

1, 0 ve +1 arasında değişir. Bu puanı

on üzerinden değerlendirmek için, önce

negatifliği ortadan kaldırmak amacı ile

bu puan 1 ile toplanır ve elde edilen

sayı 5 ile çarpılır.

YAPILANDIRILMIġ GRĠD

-AVANTAJLARI-

Bu teknik ile hazırlanmış sorularda kutucukların

içerisine kelimeler, resimler, sayılar, eşitlikler,

tanımlar veya formüller konulabilir.

Hem doğru kutucukların seçimi, hem de bunların

mantıksal sıraya dizilmesi konuyu çok iyi bilmeyi ve

anlamayı gerektirir.

Yanlış seçilen kutucuklar öğrencilerin konu

hakkındaki eksik veya yanlış bilgilerini ortaya çıkarır.

YAPILANDIRILMIġ GRĠD

-AVANTAJLARI-

Yapılandırılmış grid tekniğinde kısmi bilgi de

değerlendirilir ve ödüllendirilir. Öğrenci seçtiği her

doğru kutucuk için puan alır.

Bu teknikte çoktan seçmeli testlerin aksine doğru

olmayan bilgiler sorulmaz; yani kutucuklardaki her

bilgi bir soru için gerekli cevap olmayabilir; ama

diğer bir soru için mutlaka cevap teşkil eder. Bu

nedenle yanlış şıkları eleyerek doğru cevabı bulma

stratejisi saf dışı edilmiş olur.

12.12.2010

7

YAPILANDIRILMIġ GRĠD

-AVANTAJLARI-

Bu teknikte soru hazırlanması

başlangıçta öğretmenler için biraz

zahmetli olabilir, ama zamanla bu

metot etkili bir biçimde kullanılabilir.

Hazırlanan sorular çok kısa zaman

diliminde uygulanabilir.

Tanılayıcı DallanmıĢ Ağaç

A ifadesi

B ifadesi

C ifadesi

D ifadesi

E ifadesi

F ifadesi

G ifadesi

d

y

d

y

d

y

d

y

d

d

d

y

y

y

1 => 2 puan

2 => 1 puan

3 => 3 puan

4 => 2 puan

5 => 1 puan

6 => 2 puan

7 => 0 puan

8 => 1 puan

(Doğru)

(Yanlış)

(Doğru)

(Doğru)

(Doğru)

(Yanlış)

(Yanlış)

Tanılayıcı DallanmıĢ Ağaç Örneği

Do

ğru

Yanlış

Yanlış

Doğru

Doğru

Doğru

Yanlış

3 Doğru

2 Doğru

2 Doğru

2 Doğru

1 Doğru

0 Doğru

2 Doğru

1 Doğru

Dereceleme Ölçekleri (Rubrik)

Performansın değişen boyutlarını

dikkate alarak puanlamak amacıyla

kullanılan puanlama yönergeleridir.

Bütüncül (holistik) ve analitik (tahlili)

olmak üzere iki biçimi vardır.

Bütüncül ve Analitik Dereceleme

Ölçekleri (Rubrik)

Bütüncül (holistik) rubrikler öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak parçalarını dikkate almadan puanlamasını içerir. – Örneğin, bütüncül rubriklerde bir öğrencinin

cevabındaki genel yeterlilik veya kalite çok iyi, yeterli, kısmen yeterli ve yetersiz olmak üzere

dört genel kategoride değerlendirilebilir.

Analitik (tahlili) rubrikler ise, önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlamasını, sonra da bu bireysel puanları toplayarak toplam puanı hesaplanmasını gerektirir.

Bütüncül Dereceleme Ölçekleri

(Holistik Rubrik Örneği)

12.12.2010

8

Analitik Dereceleme Ölçekleri

(Analitik Rubrik Örneği)

Analitik Dereceleme Ölçekleri

(Analitik Rubrik Örneği)-2

Kendi Kendini Değerlendirme

(Self Evaluation)

Bireylerin kendilerini değerlendirmeyi amaçlar

Akran Değerlendirme

(Peer Assessment)

Gruptaki veya sınıftaki bireylerin

birbirlerini değerlendirmeleridir.

Grup Değerlendirmesi

Öğrencilerin oluşturduğu küçük grupların

iş birliği içerisinde, ortak öğrenme

amaçlarını en üst düzeyde

gerçekleştirmek amacı ile çalışma

esnasında ortaya koydukları performans

ve çalışma sonundaki ürünü

değerlendirmek amacı ile yapılan

değerlendirmelerdir.

12.12.2010

9

Grup Değerlendirmesi ile

Ġlgili Açık Uçlu Sorular

Grup çalışmasındaki konunuz hakkında ne

düşünüyorsunuz?

Bugün grubunuzda neler oldu? Bu konuda

neler hissediyorsunuz?

Grup çalışmanızda iyi olan neydi? Daha iyi ne

yapılabilirdi?

Öğrendikleriniz hakkında ne düşünüyorsunuz?

SONUÇ

Anlama “kişiye özeldir”. Öğrencilerin bilgisi öğretmenin bilgisi ile tamamıyla örtüşmez. Çünkü bilgi bilişsel yapıda halihazırda var olan bilgi ile yapılandırılır.

İki öğrencinin anlatılan bir konu üzerinde aynı şeyleri anlamaları mümkün değildir.

Bu sebeple, değerlendirme yapabilmek için, öğrenciye ne bildiğini serbestçe ortaya koyabilmesi için fırsatlar verilmeli çoklu ölçme ve değerlendirme soruları sorulmalıdır.

SONUÇ

Öğrencinin verdiği her yanlış cevabın, verdiği her bir doğru cevap kadar önemli olduğu dikkate alınmalıdır.

Sadece doğru cevabın dikkate alındığı bir değerlendirme yönteminden ziyade, yanlış cevapların da belirlenmesine yönelik metotların kullanılması ve yanlış kavramların arkasında yatan nedenlerin ortaya çıkarılması gerekmektedir