INTERPRETACJA MATERIAŁÓW WIZUALNYCH

Kultura wizualna – wizualność w kulturze Kultura – klucz do zrozumienia procesów społecznych,

społecznych tożsamości, zmiany społecznej i konfliktu.

Kultura jest procesem nadawania i odbierania znaczeń.

Reprezentacje – tworzone znaczenia.

Widok a wizualność

Rozumienie

Kultura wizualnaSposoby, dzięki którym to, co wizualne staje się częścią

życia społecznego.

Kultura wizualna. Symulakrum

Nie można rozróżnić tego, co rzeczywiste i nierzeczywiste.

Wizerunki oderwały się od rzeczywistości.Żyjemy w świecie zdominowanym przez

symulacje albo symulakry. (Jean Baudrillard 2005). One zastąpiły rzeczywistość.

Kultura wizualna Zrozumieć konkretną wizualizację oznacza zbadać jej

pochodzenie oraz jej działanie społeczne.

Plakat wyborczy Partii Konserwatywnej z 1983 r.

Kultura wizualna Konieczność refleksji nad sposobem przedstawiania

konkretnych wizji takich kategorii społecznych jak klasa, płeć, rasa, seksualność, sprawność fizyczna i tak dalej.

Sposoby widzenia „Nigdy nie spoglądamy wyłącznie na jedną rzecz. Zawsze

patrzymy na związek między rzeczami a nami samymi”. John Berger, Sposoby widzenia

Jacopo Tintoretto „Zuzanna i starcy”

Sposoby widzenia Obraz może oddziaływać wizualnie i wywoływać

specyficzne dla siebie skutki,

Oddziaływanie to, dzięki uruchamianym przez obraz sposobom widzenia, ma kluczowe znaczenie dla wytwarzania i odtwarzania wizji różnicy społecznej,

Zawsze przeplata się ono ze społecznym kontekstem patrzenia oraz różnymi typami wizualności, które widzowie wnoszą do procesu patrzenia na obraz.

Krytyczna metodologia badań nad wizualnością

Uważne podejście do obrazu,rozważanie uwarunkowań

społecznych i oddziaływania obiektów wizualnych,

branie pod uwagę sposobu patrzenia na obrazy.

Narzędzia metodologiczne

Modalności obszarów

Robert Doisneau„An Oblique Look”

1948

Obszar wytwarzania

Technologia użyta przy wytwarzaniu obrazu determinuje jego formę, znaczenie i sposób oddziaływania,

gatunek,praktyki społeczne, teoria autorska.

Obszar obrazu

Fotografia jako towar,organizacja przestrzenna spojrzeń,sposoby przedstawiania rasy, płci,

klasy społecznej.

Obszar odbioru

Znaczenia podlegają renegocjacji,miejsce odbioru,społeczna tożsamość patrzących,dystrybucja.

Najważniejsze, jak Ty patrzysz na obraz!

Obszary, modalności i metody

A

Obszar odbiorczości

Obszar wytwarzania

Obszar obrazu

Analiza treści

Interpretacja kompozycyjna

semiologia

Retorykaobrazu

Znaczenia

wizualne

Analiz

a

dysk

ursu

psych

oanaliza

Badania widowni

Przekaz?Publiczna prezentacja?Obieg?

Relacje z innymi tekstami

Jak i przez kogoInterpretowany?

Podejście antropologiczne

Jak wykonane?

Gatunek

Kto? Kiedy? Po co? Dlaczego?

Analiza dyskursu

Typy materiałów wizualnych i metody ich interpretacji

programy telewizyjne badania widowni

obrazy malarskie interpretacja kompozycyjna

reklama, obrazy malarskie semiologia

filmy psychoanaliza

fotografie, obiekty sztuki podejście antropologiczne

instytucje (muzea, galerie) analiza dyskursu

ilustracje książkowe, mapy, zdjęcia, komiksy…

analiza dyskursu

Interpretacja kompozycyjna

Rembrandt van Rijn, Autoportret 1929, 1657

Interpretacja kompozycyjna: technologie i wytwarzanie obrazu

Skupienie na samym obrazie i uwaga skupiona na strukturze kompozycyjnej

Pytania:

Kto obraz zamówił? Dlaczego i kto go namalował? Co się z nim działo? Gdzie był przechowywany?

W jakim materiale i jaka techniką obraz został wykonany?

Interpretacja kompozycyjna: struktura kompozycyjna samego obrazu

Treść (temat – podejście ikonograficzne).

Pytanie:

Co ukazuje obraz? Kolorystyka: barwa, nasycenie, wartość. Kolorystyka; harmonijność połączenia

kolorów. Organizacja przestrzenna (pozycja widza).

Perspektywa geometryczna

Masaccio, „Trójca święta” 1427

Mary Cassatt „Dziewczynka w błękitnym fotelu” , 1878

Piero della Francesca „Biczowanie” („Sen św. Hieronima”) 1560 ok..

Logika figuracji

Umiejscowienie widza: perspektywa, miejsce, kąt widzenia, odległość.

Fokalizacja Wizualna organizacja spojrzeń i perspektyw widzenia: Każdy obraz ma pewne spektrum widzów: adresaci,

widzowie ukryci i przedstawieni.

Interpretacja kompozycyjna: struktura kompozycyjna samego obrazu cd.

Światło: typ światła: słoneczne, świec, dzienne, elektryczne, nasycenie, jasność, obecność źródła światła.

Caravaggio „Powołanie św. Mateusza”

Interpretacja kompozycyjna: struktura kompozycyjna samego obrazu

Zawartość ekspresyjna

Interpretacja kompozycyjna: podsumowanie

Zastosowanie: tradycyjna metoda historii sztuki, stosowana głównie do obrazów malarskich.

Obszary i modalności: zwraca uwagę na wytwarzanie, ale głównie zajmuje się samym obrazem, jego kompozycją,

Mocne i słabe strony: wymaga skupienia na obrazie, brak zainteresowania praktykami społecznymi związanymi ze sferą wizualną.

Analiza treści

Analiza treści

Opowiadanie o tym,co (sądzisz, że) widzisz.

Analiza treści

zbliżona do metod ilościowych,stosowana w badaniu tekstów,nie wyklucza badań jakościowych,umożliwia badanie związków między

treścią a szerszym kontekstem kulturowym.

Analiza treści

Cztery kroki:

1.Poszukiwanie przedstawień.

2.Opracowanie kategorii do kodowania.

3.Kodowanie przedstawień.

4.Analiza wyników.

Poszukiwanie przedstawień

Pytanie badawcze: jak czasopismo „NG” przedstawia Amerykanom ludzi „spoza Zachodu”, kim według tego przekazu są, czego chcą i jaki jest nasz do nich stosunek?

600 fotografii z lat 1959 – 1986,Dobór próby: losowy

Opracowanie kategorii do kodowania Ustalenie zespołu opisowych etykietek/kategorii:

1. Miejsce na świecie.

2. Liczba fotografii z danym artykule.

3. Uśmiech przedstawionych.

4. Płeć przedstawionych dorosłych.

5. Wiek przedstawionych.

6. Ukazane działania agresywne, wojskowi, broń.

7. Typy działań osób na pierwszym planie.

8. Otoczenie fotografowanych ludzi.

9. Wielkość przedstawionej grupy….

Analiza treści

Ustalenie wzorców,Np.. NG dokonuje nieświadomej

interpretacji wzorców: idealizuje ukazując ludzi nie-Zachodu jako biednych, ale pracowitych i szczęśliwych, żyją blisko natury, nie wykorzystują zaawansowanych technologii, ważne w ich życiu są obrzędy i rytuały…

Analiza treści: podsumowanie Zastosowania: przy dużej ilości przedstawień, najczęściej

przy badaniach środków masowego przekazu: gazety, czasopisma, telewizja.

Obszary modalności: koncentruje się na samym przedstawieniu.

Mocne i słabe strony: analiza treści umożliwia spójne i systematyczne podejście do dużej liczby przedstawień. Utrudnia analizę tych obszarów, na których znaczenia przedstawień pozostają poza samym obrazem.

Semiologia

Jak obrazy tworzą znaczenia?

Semiologia dostarcza narzędzi umożliwiających wyodrębnienie wizerunku i prześledzenie tego, jak funkcjonuje on w odniesieniu do systemów znaczeniowych o szerszym zasięgu.

Semiologia korzysta z dokonań najważniejszych dwudziestowiecznych myślicieli i krytyków(Barthes’a, Bergera, Foucault, Gramsciego, Lacana, Lévi – Straussa.

Semiologia Nauka o znakach:

„Kulturę ludzką tworzą znaki, z których każdy oznacza coś innego niż on sam, a żyjący w tej kulturze ludzie zajmują się rozumieniem znaczeń tych znaków”.

Semiologia

Uwzględnia społeczną modalność

Znak

konwencja

Sposoby opisu znaków (wg S. Pierc’a)

Sposoby opisu znaków

Z. syntagmatyczny Z. paradygmatyczny

Przejmuje znaczenie od znaków, które je otaczają (obraz nieruchomy) lub pojawiają się przed nimi czy po nich (obraz ruchomy).

Uzyskuje znaczenie dzięki skontrastowaniu z innymi możliwymi znakami.

Sposoby opisu znaków

Z. denotatywne Z. konotatywne-diegeza - suma denotatywnych znaczeń obrazu,-zakotwiczenie - element pozwalający ustalić znaczenie denotacyjne (np. tekst)

-z. metonimiczne – kojarzące się z czymś innym (np. niemowlę = przyszłość)-z. synekdochalne – zastępujące część lub część zastępująca całość (wieża Eiffela =Paryż )

Znaki we wzajemnych relacjach

Korelaty obiektywne: (muskularny, nagi, młody mężczyzna = silny, godny zaufania, oparcie). Obiekt zostaje uznany za wyposażony w te wartości.

Zapadka: obraz produktu ujęty w ramy: nagłówki, podpisy, tekst reklamowy.

Metafora: przeniesienie znaczeń

Znaki i kody. Systemy odniesień KOD – zespół skonwencjonalizowanych sposobów

tworzenia znaczenia. KOD – stanowi wyraz ideologii

W REKLAMIE

Analiza semiologiczna

1. Określ, co jest znakiem.

2. Określ, co oznacza znak „sam w sobie”.

3. Zastanów się, w jaki sposób są one powiązane z innymi znakami.

4. Zbadaj ich związki z systemami znaczeń o szerszym zasięgu, od kodów po ideologię.

5. Jak konkretny znak wyraża ideologię.

O publiczności i interpretacjach

O publiczności i interpretacjach

„W analizie semiotycznej sztuk wizualnych chodzi nie tyle o interpretacje dzieł sztuki, ile o badanie tego, w jaki sposób stają się

one czytelne dla patrzących, badanie procesów, w toku których widzowie nadają znaczenie temu, co widzą”.

O publiczności i interpretacjach

Na czym polega efekt: hej! hej!

O publiczności i interpretacjach

Reklama wciąga widza na kilka sposobów:

1.Poprzez organizację przestrzenną.2.Poprzez nieobecność.3.Tekst pisany.4.Kalambury słowne i wizualne.

Społeczne wytwarzanie znaczenia Reżim odbioru

Podsumowanie

Zastosowanie: krytyczna analiza wielu materiałów wizualnych

Obszary i modalności: semiologia koncentruje się na obszarze obrazu.

Mocne i słabe strony: precyzyjne i bogate słownictwo, pozwala na refleksyjność, trudna terminologia, słabo uwzględnia perspektywę widza.