Embed Size (px)
Citation preview
IZVE[TAJ ZA STRATEGISKA OCENA NA @IVOTNATA SREDINA
ZA LOKALNA URBANISTI^KA PLANSKA
DOKUMENTACIJA ZA GP-1.1 SO NAMENA G2-LESNA I NEZAGADUVA^KA INDUSTRIJA NA KP 1289 KO
BEL^I[TA, OP[TINA DEBRCA
N A C R T I Z V E [ T A J
Noemvri, 2018 godina
2
So cel navremeno da se sogledaat mo`nite vlijanija vrz `ivotnata sredina i zdravjeto na lu|eto, kako i socio - ekonomskite aspekti od realizacija na LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, soglasno ~len 65,
stav 2 od Zakonot za `ivotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 99/18), se nalo`i potrebata za sproveduvawe na Strategiska ocena na `ivotnata sredina. Izve{tajot za Strategiska ocena e potpi{an od Ekspert za Strategiska ocena na vlijanieto vrz `ivotnata sredina (videno od Kopija na potvrda, dadeno vo prilog). Vo podgotovkata na Izve{tajot za Strategiska ocena na vlijanie vrz `ivotnata sredina u~estvuvaa:
Emil Stojanovski, dipl. in`. po za{tita na `ivotna sredina, Qup~o Avramovski, dipl. ekonomist,
Igor Kukulovski, dipl. in`. po za{tita na `ivotna sredina, Keti Andonova, tehni~ka kontrola. Gorenavedeniot izve{taj za strategiska ocena na `ivotnata sredina
soglasno ~len 66 stav (5) od Zakonot za `ivotna sredina e potpi{an od lice koe e vklu~eno vo listata na eksperti za strategiska ocena na vlijanieto vrz `ivotnata sredina koja ja vodi Ministerstvototo za `ivotna sredina i prostorno planirawe. Kako dokaz za istoto vo prilog na izve{tajot e dadena kopija na Potvrdata so broj 07-10997/2 od 26.12.2012 godina dadena od strana na Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe.
Enviro Resursi, DOO Skopje Upravitel
Emil Stojanovski Koga se koristi ovoj dokument kako koristena literatura treba da se citira kako {to sledi: KD Enviro Resursi DOO Skopje, Nacrt izve{taj za strategiska ocena na `ivotna sredina za LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca. Dokumentot ne smee da se pe~ati i prezentira vo celina ili vo delovi bez soglasnost na KD Enviro Resursi DOO Skopje.
3
Imaj}i predvid potrebata od izrabotka na Izve{taj za strategiska ocena vrz `ivotnata sredina za LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca kako i odredbite od Zakonot za `ivotna sredina donesuvam:
R E [ E N I E Za opredeluvawe na ekspert za izrabotka na Izve{taj za strategiska ocena
na `ivotnata sredina Emil Stojanovski, diplomiran in`ener, se opredeluva za ovlasten Ekspert za izrabotka na strategiska ocena na `ivotna sredina za LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca.
Obrazlo`enie: Emil Stojanovski, diplomiran in`ener, gi ispolnuva uslovite propi{ani so ~len 68 stav (3) od Zakonot za `ivotna sredina na Republika Makedonija so toa {to ima polo`en ispit za Ekspert za strategiska ocena na `ivotnata sredina kako i e vklu~en vo Listata na eksperti za strategiska ocena vrz `ivotnata sredina {to ja vodi Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe.
Enviro Resursi, DOO Skopje Upravitel
_________________ Emil Stojanovski
4
5
6
7
8
9
10
Sodr`ina:
Voved .................................................................................................... 12
1. Celi na Planskiot dokument ......................................................... 15
1.1 Celi na za{tita na `ivotnata sredina ....................................... 16
1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena ................................. 19
1.3 Upotrebena metodologija ............................................................... 20
1.4 Zakonodavna ramka ........................................................................... 21
1.5 Institucionalna ramka .................................................................. 23
1.6 Sodr`ina na Izve{tajot za Strategiska ocena na
`ivotnata sredina ............................................................................ 25
1.7 Rezime .................................................................................................. 26
2. Pregled na planskiot dokument .................................................... 27
2.1 Osnovi na Planskiot dokument ..................................................... 27
2.2 Planski opfat ................................................................................... 28
2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba ....................................... 28
2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto ............................. ................ 28
3. Kratok opis i obrazlo`enie na planskite re{enija za
izgradba na komunalna i soobra}ajna infrastruktura............ 30
3.1 Soobra}ajno povrzuvawe ................................................................. 30
3.2 Vodosnabditelna mre`a .................................................................. 30
3.3 Fekalna i atmosferska kanalizacija .......................................... 30
3.4 Elektroenergetska infrastruktura i PTT instalacii.......... 31
4. 4.1
Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba so `ivotnata sredina ............................................................................ Karakteristiki na prostorot ........................................................
32
32
4.1.1 Reqefni uslovi, naklon i ekspozicija na terenot ................... 32
4.1.2 Geolo{ki karakteristiki .............................................................. 33
4.1.3 Seizmolo{ki karakteristiki na terenot .................................. 33
4.1.4 Hidrotehni~ka struktura ............................................................... 33
4.1.5 Klimatski i mikroklimatski uslovi na regionot ................... 34
4.1.6 Naselenie ............................................................................................ 34
4.1.7 Stopanstvo .......................................................................................... 35
4.1.8 Koristewe i za{tita na zemjodelskoto zemji{te .................... 37
4.1.9 Kulturno nasledstvo ........................................................................ 37
4.2 Opis na sega{nata sostojba so `ivotna sredina vo planskiot opfat ................................................................................
38
4.3 Sega{na sostojba so `ivotnata sredina vo i okolu planskiot opfat ................................................................................
44
5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument ............. 46
6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa .................... 47
7. Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na `ivotnata sredina .................................................................................................
48
11
8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe
na zna~ajnite vlijanija vrz `ivotnata sredina od
implementacija na planskiot dokument ...................................... 54
9. Plan na merki za monitoring na `ivotnata sredina ............... 63
10. Netehni~ko rezime ........................................................................... 65
11. Prilozi ............................................................................................... 70
Dodatok ................................................................................................ 73
Koristena literatura ...................................................................... 76
12
Voved
So samoto realizirawe na ovaa planska zada~a vo delot na izve{tajot na Strategiskata ocena na `ivotna sredina se dobivaat podatoci za po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra i dr. i se sozdavaat uslovi za iznao|awe na pri~inite vrz osnova na koja se odbiraat alternativite i se predviduvaat merki za za{tita i namaluvawe na negativnite vlijanija. So identifikacijata na mo`nite problemi treba da se racionaliziraat tro{ocite i da se napravi najsoodveten izbor na merkite za za{tita na `ivotnata sredina. Rezultatot od u~estvoto na javnosta treba da se zeme {to e mo`no pove}e. Preku realizacija na planskiot opfat doa|a do podobruvawe na ekonomskite uslovi preku otvarawe na novi rabotni mesta, odnosno }e se sozdadat uslovi za ekonomsko anga`irawe na naselenieto, a so samoto toa vospostavuvawe na preduslovi za odr`liv ekonomski razvoj.
Ocenata na vlijanieto na opredeleni strategii, planovi i programi vrz `ivotnata sredina i zdravjeto na lu|eto e postapka so koja se procenuvaat efektite vrz `ivotnata sredina i zdravjeto na lu|eto od sproveduvaweto na predlo`enite dokumenti. Celta e mo`nite efekti da bidat zemeni vo predvid vo ranata faza na podgotovkata na dokumentite vklu~uvaj}i gi i promenite na istite. Isto taka, cel na Strategiskata ocena e da se integrira za{titata na `ivotnata sredina i zdravjeto na lu|eto vo procesot na podgotvuvawe i donesuvawe na planskite dokumenti preku ekspertska procenka i procenka na javnosta pred donesuvawe na istite.
Podgotovkata na planskiot dokument gi definira i jasno gi utvrduva osnovnite, a so tek na vreme i realnite celi i pravci vo domenot na zemjodelstvoto, {umarstvoto, energetikata, industrijata, turizmot, upravuvawe so otpadot, upravuvawe so vodite, prostornoto i urbanisti~ko planirawe i koristewe na zemji{teto, kako i Nacionalniot akcionen plan za `ivotna sredina i lokalnite akcioni planovi za `ivotna sredina koi ja nalaga potrebata soglasno ~len 65 od Zakonot za `ivotna sredina od sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto na `ivotnata sredina na ovie planski i programski re{enija i celi.
Strategiskata ocena na vlijanieto na `ivotnata sredina se sostoi od nekolku fazi na planirawe:
proverka;
opredeluvawe na opfat;
osnovni podatoci na `ivotnata sredina;
podgotovka na izve{tajot za `ivotna sredina;
konsultacija so zasegnatata javnost;
prifa}awe na strategijata i
monitoring.
13
Pri opredeluvawe na obemot i detalnosta na informaciite vo
Izve{tajot za `ivotna sredina, lokalnata samouprava na op{tina Debrca e dol`na da pobara mislewe od organite koi se zasegnati od planskiot dokument. Isto taka, spored Arhuskata Konvencija i Uredbata za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i
programi od oblasta na `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11) ~len 8, op{tinata e dol`na da go vklu~i u~estvototo na javnosta preku:
- }e treba da se utvrdi dinamikata i rokovite {to }e bidat realni za efikasno u~estvo na zasegnatata javnost;
- nacrt-pravilata }e treba da bidat javno raspolo`livi, i - na javnosta }e treba da i se ovozmo`i da dade komentar.
Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe jasno gi definira osnovnite, a so vreme i ostvarlivite celi i pravci na razvojot, osobeno vo pogled na neophodnite kvalitativni strukturni promeni i za niv relevantni i adaptibilni re{enija i opcii. Neposrednata povrzanost i me|usebnata uslovenost pome|u planskiot opfat i vlijanieto na `ivotnata sredina nametnuva ednovremen, integralen tretman na prostorot i definirawe na dolgoro~na strategija za ureduvawe, opremuvawe i koristewe na prostorot i efikasna za{tita na `ivotnata sredina, prirodata i kulturno-istoriskoto nasledstvo vo regionot.
Posebno vnimanie e posveteno na karakteristikite na koristewe na zemji{teto. Pravnata i administrativna ramka, koja gi opfa}a osnovnite zakoni, strate{ki planovi i standardi na `ivotnata sredina, kako i
14
procedurite za Strategiskata ocena na `ivotna sredina obraboteni se vo posebno poglavje od ovoj Izve{taj.
Analizata na alternativite koi se opfateni so ovoj Izve{taj uka`uva na potrebata od neminovno sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto vrz `ivotnata sredina vo procesot na planirawe zaradi pravilna i poefikasna izbrana alternativa. O~ekuvanite rezultati vrz `ivotnata sredina, preporakite i merkite za namaluvawe na vlijanijata, kako i planot za monitoring se prika`ani i objasneti vo posebni segmenti od ovoj Izve{taj.
Izgotvuvaweto na planot se vr{i vo soglasnost so Zakonot za
prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16 i 163/16, 64/18 i 168/18), Pravilnikot za standardi i normativi
za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 64/18) i Pravilnikot za pobliska
sodr`ina, razmer i grafi~ka obrabotka na urbanisti~kite planovi („Sl.
Vesnik na RM” br. 142/15). Cel na LUPD e urbanizacija na konkretniot planski opfat so
definirawe na granici na grade`na parcela, definirawe na klasa na namena i povr{ina za gradewe, kako i definirawe na site urbanisti~ki, arhitektonski i komunalni parametri spored Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe.
15
1. Celi na Planskiot dokument
LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca se izrabotuva vrz osnova na prostornite mo`nosti na lokacijata, postojnata sostojba, a`uriranata geodetska podloga, Planskata programa, odredbite koi proizleguvaat od Prostorniot plan na Republika Makedonija, podatocite i informaciite od organite na dr`avnata uprava i drugite subjekti, kako i potrebite na nara~atelot. Izgotvuvaweto na planot se vr{i vo soglasnost so Zakonot za
prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16 i 163/16, 64/18 i 168/18), Pravilnikot za standardi i normativi
za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 64/18) i Pravilnikot za pobliska sodr`ina, razmer i grafi~ka obrabotka na urbanisti~kite planovi („Sl.
Vesnik na RM” br. 142/15). Cel na LUPD e urbanizacija na konkretniot planski opfat so
definirawe na granici na grade`na parcela, definirawe na klasa na namena i povr{ina za gradewe, kako i definirawe na site urbanisti~ki, arhitektonski i komunalni parametri spored Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe.
Urbanizacijata na konkretniot planski opfat }e predizvika pozitivni impulsi i efekti vrz celoto neposredno opkru`uvawe od aspekt na povisoka organizacija, infastrukturna opremenost i ureduvawe na prostorot. Ova se podrazbira dokolku se bazira na principite na odr`liv razvoj i so maksimalno po~ituvawe i vgraduvawe na normativite i standardite za za{tita na `ivotnata sredina. Izrabotkata na Lokalnata urbanisti~ka planska dokumentacija e koordinirana so uslovite definirani vo Prostorniot plan na R.Makedonija.
Predmetniot planski opfat se nao|a vo KO Bel~i{ta, op{tina Debrca i do sega ne e bil predmet na urbanizacija. Spored usvoenata Planska programa, povedena e inicijativa i aktivnosti za urbanizirawe na konkretniot prostor so izrabotka na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija vrz osnova na odredbite od Uslovite za Planirawe na prostorot i potrebite na Investitorot.
Planskiot opfat se nao|a vo KO Bel~i{ta i celosno ja opfa}a KP 1289. Na sever se grani~i so KP1293, na istok se grani~i so KP1298, na jug so KP1278/1, KP1283 i KP1453, a od zapad so oska na regionalen pat (delnica Botun (vrska so A2) - Bel~i{ta - Bre`ani - @eleznec - vrska so R1305 i preku nego se pristapuva do lokacijata.
Povr{inata vo opi{anite granici na planskiot opfat iznesuva 2,0065 ha.
Na postoe~kata parcela se evidentirani gradbi vo podra~jeto na planskiot opfat.
Vo podra~jeto na planskiot opfat ne postojat gradbi so praven status steknat po osnov na zakonot za postapuvawe so bespravni gradbi ili gradbi
16
so praven status steknat po osnova na zakonot za postapuvawe so bespravni gradbi.
Soglasno Studijata za za{tita na prirodnoto nasledstvo izrabotena
za potrebite na Prostorniot plan na Republika Makedonija prostorot koj e predmet na razrabotka na LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, se nao|a vo blizina na predlo`enoto za za{tita prirodno nasledstvo SPR Bel~i{ko Blato.
Predmetnata lokacija se nao|a vo opfatot na prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, zaradi {to e potrebno da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe
so svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10), kako i odredbite na Konvencijata na UNESKO i dokumentite doneseni od organite na ovaa organizacija.
Vo granicite na planskiot opfat ne postojat gradbi ili spomeni~ki celini od kulturno-istorisko zna~ewe.
Od komunalnata infrastruktura, pokraj zapadnata granica na katastarskata parcela pominuva regionalniot pat (delnica Botun - Bel~i{ta - Bre`ani).
Spored podatocite dobieni od JPKD Debrca postoi vodovodna infrastruktura so opseg na cevki od F110. Kanalizaciona i atmosferska infrastruktura nema.
Vo predvideniot planski opfat nema planirana i izvedena trasa na gasovod.
Spored podatocite dobieni od EVN Elektrodistribucija vo ramkite na planskiot opfat postojat: srednonaponski kabelski vod, transformatorska stanica i srednonaponski nadzemen vod.
Spored podatocite dobieni od Makedonski Telekom vo granicite na planskiot opfat nema postoe~ki ili planirani TK instalacii.
Spored podatocite dobieni od MEPSO postoe~ki ili planirani 110
kV i 400 kV objekti ne se vkrstuvaat so planskiot opfat.
1.1 Celi na za{tita na `ivotnata sredina
Za{titata na `ivotnata sredina podrazbira mno`estvo na razli~ni postapki i merki koi go spre~uvaat zagrozuvaweto na `ivotnata sredina. Pod za{tita na `ivotnata sredina se podrazbira ne samo za{tita na
17
~ovekot tuku i za{tita na bilnata vegetacija i `ivotinskiot svet. Celite na za{titata na `ivotnata sredina se za{tita na zdravjeto na lu|eto, kvalitetot na ekosistemite, za{tita na rastitelniot i `ivotinskiot svet i kulturni dobra ~ij tvorec e ~ovekot, za~uvuvawe na ramnote`ata i ekolo{kata stabilnost na prirodata, racionalno i adekvatno koristewe na prirodnite resursi.
Deklaracijata za `ivotnata sredina e donesena na Svetskata konferencija na Obedinetite dr`avi vo 1972 godina. Stokholmskata konferencija za ~ovekovata sredina, odr`ana 1972 godina ja razbudila svesta i go ozna~ila po~etokot na ekolo{kata era i istovremeno ja inicirala Pariskata konvencija na Pretsedateli na Dr`avi i Vladi na zemjite od Evropskata ekonomska zaednica, odr`ana istata godina. Vo usvoenata deklaracija kako osnovna cel na ekolo{kiot razvoj se naveduva smaluvawe na rizikot vo pogled na uslovite na `ivot, podobruvawe na kvalitetot na `iveewe i da se vo ostvaruvawe na ovie celi posebno vnimanie obrati na za{titata na `ivotnata sredina. Spored toa, Evropskoto zakonodavstvo koe go ima usvoeno Sovetot na Evropskite ekonomski zaednici se naglasi garancijata na pravoto na sekoj gra|anin na ~ista i zdrava `ivotna sredina.
Vo tekot na 1992 godina vo sila stapi Bazelskata Konvencija, ~ija {to cel e smaluvawe na supstanciite odredeni kako opasen otpad. Vo Maj 2004 godina stapi vo sila i Stokholmskata konvencija za perzistentni organski zagaduva~i, so koi gi definira 12 ekstremno otrovni organski zagaduva~i, baraj}i nivna redukcija ili nivno celosno eliminirawe.
Me|unarodnata pravna za{tita na `ivotnata sredina se sveduva vo najgolem del na me|unarodno - pravna akcija protiv zagaduvaweto. Sepak, me|unarodnata regulativa vo oblasta na `ivotnata sredina seu{te ne dostignala na nivo koj bi ovozmo`il miren `ivot na site `ivi su{testva na na{ata planeta. Se donesuvaat razni protokoli, konvencii, deklaracii i dr.
Republika Makedonija, vo ramkite na evrointegraciskite procesi vo `ivotnata sredina ima potpi{ano golem broj na me|unarodni konvencii, bilateralni dogovori i protokoli i koi zaedno so nacionalnite propisi ja so~inuvaat pravnata ramka koja go ureduvaat upravuvaweto so mediumite na `ivotnata sredina. Vo procesot na aproksimacijata na (EU zakonodavstvo) od oblasta na `ivotnata sredina preku transponirawe na EU zakonodavstvoto Republika Makedonija gi ima doneseno slednite zakoni:
Zakon za `ivotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 99/18);
Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11, 100/12, 163/13, 10/15 i 146/15);
Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 163/13, 51/15, 146/15, 156/15, 192/15 i 39/16);
Zakon za upravuvawe i pakuvawe i otpad od pakuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 161/09, 17/11, 47/11, 136/11, 6/12, 39/12, 163/13, 146/15 i 39/16);
18
Zakon za upravuvawe so baterii i akumulatori i otpadni baterii i akumulatori („Sl. Vesnik na RM” br. 140/10, 47/11 i 148/11);
Zakon za elektri~na i elektronska oprema i otpadna elektri~na i elektronska oprema („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/11 i 6/12);
Zakon za za{tita od bu~avata vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na
RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);
Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 164/15 i 63/16) i dr. Procesot na usoglasuvawe so zakonodavstvoto na EU i vo sega{no
vreme e vo tek, posebno vo tehni~kite barawa dadeni vo aneksite na EU Direktivite. Listata na relevantni zakoni i relevantni EU Direktivi i me|unarodni dogovori se dadeni vo to~kata 11 od ovoj Izve{taj. Site obvrski {to proizleguvaat od ovie zakonski i nacionalni strate{ki dokumenti, bea analizirani i zemeni vo predvid pri definirawe na osnovnite celi za za{tita na `ivotnata sredina vo planskiot opfat pri izgotvuvawe na ovoj Izve{taj.
Kako generalni celi utvrdeni po ovie zna~ajni osnovi se slednite: - Obezbeduvawe na preventivni merki na za{tita na vodnite resursi-
podzemnite vodi od mo`nite zagaduva~ki emisii na materii od realizirawe na planskiot opfat;
- Iskoristuvawe na obnovlivite izvori na energija - kako ~ista energija, preku implementirawe na konceptot po~ista sredina;
- Vospostavuvawe na permanenten monitoring na kvalitetot na vodata, po~vata i vozduhot;
- Zbogatuvawe na {umskiot fond preku zasaduvawe na pojas od soodvetni drvni rastenija;
- So~uvuvawe na postojniot biodiverzitet i eliminirawe na mo`nite kontaminacii na istiot i negovo is~eznuvawe;
- Vospostavuvawe na permanentna sorabotka vo sledeweto na sostojbite vo oblasta na kvalitetot na vodata, po~vata i drugite mediumi vo `ivotnata sredina od strana na lokalnite i Republi~kite zdrastveni institucii od aspekt na so~uvuvawe na zdravjeto na naselenieto;
- Vklu~uvawe na javnosta vo procesot na monitorirawe na sostojbite i donesuvawe na odluki za mediumite vo `ivotnata sredina;
- Vospostavuvawe na baza na podatoci za sostojbata vo sekoj medium vo `ivotnata sredina po principot (dvi`e~ka sila-pritisok-sostojba na `ivotnata sredina-vlijanie-odgovor) na lokalno i regionalno nivo. Vo ovoj proces se predlaga pocelosno implementirawe na gore
navedenite celi preku realizirawe sistem na predlog merki za za{tita, odbegnuvawe, namaluvawe, neutralizirawe ili kompenzacija na negativnite vlijanija od realizacija na predvidenite sodr`ini soglasno urbanisti~kiot plan. Za taa cel vo ponatamo{niot tekst na sodr`inata na ovoj dokument se predlagaat:
Tehni~ki merki koi treba da se prevzemat za vreme na sproveduvawe na planot;
19
Preporaki za podgotvuvawe, donesuvawe i dopolnuvawe na planovite i programite vo ramkite na sproveduvaweto na zakonskite obvrski vo `ivotnata sredina.
1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena
Specifi~nite celi na Strategiskata ocena na `ivotnata sredina se definirani soglasno nacionalnata i me|unarodna legislativa i se prika`ani preku statusot na biolo{ka raznovidnost, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i predelot:
- Za{tita na `ivotnata sredina so implementacija na planskiot dokument;
- Podobruvawe na ekonomskite uslovi i zgolemuvawe na `ivotniot standard;
- Pravilno upravuvawe so prostorot zaradi odr`uvawe na postojanoto nivo na flora i fauna;
- Obezbeduvawe na za{titni zeleni pojasi i formirawe na hortikulturni nasadi od aspekt na pojava na bu~ava i vibracii;
- Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot; - Za~uvuvawe na kvalitetot na vodata; - Integralno upravuvawe so otpadot i negova selekcija za za~uvuvawe
na po~vata, a so toa i minimizirawe na otpadot; - Minimizirawe na pojavite od nesre}i i havarii; - Za~uvuvawe na kulturnoto nasledstvo; - Za~uvuvawe na karakteristikite na predelot i `ivotnata sredina.
Planskiot opfat e usoglasen so:
Prostorniot plan na RM;
Uslovite za planirawe na prostorot. Planskata dokumentacija treba da bide vo korelacija so:
LEAP za op{tina Debrca;
Strategija za regionalen razvoj na RM;
Nacionalna strategija za regionalen razvoj 2007-2009;
Vtor nacionalen izve{taj za klimatski promeni;
Vtor Nacionalen ekolo{ki akcionen plan na RM, 2006;
Nacionalen plan za upravuvawe so otpad vo RM 2008-2020;
Strategija za vodi na RM;
Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata Konvencija, 2005.
Vrska so drugi planski dokumenti:
Prostoren plan na RM
Uva`uvawe na realnite faktori na razvoj;
Prevzemawe stimulativni merki od strana na dr`avnite i drugi vidovi poddr{ka za programi na lokalnite zaednici i stopanskite akteri;
20
Vospostavuvawe na pazarni principi i formirawe soodvetna institucionalna ramka vo koja }e mo`at da funkcioniraat pazarnite institucii;
Sozdavawe na regionalen diferenciran ambient za stopanisuvawe so pomo{ na soodvetna politika.
Nacionalen ekolo{ki akcionen plan:
Da se ovozmo`i integrirawe na politikata za za{tita na `ivotna sredina vo ostanatite sektorski politiki;
Da se pottiknat industrijata, davatelite na uslugi i drugite subjekti vo oblasta na `ivotnata sredina kon pogolema odgovornost za za{titata na `ivotnata sredina;
Da se dadat nasoki za ekolo{ki odr`liv pristap;
Da se zgolemi stepenot na ispolnuvawe na obvrskite od regionalnite i globalnite dogovori vo oblasta na `ivotnata sredina.
1.3 Upotrebena Metodologija
Pri podgotovka na Izve{tajot za Strategiska ocena se kreira{e metodologija kompatibilna na karakteristikite na prostorot opfaten so planskiot dokument, planskata zada~a, dostapnite strategii i dokumenti. Pri toa se prevzedoa slednite ~ekori:
- Pojdovna osnova bea definiranite celi za za{tita na `ivotnata sredina utvrdeni vo strate{kite dokumenti na lokalno, nacionalno i me|unarodno nivo;
- Podetalno se prou~ija sodr`inite {to se predvideni da se lociraat vo planskiot opfat, urbanisti~kiot proekt, kako i prostornata urbanisti~ka dokumentacija, namenata i kategorijata na zemji{teto;
- Se ostvari sredba so izrabotuva~ot na planskiot dokument i se realizira razgovor za celite na investicionite aktivnosti i sodr`ini koi }e bidat opfateni vo prostorot;
- Se napravi prvi~en uvid na sega{nite sostojbi vo `ivotnata sredina vo analiziraniot planski opfat, negovata okolina i po{iroko;
- Detalno se razgledaa tehni~kite re{enija predvideni za realizacija na proektnata zada~a;
- Sogleduvawe na mo`nite vlijanija po `ivotnata sredina od realizacija na sodr`inite predvideni so urbanisti~kiot proekt;
- Nadminuvawe na negativnite vlijanija po `ivotnata sredina od realizacija na sodr`inite predvideni so urbanisti~kiot proekt;
- Predlagawe na preventivni i korektivni merki za ubla`uvawe od negativnite vlijanija po `ivotnata sredina;
- Vklu~uvawe i zapoznavawe na site zainteresirani strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo `ivotnata sredina so realizacija na planot.
21
Pri izgotvuvawe na planskiot dokument koristena e stru~na
literatura od ovaa oblast, EU Direktivite, nacionalnite strate{ki dokumenti, relevantna zakonska regulativa, me|unarodni dogovori, prostorni i urbanisti~ki planovi, katastarski skici i drugi relevanti za izrabotka na dokumentot.
1.4 Zakonodavna ramka
Izve{tajot za Strategiska ocena na `ivotnata sredina na LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca e izraboten soglasno postojnata zakonska regulativa vo `ivotnata sredina i priroda vo Republika Makedonija:
Zakon za @ivotna sredina Zakon za `ivotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 99/18).
22
Strategiska ocena na `ivotnata sredina 1. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite
dali opredeleni planski dokumenti bi mo`ele da imaat zna~itelno
vlijanie vrz `ivotnata sredina i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 114/07);
2. Uredba za sodr`inata na izve{tajot za strategiska ocena na
`ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 3. Uredba za strategiite i programite, vklu~uvaj}i gi i promenite na
tie strategii, planovi i programi, za koi zadol`itelno se sproveduva postapka za ocena na nivnoto vlijanie vrz `ivotnata sredina i vrz
`ivotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07 i 45/11); 4. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i
drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na `ivotnata
sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11); 5. Pravilnik za formata, sodr`inata i obrazecot na Odlukata za
sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na strategiska ocena i na formularite za potrebata od sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe
na strategiska ocena („Sl. Vesnik na RM” br. 122/11). Za{tita na prirodata Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15 i 63/16).
Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15).
Zakon za urbano zelenilo („Sl. Vesnik na RM” br. 11/18).
Upravuvawe so otpadot Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15, 192/15 i 39/16).
Za{tita od bu~ava Zakon za za{tita od bu~ava vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15).
Indikatori za bu~ava
1. Pravilnik za primena na indikatorite za bu~ava, dopolnitelni indikatori za bu~ava, na~inot na merewe na bu~ava i metodite za
ocenuvawe so indikatorite za bu~ava vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 107/08);
2. Pravilnik za grani~ni vrednosti na nivoto na bu~ava vo `ivotnata
sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08).
23
Monitoring za bu~ava
1. Pravilnik za lokaciite na mernite stanici i mernite mesta („Sl. Vesnik na RM” br. 120/08);
2. Pravilnik za pobliskite uslovi vo pogled na potrebnata oprema koja treba da ja poseduvaat ovlasteni nau~ni stru~ni organizacii i institucii kako i drugi pravni i fizi~ki lica za vr{ewe na
opredeleni stru~ni raboti za monitoring na bu~ava („Sl. Vesnik na
RM” br. 152/08). Zakon za voda Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011, 44/12, 23/13, 163/13, 180/14, 146/15 i 52/16).
Nacionalna strategija za upravuvawe so otpad (2008-2020) Nacionalen plan za upravuvawe so otpad (2009-2015) Zakonot za upravuvawe so svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10). Dosie za nominacija na Ohridskoto kulturno-istorisko i prirodno nasledstvo na Listata na UNESKO (1980).
Zakon za za{tita i spasuvawe Zakon za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14 i 146/15).
Prostorno planirawe Prostoren plan na Republika Makedonija („Sl. Vesnik na RM” br. 39/04).
Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15 i 31/16).
Pravilnik za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15 i 35/16).
Pravilnikot za pobliska sodr`ina, razmer i na~in na grafi~ka obrabotka na urbanisti~ki planovi („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15).
1.5 Institucionalna ramka
Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava
(„Sl. Vesnik na RM” br. 58/00, 44/02, 82/08, 167/10 i 51/11) gi definira slednite nadle`nosti na Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe:
sledeweto na sostojbata na `ivotnata sredina;
24
za{titata na vodite, po~vata, florata, faunata, vozduhot i ozonskata obvivka od zagaduvawe;
za{titata od bu~ava, radijacija, za{titata na biodiverzitetot, geodiverzitetot, nacionalnite parkovi i za{titenite oblasti;
restavracijata na zagadenite delovi od `ivotnata sredina;
predlagaweto merki za tretman na cvrst otpad;
prostornoto planirawe;
prostorniot informativen sistem;
nadzorot od negova nadle`nost i
vr{i i drugi raboti utvrdeni so zakon. Zakonot za organizacija i rabota na organite na dr`avnata uprava vo
ova nasoka na Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe mu dava klu~na uloga, vo procesot na kreirawe na politikata za za{tita na `ivotnata sredina.
Odredeni nadle`nosti vo upravuvaweto so `ivotnata sredina imaat i drugi organi na dr`avnata uprava i lokalnata samouprava kako {to se:
Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo;
Ministerstvo za transport i vrski;
Institutot za javno zdravje;
Ministerstvo za zdravstvo;
Hidrometerolo{ki Zavod, i
Edinicite na lokalnata samouprava. Zna~ajna uloga vo procesot na donesuvaweto na zakonite od oblasta na
`ivotnata sredina ima i Sobraniskata komisija za transport vrski i ekologija.
Vo procesot na Strategiska ocena na `ivotnata sredina, Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe ima odredeni nadle`nosti propi{ani so Zakonot za `ivotnata sredina, kako {to se:
podgotovka na re{enie vo onie slu~ai vo koi ne se soglasuva so odlukata za sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na SOV@S ili so opredeleniot obem na SOV@S vo odlukata;
podgotovka na re{enie za soodvetnosta na izve{tajot na SOV@S za planskiot dokument, i;
vospostavuvawe i a`urirawe na listata na eksperti za SOV@S. Organi na dr`avnata uprava/edinicite na lokalna samouprava koi gi
podgotvuvaat-usvojuvaat planskite dokumenti soglasno Zakonot za `ivotnata sredina imaat obvrska za:
podgotovka na izve{tajot za SOV@S;
objavuvawe na informacii za otpo~nuvaweto na podgotvuvaweto na planskite dokumenti i za u~estvo na javnosta vo procesot na konsultacii;
objavuvawe na informacii za nacrt planskiot dokument koj se podgotvuva i za predlog izve{tajot za SOV@S;
podgotovka na izve{tajot od konsultacijata so javnosta vrz osnova na dobienite komentari i mislewa od javnite konsultacii;
25
kompletirawe na izve{tajot za SOV@S i na planskite dokumenti so dobieni mislewa i komentari, i
monitoring na vlijanijata od implementacijata na planskiot dokument i vo slu~aj na negativni efekti i informirawe na M@SPP.
Vo ovoj proces Ministerstvoto za nadvore{ni raboti e odgovorno za
sproveduvawe na prekugrani~ni konsultacii za SOV@S vo odnos na dostavuvawe na izvestuvawe do sosednata dr`ava, koja mo`e da bide zasegnata od podgotovkata na planskiot dokument ili koga Republika Makedonija mo`e da bide zasegnata od podgotovka na planski dokument vo sosedna dr`ava.
1.6 Sodr`ina na Izve{tajot za Strategiska ocena na `ivotnata sredina
Sproveduvaweto na Strategiskata ocena na `ivotnata sredina e
interaktiven proces koj treba da se sprovede paralelno so razvojot na planot ili programata. Strategiskata ocena na `ivotnata sredina e proces za da se osigura deka zna~itelen efekt vrz `ivotnata sredina {to proizleguvaat od politiki, planovi i programi se identifikuvaat,
26
ocenuvaat i namaluvaat. Va`en instrument za da im se pomogne vo postignuvawe na odr`liv razvoj i kreirawe na politikata e Strategiskata ocena na `ivotnata sredina. Posebni beneficii vo Strategiskata ocena vklu~uvaat:
– Poddr{ka na odr`liviot razvoj; – Da se podobrat dokazite kako dobra osnova za strate{kite
odluki;
– Da se konsultiraat site zasegnati strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo `ivotnata sredina so realizacija na planot;
– Da se naso~at na drugi procesi, kako {to se vlijanieto vrz `ivotnata sredina na ocenkite vrz oddelni razvojni proekti.
Strategiskata ocena sledej}i gi odredbite za sodr`inata na ovoj Izve{taj, gi obrabotuva slednite sodr`ini:
– Karakteristiki na `ivotnata sredina vo oblastite koi bi bile zna~itelno zasegnati;
– Problemi od oblastite koi se od posebno zna~ewe za `ivotnata sredina, a osobeno od aspekt na za{tita na divite ptici i habitatite;
– Celite na za{tita na `ivotnata sredina, odredeni na nacionalno ili me|unarodno nivo, koi se relevantni za planskiot dokument i na~inot na koj ovie celi i site aspekti na `ivotnata sredina se zemeni vo predvid za vreme na nivnite podgotovki;
– Verojatnite zna~ajni vlijanija vrz `ivotnata sredina vo celina, vklu~itelno i vrz biodiverzitetot, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, vodata, vozduhot, po~vata, klimatskite faktori, kulturnoto nasledstvo, pejsa`ot i materijalnite pridobivki. Ovie vlijanija vklu~uvaat sekundarni, kratkoro~ni, dolgoro~ni, trajni i privremeno pozitivni i negativni efekti;
– Rezime/kratok pregled na pri~inite na alternativite, opis za toa kako e napravena procenkata, vklu~uvaj}i gi site pote{kotii
(kako {to se tehni~kite nedostatoci ili nedostigot na know-how) do koi se do{lo pri sobiraweto na potrebnite informacii;
– Opis na predvidenite merki koi se odnesuvaat na monitoringot vo soglasnost so zakonskite obvrski;
– Ne-tehni~ko rezime na informaciite dadeni vo soglasnost so barawata navedeni vo prethodnite to~ki.
1.7 Rezime
Vrz osnova na sprovedenata Strategiska ocena na `ivotnata sredina za LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, istiot mo`e da se izraboti i kako takov e prifatliv za implementacija.
27
2. Pregled na Planskiot dokument 2.1 Osnovi na Planskiot dokument
LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca se izrabotuva vrz osnova na prostornite mo`nosti na lokacijata, postojnata sostojba, a`uriranata geodetska podloga, Planskata programa, odredbite koi proizleguvaat od Prostorniot plan na Republika Makedonija, podatocite i informaciite od organite na dr`avnata uprava i drugite subjekti, kako i potrebite na nara~atelot. Izgotvuvaweto na planot se vr{i vo soglasnost so Zakonot za
prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 i 168/18), Pravilnikot za standardi i normativi za
urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 64/18), Pravilnik za pobliskata sodr`ina, forma i na~in na obrabotka na generalen urbanisti~ki plan, detalen urbanisti~ki plan, urbanisti~ki plan za selo, urbanisti~ki plan von naseleno mesto i regulaciski plan na generalen urbanisti~ki plan, formata, sodr`inata i na~inot na obrabotka na urbanisti~ko-planski dokumentacii i arhitektonsko-urbanisti~kiot proekt i sodr`inata,
formata i na~inot na obrabotka na proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15). Celta na ovaa Lokalnata Urbanisti~ka Planska Dokumentacija e da se uredi zemji{tetovo planskiot opfat, da se potvrdat postojnite sodr`ini i da se utvrdat novi koi treba da gi zadovolat potrebite na sopstvenicite-nara~atelot, pri {to treba da se po~ituvaat planovite od povisoko nivo. So LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, se definiraat granici na grade`nata parcela, kako i site urbanisti~ki, arhitektonski i komunalni parametri za izgradba na objekti spored definiranata namena. Kompatibilni klasi na namena se B1-mali komercijalni i delovni dejnosti (30%), B2-golemi trgovski edinici (30%), B4-delovni prostori (10%), V2-zdravstvo i socijalna za{tita (5%), D2- za{titno zelenilo (30%), D3-sport i rekreacija (30%), D4-memorijalni prostori (30%), G3-servisi (30%), G4-stovari{ta (30%) so maksimalen dozvolen % na u~estvo na zbirot na kompatibilnite klasi na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot od 49%. Definirana e edna grade`na parcela ~ii granici se detalno prika`ani vo grafi~kite prilozi vo planskata dokumentacija. Granicata na grade`nata parcela, na zapadnata strana na planskiot opfat se poklopuva so regulaciona linija. Dozvolenata maksimalna visina na gradbite se definira na 15 m od kota na za{titen trotoar, dodeka katnosta }e bide P+2. Grade`nata linija e definirana na rastojanie od 5.0 m od granicata na grade`nata parcela osven od zapadnata strana kade e definirana na 20 m zaradi regionalniot pat. So op{tite i posebni uslovi
28
za gradewe se definiraat konkretnite uslovi za gradewe vo ramkite na predvidenata grade`na parcela.
2.2 Planski opfat
2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba
Planskiot opfat zafa}a edna katastarska parcela od koja }e se oformi edna grade`na parcela so namena G2. Grade`na parcela }e se oformi od KP1289, KO Bel~i{ta, koja e vo sopstvenost na Republika Makedonija. Terenot e relativno ramen so blag pad kon sever.
Sintezen plan za LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na
KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca
Na sever se grani~i so KP-1293, na istok se grani~i so KP1298, na jug
so KP1278/1, KP1283 i KP1453, a od zapad so oska na regionalen pat (delnica Botun (vrska so A2) - Bel~i{ta - Bre`ani - @eleznec - vrska so R1305 i preku nego se pristapuva do lokacijata.
Povr{inata vo opi{anite granici na planskiot opfat iznesuva 2,0065 ha.
2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto So LUPD namenata na zemji{teto se definira vo ramkite na grupa na klasa na namena G-proizvodstvo, distribucija i servisi, odnosno G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, so kompitabilni klasi na namena B1-mali
29
komercijalni i delovni dejnosti (30%), B2-golemi trgovski edinici (30%), B4-delovni prostori (10%), V2-zdravstvo i socijalna za{tita (5%), D2-za{titno zelenilo (30%), D3-sport i rekreacija (30%), D4-memorijalni prostori (30%), G3-servisi (30%), G4-stovari{ta (30%) so maksimalen dozvolen % na u~estvo na zbirot na kompatibilnite klasi na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot od 49%.
30
3. Kratok opis i obrazlo`enie na planskite
re{enija za izgradba na komunalna i soobra}ajna infrastruktura
3.1 Soobra}ajno povrzuvawe
Od zapadnata strana pokraj KP1289 KO Bel~i{ta, op{tina Debrca pominuva regionalniot pat (Delnica Botun-Bel~i{ta, Bre`ani). Pristap do KP1289 }e se ovozmo`i preku ovoj regionalen pat.
Potrebata od parking prostor se re{ava vo ramkite na grade`nata parcela. Potreben broj na parking mesta se utvrduva spored klasata na namena i vo soglasnost so ~l. 59-61 od Pravilnikot za standardi i normativi
za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 64/18). Vo konkretniot slu~aj potrebniot broj na parking mesta }e se utvrduva so proektnata dokumentacija vo zavisnost od potrebite na gradbata.
3.2 Vodosnabditelna mre`a
Do granicite na planskiot opfat postoi izgradena vodovodna i elektro mre`a. So postoe~kata planska dokumentacija prostorot ne e urbaniziran, koe podrazbira deka so realizacijata na planskata dokumentacija }e se sozdadat uslovi za idno priklu~uvawe na planiranite gradbi na infrastrukturna mre`a. Vo me|uvrem, komunalnite priklu~oci }e se re{avaat lokalno vo granicite na planskiot opfat.
Do planskiot opfat postoi izveden vodovod so opseg na cevki F110. Vodosnabduvaweto na lokalitetot }e se re{i so barawe na priklu~ok do Javnoto Pretprijatie za komunalna dejnost Debrca, op{tina Debrca.
3.3 Fekalna i atmosferska kanalizacija
Do izgradbata na fekalna kanalizacija, fekalnite otpadni vodi preku zatvoren sistem na kanalizacioni cevki }e se odveduvaat vo fekalni jami izgradeni vo ramkite na grade`nata parcela, koi }e se praznat nekolkupati godi{no.
Ne postoi izgradena atmosferska kanalizaciona mre`a. Atmosferskite vodi }e se odveduvaat so pad od poplo~anite povr{ini kon okolnoto zelenilo vo ramkite na parcelata.
Odveduvaweto na vodite }e se vr{i vo popivatelni bunari vo ramkite na grade`nata parcela. Pred da se ispu{tat vo popivatelnite bunari vodite }e treba da bidat tretirani so talo`nici i odvojuva~i na masnotii za nivno pre~istuvawe do dozvoleniot stepen na ~istota.
Trasite na atmosferskata kanalizacija vo opfatot }e se definiraat vo ponatamo{nite fazi na izrabotka, so osnovniot proekt.
31
3.4 Elektroenergetska infrastruktura i PTT instalacii Do granicite na planskiot opfat postoi izgradena elektro mre`a. So postoe~kata planska dokumentacija prostorot ne e urbaniziran, koe podrazbira deka so realizacijata na planskata dokumentacija }e se sozdadat uslovi za idno priklu~uvawe na planiranite gradbi na infrastrukturna mre`a. Vo me|uvreme priklu~ocite }e se re{avaat lokalno vo granicite na planskiot opfat. Do planskiot opfat postojat elektri~ni instalacii i toa: srednonaponski kabelski vod, srednonaponski nadzemen vod i transformatorska stanica. Za konkretnite uslovi za obezbeduvawe priklu~ok na idnite gradbi na elektri~nata mre`a }e bide neophodno da se dobie posebna elektro-energetska soglasnost od nadle`noto pretprijatie. Priklu~okot na telekomunikaciska infrastruktura }e se izvr{i vrz osnova na uslovite koi }e bidat izdadeni od nadle`noto pretprijatie.
Hortikultura i parter Vnatre{nite soobra}ajni povr{ini i parkinzi se predviduva zavr{no da se obrabotat so asfalt i paver elementi oddeleni od okolnite povr{ini so betonski ivi~ni lenti. Slobodniot neizgraden del od grade`nata parcela se predviduva da se zatrevni i posadi so nisko i visoko zelenilo.
32
4. Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba
so `ivotnata sredina 4.1 Karakteristiki na prostorot
Niz teritorijata na op{tina Debrca pominuva eden od najzna~ajnite
magistralni pati{ta - pat od regionalno i me|unarodno zna~ewe Skopje-Ohrid-Albanija (M4, koridor 8) so dol`ina od 20 km koj e vo dobra sostojba. Pokraj magistralniot postojat i asfaltirani pati{ta so koi se povrzani skoro site selski naselbi osven selata Turije, Mamorec i So{ani. So asfaltiran pat vo dol`ina od 4,5 km povrzani se selata Bel~i{ta i Ozdolani, Velmej - So{ani vo dol`ina od 4 km, Zlesti - Kuratica vo dol`ina od 8 km i Bre`ani - Ilinska Crkva vo dol`ina od 9 km.
Vo dolgoro~nite planovi na Republikata predvideno e i minuvaweto na `elezni~ka soobra}ajnica.
Mestopolo`ba na op{tina Debrca vo
Republika Makedonija
Na teritorijata na op{tina Debrca se nao|a i me|unarodniot aerodrom - Ohridskiot aerodrom koj e lociran na 9 km od Ohrid. Kapacitetot na aerodromot e 300 patnici na ~as.
4.1.1 Reqefni uslovi, naklon i ekspozicija na terenot
Vo odnos na geografsko-topografskite karakteristiki op{tinata
le`i na ramni~arski predel na nadmorska visina od 720 do 770 m. Konfiguracijata na terenot pogoduva za razvoj na op{tinata vo site
pravci osven kon istok kade izrazito se vozvi{uva ridot Orlovo sedlo (1126 m) i pretstavuva fizi~ka bariera.
33
Op{tinata ja pokriva teritorijata na oblasta Debrca {to vo celost go opfa}a gorniot sliv na rekata Sateska. Od okolnite op{tini e oddelena so prirodni granici na planinskite srtovi: planinskite venci na Smrde{nica (1060 m) i Goljak (1466 m), Ilinska planina - Pruta (1320 m), Arbit planina (1885 m), od isto~nata strana Ilinska planina (1009 m), od ju`na strana planinskiot masiv Mazatar (1760 m) i planinata Koprnica (1213 m) i od zapad Karaorman (1765 m) i Stogovo (2121 m).
Geolo{kata gradba na op{tinata ja ~inat naj~esto aluvijalni tvorevini, poluvijalni sedimenti, rasprostraneti vo ramni~arskiot del. Aluvijalnite nanosi po odnos na in`enersko-geolo{kite karakteristiki, pretstavuvaat prete`no labilni tereni so niski vrednosti na fizi~ko-mehani~kite svojstva.
4.1.2 Geolo{ki karakteristiki
Vo ramkite na ovoj region naj~esti se le`i{ta, nao|ali{ta i rudni pojavi na: `elezoto, `elezo-mangan i manganot, a zna~itelno poretki se: molibdenot, olovoto i cinkot, volframot, srebroto i bakarno-molibdenskite rudni pojavi.
Od nemetalite, ekonomski interesni se le`i{tata na: dolomiti, varovnici, mermeri, gips, travertini, sijeniti, glini, kvarciti, pesoci, kako i rudni pojavi na drugi nemetalni mineralni surovini.
4.1.3 Seizmolo{ki karakteristiki na terenot
Spored analizata na dosega{nata seizmi~ka aktivnost na op{tinata, registrirani se zemjotresi so maksimalni intenziteti koi ne nadminuvaat 8 stepeni MCS (Merkalieva skala). Se pretpostavuva deka se vozmo`ni zemjotresi so intenzitet od 8 stepeni po Merkalievata skala, poradi {to se prepora~uva pri planiraweto na grade`nite aktivnosti da se predvidi soodvetna seizmi~ka za{tita.
4.1.4 Hidrotehni~ka struktura
So Prostorniot plan na Republika Makedonija na teritorijata na Republikata definirani se 15 vodostopanski podra~ja (VP): VP Polog, Skopje”, Treska, P~iwa, Sreden Vardar, Gorna Bregalnica, Sredna i Dolna Bregalnica, Pelagonija, Sredna i Dolna Crna, Dolen Vardar, Dojran, Strumi~ko Radovi{ko, Ohridsko - Stru{ko, Prespa i Debar.
Ovaa podelba ovozmo`uva porealno da se sogledaat raspolo`ivite i potrebnite koli~ini na voda za odreden region.
Vo Republika Makedonija registrirani se vkupno 4414 izvori od koi so {tedrost nad 100 l/sek registrirani se 58. Vo slivot na Crn Drim so Ohridskoto Ezero registrirani se 7 zna~ajni izvori, me|u koi izvorite Sv. Naum so {tedrost od nad 10 m3/sek i Vev~anskiot izvor so {tedrost od nad 1,5 m3/sek.
34
Planskiot opfat na stopanskiot kompleks so namena G2 - lesna industrija vo KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, se nao|a vo vodostopanskoto podra~je Ohridsko - Stru{ko koe go opfa}a slivot na Ohridskoto Ezero i slivot na rekata Crn Drim od istekot od Ohridskoto Ezero do akumulacijata Globo~ica.
4.1.5 Klimatski i mikroklimatski uslovi na regionot
Klimatskite karakteristiki na regionot na op{tinata se karakteriziraat so modificirana kontinentalna klima, koja {to e pogodna za razvoj na zemjodelskoto stopanstvo, osobeno poljodelstvoto i ovo{tarstvoto. Regionot na op{tinata se karakterizira so umereno topla letna temperatura so prosek od maksimum do 34 stepeni, kako i umereno ladni zimski temperaturi so apsolutno minimalna temperatura do minus 17 stepeni. Vo regionot prose~no ima okolu 75 letni denovi, odnosno denovi koi imaat maksimalna dnevna temperatura nad 25 stepeni. Prose~nite godi{ni vrne`i se dvi`at pome|u 700 i 820 mm/m2. Najvrne`liv mesec e Noemvri. Karakteristi~ni vetrovi se Jugot koj duva naj~esto vo prolet, esen i vo tekot na zimskiot period i Severot koj duva vo tekot na celata godina.
4.1.6 Naselenie
Vkupniot broj na `iteli vo op{tinata iznesuva 5507 koi `iveat vo 3582 doma}instva. Spored nacionalnata pripadnost na naselenieto, teritorijata na op{tina Debrca e naselena so 5354 `iteli. Gustina na naselenost spored Popisot od 2002 godina iznesuva za porane{na op{tina Bel~i{ta 8,1, dodeka za porane{na op{tina Me{ei{ta iznesuva 50,3. Prirodniot prirast e negativen i iznesuva za Bel~i{ta 543, a za Me{ei{ta iznesuva 108. Stapkata na mortalitet spored Popisot od 2002 godina iznesuva za Bel~i{ta 27,9, dodeka za Me{ei{ta 14,9.
Migracijata e eden od zna~ajnite ~initeli za namaluvawe na brojot na `iteli vo sega{nata op{tina Debrca i migracionoto saldo iznesuva 114. Sporedbata na podatocite za brojot na `itelite od prethodniot Popis od 1994 godina vo odnos na brojot na `itelite spored posledniot Popis od 2002 godina, uka`uva na namaluvawe na brojot na `iteli za 765 ili vo procenti 12,25%. Ova e od pri~ina {to zna~aen del od stopanskite kapaciteti se zatvoreni i ne rabotat. Stapkata na nevrabotenost iznesuva 48%. Osobeno e zabele`itelna migracijata pome|u mladata populacija so {to op{tinata ima visok stepen na starosna struktura na naselenie.
Strukturata na naselenie po vozrast e slednata:
vozrasni grupi
0-6 7-11 12-14 15-17 18-24 25-27 28-59 60-64 nad 65
% 8.69 9.9 9.3 6.0 9.9 9.3 39.74 6.9 0.27
Izvor: Zavod za statistika (2002 godina)
35
4.1.7 Stopanstvo
Razvojot na stopanstvoto vo op{tinata vo poslednite godini e pod silno vlijanie na seop{tite uslovi za stopanisuvawe vo R. Makedonija. Tranzicijata i reformskite promeni vo site sferi na op{testvenoto `iveewe so cel da se postigne pogolema produktivnost i da se realizira opredelbata za poproduktivno rabotewe i voveduvawe novi tehnolo{ki re{enija, predizvikaa vo prv moment opa|awe na stopanskata i investicionata aktivnost i osetno namaluvawe na vrabotenosta vo op{tinata.
Poradi svojata mestopolo`ba i dobro razviena infrastruktura: struja, vodovod, telefonska mre`a, lokalni pati{ta, blizinata na gradot Ohrid, op{tina Debrca pretstavuva dobra sredina za industriski razvoj. Od industriskite kapaciteti koi {to se locirani na teritorijata na op{tinata Debrca se: DOOEL Sloboda (Fabrika za metalni ogradi) - Novo Selo, DOO Rudnik - Velmej (rudnik za travertin), DOOEL EMO - Le{ani (fabrika za ~eli~ni konstrukcii), DOO Ilina- Velmej (fabrika za voda), AD SI-PO- Bel~i{ta, Melnica i Pekarnica Ilin~e - Me{ei{ta, Mlin - s. Orovnik (industrija za metalna galanterija), OTEKS - Holding Kompanija - Me{ei{ta, @abet - s. Orovnik (tekstilna industrija), Bujar (drvna industrija) - s. Me{ei{ta, Mesna industrija - s. Klime{tani, @ivinarska farma Bastum - s. Me{ei{ta i drugi. Brojot na naselenieto koe vraboteno vo industrijata spored zavodot za statistika na Republika Makedonija iznesuva 500, odnosno 50% od vkupniot broj na vraboteni.
Hidrocentralata vo Peso~an, fabrikata za tuli vo Arbinovo i rudnikot za travertin vo Velmej, fabrikata za ~eli~ni konstrukcii vo Le{ani i fabrikata za metalni ogradi vo Novo Selo svoeto rabotewe go baziraat vrz dovezeni repromaterijali od drugi podra~ja, odnosno pripa|aat na grupata sekundarni kapaciteti. Postojnite industriski kapaciteti vrabotuvaat okolu 30% od aktivnoto naselenie vo op{tinata {to uka`uva na relativno zna~ajnoto u~estvo na ovaa dejnost vo vkupniot op{testveno ekonomski razvoj na op{tinata.
Vo op{tina Debrca postojat dobri prirodni uslovi za razvoj na zemjodelstvoto, sto~arstvoto, {umarstvoto i ribarstvoto.
36
Zemjodelieto pretstavuva osnovna stopanska dejnost za egzistencijata na naselenieto na prostorot na op{tinata, no poradi seu{te nedovolnata razvienost na zemjodelstvoto ne se ostvareni nekoi pozabele`itelni rezultati. Procentot na naselenie koe se zanimava so zemjodelie iznesuva 14,8% spored Zavodot za statistika na Makedonija.
Osobeno op{tinata ima potencijal za razvoj na proizvodstvoto na ekolo{ka hrana i ekolo{ki turizam, so ogled deka spa|a vo ekolo{ki nezagadeni oblasti.
Op{tinata ima ne samo priroden potencijal, tuku i soobra}ajno izgradena mre`a koja i ovozmo`uva posebni povolnosti za razvoj na turizmot. Postoeweto na aerodromot, magistralniot pat koj pominuva niz op{tinata ovozmo`uva pristap do op{tinata i nejzinite prirodni ubavini. Postoeweto na Slatinskoto Ezero, so povr{ina od 0,3 km2 e zna~aen potencijal za razvoj na ekolo{kiot turizam. Ezeroto se nao|a vo prirodno ~ista zona, bogata so flora i fauna. Na bregot na ezeroto postoi hotelsko ugostitelski objekt so mnogu mal kapacitet. Ezeroto e bogato so riba i se nao|a vo neposredna blizina na seloto Slatino vo ~ija okolina se locirani dve lovi{ta. Samiot ambient na selata koi {to ja zadr`ale starata makedonska arhitektura go zgolemuva potencijalot za privlekuvaweto na turistite. Osven Slatinskoto ezero, vo op{tinata vo tekot na letniot period zaradi povolnite klimatski uslovi - letnata sve`ina, osobena atrakcija pretstavuva posetata na `ivopisniot kawon na Peso~anska reka, kako i na izletni~kite mesta Radomirovo, Slavej, Ilinska Planina i Velme{ki Izvori.
Vkupnoto rabotosposobno naselenie iznesuva okolu 45% od vkupnoto naselenie, a rabotno aktivno e okolu 65 do 70 % od vkupnoto naselenie vo op{tinata (izvor na podatoci: Generalen urbanisti~ki plan Bel~i{ta 2002-2007, Elaborat za op{testvena i ekonomska opravdanost za opstanok i razvoj na op{tina Me{ei{ta). Najgolem del od naselenieto se zanimava so zemjodelie, iako spored Zavodot za statistika kako dominantna granka vo koja se vraboteni duri 50% od vrabotenite e industrijata, dodeka vo zemjodelieto se evidentirani 14,8%, vo uslugi 34,5% naselenieto i kako nepoznato e evidentirano 0,7%.
Gledano od strukturen aspekt zna~ajno e da se konstatira deka industriskiot razvoj vo op{tinata se orientira kon metalo prerabotuva~kite kapaciteti koi se baziraat na dovoz na surovini i repromaterijali od drugi podra~ja vo Republikata i po{iroko.
Op{tinata Debrca e vo faza na realizacija na plan za revitalizacija na op{tinata preku izgradbata na infrastrukturnite sistemi i objektivno op{testven standard, neophodno potrebni za zadr`uvawe na postojnoto i vra}awe na iselenoto naselenie.
Vkupniot broj na vraboteni lica iznesuva 1000, od koi 500 rabotat vo industrijata, brojot na vrabotenite vo dr`avniot sektor iznesuva 21, dodeka vo privatniot sektor 979.
37
4.1.8 Koristewe i za{tita na zemjodelskoto zemji{te
Za~uvuvaweto, za{titata i racionalnoto koristewe na zemjodelskoto zemji{te e osnovna planska opredelba i glaven preduslov za efikasno ostvaruvawe na proizvodnite i drugite funkcii na zemjodelstvoto, a konfliktnite situacii, koi }e proizleguvaat od razvojot na drugite stopanski i op{testveni aktivnosti, }e se re{avaat vrz osnova na kriteriumi za globalna op{testveno ekonomska racionalnost i opravdanost.
Za optimalno iskoristuvawe na ekolo{kite i drugi uslovi so Prostorniot plan na R. Makedonija do 2020 godina, se predlaga da se koristi reonizacija spored koja Republika Makedonija e podelena vo 6 zemjodelsko-stopanski reoni i 54 mikroreoni.
Predmetnata lokacija pripa|a na Golemoezerskiot reon podelen na 3 mikroreoni.
4.1.9 Kulturno nasledstvo
Vo Arheolo{kata karta na Republika Makedonija, koja gi prou~uva predistoriskite i istoriskite sloevi na ~ovekovata egzistencija, od najstarite vremiwa do docniot sreden vek, na analiziranoto podra~je na katastarskata op{tina, evidentirani se slednite lokaliteti:
KO Bel~i{ta, Katuni{ta (Kosarko Niva), srednovekovna naselba i crkva so nekropola, locirana na okolu 2 km. Severoisto~no od seloto, kon planinata Sini Viroj otkrieni se ostatoci od gradbi zidani od kamen i kal,ogni{ta,`elezni predmeti-orudija,kako i ostatoci od mala ednokorabna crkva vo ~ija vnatre{nost se najdeni grobovi gradeni od kameni plo~i; Sv. Atanasija, srednovekovna crkva, na okolu 1 km isto~no od seloto, ju`no od patot Bel~i{ta-Sredore~e i desno od koritoto na Bel~i{ka reka se zabele`uvaat urnatini od mala ednokorabna crkva ~ija vnatre{nost bila `ivopisana; Sv. Vasilij, crkva od razvienoto sredovekovie, se nao|a na okolu 1 km isto~no od seloto, severno od patot Bel~i{ta-Sredore~e vo neposredna blizina (200-300 m) na lokalitetite Sv. Atanasija i Sv. Jovan se zabele`uvaat ostatoci od mala crkovna gradba so krstoobrazna osnova. Ovoj lokalitet, zaedno so spomenatite dva, e najverojatno integralen del od toponimot Seli{te, mo`ebi pogolema srednovekovna ruralna naselba Sv. Jovan (Kaj Smrekana), srednovekovna crkva i nekropola, se nao|a na najvisokata padina na kamenitiot rid Ore{ka Krasta, na okolu 1,2 km isto~no od seloto i 200 m severoisto~no od lokalitetot Sv. Atanasija se zabele`uvaat urnatini od mala ednokorabna crkva okolu koja ima grobni konstrukcii od kameni plo~i.
38
4.2 Opis na sega{nata sostojba so `ivotnata sredina vo planskiot opfat
Osnoven preduslov za identifikacija na problemite so `ivotnata
sredina i postavuvawe na strate{ki celi za nadminuvawe i unapreduvawe na istite e identifikacijata i ocenata na sega{nata sostojba so mediumi na `ivotnata sredina (vozduh, voda, otpad, po~va, biodiverzitet, bu~ava), kako i so koristeweto na zemji{teto i prirodnite resursi vo op{tinata.
So ogled na toa {to vo planiraniot prostor do sega ne se vr{eni merewa, sledewa i istra`uvawa na osnovnite vitalni komponenti vozduhot, vodata, tloto, bu~avata i tvrdiot otpadok, poremetuvawata vo ekosistemot vo celost ne mo`at da se otkrijat, a ocenkata za sostojbite proizleguva isklu~ivo od dejstuvaweto na ~ovekot i negovite aktivnosti vo ovoj prostor.
Vozduh
Zagaduvaweto na vozduhot najpove}e e rezultat na prerabotka na
sulfidni koncentracii na oboeni metali, kako i na sogoruvawe na koks i drugi karbofilni goriva vo industrijata i doma}instvata.
Na zagaduvawata na vozduhot mnogu vlijae topografijata na terenot, visinata na industriskite oxaci i atmosferskite uslovi. Najkriti~no zagaduvawe e vo uslovi na otsustvo na horizontalno i vertikalno struewe na vozduhot, osobeno koga e istoto prosledeno so temperaturni inverzii.
Vo op{tina Debrca ne se sledi i ne postojat podatoci za kvalitetot na vozduhot vrz osnova na koj mo`e da se izvle~at nekoi zaklu~oci. No, kako pri~ini, odnosno mo`ni ~initeli koi vlijaat na vozduhot vo op{tinata mo`e da se izdvojat: transportot, kako lokalniot, taka i regionalniot i avionskiot preku aerodromot Ohrid i maliot broj na industriski kapaciteti.
So ogled deka regionalniot aerodrom e Ohrid so tek na vreme treba da prerasne vo me|unaroden vozdu{en centar za {to ima dimenzionirani kapaciteti, treba da se vospostavi sistem na monitoring na zagaduvaweto na vozduhot.
Vo op{tinata `iveat 1995 semejstva od koi 98% kako energens koristat cvrsti goriva, dodeka industriskite kapaciteti ja koristat naftata i nejzinite derivati. Vkupnite koli~ini na ogrev koi godi{no se tro{at iznesuvaat 20000 m3.
So ogled deka vo op{tinata ne postojat pogolemi industriski kapaciteti, rudnici ili farmi mo`e da se zaklu~i deka kvalitetot na vozduhot na pogolemiot del od op{tinata e na zadovolitelno nivo i deka emisiite na ~estici vo vozduhot se vo dozvoleni granici.
Spored dobienite podatoci od izvr{enata procenka na sostojbata so kvalitetot na vozduhot, generalno sostojbata so vozduhot e na zadovolitelno nivo. Emisiite na ~estici vo vozduhot (zavod za zdrastvena za{tita) se vo ramkite na dozvolenite granici i ne vlijaat na kvalitetot na `ivotot, ~ovekovoto zdravje i biodiverzitetot. Ne se evidentirani bolesti kaj
39
naselenieto koi bi mo`ele da se javat kako posledica od kvalitetot na vozduhot.
I pokraj toa {to konstatiranata sostojba so kvalitetot na vozduhot e na zadovolitelno nivo, sepak e potrebno postoewe na monitoring stanici, locirani na teritorijata na op{tinata za sledewe na emisiite od zagaduva~ki materii vo vozduhot, so {to navremeno bi se reagiralo dokolku dojde do zgolemuvawe na nivnite koncentracii nad dozvolenoto.
Voda
Kolku vodite vo odreden prostor mo`e da se smetaat za voden resurs
zavisi od mo`nosta za nivno iskoristuvawe, odnosno od mo`nosta za realizirawe na vodostopanski re{enija so koi vodite }e se iskoristat za pokrivawe na potrebite od voda za naselenieto, zemjodelstvoto, industrijata i za{titata na `iviot svet. Vodata kako resurs ja ima mnogu pomalku od prisutnite vodi {to treba da se ima sekoga{ vo predvid pri planiraweto za nejzino iskoristuvawe.
Za podmiruvawe na potrebite na voda najzna~ajni se povr{inskite vodi, bidej}i tie se najrasprostraneti, najbliski se do mestata na ~ovekovata aktivnost, obezbeduvaat `ivot i razvoj na ekosistemot.
Izda{nosta na podzemnite vodi zavisi od klimatskite, morfolo{kite i hidrogeolo{kite karakteristiki na prostorot. Ovie vodi poradi posebniot kvalitet se zna~ajni i mo`e da bidat korisni za pokrivawe na potrebite od voda.
Zagaduvaweto na vodite vo `ivotnata sredina se dol`i na ispu{tawe na efluenti od doma}instvata, industrijata, rudarstvoto, zemjodelieto, neuredenite deponii i soobra}ajnicite. Koli~estvata na komunalni otpadni vodi se najgolemi vo gradovite.
Razvojot na stopanstvoto vo naredniov period }e se temeli na ve}e postoe~kite kapaciteti so poseben akcent na nivno osovremenuvawe, odnosno primena na novi ~isti tehnologii so koi }e se zapazi kvalitetot na `ivotnata sredina i }e se namalat site vidovi rizici na zagaduvawe na povr{inskite i podzemnite vodi.
Kvalitetot na povr{inskite vodi se sledi od strana na Zavodot za zdrastvena za{tita, no samo na reka Sateska, dodeka na drugite povr{inski vodi sledeweto se vr{i incidentno.
Kontrolata na vodata za piewe ja vr{i Republi~kiot zavod za zdravstvena za{tita. Vo tekot na letnite meseci se javuva nedostatok od voda za piewe, pred se poradi nedovolniot kapacitet na rezervoarite. Treba da se potencira deka vo op{tinata ima vodovodi so azbestni cevki (naselbata Bel~i{ta i sl.). Naselbata Volino e priklu~ena na Stru{kiot vodosnabditelen sistem, a naselbata Gorenci na Regionalniot vodosnabditelen sistem so izvor vo mesnosta Sveti Erazmo.
Vo op{tinata ne postoi kanalizaciona mre`a, otpadnite vodi se sobiraat vo septi~ki jami, a do`dovnata voda ponira vo zemjata. Komunalnite otpadni vodi pretstavuvaat problem bidej}i osven vo s.
40
Bel~i{te kade ima izgradenost na 30% kanalizacionata mre`a, vo drugite selski naselbi ne postoi kanalizaciona mre`a i otpadnite vodi se odveduvaat vo septi~ki jami koi se vodopropusni ili direktno se izlevaat vo rekite koi pripa|aat na slivnoto podra~je na Ohridskoto Ezero.
Vo ramkite na Op{tinata postojat samo nekolku industriski kapaciteti koi so svojata tehnologija ne sozdavaat golema koli~ina na otpadni industriski vodi i istite se odveduvaat vo septi~ki jami. Koli~inata na potro{enata voda od industrija iznesuva 100.45 m3 dnevno. Kvalitetot na industriskite otpadni vodi ne se kontrolira i ne postojat podatoci za ovie vodi. Otpadnite industriski vodi se ispu{taat vo septi~ki jami bez nikakvo tretirawe. Vodata za navodnuvawe na zemjodelskite povr{ini e nedovolno iskoristena vo ramkite na op{tinata. Iako postojat mo`nosti za navodnuvawe na 1500 ha, se navodnuvaat 250 ha ili iskoristenosta iznesuva 14%. Poradi ne postoewe na dovolno kapaciteti za skladirawe na vodata, osven Slatinsko Ezero i pokraj malata iskoristenost vo tekot na letnite meseci se javuva nedostatok na voda za navodnuvawe.
Atmosferskite i drena`nite vodi se odveduvaat po soobra}ajnici i po kanali koi se izgradeni vo tekot na izgradbata na dvete golemi naselbi Bel~i{ta i Me{ei{ta.
Otpad
Otpadnite materii koj nastanuvaat od doma}instvata, naselbite, industrijata i drugi objekti se odveduvaat od epidemiolo{ki i estetski pri~ini. Otpadnite materii nastanuvaat od ~ovekot i se proizvod na negovite fiziolo{ki funkcii na `ivotnite i rastenijata. Ima nekolku podelbi na otpadnite materiii toa se:
@ivotni aktivnosti na lu|eto - komunalen otpad;
Otpad od rudarsko - metalur{kite i energetski kapaciteti - tehnogen otpad;
Otpad od industrijata (prerabotuva~ki kapaciteti) i kapaciteti na organska i neorganska tehnologija - industriski otpad;
Otpadot {to se sozdava so izveduvawe na grade`ni, industriski, prerabotuva~ki i zanaet~iski raboti koi nemaat svojstvo na komunalen cvrst i tehnolo{ki otpad i toa: grade`en otpaden materijal, zemja, zgura, kal (inertna ili ne{tetna), kamewa, kerami~ki kr{, sanitarni uredi i sli~en grade`en otpad;
Otpad od zdrastvenite ustanovi - medicinski otpad (poseben otpad);
Radioaktiven otpad. Prema agregatna sostojba se delat na:
Te~ni (fekalii na lu|e, od bawi, kujni, gara`i, industriski otpadni vodi, atmosferski otpadni vodi);
Cvrsti (otpadoci od naselbite i industrijata vo tvrda sostojba, hartija, staklo, metal, porcelan, pra{ina, pepel). Po sostav, cvrstite
41
otpadoci se sostojat od: sostojki koi fermentiraat (organski sostojki koi brzo se raspa|aat: otpadoci od prerabotena i neprerabotena hrana, koski, izumreni `ivotni i sl); mineralni sostojki (organski i neorganski) koi se razgraduvaat mnogu sporo: keramika, staklo, plastika i dr. Kako i vo pogolemiot del od op{tinite vo Republika Makedonija,
taka i vo vo op{tina Debrca upravuvaweto so komunalniot otpad se sveduva na negovo sobirawe i transportirawe na odredena lokalna deponija.
Sobiraweto na otpadot go vr{i JP za komunalna dejnost Debrca. JKP vr{i sobirawe na okolu 4 toni otpad dnevno.
Godi{no vo op{tina Debrca se generira 1468,8 toni otpad, od koi 1321,92 toni (90,2%) e komunalen i drug neopasen otpad, 117,5 toni (8%) inerten otpad, 8,81 toni (0,6%) otpad od elektri~ni napravi i 20,56 toni (1.4%) otpad od iskoristeni vozila. Od vkupno 30 naseleni mesta sobiraweto se vr{i vo 21 edno naseleno mesto, odnosno 60% od naselenite mesta. Sega{niot na~in na upravuvawe so komunalniot otpad na podra~jeto na op{tina Debrca e pod potrebnoto nivo. Vo primena se samo postapki na sobirawe, transportirawe i deponirawe na komunalniot cvrst otpad, a nedostasuvaat postapki za namaluvawe i izbegnuvawe na izvorot na sozdavawe na otpadot, primarna selekcija - gra|anite, sekundarna selekcija - JKP. Sobiraweto na otpadot od doma}instvata i nekoi stopanski komercijalni objekti se izvr{uva edna{ nedelno, a od industriskite objekti se izvr{uva po potreba. Vkupnoto koli~estvo na sozdaden otpad za 2000 god. iznesuva 997,80 toni godi{no. Za 2001 god. 1146,45 toni godi{no, za 2002 god. 1286,50 toni, za 2003 god. 1292,90 toni i za 2004 god. 1731 toni. Sobiraweto se vr{i so nesoodvetno vozilo-traktor.
Postojat 2 deponii od vremen karakter:
za Bel~i{ta, Le{ani, Velmej i Zlesti koja opfa}a povr{ina od 1800 m2 na koja se deponira komunalen i inerten otpad vo koli~ina od 1379, 93 kg dnevno,
Deponija za selata Me{ei{ta, Orovnik, Treven, Volino koja opfa}a povr{ina od 1600 m2 na koja se deponira komunalen i inerten otpad vo koli~ina od 1066,72 kg/den. Vo op{tinata postojat sedum divi deponii vo koi se odlaga otpadot i
toa vo: s. Godivje, s. Novo Selo, s. Ozdoleni, s. Orovnik, s. Me{ei{ta, s. Volino, s. Trebeni{ta i s. Gorenci, koi zafa}aat povr{ina od 2100 m2. Odlagaweto na otpadot e neadekvatno, odnosno samo se odlaga. Ne se vr{eni ispituvawe za vlijanieto na ovie divi deponii vrz podzemnite vodi i po~vata, no istite go degradiraat prostorot. Vo ovie |ubri{ta e deponiran komunalen i inerten otpad vo vkupna koli~ina od 575,77 toni na otpad.
Na teritorijata na op{tinata postojat odreden broj na mali divi |ubri{ta, prete`no so inerten otpad koi ja devastiraat okolinata. Poradi nekontroliranoto isfrlawe na inertniot otpad vo del od re~nite korita, doa|a do namaluvawe na profilot na re~nite korita.
42
Rastitelen i `ivotinski svet
[umskiot fond spored podatocite na Javnoto pretprijatie Makedonski {umi e sostaven od gorska bukova {uma koja se protega na
5229,88 hа, potoa podgorska bukova {uma (92451,85 ha), bukova {uma (1157 ha), dab gorun (11925,85 ha), dab ploska~ i cer (3242,82 ha), Querco ostryetum (42 ha), Querco carpinetum orientalis (607,5 ha) i bor (28,4 ha).
Vo op{tinata se odgleduvaat goveda 1255 i ovci 3780 (2004 godina). Podatoci za vkupniot broj na `ivina i drug vid na stoka ne postojat. Zabele`livo e namaluvaweto koe vo poslednite 5 godini iznesuva 15% na brojot na grlata i od dvata vida za koi se vodi evidencija. Ova namaluvawe pred se e poradi namaluvawe na brojot na naselenieto, neisplatlivosta za ~uvawe na ovoj vid na stoka i neobezbedeniot plasman. Vo op{tinata ne postojat pogolemi farmi, tuku individualno odgleduvawe na `ivina.
Vo op{tina Debrca zastapeni se slednite vidovi na divi `ivotni: diva sviwa, zajak, srna, ris i dr. Lovot e organiziran vo tri lovi{ta (Karaorman, Ohrid i Slavej) koi se dadeni pod koncesija na love~kite dru{tva i so lov se zanimaavaat 200 lica, a godi{no se izdavaat 285 dozvoli (2004 godina) i mo`e da se potencira deka trendot na izdavawe na lovni dozvoli e pozitiven, odnosno brojot na izdadenite dozvoli e vo malo poka~uvawe (25 od 1999 godina). Uloveni se 16 grla na diva sviwa (2004 godina) i vo odnos na 1999 godina (12 grla) trendot poka`uva zgolemuvawe na brojot na ulovenite grla. Nezakonskoto lovewe e dosta ra{irena pojava, koja preku zajaknati kontroli se namaluva. Evidento e namaluvaweto na nekoi vidovi na dive~ me|u koi: divi sviwi, dodeka srnata i risot ve}e se zagrozen vidovi. Ribolovot e zabranet na celata teritorija na op{tinata.
Predmetnata lokacija se nao|a vo opfatot na prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, zaradi {to e potrebno da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe
so svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl.
Vesnik na RM” br. 75/10), kako i odredbite na Konvencijata na UNESKO i dokumentite doneseni od organite na ovaa organizacija.
Biodiverzitet
Okolinata na Ohrid raspolaga so dosta raznoviden biodiverzitet. Od rastitelniot svet vo Ohrid gi sre}avame: tisa, makedonskata ela, crn bor, bel bor, munika, modra smreka, planinska smreka, crvena smreka, smrdlika, diva foja, pitoma foja, povit, skrebut, halo`ina, kiselec, ~inar (platan), polski brest, planinski brest, vez, koprivka, bela dudinka, karadutka, smokva, buka, kosten, dab (cer, ploska~, gorun, blagun, klecer, ste`er), breza, evla, leska, diva leska, bel gaber, voden gaber, crn gaber, orev, pesji trn, son~ec, bela vrba, krta vrba, pra{lika, lovor vrba, crna vrba, rakita, diva vrba, lagu{ka, bela topola, crna topola, jasika, vorovinka, golemolisna lipa, srebrenastolisna lipa, sitnolisna lipa, zelenika, mle~ka, div jorgovan, lisec, spirei, kapina, malina, ru`i, badem migdal, {ipka, div badem , diva cre{a, gorupla, trnenka, xanka, diva sliva, bel glog,
43
bel trn, glog, mazna mu{mulica, vlakensta mu{mulica, ru{vici, oskoru{i, jarebika, brekiwa, mukiwa, jabolki (merelka i kiseqa~ka), diva kru{a, gornica kru{a, planinska ribizla, zaj~ik, ribizla, zae~ka, dobrocvet, pluskavec, grmotrn, smrdlivki, ruj, grozdest ruj, kloko~iki, javor, `estika, gorski javor, planinski javor, crven javor, mle~, klen, maklen, div kosten, dren, pesji dren, br{len, kurika, krkavina, kr{ika, qigavina, krkavina kamewarka, truplika, draka, diva loza, imela, dafina, crn jasen, gripa, kalina, surxel, ~ubrika, crna udika, crvena udika, anamska raka, bozel, hmeq, pelin, spara`ina, kostrika i dr.
Od `ivotinskiot svet gi sre}avame: lisicata, volkot, zajakot, divata sviwa, srnite, kuna, jazovec, e`, a od pticite gi sre}avame erebicata, potpolo{kata, patkite, guskite, kamewarkata, diviot gulab, grivne`ot, jastrebot, itn.
Soglasno Studijata za za{tita na prirodnoto nasledstvo, izrabotena za potrebite na Prostorniot plan na Republika Makedonija prostorot koj e predmet na razrabotka na Lokalnata urbanisti~ko-planska dokumentacija za GP-1.1 so namena G2-lesna industrija, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, se nao|a vo blizina na predlo`enoto za za{tita prirodno nasledstvo SPR Bel~i{ko Blato:
Lokalitetot se nao|a vo Dolna Debrca, vo podno`jeto na planinata Gaber, pome|u selata Novo Selo i Bel~i{ta, na nadmorska visina od 750 m so povr{ina od 400 ha. Blatoto se snabduva so voda od izvorite nare~eni Sini Virovi.
Najzna~ajnite vrednosti na rezervatot se od faunisti~ki tip i se odlikuvaat kako po raznoobraznosta taka i po abudantnosta na poedinite faunisti~ki taksoni.
Spored Crvenata Kniga na Evropski vertebrati izdadena od Sovetot na Evropa vo 1988 godina, vo kategorijata na vidovi od posebno zna~ewe za
Evropa a prisutni na ovoj lokalitet se: Rhinolophus blasii, Miniopterus
schreibersi, Lutra lutra, Vormela peregusna, Myoxus glis, Botaurus stelloris, Ixiobrychus
minutus, Nyctocorax nythocorax, Ardeola ralloides, Ardea purpurea, Plegadis falcinellus,
Elaphe longisima i drugi. Vidot Rhinolophus euriale, se tretira kako globalno zna~aen vid i smesten e vo kategorijata Vulnerable (VU). Na lokalitetot Bel~i{ko Blato e prisuten vo vid na edna stabilna populacija.
Spored Bernskata Konvencija od listata na Aneks II, koja gi tretira strogo za{titenite `ivotinski vidovi, na teritorijata na Bel~i{ko Blato prisutni se pove}e pretstaviteli od slednite klasi:
Cica~i od familiite: Soricidae, Talpidae, Canidae, Gelidae
Ptici od familiite: Podicipedidaee, Ardeidae, Anatidae, Rallidae,
Scolopacidae, Apodidae, Alcedinidae, Muscicapidae i dr.
Reptilii od familiite: Testudinidae, Emydidae, Lacertidae, Colubridae
Amfibii od familiite: Salamandridae, Discoglossidae, Bufonidae i
Ranidae.
Podra~jeto na Bel~i{ko Blato mo`e da ima pove}e nameni: rekreativna, nau~no-istra`uva~ka, studisko-vospitna, ekolo{ka i drugi.
44
Lokalitetot se u{te e vo za~uvana izvorna sostojba, me|utoa ve}e e prisutno antropogeno vlijanie, vo pogled na ekstenzivno meliorativni zafati so cel presu{uvawe na blatoto. Potrebno e da se stopiraat meliorativnite aktivnosti.
Bu~ava
Problemot na bu~ava na podra~jeto na op{tina Debrca dosega ne e analiziran i istra`uvan. Vo ovoj region izvorite na sozdavawe na bu~ava ne se od takov vid da ovoj problem vo `ivotnata sredina pretstavuva zna~itelna zakana vrz zdravjeto na lu|eto.
Bu~avata proizleguva od urbanite aktivnosti i toa: - Soobra}aj; - Proizvodni i delovni procesi; - Bu~ava od enterierno poteklo (stambeni zgradi, trgovsko delovni centri i sl).
4.3. Sega{ni problemi so `ivotnata sredina vo i okolu planskiot opfat
Problemite so `ivotnata sredina vo op{tinata i predmetniot opfat
bea identifikuvani preku analiza na postoe~kata sostojba so `ivotnata sredina za op{tina Debrca.
Najosetlivi elementi na `ivotnata sredina vo predmetniot opfat (Elementi na SO@S)
Vodi Vozduh Otpad Klimatski Naselenie Materijalni
faktori dobra
Problemite so generirawe na otpadot se razgleduvaat kako vlijanie
vrz povr{inskite i podzemnite vodi, vlijanie na zagaduvaweto na po~vite i indirektno kako vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot i po~vite i indirektno kako vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot i sozdavaweto na stakleni~ki gasovi (klimatski promeni).
Vrz osnova na evidentirawe na najosetlivite elementi na `ivotnata sredina vo planskiot opfat koi se narekuvaat i elementi na Strategiska ocena na `ivotnata sredina (Elementi na SO@S) se vospostavuvaat celi na strategiska ocena na `ivotna sredina (Celi na SO@S) i se definirani mo`ni indikatori za sekoja cel.
Vo procesot na Strategiska ocena na vlijanie na planskiot dokument vrz `ivotnata sredina va`no e da se vidi kako, na koj na~in, so koja ja~ina i intenzitet celite na planskiot dokument vlijaat vrz celite na SO@S so cel da se predvidat merki za spre~uvawe na vlijanijata i da se predlo`i soodveten plan za monitoring na indikatorite za sekoja cel na SO@S.
Na slednata tabela se prika`ani sega{nite problemi so elementite na `ivotnata sredina:
45
Elementi na Strategiskata Problem Relevantno opften
ocena na `ivotna sredina problem
Vozduh
Naru{en kvalitet na vozduhot upotreba na drva kako agens za zatopluvawe, nafta i benzin od zgolemen soobra}aj h
Voda Nepostoewe na kanalizaciona mre`a za otpadni vodi h
Direktno izlevawe na komunalnite otpadni vodi vo re~nite korita h
Otpad Postoewe na divi deponii h
Po~va Nekontrolirano koristewe na hemiski za{titni sredstva h
Pojava na goloseci poradi nepravilnoto ili nelegalnoto se~ewe na {umite h
Predel
Degradirani predeli h Mal obem na po{umuvawe i odgleduvawe na novi nasadi h
Naselenie Pojava na migracija h
Nevrabotenost h
Klimatski faktori Koristewe na ogrevno drvo za zatopluvawe h
Ne koristewe na obnovlivi izvori na energija h
Sega{nite problemi so elementite na `ivotnata sredina
46
5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument
Pri realizacija na LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i
nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, se razgleduva opcijata bez da se sprovede planska aktivnost, odnosno rabotite da ostanat vo prvobitnata polo`ba.
Vo konkretniov slu~aj dokolku ovoj plan ne se sprovede, se o~ekuvaat slednive posledici:
Pojava na nekompatibilni dejnosti;
Zemji{teto i ponatamu }e ostane zemji{te so pomala ekonomska vrednost;
Ograni~en razvoj na op{tinata;
Nekontrolirana izgradba na bespravni objekti;
Naru{uvawe na kvalitetot na mediumite vo `ivotnata sredina;
Intenzivno zagaduvawe so otpadni materii (cvrst, komunalen i drugi vidovi otpad) i sozadvawe na divi deponii;
Intenzivno zagaduvawe na podzemnite vodi i po~vata;
Namaleni prihodi vo op{tinskiot buxet;
Otsustvo na finansiski investirawa {to bi se dovelo do slab ekonomski razvoj na stopanstvoto;
Porast na migracija;
Namalen `ivoten standard;
Nerealizacijata na planskiot opfat }e se ispu{ti mo`nosta od idni potencijalni investicii za ekonomski-odr`liv razvoj. Dokolku ne se realiziraat predvidenite re{enija vo ramki na
planskiot opfat }e se ispu{ti mo`nosta za ekonomski-odr`liv razvoj.
47
6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa
LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca e od osobeno zna~ewe za realizirawe namenski sodr`ini i funkcionalna operacionalizacija za razvoj na planskiot opfat i op{tinata.
So izrabotkata na planskite re{enija od Urbanisti~kata planska dokumentacija prostorot dobiva nova mo`nost za urbanisti~ka razrabotka i realizacija.
Ovie aspekti se zemaat so cel da se iznajde najpovolnoto re{enie koe }e pridonese za za{titata na `ivotnata sredina i zdravjeto na ~ovekot.
Vo slu~aj na nerealizirawe na planskiot opfat se o~ekuva da:
Socijalno-ekonomskiot status na naselenieto }e inicira pogolema stagnacija;
Prodol`uvawe na trendot migracija;
Nevrabotenosta nema da se namali;
Namaluvawe na vrednosta na zemji{teto;
Uzurpacija na prostorot so divogradbi i drugi neplanski i nekompatibilni sodr`ini;
Neplansko i neorganizirano ureduvawe na prostorot so {to negativno }e se odrazi vrz mediumite vo `ivotnata sredina;
Iskoristuvawe na slobodni zemjodelski povr{ini. Vo slu~aj na realizirawe na planskiot opfat se o~ekuvaat nekolku
pozitivni aspekti: - Povolna geografska polo`ba; - Dobri mikroklimatski uslovi; - Odli~na dispozicija vo odnos na soobra}ajnata povrzanost; - Obezbeduvawe na novi vrabotuvawa; - Zajaknuvawe na mo`nostite za odr`liv ekonomski i socijalen
razvoj na regionot; - Zapirawe na ekonomskata migracija; - Razvoj na lokalnata samouprava preku pla}awe na danoci,
komunalii i drugi dava~ki; - Zgolemuvawe na vrednosta na zemji{teto.
So predvidenite sodr`ini }e ovozmo`i ostvaruvawe na funkcii so direktni ili indirektni ekonomski efekti. Soglasno opredelbite na Prostorniot plan na R. Makedonija, idniot razvoj i razmestenosta na namenite vo planskiot opfat na prostorot za koj se nameneti Uslovite za planirawe, treba da bazira na primena na principite i standardite za za{tita na `ivotnata sredina, osobeno nivna preventivna primena i spre~uvawe na eventualnite vlijanija vrz `ivotnata i rabotna sredina.
48
7. Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na `ivotnata sredina
Pojavite koj kako pretpostavka mo`e da se javat od implementacijata
na LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, mo`e da se analiziraat od negativen i pozitiven aspekt. Izve{tajot za Strategiska ocena gi zema vo predvid vlijanijata vrz site mediumi na `ivotnata sredina, biolo{kata raznovidnost, prirodata, predelot, kulturnoto nasledstvo, lu|eto kako i vlijanijata vrz socio-ekonomskite mo`nosti vo op{tina Debrca.
Izve{tajot za strategiska ocena na `ivotnata sredina ne gi analizira poedine~nite razvojni proekti, tuku vlijanijata vrz mediumite na `ivotnata sredina od generalen aspekt. Zna~i, so izve{tajot se pravi samo procenka na mo`nite vlijanija vrz `ivotnata sredina, dodeka vo podocne`nite fazi, preku Studiite za ocena na vlijanie vrz `ivotnata sredina ili Elaboratite za za{tita na `ivotnata sredina {to se zakonska obvrska na osnova na uka`anite rizici se pravat detalni analizi i preporaki.
Soglasno Zakonot za `ivotna sredina i Uredbata za opredeluvawe na kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocenka na vlijanijata vrz `ivotnata sredina potrebno e da se utvrdi potreba za sprovrduvawe na postapka za ocenka na vlijanieto na proektot vrz `ivotnata sredina. Potrebata od ocena na vlijanijata vrz `ivotnata sredina ja donesuva Organot na dr`avnata uprava nadle`en za rabotite od oblasta na `ivotnata sredina. Soglasno Zakonot za `ivotna sredina, kako i Zakonot za za{tita na prirodata, pravnite ili fizi~kite lica koj vr{at dejnosti ili aktivnosti koi ne spa|aat vo proektite za koi se sproveduva postapka za ocena na vlijanieto vrz `ivotnata sredina se dol`ni da izgotvat Elaborat za za{tita na `ivotnata sredina, so cel da se oceni vlijanieto na dejnostite ili aktivnostite vrz `ivotnata sredina, pred da zapo~nat so sproveduvawe na proektot i istiot da go dostavat do organot nadle`en za odobruvawe na sproveduvaweto na proektot.
Vlijanie vrz demografskiot faktor
Realizacijata na predvidenite sodr`ini od planskiot opfat ne samo {to }e ja zapre ekonomskata migracijata na lokalnoto naselenie tuku i }e pretstavuva pozitiven stimul za demografskiot razvoj. Isto taka, }e ima pozitivni vlijanija na dolgoro~na osnova i na zgolemuvawe na natalitetot, kako u{te eden pozitiven element na demografskiot razvoj. Ova od pri~ina {to investicionite vlo`uvawa za realizacija na ovaa planska sodr`ina }e zna~at zgolemuvawe na `ivotniot standard i kvalitetot na `iveeweto.
49
Vlijanie vrz ~ovekovoto zdravje
Zaradi namenata na objektite predvideni nadvor od zonata na domuvawe i individualnite stambeni objekti ne se o~ekuva istiot da predizvika negativni vlijanija vrz zdravjeto na lokalnoto naselenie. Emisijata na pra{ina i izduvni gasovi od motornite vozila i te{kata mehanizacija }e se poka~at dokolku ima izveduvawe na grade`ni aktivnosti.
Obezbeduvaweto na parkovsko i za{titno zelenilo i ostanato hortikulturno ureduvawe na prostorot }e bide vo funkcija na podobruvawe na zdravjeto na lu|eto {to e opfateno i so planskata sodr`ina vo planskiot opfat kade }e se implementira planot.
Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz ~ovekovoto zdravje }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za Ocenka za vlijanieto na `ivotnata sredina ili elaboratite za za{tita na `ivotnata sredina {to se zakonska obvrska.
Vlijanie vrz socio-ekonomskata sostojba
Implementacijata na planskite re{enija definirani so ovoj plan }e ima pozitivno vlijanie vrz socio-ekonomskiot razvoj na op{tinata, otvarawe na novi rabotni mesta, zgolemuvawe na stapkata na ekonomski rast, stimulirawe na razvojot na ostanatite dejnosti, proektiraweto, komunalnite dejnosti, grade`ni{tvoto, trgovijata, podobruvawe na na~inot na `ivot, zgolemuvawe na prihodite na lokalnata samouprava, podobruvawe na komunalnata infrastruktura i uredenost na prostorot i sl.
Vlijanie vrz kvalitetot na ambientniot vozduh
Odredeni kratkoro~ni vlijanija vrz kvalitetot na vozduhot se o~ekuvaat vo vreme na gradba-izvedbata na zemjeni i grade`ni raboti pri {to se o~ekuva pojava na pra{ina, kako fugitivna emisija na najsitni ~esti~ki na pra{ina i pesok.
Vo vreme na grade`nata faza treba da se o~ekuvaat, pred se:
Povremeno zagaduvawe na vozduhot od mestata na izvedba na grade`nite aktivnosti, od grade`nite materijali koi }e se koristat i od vidot na transportot na grade`nite materijali;
Celata grade`na mehanizacija za vreme na podgotovkata na terenot }e ima negativno vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot;
Glaven zagaduva~ na vozduhot za vreme na grade`nite aktivnosti }e bide pra{inata predizvikana od kopawe, nabivawe na tloto, odnosno zemjenite raboti. Eventualnite vlijanija od ovoj vid }e bidat detalno analizirani pri
izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na `ivotnata sredina ili elaboratite za za{tita na `ivotnata sredina od site aspekti na `ivotnata
50
sredina, {to e i zakonska obvrska, koja treba da se realizira vo fazata na dobivawe na odobrenieto za gradba.
Vlijanie vrz klimatski promeni
So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodr`ina ne se o~ekuva deka }e ima naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot vo po{irokiot region ili klimatski promeni.
Vlijanie predizvikano od zgolemena bu~ava
Vo faza na implementacija na planiranite aktivnosti za
infrastrukturno opremuvawe na planskiot opfat i izgradba na infrastrukturnata mre`a treba da se o~ekuva zgolemena bu~ava. Kako izvori na bu~ava }e se javi grade`nata mehanizacija.
Na opfatot vo ovaa faza ne se predvideni sodr`ini koi bi mo`ele da bidat izvori na {tetna bu~ava.
Dokolku pri implementacija na planskiot opfat se primenat
merkite definirani soglasno Сtrategiskata ocena na vlijanijata vrz `ivotnata sredina od sekoja posebna aktivnost }e se namalat o~ekuvanite efekti od zgolemena bu~ava i }e se svedat na dozvolenite nivoa, vo soglasnost so Zakonot za bu~ava.
Vlijanie vrz kvalitetot na vodite
Ako nepravilno se upravuva so otpadnite vodi mo`e negativno da
vlijaat vrz povr{inskite i podzemnite vodi i da go zagrozat kvalitetot na okolnoto zemji{te. Planskite re{enija za komunalnata infrastrukturna mre`a i odveduvaweto na fekalnite i atmosferskite vodi od objektite nema da dozvolat istite nekontrolirano da se ispu{taat, odnosno istite }e se tretiraat vo ovoj planski opfat dokolku toa ima potreba.
Naru{uvaweto na kvalitetot na vodite mo`e da bide rezultat od nepravilno upravuvawe so otpadot. Vlijanijata vrz vodite vo operativnata faza se ocenuvaat kako mo`ni negativni vlijanija. Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz kvalitetot na vodite }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na `ivotnata sredina ili elaboratite za za{tita na `ivotnata sredina {to se zakonska obvrska i vo taa nasoka }e se predvidat posebni merki soglasno zakonskata regulativa.
Vlijanie vrz po~vata
So implementacija na ovoj plan }e se ostvari racionalno koristewe na zemji{teto, odnosno celokupnata povr{ina }e se osmisli so namenski sodr`ini koi }e rezultiraat so ve}e spomenatite pridobivki. Eventualnite
51
vlijanija vrz po~vata mo`e da proizlezat od nesoodvetno upravuvawe so sanitarnite vodi, generiraniot otpad, izduvnite gasovi od prevoznite sredstva i sl.
Zna~ajni vlijanija vrz po~vata ne se o~ekuvaat, bidej}i vo Planot za izgradba }e se predvidat merki i re{enija za komunalnata infrastrukturna mre`a, upravuvawe so otpadnite vodi i otpadot koj }e se generira vo objektite. Indirektno, negativno vlijanie na po~vata kako rezultat na izduvnite gasovi od vozilata i emisiite vo planskiot opfat se procenuvaat kako ne mnogu zna~ajni so ogled na predvidenite za{titni zeleni zoni i prirodata na predvidenite objekti.
Vlijanie vrz predelot
Implementacijata na planot nema da ima vlijanie vrz predelot od pri~ina {to celta na ovoj plan e da se sozdadat realni uslovi za odr`liv razvoj i podobruvawe na stopanstvoto.
Predelot se o~ekuva da se naru{i vo vreme na aktivnostite pri izgradba, no so ograni~en vremenski period.
Pri realizacijata na objektite i nivnata infrastruktura mo`e da predizvikaat negativni vlijanija vrz predelot kako rezultat na iskopuvaweto na zemji{teto i deponiraweto na vi{okot zemja na nesoodvetni lokacii. Vakvite vlijanija se o~ekuva da se tretiraat kako negativni vlijanija so ograni~en intenzitet i vremetraewe.
Vlijanie vrz kulturnoto nasledstvo
Kulturnoto nasledstvo na regionot e simbioza na neprocenlivi
materijalni i duhovni vrednosti vo edna urbanisti~ko-arhitektonska celina so~inuvaj}i neraskinlivo edinstvo na tradicionalni i umetni~ki vrednosti, kni`evni, dokumentacioni fondovi, po~nuvaj}i od praistorijata do denes.
Spored Zakonot, dokolku se pojavi nekoe arheolo{ko nao|ali{te }e se postapi soglasno odredbite od ~len 65 od Zakonot za za{tita na
kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16 i 11/18).
Vlijanie vrz biodiverzitetot (flora i fauna)
Vo sovremenoto planirawe na prostorot, zada~ite na za{tita na prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na `ivotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno vospostavuvawe na prirodnata sredina. Za{titata na prirodata ja opfa}a za{titata na biolo{kata i predelskata raznovidnost i za{titata na prirodnoto nasledstvo.
52
Golem broj na aktivnosti koi bi se odvivale so realizacijata na planskiot opfat mo`e da predizvikaat naru{uvawe na biolo{kata ramnote`a vo oblastite kade {to tie se odvivaat i da imaat direktno ili indirektno vlijanija vrz objektite i podra~jata za{titeni ili predlo`eni za za{tita kako prirodno nasledstvo. Potencijalni vlijanija mo`at da se javat kako rezultat na prekumernata urbanizacija, lo{ata komunalna infrasturktura, nesoodvetnoto deponirawe na otpadni materii i sl.
Vlijanie vrz materijalnite dobra
Implementacijata na LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i
nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca }e ja zgolemi ekonomskata vrednost na zemji{teto na po{irokoto podra~je.
Vlijanie po odnos na generirawe na otpad
Pri realizacija na LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, vo grade`nata faza }e se sozdadat pogolemi koli~ini na grade`en otpad pri realizacija na grade`nite aktivnosti i zemjen otpad zaradi raskopuvawe na zemji{teto. Vo planskiot dokument da se predvidi dokolku e vozmo`no grade`niot {ut povtorno da se iskoristi pri tamponirawe na pristapnite delovi i pokrivawe na iskopite ili uredno da se odlo`i na deponija po zavr{uvawe na grade`nite aktivnosti.
Dokolku otpadot uredno se selektira i sobira vo kontejneri, a posle toa komunalniot otpad organizirano se transportira na deponija se o~ekuva vlijanijata od generiraweto na otpad da bidat svedeni na minimum. Se prepora~uva ispituvawe na mo`nosta za iskoristuvawe na otpadot kako sekundarna surovina ili negovo odlo`uvawe do kapaciteti kade }e mo`e da se iskoristuva negoviot potencijal.
Se prepora~uva site ovie aktivnosti da bidat opfateni so izrabotkata na Studiite ili Elaboratite soglasno Zakonot.
Vlijanie od nesre}i i havarii
Mo`ni nesre}i i havarii koi bi nastanale od implementacijata na ovoj planski opfat e pojava na po`ar, elementarni nepogodi i drugi havarii. Vo planskiot opfat se razraboteni merki za za{tita na ~ovekot, materijalnite dobra i `ivotnata sredina od prirodnite katastrofi.
Za uspe{no funkcionirawe na za{titata od nesre}i i havarii predvideni se merki za za{tita od po`ari, odnosno site objekti da se locirani taka da se pristapni za po`arnite vozila, a {irinata na pristapite ne smee da bide pomala od propi{anata so {to se ovozmo`uva lesna podgotovka i stavawe vo dejstvo na potrebnata oprema za borba protiv
53
po`arot i spasuvawe na lu|eto. Ivi~nicite na pristapnite pati{ta mora da bidat zakoseni poradi lesen pristap na po`arnite vozila do sekoj objekt.
Planiraweto i izrabotkata na tehni~kata dokumentacija treba da e vo soglasnost so Zakonot za za{tita na po`ar.
Detalnata analiza na ovie vlijanija }e bide so studiite ili elaboratite soglasno Zakonot i se obvrska da se izgotvat vo podocne`nite fazi na realizacija na planot.
54
8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe na zna~ajnite vlijanija vrz `ivotnata sredina od
implementacija na planskiot dokument
Za{titata i unapreduvaweto na `ivotnata sredina e temelna vrednost na Ustavot na Republika Makedonija (~len 8) i e regulirana so Zakonot za `ivotna sredina, kako i ostanatite zakoni i podzakonski akti koi se navedeni vo ovoj Izve{taj. Ovoj Izve{taj, koj se bazira na relevantnite podatoci od Prostorniot plan na Republika Makedonija, Nacionalniot Ekolo{ki Akcionen Plan, sektorski studii za odredeni oblasti, kako i podatoci utvrdeni na samiot planski opfat, predviduva i merki za za{tita na `ivotnata sredina od vlijanijata koi se o~ekuvaat so
implementacijata na planskata dokumentacija, a koi e potrebno da se ispo~ituvaat vo tekot na podgotovkata na planskata dokumentacija.
Za realizacija na sistemot za za{tita na `ivotnata sredina potrebno e da se po~ituva:
- Integrirano upravuvawe so komunalniot otpad; - Ozelenuvawe na prostorot; - Za~uvuvawe na ambientalnite i estetskite potencijali na prostorot; - Izgradba na sovremena infrastruktura; - Iskoristuvawe na solarna energija, preku implementirawe na
konceptot neograni~en izvor na energija; - Zagaduva~ot e dol`en da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe na
opasnosta od zagaduvawe na `ivotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, kako i da ja stavi vo funkcija `ivotnata sredina vo sostojba kako pred o{tetuvaweto;
- Dosledno sproveduvawe na planot. Vo pogled na ozelenuvaweto, da se planiraat soodvetni profili na
drvoredi pokraj soobra}ajnicite kako i pokraj drugite infrastrukturni objekti koi mo`at negativno da vlijaat na kvalitetot na `ivotnata sredina. Izborot na zelenilo treba da se usoglasi so uslovite za za{tita i negova namena. Dispozicijata na visokite drvja da bide usoglasena so trasite na podzemnite instalacii, dodeka izborot na vidot na ozelenuvaweto da bide vo soglasnost so uslovite vo rabotnata sredina, odnosno sposobnosta na pove}e apsorpcija na {tetni gasovi i koi nemaat poseben tretman za odr`uvawe. Soglasno Zakonot za urbano zelenilo, procentualnata zastapenost na zelenata povr{ina da se definira so Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe zavisno od lokacijata, namenata i goleminata na grade`nata parcela.
Predmetnata lokacija se nao|a vo opfatot na prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, zaradi {to e potrebno da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe
so svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10), kako i odredbite na Konvencijata na UNESKO i dokumentite doneseni od organite na ovaa Konvenicija.
55
Samiot fakt {to izbranata lokacija se nao|a vo ramkite na za{titenoto podra~je, izgradbata na novi objekti mo`e da dovede do naru{uvawe na predelot i vizuelniot ambient koj go karakterizira ovoj region.
Od tie pri~ini, soglasno paragraf 172 od Operativniot vodi~ za implementacija na Konvencijata za za{tita na kulturno nasledstvo potrebno e dr`avite - ~lenki na Konvencijata da go informiraat Komitetot za svetsko nasledstvo za nivnata namera za prevzemawe na pogolemi rekonstrukcii ili novi grade`ni zafati vo podra~jeto za{titeno spored Konvencijata.
Vo nasoka na po~ituvawe na gorenavedenata odredba, planskite dokumenti, arhitektonskite idejni i osnovni proekti kako i izgotvenite Studii za vlijanieto vrz `ivotnata sredina preku Nacionalnata komisija za UNESKO vo RM treba da bidat dostaveni do Centarot za Svetsko nasledstvo na UNESKO, pred donesuvawe na kone~ni odluki. Na ovoj na~in Komitetot mo`e da pomogne vo iznao|awe na soodvetni re{enija za da se obezbedi celosno za~uvuvawe na isklu~itelnata univerzalna vrednost na dobroto.
Dokolku pri izrabotka na Lokalnata urbanisti~ka planska dokumentacija ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodno nasledstvo koe bi mo`elo da bide zagrozeno so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se predvidat soodvetni merki za za{tita na prirodnoto nasledstvo soglasno Zakonot za za{tita na prirodata.
Soglasno Studijata za za{tita na prirodnoto nasledstvo, izrabotena za potrebite na Prostorniot plan na Republika Makedonija prostorot koj e predmet na razrabotka na LUPD za GP - 1.1 so namena G2 - lesna industrija, KO Bel~i{ta, Op{tina Debrca, se nao|a vo blizina na predlo`enoto za za{tita prirodno nasledstvo SPR Bel~i{ko Blato.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz demografskiot faktor
Implementacijata na planskiot dokument pozitivno }e vlijae na demografskiot razvoj i zatoa ne se predviduvaat merki za za{tita.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ~ovekovoto zdravje
Integralnata realizacija na predlo`enite merki vo site fazi na investicioniot ciklus e vo nasoka na namaluvawe na mo`nite negativni vlijanija vrz `ivotnata sredina koi mo`e na direkten ili indirekten na~in da se reflektiraat vrz zdravjeto na lu|eto. Cvrstiot otpad {to bi se javil vo ramkite na planiraniot opfat e potencijalna opasnost. Zatoa se predlaga (integrirano upravuvawe), organizirano sobirawe i transportirawe do mestoto nameneto za otpad. Doslednoto sproveduvawe na planskite re{enija, }e dovede do direktna za{tita na ~ovekovoto zdravje. Primenata na site merki }e ovozmo`i eliminirawe na eventualnite
56
negativni vlijanija vrz `ivotnata sredina koi mo`e da se reflektiraat na direkten ili indirekten na~in vrz zdravjeto na ~ovekot.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz socio-ekonomskata sostojba
Realizacijata na planskiot dokument pozitivno }e vlijae na socio-
ekonomskata sostojba na naselenieto, }e go podobri kvalitetot na `iveeweto i }e go zgolemi standardot na naselenieto.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ambientniot vozduh Vozduhot e eden od osnovnite elementi za ~ista i zdrava `ivotna
sredina i neophodno e pri proektirawe i realizacija na site objekti da se primenat i implementiraat najdobri dostapni tehniki koi go za{tituvaat vozduhot od zagaduvawe.
Objektite od aspekt na ekolo{ka za{tita ne smeat da ja naru{at postojnata ekolo{ka ramnote`a i istite e potrebno da bidat izvedeni soglasno site standardi i normativi od vakov vid.
Se pretpostavuva deka zagaduvaweto {to }e bide predizvikano od na~inot na greeweto na objektite, nema da pretstavuva zagri`uva~ka opasnost po zagaduvaweto na `ivotnata sredina.
Za namaluvawe na vlijanijata vrz kvalitetot na ambientniot vozduh od implementacijata na planot se predlagaat slednite merki:
Podigawe na zeleni zoni okolu grani~nata linija na planskiot opfat;
Na samata lokacija da se predvidi formirawe na pojasi so za{titno zelenilo, nisko i sredno, so dolg vegetaciski period se so cel nivno funkcionalno razvivawe kako i dodatno namaluvawe na aerozagaduvaweto;
Izbegnuvawe na koristeweto na fosilnite goriva kako energetski resurs;
Koristewe na elektri~na energija kako energens za zatopluvawe pri {to nema da ima nikakvi zagaduva~ki emisii;
Monitoring na emisii na zagaduva~ki materii vo vozduhot;
Za podobruvawe na kvalitetot na vozduhot na samiot opfat, na site slobodni povr{ini da se predvidat zeleni povr{ini.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz klimatskite promeni
Vo domenot na za{titata na `ivotnata sredina osnovna cel e preku soodvetni planski postavki da se obezbedat uslovi za nepre~en razvoj so istovremeno za~uvawe na kvalitetot na sredinata za `ivot i rabota.
Za ostvaruvawe na navedenata cel, postavkite i potrebite od za{tita na sredinata se vgraduvaat vo site domeni na urbanisti~koto planirawe preku proverka i izgotvuvawe na sovremeni standardi i normativi.
57
So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodr`ina ne se o~ekuva deka }e ima naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot na mikro plan i po{irokiot region ili klimatski promeni. Zatoa ne se prepora~uvaat merki.
- Merki za namaluvawe od zgolemena bu~ava
Vo ovoj region, izvorite na sozdavawe na bu~ava ne se od takov vid da ovoj problem vo `ivotnata sredina pretstavuva zna~itelna zakana za zdravjeto na lu|eto. Pokraj nedovolnata opfatenost so monitoring na bu~ava, se smeta deka bu~avata nema da gi nadminuva dozvolenite standardi.
Na samiot opfat ne se predvideni sodr`ini koi bi mo`ele da bidat izvori na {tetna bu~ava.
Pra{aweto za namaluvawe na problemite so bu~ava treba da se re{ava so obezbeduvawe na za{titni zeleni pojasi i formirawe na hortikulturni nasadi vo opfatot. Vo funkcija na za{tita od bu~ava da se predvidi zelen za{titen pojas pokraj soobra}ajnicite.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata
Za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata se predlagaat slednite elementi:
Pred zapo~nuvaweto na sekoj grade`en zafat na planskiot opfat investitorot da go organizira sobiraweto na grade`niot otpad, negovo deponirawe ili iskoristuvawe vo investicionite aktivnosti;
Integralno upravuvawe so komunalniot otpad i negova selekcija;
Postavuvawe kontejneri sprema vidot na otpadot na soodvetni betonski povr{ini;
Potencijalno zamastenite vodi koi {to imaat manipulativni povr{ini, soobra}ajnici i parkinzi, preku prelivni re{etki, so poseben drena`en sistem da se sprovedat do talo`nik na separator na maslo i masti i posle niven tretman da se sprovedat vo kanalizaciona mre`a;
Selektirano i organizirano deponirawe na komunalniot otpad so kontroliran transporten sistem vo deponija;
So planovite za hortikultura da se utvrdat isklu~ivo dekorativni nasadi za da ne se o~ekuva zna~ajno zagaduvawe na po~vata. Za ~ista i nezagadena po~va treba da se obezbedi pogolema kontrola
pri upotrebata na materijalite i surovinite koi }e se koristat vo prometot i raboteweto vo objektite. Doslednata primena na planskite re{enija od strana na investitorite }e bide dovolna garancija za eventualnite vlijanija (zagaduvawe i erozija) da bidat svedeni na minimum.
58
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz florata i faunata
Vo planiraweto na prostorot, zada~ite na za{tita na prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na prirodata i `ivotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno vospostavuvawe na prirodnata sredina. Za{titata na prirodata ja opfa}a i za{titata na biolo{kata raznovidnost.
Osnoven uslov za namaluvawe na vlijanijata vrz florata i faunata se primenata na predvidenite merki za pravilno upravuvawe so prostorot, otpadnite vodi, otpadot, bu~avata, po~vata, vozduhot i sl. Na prostorot za izrabotka na planot nema evidentirano prirodno nasledstvo. Dokolku pri izgradba na objektite ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodnoto nasledstvo koi mo`at da bidat zagrozeni so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se prevzemat slednite merki na za{tita na prirodnoto nasledstvo:
Utvrduvawe na granicite i ozna~uvawe na delovite proglaseni i predlo`eni kako prirodno nasledstvo;
Zabrana za vr{ewe na kakvi bilo stopanski aktivnosti koi ne se vo soglasnost so celite i merkite za za{tita utvrdeni so pravniot akt za proglasuvawe prirodnoto dobro ili Prostorniot plan za podra~je so specijalna namena;
Magistralnata i ostanatata infrastruktura (nadzemna i podzemna) da se vodi nadvor od objektite so prirodni vrednosti, a pri pomali zafati potrebno e nejzino estetsko vklopuvawe vo prirodniot pejza`;
Vospostavuvawe na monitoring, permanentna kontrola i nadzor na objektite so prirodni vrednosti i prezemawe na stru~ni i upravni postapki za sanirawe na negativnite pojavi;
Vospostavuvawe na stru~na sorabotka so soodvetni institucii vo okru`uvaweto;
Po~ituvawe na na~elata za za{tita na prirodata soglasno Zakonot za za{tita na prirodata. Osobeno vnimanie pri za{tita na prirodata, treba da se posveti na
na~inot, vidot i obemot na izgradbata {to se predviduva vo za{titenite prostori za da se odbegnat ili da se nadminat sudirite i koliziite so inkompatibilnite funkcii. Za taa cel e neophodno po~ituvawe na slednite principi:
Optimalna za{tita na prostorite so isklu~itelna vrednost;
Za~uvuvawe i obnovuvawe na postojnata biolo{ka i predelska raznovidnost vo sostojba na prirodna ramnote`a;
Obezbeduvawe na odr`livo koristewe na prirodnoto nasledstvo vo interes na sega{niot i idniot razvoj, bez zna~itelno o{tetuvawe na delovite na prirodata i so {to pomali naru{uvawa na prirodnata ramnote`a;
Spre~uvawe na {tetnite aktivnosti na fizi~ki i pravni lica i naru{uvawa vo prirodata kako posledica na tehnolo{kiot razvoj i
59
izvr{uvawe na dejnosti, odnosno obezbeduvawe na {to popovolni uslovi za za{tita i razvoj na prirodata;
Racionalna izgradba na infrastrukturata;
Koncentracija i ograni~uvawe na izgradbata;
Pravilen izbor na soodvetna lokacija.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz predelot
Predvidenite aktivnosti vo planskata dokumentacija }e bidat vo nasoka na za~uvuvawe i podobruvawe na estetskite potencijali na predelot. Planskata realizacija so obezbeduvawe na za{titni pojasi so visoko i nisko zelenilo samo }e go nadopolni predelot vo pozitivna smisla. Zatoa ne se predvideni nikakvi merki.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz materijalnite dobra
Implementacijata na planskiot dokument ima pozitivno vlijanie vrz
materijalnite dobra i zatoa ne se prepora~uvaat merki za vlijanijata.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kulturnoto nasledstvo
Soglasno Zakonot za za{tita na kulturnoto nasledstvo se ureduvaat vidovite, kategoriite, identifikacijata, na~inot na stavawe pod za{tita i drugite instrumenti za za{tita i koristeweto na kulturnoto nasledstvo, pravata i dol`nostite na imatelite i ograni~uvawata na pravata na sopstvenost na kulturnoto nasledstvo vo javen interes.
Vo granicite na planskiot opfat ne postojat gradbi ili spomeni~ki celini od kulturno-istorisko zna~ewe.
Vo tekot na realizacija na predvidenite povr{ini za gradba od ovoj plan, pri nivnoto temelewe dokolku se naide na arheolo{ki ostatoci zaradi prevzemawe na za{titni merki, potrebno e da se informiraat slu`bite nadle`ni za za{tita na kulturno-istoriskoto nasledstvo koi }e propi{at posebni uslovi i re`im za nivna za{tita.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata od upravuvawe so otpad
Soglasno Zakonot za upravuvawe so otpad sozdava~ite na otpad se dol`ni vo najgolema mera da go izbegnat sozdavaweto na otpad i da gi namalat {tetnite vlijanija na otpadot vrz `ivotnata sredina, `ivotot i zdravjeto na lu|eto.
Komunalnoto pretprijatie od op{tinata ima zada~a samostojno da go organizira dnevnoto ili nedelnoto pribirawe na smetot i istoto da go evakuira vo deponija. So toa }e se spre~i zagaduvaweto na po~vite i na podzemnite vodi, a so toa i na `ivotnata i rabotnata sredina voop{to. - Tvrdiot otpad da se sobira vo kontejneri, a potoa komunalnoto
pretprijatie }e vr{i evakuacija;
60
- Trajnoto deponirawe ili odlagawe na otpadot vo planiraniot opfat ili nadvor od predvidenite sadovi za odlagawe da bide najstrogo zabraneto.
Neophodno e da se vospostavi efektivna organizaciska postavenost vo site fazi na realizacija na planskiot opfat od planirawe do finalno otstranuvawe na generiraniot otpad na lokacijata. Aktivnostite na upravuvawe so otpad mora da gi spre~uvaat emisiite vo `ivotnata sredina, kako i {tetnite i drugite negativni efekti vrz zdravjeto i dobro sostojbata na naselenieto, preku tehni~kite merki so posebna cel da se za{titat zelenite povr{ini i vodnite resursi.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz povr{inskite i podzemnite vodi
Za{titata na vodata se tretira kako preventivna za{tita. Preventivnata za{tita na vodata pri podzemno vodewe na infrastrukturnite vodovi za vodosnabduvawe i prifa}awe na otpadnite vodi, kako podzemni instalacii se odnesuva na nivna monta`a, eksploatacija, odr`uvawe i intervencija. Vodovite da se postavat vo se prema tehni~kite normativi i standardi koi }e ja obezbedat nivnata sigurnost, bezbednost i dolgotrajnost vo eksploatacijata, rakuvaweto i odr`uvaweto.
Sekoj subjekt e dol`en vo tekot na svoite aktivnosti da prevzema merki so koi }e se spre~i zagaduvaweto na vodite i da izbegnuva aktivnosti koi bi predizvikale rizici i negativni efekti vrz `ivotnata sredina.
Identifikuvani izvori na emisii na otpadni vodi vo opfatot }e bidat sanitarnite vodi. Ako nepravilno se upravuva so istite mo`e negativno da vlijaat vrz povr{inskite i podzemnite vodi i da go zagrozat kvalitetot na okolnoto zemji{te i zdravjeto na lu|eto.
Pri realizacija na predvidenite aktivnosti na teren da se vnimava da ne dojde do iskoristuvawe na zemji{teto na na~in i obem so koj bi se zagrozile negovite prirodni vrednosti, kvalitetot i koli~inata i re`imot na povr{inskite i podzemnite vodi;
Potencijalnata erozija na zemji{teto treba da se spre~i so {to e mo`no pobrzo zavr{uvawe na zemjenite raboti i iskopuvawa i nivno prekrivawe so vegetacija. Merkite za kontrola na erozivnite procesi za vreme na izgradbata vklu~uvaat primena na ograduvawata na nagibite;
Pred po~etokot na bilo kakvi grade`ni raboti neophodno e priklu~uvawe na vodovodna i kanalizaciona mre`a;
Kanalizacioniot sistem da bide re{en po separaciski sistem (da bide odvoeno odveduvaweto na fekalni i atmosferski vodi);
Vo fekalnata kanalizaciona mre`a da se predvidi ispu{tawe na site otpadni vodi (dokolku ima potreba istite da podle`at na predtretman) i da se odvedat do vodonepropusni septi~ki jami;
Atmosferskata voda }e se ispu{ta slobodno vo trevnite povr{ini;
61
Potencijalno zamastenite atmosferski vodi vo krugot na rabotnite zoni, manipulativnite povr{ini, soobra}ajnici ili parkinzi, preku slivni re{etki, preku posebni drena`ni sistemi da se sprovedat do talo`nikot (separatorot) na masla i posle niven predtretman da se ispu{tat vo kanalizacija, a ottamu vo septi~kata jama;
Soodvetno upravuvawe so otpadot;
Pravilno skladirawe i ~uvawe na surovini za rabota;
Zapazuvawe na celite na `ivotnata sredina i po~ituvawe na postavenite standardi. Posebno za objekti ako ima potreba }e se izrabotat programi za
kontrola i obezbeduvawe na kvalitetot na soodvetnite proizvodni programi za miewe i sanacija na opremata i prostorot.
- Merki za namaluvawe na vlijanijata od nesre}i i havarii
Merki za za{tita od urnatini
Za{titata od urnatini kako preventivna merka se utvrduva vo urbanisti~kite planovi vo tekot na planirawe na prostorot.
Vo Urbanisti~kata planska dokumentacija e utvrden pretpostaveniot stepen na urnatini, nivniot odnos prema slobodnite povr{ini i stepenot na proodnost na sobra}ajnicite, vrz osnova na {to e izraboteno planiranoto re{enie.
Pri planiraweto da se vodi smetka da ne se sozdavaat tesni grla na soobra}ajnicite, zoni na totalni urnatini.
Spored o~ekuvanite seizmi~ki intenziteti ovaa lokacija se nao|a vo
zona na potresi od 8° po MCS skalata. Da se predviduva aseizmi~na gradba, kako mo`na prevencija, so
pomala koli~ina na grade`en materijal i relativno pomali te`ini. Vo slu~aj na mo`ni razurnuvawa, planiranite re{enija na uli~nata
mre`a obezbeduvaat:
brza i nepre~ena evakuacija na lu|eto (nema tesni grla na soobra}ajnicite);
brz pristap na ekipite za spasuvawe i nivnite specijalni vozila;
nepre~ena intervencija vo krugot na katastrofata;
{tetite da se svedat na minimum i
brza sanacija na posledicite. Za infrastrukturnata mre`a ne se predviduvaat posebni
urbanisti~ki merki od prirodni katastrofi. Drugite elementi za za{tita od zemjotresi, kako prirodna
katastrofa, treba da se utvrdat so posebniot elaborat za aseizmi~na gradba vo delot na statikata i dinami~ka analiza na gradbite, kako sostaven del na proektnata dokumentacija. Merki za za{tita od svlekuvawe na zemji{teto
Na prostorot dosega ne se zabele`ani svlekuvawa na zemji{teto.
62
Merki za za{tita od atmosferski nepogodi So cel za poefikasna za{tita zadol`itelno e predviduvawe na
sovremena gromobranska instalacija na site pogolemi gradbi i nejzino kontinuirano odr`uvawe.
Kako posebna merka za za{tita od silnite vetrovi, pokraj komunikaciite, pretstavuva izborot na vegetacijata. Merki za za{tita od po`ar, eksplozii i opasni materii
Pri izrabotkata na Urbanisti~ka planska dokumentacija se predvideni propi{ani merki za za{tita od po`ari, soglasno Zakonot za
za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14 i 146/15) i Zakonot za po`arnikarstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 81/07, 55/13 i 158/14), kako i Pravilnikot za su{tinskite barawa za za{tita
od po`ar na grade`nite objekti („Sl. Vesnik na RM” br. 94/09), Pravilnikot za tehni~kite notmativi za hidrantska mre`a za gasewe na po`ari („Sl. Vesnik na RM” br. 31/06), Pravilnik za su{tinskite barawa za grade`nite objekti („Sl. Vesnik na RM” br. 74/06) i drugi pozitivni propisi so koi e regulirana ovaa problematika.
Od urbanisti~ki aspekt protivpo`arnata (PP) za{tita se predviduva od aspekt na:
brz i nepre~en pristap do gradbite;
gradbite da se predviduvaat od tvrda gradba, so primena na ognootporni materijali;
pri izrabotka na AUP da se vodi smetka za obezbeduvawe na dovolni rastojanija;
so soobra}ajnoto re{enie i na~inot na koj se predviduva izgradbata da bide ovozmo`en pristap na protivpo`arno vozilo od pove}e strani;
vo gradot Struga i Ohrid ima protivpo`arna ednica, koja e opremena so protivpo`arni vozila i so obu~eni lica za dejstvuvawe vo slu~aj na po`ar, vo sklop na sevisnite dejnosti;
da bide obezbedena dovolna koli~ina na voda za gasewe na po`ar. Se prepora~uva na izveduva~ot na grade`nite raboti da vo celost da
gi po~ituva odredbite predvideni so Zakonot za bezbednost i zdravje. Grade`nite rabotnici da bidat opremeni so li~ni i kolektivni
sredstva za za{tita pri rabota.
63
9. Plan na merki za monitoring na `ivotnata sredina
Za izrabotka na efektiven plan za upravuvawe, neophodno e najnapred da se sprovede ocena na statusot na site prirodni vrednosti vklu~uvaj}i go i zdravjeto na ~ovekot. Vo sledniot ~ekor se opredeluvaat celi i prioriteti za upravuvawe. Dali prevzemenite merki i aktivnosti gi davaat posakuvanite rezultati se utvrduva preku kontinuiran monitoring. Podatocite od monitoringot }e bidat osnova za izrabotka na sledniot plan za upravuvawe. Spored toa, monitoringot e sostaven del od kru`niot proces na planirawe na upravuvaweto.
Osnovni celi na planot za monitoring se:
Podobruvawe na kvalitetot na `iveewe i zgolemuvawe na `ivotniot standard;
Za{tita na `ivotnata sredina so implementacija na Planot;
Odr`uvawe na postojano nivo na flora i fauna;
Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot;
Za~uvuvawe na kavalitetot na po~vata;
Minimizirawe na otpadot, reciklirawe i negova povtorna upotreba;
Minimizirawe na pojavi od nesre}i i havarii. Sepak, toa naj~esto se postignuva niz osmisleni nau~ni istra`uvawa
~ija glavna cel e da gi opi{at procesite na ekosistemite vklu~uvaj}i gi i zakonite koi vlijaat vrz niv.
Ekolo{kiot monitoring se odnesuva na posledovatelni merewa vo ekosistemite so glavna cel opredeluvawe na trendovi vo komponentite, procesite ili funkciite.
So sekoj predlog merki za za{titata na `ivotnata sredina potrebno e da se izgotvi plan za monitoring na predlo`enite merki i monitoring na `ivotnata sredina. Vo sovremenoto planirawe na prostorot, zada~ite na za{tita na prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na prirodata i `ivotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno vospostavuvawe na prirodnata sredina.
[to se odnesuva do izrabotkata na LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, osobeno treba da se ima vo predvid blizinata na obrabotuvaniot prostor.
Planot na monitoring predviduva sledewe na slednite parametri vo `ivotnata sredina: - Sledewe na kvalitetot i kvantitetot na vodite; - Sledewe na kvalitetot na po~vata; - Sledewe na bu~avata.
So ovoj plan }e se ovozmo`i:
Potvrda deka dogovorenite uslovi pri odobruvawe na proektot se soodvetno sprovedeni;
Upravuvawe so nepredvideni vlijanija i promeni;
Potvrda deka vlijanijata vrz mediumite na `ivotnata sredina se vo ramkite na predvideni ili dozvoleni grani~ni vrednosti;
64
Potvrda deka so primena na merkite se vr{i za{tita na `ivotnata sredina, odnosno namaluvawe na negativnite vlijanija.
65
10. Netehni~ko rezime
So samoto realizirawe na ovaa planska zada~a se dobivaat podatoci za po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra i dr. i se sozdavaat uslovi za iznao|awe na pri~inite vrz osnova na koja se odbiraat alternativite i se predviduvaat merki za za{tita i namaluvawe na vlijanijata. So identifikacijata na mo`nite problemi treba da se racionaliziraat tro{ocite i da se napravi najsoodveten izbor na merkite za za{tita na `ivotnata sredina. Rezultatot od u~estvoto na javnosta treba da se zeme {to e mo`no pove}e.
Ocenata na vlijanieto na opredeleni strategii, planovi i programi vrz `ivotnata sredina i zdravjeto na lu|eto e postapka so koja se procenuvaat efektite vrz `ivotnata sredina i zdravjeto na lu|eto od sproveduvaweto na predlo`enite dokumenti. Celta e mo`nite efekti da bidat zemeni vo predvid vo ranata faza na podgotovkata na dokumentite vklu~uvaj}i gi i promenite na istite.
Izve{tajot na ovoj planski dokument gi opfa}a podatocite za:
Postojnata sostojba na planskiot opfat;
Potencijalnite vlijanija vrz naselenieto, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i dr.;
Merkite za za{tita i namaluvawe na vlijanijata;
Kratok pregled za pri~inite vrz osnova na koj se odvivaat alternativite;
Sostojbata na `ivotnata sredina bez implementacijata na planot;
Planot za monitoring na `ivotnata sredina. LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca se izrabotuva vrz osnova na prostornite mo`nosti na lokacijata, postojnata sostojba, a`uriranata geodetska podloga, Planskata programa, odredbite koi proizleguvaat od Prostorniot plan na Republika Makedonija, podatocite i informaciite od organite na dr`avnata uprava i drugite subjekti, kako i potrebite na nara~atelot. Izgotvuvaweto na planot se vr{i vo soglasnost so Zakonot za
prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 i 168/18), Pravilnikot za standardi i normativi za
urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 64/18), Pravilnik za pobliskata sodr`ina, forma i na~in na obrabotka na generalen urbanisti~ki plan, detalen urbanisti~ki plan, urbanisti~ki plan za selo, urbanisti~ki plan von naseleno mesto i regulaciski plan na generalen urbanisti~ki plan, formata, sodr`inata i na~inot na obrabotka na urbanisti~ko-planski dokumentacii i arhitektonsko-urbanisti~kiot proekt i sodr`inata,
formata i na~inot na obrabotka na proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15).
66
Celta na ovaa Lokalnata Urbanisti~ka Planska Dokumentacija e da se uredi zemji{tetovo planskiot opfat, da se potvrdat postojnite sodr`ini i da se utvrdat novi koi treba da gi zadovolat potrebite na sopstvenicite-nara~atelot, pri {to treba da se po~ituvaat planovite od povisoko nivo. So LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca, se definiraat granici na grade`nata parcela, kako i site urbanisti~ki, arhitektonski i komunalni parametri za izgradba na objekti spored definiranata namena. Kompatibilni klasi na namena se B1-mali komercijalni i delovni dejnosti (30%), B2-golemi trgovski edinici (30%), B4-delovni prostori (10%), V2-zdravstvo i socijalna za{tita (5%), D2- za{titno zelenilo (30%), D3-sport i rekreacija (30%), D4-memorijalni prostori (30%), G3-servisi (30%), G4-stovari{ta (30%) so maksimalen dozvolen % na u~estvo na zbirot na kompatibilnite klasi na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot od 49%. Definirana e edna grade`na parcela ~ii granici se detalno prika`ani vo grafi~kite prilozi vo planskata dokumentacija. Granicata na grade`nata parcela, na zapadnata strana na planskiot opfat se poklopuva so regulaciona linija. Dozvolenata maksimalna visina na gradbite se definira na 15 m od kota na za{titen trotoar, dodeka katnosta }e bide P+2. Grade`nata linija e definirana na rastojanie od 5.0 m od granicata na grade`nata parcela osven od zapadnata strana kade e definirana na 20 m zaradi regionalniot pat. So op{tite i posebni uslovi za gradewe se definiraat konkretnite uslovi za gradewe vo ramkite na predvidenata grade`na parcela.
Planskiot opfat zafa}a edna katastarska parcela od koja }e se oformi edna grade`na parcela so namena G2. Grade`na parcela }e se oformi od KP1289, KO Bel~i{ta, koja e vo sopstvenost na Republika Makedonija. Terenot e relativno ramen so blag pad kon sever.
Na sever se grani~i so KP-1293, na istok se grani~i so KP1298, na jug so KP1278/1, KP1283 i KP1453, a od zapad so oska na regionalen pat (delnica Botun (vrska so A2) - Bel~i{ta - Bre`ani - @eleznec - vrska so R1305 i preku nego se pristapuva do lokacijata.
Povr{inata vo opi{anite granici na planskiot opfat iznesuva 2,0065 ha. So LUPD namenata na zemji{teto se definira vo ramkite na grupa na klasa na namena G-proizvodstvo, distribucija i servisi, odnosno G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, so kompitabilni klasi na namena B1-mali komercijalni i delovni dejnosti (30%), B2-golemi trgovski edinici (30%), B4-delovni prostori (10%), V2-zdravstvo i socijalna za{tita (5%), D2-za{titno zelenilo (30%), D3-sport i rekreacija (30%), D4-memorijalni prostori (30%), G3-servisi (30%), G4-stovari{ta (30%) so maksimalen dozvolen % na u~estvo na zbirot na kompatibilnite klasi na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot od 49%.
67
Od zapadnata strana pokraj KP1289 KO Bel~i{ta, op{tina Debrca pominuva regionalniot pat (Delnica Botun-Bel~i{ta, Bre`ani). Pristap do KP1289 }e se ovozmo`i preku ovoj regionalen pat.
Potrebata od parking prostor se re{ava vo ramkite na grade`nata parcela. Potreben broj na parking mesta se utvrduva spored klasata na namena i vo soglasnost so ~l. 59-61 od Pravilnikot za standardi i normativi
za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 64/18). Vo konkretniot slu~aj potrebniot broj na parking mesta }e se utvrduva so proektnata dokumentacija vo zavisnost od potrebite na gradbata.
Do granicite na planskiot opfat postoi izgradena vodovodna i elektro mre`a. So postoe~kata planska dokumentacija prostorot ne e urbaniziran, koe podrazbira deka so realizacijata na planskata dokumentacija }e se sozdadat uslovi za idno priklu~uvawe na planiranite gradbi na infrastrukturna mre`a. Vo me|uvrem, komunalnite priklu~oci }e se re{avaat lokalno vo granicite na planskiot opfat.
Do planskiot opfat postoi izveden vodovod so opseg na cevki F110. Vodosnabduvaweto na lokalitetot }e se re{i so barawe na priklu~ok do Javnoto Pretprijatie za komunalna dejnost Debrca, op{tina Debrca.
Do izgradbata na fekalna kanalizacija, fekalnite otpadni vodi preku zatvoren sistem na kanalizacioni cevki }e se odveduvaat vo fekalni jami izgradeni vo ramkite na grade`nata parcela, koi }e se praznat nekolkupati godi{no.
Ne postoi izgradena atmosferska kanalizaciona mre`a. Atmosferskite vodi }e se odveduvaat so pad od poplo~anite povr{ini kon okolnoto zelenilo vo ramkite na parcelata.
Odveduvaweto na vodite }e se vr{i vo popivatelni bunari vo ramkite na grade`nata parcela. Pred da se ispu{tat vo popivatelnite bunari vodite }e treba da bidat tretirani so talo`nici i odvojuva~i na masnotii za nivno pre~istuvawe do dozvoleniot stepen na ~istota.
Trasite na atmosferskata kanalizacija vo opfatot }e se definiraat vo ponatamo{nite fazi na izrabotka, so osnovniot proekt. Do granicite na planskiot opfat postoi izgradena elektro mre`a. So postoe~kata planska dokumentacija prostorot ne e urbaniziran, koe podrazbira deka so realizacijata na planskata dokumentacija }e se sozdadat uslovi za idno priklu~uvawe na planiranite gradbi na infrastrukturna mre`a. Vo me|uvreme priklu~ocite }e se re{avaat lokalno vo granicite na planskiot opfat. Do planskiot opfat postojat elektri~ni instalacii i toa: srednonaponski kabelski vod, srednonaponski nadzemen vod i transformatorska stanica. Za konkretnite uslovi za obezbeduvawe priklu~ok na idnite gradbi na elektri~nata mre`a }e bide neophodno da se dobie posebna elektro-energetska soglasnost od nadle`noto pretprijatie. Priklu~okot na telekomunikaciska infrastruktura }e se izvr{i vrz osnova na uslovite koi }e bidat izdadeni od nadle`noto pretprijatie.
68
Vnatre{nite soobra}ajni povr{ini i parkinzi se predviduva zavr{no da se obrabotat so asfalt i paver elementi oddeleni od okolnite povr{ini so betonski ivi~ni lenti. Slobodniot neizgraden del od grade`nata parcela se predviduva da se zatrevni i posadi so nisko i visoko zelenilo.
Za realizacija na sistemot za za{tita na `ivotnata sredina potrebno e da se po~ituva:
- Integrirano upravuvawe so komunalniot otpad; - Ozelenuvawe na prostorot; - Za~uvuvawe na ambientalnite i estetskite potencijali na prostorot; - Izgradba na sovremena infrastruktura; - Iskoristuvawe na solarna energija, preku implementirawe na
konceptot neograni~en izvor na energija; - Zagaduva~ot e dol`en da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe na
opasnosta od zagaduvawe na `ivotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, kako i da ja stavi vo funkcija `ivotnata sredina vo sostojba kako pred o{tetuvaweto;
- Dosledno sproveduvawe na planot. Vo pogled na ozelenuvaweto, da se planiraat soodvetni profili na
drvoredi pokraj soobra}ajnicite kako i pokraj drugite infrastrukturni objekti koi mo`at negativno da vlijaat na kvalitetot na `ivotnata sredina. Izborot na zelenilo treba da se usoglasi so uslovite za za{tita i negova namena. Dispozicijata na visokite drvja da bide usoglasena so trasite na podzemnite instalacii, dodeka izborot na vidot na ozelenuvaweto da bide vo soglasnost so uslovite vo rabotnata sredina, odnosno sposobnosta na pove}e apsorpcija na {tetni gasovi i koi nemaat poseben tretman za odr`uvawe. Soglasno Zakonot za urbano zelenilo, procentualnata zastapenost na zelenata povr{ina da se definira so Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe zavisno od lokacijata, namenata i goleminata na grade`nata parcela.
Predmetnata lokacija se nao|a vo opfatot na prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, zaradi {to e potrebno da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe
so svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10), kako i odredbite na Konvencijata na UNESKO i dokumentite doneseni od organite na ovaa Konvenicija.
Samiot fakt {to izbranata lokacija se nao|a vo ramkite na za{titenoto podra~je, izgradbata na novi objekti mo`e da dovede do naru{uvawe na predelot i vizuelniot ambient koj go karakterizira ovoj region.
Od tie pri~ini, soglasno paragraf 172 od Operativniot vodi~ za implementacija na Konvencijata za za{tita na kulturno nasledstvo potrebno e dr`avite - ~lenki na Konvencijata da go informiraat Komitetot za svetsko nasledstvo za nivnata namera za prevzemawe na pogolemi rekonstrukcii ili novi grade`ni zafati vo podra~jeto za{titeno spored Konvencijata.
69
Vo nasoka na po~ituvawe na gorenavedenata odredba, planskite dokumenti, arhitektonskite idejni i osnovni proekti kako i izgotvenite Studii za vlijanieto vrz `ivotnata sredina preku Nacionalnata komisija za UNESKO vo RM treba da bidat dostaveni do Centarot za Svetsko nasledstvo na UNESKO, pred donesuvawe na kone~ni odluki. Na ovoj na~in Komitetot mo`e da pomogne vo iznao|awe na soodvetni re{enija za da se obezbedi celosno za~uvuvawe na isklu~itelnata univerzalna vrednost na dobroto.
Dokolku pri izrabotka na Lokalnata urbanisti~ka planska dokumentacija ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodno nasledstvo koe bi mo`elo da bide zagrozeno so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se predvidat soodvetni merki za za{tita na prirodnoto nasledstvo soglasno Zakonot za za{tita na prirodata.
Soglasno Studijata za za{tita na prirodnoto nasledstvo, izrabotena za potrebite na Prostorniot plan na Republika Makedonija prostorot koj e predmet na razrabotka na LUPD za GP - 1.1 so namena G2 - lesna industrija, KO Bel~i{ta, Op{tina Debrca, se nao|a vo blizina na predlo`enoto za za{tita prirodno nasledstvo SPR Bel~i{ko Blato.
Koga stanuva zbor za monitoring za `ivotnata sredina se dava mo`nost za ispituvawe, ocenuvawe i sistemsko nabquduvawe na zagaduvaweto i sostojbata na mediumite vo `ivotnata sredina kako i identifikacija i registracija na izvorite na zagaduvawe. Planot na monitoringot pretstavuva alka pome|u site vklu~eni strani i pretstavuva osnova za nadle`nite institucii vo koj }e go kontroliraat procesot na sproveduvawe na zakonskata regulativa i da donesuvaat odluki.
Najgolem benefit vo sproveduvaweto na strategiskata ocena na `ivotnata sredina e vo vklu~uvawe na aspektite od poleto na socijalata, ekonomijata i `ivotnata sredina, me|usebnata sorabotka, razvoj na regionalnite celi i celite za odr`liv razvoj i za{tita na `ivotnata sredina i lu|eto.
70
11. Prilozi
Lista na nacionalna zakonska regulativa
1. Zakon za `ivotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 99/18);
2. Uredba za opredeluvawe na proektite i za kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocena na
vlijanijata vrz `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 74/05); 3. Pravilnik za sodr`inata na barawata {to treba da gi ispolnuva
studijata za ocena na vlijanieto na proektot vrz `ivotnata sredina
(„Sl. Vesnik na RM” br. 33/06); 4. Uredba za strategiite, planovite i programite, vklu~uvaj}i gi i
promenite na tie strategii, planovi i programi, za koi zadol`itelno se sproveduva postapkata za ocena na nivnoto vlijanie vrz `ivotnata
sredina i vrz `ivotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07);
5. Uredba za sodr`inata na izve{tajot za strategiska ocena na
`ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 6. Pravilnik za vospostavuvawe na listata na eksperti za SO@S,
procedurata za sproveduvawe na ispitot za eksperti za SO@S, vospostavuvawe komisijata za ocenka na znaeweto na ekspertite za
SO@S („Sl. Vesnik na RM” br. 129/07); 7. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite
dali opredeleni planski dokumenti bi mo`ele da imaat zna~itelno
vlijanie vrz `ivotnata sredina i vrz zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 144/07);
8. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na `ivotnata
sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08); 9. Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM”
br. 199/14, 44/15 i 193/15);
10. Zakonot za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15);
11. Pravilnik za kriteriumite, metodite i postapkite za ocenuvawe na
kvalitetot na ambientalniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04); 12. Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011,
44/12, 23/13, 163/13, 180/14, 146/15 i 52/16);
13. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 14. Uredba za kategorizacija na vodotecite, ezerata, akumulaciite i
podzemnite vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99 i 71/99); 15. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 16. Zakon za otpad („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08,
143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15, 192/15 i 39/16);
17. Lista na otpadi („Sl. Vesnik na RM” br. 100/05);
71
18. Zakon za za{tita od bu~ava vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);
19. Odluka za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka e
naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava („Sl. Vesnik na RM” br. 64/93);
20. Zakon za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16 i 11/18);
21. Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15 i 63/16);
22. Zakon za za{tita na rastenijata („Sl. Vesnik na RM” br. 25/98; izmeni 06/00);
23. Zakon za bezbednost i zdravje pri rabota („Sl. Vesnik na RM” br. 92/07, 136/11, 23/13 i 25/13).
Lista na relevantni EU direktivi
Direktivi na EU ipfateni vo Nacionalna strategija za aproksimacija vo `ivotnata sredina (2008). Relevantni se i nivnite izmeni i dopolnuvawa:
1. Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES) 2. Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES),
dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003 3. Direktiva za ozon vo ambientniot vozduh 2002/3/ES 4. Direktiva za informirawe na korisnici (1999/94/ES) dopolneta so
Direktivata 2003/73/ES 5. Ramkovna Direktiva za voda (2006/60/ES) dopolneta so Odlukata
2455/2001/ES 6. Direktiva za urbani otpadni vodi (91/271/EES) dopolneta so
Direktivata 98/15/ES i Regulativata (ES) 1882/2003 7. Direktiva za voda za piewe (98/83/ES) dopolneta so Regulativata (ES)
1882/2003 8. Direktiva za povr{inska voda za apstrakcija (75/440/ES) dopolneta
so Direktivite 79/869/EES i 91/692 EES (}e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2006/60/ES) od 22.12.2007
9. Direktiva za ispu{tawe na opasni supstancii vo vodite (76/464/EES) dopolneta so Direktivata (91/692/EES i 2000/60/ES) e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007, osven ~len 6, koj be{e otpovikan na 22.12.2000.
10. Direktiva za merewe na kvalitetot na vodata za piewe (79/869/EES) dopolneta so Direktivite 81/855/EES, 91/692/EES, i Regulativata (ES) 807/2003 }e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007)
11. Direktiva za podzemni vodi (80/68/EES) dopolneta so Direktivata 91/692/EES
72
12. Direktiva za Strate{ka ocena na `ivotna sredina (2001/42/ES) 13. Direktiva za pristap na informacii za `ivotnata sredina
(2003/4/ES)
73
Dodatok
74
75
76
Koristena literatura
Prostorniot plan na RM, 2004;
Planska dokumentacija za LUPD za GP-1.1 so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija na KP 1289, KO Bel~i{ta, op{tina Debrca;
LEAP za op{tina Debrca;
Pregled na za{titni podra~ja vo RM (2008) i Izve{taj na me|unaroden konsultant za za{titeni podra~ja vo ramki na UNDP/GEF/M@SSP proektot: Zajaknuvawe na ekolo{kata, institucionalnata i finansiskata odr`livost na sistemot na za{titeni podra~ja vo Makedonija;
Nacionalna strategija za odr`liv razvoj, 2009;
Vtor Nacionalen izve{taj za klimatski promeni, 2008
Nacionalna strategija za mehanizmot za ~ist razvoj za prviot period na obvrski spored protokolot od Kjoto 2008-2012, 2007;
Vtor Nacionalen Ekolo{ki akcionen plan na RM, 2006
Nacionalna strategija za biolo{ka raznovidnost, 2004;
Strategija za upravuvawe so otpad vo RM 2008-2020;
Nacionalna transportna strategija za patniot prevoz, 2008;
Strategija za demografski razvoj na RM 2008-2015;
Nacionalna programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPPA II, 2007);
Nacionalna strategija za monitoring na `ivotnata sredina, 2004;
Strategija za upravuvawe so `ivotnata sredina, 2005;
Strategija za podigawe na javnata svest vo `ivotnata sredina, 2005;
Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005;
Nacionalen zdrastveno-ekolo{ki akcionen plan (NZEAP), 1999;
Ramkovna direktiva za voda (2000/60/ES);
Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES);
Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES);
Ramkovna direktiva za bu~ava (2002/49/ES);
Direktiva za strategiska ocena na `ivotna sredina (2001/42/ES);
EU [estiot Akcionen Plan za `ivotna sredina (2001/42/ES);
Direktivata na sovetot 96/61/ES od 24.09.1996 god. za integrirana kontrola i prevencija od zagaduvaweto;
Dostapni iskustva i praktiki.
