Editor’s vision

รายงานลาสดจากสำนกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข เมอวนท 30 กนยายน 2552 ระบวา มผปวยไขหวดใหญสายพนธใหม ชนด A (H1N1)1 ในอตรา 38.63 ตอประชากรแสนคน เฉพาะในชวง 13 กนยายน – 26 กนยายน 2552 มผปวยยนยนการตดเชอเพมขน 297 ราย ใน 38 จงหวด จำนวน ผปวยทเสยชวตสะสม 165 ราย

สงทนาสนใจคอ การระบาดของโรคกระจายออกไปยงจงหวดตางๆ ในสวนภมภาคมากขน โดยเฉพาะ จงหวดใหญๆ ไดแก เชยงใหม เชยงราย พะเยา ลำพน ลำปาง ขอนแกน อดรธาน ตรง ภเกต สงขลา นครนายก นนทบร และสมทรสาคร อยางไรกตาม หากดภาพรวมพบวาอตราการเพมขนของจำนวนผปวยเรมมแนวโนม ลดลง ซงเปนธรรมชาตของการระบาดใหญของไขหวดใหญดงเชนทเคยเกดขนในอดต

หากกลาวถงการปองกนโรคของปจเจกบคคล อาจารยหมอประเสรฐ ทองเจรญ ผเชยวชาญโรคตดเชอไวรสขององคการอนามยโลก ใหคำแนะนำสนๆ วา “ตวใครตวมน!”

ตวใครตวมนในความหมายของอาจารยหมอ หมายถง อนามยสวนบคคล (Personal hygiene) และการรกษาระยะหางเมอตองอยในสงคม (Social distance) เปนวธการปองกนทไดผลดทสด เพราะฉะนน ‘กนรอน ชอนกลาง ลางมอ’ จงยงคงใชได หากรวมเขากบมาตรการ ‘ใสหนากาก (อนามย) เขาหากน’ และไมละเลยทจะรบพบแพทยหากตนเองหรอคนใกลตวมอาการของไขหวดใหญ

รายงานของ Mark A Miller และคณะ ในวารสาร New England Journal of Medicine ชใหเหนวามปจจยหลายอยางทบงชวา อาจเกดการระบาดรอบท 2 (เปนอยางนอย) ในอนาคตขางหนา ซงบอกไมไดวาจะเกดขนเมอใด แตเสนอแนะมาตรการบางอยางทนาสนใจ

การศกษาเรองโรคตดเชออบตใหมภายใตโครงการ ‘Roadmapping Converging Technologies to Combat Emerging Infectious Diseases’2 ของศนยคาดการณเทคโนโลยเอเปค (ดำเนนโครงการโดย ดร.พลพบล สตางคพฒ) เมอ 2 ปทแลว ชใหเหนวาการรบมอกบโรคตดเชออบตใหม ไมใชภาระของบคลากรดานสาธารณสขเทานน แตตองอาศยความรวมมอจากผเชยวชาญหลายๆ สาขา ผานการบรรจบกนของเทคโนโลยตางๆ ทงทมอยแลวในปจจบน และกำลงจะเกดขนในอนาคต

ปจจยสำคญทจะนำไปสความสำเรจในการรบมอกบโรคตดเชออบตใหมอยทเครอขายทดของผเชยวชาญสาขาตางๆ ความรวมมอในการสรางความเตรยมพรอม การมสวนรวมในความรบผดชอบของทกสวน รวมทงการแลกเปลยนขอมลและความชำนาญระหวางกนเพอรวมกนกำหนดยทธศาสตร

เราอาจจะทะเลาะกนบาง อาจคดเหนแตกตางกนบาง แตโดยพนฐานคอความหวงใย Horizon ขอเปนกำลงใจใหทกทานทมสวนรบผดชอบในการรบมอกบ flu 2009 ครบ

บรรณาธการ

1 ไขหวดใหญสายพนธใหม ชนด A (H1N1), ไขหวดใหญ 2009, flu 2009 เปนชอของโรคเดยวกน

2 หนวยงานทสนใจสามารถตดตอขอรบรายงานผลการศกษาไดท horizon@sti.or.th

44 Social & Technology เทคโนโลยทำใหใบหนาและลมหายใจของมนษยเปลยนไป ไมเหมอนเดม เปนใบหนาทสดใส และลมหายใจทสดชน อกดานหนงของเทคโนโลยกสรางความเปลยนแปลงใหมนษย บทความของ ดร.สทศน ยกสาน ชนน คลายเปนคมอในการอยรวมกบเทคโนโลย

Contents

เจาของ

สำนกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร

เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต

บรรณาธการผพมพผโฆษณา

ดร.สชาต อดมโสภกจ

ทปรกษา

ดร.พเชฐ ดรงคเวโรจน

ดร.ญาดา มกดาพทกษ

รศ.ดร.ศกรนทร ภมรตน

รศ.ดร.ชาตร ศรไพพรรณ

ดร.นเรศ ดำรงชย

ดร.กตพงค พรอมวงค

36 Interview

30 Vision

บรรณาธการบรหาร

ดร.สชาต อดมโสภกจ

กองบรรณาธการ

พสชนน นรมตรไชยนนท

วสสลสา ไตรสจจ

ดร.สรชย สถตคณารตน

สรพร พทยโสภณ

บรรณาธการตนฉบบ

วรพงษ สนทรฉตราวฒน

บรรณาธการศลปกรรม

ณขวญ ศรอรโณทย

สำนกงาน

ศนยคาดการณเทคโนโลยเอเปค

สำนกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร

เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต

(สำนกงานชวคราว)

73/1 อาคาร สวทช. ถนนพระรามท 6

แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400

โทรศพท 0 2644 8150-9

ตอ 768, 713, 743

อเมล horizon@sti.or.th

เวบไซต http://www.sti.or.th/horizon

ดำเนนการผลตโดย

บรษท เปนไท พบลชชง จำกด

โทรศพท 0 2736 9918

โทรสาร 0 2736 8891

อเมล waymagazine@yahoo.com

04 News review 06 News & event 08 Foresight society 12 In & Out 14 Question area 16 Cultural science 18 Gen next 20 Features 28 Statistic features 30 Vision 36 Interview 42 Global warming 43 Thai point 44 Social & technology 46 Myth & science 48 Smart life 50 Science media 51 Techno-Toon

โดยธรรมชาตแลว พวกเขาและเธอ ‘ทำงาน’ มากกวา ‘พด’ ขณะทการระบาดของโรคไขหวดใหญสายพนธ ใหม 2009 ในชวงทผานมา ทำใหพวกเขาและเธอตองพดมากขน ไขหวดใหญ 2009 ไมใชโรคตดตอหนงเดยวทนากลว โลกเรามทงโรคตดตออบตใหมและอบตซำ คนทำงาน 5 คน จะมาพดใหฟงถงแนวทางการรบมอ ‘โรค’ ใน 5 มต

ทำงานหนกทกวน เยนยำคำคนจงถงบาน ในฐานะ ‘ผอำนวยการสำนกโรคตดตอ-อบตใหม’ ส.พญ.ดารกา กงเนตร บอกวา โรคตดตออบตใหมหลายตวทผานมา ทำใหมองเหนโลกเปลยนไป เมอ ‘โลก’ เปลยน ‘โรค’ กเปลยน แตทำไม ‘มนษย’ ยงคงเดม

#02October-December

2009

Vol. 1

: 4 new

s re

view

: 4

เปนททราบกนดวาไวรส H5N1 เปนสาเหตของโรค ไขหวดนก ซงทำใหมผเสยชวตถง 61 เปอรเซนต จากผปวยจำนวน 433 ราย อยางไรกตาม กอนหนานยงไมมการศกษาผลกระทบในระยะยาวทมตอระบบประสาทในผปวยดวยโรคดงกลาวแตมชวตรอด

นกวจยของสหรฐอเมรกาคนพบวาไวรส H5N1 สามารถกอให เกดอาการผดปกตแบบเฉยบพลนในระบบประสาทในหนทดลองได โดยมอาการตงแตสมองอกเสบออนๆ (Mild encephalitis) การเคลอนไหวผดปกต ไปจนถงมอาการโคมา จากการศกษาในหนทดลองสายพนธ C57BL/6J ซงไดรบ

ไวรส H5N1 สายพนธ A/Vietnam/1203/04 พบวาไวรสดงกลาวสามารถเดนทางจากระบบประสาทสวนปลายเขาไปยงระบบประสาทสวนกลาง ปรากฏการณทพบในบรเวณทตดเชอไดแก มการกระตนเซลลจำพวก microgl ia มการตกตะกอนของโปรตน บางชนด ซงเปนขอบงชประการหนงของการอกเสบ และยงคงอยแมจะฟนจากการตดเชอแลวกตาม

นอกจากนยงพบวามการสญเสยเซลลประสาทจำพวก Dopaminergic neurons หลงการตดเชอไปแลว 60 วน การทดลองชใหเหนวา ไวรส H5N1 หรอไวรสไขหวดใหญอนๆ ทบกรกเซลลประสาทได สามารถทำใหเกดอาการอกเสบอยางตอเนองยาวนานท ม ล ก ษณะคล า ย ก บ ท พ บ ใ น โ ร คพ า ร ก น ส น ( idiopathic Parkinson’s disease) และโรค อลไซเมอร (Alzheimer’s disease)

ทมา : Haeman Jang, et al. (2009) Highly pathogenic H5N1

influenza virus can enter the central nervous system

and induce neuroinflammation and neurodegeneration.

PNAS, 106/ 33, 14063–14068.

ไวรสไขหวดนก ทำลายระบบประสาทสวนกลาง

ทกคนคงเคยประสบปญหาเวลาหาทเสยบปลกเพอชารจไฟกบอปกรณพกพาอยางโทรศพทมอถอ เครองเลนเพลง iPod โนตบค กลองถายรปดจตอล หรอแมกระทงพดลม (ถาคณมแรงหวนะ!) เวลามกจกรรมกลางแจงมาแลว

แตตอนนไดมการคดคนตนไมชารจพลง(งาน) ดวยพลงงานแสงอาทตย หรอทเรยกกนวา Solar tree recharging device ทพกพาไปทไหนๆ กได

พระเอกของเรองนคอเจาเสาทเรยกเกๆ วา Solar tree โดยนำไปปก ในท ซ งม แสงแดดคล ายการทำงานของแผงโซลาเซลล ทำใหชวตคนรกกจกรรมกลางแจงสะดวกขนไมวาจะอยทไหนกตาม ทนกไมตองหวงเรองแบตเตอรจะหมดแลว. . . งายมยละ!

ทมา : www.inewidea.com/

ตนไมชารจพลง (งาน)

� : new

s re

view

� :

ประเทศญปนซงเปนประเทศทมอาณาบรเวณคอนขางจำกด ผนวกกบคาครองชพทสงลบเปนอนดบตนๆ ในภมภาคเอเชย ประชากรสวนใหญตองอาศยอยในอพารตเมนต ทำใหการเลยงสตวเปนเรองยงยาก

จงมบรษทไอเดยบรรเจดเปด ‘คาเฟเหมยว’ ขนในยานใจกลางเมอง และกลายเปนแหลงพกใจของลกคาชาวญปนแทบทกกลมในเวลาอนรวดเรว ไมวาจะเปนแหลงนดพบของคนหนมสาว หรอเปนสถานทหยอนใจหลงเลกงาน บางแหงถงขนตองแนะนำให จองควกนในชวงสดสปดาห

หลกการคราวๆ ของการเขาไปใชบรการ เมอเขาไปภายในลกคาจะตองถอดรองเทา ลางไมลางมอใหสะอาด เกบกระเปาไวในตลอคเกอร แลวหอยปายหมายเลขลกคาไวทคอ กอนทพนกงานจะพาเดนเขาไปยงหองนงเลนทมเหมยวจำนวนมากใหเลอก ลกคาสามารถจบชาและลบขนเลนกบเหมยวไปดวย ใชมอถอถายรปเหมยว หรอเอาอาหารทรานเตรยมไวมาลอใหเหมยวเขาใกล

คาเฟแมวมกฎนดหนอย อาท ลกคาสามารถใชอาหารลอใหเหมยวเขาหาได แตหามนำอาหารอนจากภายนอกเขามาเลยงแมว หามเดกอายตำกวา 5

ขวบเขาใกลแมวทเดกเกนไป หรออยาอมหรอลบแมวถามนไมยอม อยากวนแมวหลบ เปนตน โดยราคาการใชชวตอยกบเหมยวตอ 1 ชวโมงประมาณ 320 บาท เทานน

วถชวตแบบใหมกอใหเกดอาชพและธรกจใหมตามมาดวย ในอนาคต กรงเทพฯซงเปนมหานครแหงความเรงรบคงมธรกจแนวนเกดขนบาง

ทมา : http://nya-n.a-thera.jp/

ภาษามอทมเสยง!

คาเฟเหมยว : เทรนดธรกจฮตใหม

อยางททกคนรวาเราอยในยคของการสอสารทไมมพรมแดน เชนเดยวกนกบผพการทางสายตาและการไดยน (เปนใบและหหนวก) ยอมไมมพรมแดนเชนกน นกประดษฐชาวเกาหลใตจงไดคดคนเครองแปลงสญญาณ ทาทาง-เสยง-ภาษา (มอ) หรอทเรยกวา SVLT โดยมรปลกษณเหมอนสรอยคอ

วตถประสงคก เพอใหผพการสายตาและ ผพการการไดยนสามารถสอสารกนและกนได โดยมหลกการ คอ ภาษามอของผพการการไดยนจะถกจบภาพผานกลองของตวเครอง SVLT และถกแปลงเปนขอความเสยงสผพการทางสายตา ในทางกลบกนเมอ ผพการทางสายตาพดตอบโตกลบไป เสยงจะถกแปลงสญญาณเปนขอความและผพการการไดยนสามารถอานไดจาก LCD บนตวเครอง

นอกจากนเครองดงกลาวยงสามารถใชในการสอสารรวมกบคนปกตดวยโดยหลกการแปลงสญญาณเสยงเปนขอความเชนเดยวกน แมวาคนปกตผนนจะไมรภาษามอกตามท

ผลงานดงกลาวนจดสทธบตรไปเรยบรอยแลว ทมา : www.inewidea.com/

nEws & EvEnt

iTAP Big Impact ยกระดบ SMEs

iTAP (Industrial Techonology Assistance Program) เปนโครงการภายใตการสนบสนนของกระทรวง วทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) มผเชยวชาญกวา 350 คนทประสานความรวมมอระหวางหนวยงานและสถาบนการศกษา เพอนำเสนอองคความรดานวทยาศาสตรและเทคนคทางวศวกรรมทงายตอการนำไปใชใหแกผผลตโดยตรง อนจะสงผลใหเกดการพฒนาเศรษฐกจทไดผลอยางชดเจนเปนรปธรรมในวงกวาง

ในขณะน iTAP ใหความสำคญในการสนบสนนภาคการผลตหลกทสำคญระดบมหภาคของประเทศจำนวน 3 กลม คอ การผลตขาว การเลยงไก และการอบยางพารา ซงหากโครงการนประสบความสำเรจเทากบวาผประกอบการจะมกำไรจากสวนทเคยสญเสยไปในกระบวนการผลตแบบเดม จนสามารถเพมกำไร สามารถแขงขนไดในระยะยาว และเปนการตดอาวธทางปญญาใหแกภาคธรกจโครงสราง รวมทงยงสามารถลดการใชพลงงานซงเปนตนทนททกคนตองรวมรบผดชอบดวย

โครงการ iTAP จงไดรบการตอบรบจากกลม SMEs อยางลนหลาม และถกบรรจเขาโครงการกระตนเศรษฐกจของรฐบาลชดท 2 ทเชอมโยงกบนโยบายเศรษฐกจเชงสรางสรรค ปจจบนเครอขาย iTAP กระจายอยทวประเทศจำนวนทง 10 แหง และกำลงเปดรบสมครสมาชก iTAP ฟร พรอมทงให คำปรกษาในดานตางๆ สำหรบ SMEs ทเปนนตบคคล มทนจดทะเบยนไมเกน 200 ลานบาท และจะไดรบการสนบสนนทางดานการเงนไมเกน 50 เปอรเซนต ทมา : http://www.tmc.nstda.or.th/htmlweb/

view_new.php?id_view=889 [1]

ผลกดนงานวจยสพาณชย

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) มนโยบายวาดวยการ ‘สรางงาน สรางเงน สรางคณภาพชวต’ ดร.คณหญงกลยา โสภณพนช รฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดเปนประธานการประชมคณะกรรมการรวมภาครฐและเอกชนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (กรอ.วท.) ครงท 1/2552 มคณะกรรมการฯ ซงเปนผแทนจากภาครฐ ภาคเอกชน และผทรงคณวฒ

ในเบองตน ทประชมมมตใหกระทรวงวทยา-ศาสตรฯ หรอภาครฐจะตองเปนผลงทนทงหมด ในการจดตงบรษทขนมาดำเนนการคดเลอกผลงานวจยและนำไปดำเนนการในเชงธรกจ โดยบรษททจดตงขนจะเปนตนแบบใหกบภาคเอกชน และใชกลไกของ กระทรวงวทยาศาสตรฯในการชวยธรกจ SMEs สงเสรมความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ ของกระทรวงฯกบภาคเอกชน

การรวมวจยโดยมอปสงคของตลาดเปนตวตง การผลตและพฒนาบคลากรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยปอนใหอตสาหกรรม การเชอมโยงบรษทไทยกบหนวยงานและผเชยวชาญจากตางประเทศ โดยกระทรวงวทยาศาสตรฯใหการสนบสนนดาน ทรพยสนทางปญญา รวมทงการสรางตนแบบเพอนำไปสการประยกตเทคโนโลยเชงพาณชย ซงขณะนมการหารอเพมเตมและนำเสนอเรองนตอคณะรฐมนตรเพอพจารณา และคณะรฐมนตรไดมมตแตงตง กรอ.วท. เพอดำเนนการดงกลาว ทมา : http://www.most.go.th/main/index.php?option=

com_content&view=article&id=595:2009-09-07-04-35-

35&catid=34:news-gov&Itemid=54

01

กองบรรณาธการ

02

: 6

พฒนาระบบทรพยสนทางปญญา

นางพวงรตน อศวพศษฐ อธบดกรมทรพยสน ทางปญญา ลงนามบนทกความรวมมอกบ สำนกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.) ในการพฒนาระบบ ทรพยสนทางปญญาตามพนธสญญาของรฐบาล ภายใตโครงการไทยเขมแขงตามยทธศาสตรทวาดวยการสรางทรพยสนทางปญญา เมอวนพธท 16 กนยายน 2552 ทผานมา ณ กรมทรพยสนทางปญญา

มวตถประสงคเพอสรางคานยมและความตระหนกถงความสำคญของการคมครองทรพยสน ทางปญญา และสงเสรมการใชประโยชนจากฐานขอมลสทธบตรและทรพยสนทางปญญาอนๆ รวมทง สงเสรมการวจยทเชอมโยงตอยอดและลดปญหาการทำวจยซำซอน และมการวางนโยบายสนบสนนการเผยแพรความรเรองทรพยสนทางปญญา

ศนยวจยและพฒนาในภาคอตสาหกรรม

สำนกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ไดจดการประชมระดมความคดเหนตอผลการศกษาดานมาตรการ ส ง เ ส ร ม ก า ร ต ง ศ น ย ว จ ย แ ล ะ พ ฒน า ใ น ภ า คอตสาหกรรมใน ‘โครงการศกษามาตรการดงดดการตงศนยวจยและพฒนาของภาคอตสาหกรรม’ เมอวนพฤหสบดท 3 กนยายน 2552 ทผานมา ณ โรงแรมเซนจรพารค โดยมงเนนอตสาหกรรม 3 กลม ไดแก อตสาหกรรมไฟฟา อเลกทรอนกส และเทคโนโลย สารสนเทศ อตสาหกรรมยานยนต และอตสาหกรรมอาหาร

ขอมลจากการระดมความคดเหนทงจากภาคอตสาหกรรมและหนวยงานภาครฐทเกยวของในครงน จะนำไปประกอบการจดทำขอเสนอแนะเชงนโยบายดานการพฒนาทรพยากรมนษย การสนบสนนทางการเงนและภาษ และการเตรยมความพรอมดานโครงสรางพนฐานและสถาบน เพอรองรบและสงเสรมใหเกดการลงทนในการทำวจยและพฒนาของภาคเอกชนในประเทศ

03 04

� :

ดร.นเรศ ดำรงชย

การสำรวจเดลฟการสำรวจเดลฟ (Delphi surveys) เปนวธหนงของการมองอนาคตทไดรบการพฒนาโดยบรษท RAND Corporation ในครสตทศวรรษท 1950 เปนวธสำรวจความเหนจากกลมเปาหมายทเปนผเชยวชาญหรอผมสวนไดเสย (Stakeholder) ในประเดนหนงๆ ทตองการพยากรณอนาคต ประมาณการหรอตดสนใจในประเดนทหาขอยตไมได หรอประเดนทยงไมคอยมผศกษา ยงไมคอยมขอมล รวมถงเมอตองการความเหนจากผ เชยวชาญ โดยไมตองการให เกดการแทรกแซงการตดสนใจโดยคนในกลม

การสำรวจเดลฟจะมการสงแบบสอบถามใหกลมเปาหมายตอบแบบสอบถามชดเดยวกนหลายครง ในการสำรวจรอบทหนง ผตอบแบบสอบถามจะตอบคำถามพรอมขอคดเหนสวนตวเกยวกบคำถาม โดยทไมตองเหนหนากนในขณะทใหความเหน ซงจะชวยลดความคลาดเคลอนในการตดสนใจของผตอบแบบสอบถาม เนองจากบคคลสวนใหญมกจะตอบคำถามโนมเอยงตามผทมชอเสยงหรอเชยวชาญในประเดนนนๆ

จากนนคณะวจยจะคำนวณหาคาควอไทล (Quartile) ของคำตอบและรวบรวมขอคดเหนเพมเตม

ของผตอบเพมลงในชดแบบสอบถามรอบทสอง พรอมกบสงคำตอบทไดในรอบแรกคนใหผตอบ ผตอบจะเปรยบเทยบคำตอบของตนกบผเชยวชาญทานอนและขอคดเหนเพมเตม เพอตดสนใจอกครงวาจะยนยนความคดเดม หรอจะเปลยนใจ โดยมตองเผชญหนากบผเชยวชาญทานอน

อยางไรกตาม ผลการวจยพบวา ความเหนของสมาชกทดทสดของกลมอาจไมตรงกบความเหนของคนสวนใหญ ในระยะแรกมการใชเทคนคเดลฟกนมากในการคาดการณเทคโนโลย โดยใชทำนายวาเทคโนโลยใดจะมการพสจนหลกการไดเมอใด จะเรมพรอมใชงานหรอจะมการใชอยางแพรหลายไดเมอใด แตตอมามการใชอยางแพรหลายในการสำรวจและประเมนนโยบายดานตางๆ ทงในภาครฐและภาคเอกชน ดานการศกษา การจดการ และสาธารณสข เรยกวา เดลฟเชงนโยบาย (Policy Delphi)

ปจจบนศนยคาดการณเทคโนโลยเอเปคไดพฒนาวธการสำรวจเดลฟแบบออนไลนขน ภายใตชอ Real-time Delphi เปนระบบทกลมเปาหมายในโครงการศกษาวจย จะไดรบ Login และ Password เพอเขาไปตอบแบบสอบถามออนไลนทางเวบไซต โดย

ภาพแสดงการใช Real-Time Delphi

ในโครงการวจย การศกษาภาพอนาคตและ

เสนทางสหลกประกนสขภาพถวนหนา

ทยงยนของประเทศไทย

: �

Fore

sight

Tech

nique

ลกษณะสำคญของเทคนคเดลฟ การไมเปดเผยตน (Anonymity) ชวยลดการเผชญหนากนของผตอบแบบสอบถาม คำตอบทไดจงไมถกเบยงเบนดวยคำตอบของผเชยวชาญทมชอเสยง หรอไมกดดนจากผทมวฒสงกวา การทำซำ (Iteration) ไดจากการสงแบบสอบถามเดยวกนใหตอบหลายรอบ ใหโอกาสผตอบเปลยนใจโดยไมเสยหนา จากการพจารณาความเหนและเหตผลของผอน การปอนกลบโดยมการควบคม (Controlled feedback) โดยการกลนกรองและปอนกลบความเหนของกลมใหผตอบแบบสอบถามไดทราบถงสถานภาพของความเหนโดยรวม คำวจารณ ขอเสนอแนะ และเหตผลประกอบความคดเหนของทงผเหนดวยและไมเหนดวย การนำเสนอคำตอบดวยสถต (Statistical group response) ใชในการปอนกลบระหวางการตอบแบบสอบถามแตละรอบ โดยเสนอผลคำตอบของกลมเปนคามธยฐานและระดบความเหนทกระจายออกไป

+

+

+

+

ผตอบแบบสอบถามสามารถเหนคำตอบของผตอบแบบสอบถามรายอนๆ กอนตดสนใจเลอกคำตอบ รวมถงสามารถกลบไปแกไขคำตอบกอนๆ ของตนเองได

Real-t ime Delphi ชวยใหสะดวกในการรวบรวมความคดเหนของกลมเปาหมายทอยคน ละจงหวดหรอเปนชาวตางชาต ซงศนยคาดการณเทคโนโลยเอเปคไดใช Real-time Delphi ในโครงการวจยทสำคญหลายโครงการ เชน โครงการศกษาวจยอนาคตของภาวะโลกรอน : ยทธศาสตรการปรบตวและจดยนของประเทศไทยบนเวทโลก เปนโครงการยอยของโครงการสงคมคารบอนตำ (Low Carbon Society : LCS) ซงเปนโครงการวจยระดบภมภาคเอเปค โดยเปดใหผสนใจและผเชยวชาญเกยวกบภาวะโลกรอนเขามารวมแสดงความคดเหนผานระบบการสำรวจ Real-time Delphi

มผ เชยวชาญดานภาวะโลกรอนจากทวโลกจำนวนมากรวมแสดงความคดเหน หรอ ‘โครงการวจย การศกษาภาพอนาคตและเสนทางสหลกประกนสขภาพถวนหนาทยงยนของประเทศไทย’ เมอป พ.ศ. 2551 เปนตน

� :

ภาพแสดงลกษณะสำคญของเทคนคเดลฟ

Foresight

Society

พสชนน นรมตรไชยนนท

Design Thailand

2019 #2 ฉบบทแลวทม Horizon ไดเลาถงโครงการ Design Thailand 2019 ททางทมไดเขาไปเกบเกยวความรจากบรรดาผหลกผใหญซงมารวมกนออกแบบอนาคตของประเทศไทยในอก 10 ปขางหนา โครงการ ดงกลาวไดรบเสยงตอบรบเปนอยางด เนองจากไดนำเสนอกลยทธในการพาประเทศไทยใหพนผานวกฤตเศรษฐกจครงใหญและสามารถเคลอนไปพรอมกบ วงลอแหงโลกาภวตน

และแลวกมเสยงเรยกรองวานาจะใหนกออกแบบประเทศไทยรนกลางไดมโอกาสมารวมกนออกแบบประเทศไทยบาง ซงพวกเขาจะเปนผรบผดชอบหลก ในอก 10 ปขางหนา

โครงการ Design Thailand 2019 ภาคสองจงเกดขน

งานคร งนคอนขางมสสนและบรรยากาศสนกสนาน ภายใตกจกรรมหลก 3 อยาง โดยเรมดวยกจกรรม Idea basket เปนการอนเครองความคดดวยคำถามทดงใหนกออกแบบประเทศไทยหลดออกจากปจจบน เชน อะไรคอสงทคณกลวทสดทอาจเกดขนกบประเทศไทยในอก 10 ปขางหนา (วนนอาจจะยงไมเกด) หรอนวตกรรมอะไรทจะเปลยนโลกในอนาคต และมผลตอประเทศไทยอยางไร เปนตน

โดยใหนกออกแบบประเทศไทยเลอกตอบคำถามคนละ 2 คำถาม เปนไอเดยทสามารถนำมาดแลประเทศไทยคนละ 2 ไอเดย แลวใสลงในตะกรา

กจกรรมตอมาเปนการแบงกลมนกออกแบบประเทศไทยทสนใจในประเดนทใกลเคยงกนใหอยในกลมเดยวกน และรวมกนระดมสมองเพอออกแบบประเทศไทย จนไดภาพอนาคต 4 ภาพ

และกจกรรมสดทายเปนการนำเสนอภาพอนาคตของแตละกลม โดยศลปนจากกลมละคร 8x8 ไดรบอาสามาชวยแสดงละครและสรางสสนการนำเสนอ การนำเสนอภาพอนาคตในครงนจงสนกสนานจนผรวมงานทกทานตองรอง “วาว!” คราวหนาขอมาอก

ในทนขอนำเสนอภาพอนาคตภาพหนง ท คอนขางเกยวของกบวถชวตของคนไทย นนคอ

ภาพอนาคตภาพ ‘ASEAN ‘green’ supermarket’ ในป ค.ศ. 2019 จะเกดระบบการคาเสรอยาง

เปนรปธรรมระหวางกลมประเทศสมาชกอาเซยน และประชาคมอาเซยน ทำใหมจำนวนประชากรกวา 500 ลานคน สงผลใหมอำนาจตอรองทางการคามากขน ในประเทศไทยนน สนคาเกษตรยงคงเปนสนคาเศรษฐกจหลก หากแตประเทศคคาของไทยไดนำมาตรการกดกนทางการคาทไมใชภาษมาใชอยางเขมขนเพอปกปองตลาดภายในประเทศของตน

เกษตรกรและผผลตไทยจงไดปรบกลยทธการผลตและจำหนายสนคาเกษตรอยางครบวงจรใหมแทบทงระบบ มการงดมาตรการดานสงแวดลอมและการใชพลงงานมาใช รวมถงการใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศ ทำใหสามารถปรบปรงประสทธภาพการผลตและสรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตรเพอใหสามารถแขงขนในตลาดโลกได โดยเฉพาะอยางยงสนคาเกษตรอนทรยซงไทยมชอเสยงดานคณภาพเปนทยอมรบทวโลก รวมถงวกฤตพลงงานในอก 10 ปขางหนา ทำใหธรกจการซอขายคารบอน (Carbon credit trading) กลายเปนสงทรฐบาลใหความสำคญ และไดจดสรรคารบอนเครดตใหแกประชาชนทกคน และมระบบตดตามการใชและซอขายแลกเปลยนคารบอนเครดตภายในประเทศในทกระดบ

มาตรการดงกลาวสงผลใหคนไทยมความตระหนกถงความสำคญของการรกษาสงแวดลอม และการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

ทานผอานทสนใจเรองราว ‘มองภาพอนาคตประเทศไทย 10 ปขางหนา : ทางรอด-ทางเลอก’ เพมเตม สามารถตดตอขอรายละเอยดไดท สถาบนคลงสมองของชาต เวบไซต : www.knit .or .th และคอยตดตาม Design Thailand 2019 ภาคสาม กบกลมนกออกแบบประเทศไทยรนหนมสาว เรวๆ น

ณ ราน Google the

Green Supermarket จงหวดสรนทร ม เครองอาน RFID ท

สามารถอานรหสตรวจสอบยอนกลบทขางถงขาวหอมมะล และภายในพร บ ต า ข อ ม ล แหล ง ผ ล ต และ

เสนทางการขนสงกปรากฏขนทหนาจอมอนเตอร

: 10

Recom

-

men

ded

Resea

rch

Foresight

เมษายนทผานมา อากาศยงรอน การเมองของประเทศไทยกพลอยรอนระอไปดวย หนวยงานหนงทมกตกอยในสถานการณรอนและมหนาทเกยวของโดยตรงในประเดนดานการเมอง นนคอ รฐสภา ซงตองเตรยมกลยทธทจะรบมอกบสถานการณใหไดทกรปแบบ

รอนน - ศนยคาดการณเทคโนโลยเอเปคจงไดรบโจทยใหไปเปนวทยากรฝกอบรมขาราชการรฐสภาสามญหลกสตรการพฒนานกบรหารระดบสง รนท 4 ในหวขอ ‘อนาคตศกษาและสภาพแวดลอมในศตวรรษท 21’

กอนเรมงาน ทางทมรวมกนวางแผนวาจะส อ น เ ท ค น ค ก า ร ม อ งอนาคตใดท ข า ร าชการรฐสภาสามารถนำไปใชไดจรงในการทำงาน แลวกมาสรปลงต วท เ ทคน คการสำรวจเดลฟ (Delphi surveys) และการวางแผนดวยภาพอนาคต (Scenario planning)

การฝกอบรมครงนเรมดวยการบรรยายเพอปพนฐานเกยวกบการมองอนาคต (Foresight) และเทคนคตางๆ รวมถงประเดนความไมแนนอนกบการวางยทธศาสตรองคกร จากนนเปนชวงแบงกลมยอยเพอฝกปฏบตจรง ดวยความตงใจอนแรงกลาทอยากใหขาราชการรฐสภากลมนไดเรยนรและเขาใจเทคนคการสำรวจเดลฟภายใตระยะเวลาอนจำกด ทางทมจงไดใช Real-Time Delphi มาชวย โดยใหขาราชการรฐสภาแตละกลมชวยกนระดมสมองถงแนวโนม (Trends) และความไมแนนอน (Uncertainties) ตามหลก STEEPE (Society, Technology, Economics, Environment, Politics และ Energy)

จากนนพฒนาเปนคำถามเดลฟ อนเปนเหตการณทอาจเกดขนและมผลกระทบตอการทำงานของรฐสภาในอก 10 ปขางหนา ซงมหลายประเดนททาทายใหคด

เชน ประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมองสงผลใหขาราชการรฐสภามปรมาณงานมาก มการเลอกตงผวาราชการจงหวดโดยตรงพรอมกนทวประเทศ เปนตน

จากนนผ เขารบการฝกอบรมจงเขาไปตอบคำถามในระบบ Real-time Delphi ซงโดยรวมแลวทกทานทำไดเปนอยางด จากนนทางทมเลอกประเดนทมความเปนไปไดและมผลกระทบสงตอการทำงานของรฐสภาในอก 10 ปขางหนามาเปนหวขอในการสรางภาพอนาคต ซงในคอลมนนขอยกตวอยาง 1 ภาพ

“ในป พ.ศ. 2562 ประเทศไทยเจรญกาวหนา

ในทกๆ ดาน แตภาวะโลกรอนทำใหตองมการประหยดพลงงาน จงมการนำเทคโนโลยสารสนเทศมาสนบสนนการปฏบตงานของรฐสภา เมอเกดเหตการณการเมองนอกสภาลมการเมองในสภาขน รวมถงมมอบกลมหนงลอมรฐสภาอย ส.ส. ส.ว. และขาราชการททำงานดานสนบสนนไมสามารถเดนทางเขารวมประชมในวาระปกตได โดยบางสวนตดอยใน

อาคารรฐสภา บางสวนไมสามารถ เดนทางออกจากจงหวดทตนพกอาศยได ทำใหตองจดใหมการประชมรฐสภาเพอลงมตโดยใชแผน RD4 เรมทการเปดระบบการเชอมตอ VDO conference

ก บ ร ฐ ส ภ า ภ ม ภ า ค จากจงหวดเชยงใหม อ บ ล ร า ช ธ า น นครราชสมา จนทบร เพชรบร และยะลา จากนนประสานใหสมาช กฯ เด นทางมายงศนยภมภาค

หากทานใดไมสะดวกใหใชการตดตอผานเครองคอมพวเตอรพกพาทไดรบจากรฐสภาผานทางชองทางพเศษทเชาไว ทงหมดนใชเวลาเตรยมการเพยง 1 ชวโมงรวมถงเปดชอง Work@home สำหรบขาราชการททำงานดานสนบสนนการประชม”

ขาราชการรฐสภาสามารถวางแผนดวยภาพอนาคตของการทำงานของรฐสภาไทยไดอยางเปน รปธรรม โดยพจารณาถงแนวโนมและความไมแนนอนโดยรอบอยางถถวน อนถอเปนตนแบบทดทองคกรอนๆ นาจะหนมาใชเทคนคการมองอนาคตในการสรางยทธศาสตรเพอการขบเคลอนองคกร

พสชนน นรมตรไชยนนท

Parliament Workshop

11 :

Fore

sight

Activi

ties

out

in & outกาญจนา วานชกร

: 12

โทรทศนอนาลอก

โทรทศนอนาลอก

โทรทศนนบ เปนหน ง ในส งประดษฐทางเทคโนโลยทมการใชงานอยางแพรหลาย ในปจจบนแทบจะทกครวเรอนทวโลกมเครองรบโทรทศนอยางนอยหนงเครอง เทคโนโลยแพรภาพโทรทศนไดรบการพฒนาอยางตอเนอง โดยเรมตนจากการทดลองของชาวเยอรมนชอพอล นพโคว (Paul Nipkow) ซงไดสาธตการทำงานของวทยภาพ (Radio vision) เปนครงแรกในป พ.ศ. 2427 (ค.ศ. 1884) จากนนเทคโนโลยแพรภาพโทรทศนกไดรบการพฒนาเรอยมา จนกระทงในป พ.ศ. 2479 บรรษทกระจายเสยงขององกฤษ หรอ BBC (British Broadcasting Corporation) ได เรมกจการดานโทรทศน เปน แหงแรกของโลก สำหรบในประเทศไทยนน ไดเรมดำเนนการตงแตชวงป พ.ศ. 2493 ใ น ส ม ย ร ฐ บ า ล จ อ ม พ ล ป. พบลสงคราม และไดจดตงสถานโทรทศนไทยทว ชอง 4 บางขนพรหม (ชอง Modern 9 ในปจจบน) ขนเปนสถานโทรทศนแหงแรกของประเทศไทย ในป พ.ศ. 2495

ระยะเรมตนของบรการโทรทศนนน ใชเทคโนโลยระบบอนาลอก (Analog) แบบขาว-ดำ และในเวลาตอมาไดมการพฒนาโทรทศนสขน สำหรบประเทศไทย ไดเรมแพรภาพออกอากาศโทรทศนสเปนครงแรกในป พ.ศ. 2510 พรอมกบการกอตงสถานโทรทศนสกองทพบกชอง 7 ซงเปนสถานโทรทศนส

แหงแรกของประเทศไทย สำหรบระบบโทรทศน อนาลอกในปจจบนนนมอย 3 ระบบ ไดแก NTSC (National Television System Committee), PAL (Phase Alternat ing Line) และ SECAM

(Séquentiel couleur avec mémoire หรอ Sequential Color with Memory) ทง 3 ระบบ

องอยบนหลกการพนฐานเดยวกน คอ ภาพทปรากฏบนจอโทรทศนเกดจากการสแกน (Scan) ในแนวนอน จำนวนหลายเสนสแกนจนครบเฟรมภาพ (Frame)

หนงเฟรม โทรทศนสอนาลอกใชวธส แ ก น ภ า พ แ บ บ อ น เ ท อ ร เ ล ซ (Interlaced) กลาวคอ ภาพแตละเฟรมจะถกแบงออกเปน 2 สวนทเรยกวา ฟลดค และฟลดค ทงสองฟลดจะถกนำมาแสดงสลบกนดวย

อตราจำนวนเฟรมตอวนาท (หรอจำนวนภาพตอวนาท) โดยทองกบมาตรฐานภาพยนตร (ซงมคาเทากบ 24 เฟรมตอวนาท) การเลอกอตราจำนวนเฟรมตอวนาทสาหรบระบบโทรทศนยงคำนงถงความถของกระแสไฟฟาทใชในประเทศนนๆ ดวย กลาวคอ ในประเทศทใชกระแสไฟฟา 50 Hz

จะเลอกใช 25 เฟรมตอวนาท ในขณะทประเทศทใชกระแสไฟฟา 60 Hz จะใช 30 เฟรมตอวนาท เหตผลของการเลอกตวเลขดงกลาวนก เพอหลกเลยงการวบวาบ (Flicker) ของภาพทเกดขนจากการรบกวนเมอจงหวะในการสแกนภาพโทรทศนไมสมพนธกบแสงสวางจากหลอดไฟฟาในหองทรบชมโทรทศนอย

โทรทศนดจตอล

IN โทรทศนดจตอล (ทำไมตองเปลยนเปนโทรทศนระบบดจตอล?)

13 :

การปรบเปลยนบรการโทรทศนจากระบบอนาลอกเปนระบบดจตอลนน เปรยบเสมอนววฒนาการทางเทคโนโลยซงจะสงผลใหเกดการพฒนาบรการโทรทศนแบบใหมๆ เชน การแพรภาพโทรทศนดวยระบบความชดสง การเพมประสทธภาพในการรบสงสญญาณ โดยเฉพาะอยางยงสำหรบระบบโทรทศนภาคพนดน (terrestrial TV) ซงจะทาใหสามารถเพมจานวนชองรายการจากเดมอยางนอย 4-8 เทา ในคลนความถปรมาณเทาเดม รวมถงการพฒนาบรการโทรทศนผานสอใหม เชน อนเทอรเนต หรอระบบโทรศพทมอถอ ซงเปนปจจยสำคญทสงเสรมใหเกดการแขงขนภายในธรกจโทรทศน กลมประเทศทเปนผนำทางเทคโนโลยตางพฒนามาตรฐานระบบโทรทศนดจตอลทเปนของตนเองขนมาใชงาน ตลอดจนพฒนาธรกจใหม อาท อตสาหกรรมการผลตรายการ และอเลกทรอนกสทเกยวของ เพราะผใหบรการแพรภาพโทรทศนตองปรบเปลยนระบบถายทอดสญญาณใหมหมดทงระบบ และผรบบรการกจะตองเปลยนไปใชเครองโทรทศนแบบดจตอล หรอตดตง set-top box ทมอปกรณสำหรบรบระบบดจตอล (Digital tuner) เพมเตมกบเครองโทรทศนแบบอนาลอกทใชอยเดม

ซงสหภาพโทรคมนาคมระหวางประเทศ (International Telecommunication Union : ITU) มขอเสนอแนะใหประเทศสมาชกปรบเปลยนระบบการแพรภาพโทรทศนภาคพนดนใหเปนระบบดจตอลใหแลวเสรจภายใน พ.ศ. 2558 เพอเปนกรอบเวลาสำหรบผมสวนเกยวของ

กลาวโดยสรป การปรบเปลยนการแพรภาพโทรทศนภาคพนดนจากระบบอนาลอกเปนระบบดจตอล จะทำใหเกดประโยชนตอผมสวนเกยวของ 3 กลมหลกๆ ไดแก

ผบรโภค/ประชาชนทวไป : โอกาสในการรบชมรายการโทรทศนในระบบดจตอลทจะมความคมชดมากขนกวาระบบอนาลอก และจำนวนชองทมรายการทหลากหลายมากขน ซงอาจมการจดชองรายการสำหรบผชมเฉพาะกลมมากขนดวย เชน ชองรายการการเกษตร ชองรายการเพอการศกษา เปนตน รวมถงโอกาสในการรบบรการเสรมใหมๆ เชน โทรทศนแบบผชมมสวนรวมดวยได (Interactive TV) และโทรทศนมอถอ (Mobile TV) เปนตน

สถานโทรทศน/อตสาหกรรมโทรทศนในภาพรวม : สามารถขยายจำนวนชองรายการเพอเพมความหลากหลายและตรงความตองการของผชมกลมตางๆ มากขน แตสถานโทรทศนจะตองปรบเปลยนระบบการผลตรายการตลอดจนระบบการแพรภาพใหเปนระบบ ดจตอลใหมทงระบบ ซงจะมคาใชจายทคอนขางสง

ภาครฐ : การปรบเปลยนการออกอากาศโทรทศนภาคพนดนเปนระบบดจตอลจะเพมประสทธภาพการใชคลนความถ และการเพมจำนวนชองรายการใหมความหลากหลายมากขน นอกจากน ย ง เปนการสรางโอกาสในการพฒนาธรกจใหมท จะเกดขน โดยเฉพาะอยางยงอตสาหกรรมการผลตรายการ และเปนโอกาสในการสงเสรมการแขงขนในอตสาหกรรมโทรทศน และปฏรปสอโทรทศน ตลอดจนโอกาสในการเพมชองทางการใหขอมลขาวสารภาครฐแกประชน และพฒนารายการโทรทศนเพอการบรการสงคม

+

+

+

ตอบคำถามโดย ดร.องคาร วงษดไทย

QuEstion arEa

Question area

เปนพนททำลายความสงสยใน แงมมเกยวกบ วทยาศาสตร

เทคโนโลย และนวตกรรม Horizon นำขอสงสยและคำถามไปแจกจายแกผร ในแตละดาน เพอขจดรอยยนบนหวคว ฉบบน วาดวยเรองเครองเรงอนภาคขนาดใหญ หลมดำ และความหมาย

ของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม

เคยไดขาววาการทดลองทเอาอนภาคเลกๆ มาชนกนททำทสวตเซอรแลนด ทำไมมนถงกบจะทำใหโลกแตกไดดวยคะ แลวตอนนมนมความกาวหนาไปถงไหนแลว

Q:

คงตองขอตอบคำถามนยาวหนอย เครองเรงอนภาคขนาดใหญ (Large Haldron Collider : LHC) อยภายในอโมงคใตดนรปวงแหวนขนาดเสนรอบวง 27 กโลเมตร มอาณาเขตครอบคลมพนท ใตดนของประเทศฝรงเศส และสวตเซอรแลนด ซงมขนาดใหญทสดในโลก ใชเวลาการกอสรางนานมาก และใชเงนทนมหาศาล เปนโครงการขององคกรเพอการวจยนวเคลยรแหงยโรป (European Organization for Nuclear Research) คำวา CERN ยอมาจากภาษาฝรงเศสขององคกรเพอการวจยนวเคลยรแหงยโรป คอ Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire ซงเปนชอเมอแรกกอตง ทำการทดลองเพอตอบคำถามหลกๆ 2 ขอ คอ จกรวาลเกดขนมาไดอยางไร และเพอพสจนทฤษฎอนภาคพระเจา หรอ ‘God Particle’ หรอ ‘Higgs Boson’ (ของ ศ.ปเตอร ฮกส นกฟสกสชาวองกฤษ จากมหาวทยาลยเอดนเบอรก) วามจรงหรอไม

อนภาคด งกล าวม ขนาดเลกกว าอะตอม (Subatomic particle) การทดลองท ‘เซรน’ ยงชวย

คนหารองรอยของปฏสสาร (Antimatter) ทเชอกนวาสญหายไปจากเอกภพนานมาแลว

กลไกการทำงานของ LHC คอ เครองดงกลาวจะเหนยวนำใหอนภาคทสรางขน ในทนสมมตวามเพยง 2 อนภาค วงในทศทางตรงกนขามกน ทอตราเรงในความเรวทสงมากในอโมงคแมเหลกขนาดใหญทเจาะใตโลก (ใครดตอนทหนยนตถกดดตดกบทอ ในเรอง Terminator 3 ไดคงนกภาพออก) จนเมออนภาคเคลอนทไดความเรวสงมากตามทตองการ (วงวนเปนรอยๆ รอบสวนกนไปมาใตดน) เครองกจะเพมโอกาสใหอนภาคทงสองวงเขาใกลกนมากขน จน สดทายชนกน

แตในการทดลองจรงจะมมากกวา 2 อนภาคเมออนภาคชนกนไมวาจะแบบเตมๆ 100 เปอรเซนต ชนแบบประสานงา ไปจนถงแบบเฉยดๆ ไมถง 1 เปอรเซนต กจะเกดการสะทอนไปตามกฎ E=mc2 ซงเปนกฎฟสกสดานมวลและพลงงานตามทฤษฎของไอนสไตน จากนนจะมเครอง Super computer ททำหนาทตรวจวดคาพลงงานทสะทอนออกมา รวมทงจะบนทกความเคลอนไหวหรอตรวจวดสภาพความ

: 14

ตอบคำถามโดย ชาว สวทน.

แปรเปลยนของอนภาค โดยเครอง Super computer จะเชอมตอกนแบบเครอขายทำงานพรอมกนจำนวนมาก สามารถวเคราะหและบนทกสงตางๆ ทเกดขนพรอมกนจำนวนมากมายมหาศาลในชวงเสยวเวลาของการทดลองนนเอาไวได

เมอไดขอมลมหาศาลมาแลว เรากจะสามารถนำมา link กบคำถามและความเขาใจตอธรรมชาตของฟสกสมากขน สดทาย ดวยความรวมมอกนของ นกวทยาศาสตรและองคกรระหวางประเทศ และทนสนบสนนจำนวนมาก กนาจะสามารถกลนเอาขอมลทไดรบมานนเปนความรทสามารถนำไปประยกต และตอยอดความรเรองอนๆ ทมอย กลายเปนกญแจไขปญหา Break through ทางเทคโนโลยทยงไมสามารถขามไปไดใหขามไปได ดงเชน ในภาคอตสาหกรรมไดนำความรดาน Nanotechnology มาใชผสมกบเทคโนโลยอน ในการพฒนาวสดตางๆ ใหมศกยภาพ และคณสมบตทดขนอยางทไมเคยทำไดมากอน จนตอนนไมวาจะผลตภณฑอะไรๆ กมแนวโนมทจะใช Nanotechnology เขามาเกยวของ

ตอมาดวยประเดนทเกยวของกนคอเรองการทดลองจะเกดหลมดำทเปนการพดวจารณกนไปตางๆ นานา ของผทสนใจทวไปนาจะเปนการคาดเดากนวา เมออนภาคชนกนในบางจงหวะทไมปกต อาจเกดการแหกกฎฟสกสได หากแตหลมดำจะเกดไดตองมการระเบดขนาดใหญอยางรนแรงเทานน อยางเชนดวงดาวทมมวลทหนาแนนมากพวก ดาวฤกษ ดวงอาทตย ทจะเกดพลงงานจำนวนมหาศาลทจะแหกกฎฟสกสได และในหลมดำ-เราจะใชกฎของฟสกสในนนไมได เพราะมนไมมขนาด ไมมมวล หรอวาไมมเวลา แตถามโอกาสเกดหลมดำจรง คนในประเทศสวตเซอรแลนด เยอรมน ฝรงเศส คงไมนาจะยอม และนกวทยาศาสตรเองกคงคดกนอยางรอบคอบจงทำการทดลองขน

+ พบรายละเอยดเพมเตมของเซรน ไดท http://public.web.cern.ch/public/ + ภาพจากเวบไซตของเซรน (http://public.web.cern.ch/public/en/LHC/LHC-en.html)

อยากทราบความแตกตางระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย กบนวตกรรม Q: คำถามน ถงแมจะดงายๆ แตตอบยากเหลอเกน ชาว สวทน. ทกคนขออนญาตชวยกนตอบโดยอางองจากพระราชบญญตวาดวยวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต พ.ศ. 2551

วทยาศาสตร หมายถง ความรและความเขาใจธรรมชาตทไดโดยการสงเกต คนควา วเคราะหและสงเคราะห แลวจดเปนระเบยบ

เทคโนโลย หมายถง วทยาการทนำความร ทางวทยาศาสตรมาใชใหเกดประโยชน ไมวาในทางใด

นวตกรรม หมายถง การใชความร ทกษะการบรหารจดการและประสบการณทางดานวทยาศาสตร และดานเทคโนโลย เพอการคดคน การประดษฐ การพฒนา การผลตสนคา การบรการ กระบวนการผลต และการจดการองคกรในรปแบบใหม

จากความหมายดงกลาว วทยาศาสตร จะโฟกส

ไปในดานความรทเชอถอได สำหรบ เทคโนโลยจะโฟกสไปในดานความรทางวทยาศาสตรทนำมาใชใหเกดประโยชนได สวนนวตกรรม เปนการนำเอาความรทงทางดานวทยาศาสตร และเทคโนโลยมาสรางสรรคสงใหมทมศกยภาพในการทำประโยชนตอมนษยมากขน อยางไรกตาม ชาว สวทน. ขอเพมเตมอก1 ประเดน เพอใหทานผอานมความเขาใจเกยวกบวทยาศาสตร เทคโนโลยกบนวตกรรมไดชดเจนขน

‘การวจยและพฒนา’ หมายความวา การคนควาโดยการทดลอง สำรวจหรอศกษาตามหลกวชาการเพอใหไดขอมล ความร รวมทงการพฒนาผลของการคนควาเพอนำมาใชในการยกระดบความสามารถทางการผลตและการบรการหรอทางวชาการหรอประโยชนอยางอนในทางเศรษฐกจและสงคม หรอในทางวชาการ เพอเปนพนฐานของการพฒนาประเทศ

สงสงตดคางในใจเกยวกบวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมมาใหผร ผเชยวชาญชวยทำลายความสงสยไดท horizon@sti.or.th

1� :

Cultural sCiEnCE

แรงบนดาลใจ

โกวท โพธสาร

จำไดวาตอนประถมฯ ครประจำชนหนหลงใหกระดานดำแลวถามวาโตขนอยากเปนอะไร คำตอบมมากมายแตซำไปซำมา คร ตำรวจ ทหาร หมอ (บางคนคะนองปากอยากเปนคนขบรถสบลอ)

แตไมยกกะมใครอตรอยากเปนนกวทยาศาสตรสกคน

ทวาอตรเพราะภาพนกวทยาศาสตรทมในมโนภาพคอ ชายชราหวยง จดจอ เครงเครยด และสมเสยงตอการถกมองวาแปลกแยกในสงคม ใครบงอาจชรกแรฉายความฝนตวเองในมาดแบบนนอาจถกมองวาเพยนเสยงายๆ

สบปผานไป เชอวาบคลกนกวทยาศาสตรในจนตนาการกคงไมหนจากนสกเทาไหร ซงเปนปญหา ทเหมอนไมเหนจะมสาระอะไร แตเอาเขาจรงกสง ผลกระทบตอการพฒนาวทยาศาสตรอยไมนอย เนองเพราะสงคมไมมไอดอลอนจะเปนแรงบนดาลใจใหกบคนในสงคม เพอใหเกดนกวทยาศาสตรรนตอไปในอนาคต ซงรฐเองกมองเหนปญหา ในระยะหลงมาน

จงปรากฏรายการวทยาศาสตรทางสอ โดยเฉพาะโทรทศนมากขน

ดงท ดร.ออมใจ ไทรเมฆ ผชวยผอำนวยการศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ไบโอเทค : สวทช.) กลาวในเวทเสวนาเรอง ‘รายการวทยาศาสตรในฟรทว’ เมอวนท 17 สงหาคม ทผานมา ณ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

“ทกคนรวาวทยาศาสตรเปนเรองสำคญตอชาต แตอาชพนกวทยาศาสตรนนไมไดเปนอาชพททกคนใฝฝน เราจงเหนการกระตนใหคนสนใจวทยาศาสตรดวยการนำรายการดๆ จากตางประเทศมาฉาย เพอปรบทศนคตของคนในสงคมตอวทยาศาสตรใหม ไมใชนกถงนกวทยาศาสตรกจะเหนเปนคนหวยงๆ เหมอนไอนสไตนเสมอไป”

จากการท โครงการศกษาเฝาระวงสอและพฒนาการรเทาทนสอเพอสขภาวะของสงคม (Media monitor) ไดศกษา ‘รายการวทยาศาสตรในฟรทว’

สำคญกวาจนตนาการ และมากกวาความร

: 16

ชวงเดอนพฤษภาคม 2552 เพอสดสวนและรปแบบรายการ กลบพบวามรายการวทยาศาสตรในฟรทว 26 รายการ รวมเวลาออกอากาศ 1,137 นาทตอสปดาห คดเปนรอยละ 1.94 ของเวลาออกอากาศทงหมดทกชองสถานของฟรทวเทานน

โดยเปนรายการจากตางประเทศ 8 รายการ ผลตในประเทศ 18 รายการ แตรายการจาก ตางประเทศกลบมเวลาออกอากาศมากกวารายการทผลตในไทย โดยชองทมเนอหาวทยาศาสตรมากทสดคอทวไทย จำนวน 8 รายการ รองลงมาชอง 9 ม 7 รายการ NBT ม 5 รายการ ชอง 3 ชอง 5 และชอง 7 พบสถานละ 2 รายการ

รปแบบรายการเปนสารคดมากทสด รองลงมาคอแมกกาซน เกมโชว การตน และการประกวดแขงขน โดยเนนกลมเปาหมายคนทวไปมากทสด ตามดวยเดกและเยาวชน

มการเสนอทกษะการสงเกตในทกรายการ ยกเวนรายการทเสนอขาวสารความกาวหนาของเทคโนโลย สวนทกษะทพบรองลงมา คอการตความหมายและสรปขอมล อนเปนกระบวนการแรกและสดทายของกระบวนการวทยาศาสตร ขณะทกระบวนการอนๆ เชน การทดลองหรอตงสมมตฐาน ซงเปนหวใจสำคญของแนวคดทางวทยาศาสตร กลบไมไดรบความสำคญ

ผศ.กาญจนา จนทรประเสรฐ ครวทยาศาสตรดเดน ระดบอดมศกษา ป 2550 มหาวทยาลยรงสต กลาวในเวทเสวนาเดยวกนนวา รสกตกใจกบสดสวนรายการทมอยนอยมาก ทงทโทรทศนเปนแหลงเรยนรทสำคญตอสงคมมาก การผลตรายการดแลวอยในชวงเวลาทเหมาะสมนนเปนไปไดยาก แตเชอวาผผลต มความสามารถและมความพรอม ฉะนนจงควรสนบสนนใหเกดการผลตรายการเหลานขนอยางเปนรปธรรม ไมใชเปนเพยงรางนโยบาย และกลายเปนรายการในความฝนเทานน

ขณะท อรรฆรตน นตพน กรรมการผจดการ บรษท มชรม เทเลวชน จำกด ผผลตรายการ เนกซ

กาวแหงความคด ชอง สทท. 11 เหนวา รายการวทยาศาสตรนนสอดแทรกในชวงเวลาไพรมไทมไดยาก เนองจากชวงเวลาดงกลาวถกจบจองโดยรายการทมเรตตงสงอยแลว ซ งการจะมเรตตงดหรอไมนน รายการตองมดารา ดสนก ตลก และหามเครยด สงทเปนปญหาของสงคมไทยคอ เยาวชนไมมไอดอลดาน วทยาศาสตร หลายสาขาอาชพมไอดอลททกคนรจก แตสำหรบนกวทยาศาสตรเรากลบพบวาไมม จงเกดปญหาการทำรายการวทยาศาสตรใหนาสนใจนนทำไดยาก แตเชอวาหากไดรบโอกาสและการสนบสนนทดพอกสามารถทำไดเชนกน

นกยอนกลบไปอกครง มนเปนหองส เหล ยมสภาพก ง ใหมก ง เกา

แมคอนไปทางอยางหลงมากกวา แตโปสเตอรนก-วทยาศาสตรคนสำคญของโลก ทครประจำชนผสอนตงแตวชา สปช. ไทย องกฤษ คณตศาสตร จนถงวทยาศาสตร เพงซอมาตดบอรดตอนรบเปดเทอมกทำใหบรรยากาศหองดใหมกวาเดม ทงยงสามารถดงความสนใจจากเดกตวกะเปยกใหมารมหอมลอมด อนเปนภาพทไมเหนกนบอยนก

กระนนชอของนกวทยาศาสตรนามอโฆษ อยางอรสโตเตล, ลโอนารโด ดา วนช, นโคลส โคเปอรนคส, กาลเลโอ กาลเลอ, เซอร ไอแซค นวตน, ชารลส โรเบรต ดารวน, โทมส อลวา เอดสน รวมถงอลเบรต ไอนสไตน กไมมอะไรนาจดจำมากไปกวาบคคลแปลก-หนาทแฝงตวขางผนง กอนอยรวมหองกนอกเทอมหรอมากกวานน ทสดกกลายเปนคนคนหนาทไมมอะไรนาคนหาอกตอไป

ผมลบความทรงจำทอนนออกจากชวตไมได แต เชอวาคนรนหลงควรจะมชองทางสอเพมขน ทงปรมาณและคณภาพ เพอเปนเครองมอสรางความทรงจำและแรงบนดาลใจ ขบเคลอนนกวทยาศาสตรรนใหมสอนาคตอกทาง

สงทเปนปญหาของสงคมไทยคอ เยาวชนไมมไอดอลดาน วทยาศาสตร หลายสาขาอาชพมไอดอลททกคนรจก แตสำหรบนกวทยาศาสตรเรากลบพบวาไมม

1� :

GEn nExt

‘สมบต’ ของ ดร.ยทธนา

“ผมชอบความทาทาย...” เจาของคำพดเปนเจาของรางวล

นกวทยาศาสตรรน ใหม ของมลนธ สง เสรมวทยาศาสตรและ เทคโนโลย สาขาเคม ประจำป พ.ศ. 2548 เปนหน ง ในนกว จ ยกล ม เมธ ว จ ยอาว โ ส ของรองศาสตราจารย ดร .จำรส ลมตระกล เคยเปนอาจารยมหาวทยาลย แตปจจบน เปนนกวจยประจำศนย นาโนเทคโนโลยแหงชาต ดวยเหตผลวา

“อยากเปลยนบรรยากาศ หลกๆ คออยากเปลยนภาพทเหน อยากเหนโลกในอกแบบหนง”

[ t e x t ] วรพงษ สนทรฉตราวฒน [ p h o t o ] อนช ยนตมต

: 1�

โลกอกแบบท ผชวยศาสตราจารย ดร.ยทธนา ตนตรงโรจนชย อยากเหนนน มหลายเสยงของผมากอนบอกวา มนชางเปนโลกทรอนแลงสำหรบทองไส นกวจย แตเขากลบเหนตรงขาม

โลกของงานวจยสำหรบเขาชางชมชน “ผมชอบความทาทาย แตหากถามวาไดกลอง

อยางเดยว แตนกวจยไมมกน... พดงายๆ วาใหกลองแตเปนกลองทไมมเงน หวหนาผมบอกวาเราอยากไดกลองทมเงนใสอยขางในดวย”

ดวยกลไกของสำนกงานกองทนสนบสนนการวจย หรอ สกว. ทำใหสถานการณปจจบนของแวดวงงานวจยไทยคกคก ดร.ยทธนาบอกวา นคอการเขาใจสภาพความเปนจรง

“เขา (สกว.) ยอมรบธรรมชาตของมนษย เขาใจสภาพความเปนจรง เขาไมปฏเสธความจรง วาเหตททำใหคนไมทมเทงานวจย หรอหนไปทำอยางอน กเพราะมนไมมนำหลอเลยง เขายอมรบสภาพน จงตงกฎเกณฑทสอดคลองกบความเปนจรง คอใหเงนทนทำวจย แลวมคาตอบแทนผวจยดวย”

ยอนเวลาไปเมอ พ.ศ. 2533 ในระหวางเรยนชนมธยมศกษาปท 6 เขาไดรบคดเลอกเปนผแทนเยาวชนไทยไปแขงขนคณตศาสตร วทยาศาสตรโอลมปกระหวางประเทศ (สาขาฟสกส) ทเมองโกรนงเกน ประเทศเนเธอรแลนด

หวย! คอคำท ดร.ยทธนา โยนใสตวเองหลงจากไมไดเหรยญคลองคอกลบมาในวนนน และคำเดยวกนนอาจพอใชไดกบบางสถานการณในปจจบน

“ในแงหนงถาไปดฝรง โอลมปกอาจจะไมใช ‘แหงชาต’ เหมอนบานเรา บานเรานลงทนกนมากเลย อาจารยมหาวยาลยแทนทจะทำงานวจยกมางวนกบเรองพวกน”

เขาวามนพสดาร และอธบายดวยเหตผลวา “มนกเปนกระจกสองสะทอนการศกษาไทย

เราอาจไมไดไปไหนไกลมาก ผมคดวามนกเปนแคกลมเลกๆ มนไมมผลกระทบในแงททำใหการศกษาโดยรวมดขน โอลมปกไมไดสะทอนคณภาพการศกษาจรงๆ เราอาจจะมคณทกษณทรวย 73,000 ลาน แตคนทงประเทศไมไดรวยอยางคณทกษณจรงๆ เหมอนกน”

จบ ม.6 ดร.ยทธนา เลอกเรยนสาขาเคม มหาวทยาลยมหดล ทงๆ ทคะแนนสามารถพาบนทายไปวางบนทนงคณะแพทยอยางสบายๆ

“ผมชอบเคมในมมทมฟสกสเขามาเกยวของ อยางงานตอนนจะเรยกวา เคมเชงฟสกส จะเรยกวาเคมคอมพวเตอรกได เรยกไดหลายอยาง แตเราสนใจสงทมกฎกตกามารยาทในการควบคมสสารใหมพฤตกรรมแบบน”

เขานยามอาชพนกวทยาศาสตรวา เปนผทพยายามเขาใจธรรมชาต

“ชวตมนมธรรมชาตของมน มทศทางในการดำเนนไปของมน เราตองรธรรมชาต คนเปนแบบนใชไหม กไมใชจะฝน แตเราเขาใจมน บางอยางแมไมใชด เพยงแตเราเขาใจ ในทางโมเลกล ถาเรารวาโมเลกลตวนมนชอบทำปฏกรยาแบบน เรากรวาเราจะออกแบบ ยงไงเพอไปใชประโยชน

“ผมวาการทเรารพฤตกรรมของคนหนงคน อาจทำใหเราเขาใจพฤตกรรมของสงคม แตทายทสด พฤตกรรมของสงคมมนไมสามารถอธบายไดดวยคณสมบตของมนษยคนเดยว

“อารมณเดยวกนกบเคม การทเรารจกสมบตของโมเลกลหนงโมเลกล อาจจะชวยอธบายบางอยางของพฤตกรรมโดยรวมได แตมนไมไดทำนายพฤตกรรมโดยรวมของระบบขนาดใหญทมโมเลกลหลายๆ ตว เพราะทายทสดมนมปฏสมพนธระหวางกนททำใหมนซบซอน ทงมนษยและโมเลกลมนเหมอนกน”

หากตองการศกษา ‘สมบต’ ของโมเลกลทชอยทธนา ภาพทใหความละเอยดอยางหยาบๆ แนะนำวา...กรณาพาสายตาไปอานบรรทดแรก

ดร.ยทธนา ตนตรงโรจนชย มผลงานแปลหนงสอแนว Popular science 2 เลม ไดแก สนกกบโมเลกล : อศจรรยเคมของสสารรอบตวเรา (Molecules at an exhibit ion : portraits of intriguing materials in everyday life) สำนกพมพคบไฟ พ.ศ. 2550 และนวตกรรมนาโนจากทฤษฎสชวตจรง (The rise of Nanotech) สำนกพมพมตชน พ.ศ. 2552

1� :

FEaturEs

โรคตดตออบตใหม (Emerging Infectious Diseases : EID) เปนทงความมดและความเงยบ ดวยเหตทเรา มองไมเหน-อานไมออกวามนจะมาไมไหน หรอรนแรงเพยงใด จากบทเรยนทมนสาธตใหเราดในหวงเวลาทโรคซารสระบาด และไขหวดนกครองเมอง ลวนยนยนถงระดบความรายกาจของมน

การสนคลอนของเศรษฐกจ สงคม และวถชวต ในวนนนสรางความหวาดระแวงจนถงวนน ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 เปนสมาชกรายใหมทโผลมาแบบเงยบเชยบ และไมไดมแคโรค

ทลงทายดวยเลข 2009 เพยงโรคเดยว ในวนขางหนายงมสมาชกรายใหมๆ เขาควตอแถวอกมาก มนยงคงรอเวลาทเหมาะสมเดนทางเขามา แมวาเราไมเคยทจะกลาวดวยความสภาพกบมนเลยวา -

ยนดตอนรบ!

กองบรรณาธการ

ภารกจ

ก ‘โรค’

: 20

การอบตของภารกจก ‘โรค’ การอบตของโรคซารสและไขหวดนก ไดสาธตตวเลข ผตดเชอและจำนวนผเสยชวต จากขอมลการรายงานจำนวนผปวย ณ วนท 23 กนยายน 2546 พบผปวยโรคซารสสะสมจำนวน 8,099 ราย และมผเสยชวตจำนวน 774 ราย จากทงหมด 29 ประเทศ

ขณะทพษสงของไขหวดนก คอการตดตอจากสตวสคน ทำใหมอตราการเสยชวตสงถง 60 เปอรเซนต ไหนจะผลกระทบทางดานเศรษฐกจ และยงไมนบรวมถงผลกระทบทควานหาตวเลขไมได อยางความรสกตนตระหนก ความไมมนคงในชวตของประชากรบนโลก

ผนำเขตเศรษฐกจตางๆ ของภมภาคเอเปคไดประกาศในป พ.ศ. 2548 เพอเตรยมความพรอมสำหรบการระบาดของไขหวดใหญ กลมเอเปคจงตองสำรวจและพจารณาปจจยตางๆ ทงดานเภสชกรรมและดานอนๆ เพอใหแนใจวาเรามขดความสามารถเพยงพอสำหรบควบคมดแลสถานการณ อยางไรกตาม ปจจยเหลานลวนตองการการพฒนาเทคโนโลยใหมๆ หรอการบรรจบกนของเทคโนโลยทมอยแลวในปจจบน

โครงการ ‘แผนทนำทางสำหรบการบรรจบกน

ของเทคโนโลยตางๆ เพอตอสกบโรคตดเชอทอบตใหม’ จงอบตขน! มเปาหมายสงเสรมศกยภาพของภมภาค เอ เปคในการใช การบรรจบกนของ เทคโนโลย (Converging technology) อนเปนการผสมผสานเทคโนโลยทแตกตางกนตงแต 2 ชนดขนไป

เพอสนบสนนการปองกนและการบรหารจดการโรคตดเชอทอบตใหม

โดยใชวธการมองอนาคตเปนหลกเพอระบเทคโนโลยและวธการใหมๆ ทจะรบมอกบสถานการณทเกยวของกบโรคตดเชออบตใหม ทงนเพอปรบปรง สขภาวะของมนษยและสตวในเขตเศรษฐกจตางๆ ของกลมเอเปค

รวมทงเพอลดคาใชจายในการรกษา โดยนำเสนอขอบเขตเวลาไปจนถงป พ.ศ. 2560 และใชกระบวนการในการวจยซงประกอบดวยการทบทวนวรรณกรรม (Literature review) การวเคราะหบรรณานกรม (Bibliometric analysis) การสำรวจความคดเหน (Survey) การจดทำภาพอนาคต (Scenario planning) และการจดทำแผนทนำทางเทคโนโลย (Technology roadmapping)

แรงผลกดนและความไมแนนอน แรงผลกดนหลก (Key drivers) แนวโนม (Trends) และความไมแนนอน (Uncertainties) ตางๆ ทเกยวของกบโรคตดเชออบตใหม ถกระบอยในภาพอนาคต (Scenario) ทผเชยวชาญสาขาตางๆ ของภารกจนรวมกนรางขน ภาพอนาคตเหลานเผยใหเหนแรงผลกดนหลกตางๆ ทเกยวของกบโรคตดเชออบตใหมครอบคลม 5 มต ไดแก สงคม เทคโนโลย เศรษฐศาสตร สงแวดลอม และการเมอง

ขณะทภยพบตทางธรรมชาตครงใหญทอาจเกดขนในอนาคตไดตลอดเวลา รวมถงความไมมนคงของโลกจากภยพบตทสรางโดยนำมอมนษย เหลานอาจสรางความตนตระหนกในระดบทองถนและโลก ไหนจะวกฤตเศรษฐกจ ลวนแตเปนความไมแนนอนตางๆ ทเกยวของกบโรคตดเชออบตใหม - ทงสน

ขอมลในสวนของแรงผลกดนและความไมแนนอน ไดถกผเชยวชาญของภารกจนนำไปใชในการจดทำ ภาพอนาคตทเกยวของกบโรคตดเชออบตใหมจำนวน 4 ภาพ

ภายใตการยอมรบรวมกนวา อนาคตเปนเรองซบซอน ไมแนนอน และมความคลมเครอสลวเลอนอยางยง

ภาพอนาคต ภาพอนาคต (Scenario) คอ ภาพรวม

เ หต ก า รณ ใ นอน าคตอ า จท เ ป น จ ร ง ไ ด (Plausible) และเกยวของกบประเดนทอยในความสนใจ (Relevant) แตละภาพจะเปนการดำเนนเรองเลาทไมมการขดแยงภายใน และมทงเหตการณทพงประสงคและไมพงประสงค กระบวนการสรางภาพอนาคตจะกระตนจนตนาการและความคดสรางสรรค ทำใหกลาคดนอกกรอบ กลาหาวธการใหมในการแกไขปญหาเดม การสรางภาพอนาคตเปนการ ซกซอมอนาคตใหเขาใจถงผลการปฏสมพนธระหวางแรงผลกดนตางๆ ซงอาจเสรมกนหรอหกลางกน ซงอาจชกนำใหเกดการตดสนใจในประเดนทคงคางอยในใจมานาน และทำใหสามารถวางแผนกลยทธทรอบคอบกวาเดม

21 :

ตารางแสดงแรงผลกดนหลกตางๆ (Key drivers) ทเกยวของกบโรคตดเชออบตใหม

ตารางแสดงความไมแนนอน (Uncertainties) ตางๆ ทเกยวของกบโรคตดเชออบตใหม

ทใดมรก ทนนมทกข สภาวการณสำคญๆ ทพบจากภาพอนาคตทง 4 ภาพ ไดแก การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศซงทำใหเกดภยธรรมชาต เชน สภาวะโลกรอน (Global warming) พายเฮอรรเคน นำทวม ภยแลง ซงลวนแลวแตเปนปจจยททำใหเกดโรคตดเชออบตใหม หรอโรคตดเชออบตซำ (Re-emerging infectious diseases)

และดวยเหตทผคนมการเดนทางมากขนกวาเมอกอน ไมวาจะโดยการอพยพยายถนฐานหรอการเดนทางทองเทยว ลวนแลวแตเปนปจจยททำใหโรคตางๆ มการแพรกระจายไดรวดเรว เพราะมการสมผสหรอการปฏสมพนธระหวางมนษยดวยกนเอง และระหวางมนษยกบสตว

การเกดขนของชมชนเมองมความเชอมโยงกบความตองการทดนและอาหารเพมขน ผลกดนใหผคนเขาไปอาศยอยในพนททไมเหมาะแกการตงรกราก และนนเปนการเพมโอกาสในการแพรกระจายโรคจาก

สตวมาสมนษย เมอใดกตามทมการระบาดของโรค มกจะม

เหตการณตางๆ ทชกนำไปสความตนตระหนกและความระสำระสาย หากนำดมนำใชในเมองใหญเกดขาดแคลน อาจเปนเหตนำไปสความยงยากตางๆ ซงรวมถงการแพรระบาดของโรคตดเชอ แลวมผลกระทบตอเศรษฐกจทงในระดบโลกและระดบภมภาค

แมปรากฏการณตางๆ จะยนยนแนวโนม ดงกลาว แตกยงคงมโอกาสสำหรบเราในการประยกตใชเทคโนโลยตางๆ เพอแทรกแซงและชวยลดผลกระทบของโรคตดเชออบตใหมได

อยางภาษตทวา ทใดมรก ทนนมทกข และแนนอนวา เมอทใดมโรค ทนนยอมมความ

ตนกงวล จะเปนไรไป หากวาทใดมความตนกงวล ทนน

ยอมมหนทางแกไข

• ภยพบตทางธรรมชาตครงใหญ เชน ภเขาไฟระเบด แผนดนไหว ฯลฯ • ความมนคงปลอดภยของโลก (ภยพบตจากมนษย, สตวตางถน, การคนพบเทคโนโลยใหมๆ) • การตนตระหนกในระดบทองถน/ทวโลก • วกฤตเศรษฐกจ • เทคโนโลยทเกดขนโดยไมไดม การวางแผนหรอไมไดพยากรณมากอน

: 22

เปดตวแนวรบทง 4 การลดความรนแรงจากโรคตดเชออบตใหมสามารถทำไดในหลายขนตอน ตงแตกอนการอบตของโรคไปจนถงหลงจากมการแพรระบาดของโรคแลว

แนวรบท 1 : มาตรการการปองกน (Preventive measures)

เปนขนตอนกอนการอบตขนของโรคตดเชอ มาตรการทใชในปจจบน ไดแก การใชตาขายหรอมงกนยง ยาฆาแมลง สวนมาตรการทอาจนำมาใชในอนาคต ไดแก การใหวคซนเพอปองกนโรค รวมทงแนวทางอนๆ ทใชในการควบคมพาหะของโรค

แนวรบท 2 : การเฝาระวงและคนหา (Surveillance & detection)

เปนขนตอนหลงจากมการอบตของโรคตดเชอแลว สงทดำเนนการในปจจบน ไดแก การตรวจวนจฉย การตดตามเปนรายบคคล / สถานท / เวลา สวนในอนาคตนน เทคโนโลยทเกยวกบการตรวจวนจฉยและการสอสารนาจะไดรบการปรบปรงเพอใหสามารถดำเนนการตรวจวนจฉยและรายงานไดทนทวงท แนวรบท 3 : การบำบดรกษา (Treatment)

สงทดำเนนการในปจจบนคอการใชยา เชน การรกษาโดยใชยาในกลมอาตมซนน (Artemisinin-based combination) เพอรกษา ผปวยดวยไขมาลาเรย ในอนาคตนาจะมยาทมประสทธภาพมากกวาและราคาถกกวา รวมทงการเตรยมบคลากรใหพรอม

แนวรบท 4 : การปองกนการแพรกระจาย (Prevention of spread)

ในกรณน หมายถ งการจำกดการถายทอดเชอจลนทรยหรอปรสตซงเปนสาเหตของโรค เชน การใชระบบตดตามคน สตว และผลตภณฑจากสตว (Tracking/Monitoring) รวมถงการกกบรเวณ (Quarantine)

แผนภมแสดงขนตอนตางๆ เพอลดความรนแรงจากโรคตดเชออบตใหม

ทมา : Richard Silberglitt, APEC-Wide Foresight Project, 2007

การผนวกเทคโนโลยตางๆ ไวในแผนภมจากรปท 1 ในการรบมอกบโรคตดเชออบตใหม

ทมา : ดดแปลงจาก Richard Silberglitt, APEC-Wide Foresight Project, 2007

23 :

การบรรจบกนของขนพลทง 6 จากการว เคราะหภาพอนาคตรวมกบการศกษาแผนภมทแสดงขนตอนตางๆ ในการเขาแทรกแซงเพอลดผลกระทบจากโรคตดเชออบตใหม พบวาจำเปนตองอาศยเทคโนโลย 6 กลม ไดแก เครอขายคอมพวเตอร (Ubiquitous networking-computing) การตรวจวนจฉยโรค (Diagnosis) การบำบดรกษา (Treatment) การสรางแบบจำลองดวยคอมพวเตอร (Model ing and simulat ion) ระบบตดตาม (Tracking) และการพฒนาวคซน (Vaccine development)

เทคโนโลยทง 6 กลมดงกลาว สามารถนำไปผนวกเขากบขนตอนตางๆ ในการลดความรนแรงจากโรคตดเชออบตใหม และหากพจารณาในแงการบรรจบกนของเทคโนโลย จะพบวามความเชอมโยงกนของเทคโนโลยทกกลม

ภารกจก ‘โรค’ ความทาทายทสำคญในการทจะทำใหบรรลเปาหมายขางตนคอการใหการศกษา โครงสรางพนฐานทเหมาะสม เครอขายทเออตอการแลกเปลยนขอมล และงบประมาณเพยงพอสำหรบลงทนดานการปองกน การบรรเทา การเตรยมพรอม และการฝกอบรม

อยางไรกตาม ปจจยทไมใชเทคโนโลยกมความสำคญไมยงหยอนไปกวากน และเปนสงททาทายอกประเภทหนง ซงเปนปจจยทอาจทำใหการจดการในเรองนประสบความสำเรจหรอไมกถงขนลมเหลวได

ขออนญาตใชคำเรยกสงนนวา ‘ความรวมมอ’

+ ผลการวจยภายใตโครงการวจย ‘แผนทนำทางการบรรจบกนของเทคโนโลยเพอตอสกบโรคตดเชออบตใหม ’ (Roadmapping converging technologies to combat emerging infectious diseases) โดยศนย คาดการณเทคโนโลยเอเปค สวทช. ตงแต พ.ศ. 2549 ไดรบทนสนบสนนการวจยจากความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (Asia-Pacific Economic Cooperation : APEC) สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบนนโยบายวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (National Institute of Science and Technology Pol icy : NISTEP) ญปน มหาวทยาลยแหงชาตไตหวนและสำนกงานคณะกรรมวทยาศาสตรแหงชาต จนไทเป + กระบวนการในการวจยนไดรบความรวมมอเปนอยางดจากผแทนประเทศจากเขตเศรษฐกจตางๆ ไดแก เกาหลใต แคนาดา จนไทเป ญปน ไทย ฟลปปนส มาเลเซย เวยดนาม สหภาพพมา (ไมไดเปนสมาชกกลมเอเปค) สหรฐอเมรกา สหราชอาณาจกร (ไมไดเปนสมาชกกลมเอเปค) สาธารณรฐประชาชนจน สงคโปร ออสเตรเลย และอนโดนเซย + สำหรบผสนใจ รายละเอยดของแตละภาพแสดงในรายงานสรปโครงการฯ ฉบบภาษาองกฤษ ‘Roadmapping Converging Technologies to Combat emerging Infectious Diseases’ The APEC Center for Technology Foresight, National Science and Development Technology Agency, September 2008, Bangkok, Thailand.’ ดาวนโหลดไดทเวบไซต www.apecforesight.org + หนงสอ ‘แผนทนำทางสำหรบการบรรจบกนของเทคโนโลยตางๆ เพอตอสกบโรคตดเชอทอบต ใหม ’ ฉบบภาษาไทย อย ในระหวาง จดพมพ ทานสามารถตดตามความคบหนาและดาวนโหลดไดจากเวบไซต www.sti.or.th/horizon + ‘คลปจากนกวทยาศาสตรรางวลโนเบล แคร มลลส เลาถงวธการแหวกแนวในการสกบแบคทเรยกอโรค พรอมคำบรรยายไทย’ h t tp : / /www. ted .com/ ta l ks / l ang/eng/kary_mullis_next_gen_cure_for_killer_infections.html

ภาพอนาคต Scenario

ภาพอนาคตท 1 กรงเทพมหานคร กมภาพนธ 2560 : โรคประหลาดรายลก

ตารางเทคโนโลยตางๆ ทสามารถนำมาประยกตใชเพอลดผลกระทบจากโรคตดเชออบตใหม

+ มรายงานวาตลอด 2 สปดาห ทผานมามผเสยชวตจากโรคประหลาดรวม 20,000 คนเฉพาะในเขตกรงเทพมหานคร และอกประมาณ 5,000 คนทปวยดวยโรคเดยวกน + นำมนเชอเพลงมใชอยางจำกด สวนนกทองเทยวหนหาย รานคาตางๆ อยในสภาพใกลลมละลาย ประชาชนเรมกกตนอาหาร นำ และเวชภณฑ + รายงานการพบนกและเปดตาย ดวยโรคกาฬโรคในเปด (duck plaque) + นกวทยาศาสตรประจำสถาบน

สขภาพสตวแหงชาตไดตรวจวเคราะหตวอยางจากซากนก ยนยนวานก เหลานนตดเชอฟลาวไวรสสายพนธใหมซงตดตอผานยง การตรวจตวอยางซากเปดทเกบรกษาไวกยนยนวา ตดเชอไวรสชนดเดยวกน + นกวทยาศาสตรสนนษฐานวา ฟลาวไวรสดงกลาวอาจอบตขนจากฟารมเปดขนาดใหญซงเลยงเปดท ผานกระบวนการดดแปลงพนธกรรม + เกดภาวะขาดแคลนนำดมนำใชเนองจากประชากรในกรงเทพฯ

มการเพมจำนวนขนอยางรวดเรว + รฐบาลไดประกาศภาวะฉกเฉน และทหารไดเขาควบคมการเคลอนยาย ของประชากร เนองจากมประชาชนหนออกจากเมองดวยความตนตระหนก มการใหความรแกเดกนกเรยนผาน รายการทางโทรทศนและดำเนนโครงการควบคมยง โฆษกรฐบาล (ในสวนนไมสามารถคาดการณไดวาเปนรฐบาลหนาหลอหรอหนาเหลยม ;P) กลาววา “เราเชอมนวาเราควบคมสถานการณไดแลว”

2� :

ทมา

เกดการระบาดของโรคบางอยางอยางรวดเรวใน 10 ประเทศในป พ.ศ. 2552 มผเสยชวต 600 ราย โดยมอตราการตาย 30 เปอรเซนต เมอสบยอนกลบไปในป พ.ศ. 2550 พบวามการประชมทางวทยาศาสตรในประเทศในเขตรอน ในขณะนนมผปวย 20 รายซงเจบปวยโดยไมทราบสาเหต โดยมกลมอาการคลาย ไขหวดในระยะแรก ตอมามกลมอาการคลายไขหวดใหญ เชน หนาวสนและปวดเมอย จากนนจงมอาการปวดทองอยางรนแรง จนในทสดทำใหผปวยเสยชวตไปถง 20 เปอรเซนตภายใน 2 สปดาห สวนผทรอดจากโรคกแพรกระจายโรคตอไป ในเดอนกนยายน พ.ศ. 2552 มการเรยกชอกลมอาการนวา กลมอาการ ปาฝนเขตรอน (Rainforest Syndrome, RFS)

จนตภาพท 1 – RFS ถกจำกด

หลงจากมการจดตงคณะกรรมการนานาชาตเพอตอสกบ

+ มครอบครวหนงยายจากประเทศหนงในละตนอเมรกามายงไมอามในป พ.ศ. 2560 โดยเดกหญงคนหนงซงเปนสมาชกของครอบครวดงกลาวตดเชอมาลาเรยซงไมทราบสายพนธ เพราะถกยงทเปนพาหะของโรคกด + โชครายทไมอามไมเคยมประสบการณเกยวกบไขมาลาเรยมากอน จงทำใหโรคนแพรระบาดออกไป มคนเสยชวตจากโรคนโดยทยงไมรวาจะรกษาโรคนอยางไร เมฆหมอกแหงความยงยากกำลงกอตว

+ ในชวงสปดาหท 3 ของเดอนตลาคม พ.ศ. 2560 ‘ความตายปรศนา’ เปนหวขอขาวในโทรทศนเกอบทกประเทศทวโลก + ทปรกษาเอเปคไดใหสมภาษณในรายการ Larry King Show โดยอธบายวามผตดเชอไวรสประมาณ 5,000 คน คนกลมนเสยชวตไปแลว 20 เปอรเซนต อาการหนก 60 เปอรเซนต สวนอก 10 – 20 เปอรเซนต กำลงเรมฟนจากไข ไวรสดงกลาวจะทำใหเกดโรคไดกตอเมออยในภมอากาศทอบอน + ในวนท 22 พฤศจกายน พ.ศ. 2560 มการแถลงขาวระดบ

ภาพอนาคตท 2 มาลาเรย ในไมอามในป พ.ศ. 2560

ภาพอนาคตท 3 ความตายปรศนา

ภาพอนาคตท 4 การอบตใหมของกลมอาการ

ปาฝนเขตรอน

: 26

+ ภาวะโรครอนทวความรนแรง ระดบนำทะเลทสงขนทำใหมผอพยพเขามาภายในมลรฐฟลอรดา รปแบบของการเกดฝนตกกเปลยนแปลงไป ทำใหมลรฐฟลอรดามภมอากาศคอนไปทางเขตรอน ภาวะนำทวมในทตำทำใหแมลงทเปนพาหะของโรคแพรพนธ + มการลกลอบเขาประเทศของผคนจากพนททมการระบาดของโรคมาลาเรยทดอยาเขามายงบรเวณหนองบงในไมอาม ฤดพายเฮอรรเคนทเลวรายทำใหมยงทเปนพาหะของเชอดงกลาวมากขน

นานาชาต โดยผ านระบบส อสารระยะไกลด วย ภาพโฮโลกราฟก (Holographic teleconference) นกวทยาศาสตรจาก 4 ประเทศคอ ฝรงเศส ไทย แคนาดา และไตหวน ไดใหสมภาษณและอธบาย ผลการวจยทดำเนนการอยเพอตอสกบโรคดงกลาว + โดยพบวาไวรสทเปนสาเหตของโรคคอไวรสทมชอวา ‘อาเคยไวรส’ (Archaea virus) ซงมตนกำเนดจากไวรสในสตวทมชวตอยในยคจราสสก จดเรมตนของปญหา

กลมอาการปาฝนเขตรอน (An International Committee to Combat Rainforest Syndrome : ICCRES) ในป พ.ศ. 2552 นกวทยาศาสตรประสบความสำเรจในการแยกเชอกอโรคในป พ.ศ. 2553 คณะกรรมการฯเรมใหขอมล คำแนะนำ และคำเตอนแกประชาชน ทงนรวมถง คำแนะนำในการหลกเลยงการพฒนาทเปนการรบกวนระบบนเวศ ซงอาจทำใหประชาชนมโอกาสสมผสกบพาหะนำโรคซงยงไมสามารถระบได อยางไรกตาม นกวทยาศาสตรสามารถระบพาหะนำโรคและแหลงสะสมทนำโรคมาสคนได (จากคางคาวสหน แลวจงแพรกระจายทางอากาศ) ในป พ.ศ. 2556 คณะกรรมการฯพบวคซนและยาทมประสทธภาพ และรเรมนโยบายการใหวคซนเพอปองกนโรคนในป พ.ศ. 2558 ทงนในป พ.ศ. 2560 ไมมรายงานผปวยเปนระยะเวลา 6 เดอนตดตอกน โดยมอตราการเสยชวตเพยง 3 เปอรเซนต

จนตภาพท 2 – ปญหาดานสาธารณสขอนดบ 1 การขาดการแลกเปลยนขอมลดานระบาดวทยา

ยงคงมตอเนองไปจนถงป พ.ศ. 2554 ทำใหมผเสยชวตไปถง 10,000 ราย ในการประชมนานาชาตกไมมการ จดตงคณะกรรมการนานาชาตเพอดแลรบผดชอบ และขอเสนอแนะจากการประชมกไมไดรบความสนใจ ดวยเหตนการระบาดของโรคจงยงคงดำเนนตอไป การใชมาตรการดานเทคนคกลมเหลว ในขณะทไวรสเองมการกลายพนธอยางรวดเรว จนแมกระทงขณะทสามารถแยกไวรสสายพนธหนงไดแลว กลบพบวาสายพนธอนๆ กำลงกอโรค

ไมมชดตรวจโรค ไมมยาทำลายไวรส ไมมวคซน รวมทงไมมมาตรการใดๆ ในการปองกนไมใหประชาชนสมผสกบพาหะนำโรค ผลทตามมาคอ กลมอาการ ปาฝนเขตรอนถกจดเปนปญหาดานสาธารณสขอนดบ 1 ของโลกในป พ.ศ. 2560

+ สภาพการขาดแคลนนำและอาหารรวมทงการจลาจลทำใหการเขาถงการดแลรกษาความเจบปวยเปนไปดวยความยากลำบาก ประชาชนอพยพหนออกจากบรเวณทมการแพรระบาดของโรคและนำโรคดงกลาวออกไปจากฟลอรดาดวย + ในขณะทไขมาลาเรยมการระบาดไปทว เดกๆ กตดเชอและอตราการตายกสงขน รฐบาลสหรฐอเมรกาไดรบการรองขอใหดำเนนการจดการอยางเรงดวนในป พ.ศ. 2560

เกดจากนำแขงทกรนแลนด (Greenland) ละลายจากภาวะโลกรอน ทำใหอาเคยไวรสกลบมามชวตอกครงหนง + เมอคณะสำรวจกลบจากการศกษาดนและโบราณคดในกรนแลนด พวกเขาตดเชอไวรสของยคจราสสกกลบมาดวย โดยไมแสดงอาการใดๆ ในตอนแรก จนกระทงไวรสมการกลายพนธ ทำใหสามารถแพรกระจายจากคนสคนได (Human–human transmission)

2� :

statistiC FEaturEsสรพร พทยโสภณ

132,689 ลานบาท

Public Health in Thailand : Current Status and Challenges

ประเดนรอนอยางโรคตดเชออบตใหมและอบตซำ ททวโลกกำลงเตรยมพรอมรบมอ และเมอมการคาดการณวา ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 จะกลบมาระบาดอกเหมอนหนงภาคตอ ตวเลขเหลาน นาจะทำหนาทคลายสญญาณเตอนภย ถงความพรอมของระบบสาธารณสขของประเทศไทย - ไดอยางด

ในป 2552 International Institute for Management Development (IMD) ไดจดอนดบความสามารถในการแขงขนดานสขภาพและสงแวดลอมของประเทศไทยไวในอนดบท 50 จาก 57 ประเทศ ในขณะทประเทศเพอนบานของไทยอยางมาเลเซยและฟลปปนสอยในอนดบท 38 และ 48

ประชากรทอยในประเทศทมระดบเศรษฐกจด มกไดรบการบรการสาธารณสขทด เนองจากประเทศดงกลาวมความพรอมในการใหบรการสาธารณสข เหนไดจากสถตคาใชจายดานสขภาพตอประชากร กำลงคน และโครงสรางพนฐานของประเทศดงกลาว สำหรบประเทศไทย พบวา การลงทนดานสขภาพคดเปนรอยละ 3.5 ของ GDP

ประเทศไทยมแพทยโดยเฉลยจำนวน 4 คนตอประชากร 10,000 คน และโครงสรางพนฐานดานสขภาพยงไมเพยงพอทจะใหบรการกบประชาชน

ประเทศไทยมเตยงสำหรบผปวยโดยเฉลยจำนวน 22 เตยงตอประชากร 10,000 คน

50

3.5%

4 : 10,000

22 : 10,000

: 2�

เอกสารอางอง + สำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรค [Online]. Available: http://beid.ddc.moph.go.th/th/images/news/

Influenza_A__H1N1__11_08_091.pdf (สงหาคม 2552).

+ กระทรวงสาธารณสข (2550). รายงานการสาธารณสขไทย ป 2548-2550.

+ สำนกนโยบายและยทธศาสตร สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข [Online]. Available: http://bps.ops.moph.go.th/

index.php?mod=bps&doc=5. (สงหาคม 2552).

สถตสาธารณสขทสำคญของประเทศไทยและประเทศตางๆ

จากการศกษาวจยวเคราะหรปแบบของโรคตดตออบตใหมจำนวน 335 เหตการณทเกดขนในชวงป 2483-2547 พบวา ตงแตชวงป 2520 เปนตนมา โรคอบตใหมไดเกดขนมาก โดยในจำนวนโรคอบตใหมทงหมดน รอยละ 60.3 เปนโรคตดตอจากสตวสคน มสาเหตสวนใหญมาจากสตวปา เชน โรคซารส ไขหวดนก ไขเลอดออกอโบลา เปนตน (สำนกงานพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ, 2552) สำหรบโรคอบตใหมทประเทศไทยกำลงเผชญอยในปจจบน ไดแก โรค ไขหวดใหญสายพนธใหม ชนด A (H1N1) ในเดอนสงหาคม 2552 มจำนวน ผปวยทยนยนวาเปนโรคดงกลาว 11,398 ราย โดยในจำนวนนเสยชวต 98 ราย (กรมควบคมโรค, 2552)

98

ทมา : World Health Organization

ประเดนปญหาและความทาทายทเกดขนทงจากภายในและภายนอกประเทศ ทำใหตองเรงเตรยมการพฒนาคณภาพระบบบรการสาธารณสขของประเทศไทยใหมความพรอม ควบคกบการเฝาระวงโรคอบตใหม/โรคอบตซำทอาจเกดขนในอนาคตอนใกลน พรอมกบใหความรและสรางความเขาใจในเรองของการดแล ปองกนและรกษาสขภาพของตนเองทงในสภาวะทมและไมมโรคระบาดเกดขน เพอใหคนไทยทกคนมสขภาพด

อเมรกา 45,850 15.3 (54.2%) 6,719 26 94 16 31

ญปน 34,600 8.1 (18.7%) 2,759 21 94 7 140

ฟนแลนด 34,550 8.2 (24.0%) 3,232 33 89 9 68

องกฤษ 33,800 8.2 (12.7%) 3,332 23 128 10 39

เกาหล 24,750 6.4 (44.3%) 1,168 16 19 3 86

มาเลเซย 13,570 4.3 (55.4%) 259 7 18 1 18

ไทย 7,880 3.5 (35.5%) 113 4 28 2 22

ฟลปปนส 3,730 3.8 (67.1%) 52 12 61 6 13

ประเทศ รายไดตอประชากร ($ PPP) (ป 2550)

คาใชจายดานสขภาพ (ป 2549) กำลงคน (ตอประชากร 10,000 คน)

(ป 2543-2550)

จำนวนเตยง (ตอประชากร 10,000 คน)

(ป 2543-2551)

% ของ GDP (สดสวนภาคเอกชน)

ตอประชากร ($)

แพทย ทนตแพทย พยาบาล

2� :

vision

ประเทศไทยขนชอวาเปนพนทเสยงในการเกดโรคตดตออบตใหม (Emerging Infectious Disease) ดวยขนาดของอตสาหกรรมการเลยงสตวทใหญโตระดบทเรยกไดวา ‘ครวของโลก’ ขณะทการบรหารจดการระบบเฝาระวงกอยในระดบไมนอยหนาใครทไหน เพยงแต สงสำคญอาจอยทความรวมมอ...

01

ใสหนากากปดปากคย ถอดหนากากเปดใจฟง

พ.อ.ผศ.นพ.ราม รงสนธ

เมษายนทผานมา พ.อ.ผศ.นพ.ราม รงสนธ อาจารยประจำภาควชาเวชศาสตรทหารและชมชน วทยาลยแพทยศาสตรพระมงกฎเกลา ยนรายงานฉบบหนงแกรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในฐานะนกวจยในโครงการระบบเฝาระวงโรคตดตออบตใหม

รายงานฉบบนนสงตรงถงมอรฐมนตรกอนหนาไวรส H1N1 จะเดนทางผานเครองเทอรโมสแกนทสนามบนสวรรณภมในราวเดอนพฤษภาคม และการระบาด ของโรคไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 กเรมตนขน ในประเทศไทย

รายงานฉบบนน วาดวยระบบการเฝาระวง โรคตดตออบตใหม

“ผมจะเรยนใหทราบวาเราตองการการเชอมโยง

ขอมล การเฝาระวงเปนเรองของระบบการเกบขอมล ไมใชเกบครงเดยวดวย การเฝาระวงโรคมนมาจาก ชอภาษาองกฤษ วา Survei l lance เปรยบไดกบ ‘ประภาคาร’ หรอ ‘หอคอย’ ไวดเหต ลกษณะของการ เฝาระวงทผมหมายถง จะตองเปนการเกบขอมลตอเนองแลววเคราะห เพอนำไปสการปฏบต”

กวา 70 เปอรเซนตของโรคตดตออบตใหมเปนโรคแพรจากสตวสคน (Zoonotic diseases) แตการเฝาระวงกลบเนนตามตดชวตคน จงเกดคำถามตามมา วามการตดตามอาการในสตวหรอไม

คลายมกำแพงกน แตหากพดดวยความสภาพตามภาษาของ นพ.ราม กตองบอกวา การเชอมโยงขอมลยงไมบรณาการ

สถาปนก ของการเฝาระวงโรคตดตออบตใหม

[ t e x t ] กองบรรณาธการ [ p h o t o ] อนช ยนตมต

: 30

“ระบบการรายงานโรคไมบรณาการ ปจจบนมนอยกนคนละกอน รายงานในสตว-กรมปศสตวทำไป รายงานในคน-กระทรวงสาธารณสขทำไป หองปฏบตการผลแลบอยอกกรมหนงครบ ถามวามนแขงแรงไหม มนกทำงานได แตสามารถเพมศกยภาพไดโดยการบรณาการสงตางๆ การเกดเรองในสตวเราจะถอวาเปนเรองของสตวไมเกยวกบคน - ไมได”

คลายตองรอกำแพงออก แตหากพดดวยความสภาพตามภาษาของ นพ.ราม กตองบอกวา บรณาการทงระบบ

“สงทเราออกแบบตองการบรณาการทงระบบ เอามาอยในฐานขอมลเดยวกน คนกบสตวหามแยก เราจงเสนอวาจำเปนตองตอสายเชอมกน แบบรเลยวาถาเกดในหมบานน คนทอยแถวนนตองถกเฝาระวงเปนพเศษ ตองลงคใหไดทงคนและสตว ตองรวมเขามาอยในระบบเดยวกน ของทเคยแยกกนระหวางผลทางปฏบต-

การกบอาการผปวยตองเชอมโยงกน “ถาเราเจอคนไขทมอาการโรคตดเชออบตใหม

ตองการตวอยางจากผปวยสงตรวจอยางเปนระบบ บางครงผลทเขารายงานมา ในบางพนทไมมหองปฏบตการ หมอเขากอาศยการตรวจรางกาย จงมลกษณะไมไดตรวจอยางละเอยด คอคนไขเขากรอดแหละ แตเราจะไมรวาเขาเปนโรคอบตใหมหรอไม จนกวาเราจะได หลกฐานในหองปฏบตการ”

เปาหมายของสถาปนกคงหนไมพนอาคารเกๆ สอดรบการใชงาน หากถาม นพ.ราม วาเปาหมายของการออกแบบระบบเฝาระวงโรคตดตออบตใหมนนอยจดใด

เขาตอบวา “ตองลงคกนใหหมดเลย ทงสตว ทงคน ทงแลบ ผานระบบการสอสารของเทคโนโลย แลวมนจะประสบความสำเรจ เปาหมายสดทายของการ เฝาระวงโรคตดตอพวกนคอการผลตวคซน นนคอคณตองปฏบต - ทงระบบ”

กรกฎาคมทผานมา หนงสอพมพหลายฉบบเสนอขาว ทมวจยคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล เลอกพฒนาวคซนไขหวดใหญ 2009 ชนดเชอเปน

ขณะทศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชภาพแหงชาต (ไบโอเทค) สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สวทช.) และทมวจยไดพฒนาตนแบบวคซน

ไขหวดใหญในรปแบบของชนดเชอตาย ทงสองทมทำสำเรจ วคซนเชอเปนถกสงไมตอให

องคการเภสชกรรมทำการทดสอบในมนษย และดำเนนการผลต สวนวคซนเชอตายอยในความรบผดชอบของ ไบโอเทค

ศ.นพ.ประเสรฐ เออวรากล ผอำนวยการสถาบนวจยและพฒนาวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล เปนผมบทบาทในการพจารณางานวจยดานทเหมาะสม อกทงยงสรรหาผเหมาะสมมาทำวจยในประเดนนนๆ

การวจยเพอพฒนาวคซนเปนงานหนงของหมอประเสรฐ

ปลายป พ.ศ. 2552 และตนป พ.ศ. 2553 กระทรวงสาธารณสขมแผนการใหวคซนแกประชาชน

“ปลายปนหรอตนปหนาจะมการใชวคซน แตมจำนวนไมเยอะ ตอนนกระทรวงสาธารณสขกำลงนงคดวาจะใชวคซนอยางไรใหมประสทธภาพสงสด การใช วคซนอาจมหลายแนวทาง วคซนเชอตายลดอาการของ ผปวยทมอาการรนแรง จะใชในคนทมโอกาสในการปวยรนแรง เชน คนทมปญหาเรองปอด โรคหอบหด เปนโรคประจำตวทงหลายทเรารกน

“วคซนเชอเปนทองคการเภสชฯผลต มเปาหมายใชกบคนแขงแรง มนกมคำถามวา เราจะใชอยางไร ใครอยากใชใชไดเลย หรอวาเราจะควบคมการใช ถาอยเฉพาะรอบๆ บรเวณพนทระบาดรนแรง-จำเปนตองใชไหม นเปนโจทยทคดกนอย”

ชายผมเขมฉดยาอยในมอ

02ศ.นพ.ประเสรฐ เออวรากล

31 :

03ศ.ดร.พไลพนธ พธวฒนะ

เหมอนวงแขง แตกตการางขอบญญตลำเอยงไววา เราไมสามารถวงแซงคตอสได

วคซนเชอเปนและเชอตายทกำลงจะแจกจายแกประชาชนถอเปนขาวด แตในการระบาดรอบหนา มความกงวลวาเชออาจกลายพนธ เมอไวรสไมใชตวเดม แลววคซนทเรามอยในมอ จะจดการกบมนอยางไร

“วคซน - ไมม 100 เปอรเซนต สมมต ถาไวรส มการขามสายพนธ เราไมมทางทำวคซนใหมทนแน ถงแมสายพนธตรงกนเลย วคซนจะมประสทธภาพในการกระตนภมคมกนอยางเกงกประมาณ 80 เปอรเซนต แลวถามนขามสายพนธ ไป ประสทธภาพกลดลง พอสมควร ซงไมรวาเทาไหร จาก 80 เปอรเซนตอาจลงมาเหลอ 50 เปอรเซนต กอาจเปนไปได”

บนความลำเอยงยงมความปราน นพ.ประเสรฐ อธบายขอดของวคซนเชอเปนวา..

“วคซนเชอเปนอาจมขอด เพราะเรารวาวคซน เชอเปนใหภมคมกนการขามสายพนธดกวาวคซนเชอตาย นเปนขอมลทเรารจาก Seasonal flu นะครบ ซงคาดวานาจะเปนจรงกบ Flu 2009 เหมอนกน”

กระแสความกงวลปกคลมพนทขาวสาร ถงการท

เชอไวรส H1N1 อาจกลายพนธ และดรายกวาเดม ถามนพ.ประเสรฐ ยำอกหนวา เราสามารถรบมอกนมนไดขนาดไหน

“เราคาดวาการระบาดรอบ 2 คณสมบตมนคงไมตางจากเดมมาก ในแงคณสมบตการแพรเชอ และความรนแรงในการกอโรค หากเราม Assumption วาการระบาดของเชอรอบหนาคงไมแตกตางจากรอบน และจากภมคมกนกลม (Herd immunity) ทเกดขน สมมตวารอบนตดไปแลว 100 คน ถารอบหนาไวรสมนไมเปลยนเลย แสดงวาใน 100 คนนน เราสามารถลดประชากรไปแลว 100 คน

“สมมต รอบน ตดเชอไปแลว 40 คน 40 คนน ถาไวรสมนไมเปลยนเลย กแสดงวาประชากร 40 คนนถก Protect ครงหนาจะไมเปน แตเชออาจจะเกดขนกบ 60 คนทเหลอ สมมต เราคาดวาเชอมนเปลยน 40 คนเมอก อาจจะถกปองกน 50 เปอรเซนต กจะเหลอ 20 คน อก 20 คน กอาจตดเชอไดรวมกบอก 60 เปอรเฃนตทเหลอ อยางไรกตามตวเลขพวกทไดมาเปนเพยงการเดา ถาพดเพราะๆ กคาดการณ (หวเราะ)”

มกราคมเมอ 6 ปทแลว ประเทศไทยพบการระบาดของเชอไวรสไขหวดนก สายพนธ H5N1 ครงแรก ขณะท ศ.ดร.พไลพนธ พธวฒนะ ภาควชาจลชววทยา คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล สนใจงานวจยดานไวรส ไขหวดนกชนดทเรยกไดวา เอาจรงเอาจง

จนไดรบการยอมรบจากนานาชาตวาเปนผทมสวนสำคญและทมเทใหกบงานวจยเกยวกบโรคไขหวดนก ตอมา-จดตงหองปฏบตการทคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล ซงเปนแหงแรกทวนจฉยเชอ H5N1

ปน-ไวรสนามเกาหนาใหมอยาง H1N1 เขามาเดนเพนพานในประเทศไทย หลงจากมนตระเวนไปคอนโลก มมมองของคนทอยในหองแลบเปนอยางไร เมอตองเผชญหนากบไวรส H1N1 ตวทขนชอวา รายกาจทสด

“วธทเราวนจฉยในชวงทผานๆ มา มนใชกบตวน (H1N1) ไมได ไวรสจะแบงเปน 2 กลม คอ Seasonal human influenza A virus จะม H1N1 H3N2 อกกลมเราเรยกวา Avian influenza นนคอ H5N1 H7N7 แลว อยๆ ตวนโผลมา กเลยใหชอวา Swine flu คณจะเหนวาดงเดม เราจะม H1N1 อยแลว แลวยงม H1N1 ใหม เขามาอก

“ปจจบนประเทศไทยใช Protocol การวนจฉยสายพนธไวรสขององคการอนามยโลก (World Health Organization : WHO) ในสวนของ Protocol ของ CDC (Centers for Disease Control and Prevention

มอปราบไวรส

: 32: 32

กมภาพนธทผานมา สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต หรอ สวทช. ขนบญช 11 โรคตดตออบตใหมทตองเฝาระวง

ในหวงเวลานน รศ.นพ.ประสทธ ผลตผลการพมพ รกษาการรองผอำนวยการ ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต บอกวา ไขหวดนก และ ไขหวดใหญ นาเปนหวงมากทสด โดยมความเสยงสงทจะกลบมาแพรระบาดในไทย ทงยงมโอกาสทเชอจะกลายพนธจากทเคยระบาดครงเดม

2 เดอนตอมา ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 เกดขน และอก 4 เดอนถดมา เรามโอกาสไดพดคยกบเขา

“โรคตดตออบตใหมท สวทช. ดอยมหลายสบโรค แบงเปนกลมๆ กลมแรก ไขหวดใหญตวเดยวเลย”

รศ.นพ.ประสทธ อธบายถงเหตทตองแยกวายรายตนนไวอยลำพง เพราะไมมโรคอนใดมความสามารถในการทำลายลางไดเทาโรคน ไขหวดใหญในความหมายของคณหมอ หมายถง ไมใช Seasonal flu แตเปน

04รศ.นพ.ประสทธ ผลตผลการพมพ

– ศนยปองกนและควบคมโรค ของสหรฐอเมรกา) ระบไดแคในระดบ H1N1 แตยงไมสามารถจำแนกไดวา สายพนธ H1N1 นนเปน Swine flu หรอไม”

เทคโนโลยการตรวจวนจฉยในปจจบนอาศยการระบลำดบพนธกรรมของไวรสโดย PCR technique (การเพมจำนวนดเอนเอดวยปฏกรยาชวเคม โดยใชหลกการทดเอนเอสายใหมจะถกสรางขนโดยอาศยดเอนเอสายเดมเปนตนแบบ) ซงเปนวธทยงใชเวลามากถง 6 ชวโมง

สงททาทาย ศ.ดร.พไลพนธ มากกวานน คออะไร “เทคโนโลยการตรวจวนจฉยทมอย เปนการ

ตรวจวด Antigen (Ag) แตการตรวจหา Antibody (Ab) กำลงเปนประเดนทาทายสำหรบเรา และทางหองปฏบตการของเรากำลงหาแนวทางเพอวจยเรองน ซงหากการตรวจวนจฉยดวย Ab สำเรจ จะชวยลดเวลาในการตรวจวนจฉยลงไดอกมาก

“ขอดของการวจย Antibody สมมต เมอมวคซนออกมา เรากไมตองไปแยงฉดกบเขา วคซนม 2 ลานโดส กฉดได 2 ลานคน ถาเรามภมคมกนกไมตองไปแยงกบเขา อยางบคลากรทางการแพทย กวาวคซนจะเขามากปลายป ถาเขาเชควาเขาม Antibody แลว เขาคงทำงานดวยความมนใจไดมากขน”

แตเมอจบนำเสยงของ ศ.ดร.พไลพนธ แลว ดเหมอน

ภาพรวมของงานวจยไมไดรบการสนบสนนเทาทควร “การสรางองคความรเกยวกบเชอทกอใหเกดโรค

มความสำคญมากในการสรางความพรอมในการรบมอกบการระบาดของโลกในอนาคต อยางไรกตาม หนวยงานทสนบสนนทนวจยสวนใหญไมใหความสำคญกบการวจยพนฐาน เนองจากงานวจยพนฐานสวนใหญใชเงนทนมาก ขณะทไมเหนผลในระยะสน จงมองวาไมเปนเรองเรงดวน ทศนคตของผพจารณาทนตอนกวจยมองวาการทำวจยทเกยวกบโรคระบาดเปนประเดนทเกดขนในระยะเวลาทมการระบาดเทานน”

ทำหนาทคลายมอปราบ แตเปนมอปราบไวรส จงถามเธอวา มนษยสามารถเอาชนะไวรสไดหรอไม

“เหมอนเราวงไลตาม มผรายเกดขน แลวหาทางกนไอผรายคนนน แตถามนหาทางใหมมา เรากตองหาทางตามมนไปเรอยๆ ถามวา จบผรายไดไหม แลวหนทางปองกนตอนนคณคดถงอะไร กนรอน-ชอนกลาง-ลางมอ ใชไหม กหาทางปองกน

“ไปจนถงการผลตวคซนผลตยา มนกตองหาทางวงไลมนไปเรอยๆ เราไมมทางรลวงหนาวาผรายทเกดใหมจะเปนอยางไร สขอนามยสวนบคคลเปนวธปองกนไดสวนหนง แตไมมทางชนะ เพยงแตปองกนเทานนเอง เหมอนตดเหลกดด ตดเหลกดดตามบานกกนขโมยได

เราตองสรางนกวทยาศาสตรเหมอนกองพนทหารมาท 4

33 :

Pandemic Flu “ไมมโรคตดตออบตใหมใดหรอกครบ ทสามารถ

ทำใหประชากรตดโรค 30 เปอรเซนตทวโลกไดภายใน ปเดยวอยางน แลวใน 30 เปอรเซนตนเสยชวตไป 2-3 เปอรเซนตภายในปเดยว ไมมโรคไหนทำไดแบบน

“วนนนะ ทงโลกมยาพรอมรกษาคน 270 ลานคน จาก 6 พนลานคน คดเปน 4.5 เปอรเซนตเทานนเอง มวคซนพอสำหรบคนประมาณ 1 ลานคน คดเปน 0.01 เปอรเซนต เพราะฉะนนถาตาย 2.5 เปอรเซนตนตวใครตวมนนะ การทเราไมประสบปญหาเยอะ ไมใชความสามารถเรานะ มนเปนความปราณของมน (หวเราะ)”

ในบรรดาโรคตดตออบต ใหม ส งทคณหมอประสทธคดวานากงวลทสด คอ ความตนตระหนกของ

ประชาชน ไมใชตวโรค ยกเวนโรคเดยว – ไขหวดใหญ “กลมพวกน ความหนกใจมนจะอยทความแตกตน

ของประชาชนยกเวนไขหวดใหญนะ ไขหวดใหญอยท ตวเชอ แตโรคประเภทอยๆ โผลมา สวนใหญอยทตวเรา ความแตกตนของประชาชนจะมมากนอยแคไหนขนอยกบวาประชาชนมความมนใจในตวรฐบาลขนาดไหน

“การบรหารความแตกตนกคงมวธเดยวเลยนะ กตองแสดงใหประชาชนเกดความมนใจวาคนทดแลอยสามารถดแลไดโดยโปรงใส ปญหาเรากม 2 อยางคอบคลากร และโครงสรางพนฐาน”

ปญหา 2 อยางทคณหมอประสทธกลาวถงนน เปน 2 ปจจยสำคญในการอยรอด

อยางแรก คน อยางหลง โครงสรางพนฐาน (Infrastructure)

0�ดร.ปยวฒ ศรชยกล

พฤษภาคม ป พ.ศ. 2550 หนวยงานตางๆ ทงในและนอกประเทศ ตางระดมความคดและความรวมมอในการปองกนและเฝาระวงโรคไขหวดนก มตตางๆ ถกนำมาผนวกรวมเพอแกปญหา รวมถงเทคโนโลยสารสนเทศ

พฤษภาคม ป พ.ศ. 2552 ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 ไดเรมทำหนาทคลายไขหวดนกเมอ 2 ปกอน แนนอนวา เทคโนโลยสารสนเทศ ไมอาจถกมอง

และถกดงเขามามสวนรวมเหมอนเมอ 2 ปทแลว ดร.ปยวฒ ศรชยกล รกษาการผอำนวยการ

โปรแกรมเทคโนโลยวศวกรรมความร แหงเนคเทค เปนหนงในนกวจยโครงการ ‘แผนทนำทางสำหรบการบรรจบกนของเทคโนโลยตางๆ เพอตอสกบโรคตดเชอทอบตใหม’

ชอกบอกอยแลว วาโรคตดตออบตใหม แต

พระรองของหนงเรองยาว

: 34

“ปจจยสำคญทสดของการอยรอดม 2 อยาง อยางแรก คน-ฝกมาดไหม อยางทสอง โครงสรางพนฐานมหรอไม เมอคณผลตวคซนลวงหนาไมได เพราะคณไมรวาโรคอะไรจะระบาด แตสงทจำเปนตองมคอโครงสรางพนฐานทจะพฒนา ผลต พสจน ทดสอบ ยาและวคซนดทสดเทาทเปนไปได กอนทจะมการระบาด คณตองมคนททำเรองพวกน เปนหมดเลยกอนการระบาด และเมอมนระบาดปบ คนพวกนตองสามารถเขาทำงานไดทนททนใด”

คณหมอประสทธ เลาวา ปจจบนมบรษทและ นกวจยผลตชดตรวจ แตไมมโรงงานผลตวคซน หนวยงานทสามารถผลตวคซนได องคการเภสช มหาวทยาลยมหดล และสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

“แตละทมควรม 150 คน แตจรงๆ แลว 3 ทม

รวมกนม 20 คน ในประเดนเรองยา ประเทศไทยกไมผลตยาเอง เพราะไมคมคาทางเศรษฐกจ ดงนนโครงสรางพนฐาน และคนตองพฒนาไปพรอมกน เวลาเราเตรยมคนไวรบมอเรองโรคตดตออบตใหม เราตองเตรยมเหมอนทหาร เลยงคน 1,000 วนเพอใชงานวนเดยว คณตองเลยงนกวทยาศาสตร 1,000 วนแตอาจไดใชงานเขาวนเดยว

“ระหวางนนคณตองเทรนเขาไปเรอยๆ ใหเขาไดทำงานวจย อะไรตอมอะไร เมอฉกเฉน คนพวกนวางใจได แตคณตองพรอมจะเลยงคน 1,000 วน ถาบอกวาไมไดหรอก ระหวาง 1,000 วนนนะ นกวทยาศาสตรตองหารายไดกลบมาดวย มนกอยางวา เขากหนไปทำอยางอนกนหมด”

ดร.ปยวฒไมใชหมอ ไมใชบคลากรทางสาธารณสข แลวของทมอยในมอกคอองคความร เกยวกบเทคโนโลย แตจำเปนอยางย งทตองเขามาเกยวของในการทำโรดแมปของโรคตดตออบตใหม

“ผมคดวาเรองนไมใชเรองเฉพาะของหมอและสาธารณสข ผมอยในกลมทำงานทเรยกวา Computational science คอกลมทขดความสามารถทางดานคอม- พวเตอรมาแกปญหาดานวทยาศาสตร โดยเปนทางเลอกทสาม

จากการนำเอาเครองมออยาง Computational science มาเปนผชวยพระเอกในการแกไขปญหา โรคตดตออบตใหม อยางท ดร.ปยวฒ วาไปขางตน จงเกดโมเดลทเรยกวา RAND life cycle

“ทางทมทำงานตกลงรวมกนวาอยากจะรบโมเดลทเรยกวา RAND life cycle ซงถาแบงเปนระยะสามเรอง คอ หนง-มาตรการการปองกน (Preventive measures) สอง-การตดตามเฝาระวงการระบาด (Surveil lance detection) และการตรวจวนจฉย (Diagnosis) และสาม-การรกษา (Treatment)”

ใน RAND life cycle ระยะทสาม-Treatment คำถามทนาสนใจ คอ เทคโนโลยเขาไปมบทบาทในสวนของการพฒนายาไดอยางไร

“สำหรบคดกรองสาร ตวยา Computer science ไดเขามาชวยลดจำนวนการทำทดลองจรงซงใชเวลามาก อยางไรกตาม ในขนตอนการทดลองจรง Computer science ยงไมสามารถเขามาชวยได ในปจจบนการคดคนยาใหมๆ นยมการทำ Drug screening มากกวา ซงเปนวธมความเปนไปไดมากกวา Drug discovery

เนองจากการทำ Drug discovery มความเสยงสงมาก โอกาสทจะไดยาทมสรรพคณ และสามารถผลตเชง การคาไดจรงมนอยมาก

“ในทางตรงขาม การทำ Drug screening เปนการคดเลอกสารสงเคราะห รวมทง Natural product ทมสรรพคณทางยา เพอเปนการพสจนความเปนไปไดระดบหนงกอน ดงนน ในการทำ Drug screening การเกบขอมลพนฐาน และผลทเกดขนกบรางกาย จงถอเปนขอมลทมความสำคญมาก ตวอยางเชน มความกาวหนาของ Biotechnology มากๆ ม Candidate drug เปนหมนตว ระบบ Computer screening จะชวยคดยาทความนาจะเปนนอยออก อยางไรกตามการทำ Drug trial ยงตองทดลองกบคนไขเหมอนเดม สรปคอไอทจะชวยลดตนทนและสำคญทสดคอลดระยะเวลาในการวจยเรองยา

“ผมยกตวอยาง ปญหาของคณคอหองสมดเมอ 20-30 ปกอน ทตองคนหาหนงสอผานรหส แลวกใชวาจะเจอ ถาใชคณกยมออกไป แลวหนงสอเลมนนกหายไปจากหองสมด คนอนกไมมสทธใช ปจจบน คณไมตองทำแบบนนแลว คณยมเปนไฟลดจตอลไดเลย คนอนกสามารถยมพรอมกบคณได แลวคณกลดเวลาในการเดนทาง คาใชจายตอตวคณอาจไมไดลดลง กระบวนการมนยงเหมอนเดม คณจะหาหนงสอเลมหนงคณตองหาทแคตตาลอค แตการหาของคณจะเรวขน แตทายทสด คณตองการหนงสอ คณกตองอานมนอยด เทคโนโลยชวยอานหนงสอแทนคณไมได”

3� :

[ t e x t ] กองบรรณาธการ [ p h o t o ] อนช ยนตมต

ส.พญ.ดารกา กงเนตร เมอ ‘โรค’ ไรพรมแดน...

intErviEwกองบรรณาธการ

: 36

ดวยชาตกำเนด นสยใจคอ และกรยามารยาทของมน ลวนเขาขายการนยามนาม โรคตดตออบตใหม (Emerging Infectious Diseases : EID) ตามความหมายทองคการอนามยโลก (World Health Organization : WHO) ไดใหไว

โรคไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 (Influenza A H1N1) ไดแสดงใหเหนวา มนเปนโรคตดตอทอบตในมนษยเพมสงขนในชวงทผานมา ทงมแนวโนมความเสยงทจะเพมขนในอนาคตอนใกล และมนยงเปน โรคตดตอทเกดจากเชอใหม (New infectious diseases) – ตรงตามพจนานกรมฉบบ WHO

ขณะทโลกของเราไมไดมเพยงโรคตดตออบตใหม แตยงมโรคทอาจอบตซำ ใน ‘โลก’ ยคไรพรมแดน ส.พญ.ดารกา กงเนตร ผอำนวยการสำนกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค

กระทรวงสาธารณสข บอกวา โรคระบาดอาจเชนเดยวกน บางทศนะของคณหมอทแทนตวเองวา ‘พ’ ทานน บอกกบ Horizon วา โรคระบาดอาจทำใหมนษย

มจตใจดขนบาง – กได ถาไมตดคำวา แต...

ขอมลเรองโรคตดตออบตใหมเทาทเรามในเวลาน คณหมอคดวาอะไรเปนประเดนทนากงวลทสด

หาก H5N1 กลายพนธมาเจอ H1N1 เปนสงทคนกำลงกลว เพราะ H1N1 เกดทอเมรกา แตอเมรกาไมม H5N1 เขากยงโลงใจ แตเมอ H1N1 เดนทางมาเยยมเอเชยเมอไหร เจา H1N1 จะโคจรมาเจอ H5N1 ทมอยในหลายประเทศในเอเชย มาเลเซย อยปต จน อนโดนเซย เวยดนาม บานเราระวงมากเลยนะ ปศสตวเขาบอกเลย วาหามเลยงหมกบไกรวมกน หามคนทเปนหวดเขาไปในฟารมหม เพอปองกนไมใหเชอมาเจอกน แลวมนจะเกดการผสมขามสายพนธ

จากขอมลในขณะน มการแพรจากคนไปถงหมแลวในประเทศแคนนาดา - ตองระวง ไกกบหมเจอกนกไมแน มนจะเปนสถานการณทรายแรงทสด เพราะ H5N1 ยงคงความรนแรง เมอ H1N1 ไปผสมตวน จะทำใหเชอแพรจากคนสคนไดงาย ถามนไดคณสมบต 2 อยางนไป - เรยบรอยเลย

ตอนนทเรากลวทสดคอ ไขหวดใหญทเกดจากการกลายพนธ ไมวาจะเปนหวดหม-หวดนกผสมกบหวดคน อกโรคทกลว คอ นปาห (Nipah Viral Diseases) เราเจอเชอในคางคาวบานเรา แตยงไมเยอะ ยงควบคมไดอย สวนเวสตไนล (West Nile Fever) คมยากเหมอนกน แตตอนนมนจะมาได 2 ทาง คอ มากบนกอพยพ ซงยงไมมเสนทางอพยพมาบานเรา กยงเบาใจ อกทางคอมากบคน เพราะเวสตไนลมยงเปนพาหะ ยงนำเชอไดหมดเลย ยงลาย ยงบาน มาไดหมดเลย แคนนนะทเราดอย นอกจากนนกมโรคเลกๆ นอยๆ พวกทไปเอาสตวมาจากประเทศแอฟรกา นำเชอเกาๆ เขามา

ขอบเขตงานของสำนกโรคตดตออบตใหมทคณหมอเปนผอำนวยการ ครอบคลมโรคใดบาง

ถาตามนยามกม 5 กลม กลมแรก - โรคทเปนเชอใหม เราไมเคยรจกมนมากอน เชน ซารส ไขหวดนก ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 เปนตน

กลมทสอง - เชอเกาแตแพรไปทใหม แพรขามประเทศ-ขามทวป เชน ไขเลอดออกจากเอเชยไปอเมรกาใต แลวกมชคนกนยา เปนโรคทกลายพนธแลวมาอบตซำ มนเคยเกดทอนเดย มาศรลงกา สงคโปร มาเลเซย แลวมาไทย

กลมทสาม - กลมโรคทยงไมเขามา แตเกดในพนทใกลบานเรา แลวมโอกาสเขามาได เพราะเรามพาหะนำโรค เชน นปาห (เชอนปาหไวรส) มการระบาดครงแรกทประเทศมาเลเซย เดอนกนยายน พ.ศ. 2541 ถงเมษายน พ.ศ. 2542) มพาหะนำโรคคอคางคาว อกตวหนงกคอ โรคเวสตไนล (ไวรสเวสตไนล -ไวรสกลมหน งกอให เกดไขชนดตางๆ อาการคลายไขเลอดออก) ซงมความกลววามนจะ เขามาได

กลมทส - เชอดอยา มนมขอมลอยบาง แตเราตองพยายามควบคมการใชยาไมใหมากเกนไป อยางยาปฏชวนะตางๆ เชอจะดอยาได รวมทงเรองไขหวดสายพนธใหมกตองระวงใหด เพราะเชออาจดอยา อยางตอนน เชอไขหวดใหญสายพนธเกาดอยาตานไวรสโอเซลทามเวยร (Oseltamivir) ไป 70-80 เปอรเซนตแลว ทวโลกเลยนะใชยาตวนไมไดแลว แตโชคดทไวรสไขหวดใหญสายพนธใหมมนยงไมดอยา แตถาเราใชกนอยางพรำเพรอ หรอคนไขกนยาไมครบแลวเลกกนกอน เมอกลบมากนอกมนกเกดการดอยาได

3� :

ยาปฏชวนะเหมอนกน ถากนตองกนใหครบ การใชยาตองมการควบคมจากกลมแพทยดวย ควรจะมการควบคม ตองใหความรกบประชาชน แตบานเราลำบาก เพราะยาบางตวหาซอไดตามรานขายยาทวไป

กลมสดทาย - อาจจะเกดขนได คอ ผกอการ-รายอาจจะใชเชอโรค โอกาสเกดนอย แตหากเกดแลว ผลกระทบเยอะ มนจะเปนโรคเกา สมมตโรคเกาทเรากวาดลางไดแลว เชน ไขทรพษ สมมตนะคะ หรอทเกดทอเมรกาเกดโรคแอนแทรกซ (Anthrax) ความเสยหายมนมหาศาล เพราะมผลทางจตวทยาเยอะไปหมดเลย ตองลงทนเสยเงนเยอะมากเลย

ระบบการควบคมโรคระบาดในประเทศรอบๆ บานเราเปนอยางไรบาง

เขามการจดการไมเทาเราหรอก ระบบเฝาระวงโรคไมรวามหรอเปลา แตวาความเสยงเขานอยกวาเรา เพราะเขาไมไดเลยงเยอะ อยางลาว เขมร เขาเลยงนอย เขาเลยงไกหลงบาน พเคยไปดทพมา เขาเรมเลยงแบบฟารมรายยอย ซงเอาระบบมาจากบานเรา บานเราไปสงเสรมใหเขาเลยง ทงอาหาร ทงอะไร กมระบาดเหมอนกน แตเขาคมไดเพราะไกบานเขาไมเยอะ ถาถามวาขอมลมากเทาเราไหม ระบบเฝาระวงเขาไมดเทาเรา

ฉะนน เขาอาจรายงานนอยกวาความเปนจรงกได อยางเรา H1N1 รายงานดเกนไปหรอเปลา เพราะรายงานมากมนนากลว ตนตระหนก การสอสารจะมระดบขนแบงเปน Panic, Over panic และ Super panic ถา Super panic เมอไหร เจงแน ระดบ Panic กำลงดนะ เพราะคนตนตว ไมละเลย แตพอ Over panic นเรมมปญหา

การทสอมวลชนรายงานจำนวนคนปวยคนตายเยอะๆ ทำใหคนหวาดกลว แตถาเนอหาสอถงความรความเขาใจมากขนกนาจะด เพราะความจรง 95 เปอรเซนตคอคนปวยไมรนแรง ไมตองไดยาตานไวรส อก 5 เปอรเซนตปวยรนแรงตองไดยาตานไวรส หรอรอ 48 ชวโมง ถาอาการยงไมรนแรงกรอได แตกลมทตองไดยาทนทคอกลมเสยง ทมโรคเรอรง โรคปอด เบาหวาน ในคนทองกบคนอวนมากๆ ระบบภมคมกนเขาลดลงโดยอตโนมต พวกนตองไดยาทนท

ถาถามวาในสถานการณการระบาด เราไมสามารถจบตองราวรถเมลหรอผลกบานประตสถานทสาธารณะไดเลยหรอ ความเสยงมนคงมบาง แตนอย... นอยมาก เราตองเขาใจวา เชอมนอยในสงแวดลอมไดไมนานหรอก

โอเค มคนบอกวามนอยได 2-8 ชวโมง แตบานเรารอนตบแตกอยางนจะอยนานแคไหน ขอสำคญ ถาเราฝกนสย เวลาไปไหนหรอจบอะไร ไมเอามอมาขยปากขยตา มนกไมตด ไมใชอยๆ จะตด ถาเราอนามยจดนะ เราเอาเจลลางประจำ – สบาย (ยม) จบปบ หยบเจล สบายเลย ถาเราพกพา ไมมปญหา มนไมไดเสยงขนาดนน มคนชอบมาถามพวาเสยงแคไหน ตรงไหนเสยง กระทรวงฯกตอบวา โรงเรยน แตตอนนมนระบาดไปหมดแลว มภมตานทานกนหมดแลว ถามนเขาโรงเรยนหนง คนจะตดประมาณ 30-40 เปอรเซนต พอมคนปวยขนาดนน จะเกดภมตานทางของชมชน (Community immunity) ขนมาเอง มนกจะไมแพร เชอไวรสมนยอมแพ แตถายงไมเคยมการตดเชอเลย มนกจะเขาไปแพร แตถงจดหนงมนจะหยด เพราะมนไมมความสามารถแลว สมมต-ไวรสเขาไปในโรงเรยน เฮย คนนมภมตานทานแลว คนนนกมภมฯแลว มนจะอมตว เขาเรยกวา Community immunity

วนกอน พไปเจอผหญงทองแลวเขาใสหนากากอนามย กถายรปมาเพราะนารกด คณจะใสหนากากอนามยไมใชเรองแปลกเลย เรากชอบ ใสไปเถอะ แตไมใชใสเกรอไปทงเมองนะ เพราะมนกระทบการ ทองเทยว พ เพ งไปสภาทปรกษาดานสงคมและเศรษฐกจมา เขากำลงจะสรปปญหาของประเทศแลวเสนอใหรฐบาล เปนขอเสนอเชงนโยบาย เขากถามวาทกคนควรจะใสหนากากอนามยไหม ผใหบรการทกคน รถสาธารณะตางๆ ควรจะใสหนากากอนามยทงหมดเลยไหม ไมจำเปน แตถาคณขายอาหาร โอเค ตองปองกนไมใหนำลายลงไป เปนสขอนามยทด

หลกการสอสารททางองคการอนามยโลก (WHO) เรยกวา Risk communication เนนความโปรงใสของขอมล แตฟงดแลวมนขดแยงในตวเองไหมครบ ทบอกวาตองคำนงถงผลกระทบในมตอนๆ คลายวาสถานการณจรงเปนแบบหนง แตการใหขอมลระดบทางการอาจออกมาในลกษณะกดสถานการณจรงใหตำกวาทเปน

ไมใช - หลกการจรงๆ ตองบอกความจรงกบประชาชนเทาทเราร แตการจะบอกตองมกระบวนการคดกรองขอมลใหด เพราะถาบอกขอมลทไมจรง มนจะเกดผลกระทบ เพราะฉะนน เราจะมกระบวนการในการแลกเปลยนขอมลกบประเทศทเกดโรคระบาด องคการอนามยโลกพยายามใหขอมลกบเรา แมกระทงตงทม ตอนนรฐมนตรขอใหองคการอนามยโลกตงทมมาทำงานคขนานกบเรา เชน การดแลผปวย กมทม

: 3�

ผเชยวชาญไทยกบทมขององคการอนามยโลก เปนตน กระทรวงสาธารณสขอาจจะถกตอวาในบาง

ชวง เปนเรองปกต เพราะตอใหทำดแคไหน กจะโดน เพราะยากในการทำใหคนทงรอยเชอคณไปหมด แมกระทงอเมรกายงมปญหา เขายงพดวาสอมวลชนหรอรฐบาลเปนคนทำใหประชาชนสบสน มนไมมขอสรปวาใครกนแน ทกฝายตองรวมกน สอมวลชนตองพยายามเผยแพรขอมลทเปนประโยชนตอประชาชน บางทตวเลขการตายกไมคอยมประโยชนเทาไหร ยงฟงมาก ยงรมาก กพากนตนตระหนกไป

ภาวะโลกรอนเปนปจจยเรงใหสถานการณของโรค-ตดตออบตใหมและอบตซำรนแรงกวาทควรหรอไม

ปจจยหนนมนยงไมชดเจนนะ ภาวะโลกรอนยงไมฟนธงชดเจน แตมนอาจทำใหโรคทนำโดยแมลงมมากขน แตยงไมชดเจนมากนก แมลงอาจเคลอนยายไปทหนาวมากขน อาจจะมทฤษฎวา เมอนำทะเลขนยงจะไขจาก 7 วนเหลอเทาไหรยงไมชด

ทเลวรายทสดในศตวรรษท 20 คอ เอดส เปน EID ของศตวรรษท 20 รายแรงทสด เพราะคมไมอย พอมาศตวรรษท 21 เปดฉากมาป 2001 เราเจอแอนแทรกซ (Anthrax) แตเลกๆ นอยๆ เพราะเขาโจมตอเมรกา กลมเปาหมายคออเมรกา เขาเลอกโจมตตรงนน แลวมนกระเดนออกมาขางนอกไมมาก บานเราไมเจอ ไมเจอของจรง นนปลายปใชไหม พอตนปเราเจอซารส แรงขนกวาแอนแทรกซ แรงกวา

กอการราย พอมาไขหวดนกกแรงกวาซารสมาก ซารส มนตดยากแตอาการของซารสรนแรง ตาย 10 เปอรเซนต ซารสแพรชา ระยะ 3-4 วนหลงจากปวยจงจะแพรเชอ กเลยควบคมไดด

แตพอมาไขหวดนก มนแพรในสตวเยอะ ผลกระทบเยอะมาก สตวตายไปหลายลานตว ผลกระทบในเชงเศรษฐกจเชงสงคมมมากกวา แลวในเชงสาธารณสขมปญหามาก เพราะรนแรงเยอะ อาการปวยตายตอนไขหวดนกมาใหมๆ 90 เปอรเซนต ปจจบนเหลอ 60 เปอรเซนต ไขหวดนกแรงขนกวาซารส

ผรายในศตวรรษท 20 อยางเอดส ดเหมอนวาเราจะหาทางปองกนตวเองได แตผรายในศตวรรษท 21 ดเหมอนวามนอยรายลอมตวเรา ปองกนยากขนไปอก เพราะอะไร

เอดส - เราปองกนไดใชไหม แตกปวยไปเยอะนะ (หวเราะ) มนเหมอนกบมปจจยพอเหมาะพอด แตซารสอาจเปนขอยกเวน มนอาจบมเพาะมาพกหนง แตไขหวดนกมนถงเวลา ไดเวลาของมน ประกอบกบมปจจยททำใหเกดไขหวดนก เพราะเราเลยงสตวเปนอาหาร เรากนเนอมาก ประเทศไหนเลยงสตวเยอะๆ แลวการจดการไมดไมไดระมดระวงความหนาแนนของสตว พอเชอเขามามนกระจายไดเรว ไดกวาง ความเสยงเยอะ ตอนทเกดใหมๆ ไมวาจะเปนเวยดนามหรอไทย เหนไดเลยวามนสอดคลองกบพนททเกดโรค คอ

หลกการจรงๆ ตองบอกความจรงกบประชาชนเทาทเราร แตการจะบอกตองมกระบวนการ

คดกรองขอมลใหด เพราะถาบอกขอมลทไมจรง มนจะเกดผลกระทบ

3� :

พนททเราเลยงสตวปกเยอะๆ หนาแนนเกนไป แลวไมไดจดการเรองการปองกนโรคใหด ระบบชวนรภย (Bio security) ไมด กเกดปญหา

ความรวมมอในประเทศนสำคญมากเลย สมมตเราจะปราบเรองใหมๆ เราตองมมาตรการหลกๆ คอการตรวจจบเรว (Early detection) ควบคมเรว (Early respond) ถามผปวยกวนจฉยและใหการรกษาตงแตระยะเรมแรก (Early diagnosis and treatment) เราตองอาศยระบบเฝาระวงโรคทด แตบานเราไมมระบบเฝาระวงโรคมา 30 กวาปแลว และเราตองมการเตรยมพรอมกบระบบสาธารณสขมลฐาน (Early healthcare program) ซงมนอยประเทศทำได องคการอนามยโลกแนะนำใหประเทศตางๆ มระบบสาธารณสขมลฐานมานานแลว ปนครบ 30 ป ถาจะพดวามนดอยางไร เรากตองบอกวา ทเรามอาสาสมครสาธารณสขประจำหมบาน 9 แสนคน กเพราะมระบบสาธารณสขมลฐานนแหละ แลวเขากเปนหเปนตาใหเรา วามโรคอะไรผดปกตหรอเปลา เชน โรคชคนกนยา เมอผดปกตเขากแจงเรา เขาทำหนาทรวมกบเจาหนาทสถานอนามย ความรวมมอนหมายความวา ถาจะทำเรอง EID มนจะตองมระบบเฝาระวงในพนทถง รากหญาเลย

อยางตอนทเกดซารส เขากบอกวาเปนโรคหวดธรรมดา ถาไมตรวจสอบ ถาไม Early detection ไมตรวจทางแลบ กไมรวาเปนซารส มนกตองตรวจจบไปเลย เอะ ปวยไป 305 คน ตายไปแลว 5 คนทำไมตายเยอะ กตองตรวจสอบ นเปนระบบเฝาระวง เรามระบบสาธารณสขมลฐานเขามาชวย ชวยแจงเหตผดปกต โรคทผดปกต อกอยางกคอ ประชาชนตองม

ประเดนการกอการรายหรอความขดแยงดานลทธสามารถทำใหเกด โรคอบตใหมไดนะ อยางโรคแอนแทรกซ จรงๆ มเปาหมายจะใช โรคอนๆ อกนะ ไขทรพษ กอาจกลบมาอก เพราะเชอพวกนทนมาก

ความเขาใจ คอยตดตามวาเมอเกดโรคแลว ทางการแนะนำอยางไร กตองรวมมอ เตรยมตวพรอม ไมอยางนนจะเกดการตนตระหนก อยางตอนนไขหวดใหญ 2009 กจะเกดการตนตระหนก (panic) ทกครงทเกดโรคใหม ซงโดยมากมกเกนกวาเหตทงนนเลย

ยอนกลบไปตอบคำถาม เทคโนโลยทำใหเราเดนทางไดงายขน การคาทมมากขน มนมสวนทำใหเกดปญหาไดมากขน หากเราไมสามารถนำพอพนธ แมพนธจากทอนไดงายๆ เรากเลยงแตขางในเราเองมนกอาจไมมเชอใหมๆ อาจจะเกดโดยธรรมชาต เชอมนอาจจะเปลยนแปลงไปตามธรรมชาต มนมปจจย

: 40

หลายๆ อยาง ไมใชอยางใดอยางหนง ทงพฤตกรรม วถชวต เชอโรค อยางชดๆ เลยนะ ไขหวดนก-เมอกอน นกทอยไซบเรย เชอไขหวดนกไมรนแรงนะ มนกอยของมนอยางนนแหละ เชอมเยอะแยะไปหมดเลยคะ มหลายรอยหลายพน เพราะมนมยนทสลบไปสลบมาจนไดสายพนธ เยอะมาก แตไมเปนอนตรายตอ นกปา-นกอพยพ แตพอมปญหาปบ นกปามาเจอไก สงแวดลอมเหมาะ เชอชอบ มนกกลายพนธเปลยนแปลงตวเองเรวมาก กลายจากไมดเปนด แลวเมอนกอพยพมาปบ เกดการระบาดในสตวเลยง ปถดไป นกอพยพมาใหมกไดเชอตวทรนแรงกลบไป กกลบไประบาด เปนวงเวยน เปน Ecology เปนเรองของสงแวดลอม เปนเรองของชวต ชวตสตว ชวตคนทผกพนกน เขาเรยกอกอยางวา Human-animal interface เรองทเรากบสตวตองมาผกพนเจอะเจอกนมากขน

เมอวถชวตของมนษยเปลยน ความสมพนธระหวางมนษยดวยกนและสงทอยรอบตวมนษยเปลยน จงสรางแนวโนมทจะเกดโรคใหมๆ ทรนแรงมากขน?

ประเดนการกอการรายหรอความขดแยงดานลทธสามารถทำใหเกดโรคอบตใหมไดนะ อยางโรคแอนแทรกซ จรงๆ มเปาหมายจะใชโรคอนๆ อกนะ ไขทรพษกอาจกลบมาอก เพราะเชอพวกนทนมาก แตตอนนทำไมคอยไดเพราะถกรงควานเยอะ แลวคนทจะทำเชอพวกนตองใชเทคโนโลย เรยกวาตองมความรนะ อยางแอนแทรกซ ตองไปทำใหโมเลกลมนเลกลง กระทงมนสามารถเขาไปถงปอดได ผานระบบชองทางในปอดได ผลตกไมใชงาย แตเมอกอนกมความพยายามทำกนเยอะ

เรองของการสงครามกมผล พอมภาวะสงคราม กจะมการขาดแคลนสาธารณสข อยางในรสเซยชวงทเกดปญหาสหภาพโซเวยตลมสลาย แลวรฐบาลกหยอนลงดานมาตรการในการปองกน มนกอาจทำใหโรคกลบเขามาได

ตงแตมโรคซารสมาจนถงไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 ชวตคณหมอเปลยนไปเยอะไหม

(หวเราะ) สำหรบพไมคอยเปลยนเทาไหร คอยงขนกวาเดม กพยายามฟตใหรางกายแขงแรง เพราะลาไมคอยได (หวเราะ) แลวนองๆ กอยเยนๆ คำๆ คอเราเปนหนวยประสานงาน (Coordinator) และเปน Program manager เปน Policy unit ตองเปนหลก ชวตเปลยนกคอไมไดทำงานคนเดยว ตองทำงานประสานรอบดาน ประสานสบทศ ทงในกรมเองตอง

ประสานหลายสำนก ทงในกระทรวงเองกประสานหลายกรม เรยกวาทกกรม แลวพอไปถงนอกกระทรวงกตองประสาน ทำงานในลกษณะเครอขาย ทงแนวนอนและแนวตง

เรองบางเรองตองลงมาถงชมชนดวยซำ ตองเรยนร เลยไปตางประเทศเยอะมาก เพราะเรองโรคอบตใหมมนไมมพรมแดน แลวมนเรว แนวคดกจะเปลยน เมอกอนเราทำงานกมแนวคดวาปองกนไมใหโรคเขาประเทศอยางเดยว แตตอนนแนวคดเปลยนแลว ถาเกดโรคขน เราตองไมใหโรคแพรไปเพอนบานดวย มนมกฎอนามยทเกยวของ International Health Regulation เหมอนประชาคมโลกกตองมกตกามากขน คณจะทำอะไรมนจะกระทบกนหมด เพราะโลกมน Globalization โลกมนเลกลง การคาขายตดตอมนมากมายมหาศาล ประเทศหนงทำอะไรมนกระทบกบประเทศหนงงายๆ ทงเรองความสมพนธ เรองอะไร สกอยาง ภาพลกษณดวย ในเวทโลก มนกทำใหการทำงานมนเปลยน ใหเชอมโยงมากขน

อยาง International Health Regulation ฉบบ 2005 ฉบบลาสด ซงแกจากฉบบเดม (ค.ศ.1969) แตฉบบป ค.ศ.1969 มประโยชนมาก เพราะเรานำมาทำกฎหมาย พ.ร.บ.โรคตดตอ 2523 เราเอากฎอนามย 1969 มาเปนฐาน คอมาตรการคดกรองตางๆ แตฉบบใหมไมไดเนนปองกนโรคเขาประเทศ แตเนนความรวมมอกบประชาคมโลกในการไมใหโรคออกไปแพร เหมอนกบมตใหมทเปลยนไป มนกเหมอนกบคน เมอกอนเราปองกนแคตวเอง แตเดยวนเราตองคดเผอ ปองกนคนอนดวย

โรคอบตใหมและอบตซำจะทำใหคนนสยดขนไหมครบ

(หวเราะ) มนอาจทำใหคนดขนนะ ถายกตวอยางในประเทศจน เขากหามถมนำลายลงพนตอนทเกดซารสนะ แลวหามกนเนอชะมด อยาไปยงกบสตวปา มนกเปนบทเรยนสอน วาใหสตวปาอยของเขา อยาไปยง มนกเปนการสอนนะ แตไมรมนษยจะจดจำหรอเปลานะ มนษยไมเขดหลาบงายๆ

41 :

Global warminGดร.สรชย สถตคณารตน APEC Center for Technology Foresight สวทน. surachai.james@gmail.com

ธรกจในโลกรอนๆ ภาวะโลกรอนเปนเรองทเราถกกรอกหอยทกวนวามความสำคญ ตองรวมกนแกไข แตหลายคนมกมองวาเปนเรองทไกลตว กวาโลกจะรอนจนเราอยไมได เราคงจะตายไปกอนแลว

แตนคอความเขาใจผดอยางยง เรองภาวะโลกรอนใกลตวเราอยางคาดไมถง ในวงการธรกจหรออตสาหกรรมแตกอนกแทบจะไมใหความสนใจเลย จรงๆ แลว วงการนไดรบ

ผลกระทบโดยตรงจากแนวโนมของความตองการสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมหรอจากการกดกนทางการคาทมใชภาษ เชน มาตรการ Carbon footprint มาตรการ Carbon food miles หรอมาตรฐาน REACH (Resistration Evaluation Authorization of Chemical) เปนตน

นอกจากนนการเจราจาภายใตขอตกลงของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ ทเดมมมาตรการใหกลมประเทศ Annex I ตองลดการปลอยกาซเรอนกระจกในระดบทกำหนดภายใตพธสารเกยวโต ซงอายของพนธกรณแรกจะสนสดในป 2012 น แตจากการประเมนเบองตนคาดวาจะไมบรรลวตถประสงค มแนวโนมวาตอไปอาจจะมการบงคบใหมการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในภาคธรกจ (Sector) ตางๆ แทนทจะบงคบเปนประเทศ ถาเปนเชนนน กจะสงผลกระทบตอภาคการผลตอยางแนนอน

หลายๆ อตสาหกรรมเรมปรบตวในการรบกบสถานการณนแลว โดยการเรมมองหาเทคโนโลยทลด การปลอยกาซเรอนกระจกและมลพษตางๆ เชน การใชอปกรณอเลกทรอนกสทมประสทธภาพในการนำความรอนและพลงงานกลบมาใชใหม การใชพลงงานหมนเวยน การตดตงอปกรณควบคมการปลอยกาซเรอนกระจก และมลพษประเภทอนๆ

นอกจากประเดนการปลอยกาซเรอนกระจกแลว การลดสารพษในสนคากมความสำคญยง ดงเชนกรณศกษาของอตสาหกรรมเฟอรนเจอรไทย

กลมตลาดสงออกหลายๆ กลมของอตสาหกรรมเฟอรนเจอรไทยไดใหความสนใจในประเดนการปลอยสารพษออกจากเฟอรนเจอร มแนวโนมวาผประกอบการขนาดใหญในประเทศไทยมแนวทางทจะผลตเฟอรนเจอรทปลอยสารฟอรมลดไฮด (Formaldyhyde) ตำในระดบคณภาพ E1 ทงๆ ทยงไมมการบงคบในประเทศไทย ดวยเหตทประเทศสหรฐอเมรกาไดออกกฎหมาย California Act ทบงคบใหสนคาทสงออกไปสหรฐอเมรกาตองไดมาตรฐาน E1 และ E0 ในป 2009 และ 2010 ตามลำดบ

เชนเดยวกบกฎหมายวาดวยสารเคมของยโรป (REACH) กใหความสนใจในการควบคมการปลอยสารฟอรมลดไฮด และจะถกนำมาบงคบใชในสหภาพยโรป แมแตในประเทศญปนทใหความสำคญกบการปลอยสารฟอรมลดไฮดมาก และไดบงคบใหเปลยนจากการใชสารเคมประเภทสารระเหย (Solvent-based) ไปเปนชนดนำ (Water-based)

นอกจากนอตสาหกรรมเฟอรนเจอรไทยยงมองเหนโอกาสในการผลตเฟอรนเจอรจากวสดธรรมชาตและใชมาตรการคารบอนเครดตกบอตสาหกรรมปาไมเพอทำเฟอรนเจอร

จะเหนไดวากระแสเรองโลกรอนและการเปนมตรกบสงแวดลอมนน นอกจากจะเปนอปสรรคแลวกยงเปนโอกาสสำหรบธรกจอกดวย

: 42

thai pointกองบรรณาธการ

ศ.นพ.ประเสรฐ ทองเจรญ คำตตงจากผใหญ วาดวยเรองการวจย เพอรบมอโรคตดตออบตใหมและอบตซำ

เปนประธานมลนธสงเสรมการศกษาไขหวดใหญ รวมทงดำรงตำแหนงประธานคณะอนกรรมการวชาการดานยทธศาสตรการแพทยและสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข ไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณขนสงสด มหาปรมาภรณ ชางเผอก และรางวลเกยตยศอกมากมาย

กลาวอยางรวบรด ศ.นพ.ประเสรฐ ทองเจรญ ไดรบการยอมรบในฐานะบคคลผอทศตน ในวชาชพดานสาธารณสข ชวยเหลอเพอนมนษยโดยไมแบงแยก ขาว ตำ ดำ สง

ภาษตทวา ‘เดนตามผใหญ หมาไมกด’ ยงคงใชไดจรง ยคสมยเปลยนไป เราอาจตองใชคำวา ‘ฟงผใหญ ไมตดหวด’

• ปญหาของประเทศไทยคอ Funding agency ยงขาดวสยทศนและความเขาใจทถกตอง นกวจยเองก ไมไดเรอง การแกปญหาคอวสยทศนของ Funding agency ตองมองใหออก ตองเตรยมเงนใหนกวจยทำ ไมเชนนน นกวจยอยากวจยแตไมมทนวจย ตองมการควบคมและระบบสนบสนนทด • ถามวาคนไทยมศกยภาพในการผลตยาและวคซนหรอไม เรายงไมมความสามารถในการผลตเลย แมแตยาแกปวด เรายงนำเขาสวนผสมจากตางประเทศ มาทำการอดเมดในประเทศ • ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 อาจกลายพนธได อาจทำใหเกดการระบาดระลอก 2-3 ไดใหม ถงแมเราจะทราบวามนระบาด รวาจะเกด แตไมรเมอไร และปองกนไมได แตเราสามารถวจยเชงรกไดโดยเตรยมตวเรองยา เวชภณฑตางๆ แตจะหามไมใหเกดเลย - ทำไมได • การทคนปวยกบคนตายยงเพมจำนวนมากขนเรอยๆ นน เปนเรองทเกดตามธรรมชาต ดวยความทมนกลายพนธได เราจงไมสามารถคาดเดาไดวา เชอใหมทจะเกดขนนนจะมลกษณะอยางไร ไมใชเรองแปลก วธการทดทสดในการปองกนจงอยทการดแลตวเอง วธการเดยวทจะปลอดภยได คอตองรกษาดแลตวเอง ตองตวใครตวมน (Personal hygiene) กบอยหางจากคนทเปนโรค (Social distancing)

• ผมสนใจเรองสมนไพรไทย ซงในเรองของการพฒนาสมนไพรของไทยนน ตองพฒนาการทำงานใหเปนการวจยจรงๆ ทเปนระบบ ตองมเกณฑ มการวดพารามเตอร มดชนชวดทชดเจน ทผานมามกทำอยางมกงายและใชความรสกเขามาเกยวของ • มคนบางกลมในบานเราทอยากใชสมนไพร แตถาจะทำตองทำเปนระบบ คนกนแลวดขนกบอกวาเพราะยา ตองมเกณฑ มการวดพารามเตอร มดชนชวด ปจจบนคนวจยสมนไพรแบบโมเม ใช Feeling มากกวา • อยางเอดส - กวจยกนเรอยเปอย นกวจยไทยใช Feeling มากกวา Methodology เรามบคลากรดๆ มแพทยเยอะ มคนจบดอกเตอร แตไมใชศกยภาพใหเปนประโยชน เอาเงนงบประมาณไปถมทง ขยนแต มกงาย สเดกทไปทำหนยนตแขงไมได คนไทยอยากวจยสมนไพรไทยแบบยาฝรง แตในขณะเดยวกนกอยากรบขาย รบๆ ทำใหเสรจ กเลยไมไดผลงานทนาเชอถอ นอกจากปญหาจากนกวจยแลว พวกผนำกยงอยากไดผลงานไวๆ ถาจะ Test เรองยา บางทใชกลมตวอยางนอยกวาทกำหนด แลวนสยคนไทยจะไมกลาทกทวง • ในอก 10 ปขางหนาคาดวายงแกไมได เพราะ คนมกงาย คนเชยวชาญกไมไดรไปหมด

43 :

soCial & tEChnoloGyดร.สทศน ยกสาน

เราทกคนคงรสกประทบใจในคณคาของเทคโนโลยวา ไดทำใหคณภาพชวตของประชาชนไทยในปจจบนดกวาในอดตมาก ถงบางคนจะหวนนกถง ‘วนวานทวาหวาน’ หรอ ‘อาณาจกรสโขทยทเคยรงเรอง’ เรากตองยอมรบวา การใชชวตในยคกอนนนมขอเสยและขดจำกดมากมาย เชน การขาดความรทางการแพทยและสาธารณสขทเหมาะสม ทำใหชวตคนในสมยเมอรอยปกอนคอนขางสน (ประมาณ 30 ป) หรอเวลามบาดแผลแมจะเพยง เลกนอย กอาจเสยชวตได ทงนเพราะในสมยนนไมมยาปฏชวนะใช และแมแตความสะดวกสบายในบาน ซงมแตตะเกยงนำมนใช กใหแสงนอยทเปนอนตรายตอสายตา และสามารถกออคคภยได ถาไมระมดระวง

สำหรบการทบางคนอยากยอนยคกลบไปใชชวตเหมอนในอดตนน กอาจมเหตผลหลายประการ เชน อยากใหจงหวะการดำเนนชวตลดความเรงดวนลง อยากใหความกงวลตางๆ ลดลง อยากฟงเพลงเกาทเคยไดยนในสมยเดก หรออยากใหเพอนหรอญาตทตายไปแลวไดกลบมาใชชวตรวมกนอก

แตเรากตองยอมรบวาความตองการเชนนนจะไมมวนเปนจรงไดอกแลว เพราะในชวงเวลารอยปผานมาน เรามสงประดษฐทางเทคโนโลยใหมๆ มากมาย เชน รถยนต วทย โทรทศน เครองบน เครองเอกซเรย เทคโนโลยการเปลยนถายอวยวะ จรวดสงมนษยไปลงสำรวจดวงจนทร เลเซอรทใชสอสาร ตดวสด และผาตด รวมถงคอมพวเตอร และอนเทอรเนตดวย เทคโนโลยเหลานไดขยายขอบเขตประสบการณของคนไทยอยางรวดเรวและฉบพลนอยางทสงคมเราไมเคยรบมากอน

สำหรบสาเหตททำใหเทคโนโลยใหมๆ เหลานอบตภายในชวงเวลาสนๆ คอ การทความรวทยาศาสตรพนฐานไดเพมพนอยางรวดเรว จนทำใหเรามเทคโนโลยการทำวสดและสงประดษฐใหมๆ ทดกวาเกามาก จงสามารถนำไปประยกตใชไดอยางหลากหลายและมากยงกวาทเคยคาดไวแตตน เชน การนำเลเซอรไปใชใน

: 44

เทคโนโลย ใหคำตอบได (เฉพาะบางคำถาม)

จรวดนำวถ ผาตดทอนซล ตดเหลก เลน CD หรอสอสารสนเทศในเสนใยนำแสง และแมกระทงใชอานราคาสนคาในซเปอรมารเกตกได คณประโยชนเหลานลวนทำใหเทคโนโลยใหมๆ มคณคา เพราะสามารถนำเงนเขาประเทศไดปละมากๆ สงผลใหมความเขมแขงทางเศรษฐกจตามไปดวย

แตสงคม ณ วนนกำลงมความเชอวา คณภาพชวตจะดขน ถาคนทกคนรำรวยขน และมสงอำนวยความสะดวกมากขนจนทำใหเลกใชชวตแบบเดมๆ เชน พยายามมวทยและโทรทศนใชในทกบาน เปลยนจากการนงโจงกระเบน หมสไบ มานงกางเกงและกระโปรงแทน

ดงนน ชวตตามธรรมชาตทเคยมจงกำลงถกครอบงำและเปลยนแปลงโดยเทคโนโลย ไมวาจะเปนดานความคดหรอการใชชวต โดยเรมตงแตตนนอน แปรงฟน และเตรยมอาหาร ฯลฯ กระทงในสมยน ถาไมม เตาไมโครเวฟ จะหงหาอาหารไมเปน หรอคนหลายคนตองใชรถยนตตลอดเวลา เพราะเดนใกลกไมได เดนไกลกไมเปน เปนตน

นคอผลทเกดจากการทสงคมมความตองการจะมเทคโนโลยใหมากทสด ภายในเวลาทสนทสด ซงในกรณทไมเปนไปตามทตองการ การฉอฉล โจรกรรม หรอการฆาตกรรมทรนแรงกจะเกดตามมาอยางหลกเลยงไมได รวมถงการทำลายสภาพแวดลอมอยางรเทาไมถงการณดวย

ดงจะเหนไดจากสถตอบตเหตรถยนตทมคนไทยเสยชวตนบหมนทกป หรอการนยมมรถทสามารถขบได 150 กโลเมตรตอชวโมง แตขบในเมองไดจรงไมเกน 60 กโลเมตรตอชวโมง ผลทเกดจากความฟมเฟอยลกษณะน คอมลพษจากแกสทรถปลอยออกมา ทำใหสขภาพของคนในเมองมปญหา หรอในกรณโรงงานอตสาหกรรมทใชสารเคมนบหมนชนด จะมสารเคมแตเพยงสวนนอยเทานนทผานการตรวจสอบและทดสอบวาไมเปนภยใดๆ ตอสขภาพของประชาชน ในขณะทสารเคมสวนใหญยงไมไดรบการทดสอบเลย

ทางออกสำหรบเรองนคอ สงคมไทยจะตองมการประเมนเทคโนโลยอยางละเอยดและตลอดเวลาในทกประเดน ไมวาจะเปนเรองแหลงกำเนด วธการประยกตใช และผลกระทบตอสงแวดลอม เพอจะทำใหคณภาพชวตของคนไทยทกคนดขนจรงๆ

มนษยนนสามารถประดษฐเทคโนโลยใหมๆ ไดเสมอ จากเดมทเพอตอบสนองตอสงแวดลอมทเปนศตร (ประดษฐขวานเพอตอสสตวปา) ถงปจจบนเรากไดตระหนกวาสงประดษฐใหมๆ ทกรปแบบมผลกระทบตอสงแวดลอมอยางหลกเลยงไมได หรอแมกระทงตนเอง เชน ในกรณทหมกมนใชเครองคอมพวเตอรมากไปอาจทำใหเปนโรคซมเศราได และในกรณทคนบางคนตองการสวยโดยอาศยการผาตดและอยากใหดเปนธรรมชาต ซงเปนเรองทเปนไปไมไดเพราะเรองทเปนไปไดคอเขาจะดสวยดวยเทคโนโลย แตไมสวยตามธรรมชาต

ดงนนเราจงไมควรหลอกตวเองวา ความกาวหนาทางเทคโนโลย คอความกาวหนาของสงคม อยางไมมเงอนไข และไมควรคดวา เทคโนโลยสามารถแกปญหาทกปญหาของสงคมไดหมด อกทงไมควรเชอวามเทคโนโลยแลวทกชวตจะปลอดภยขนอยางอตโนมต เพราะในความเปนจรงเทคโนโลยยงสง (เครองบน โรงงานไฟฟานวเคลยร) อนตรายกยงมากถาผใชไมรอบคอบ หรอมประสบการณพอ

ในเมอสงคมไทยแยกตวจากเทคโนโลยไมได ดงนนเราจงตองแสวงหาความรและความสามารถ เพอใหเราสามารถจดการกบผลกระทบทเกดตามมาจากเทคโนโลยใหด เพออนาคตทดของประเทศเราครบ

ทางออกสำหรบเรองนคอ สงคมไทยจะตองมการประเมนเทคโนโลยอยางละเอยดและตลอดเวลาในทกประเดน ไมวาจะเปนเรองแหลงกำเนด วธการประยกต ใช และผลกระทบตอ สงแวดลอม เพอจะทำใหคณภาพชวตของคนไทยทกคนดขนจรงๆ

4� :

myth & sCiEnCE

รเพมอกนด วาดวยเรองโรงไฟฟาพลงงานลม

ดร.สชาต อดมโสภกจ

โดยทวไปเราเชอกนวาพลงงานลมเปนพลงงานหมนเวยนทสามารถนำมาใชไดงายทสด แตยงคงมความเขาใจคลาดเคลอนอยหลายประการ

ในสหรฐอเมรกามโรงไฟฟาพลงงานลมทสามารถผลตไฟฟารวมกนประมาณ 17,000 เมกะวตต รองรบการใชไฟฟาไดประมาณรอยละ 1.2 ของ ทงประเทศ และจะมการตดตงเพมขนเรอยๆ

ประเทศไทยมการตดตงโรงไฟฟาพลงงานลมท อำเภอลำตะคอง จงหวดนครราชสมา เมอเดอนพฤษภาคมทผานมา กงหนลมทง 2 ตวมกำลงการผลตรวม 2.5 เมกะวตต ทดแทนการใชนำมนเชอเพลงได 1.1 ลานลตร และชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกได 2,300 ตนตอป เราจงควรทำความเขาใจกบแงมมตางๆ ของการผลตไฟฟาดวย พลงงานลมราคาถก

เนองจากไมมใครเปนเจาของลม จงไมนาผด หากเราจะคดวาลมไมมมลคา หรอมมลคานอยกวาเทคโนโลยอนทใชพลงงานราคาแพง เชน ถานหน กาซ-

ธรรมชาต เปนตน อยางไรกตาม การลงทนในชวงเรมตนสำหรบการผลตไฟฟาดวยพลงงานลมนนมมลคาสง เฉพาะการตดตงกงหนลมสำหรบโรงไฟฟาขนาดใหญ มมลคา 2-3 ลานดอลลารตอ 1 เมกะวตต ซงสงพอๆ กบโรงไฟฟาถานหนแบบใหม

ปญหาคอลมไมไดพดตลอดเวลา โดยเฉลย โรงไฟฟาพลงงานลมสามารถผลตไฟฟาไดเพยงรอยละ 30 ของเวลาทำการทงหมด นนหมายความวาระยะเวลาคนทนตองเนนนานออกไปอก

จากการคำนวณคาบำรงรกษารวมกบเงนสนบสนนจากรฐบาล พบวาโรงไฟฟาพลงงานลมในสหรฐอเมรกามตนทนราวๆ 4 เซนตตอ 1 กโลวตต-ชวโมง ซงยงคงสงกวาการผลตไฟฟาดวยถานหน

อเมรกาลาหลงกวาประเทศอน

เดนมารกใชพลงงานลมประมาณรอยละ 20 ของทงประเทศ เยอรมนเปนประเทศทใชประโยชนจากพลงงานลมมากทสด (ใชผลตไฟฟาไดมากกวา 20,000 เมกะวตตในป ค.ศ. 2006) ในขณะท

: 46

photo by Luke Partridge from stock.xchange

สาธารณรฐประชาชนจนจะเพมขดความสามารถในการใชพลงงานลมอกเทาตวภายใน 1 ป แตหากมองภาพรวมแลว อเมรกาใชพลงงานลมมากกวาประเทศอนๆ ในโลก และมแผนจะลงทนเพมขนดวย โดยเฉพาะอยางยงแผน ‘พกเกนส’ (Pickens plan) ซงจะลงทนดวยจำนวนเงนถง 1 ลานลานดอลลาร เพอตดตงโรงไฟฟาพลงงานลมตลอดแนวรบลมตอนกลางของประเทศ ตงแตดาโกตาลงไปจนถงเทกซส กงหนลมเสยงดง

ในอดตกงหนลมมเสยงดง แตปจจบนมการออกแบบททำใหความดงลดลง เหตการณททำใหคนรบรถงมลพษทางเสยงนเกดขนเมอมการตดตงกงหนลม 1 ตวในเมอง Boone ตงแตป ค.ศ. 1978 ซงสงเสยงทมความยาวคลนตำๆ แลวทำใหกระจกหนาตางสน และทำใหชาวบานในบรเวณใกลเคยงไดรบผลกระทบถงขนลมปวย แตการออกแบบใหมๆ ทำใหเสยงจากการทำงานของใบพดลดลง เชน ออกแบบใหใบพดอยดานหนาชดเสา (Tower) และหมนชาลง เปนตน ซงชวยลดปญหาลงบาง แตกยงสรางความรำคาญละแวกใกลเคยงอยบาง และเปนโจทยทสำคญประการหนงในการออกแบบและตดตงโรงไฟฟาพลงงานลม

กงหนลมทำใหนกตาย

อาจมความจรงอยบาง แตปญหาไมไดรายแรงมากนก ปญหานไดรบการกลาวถงเนองจากการสรางโรงไฟฟาพลงงานลมแหงหนงในแคลฟอรเนย ซงบงเอญไปตงอยในเสนทางทนกบนผานเปนประจำ และยงประกอบดวยกงหนลมขนาดเลกจำนวน 4,800 ชดทตงอยใกลๆ กน และมความสงไมมากนก จงเปนสาเหตใหนกตายปละกวา 1,000 ตว

มรายงานการตายของนกลดลง จากการทำงานของสนามกงหนลมของโรงไฟฟาใหมๆ นาจะเปนเพราะกงหนลมมความสงกวาเดม และอยหางกนมากขน (มคำแกตววา นกถกรถชนหรอบนชนตกตายมากกวาตายเพราะกงหนลมเสยอก)

บานไหนๆ กมกงหนลม เปนของตนเองได

หากคณไมมเนอทรอบๆ บานกวางขวางพอ กไมควรสรางกงหนลมไวสำหรบตนเอง เพราะการมกงหนลมอยใกลสงปลกสรางหรอตนไมจะทำใหเกดกระแสลมแปรปรวนในบรเวณนน และไมไดผลตไฟฟาไดมากอยางทตองการ

ทมา : 5 Myths About Wind Energy By Michael

Schirber, Special to LiveScience

แหลงขอมลเพมเตม

การผลตไฟฟาจากพลงงานลมตามแนวชายฝงทะเลทางภาคใตของประเทศไทย : การศกษาเบองตน http://www.scisoc.or.th/stt/33/sec_j/paper/stt33_J_J0004.pdf โอกาสและขอจำกดของการผลตไฟฟาพลงงานลมhttp://www.measwatch.org/autopage/show_page.php?t=20&s_id=222&d_id=225

+

+

อยางไรกตาม มขาวดทกงหนลมขนาดเลกเรมไดรบความนยมมากขน เฉพาะในป ค.ศ. 2007 มการขยายตวของตลาดสงถงรอยละ 14 สวนหนงใชกบเรอ และบางสวนกบบานเรอนทระบบสงไฟฟายงไปไมถง

สำหรบประเทศไทยนน หนวยงานหลายแหงเรมใหความสนใจลงทนสรางโรงไฟฟาพลงงานลมมากขน ดงจะเหนไดจากสำนกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน เพงจะตดตงกงหนลมทใหญทสดในประเทศไทยขนาด 1.5 เมกะวตตทอำเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช บรษท เดมโก จำกด ในฐานะผรวมพฒนาและกอสรางงาน กำลงสำรวจและวางแผนลงทนสรางโรงไฟฟาพลงงานลมอก 5-6 โครงการในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มลคาประมาณ 4-5 หมนลานบาท ซงจะเรมกอสรางในป 2553

นอกจากน บรษท ผลตไฟฟาราชบรโฮลดง จำกด (มหาชน) ท เดมมแผนจะลงทนผลตไฟฟาพลงงานทดแทนประมาณ 10 เมกะวตต ในป 2559 แตดวยการสงเสรมจากภาครฐและประโยชนทจะไดจากโครงการคารบอนเครดตทำใหบรษทไดปรบแผนเพมกำลงการผลต โดยโครงการแรกคอโครงการ โรงไฟฟาพลงงานลม จงหวดเพชรบรณ กำลงผลต 60 เมกะวตต มลคา 4,300 ลานบาท และคาดวาจะเดนเครองเชงพาณชยไดในกลางป พ.ศ. 2554

http://www.livescience.com/environment/

080924-pf-wind-energy.html

4� :

smart liFEดร.สชาต อดมโสภกจ

ครอบครวเทคโนโลย ภาสกรโทรศพทหาเพอนขณะขบรถไปยงททำงานตอนเชา หลงมอกลางวนโอนเงนผานอนเทอรเนต ตกเยนนงหนาจอทวกบครอบครว พรอมๆ กบอานขาวจากอนเทอรเนตในโนตบค ฯลฯ

ชวตของเราทกวนนผกพนกบเทคโนโลยตลอด 24 ชวโมง ทงยามตนและยามหลบ เราเคยคดบางหรอไมวา วนหนงๆ เราใชอปกรณอะไรบาง บอยแคไหน ในครอบครวม เครองใชไฟฟามาก เพยงใด และทมอยนนเกนความจำเปนหรอไม พฤตกรรมการใชชวตประจำวนของเราเปลยนไปเพยงใดในชวง 5 ปทผานมา และมผลกระทบตอครอบครวมากนอยแคไหน

ทานทราบหรอไมวา วนใดทเรามอบโทรศพทมอถอแกลกของเรา เพราะคดวามนจะชวยอำนวยความสะดวกในการสอสารในยามทตางคนตางอยนอกบานในตอนกลางวน ชวยตดตามไดวาเขาอยทใด แตในอกมมหนง นนคอวนประกาศอสรภาพของเขา!

เทคโนโลยมผลทงตอการทำงานและการดำเนนความสมพนธในครอบครวไมมากกนอย ในขณะเดยวกนวกฤตเศรษฐกจทเกดขนทวโลก และวกฤตตางๆ ทเกดขนพรอมๆ กนในประเทศไทย

ลวนสงผลตอการดำเนนชวตและการใชเทคโนโลยของเราดวย

การสำรวจในองกฤษพบวา ครอบครวชาว-องกฤษมแบบแผนการใชเทคโนโลย 4 แบบทมลกษณะเฉพาะตว คอ กลมผนำ (Leaders) เปน กลมทตนเตนกบเทคโนโลยใหม ใชงาย ใชมาก และเชอวาเทคโนโลยชวยใหครอบครวเขาใจกนและอบอนมากขน

กลมผตาม (Followers) เปนกลมทตนเตนกบเทคโนโลยใหมเชนเดยวกน แตคำนงถงการใชงานจรงและผลทจะเกดขน กอนตดสนใจซอหรอรบเทคโนโลยใดๆ เขามาในครอบครว

กลมตอตาน (Resistors) เปนกลมทลงเลใจในการรบเทคโนโลยใหมๆ แมจะมอปกรณสมยใหมในบานแลวกตาม

กลมเปลยนใจ (Dri f ters) เปนกลมทมทศนคตตอเทคโนโลย รวมทงการตดสนใจซอและใช ตามความความคดเหนและความตองการของคน ในครอบครว (โดยเฉพาะเดก)

Horizon ฉบบนจงถอโอกาสสำรวจทศนคตและการใชเทคโนโลยของคนไทย โดยมผอานเปน กลมตวอยางในการสำรวจ

: 4�

1. ภมลำเนา จงหวด 2. สมาชกในครอบครว คน 3. ในครอบครวของทานมอปกรณตอไปนหรอไม จำนวนเทาใด ใชโดยผใดในครอบครว จำนวน ใชโดยเดก < 15 ป ใชโดยผทมอาย > 15 ป

โทรทศน

เคเบลทว

ทวดาวเทยม

โทรศพทมอถอ

คอมพวเตอร

อนเทอรเนต เครองเลน mp3/mp4

คอนโซลเกม

รถยนต

4. จากวกฤตทเกดขน ทำใหทานตองลดภาระคาใชจาย หรอวางแผนทจะลดคาใชจาย ในเรองตอไปน

คาอาหาร คาเสอผา คาสาธารณปโภค

คาโทรศพทมอถอ คาใชจายของครอบครวในวนหยด คาเครองแบบนกเรยน

คาเคเบลทว คาบรการอนเทอรเนต คาบรการศนยสขภาพ/ฟตเนส

5. โดยทวไป ทานใชเกณฑใดในการตดสนใจซอเครองใชภายในบาน

ความรสวนตว สอ คำแนะนำจากคนในครอบครวหรอเพอน

ราคา ยหอ เดกๆ

7. เทคโนโลยตอไปน มผลกระทบกบการใชชวตการทำงานของคณอยางไรบาง ทำงานยากขน ทำงานงายขน ไมเปลยนแปลง

อนเทอรเนตและอเมลทำใหคณ โทรศพทมอถอทำใหคณ 8. กจกรรมใดบางทเปนการสราง / รกษาความสมพนธภายในครอบครว

การรบประทานอาหารมอเยน การสนทนาโดยตรง

เทยวนอกบาน เลนเกมคอมพวเตอร/คอนโซลเกม

ดโทรทศน การสนทนาผานโทรศพท/โทรศพทมอถอ 9. บคคลภายในครอบครวสอสารกนดวยวธใดบาง

ใช Post-it โทรศพท สนทนาโดยตรง

อเมล เขยนบนกระดาน Live messenger

6. ขอใดตอไปนเกดขนจรงในครอบครวของทาน

สมาชกในครอบครวอยางนอย 1 คนทำงานนอกเวลางานปกตอยางสมำเสมอ

สมาชกในครอบครวอยางนอย 1 คนทำงานนอกเวลางานปกตเปนบางครง

สมาชกในครอบครวอยางนอย 1 คนทำงานนอกเวลางานปกตในวนเสาร-อาทตย

ไมมใครในครอบครวทำงานนอกเวลางานปกต

สงแบบสอบถามของทานมาท สำนกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สำนกงานชวคราว) 73/1 อาคาร สวทช. ถนนพระรามท 6 แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400 หรอ อเมล horizon@sti.or.th หรอตอบคำถามออนไลนไดทางเวบไซต www.sti.or.th/horizon 4� :

เคยคดไหมวาจะเปนอยางไรหากเรารบรหรอสามารถทำนายอนาคตทยงไมเกดขนได คงดไมนอยหากเราสามารถเตรยมตวรองรบสถานการณทอาจเกดขนจรงไดในวนใดวนหนง

ในภาพยนตรเรอง Knowing นำแสดงโดย นโคลส เคจ ซงเปนภาพยนตรแนวไซไฟ (Sci-fi) เนอเรองเปนการกลาวถงคำทำนายทกลายเปนเรองจรงจน นาสะพรงกลว โดยตนเหตทงหมดเกดขนจากตวเลขปรศนาจำนวนมากทเขยนในกระดาษโดยเดกผหญงคนหนง

กระดาษแผนนนถกฝงเกบไวในแคปซลเวลา (Time capsule)

กระดาษปรศนานสามารถทำนายมหนตภยทเกดขนในรอบ 50 ป ไดอยางแมนยำ ทนากลวไปกวานน ตวเลขเหลานนทำนายมหนตภยในอนาคตทยงไมไดเกดขน และมความรนแรงจนสามารถทำลายลางโลกไดเลยทเดยว

จดนาสนใจของภาพยนตรเรองนอยทแคปซลเวลาทปกตมกถกสรางขนมาเพอบรรจสงของมคาหรอขอมลตางๆ เพอเกบรกษา ทงยงแสดงถงวถชวต ความเปนอยในยคสมยนน ซงจะเปนประโยชนตอการศกษาคนควาและเผยแพรตอชนรนหลงตอไปในอนาคต

การบนทกเรองราวตางๆ ทเกดขนในอดต การบอกเลาเหตการณท เกดขนในปจจบน รวมทงการทำนายเหตการณทอาจเกดขนในอนาคต เปนสงทเกดขนมานานแลว นบตงแตอารยธรรมของมนษยชาตในยคสมยเมโสโปเตเมยเลยทเดยว

กรณประเทศไทย มหลกฐานทางประวต-ศาสตรเชนกน เชน ศลาจารกสมยพอขนรามคำแหง เครองปน-ดนเผายคบานเชยง ทแสดงใหเหนถงวฒนธรรมและการดำรงชวตในสมยกอนยอนหลงไปกวา 5,000 ป ซงทำใหเราไดรบรถงพฒนาการทางวฒนธรรมในหลายๆ ดานทมสวนชวยใหผคนในยคนนสามารถดำรงชวต และสรางสงคมวฒนธรรมสบเนองตอกนมาเปนระยะเวลายาวนาน

แคปซลเวลาถกฝงครงแรกในป พ.ศ. 2480 ในงาน New York world’s fair ทสหรฐอเมรกา ภายในบรรจสงของหลายชนด ไดแก ตกตา, เมลดพนธพช, พจนานกรม, ไมโครฟลม และฟลมภาพยนตรขนาด 15 มม. โดยมกำหนดวาจะถกเปดในอก 5,000 ปขางหนา (ป พ.ศ. 7482)

sCiEnCE mEdiaณฐพล อรณยะเดช

ตนรภยของความทรงจำ Knowing

สำหรบประเทศไทยของเรานน จากขอมลท ส บทราบมา พบวา มการฝงแคปซลเวลาทงหมด 4 แหงดวยกน แหงแรกอยทสถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย (AIT) โดยถกฝงในป พ.ศ. 2542 ในวาระครบรอบ 40 ปของสถาบน และจะทำการเปดผนกในวาระครบรอบ 200 ปของสถาบน (พ.ศ. 2702) โดยภายในบรรจภาพถายเรองราวของสถาบน วดโอกจกรรมตางๆ รวมทงขอมลศษยเกา

แหงท 2 อยทมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ซงถกฝงในป พ.ศ. 2549 ในวาระครบรอบ 63 ป ของการสถาปนามหาวทยาลย และจะทำการเปดผนกในวาระครบรอบ 99 ป (พ.ศ. 2585) เพอตรวจสอบและศกษาขอมลเดม พรอมกบบรรจเนอหาใหมๆ เพมเตม กอนจะปดผนกและฝงลงดนอกครงเพอเกบเรองราว และจะมการเปดผนกครงท 2 ในป พ.ศ. 2685 ซงเปนวนสถาปนามหาวทยาลยครบรอบ 200 ป โดยภายในบรรจเอกสารและสงพมพทแสดงถงประวตและการพฒนามหาวทยาลยสอนาคต รวมทงผลผลตและนวตกรรมใหมๆ ของมหาวทยาลย

แหงท 3 อยทสมาคมดาราศาสตรไทย ซงถกฝงในป พ.ศ. 2549 ภายในบรรจเอกสารทบนทกเหตการณสำคญเกยวกบวงการดาราศาสตรไทย รวมทงการเกดจนทรปราคาเตมดวงเมอป พ.ศ. 2549 โดยมกำหนดเปดผนกในอก 65 ปขางหนา (พ.ศ. 2614) สวนแหงท 4 อยในพนทของกรมราชทณฑ จงหวดนนทบร ถกฝงในป พ.ศ. 2550 ภายในบรรจเรองราวของ ‘คก’ จากอดตจนถงปจจบน รวมทงภาพถายกจกรรมของกรมราชทณฑ โดยมกำหนดเปดผนกในอก 100 ปขางหนา (พ.ศ. 2650)

แคปซล เวลาจ ง เปนด งต น รภ ยท ใ ช บ นท กประวตศาสตรและความทรงจำ ซงสงเหลานจะทำใหเราทราบถงความเปนมาในอดตผานวตถทพบเจอ และนำไปสการเชอมโยงกบประวตศาสตรอนๆ อกมากมาย โดยถกสงมอบผานกาลเวลามายาวนานจากรนหนงสอกรนหนง และรอวนทจะถกเปดขนมาในอนาคต

: �0

tEChno-toonTawan

�1 : �1 :