1

SAMSUN MEDİKAL SANAYİ SEKTÖRÜNÜN

MEVCUT DURUM ANALİZİ

VE

MEDİKAL SANAYİ SEKTÖRÜ İHTİSAS ORGANİZE

SANAYİ BÖLGESİ (OSB) FİZİBİLİTE RAPORU

I. RAPOR

Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA)’nın Doğrudan Faaliyet Desteği ile

Vezir Araştırma ve Danışmanlık Ltd. Tarafından Hazırlanmıştır ©

Mart 2012

Bu Rapor, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın desteklediği Samsun Medikal Sanayi Sektörünün Mevcut Durum Analizi ve Medikal İhtisas

OSB Fizibilite Raporu Projesi kapsamında Vezir Araştırma ve Danışmanlık Ltd. tarafından hazırlanmıştır ©

İçerik ile ilgili tek sorumluluk Vezir Araştırma ve Danışmanlık Ltd.’ye aittir ve T.C. Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın görüşlerini

yansıtmaz.

http://medikum55.files.wordpress.com/2011/04/medikc3bcm-2.jpg

SAMSUN MEDİKAL SANAYİ SEKTÖRÜNÜN

MEVCUT DURUM ANALİZİ VE MEDİKAL İHTİSAS

OSB FİZİBİLİTE RAPORU

Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA)’nın Doğrudan Faaliyet Desteği ile

Vezir Araştırma ve Danışmanlık Ltd. tarafından hazırlanmıştır ©

Mart 2012

3

PROJEDEN SORUMLU İDARİ BİRİM

Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA)

Samsun MEDİKÜM Medikal Kümelenme Derneği

Samsun İl Özel İdaresi

PROJE EKİBİ

Doç. Dr. Hakkı Eraslan : Iconomy Group

Prof. Dr. Murat Kasımoğlu : İstanbul Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Muaz Güngören : İstanbul Üniversitesi

Öğr. Gör. Ahmet Akaydın : Dicle Üniversitesi Teknopark

Maruf Dündar : Iconomy Group

Kağan Yıldırım : Iconomy Group

Emel Altın : Iconomy Group

Özgür Kınay : Iconomy Group

4

İÇİNDEKİLER

PROJEDEN SORUMLU İDARİ BİRİM …………………………………..………………....... 3

PROJE EKİBİ ……………………………………………………................................................ 3

ŞEKİL LİSTESİ………….……………………………………………………………………....... 6

TABLO LİSTESİ……….………………………………………………………………………..... 7

KISALTMALAR………………….……………………………………………………………….. 8

GİRİŞ………………………………………………………………………………………………. 9

1. MEDİKAL SEKTÖRÜN DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ YERİ……………………... 14

1.1. Medikal Sanayi Sektörünün Dış Piyasalardaki Durumu………..……………….. 15

1.2. Medikal Sanayi Sektörünün Dünyada ve AB Ülkelerindeki Durumu…………... 18

1.2.1. Medikal Sanayi Sektörünün Alt Pazarlarının Dünyadaki Durumu……….. 18

1.2.2. Dünya Medikal Sanayi Sektöründe Dış Ticaret ………..………………...... 23

1.2.2.1. Dünya Medikal Sanayi Sektöründe İthalat ………..………….. 23

1.2.2.2. Dünya Medikal Sanayi Sektöründe İhracat………..…………… 24

1.3. Dünya Medikal Sanayi Sektöründe İstihdam………………………..…………… 26

1.3. Medikal Sanayi Alanında Teknoloji ve Ar-Ge……………..…………..……....... 27

1.3.1. Teknoloji ve Ar-Ge Alanında Bir Başarı Örneği: İsrail………..……......… 27

1.3.2. Medikal Sanayi Sektöründe Satın Alma ve Birleşmeler………..…….......... 28

2. MEDİKAL SANAYİ SEKTÖRÜNÜN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ………. 30

2.1 Türkiye Medikal Sanayi Sektörünün Mevcut Kapasite Kullanımı ………….…… 31

2.2 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Üretim…………...……..……………...…… 31

2.2.1. Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Önemli Ulusal Üreticiler…….…… 32

2.3 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Dış Ticaret ………………..……………...… 34

2.3.1. Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe İhracat ………………..…………...… 34

2.3.2. Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe İthalat ………………..…………...… 35

2.4 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Pazar ………………..………….……..…… 37

2.5 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe İstihdam…....……………………….....…… 38

2.6 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Yatırımlar ……………………..………....… 39

2.7 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Teknoloji ve Ar-Ge……………….….…..… 41

2.8 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe

Mevcut Teşvik Tedbirleri Değerlendirmesi ve Bölgesel Teşvikler.………...…...… 43

2.8.1. Genel yatırım teşvik rejimi ……………….....……………..………....… 43

2.8.2 Büyük Ölçekli Yatırımlara Yönelik Teşvikler …………..…....……....… 44

2.8.3. Bölgesel ve Sektörel Teşvikler …………………………….………....…...45

2.8.4. Araştırma ve Geliştirme Destekleri…………..………………….…....… 45

2.8.4.1. Ar-Ge Kanunu…………..……………………………….......… 45

2.8.4.2. Kamu İhale Mevzuatında Düzenlemeler…………..….…....… 46

2.8.4.3. Teknoloji Geliştirme Bölgelerine Yönelik Destekler ……....… 47

2.8.4.4. TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı) ……………....… 48

5

2.8.4.5 TÜBİTAK …………..……………………………….……....… 48

2.8.4.6. Kalkınma Ajansları Desteği…………..……………………...… 48

2.8.4.7 KOBİ Desteği…………..…………………………………....… 48

2.8.4.8. Sanayi Tezi (SANTEZ) Programı …………..………….......… 49

2.8.4.9. İŞKUR Destekleri …………..……………………………....… 49

2.4.8.10 .Milli Eğitim Bakanlığı’nın Destekleri …………..………....… 50

2.8.4.11 İhracata Yönelik Devlet Teşvikleri ………………………...… 50

2.9 Türkiye Medikal Sanayi Sektörünün Rekabet Gücü..………………….………….. 51

2.10 Türkiye Medikal Sanayi Sektörünün Yan Sanayi ile İlişkileri…………………….. 52

2.10.1. Döküm Sanayi …………..……………………………………………..….. 52

2.10.2.Demir Çelik Sektörü …………..…………………………………….…….. 53

2.10.3. Makine İmalatı …………..……………………………………….……….. 54

2.10.4. Mobilya Sektörü ……………………………………………………….….. 54

2.10.5. Tekstil Sektörü …………...……………………………………....……….. 55

2.10.6. Kimya Sanayi …………..…………………………………..…………….. 55

2.10.7.Savunma Sanayi …………...……………………………………....……….. 56

3. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ …………………………….……………………….……. 57

3.1. Çalışmanın Amacı………………………………………………………..…..……. 58

3.2. Veri Toplama Yöntemi……………………………………………………………. 58

3.2.1. Araştırmada Kullanılan İkincil Veri Toplama Yöntemi.………..........…...… 60

3.2.2. Araştırmada Kullanılan Birincil Veri Toplama Yöntemi.………...……..… 60

3.2.2.1. Yarı Yapılı Yüzyüze Anket Yöntemi.………...…....................… 61

3.2.2.2. Odak Grup Toplantıları……………………….………...…...… 62

3.2.2.3. Yarı Yapılı Derinlemesine Mülakat Tekniği.………...……...… 62

3.2.2.4. Saha Gözlem Çalışması.………...…………………………....… 63

3.2.2.5. Ortak Akıl Toplantısı.………............................................…...… 63

3.3. Verilerin Değerlendirilme Yöntemi……………………………………….………. 63

3.3.1. SWOT Analizi……………………………………….………………………. 63

3.3.2. Talep Analizi……………………………………….……………………... 64

3.3.3. Fizibilite Çalışması……………………………………….………………... 64

6

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo1: 2010 Yılı Dünyada Medikal Sanayi Sektörünün Girdileri ………...…………………. 10

Tablo 2: 2010 Yılı Dünya Medikal Sanayideki Pazarlar ve Potansiyelleri…………..…………. 10

Tablo 3: Türkiye’de Medikal Sanayi Sektöründe Yer Alan Firmaların Sayısı…………………. 11

Tablo 4: Dünya Medikal Sanayi Sektöründe Yaratılan Katma Değer……………………….…. 16

Tablo 5: Dünya Medikal Sanayi Sektöründe Kişi Başına Yaratılan Katma Değer ……………. 17

Tablo 6: Medikal Sanayi Sektöründe Ülkelere Göre Sarf Malzemeleri Pazarı ……………..…. 18

Tablo 7: Medikal Sanayi Sektörü Ülkelere Göre

Teşhis ve Görüntüleme Cihazları Pazarı………………………………………………….......... 19

Tablo 8: Dünya Medikal Sanayi Sektörü Ülkelere Göre

Dişçiliğe İlişkin Alet ve Cihaz Pazarı………………………………………………………….. 20

Tablo 9: Medikal Sanayi Sektörü Ülkelere Göre

Ortopedi ve Protez Alet ve Cihaz Pazarı………………………………………………………. 21

Tablo 10:Medikal Sanayi Sektörü Ülkelere Göre

Tedavi Edici Cihazların Pazarı………………………………………………………..……….. 22

Tablo 11: Avrupa’da Tıbbi Cihaz Sektöründe İstihdam……………………………………….. 26

Tablo 12: Türkiye’de Tıbbi Cihaz Sektöründe Bazı Birleşme ve Satın Alma İşlemleri……….. 29

Tablo 13: Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Kapasite Kullanım Oranı……………..……...….. 31

Tablo 14: 2010-2011 Yılı Son Çeyrekte Medikal Sanayi

Sektöründe Üretim ve Satış Değerleri………………………………………………...………. 32

Tablo 15: Türkiye Medikal Sanayi Ürünleri İhracatı ……………………………..…………. 34

Tablo 16: Türkiye Medikal Sanayi Ürünleri İthalatı …………………...……………………. 35

Tablo 17: Türkiye’de Medikal Sanayi Sektörünün Kategorilere Göre Görünümü……………. 37

Tablo 18: Tıbbi Cihaz Üreticileri ve Yarattıkları İstihdam…………………….……………. 38

Tablo 19: Türkiye’de Medikal Sanayi Sektörünün

Diğer İmalat Sektörleri Arasındaki Yeri………………...……………………………………. 39

Tablo 20: Santez Destekleri – Medikal Sanayi Sektörüne İlişkin Tamamlanan Projeler ……………… 49

Tablo 21: 2012 Yılı Medikal Sanayi Sektörüne Yönelik Uluslararası Fuarlar Takvim……. 51

7

KISALTMALAR

AB :Avrupa Birliği

ABD :Amerika Birleşik Devletleri

Ar-Ge :Araştırma Geliştirme

CE : Avrupa’ya Uygunluk

EFTA : Avrupa Serbest Ticaret Birliği

EUCOMED : Avrupa Medikal Teknoloji Sanayi Derneği

GSYİH :Gayri Safi Yurt İçi Hasıla

KDV :Katma Değer Vergisi

KOBİ :Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler

OSB :Organize Sanayi Bölgesi

SADER : Sağlık Gereçleri Üreticileri ve Temsilcileri Derneği

SEİS : Türkiye Sağlık Endüstrisi İşverenleri Sendikası

GZFT :Güçlü, Zayıf,Tehditler ve Fırsatlar

TİSK :Tükiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu

TOBB :Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

TUİK : Türkiye İstatistik Kurumu

TÜMDEF : Tüm Tıbbi Cihaz Üreticisi ve Tedarikçi Dernekleri Federasyonu

TTGV : Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı

KOSGEB : Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı

TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu

8

GİRİŞ

Tıbbi cihaz ve aletler insan üzerinde bir hastalığın, yaralanmanın, sakatlığın tanısı, tedavisi,

izlenmesi ve kontrol altında tutulması, hafifletilmesi veya iyileştirilmesini sağlayan

farmokolojik, kimyasal, immünolojik veya metabolik etkilerle de desteklenebilen her türlü

araç, alet, cihaz, aksesuar veya diğer malzemeler sınıfına girmektedir.

Kullanım alanı çok geniş olan medikal cihazlar tek kullanımlık sarf malzemelerinden (şırınga,

pamuk, vs.) cerrahi alet ve cihazlara kadar 300.000’den fazla geniş bir ürün yelpazesi ve

birçok farklı teknolojiye sahiptir.

Şekil 1: Ana Kategorideki Tıbbi Alet ve Cihazlar

Kaynak: TÜMDEF, 2004.

Dünya sağlık sektöründeki teknoloji ve yenilik ihtiyacı Tıbbi Cihaz ve Aletler Sanayisinin

gelişimini doğrudan etkilemektedir. Dünya’da sağlık harcamaları toplamı küresel GSYİH’nin

%10’nu düzeyine ulaşmıştır. 2009 yılında yaşanan ekonomik kriz nedeniyle %3 oranında

küçülse de diğer sektörlerle kıyaslandığında kriz dönemlerinde en az küçülen sektörün sağlık

olduğu görülmektedir.

Ameliyathanelerdeki

Tüm Cihazlar

Tek Kullanımlık

Sarf Malzemeleri

Laboratuvar Analiz

Cihazları

Fizik Tedavi

Cihazları

Protezler, Diş ve Göz İle

İlgili Tüm Cihaz ve Aletler

Diyaliz Cihazları

Radyoterapi

Sistemleri

Cerrahi Alet ve

Cihazlar

Solunum Cihazları

9

Tablo1: 2010 Yılı Dünya’da Medikal Sanayi Sektörünün Girdileri

Türkiye Amerika Batı

Avrupa

Orta ve

Doğu

Avrupa

Orta

Doğu ve

Afrika

Asya ve

Pasifik

Dünya

Toplam

GSYH (Milyar $) 724,3 20.617,60 15.933,3 2.963,6 2.797,6 17.851,8 60.163,8

Kişi Başına Düşen GSYH ($) 9.880 25.028,3 38.993,3 9.552,9 7.652,6 4.953,9 10.915,5

Sağlık Harcaması (Milyar $) 49,4 2.931,3 1.699,7 188,2 165,3 1.087 6.071,4

Kişi Başına Düşen Sağlık

Harcaması ($) 674 3.558,4 4.159,6 606,7 452,1 301,6 1.101,5

Sağlık Harcamasının GSYH

içindeki Yeri (%) 6,8 14,2 10,7 6,4 5,9 6,1 10,1

Nüfus (milyon) 73,3 823,8 408,6 365,6 310,2 3.603,6 5.511,8

Nüfus Artış Hızı (%) 1 1,01 0,39 -0,22 1,39 1,07 0,96

Hastane Sayısı 1.429 25.376 10.875 12.149 6.153 57.100 111.654

Yatak Sayısı 200.659 1.963.437 1.962.716 2.553.828 740.762 6.668.094 13.888.837

1000 Kişi Başına Düşen Yatak

Sayısı 2,7 2,4 4,8 8,2 2 1,9 2,5

Kaynak: Espicom, 2011.

İleri teknoloji sektörleri içerisinde değerlendirilen ve sağlık sektöründeki ilerlemelere en

büyük katkıyı sağlayan medikal sanayi sektörü geleceğin parlayan yıldızı olacaktır. 2010

yılında küresel medikal sanayinin yarattığı katma değer 296,81 milyar dolara ulaşmıştır.

Tablo 2: 2010 Yılı Dünya Medikal Sanayideki Pazarlar ve Potansiyelleri

Pazar Çeşidi Toplam Pazar (Milyar $)

Anestezik ve Solunum Cihazları 48,08

Kardiyoloji ve Göğüs Cerrahisi 55,80

Kozmetik Cerrahi Ürünleri 5,94

Genel Cerrahi ve Tedavi Cihazları 18,40

İntravenöz ve İnfüzyon Cihazları 8,90

Minimal İnvaziv Cerrahi Cihazlar 21,07

Nöroloji ve Nöromusküler Cihazlar 6,53

Oftalmik ve Optik Aletler 14,25

Ortopedik Protez ve Cihazlar 37,10

Tek Kullanımlık Cerrahi ve Sarf 20,48

Üroloji ve Kadın Hastalıkları Cihazlar 12,47

Yara Bakımı ve Biyomalzeme 23,45

Diğer 24,34

Kaynak: Frost ve Sullivan, 2011.

10

Türkiye’de tıbbi cihaz ve malzeme alanının düzenlenmesi Sağlık Bakanlığı tarafından

yapılmaktadır. Ayrıca bu amaçla özel olarak Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde

Biyomedikal Mühendislik Hizmetleri Daire Başkanlığı, Piyasa Gözetimi ve Denetimi Şube

Müdürlüğü ve Tıbbi Cihaz Planlama Şube Müdürlüğü faaliyet göstermektedir.

Diğer ülkeler ile kıyaslandığında Türkiye’deki medikal sanayi sektörü oldukça genç bir

sektördür. 2010 yılı itibariyle tıbbi cihazların üretimi sıralamasında Türkiye dünyada 30.

Sırada yer almaktadır.

Türkiye’de medikal sanayi sektörü büyük oranda dışarıya bağımlıdır. Tıbbi cihazların

neredeyse tamamı, alet ve sarf malzemelerinin ise büyük bir kısmı ithal edilmektedir. Tıbbi

alet ve malzemelerin üretimini ve ihracatını yapan küçük ölçekli de olsa yerli firmalar

bulunmaktadır. Türkiye’de de gelişen bu sektör iş gücü ve tesis bakımından büyük bir

potansiyele sahiptir. Tıbbi cihaz sektörü yarattığı katma değer açısından Türkiye

sıralamasında 13. sırada yer almaktadır. Sektörde yaratılan istihdamın toplam istihdam

içindeki payı %0,9’dur.

Tablo 3: Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Yer Alan Firmaların Sayısı

Firma Faaliyetleri Firma Sayısı

Toplam Üretici Firma Sayısı 1.060

İthalatçı Firmalar 3.741

Toplam Firma Sayısı 4.801

Kaynak: TUSİAD, 2011

Türkiye’de Medikal Sanayi Sektöründe yer alan firmalar, TİSK’e bağı Türkiye Sağlık

Endüstrisi İşverenleri Sendikası (SEİS) yerel dernekler ve bu derneklerin oluşturduğu bir

konferasyon (Tüm Tıbbi Cihaz Üreticisi ve Tedarikçi Dernekleri Federasyonu – TÜMDEF),

Sağlık Gereçleri Üreticileri ve Temsilcileri Derneği (SADER) yapısı altında

örgütlenmişlerdir. Tıbbi Cihaz Sektörü TOBB bünyesinde Türkiye Medikal Sektör Meclisi ile

temsil edilmekte ve faaliyetlerini sürdürmektedir.

OSB’lerdeki kuruluşlar aynı üretim dalında faaliyet gösteren ya da ürettikleri ürünler

birbirinin yan ürünü veya tamamlayıcısı olan orta ve küçük ölçekli kuruluşlardır. OSB’ler

mekan düzenleme aracı olduğu gibi, aynı zamanda bir gelişme aracıdır. İhtisas OSB’ler ise bir

kalkınma modeli olarak kümelenmeye birinci elden katkı sağlamakta ve kümelenme modeli

11

çerçevesinde birlikte hareket eden firmaların uygun yatırım alanı ihtiyaçlarının karşılaması

açısından önemli rol oynamaktadır.

Samsun’da var olan 5 OSB’nin hepsinin yeterli kapasite kullanım oranına sahip olmaması

yeni bir ihtisas OSB yaratılmasının önünde büyük bir mevzuat sıkıntısı yaratmaktadır.

Mevzuattaki ve teşvik mekanizmalarındaki diğer sıkıntılar yatırımcıyı düşündürmektedir.

Samsun’da Medikal Sanayinin en büyük sıkıntısı dışa olan bağımlılığıdır. Samsun’un

özellikle cerrahi alet üretiminde el işçiliğinin gelişmiş, pratik bilgilerinin ve yönetim

organizasyon yeteneğinin yüksek ve medikal sanayi yapısının esnek olmasına rağmen kendine

bir marka imajı yaratamamıştır. En büyük sıkıntılardan bir diğeri nitelikli iş gücünün sürekli

olmamasıdır. Bölgedeki meslek liseleri teknik açıdan yetersiz kalmakta ve üniversite

mezunları teorik bilgiye sahip olmanın ötesine geçememektedir. Firmalar kendi elemanlarını

yetiştirmek zorunda kalmakta kendi tedarikleri için elemanlarına yeni iş alanları açmakta ve

onları bu alanlarda teşvik etmektedirler. Fakat bu çabaları kendi asli işlerine odaklanmalarını

güçleştirmekte ve ihtisaslaşmalarının önünde bir engel teşkil etmektedir. Üretimin her adımını

kendilerinin gerçekleştirmeleri malzemeleri verimsiz kullanılmasına da yol açmaktadır.

Fikirlerinin olmasına rağmen yenilik ve Ar-Ge yapma kapasitesi düşüktür. Üretim

kapasitelerinin yetersiz olması ihracatta büyük hacimli satışlar gerçekleştirememelerine neden

olmaktadır.

Diğer yandan, bölgesel düzeyde yatırım ve teşviki arttıracak düzeyde genişleyecek mekan

bulunmamaktadır. Lojistik ve uluslararası tanınırlık açısından sahip olunan avantaja rağmen

giderek büyüyen OSB yapısının yanlış stratejilerle dağınık bir yapıya dönüşme riski

(hammaddeye ve limanlara uzaklık gibi) avantajlarını dezavantaja çevirebilecek kadar

büyüktür. Medikal sanayinin emek yoğun olması nedeniyle insanların yaşam stilleri ve

alışkanlıkları ihtisas OSB için alternif mekan arayışında en az coğrafi konum kadar etkilidir.

En az savunma sanayi kadar stratejik öneme sahip gelecek vadeden medikal sanayi

sektöründe yenilikçilik-girişimcilik kültürünün yerleşebilmesi için öncelikle gelecek referanslı

olmak ve güçlü bir vizyon, misyon ve bölge ihtiyaçlarına cevap veren stratejiler ile

desteklenen bir işletme modeline ihtiyaç duyulmaktadır.

Medikal Sanayi Sektöründe bölgesel analizinin yapılabilmesi için daha önce yapılan

çalışmaların incelenmesi, araştırma yapılan konu hakkında önemli bir zemin oluşturmaktadır.

12

Bölge insanının alışkanlıkları ve tüketim davranışları fizibilite çalışmaları için büyük önem

taşıması nedeniyle niçin? Sorusuna da cevap arayarak sektörün temel yapı taşları olan

oyunculardan bilgi ve veri elde edilmeye çalışılmıştır. Sektörün mevcut durumunda

güçlüklerin ve zayıflıkların gelecekte ise karşılaşılabilecek fırsat ve tehditler çekirdek

yeteneklerden yola çıkarak GZFT (SWOT) analizi ile ortaya konmuştur. Samsun’da yerel

ekonomik kalkınmanın hızlanmasına destek olunması ve sektörün kümelenme çalışmalarına

yön vermek amacıyla ilgili alt yapının oluşturulması için sektörünün bölgesel analizi

çıkarıldıktan sonra, sektörün ihtiyacı olan medikal ihtisas Organize Sanayi Bölgesi

planlanması için talep analizi de kullanılarak bir fizibilite raporu oluşturulmuştur. Diğer

yandan sektörün kısa uzun ve orta vadede stratejilerinin belirlenmesi için yerel medikal

sektörün sorunlarından yola çıkarak çözüm noktasında yapılması gerekenler zaman değer

zincirinde önceliklendirilmiştir. Araştırma sırasında yarı-yapılı yüz-yüze anket, odak grup

toplantısı, yarı yapılı mülakat, saha gözlem ve ortak akıl toplantısı tekniklerine müracaat

edilmiştir.

En az savunma sanayi kadar stratejik öneme sahip olan medikal sanayinin fiziki çalışma

koşullarının iyileştirilmesi, verimliliğin ve üretimin artırılması, nitelikli işgücüyle istihdam

yaratabilmek için bölge ve ülke genelindeki sahaya ilişkin üreticilerin birlikteliği büyük önem

taşımaktadır. Böylece gelecek vadeden medikal sanayi sektöründe yenilikçilik-girişimcilik

kültürü de yerleşmiş olacaktır. Bu anlamda tüm paydaşların katılımcılığıyla üretimi emek

yoğun olan Samsun’da teknolojik alt yapının geliştirilmesi ve çağla özdeş modern

teknolojilerle büyük boyutlarda ve katma değeri yüksek ürünler elde edecek; ihracat

kapasitesini arttıracak; ulusal ve bölgesel kalkınmaya katkı sağlayacak ve ileride örnek

alınabilecek bir ihtisas OSB modeli ortaya konulmuştur. Araştırma ve geliştirme, tedarik ağı,

eğitim ve finansman mekanizmalarını içeren imalat planlaması ve koordinasyonu güçlü olan

bu işletme modeli ile hem mevcut kümelenme geliştirmeye sağlam bir zemin hazırlanmış,

hem de bölgenin medikal sanayi alanında bir cazibe merkezi haline gelmesi sağlanmıştır.

.

13

MEDİKAL SANAYİ

SEKTÖRÜNÜN

DÜNYA

EKONOMİSİNDEKİ YERİ

14

1.1 Medikal Sanayi Sektörünün Dış Piyasalardaki Durumu

Tıbbi Cihaz ve Aletler 15-20 yıl önce 100 civarında iken bugün 7.000'i aşmıştır. Örneğin

başlangıçta sadece 3 firma ultrason cihazı üretirken bugün 70’den fazla firma bu cihazı üretir

hale gelmiştir. Her yıl 100 kadar yeni tıbbi cihaz piyasaya sunulmaktadır. Dünyada medikal

sektörünün sürekli olarak geliştiği görülmektedir.

Şekil 2: 2010 Dünya Medikal Sanayi Pazarının Genel Görünümü (%)

…Kaynak: Frost ve Sullivan,2011.

Bu sektöre öncelik veren politikalar izleyen A.B.D., AB ülkeleri, Japonya, Çin ve Kanada

ulusal ekonomilerine önemli katkılar sağlamışlardır. Elde ettikleri kazanca göre dünya tıbbi

cihaz pazarının %41’i ABD’nin, %23’ü Avrupa Birliği’nin %10’u Japonya’nın elinde

bulunmaktadır. Pazarın 2009 ile 2014 yılları arasında kalan zaman dilimi içerisinde yıllık

%4.4 bileşik büyüme oranı ile 2015 yılı başında 368,5 milyar dolar büyüklüğe ulaşacağı

tahmin edilmektedir.

40,7

10,1 8,1

3,8

3,6

3,4

2,7 2,2

2,1

1,8

21,5

ABD Japonya Almanya Fransa İtalya İngiltere

Çin İspanya Kanada İsviçre Diğer

15

Tablo 4: Dünya Medikal Sanayi Sektöründe Yaratılan Katma Değer (Ülkelere Göre,Milyon $)

Sıra Ülke 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 ABD 72.534,8 77.099,8 86.661,9 94.245,9 87.420,3 100.800,7

2 Japonya 20.097,8 21.078,4 20.300,6 24.119,4 24.923,8 29.207,7

3 Almanya 14.435,0 15.693,0 17.936,0 19.978,0 19.305,5 19.595,7

4 Fransa 6.712,9 7.139,6 8.107,9 9.121,0 8.915,7 8.889,8

5 İngiltere 8.278,1 8.740,0 9.393,2 10.300,8 9.024,2 8.477,3

6 İtalya 7.528.4,8 7.734,6 8.169,2 8.8210 8.612,0 8.359

7 Çin 4.046,7 4.036,5 4.751,8 5.883,4 7.045,6 7.810,8

8 Kanada 4.034,7 4.479,1 5.006,6 5.513,9 5.360,5 5.779,2

9 Rusya 1.773,2 2.927,4 4.685,7 6.219,3 4.302,7 5.186,1

11 İsviçre 2.704,7 3.027,3 3.487,6 4.299,1 4.307,0 4.480,9

12 Güney Kore 2.959,9 3.493,1 4.067,2 4.148,0 3.590,0 4.341,1

14 Brezilya 1.289,9 1.636,8 2.146,0 2.676,5 2.798,9 3.497,9

17 Hindistan 1.188,4 1.416,9 1.719,9 2.029,2 1.991,0 2.357,9

19 Türkiye 1.383,4 1.589,7 1.888,6 2.097,9 1.711,1 1.919,8

33 İsrail 756,2 837,8 834,6 904,4 785,2 861,8

42 Venezuela 283,2 267,0 428,5 928,2 970,3 572,2

47 Şili 248,6 321,7 348,6 398,4 364,4 431,6

Dünya Toplam 179.734,2 195.577,9 219.827,2 247.338,0 235.002,2 258.423,6

Kaynak: Espicom, 2011.

Dünya Medikal Sanayi Sektörüne bakıldığında sektör liderinin Amerika olduğu

görülmektedir. Amerika’yı Japonya ve Almanya izlerken Türkiye 1919,8 milyon $ ile

19’uncu sırada yer almaktadır. Dünya Medikal Sanayi Sektörünün toplam değeri 258.423, 60

milyon $’dır. Türkiye dünya medikal sanayi sektöründen %0.74 pay almaktadır.

Şekil 3: Kıtalara Göre Medikal Sanayi Sektöründe Yaratılan Katma Değer (Milyon $)

0,00

50.000,00

100.000,00

150.000,00

200.000,00

250.000,00

300.000,00

Amerika Batı Avrupa Asya ve Pasifik

Orta Avrupa Orda Doğu ve Afrika

Dünya Toplam

16

Tablo 5: Dünya Medikal Sanayi Sektöründe Kişi Başına Yaratılan Katma Değer

(Ülkelere Göre, $)

Sıra Ülke 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 İsviçre 363 403 459 558 553 572

2 ABD 245 258 288 310 285 326

5 Almanya 175 190 217 241 233 236

6 Japonya 158 165 159 189 196 230

11 Kanada 125 137 152 165 159 170

16 Fransa 110 116 131 146 142 141

18 İtalya 128 131 138 148 144 139

19 İngiltere 137 144 154 168 146 136

21 İsrail 109 119 116 124 106 114

27 Güney Kore 61 72 83 84 73 88

40 Türkiye 20 23 27 29 24 26

42 Şili 15 20 21 24 22 25

48 Venezuela 11 10 16 33 34 20

49 Brezilya 7 9 11 14 15 18

59 Çin 3 3 4 5 5 6

63 Hindistan 1 1 2 2 2 2

Dünya Toplamı 34 37 41 46 43 47

Kaynak: Espicom, 2011.

Dünya Medikal Sanayi Sektöründe en fazla katma değer yaratan ülke ABD olmasına rağmen

2010 yılında kişi başına en fazla olan ülke 572 dolar ile İsviçre’dir. Türkiye ise 26 $’la 40.

sırada yer almaktadır. Dünya genelinde kişi başına düşen medikal sanayi geliri 47’dir.

Şekil 4: Kıtalara Göre Medikal Sanayi Sektöründe Kişi Başına Yaratılan Katma Değer ($)

Kaynak: Espicom, 2011.

0

50

100

150

200

Batı Avrupa Amerika Merkez ve Doğu Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Asya ve Pasific Dünya Ortalama

17

1.2 Medikal Sanayi Sektörünün Dünyada ve AB Ülkelerindeki Durumu

Dünya Medikal Sanayi Sektöründe yer alan cihaz ve aletler ana kategoride sarf malzemeleri,

tanı ve görüntüleme cihazları dişçilik aletleri, ortopedi ve protez cihazları, tedavi edici

cihazlar ve diğer ürünler olarak değerlendirilebilir.

1.2.1 Dünya Medikal Sanayi Sektörünün Alt Pazarlarının Dünyadaki Durumu

Medikal Sanayi Sektöründe sarf malzemeleri en büyük pazarı oluşturmaktadır.

Tablo 6: Medikal Sanayi Sektöründe Ülkelere Göre Sarf Malzemeleri Pazarı (2010, Milyon $)

Sıra Ülke 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 ABD. 7.742,0 7.513,4 6.876,2 7.839,8 7.944,3 8.459,3

2 Japonya 3.134,6 3.474,2 3.115,1 4.207,9 3.783,4 4.801,1

3 Almanya 2.913,0 3.163,0 3.573,0 4.033,0 3.991,9 3.947,3

7 Çin 516,8 575,1 704,8 956,0 1.147,5 1.287,4

9 Brezilya 343,2 433,5 561,1 654,8 759,1 945,4

10 Kanada 669,7 770,9 869,5 901,4 871,2 940,3

13 Rusya 207,0 281,8 404,7 526,5 508,8 620,3

18 Hindistan 201,6 274,4 327,5 345,1 387,6 461,2

19 Güney Kore 229,8 278,4 339,9 369,9 375,9 454,7

23 Türkiye 206,8 252,2 321,3 331,0 284,9 322,0

Dünya Toplamı 27.660,7 29.584,3 31.270,8 36.229,3 35.574,8 38.061,2

Kaynak: Espicom, 2011.

Amerika bu pazardan %22 pay alırken Türkiye 322 milyon $ ile aldığı pay %1 bile değildir.

Amerika’yı %12,6 pay ile Japonya ve %10,3 pay ile Almanya izlemektedir.

Şekil 5: Medikal Sanayi Sektörü Kıtalara Göre Sarf Malzemeleri Pazarı (2010, Milyon $)

0,00

10.000,00

20.000,00

30.000,00

40.000,00

Batı Avrupa Amerika Merkez ve Doğu Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Asya ve Pasific

Dünya Ortalama

18

Tablo 7: Medikal Sanayi Sektörü Ülkelere Göre Teşhis ve Görüntüleme Cihazları Pazarı

(2010, Milyon $)

Sıra Ülke 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 ABD 25.505,7 26.654,9 28.488,4 28.753,5 25.291,3 28.942,1

2 Japonya 6.909,9 7.270,6 6.516,5 7.359,7 8.180,6 9.300,3

3 Almanya 3.376,0 3.805,0 4.299,0 4.548,0 4.169,0 4.231,5

4 Çin 1.901,4 1.803,3 2.171,6 2.495,3 2.914,4 3.209,5

5 Rusya 642,4 1.258,7 2.004,2 2.528,9 1.699,5 2.067,9

9 Kanada 1.066,6 1.163,7 1.254,3 1.396,6 1.258,9 1.344,1

10 Güney Kore 505,2 681,8 1.054,7 1.033,4 817,4 1.083,1

11 Hindistan 458,7 542,9 633,6 783,1 730,2 864,5

12 Brezilya 363,9 467,7 594,0 710,6 678,0 838,4

18 Türkiye 347,8 401,2 465,3 534,6 391,1 438,7

Dünya Toplam 51.893,5 56.073,9 61.033,0 65.006,8 60.055,6 66.618,1

Kaynak: Espicom, 2011.

Medikal Sanayi Sektöründe teşhis ve görüntüleme cihaz ve aletleri bakımından en büyük payı

%48 ile yine Amerika alırken onu %24 pay ile Avrupa izlemektedir.

Şekil 6: Medikal Sanayi Sektörü Kıtalara Göre Teşhis ve Görüntüleme Cihaz Pazarı

(2010, Milyon $)

Kaynak:Espicom, 2011.

0,00

10.000,00

20.000,00

30.000,00

40.000,00

50.000,00

60.000,00

70.000,00

Amerika Asya ve Pasifik

Batı Avrupa Orta ve Doğu Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Dünya Toplam

19

Tablo 8: Dünya Medikal Sanayi Sektörü Ülkelere Göre Dişçiliğe İlişkin Alet ve Cihaz Pazarı

(2010, Milyon $)

Sıra Ülke 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 ABD 3.032,2 3.242,0 3.549,4 3.906,8 3.730,5 4.358,3

3 Japonya 951,7 1.276,4 1.203,2 1.723,3 1.576,7 1.738,3

2 Almanya 1.455,0 1.563,0 1.758,0 1.898,0 1.970,0 2.032,8

15 Çin 69,0 84,4 111,0 150,4 191,9 221,6

8 Kanada 329,1 353,8 383,5 410,7 413,7 436,7

11 Rusya 97,7 135,2 218,9 303,8 208,2 247,5

9 Güney Kore 389,8 490,5 513,1 513,3 375,2 394,2

19 Türkiye 70,5 81,5 96,2 129,2 105,3 120,3

13 Brezilya 101,2 112,6 152,2 187,5 195,0 240,2

29 Hindistan 28,9 38,0 49,2 58,2 55,5 66,7

Dünya Toplam 11.024,6 12.438,7 13.759,1 15.671,3 14.721,3 15.838,3

Kaynak: Espicom, 2011.

Medikal Sanayi Sektörünün alt kategorilerinden biri olan dişçilik ile ilgili aletler en fazla

Avrupa %45’lik paya sahiptir. Amerika ise %33’lük bir paya sahiptir.

Şekil 7: Medikal Sanayi Sektörü Kıtalara Göre Dişçiliğe İlişkin Alet ve Cihaz Pazarı

(2010, Milyon $)

Kaynak:Espicom, 2011.

0,00

2.000,00

4.000,00

6.000,00

8.000,00

10.000,00

12.000,00

14.000,00

16.000,00

18.000,00

Batı Avrupa Amerika Asya ve Pasifik Merkez ve Doğu Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Dünya Toplam

20

Tablo 9: Medikal Sanayi Sektörü Ülkelere Göre Ortopedi ve Protez Alet ve Cihaz Pazarı

(2010, Milyon $)

Sıra Ülke 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 ABD 4.359,3 5.289,6 8.496,2 11.784,9 10.816,0 14.428,6

2 Japonya 2.346,6 2.157,3 2.110,9 2.612,0 3.056,0 3.937,4

3 Almanya 1.784,0 1.935,0 2.205,0 2.562,0 2.562,6 2.626,8

9 Kanada 173,3 183,9 234,0 311,3 358,6 406,4

11 Brezilya 151,3 200,6 277,2 379,5 404,5 517,9

12 Çin 173,3 183,9 234,0 311,3 358,6 406,4

15 Güney Kore 511,8 445,1 290,1 323,8 293,6 309,2

16 Türkiye 168,9 214,4 226,5 292,8 271,8 308,8

17 Rusya 66,8 113,5 175,8 275,2 225,6 283,5

26 Hindistan 34,7 38,6 57,1 88,2 105,6 130,4

Dünya Toplam 16.538,0 18.201,2 22.884,3 28.939,5 28.089,3 33.485,4

Kaynak:Espicom, 2011.

Amerika 2010 yılında Ortopedi ve Protez Alet ve Cihaz pazarının %48’ine sahiptir. Avrupa

ise %32’sine Sahiptir. Türkiye’nin ise dünya sıralamasında 308.8 milyon $ ile Güney

Kore’den sonra 16 sıradadır.

Şekil 8:Medikal Sanayi Sektörü Kıtalara Göre Ortopedi ve Protez Alet ve Cihaz Pazarı (2010,

Milyon $)

0,00

5.000,00

10.000,00

15.000,00

20.000,00

25.000,00

30.000,00

35.000,00

40.000,00

Amerika Batı Avrupa Asya ve Pasifik Orta ve Doğu Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Dünya Toplam

21

Tablo 10:Medikal Sanayi Sektörü Ülkelere Göre Tedavi Edici Cihazların Pazarı

(2010, Milyon $)

Sıra Ülke 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 ABD 4.181,3 4.130,4 4.417,6 4.683,7 4.995,7 5.156,8

2 Japonya 2.083,1 2.060,8 2.511,9 2.684,7 2.743,7 3.090,7

3 Almanya 1.543,0 1.716,0 2.103,0 2.387,0 2.196,0 2.323,0

7 Çin 602,1 654,4 702,9 886,9 1.078,9 1.196,6

9 Kanada 411,9 724,5 812,6 864,0 828,4 891,4

12 Rusya 183,4 309,7 508,7 695,0 537,9 662,2

13 Güney Kore 354,2 399,7 441,1 449,4 426,1 566,1

14 Brezilya 180,3 221,6 278,6 328,5 354,4 440,5

22 Türkiye 125,8 167,4 202,4 211,1 172,5 195,0

25 Hindistan 53,3 71,0 92,7 104,9 141,4 174,9

Dünya Toplam 17.348,1 19.302,0 22.308,8 24.992,5 24.607,5 25.659,6

Kaynak: Espicom, 2011.

Amerika 2010 yılında Medikal Sanayi Sektörü içinde tedavi edici mekanik ve mekanik

olmayan cihaz pazarı toplamın %28’ine sahiptir. Avrupa ise %44’lük bir payla bu alanda lider

konumdadır. Türkiye dünya sıralamasında 195.0 milyon $’lık yarattığı katma değer ile 22

sırada yer almaktadır.

Şekil 9: Medikal Sanayi Sektörü Kıtalara Göre Tedavi Edici Cihazların Pazarı

(2010, Milyon $)

0,00

5.000,00

10.000,00

15.000,00

20.000,00

25.000,00

30.000,00

Batı Avrupa Amerika Asya ve Pasifik Orta ve Doğu Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Dünya Toplam

22

1.2.2 Dünya Medikal Sanayi Sektöründe Dış Ticaret

2009 yılında meydana gelen küresel ekonomik krizin etkileri medikal sanayi sektöründe de

görülmüştür. Özellikle 2005’ten 2009 yılına kadar bir büyüme trendi yakalayan dünya ihracatı

2009 yılında keskin bir düşüş yaşamıştır. 2010 yılında ise ihracat değerlerinde bir toparlanma

görülmektedir. 2010 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı %97’dir.

1.2.2.1 Dünya Medikal Sanayi Sektöründe İthalat

Dünya Medikal Sanayi İthalatı yaklaşık 166 dolar olarak gerçekleşmiştir. Dünya ithalatının

%25’i Amerika’nın elinde %51!i ise Avrupa’nın elindedir.

Şekil 10: 2010 Dünya Medikal Sanayi Sektörü İthalatı (Bin $)

Kaynak: Espicom, 2011.

Dünya ithalatının büyüme oranı 2010 yılında %6,5’luk bir artış göstermiştir. En dalgalı seyir

Orta ve Doğu Avrupa’da görülmüştür. 2008 yılında %30,9 olan ithalatın büyüme hızı 2009

yılında %21,5 küçülme göstermiş bir sonraki sene ise (2010 yılında) %10,1 artış göstermiştir.

0

100.000.000

200.000.000

300.000.000

400.000.000

500.000.000

600.000.000

700.000.000

800.000.000

900.000.000

1.000.000.000

Batı Avrupa Amerika Asya ve Pasifik

Orta ve Doğu

Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Toplam Dünya

2010

2009

2008

2007

2006

2005

23

Şekil11:Dünya Medikal Sanayi İthalatının Büyüme Hızı (%)

Kaynak: Espicom, 2011

1.2.2.2 Dünya Medikal Sanayi Sektöründe İhracat

Dünya Medikal Sanayi İhracatı yaklaşık 161 dolar olarak gerçekleşmiştir. Dünya ithalatının

%25’i Amerika’nın elinde %58’i Avrupa’nın elinde, % 14’ü ise Asya ve Pasifik ülkeleri

gerçekleştirmektedir.

Şekil 12: Dünya Medikal Sanayi Sektöründe İhracat (Bin $)

-30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

Asya ve Pasifik

Amerika

Orta ve Doğu Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Batı Avrupa

Dünya Ortalama

2010

2009

2008

2007

2006

2005

0

100.000.000

200.000.000

300.000.000

400.000.000

500.000.000

600.000.000

700.000.000

800.000.000

900.000.000

Batı Avrupa Amerika Asya ve Pasifik

Orta ve Doğu Avrupa

Orta Doğu ve Afrika

Toplam Dünya

2010

2009

2008

2007

2006

2005

24

Dünya medikal sanayi ihracatının büyüme oranı 2010 yılında %7’lik bir artış göstermiştir. En

dalgalı seyir Orta ve Doğu Avrupa’da görülmüştür. 2008 yılında %27,3 olan ihracatın

büyüme hızı 2009 yılında % - 9,9’lara gerilemiştir. Bir sonraki sene ise (2010 yılında)

%11,7’lik bir büyüme hızı yakalamıştır.

Şekil 13: Dünya Medikal Sanayi İhracatının Büyüme Hızı (%)

Kaynak: Espicom, 2011.

1.2.3 Dünya Medikal Sanayi Sektöründe İstihdam

Avrupa Birliği’nde tıbbi malzeme sektörünün toplam imalat sanayi içindeki payı %1,2’dir.

İstihdam açısından Almanya ve İngiltere ilk sıralarda yer almaktadırlar. Bu ülkelerin ardından

Fransa, İsviçre, İtalya, Romanya ve İsveç gelmektedir. İsveç, Avrupa tıbbi cihaz pazarında

çalışanların % 3,5 oranına sahipken ihracat gelirinin % 9’nu yine bu sektörden sağlamaktadır.

Tıbbi cihaz sektörü Avrupa’da son derece büyük bir öneme sahip ve yaklaşık 11 bin üreticinin

faaliyet gösterdiği büyük bir sanayidir. Bu üreticilerin %80’i KOBİ’lerdir ve Avrupa’da

sektörün yıllık büyüme oranı yaklaşık %6, toplam çalışan sayısı AB ve EFTA ülkeleri olmak

üzere toplam 590 bin personelden oluşmaktadır.

Avrupa tıbbı teknoloji sanayi birliği (EUCOMED) tıbbi cihaz sektörünün Avrupa Birliği

seviyesindeki örgütüdür ve temsil ettiği şirket sayısı 4500’dür. Bu kuruluş AB düzeyinde

sektörle ilgili kararlar alma sürecinde üyelerin çıkarlarını temsil etmektedir. Ayrıca

ülkelerinde kendi ulusal düzeyde dernek ve kuruluşları mevcuttur.

-20 -10 0 10 20 30 40

Asya ve Pasifik

Orta ve Doğu Avrupa

Amerika

Orta Doğu ve Afrika

Batı Avrupa

Dünya Ortalama

2010

2009

2008

2007

2006

2005

25

2006 EUCOMED verilerine göre Avrupa Birliği Tıbbi Cihaz Sektöründe istihdam edilen

çalışan sayıları aşağıdaki Tablo’da verilmiştir.

Tablo 11: Avrupa’da Tıbbi Cihaz Sektöründe İstihdam (2006)

Ülkeler Çalışan Sayısı Toplam Yüzdesi

Almanya 110.000 25,30

İngiltere 60.000 13,80

Fransa 40.000 9,20

İsviçre 40.000 9,20

İtalya 29.815 6,90

İrlanda 26.000 6,00

Diğer 128745 29,6

Dünya Toplam 434.560 100

Kaynak: TOBB, 2010.

Avrupa’da 250’den az kişi çalıştıran firma sayısı %80’den fazla olmakla birlikte bu alanda

toplam yaklaşık500.000 istihdam yaratılmıştır.

1.3 Medikal Sanayi Alanında Teknoloji ve Ar-Ge Çalışmaları

Ar-Ge çalışmaları harcamalarının en yüksek olduğu Amerika ve diğer Avrupa Birliği ülkeleri

medikal sanayide yenilik yarışında ön sıralardaki yerlerini almışlardır. Tıbbi ürün

çeşitliliğinin çok farklı mühendislik dallarıyla ilgili teknolojileri gerektirmesi, Ar-Ge

harcamalarının en yüksek olduğu ABD ve Japonya’nın Medikal Sanayi sektöründe de en

başta yer almalarını sağlamaktadır.

ABD ve Avrupa’da tıbbi teknolojilere ayrılan oran bu ülkeler için yaklaşık olarak milli gelirin

yaklaşık %6’sını meydana getirmektedir. Tıbbi cihaz üretimi gelişmiş ülkelerde oldukça

yüksek standartlar çerçevesinde yürütülmekle beraber sürekli bir denetim mekanizması ile

işlemektedir.

Avrupa’da şırınga ve bandajdan ortopedik implantı ve kalp piline kadar 500.000 medikal

teknoloji bulunmaktadır. Avrupa’daki sektör 2009 yılında 95 milyar € satışta bulunmuştur. Bu

satışların %30’undan fazlası diğer ülkelere yapılmıştır. Avrupa’nın büyüme oranı yıllık %5

civarındadır. Satışlardan elde edilen gelirin %8’i Ar-Ge’ye yatırım yapmak için ayrılmaktadır.

Avrupa’daki medikal sanayiye yönelik araştırma geliştirme endüstrinin büyüme hızı yıllık

%5’ten fazladır.

26

Şekil14:2010 Yılı Dünya Medikal Sanayi Ar-Ge Yatırımlarının Seviyesi

Kaynak: Frost ve Sullivan, 2011.

Asya’da Ar-Ge yatırımlarının giderek arttığı görülmektedir. Çin ve Hindistan gibi ülkeler

medikal sanayi sektöründe en yenilikçi ülkeler arasındadır.

1.3.1 Teknoloji ve Ar-Ge Alanında İsrail Örneği

İsrail’de medikal sanayi sektöründe sektöründe ciddi bir planlama yaparak ve eşgüdüm

sağlayarak başarı elde etmiştir. Girişimci kültürünü besleyen yenilikçi ve güçlü beşeri

sermaye altyapısı, başarılı akademik kurum ve araştırma enstitüleri, savunma sanayisindeki

buluşların diğer sektörlere yayılması, şirket Ar-Ge’si teknoloji kuluçka merkezleri, hastane ve

araştırma merkezlerinin desteklediği teknolojik altyapı, güçlü devlet desteği ve deneyimli

girişim sermayesi İsrail’de yaşam bilimlerinde başarılı şirketler yaratmıştır. Ayrıca

destekleyici bir iş ortamı, ileri bankacılık ve finans sektörü, patent ve markalara sağlanan

güçlü korumalar İsrail’in başarısındaki diğer faktörlerdir.

İsrail öncelikle İhracat ve Uluslararası İşbirliği Enstitüsü tarafından büyüme potansiyeli en

yüksek sektörleri belirlemiştir. Bu endüstrilerin geliştirilmesi için öncelikle eğitime önem

verilerek beşeri sermaye geliştirilmiştir. Yüksek nitelikli eğitilmiş işgücü ve dünya çapında iyi

araştırma enstitüleri ve Ar-Ge kuruluları yenilik için gerekli güçlü altyapıyı oluşturmuştur.

Hastanelerde görevli doktorlar, profesyoneller ve deneyimli araştırmacılar sektörün

ihtiyaçlarını bilen akademisyenler ile işbirliği yaparak, beşeri sermaye kümelenmesi

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Çin

Hindistan

Amerika

İspanya

Fransa

İtalya

İngiltere

Almanya

Dü

şük

O

rta

27

oluşturmuşlardır. İsrail’de disiplinler arası işbirliği de oldukça güçlüdür. Gelişmiş iletişim

teknolojileri, bilgisayar teknolojileri ve savunma sanayindeki bilgi ve gelişmeler özellikle

yaşam bilimlerinde yenilik ve uygulama alanı bulmuşlardır. Tıbbi araştırma enstitüleriyle

firmalar arasında güçlü bir işbirliği sağlanmıştır. Her üniversite ve araştırma enstitüsünün bir

araştırma yöntemi mekanizması mevcuttur. Bu mekanizma ile akademisyenlerin araştırma

için kaynak bulmasına ve bu fonların ve hibelerin yönetilmesine katkı sağlanır. Güçlü ticari

bağlantılar ile yatırımcılara ulaşılır. Buluşun piyasaya ulaştırılması ve ticaretleştirilmesi

yönünde gerekli tüm işlem ve süreçler takip edilir. Ayrıca teknoloji transferi sürecine de katkı

sağlanır.

İsrail üniversitelerinde altyapısı sağlam bir Ar-Ge laboratuvarları kurulmuştur. Ar-Ge

araştırmaları, Sanayi Bakanlığı’na bağlı bir Baş Bilim adamı Ofisi tarafından desteklenmekte

ve teşvik edilmektedir. Bu ofis akademik kuruluşlardan endüstriye bilim ve teknoloji

aktarımını teşvik etmekte, bireysel buluşlara ve başlangıç aşamasındaki şirketlere destek

vermektedir.

İsrail’de devlet tıbbi teknoloji sektörünü aktif olarak desteklemektedir. Araştırma bütçesinin

üçte biri yaşam bilimlerine ayrılmaktadır ve güçlü bir kümelenme söz konusudur. Tıbbi

teknoloji girişimcilerine lisans haklarından hisse yoluyla Ar-Ge ödenekleri sağlamakta,

bilimsel kuluçka desteği ve vergi muafiyeti gibi ilave teşvikler verilmektedir.

İsrail Sağlık Bakanlığı’na bağlı Tıbbi Cihaz Değerlendirme Birimi tarafından FDA’nın

laboratuar, hayvanlar ve klinik deneyleri ile ilgili standartlara göre üretilen cihazların

değerlendirilmesi ve denetimi yapılmaktadır. Alet ve cihazlar ABD kalitesini

garantilediğinden ürünün onaylanması ve piyasaya erişiminde çabukluk sağlanmaktadır.

1.3.2. Medikal Sanayi Sektöründe Satın Alma ve Birleşmeler

Satın alma ve birleşmeler tıbbi cihaz ve teknoloji endüstrisinde oldukça yaygındır. Birçok

gelecek nesil ve önemli teknolojiler genellikle tek ürün üreten girişim şirketleri tarafından

geliştirilmekte ve genellikle büyük firmalara satılmalardır. Böylelikle satın alan teknolojiyi

elde etmekte, satan da yatırım riski ve üretim maliyetleri ile mevzuat ve pazarlama

konusundaki deneyimsizlik risklerinden kurtulmaktadır. Tıbbi cihaz ve teknoloji şirketlerinin

kazançlarının üçte ikisi bu tarzdaki yenilik modelinden kaynaklanan geçmiş son iki yıldaki

ürün sürümünden elde edilmiştir.

28

Şekil 15:Medikal Sanayi Sektöründe Ana Birleşme ve Satın Almalar ile Aktarılan Değer

(2010, Milyon $)

Kaynak: Frost ve Sullavian, 2011.

Yüksek küresel rekabet ülkelerin ulusal karakteristikleri ile yenilikçi teknolojilerin artmasını

sağlamıştır. Çok uluslu firmalar diğer ülkenin yasal yükümlülüklerini yerine getirerek kendi

teknolojik ürünlerini tanıtmak için şirket ortaklıklarına, satın almalarına ve büyümeye

odaklanmışlardır.

Tablo 12: Türkiye’de Tıbbi Cihaz Sektöründe Bazı Birleşme ve Satın Alma İşlemleri

Alıcı Şirket Alıcının

Ülkesi Alınan Şirket Tarih

Hisse

İşlem Değeri

(Milyon, $)

Partners in Life

Sciences (PILS) İngiltere

Betasan Bant

Sanayi

Aralık

2008 %100,0 -

Alvimedica ApS Danimarka

Nemed Tibbi

Urunler Sanayi

Ve Dis Ticaret

Ltd Sti

Şubat 2008 %85,0 6,8

Kayanak: Deloitte, 2010.

Türkiye’de Ar-Ge etkinliklerinin yetersiz ve fikri mülkiyet hakları konusundaki zayıflıklara

rağmen Türkiye’de, dünya medikal sanayi sektöründe tanınmış çok uluslu şirketler ülkeye

çekilebildiği görülmektedir. Yukarıdaki Tablo’da 2008 yılında Tıbbi Cihaz Sektöründe

gerçekleşen satın almalara ilişkin bilgilere yer verilmiştir.

0

1000

2000

3000

4000

5000

Boston Scientific

Corporation - Asthmatx, Inc

Covidien - ev3 Inc

3M Company - Arizant Inc.

Medtronic, Inc - Ardian, Inc.

GE Healthcare - Clarient, Inc.

Johnson & Johnson Micrus

Endovascular Corporation

29

MEDİKAL SANAYİ

SEKTÖRÜNÜN

TÜRKİYE

EKONOMİSİNDEKİ YERİ

30

2.1 Türkiye Medikal Sanayi Sektörünün Mevcut Kapasite Kullanımı

Türkiye’deki Tıbbi Cihaz Üretimi piyasası tamamen özel yatırımcılardan oluşan bir piyasadır.

Aşağıdaki Tablo’da tıbbi ve cerrahi teçhizat ile ortopedik araçların imalatında 2009 yılının

aylık ortalama kapasite kullanım oranları verilmiştir.

Tablo 13: Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Kapasite Kullanım Oranı (2009)

Ay Ortalama Kapasite

Kullanım Oranı (%)

Kullanılan Üretim Kapasitelerine Göre İşyeri Yüzdeleri (%)

40 - 59 arası 60 - 79 arası 80 - 100 arası

1 73,5 14,2 71,5 14,3

2 77,4 10,8 47,2 42,1

3 64,4 10,4 71,7 17,9

4 69,3 10,6 71,4 17,9

5 77,6 10,6 52,7 36,6

6 76,6 8,3 53,3 38,4

7 76,2 2,4 51,6 38,4

8 64 23,3 48,8 17,2

9 78,1 4,4 54,1 41,5

10 75,5 4,6 48,1 39,8

11 76,3 2,3 50,4 39,8

12 76,7 9,8 51,2 39

Kaynak: TUİK, 2011.

Tablo’dan şirketlerin çoğunun kapasitelerini yüzde 60 ile 79 oranında kullandığı

anlaşılmaktadır. Şirketlerin tam kapasite ile çalışamamaları hammadde eksikliği, işçilerle

ilgili meseleler, maddi imkânsızlıklar ve talep yetersizliğinden kaynaklanmaktadır.

2.2 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Üretim

Üretimin tüketimi karşılama oranı % 8-10 arasında olup üretimde düşük teknoloji kapsamında

ürünler üretilmekte ve katma değer oranı düşük olmaktadır. Üretimde sektörel kümelenme;

İstanbul, İzmir, Ankara, Samsun ve Konya’da oluşmaktadır.

Son zamanlarda gerçekleşen yatırımlar ile Samsun’un özellikle cerrahi el aletleri imalatı

konusunda, Almanya-Tutlingen ve Pakistan-Sialkot kentlerinden sonra dünyanın üçüncü

cerrahi el aletleri üretim üssü olduğu bilinmektedir. Genel anlamda tıbbi cihaz imalat sanayi

firmalarının üretimleri, ulusal imalat sanayinin %0,83’ünü, istihdamın da %0,81’ini

oluşturmaktadır. Firmaların %57,39’u teknolojik yenilik yapmaksızın üretim faaliyetlerine

devam etmektedir. Serbest ithalat rejimi nedeniyle, ikinci hatta üçüncü el tıbbi cihazlar

31

kolaylıkla ithal edilmektedir. Gerek yeterli servis gerekse yeterli birikime sahip kullanıcı

altyapısı da yoktur.

Türkiye’de üretilen başlıca mallar; ameliyat masaları ve lambaları, anestezi cihazları,

jinekolojik masalar, cerrahi aspiratörler, oksijen verme cihazları, röntgen cihazları, şırıngalar,

iğneler, buhar ve kuru hava sterilizatörleri, kan alma koltukları, tıbbi gaz sistemleri, elastik

bandajlar, hasta yatakları, dişçi üniteleri, cerrahi aletler, drenaj, stent, kateter ve sondalar, taş

kırma cihazları, sedyeler, kan ve kan ürünleri, alma verme setleri, kan torbaları, ameliyat ve

muayene eldivenleri, hasta başı monitörleri, ortopedik protezler, ortopedik onarım

malzemeleri, ameliyat örtüleri ve katküt, santrifüjler, gazlı bez ve pamuk, elektrokoter,

röntgen banyo solüsyonları, ameliyat iplikleri, diş hekimliği onarım malzemeleri, tıbbi

maskeler, kan saklama dolapları, bio taşıyıcılar, defi brilatör, serum setleri ve paslanmaz çelik

ürün grubu olarak sıralanabilir.

Tablo 14: 2010-2011 Yılı Son Çeyrekte Medikal Sanayi Sektöründe Üretim ve Satış Değerleri

Araç ve Cihazlar Yıl İş Yeri

Sayısı

Üretim

Miktarı

(Adet)

Üretim

Değeri (TL)

Satış

Miktarı

(Adet)

Satış Değeri

(TL)

Şırıngalar; iğneli ya da

iğnesiz; tıbbi, cerrahi,

dişçilik veya veterinerlik

bilimlerinde kullanılanlar

2010 4 302.365.186 70.359.758 277.017.262 43.195.872

2011 4 181.894.868 23.700.352 178.117.452 23.684.579

Kaynak: TUİK.,2011.

2.2.1 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Önemli Ulusal Üreticiler

Tıbbi Cihaz Sektöründe yer alan firmalar, TİSK’e bağlı Türkiye Sağlık Endüstrisi İşverenleri

Sendikası (SEİS), yerel dernekler ve bu derneklerin oluşturduğu bir konfederasyon (Tüm

Tıbbi Cihaz Üretici ve Tedarikçi Dernekleri Federasyonu-TÜMDEF), Sağlık Gereçleri

Üreticileri ve Temsilcileri Derneği (SADER) yapısı altında örgütlenmişlerdir. Tıbbi Cihaz

Sektörü TOBB bünyesinde Türkiye Medikal Sektör Meclisi ile temsil edilmekte ve

faaliyetlerini sürdürmektedir.

Bıçakçılar

1959 yılında kurulmuştur. İstanbul’da cerrahi cihaz ve alet üretimi yapan bir merkezleri

bulunmaktadır. Şirketin 550 çalışanı bulunmaktadır. Adana, Ankara, Antalya, İzmir, Konya

ve Samsun’da satış ofisleri bulunmaktadır.

32

Çağdaş Elektronik Medikal

1981 yılında kurulmuştur. Merkezi İstanbul’da olmak üzere Ankara’da satış ofisi

bulunmaktadır. Yaklaşık 25 çalışanı bulunan şirket çok geniş bir yelpazede tıbbi cihaz ve alet

üretmektedir.

Detaysan A.Ş.

1963 yılında kurulmuştur. Hastane mobilyaları üretmektedir. İzmir’de 75 çalışanı ve 5000

metre karelik alana kurulu olan şirketin hem satış hem de üretim merkezleri bulunmaktadır.

Afrika, Asya, Avrupa ve Orta Doğu’ya ihracatta bulunmaktadır.

Sesinoks Paslanmaz Ltd.

1990 yılında kurulmuştur. Medikal sanayi sektörü için paslanmaz çelik ve yapı malzemesi

üretmektedir. İstanbul’da 15 çalışanı ve iki deposuyla ulusal bir dağıtım ağı kurarak 3 milyon

dolar yıllık ciroya ulaşmıştır.

Bahadır A.Ş.

2008 yılında kurulan firma cerrahi aletler imalatı üzerine faaliyet göstermektedir.

Şekil 16: Medikal Sanayi Sektöründe Bulunan Üreticilerin İllere Göre Dağılımı (2009)

Kayanak: TOBB, 2009.

33

Sağlık Bakanlığı, 2009 verilerine göre Medikal Sanayi Sektöründe üretim yapılan bölge ve

illere bakıldığında üretimin İstanbul ve çevresinde yoğunlaştığı görülmektedir. Üretimde

İstanbul’u Ankara ve İzmir takip etmektedir. Bursa Eskişehir, Gaziantep, Kayseri, Denizli ve

Kocaeli gibi sanayi kentlerinin yanı sıra Samsun tıbbi cihaz sektöründe özellikle cerrahi

aletler alanında ilerlemiştir.

34

2.3 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Dış Ticaret

Türkiye’nin medikal sanayi sektöründe ihracat yaptığı ülkelerin başında Almanya,

Azerbaycan, Fransa, Irak ve İtalya; ithalatta ise Amerika, Almanya, Çin, Japonya, İtalya ve

Avrupa ülkeleri gelmektedir. 2011 yılı ihracatı %37,5’luk bir artış göstermiştir. 2011 yılında

daha önce hiç ihracat yapılmayan Somali’de en fazla ihracat yapılan ülkeler sıralamasına

girmiştir. Ayrıca en çok ithalat gerçekleştiren 22. ülke olarak Türkiye’nin tedarikçileri arasına

İrlanda da onuncu sırada girmiştir. Türkiye’nin tıbbi cihazların ihracında büyüme oranı

geçmiş yıllara bakıldığında hızla artmıştır.

2009 yılında küresel ekonomik krizin etkisiyle dünya genelinde sert bir düşüş yaşanmasına

rağmen dış ticaret eğilimlerine bakıldığında Türkiye’nin küresel ekonomik krizden diğer

ülkeler kadar olumsuz etkilenmediği görülmektedir.

2.3.1 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe İhracat

Medikal sanayi sektöründe 2009 yılında ihracat başta Almanya (%12,5) olmak üzere

Azerbaycan (%10), Fransa (%7,4), Irak (%4,1), İtalya (%4,1) ülkelerine yapılmakta olup

toplamda yaklaşık 161,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Avrupa’ya (%44,3) ise 71,3

milyon $ ihracat gerçekleştirilmektedir.

Tablo 15: Türkiye Medikal Sanayi Ürünleri İhracatı (2009, Bin $)

Almanya Azerbeycan Fransa Irak İtalya Avrupa

(E-27)

Sarf Malzemeleri 2.694 5.695 832 2.874 3.311 15.810

Tanı ve Görüntüleme 1.822 1.091 2.066 378 292 7.236

Dişçilik Ürünleri 6.871 373 6.175 101 397 17.360

Ortapedi ve Protez

5.163Ürünleri 1.962 1.091 965 157 451 8.264

Tedavi Edici Cihazlar 1.683 1.638 263 568 510 4.818

Diğer 5.163 6.176 1.630 2.585 1.605 17.816

Toplam 20.195 16.064 11.931 6.663 6.566 71.304

Kaynak: Espicom, 2011.

Sarf malzemeleri, teşhis ve görüntüleme cihazları ile tedavi ürünleri araçları 2009 yılındaki

küresel ekonomik krizden etkilenmezken dişçilik araç ve cihazlarının ihracatında %4,8

oranında düşüş yaşanmıştır.

35

Şekil 17: Türkiye Medikal Sanayi Ürünleri İhracat Trendi (Bin $)

2.3.2 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe İthalat

1997’den bu yana sürekli artış gösteren ithalat küresel krizin etkisiyle 2009 yılında 1.783,7

milyon dolardan 1.454,4 dolara %18,5 oranında gerilemiştir. Medikal sanayi sektöründe ABD

(% 25,1) Türkiye için 365.4 milyon dolar ile lider tedarikçidir. 2009 yılında ortopedik ve

protez ürünlerinin %35,6’sı Amerika’dan sağlanmıştır. Diğer cihaz ve alet ithal edilen

devletler Almanya (%19,9), Çin (%8,0), Japonya (%5,8) ve İtalya (%5,1)’dır. Avrupa

(%43,9)’dan yapılan ithalat tutarı ise 638,6 milyon $’dır.

Tablo 16: Türkiye Medikal Sanayi Ürünleri İthalatı (2009, Bin $)

ABD Almanya Çin Japonya İtalya AB (E-27)

Sarf Malzemeleri 41.586 15.662 28.435 9.290 6.327 75.529

Tanı ve Görüntüleme 105.983 93.231 30.198 39.491 18.304 171.799

Dişçilik Ürünleri 10.047 15.242 3.635 6.086 9.113 36.975

Ortapedi ve Protez Ürünleri 86.098 29.140 4.186 355 10.875 102.197

Tedavi Edici Cihazlar 24.973 25.506 21.086 399 6.029 62.895

Diğer 96.739 110.393 29.275 28.706 22.916 189.254

Toplam 365.426 289.174 116.815 84.327 73.564 638.649

Kaynak: Espicom, 2011.

Diğer tedarikçiler arasında Güney Kore (%2,1), Meksika (%2,0), Hollanda (%1,9), Tayland

(1,5), Serbest bölgeler (%0,9) ve İsrail (%0,7) bulunmaktadır. Türkiye en fazla ihracatı teşhis

ve görüntüleme teknolojilerinde göstermektedir. 2009 yılında toplam ihracat 1.4 milyon $

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

180.000

2005

2006

2007

2008

2009

36

olarak gerçekleşmiştir. Teşhis ve görüntüleme cihazlarının toplam ihracat içindeki değeri

%25’dir. 2009 yılında meydana gelen küresel ekonomik krizi Türkiye ihracatını da olumsuz

etkilemiştir. 2008 yılına kadar bir büyüme trendi yakalayan medikal sanayi ihracatı 2009

yılında %22 oranında azalmıştır.

Medikal Sanayi Sektöründe sarf malzemeleri pazarına bakıldığında 2011 yılında 331.3 milyon

$ katma değer yaratılmıştır. Kişi başına ise 4,5$ katma değer üretilmektedir. Sarf malzemeleri

toplam pazarın %16,9’unu oluşturmaktadır. Yara bakım ürünlerinin %45’i Amerika, Çin ve

Tayland’dan ithal edilmektedir. Tek kullanımlık sarf malzemeleri (kan gruplama, ameliyat

eldivenleri, vb.) gibi ürünlerde %89 oranında İsveç, Malezya ve İrlanda’dan ithal

edilmektedir. Teşhis ve görüntüleme cihazları pazarında toplam 447,6 milyon $ değer

üretilirken kişi başına yaratılan katma değer 6 $’dır. Teşhis ve görüntüleme cihazları pazarı

toplam pazarın %94’ünü oluşturmaktadır. X ray ve radyo terapi gibi cihazların çoğunluğu

Amerika’dan ithal edilmektedir. Görüntüleme aletleri ve parçaları ise Japonya, Almanya ve

Belçika’dan ithal edilmektedir. 125.1 milyon $’lık katma değer yaratılan dişçilikle ilgili alet

ve cihaz pazarında X ray cihazları, dişçi sandalyesi vb. araçların %80’i İtalya’dan X ray

aletlerinin ise çoğunlukla Japonya’dan ithal edilmektedir. Dişçilik aletlerin %64’ü ise

Almanya ve Amerika’dan ithal edilmektedir. 2011 yılında ortopedi ürünleri pazarında kişi

başına yaratılan 4.3$’lık katma değerin toplamı 319.1 milyon $’dır.

Ortopedi ürünleri toplam pazarın %16,3’ünü oluşturmaktadır. Ortopedi uygulamalarının

%81’i ithal ürünlerle gerçekleştirilmektedir. Mekanik ve mekanik olmayan tedavi edici vb.

malzemeler piyasasında 2011 yılında 200,6$’lık katma değer yaratılmaktadır. Kişi başına

düşen katma değer 2,7 $’dır. Tedavi edici cihazlar toplam pazarın %10’2’lik kısmını

oluşturmaktadır. Mekanik olmayan terapi araçlarının %85’i ithal edilirken Mekanik olan

terapi araçları ise büyük oranda Çin’den ithal edilmektedir.

37

Şekil 18: Türkiye Medikal Sanayi Ürünleri İthalat Trendi (Bin$)

2.4 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Pazar

Türkiye tıbbi cihaz pazarı kademeli olarak büyümekte olup dünyadaki ilk 30 pazar arasında

yer almaktadır. 2011 yılında toplam pazar payı 1.959,9 milyon $ şeklinde gerçekleşmiştir.

Toplam sağlık harcamalarının %3,8’inden oluşmakta olup GSYH içindeki payı %0,3’tür.

Toplam dünya pazar payı içindeki oranı 0,8’tir. Dışa bağımlılığı %85 olan sektörün büyüme

oranı %7,4’tür. 2009 yılında ticaret dengesinin eksiye döndüğü sektörde borç 1.293,4 milyon

dolar olarak gerçekleşmiştir.

Tablo 17: Türkiye’de Medikal Sanayi Sektörünün Kategorilere Göre Görünümü

Toplam Yaratılan Katma

Değer (Milyon $)

Yaratılan Katma Değerdeki

Payı (%)

Kişi Başı Yaratılan

Katma Değer ($)

2011 2016 2011 2016 2011 2016

Sarf Malzemeleri 331.2 489.5 16,9 17,5 4,5 6,3

Teşhis ve Görüntü Cihazları 447.6 637.1 22,8 22,8 6,0 8,2

Dişçiliğe İlişkin Alet ve

Cihazlar 125.1 195.3 6,4 7,0 1,7 2,5

Ortopedi ve Protez Cihazları 319.1 484.2 16,3 17,3 4,3 6,3

Tedavi Edici Cihazlar 200.6 296.3 10,2 10,6 2,7 3,8

Diğer 536,3 696,4 27,4 24,9 8,8 9,0

Toplam 1.959,9 2.798,7 100 100 26,5 36,2

Kaynak: Espicom, 2011.

0 200.000 400.000 600.000 800.000

1.000.000 1.200.000 1.400.000 1.600.000 1.800.000 2.000.000

2005

2006

2007

2008

2009

38

2010 yılında ülkemizde tıbbi cihaz, ekipman ve sarf malzeme pazarı 2,1 milyar $’dır.

Sektörün ithalata bağımlılık oranı hala % 85 düzeyindedir. Katma değer zinciri içinde önemli

bir pay yurtdışında kalmaktadır. Yerli üretimde genel olarak katma değeri düşük ürünler imal

edilmektedir. 2006’dan bu yana hızla yükselişe geçen sektör 2009’da %18,4’lük sert bir düşüş

göstermiştir. 2010’da tekrar canlanmaya başlayan sektörde %12,2’lik bir büyüme

gerçekleşmiştir. 2016 yılında pazarın 2.7 milyon $’a çıkması ve büyüme oranının da 4,7

olması beklenmektedir.

2.5 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe İstihdam

Tıbbi Cihaz üretiminde istihdam 20 bin kişi dolayındadır. TOBB 2008 sanayi veri tabanına

kayıtlı yaklaşık 540 adet yerli üretici bulunmaktadır. Bu sayı 2009 yılında 700’e çıkmıştır. Bu

firmaların tamamı Sağlık Bakanlığınca yayınlanan Tıbbi Cihaz Yönetmelikleri kapsamında

bulunan ürünlerin imalatını yapmaktadır. Bu üreticilerin TOBB sanayi veri tabanındaki

dağılımları ve sağladıkları istihdam sayıları Tablo’da verilmiştir.

Tablo 18: Türkiye’de Tıbbi Cihaz Üreticileri ve Yarattıkları İstihdam

Üretim Konusu Üretici Firma Sayısı Çalışan Sayısı

Sağlık Araçları (Ameliyat Masaları, Anestesi Cihazları, Tıbbi Monitörler,

Sterilizasyon Cihazları, X-Ray Cihazları, Cerrahi El Aletleri, vb.) 366 13.016

Laboratuvar Reaktifleri, Kitler, Çözeltiler 30 -

Sağlık Amaçlı Malzemeler (Ortopedik İmplantlar, Protezler, Cerrahi

İplikler, Tıbbi Tekstil, Gazlı Bez, Pamuk, Bandaj, Tıbbi Plaster, vb.) 122 4.045

Tekerlekli Sandalyeler, Motorlu ve Motorsuz Özürlü Araçları, Sedyeler 9 -

Optik Gözlük Camı 13 451

TOPLAM 540 17.512

Kaynak: TOBB, 2008.

Tıbbi Cihaz Üreticileri, üretim miktarı ve çalışan sayısına bakılmaksızın Kapasite Raporu

bulunan firmaların tamamını göstermektedir. Çalışan başına yaratılan katma değer

bakımından Tıbbi ve Cerrahi Teçhizat ile Ortopedik Araçların İmalatı diğer İmalat Sanayi

Sektörleri arasında 10. sırada yer almaktadır.

39

Tablo 19: Türkiye’de Medikal Sanayi Sektörünün Diğer İmalat Sektörleri Arasındaki Yeri

İktisadi Faaliyet Kolları Çalışan Başına Yaratılan Katma Değer

Rafine Petrol Ürünleri ve Nükleer Yakıt İmalatı 117.758,86

Büro Makineleri ve Bilgisayar İmalatı 90.437,40

Radyo, Televizyon Haberleşme Cihazı İmalatı 65.654,90

Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 57.742,69

Ana Metal Sanayi 47.17446

Tütün Ürünleri İmalatı 44.332,60

Ölçme Kontrol ve Test Amaçlı Alet ve Cihaz İmalatı

(Sanayide Kullanılanlar Hariç) 43.882,69

Kağıt Hamuru, Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı 30.976,65

Mineral Ürünlerin İmalatı 24.005,63

Cerrahi ve Ortopedik Araçların İmalatı 23.893,78

Plastik ve Kauçuk Ürünleri İmalatı 22.768,77

Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı 22.768,77

Tekstil Ürünleri İmalatı 16.683,99

Ağaç ve Ağaç mantarı Ürünleri İmalatı

(mobilya hariç) 13.134,27

Makine ve Teçhizatı hariç;

Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı 11.926,83

Kaynak: Milli Prodüktivite Merkezi, 2011.

Çalışan başına yaratılan katma değer bakımından Tıbbi ve Cerrahi Teçhizat ile Ortopedik

Araçların İmalatı diğer imalat sanayi sektörleri arasında 10. Sırada yer almaktadır.

2.6 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Yatırımlar

Tıbbi cihazlar konusunda öne çıkan ve ABD dışında bu sektöre en çok yatırım çeken ülke

İsrail’dir. İsrail’de yaklaşık 300 firma faaliyet göstermekte ve sektör ülkenin yaşam bilimleri

sektörünün %54’ünü oluşturmaktadır. İsrail’de 1990’lı yıllardan başlayarak ileri teknoloji

alanlarında girişimcilere devlet fonları ve sermaye desteği sağlanmıştır. Risk sermayesi ve

halka arz yoluyla desteklenen firmalar özellikle ABD’nin büyük ve uluslararası firmalarını

ülkeye çekmeye başlamıştır. Şirketler ve girişimciler arasında ulusal ve uluslararası düzeyde

güçlü bir işbirliği ve teknoloji transfer merkezleri kurulmuştur. İsrail Yatırım Merkezi vergi

teşvikleri ve hibeleri ile şirketlere destek vermektedir.

40

Türkiye’de ise TTGV girişim sermayesine yönelik ön kuluçka ve sermaye öncesi çekirdek

finansmanına odaklanarak, yeni bir oluşumun hazırlıklarını yapmaktadır. TTGV’nin Ankara

Ofisi içinde Kıvılcım R2B Ön Kuluçka Merkezi kurmayı amaçlamaktadır. Böylece üniversite

araştırmalarının ticarileştirilmesi gayretlerine yeni bir bakış açısı ve hareketlilik

getirilebilecektir.

Bunun yanında TTGV 2007 yılında Teknoloji Yatırım şirketini kurarak başlangıç sermayesi

yatırımları yapılmasını sağlamıştır. Şirketin yatırımları arasında Tıbbi Cihazlar Sektörüne

yönelik olarak sağlık çalışanların enfeksiyon risklerini azaltmak için güvenli medikal araçlar

tasarlayan Asset Medikal bulunmaktadır.

Türkiye çok uluslu şirketler için oldukça önemi bir yatırım ülkesidir. Çok uluslu şirketler

yerel ajansları ya da dağıtıcıları ile Türkiye’ye ürünlerini satmaktadırlar. Johnson ve Johson

İstanbul’da temsilciliği bulunan medikal sanayi sektörünün en büyük oyuncularındandır.

Fresenius,Philips, Boston Scientific, Covidien, Smith and Nephew ve Striker gibi şirketlerin

Türkiye’de bayilikleri ve satış noktaları olmalarına rağmen üretim merkezleri yoktur. Bu

çokuluslu şirketler ithalata yönelik faaliyetler göstermektedirler. Fresenius ve Siemens’in ise

Türkiye’de üretim alanları bulunmaktadır.

Son yıllarda Siemens, Philips ve GE Healthcare üniversitelerle kurdukları işbirlikleri ile

araştırma yatırımlarına yönelmişlerdir. Orta Asya, Orta Doğu, Afrika, Rusya ve serbest

alanların pazarlarına yönelik ihracat odaklı bir uluslararası ofisi bulunan General Electric

2009 Haziran’ında Ankara’da yeni bir medikal üretim merkezi açmak için yatırım yapacağını

duyurmuştur.

Son yıllarda Ankara, İzmir, İstanbul ve Samsun’da medikal sanayi kümelenmelerine

yönelmişlerdir. Ankara’da OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi, İstanbul Çatalca Sağlık

Vadisi (Çatalca Sağlık Bilim ve Çözümleri Serbest Bölgesi), İzmir’de İNOVİZ – Sağlık için

İzmir – Samsun’da MEDİKÜM Medikal Sanayi Kümelenmesi adıyla kurulan bu

kümelenmelerr sanayi-üniversite işbirliğinin, firma üretim performanslarının arttırılmasını,

yenilikçi ürünlerin ticaretleştirilmesinin desteklenmesini hedeflemektedir. Hacettepe

Üniversitesi ve Hacettepe Teknokent öncülüğünde sağlık sektöründe yer alan sivil toplum

kuruluşları, işçi ve iş veren sendikaları ve firmaların desteği ile çalışmalarına başlayan

Medikal Sanayi Platformu (MEDİPLAT) tıbbi cihaz ve teknoloji sektörünü de içine alacak

şekilde Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini planlamayı ve etkinleştirmeyi hedeflemektedir. Bu

41

kümelenmelerin ortak amacı sağlık sektörünün ihtiyaçlarının karşılanmasında yerli üretimin

payını arttırmaktır.

İstanbul Çatalca Sağlık Vadisi özellikle biyomedikal Ar-Ge yatırımları alanına

odaklanmaktadır. Alvimedika, Eylül 2009’da 21 milyon dolarlık yatırımla kurduğu tesiste

imal ettiği imal ettiği yenilikçi ürünlerle dünya pazarında yer edinmiştir.

2.7 Türkiye’de Medikal Sanayi Sektöründe Teknoloji ve Ar- Ge

Türkiye’de Tıbbi kullanıma uygun hammadde üretim teknolojisi (plastikler, polimerler)

konusu dışında ülkemizdeki mevcut teknolojiler plastik ağırlıklı tıbbi sarf malzemelerini

üretebilmek için yeterlidir. Kalıpçılık konusu çok gelişmiştir. Elektronik montaj alanlarında

üretim yapan birçok firma vardır. Hidrolik, pnömatik devre elemanları ve dişli aksamları yerli

firmalarca üretilmektedir. Hem plastik enjeksiyon hem de şişirme makineler yerli firmalarca

üretilmekte ve ihraç edilmektedir. Bir kısım ortopedi protezleri üretilmektedir. Birçok tıbbi

cihazın çalışma prensipleri ve üretim teknikleri iyi bilinmektedir. Motor üreten firmalar

bulunmakta olup, bunlar stepper motor üretebilecek kapasiteye sahiplerdir. Birkaç

üniversitede çeşitli sensörler üretilmektedir. Biyoteknolojik yatırımların maliyetleri düşüktür.

Biyoteknolojik ürünlerin pazarı gittikçe büyümektedir.

Buna karşın sensör teknolojisi alanında ülkemizde hiçbir yatırım bulunmamaktadır.

Biyoteknoloji alanında eğitimli personel yetersizdir. Display, çelik örgü, tel ve ince boru

çekme biyo uyumlu malzeme ve kompozit malzemeler teknolojilerinde araştırma

çalışmalarına gerekli önem verilmemektedir. Hizmet içi eğitimin dünya standartlarının altında

olması nedeniyle hekimler biyoteknolojik tetkiklere ve ürünlere yeterli önemi

vermemektedirler. Kalıpçılığa uygun kaliteli çelik ithal edilmemektedir. Tıbbi kullanıma

uygun plastik hammaddelerin tamamı ithalat yoluyla karşılanmaktadır.

Dünya genelinde faaliyet gösteren firmalar, tıbbi cihaz ve malzeme alanında yıllık işletme

gelirlerinin %8’ini Ar-Ge’ye ayırmakta iken Türkiye’deki firmalarda bu oran %0,8

civarındadır. Sürekli ithalat içinde olmak, ülkeyi bilim ve teknoloji geliştirmekten alıkoyarak

bağımlı bir pazar hâlinde tutmakta, sektörler arası birlik kurulamamakta, bilim-sanayi işbirliği

gerçekleşememektedir. Ar-Ge yerine ithalat yoluyla edinme hem pahalılığa hem de teknolojik

geriliğe yol açabilmektedir. Cihazların işletme materyali, malzemeleri ve yedek parçaları

stratejik değerdedir.

42

Önümüzdeki 20 yıllık periyot içinde bilgi ve iletişim teknolojileri, genetik ve moleküler

biyoloji, biyoteknoloji, nanoteknoloji, malzeme teknolojisi ve kompozit malzemeler

alanlarında yaşanacak gelişmeler Tıbbi Cihazlar sektöründe de ürün çeşitliliği ve teknolojik

ilerlemeler yaşatacağı öngörülebilir. İnfüzyon pompası setleri, enteral beslenme setleri, i.v.

setler, iğneler, endovasküler greftler, kateterler, ekstrakorporeal ‘tubing’ setler, hemodiyaliz

setleri, aferezis setleri, ameliyathane ve yoğun bakımda kullanılan çeşitli plastik hortum ve

komponentlerden meydana gelen setler ve benzeri sarf malzemelerinin önümüzdeki yıllarda

tamamen yerli hammadde ve yan sanayi ürünlerinin kullanılarak üretilecektir. Sarf

malzemelerinin hemen tümünün ülkemizde tasarlanması ve üretilmesi olanaklıdır. Sarf

malzemeleri üretimi, yurt dışına bağımlılığı ortadan kaldıracaktır.

Şekil 19: Önümüzdeki Dönemde İlerleme Sağlayacak Teknolojiler

Kaynak: TOBB, 2008.

Hammadde Üretim Teknolojisi

Optik ve Mercek Teknolojisi

Robotik

Uzaktan Programlama Yazılımları ve

Donanımı

Biyo-Uyumlu Malzeme Teknolojisi

Mikro-Kamera Sistemleri

43

2.8 Türkiye Medikal Sanayi Sektöründe Mevcut Teşvik Tedbirleri Değerlendirilmesi ve

Bölgesel Teşvikler

Medikal Cihazlar ve Aletler sektörüne özel destek ve teşvik söz konusu değildir. Tüm

firmalara hitabeden destek ve teşviklerden faydalanılır. Medikal Sanayi Sektörü Sanayi

Teknoloji Bakanlığı, rekabetçiliğin geliştirilmesi, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfının

başlangıç aşamasında sermaye desteği ve ürün ticaretleştirmesi, TUBİTAK, KOSGEB,

SANTEZ ve Kalkınma Ajanslarının Ar-Ge ile kamu ve özel sektöre yönelik proje

desteklerinden yararlanılabilir.

Sektörel yatırımların yanı sıra ihracatı artırmak amacıyla yatırım ve teşvik sisteminde sık sık

iyileştirmeye gidilmektedir. Sürekli değişen yatırım ortamında yerli ve yabancı yatırımcıların

medikal sanayi sektöründe yararlanabilecekleri teşvikler ve desteklerin yanı sıra

karşılaşabilecekleri zorluklar değerlendirilmiştir.

Medikal Sanayi Sektörü tüm Türkiye’de kayıt dışı işlem yapmayan tek sektördür. Fakat

sektörün ilerisini öngörebilecek vizyonu bulunmamaktadır. 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve

bağlı kuruluşlarının teşkilat ve görevleri hakkında KHK’nin sektöre olan etkileri hala

belirsizliğini koruması firmaların yatırımlarını bekletmelerine yol açmaktadır. Tıp alanındaki

Ar-Ge çalışmalarıyla sektörleri yan yana getirecek mekânsal sıkıntılar mevcuttur. Medikal

Sanayi Alanındaki diğer sorunlar ise teknolojik ve sektörel, hukuki ve uluslararası

düzenlemelerden kaynaklanmaktadır.

2.8.1 Genel Yatırım Teşvik Rejimi

Katma değer vergisi uygulamasında tıbbi cihaz üreticileri hammadde alırken yüzde 18 KDV

ödemektedir ama tıbbi cihaz üretip satarken yüzde 8 KDV tahsil etmektedir. Bu durum

firmaların sermayesinin büyük bir bölümünü KDV’ye ayırmasına neden olmaktadır.

14.07.2009 Tarih ve 2009/15199 Sayılı Bakanlar Kurulu’nun Yatırımlarda Devlet Yardımları

Hakkında Kararı ile yeni bir teşvik sistemi ortaya konmuştur. Yeni sistem ile birlikte;

Kimya, Petrol, Enerji, Otomotiv, Ulaştırma, Taşımacılık, Elektronik, Tıbbi Cihaz, İlaç,

Havacılık, Makine, Madencilik olmak üzere on iki sektörde yapılacak büyük yatırım projeleri

için (1) gümrük muafiyeti ve KDV istisnası, (2) kurumlar vergisi indirim (Kurumlar Vergisi

Kanunu’nun 32/A maddesinde belirtilen yatırım tutarı ve oranına göre belirlenen indirimli

oran uygulaması), (3) sigorta primi işveren hissesi desteği, (4) yatırım yeri tahsisi ve (5)

44

asgarî sabit yatırım tutarının üzerindeki tüm yatırımlar için, bölgesel ve sektörel ayrım

yapılmaksızın gümrük vergisi muafiyeti ile katma değer vergisi (KDV) istisnası

öngörülmektedir.

Medikal Sanayi Sektöründe KDV uygulaması ile herhangi bir zarara uğramadan ticaret

yapabilme yöntemleri geliştirilmelidir. Böylece yerli üretim özendirilmekle birlikte

teknolojinin de geliştirilmesi sağlanabilir. Örneğin, kamunun büyük satın alma gücü

kullanılarak ucuz satın almanın yanında teknoloji transfer etme ile teknoloji geliştirme ve Ar-

Ge faaliyetleri yapılabilir. Bunun yanında Savunma Sanayindeki ofset uygulamaları Tıbbi

Cihaz Sektöründe de kullanılarak yerli üretim desteklenebilir. Bu uygulama ile Türk Silahlı

Kuvvetleri ihtiyaçlarının yüzde 52’sini yerli üretimle karşılayabilir hale gelmiştir.

Kalitesiz ürünlerin ülkemize girmesinin ve kullanımının engellenmesi, maliyetlerin azalması,

katma değerin getirisinin ülkemizde kalmasını sağlayabilmek için toplu alımlardan

vazgeçilmeli bunun yerine yerinde alımlar yapılmalı, kamu ve özel sektör iş birliği artırılmalı,

kaliteli ve aynı zamanda yerli üretiminde önü açılmalıdır. Bunlara ek olarak etkin denetim

mekanizmaları da güçlendirilmelidir.

2.8.2 Büyük Ölçekli Yatırımlara Yönelik Teşvikler

31.12.2011 tarihinden önce başlayan yatırımlar için %2-10 oranlarında kurumlar vergisi;

31.12.2011 tarihinden önce başlayan yatırımlar için ise işverenlere 7 yıla varan SGK primi

desteği, tıbbi ve optik aletlerde asgari 50 milyon TL tutarındaki yatırımlara yönelik destekler

ile devlet arazisi tahsisi teşvikleri mevcuttur. Ayrıca tıbbi aletler hassas optik aletler alanında

yapılacak 50 milyon liranın üzerindeki yatırımlarda büyük yatırımlar kapsamına alınmıştır.

45

2.8.3 Bölgesel ve Sektörel Teşvikler

Teşvik tedbirleri olarak tıbbi cihaz yatırımları öncelikli yatırımlar kapsamında

değerlendirilmeli ve desteklenmelidir. Öncelikli bölge kalkınma kapsamında yapılan yatırım

teşvikleri farklılığı medikal sanayi sektörü içinde yaratılmalı ve yatırım nereye yapılırsa

yapılsın medikal sanayi bölgesine yapılan yatırımlar öncelikli bölge yatırım teşvikleri

kapsamında değerlendirilmelidir

TURQUALITY® ve Marka Desteği kapsamında henüz tıbbi cihaz firması bulunmamasına

rağmen medikal sanayi sektöründeki firmalar da bu kapsama girmektedir. TURQUALITY®

programı 5 yıl süreyle yüzde 50 oranında marka patent, tescil, marka tanıtım, kira gibi

alanlardaki harcamaları desteklemektedir. Marka Programı ise, harcamaların 4 yıl süreyle

yüzde 50’si karşılar. TURQUALITY® programında 77 firma, 88 marka, Marka programında

ise 33 firma, 36 marka bulunmakta ve 185 firmada müracaat etmiş durumdadır. Yurt dışında

mağaza, ofis, depo, showroom ve franchise mağaza örgütlenmesi olduğunda da destek

kapsamına girmektedir.

2.8.4 Araştırma ve Geliştirme Destekleri

Medikal sanayi sektörüne en büyük teşvik belki de bütün bakanlıkların kendi alanlarıyla ilgili

bütçelerinde bir Ar-Ge payı ayırması olacaktır. Medikal sanayi sektörü sağlık sektörüne

sağladığı girdiden dolayı bu paydan öncelikli olarak yararlandırılmalıdır. Bunun yanında diğer

sektörlerdeki yenilik anlamındaki ilerlemelerin olumlu etkileri Medikal Sanayi Sektörüne

katlanarak yansıyacaktır.

2.8.4.1 Ar-Ge Kanunu

Medikal Sanayi Alanındaki sorunlar genellikle teknolojik, sektörel, hukuki ve uluslararası

düzenlemelerden kaynaklanmaktadır. Türkiye’deki Ar-Ge Kanunu, bir Ar-Ge merkezinde en

az 50 personel istihdam edilmesi koşuluyla Türkiye’deki Ar-Ge yatırım projelerine özel

teşvikler sağlamaktadır. 5746 sayılı bu Ar-Ge Kanunu, yeni girişimlere olanak sağlamaktan

uzak ve gerçek hayatla ilgisi olmayan bir kanun durumundadır. Bu kanunla getirilen, 50

araştırmacı personel şartını, yerli firmalar kesinlikle karşılayamayacaktır. Bu kanun yeni

kurulacak hiç bir işletmeye şans tanımamasının yanında orta ve küçük ölçekli şirketlere de

teşvik sunmamaktadır. Bu yüzden en az şartı kaldırılmalıdır.

46

Mevzuattaki değişikliklerle birlikte yerli ürünlerin geliştirilmesine yönelik olarak, kamuda

çalışan doktorların, yerli üretici firmalara Ar-Ge desteği sağlayarak ürün geliştirilmesine

katkıda bulunması sağlanacaktır. Yerli firmalara ürün desteği sağlamak amacıyla 209 sayılı

kanunda değişiklik yapılmıştır.

2.8.4.2 Kamu İhale Mevzuatında Düzenlemeler

Kamu İhale Kurumu istatistiklerine göre 2010 yılındaki ihale sayısı 120 bin 451’dir. Bu

ihalelerin 87 bin 976’sı kanunda belirtilen ihale usulleri kapsamında gerçekleştirilirken, 32

bin 475’i istisna kapsamında gerçekleştirilmiştir. Kamu İhale Bülteninde yayımlanan ilan

sayısı ise 68 bin 766’dir.

Türkiye’de kamu alımları ihalelerde imzalanan sözleşme sayısı toplamı 156.903 olurken,

sözleşme bedeli toplamı 63 milyar TL’dir. Bu tutarın 54milyar TL’si Kanunda belirtilen ihale

usulleri kapsamında yapılan alımlara ait olurken, 9 milyar TL’si ise istisna kapsamında

gerçekleştirilen alımlardır. Doğrudan temin yöntemi ile yıllık alımların miktarı ise 6 milyara

yakın bir tutardır. 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelerin adet olarak yüzde 44.15’i

mal alımı, yüzde 36.36’sı hizmet alımı, yüzde 19.48’i yapım işlerine aittir.

2010 yılında toplam kamu alımı harcamalarının yüzde 26.46’sı mal alımı için, yüzde 39.07’si

hizmet alımı için, yüzde 34.47’si yapım işleri için yapılmıştır. Mal alımı toplam tutarı 14

milyar TL, hizmet alımı toplam tutarı 21 milyar TL, yapım işleri toplam tutarı 18 milyar

TL’dir. 2010 yılında Kuruma yapılan itirazen şikayet başvurularının sayısı toplam 4 bin 281

olurken, şikayetçi sayısı 3.052’dir. Son 3 yıldır tıbbi cihaz mal alımlarında gelen şikayet,

teknik şartnamenin belli bir marka ve modeli esas alınarak hazırlanması iddiası ve üzerine

kalan ihalenin teknik şartnameyi karşılayamaması veya teknik şartnamenin karşılanmasına

rağmen ihalede değerlendirme dışı bırakılmaktır.

1 Ocak 2011 ile 30 Eylül 2011 tarihleri arasında bin 151 idare tarafından “Tıbbi Cihaz, İlaç ve

Kişisel Bakamı ürünlerine” ilişkin olarak 5 bin 594 ihale gerçekleştirilmiştir. Bu ihalelerden

25 bin sözleşme imzalanmıştır. Bu ihaleler çerçevesinde imzalanan sözleşme sayısı 25 bin

381 olup sözleşme tutarı ise 2 milyar TL’dir. Tıbbi cihaz alımlarında fiyat avantajı tanınan

ihale sayısı 1 Ocak 2011 ile 30 Eylül 2011 tarihleri arasında gerçekleştirilen tıbbi cihaz alımı

ihalesinin sadece 35’inde yerli malı teklif eden yerli istekli lehine fiyat avantajı uygulanmıştır.

47

Yerli istekli ve yerli malı teklif eden istekli lehine fiyat avantajına ilişkin yasal düzenleme,

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 63. maddesinde yer almaktadır. 4734 sayılı Kanunun 63.

maddesinde, 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanun ile değişiklik yapılmıştır. Yapılan

değişikle eşik değerin altındaki mal alımı ihalelerinde de yerli malı teklif eden istekliler lehine

fiyat avantajı tanınmasına imkan verilmiştir. Yerli malı ve yerli malı teklif eden istekliler

lehine fiyat avantajı konusunda ayrıntılı açıklama, Kamu İhale Genel Tebliğinin 6.2.

maddesinde yer almaktadır.

Bakanlık ve bağlı kuruluşları, sağlık h