Kalkulacije

1.Diviziona kalkulacija

• Predstavlja najjednostavniji, najtačniji i najekonomičniji oblik kalkulacije, ali sa ograničenim mogućnostima primene.

• Primenjuje se kod masovne proizvodnje istog proizvoda.

• Do cene koštanja dolazi se tako što se ukupni troškovi odreñenog vremenskog perioda podele sa ukupnim obimom proizvodnje.

Formula za izračunavanje divizionalne kalkulacije

Tq = Tq = ∑∑T / T / ∑∑QQ

∑T = Td + TiTq – cena koštanja po jedinici proizvoda

∑T – ukupni troškovi odreñenog vremena

∑Q – ukupan obim proizvodnje odreñenog vremena

Td – direktni troškovi

Ti – indirektni troškovi

Primer 1.

• U toku godine u jednoj toplani proizvedena je

122.260.000 Kwh toplotne enrgije.

• Struktura troškova je:

Elementi Iznos Struktura (%)

Materijal 33.170.000 60

Troškovi radne snage 6.634.000 12

Troškovi sredstava za rad

7.380.000 13,35

Pogonska režija 4.423.000 8

Opšti troškovi uprave i prodaje

3.670.000 6,65

UKUPNO 55.283.000 100,00

Tq = ∑T – ∑Q

Tq = 55.283.000 / 122.260.000

Tq = 0,4522

• Cena koštanja po jednom Kwh toplotne energije iznosi 0,4522 dinara.

2.Kalkulacija vezanih proizvoda

• Ovaj način kalkulacije koristi se kada se radi o jednom glavnom i više sporednih proizvoda koji su proizvedeni istovremeno, istim tehnološkim postupkom izrade.

• Svrha je da se ustanovi cena koštanja, Tq, glavnog proizvoda.

Formula za izračunavanje kalkulacije vezanih proizvoda

(UT – TVsp) / Q

• UT – ukupni troškovi

• TVsp – tržišna vrednost sporednih proizvoda

• Q – količina glavnog proizvoda

Primer 1• Izračunajte cenu 1 kg brašna,

ako su dati podaci:

UT = 500.000 din

Qmekinja = 6.000 kg

Cqmekinja = 5 din

Qbrašna = 47.000

TVsp = Q x Cq = 6.000 x 5 = 30.000 din

Cq = (TU - TVsp)/Q = (500.000 – 30.000)/47.000

Cq = 470.000 / 47.000 = 10 dinara po kg

brašna

3.Kalkulacija ekvivalentnih brojeva

• Ovaj način kalkulacije primenjuje se u slučaju da se u istom vremenskom periodu proizvodi više vrsta jednog proizvoda od iste sirovine i istim tehnološkim procesom (npr. proizvodnja lima, žice različizih profila, brašna različitog tipa...).

• Direktni troškovi proizvodnje stoje u odreñenoj srazmeri, što pokazuju ekvivalentni brojevi.

• Da bi se kalkulacija uspešno izvršila, neophodno je svesti različite, ali srodne proizvode na zajedničke računske jedinice.

• Baza za izračunavanje ekvivalentnih brojeva mogu biti: 1.normativi rada,

2.troškovi izrade,

3.težina...

• To je postupak prenošenja zajedničkih troškova na proizvode kada ne možemo odrediti koji proizvod je uzrokovao koji deo troška.

Primer1.

• U toku jednog meseca troškovi radne snage iznosili su 57.260 dinara, proizvedeno je kalajisane žice sledećih profila:

Profil

žiceQ

Norma časovi

rada0,15 90 15

0,20 50 7,5

0,25 55 9

0,30 100 17

UKUPNO

*Najniži norma čas rada je baza za

ekvivalnetni broj (7,5h tj. žica 0,20)

*Eb baze je za 0,20 = 1

*Eb = Norma časovi rada / 7,5

Računska jedinica = Q x Eb

• Troškovi po računskoj

jedinici su:

Trj = Trs / ∑Računska jedinica

Trj = 57.260/ 523

Trj = 109,48 dinara

Troškovi rada izrade =∑Troškovi rada izrade

(∑Rj / Rj za svaki profil)

Tri = 57.260 / (523 / 180) = 19.707,07

Profil

prečnikaQ

Norma

časovi

rada

Eb Rj

Troškovi

rada

izrade

Troškovi

rada

izrade po

jedinici0,15 90 15 2 180 19.707,07 218,967

0,20 50 7,5 1 50 5.474,19 109,484

0,25 55 9 1,2 66 7.225,93 131,382

0,30 100 17 2,27 227 24.852,81 248,530

523 57.260

• Ovom metodom moguće je izvršiti i obračun režijskih troškova!

Troškovi sredstava za rad = UT / UMČasovi = 101.750 / 4625 = 22

po mašinskom času

Profil

prečnika

Norma

časovi radaQ

Ukupni

mašinski

časovi

UT

0,15 11 90 990 21.780

0,20 14 50 700 15.400

0,25 17 55 935 20.570

0,30 20 100 2000 44.000

4625 101.750

Pogonska režija = ∑TPR / (∑Rj / Rj) = 43.100 / (523 / 180) = 14.833, 65

Upravno prometna režija = ∑TUPR / (∑Rj / Rj) =

29.340 / (523 / 180) = 10.097,89

Profil

žiceQ Eb Rj

Pogonska

režija

Upravno

ptrometna

režija

0,15 90 2 180 14.833 10.098

0,20 50 1 50 4.121 2.805

0,25 55 1,2 66 5.439 3.702

0,30 100 2,27 227 18.707 12.735

523 43.100 29.340

TPRrj = ∑TPR / ∑Rj = 43.100 / 523 = 82,41

dinara

TUPRrj = ∑TUPR / ∑Rj = 29.340 / 523 =

56,10 dinara

Profil

0,15

Profil 0,20 Profil 0,25 Profil 0,30

Materijal 86.400 48.000 52.800 96.000 283.200

Troškovi izrade 19.707 5.474 7.226 24.853 57260

Amortizacija 21.780 15.400 20.570 44.000 101.750

Trošak režije1 14.833 4.121 5.439 18.707 43.100

Trošak režije 2 10.098 2.805 3.702 12.735 29.340

Ck (M+Ti+A+Tr1,2)

152.818 75.800 89.737 19.295 514.650

Q 90 50 55 100

Troškovi po toni 1697,9

8

1516 1631,58 1962,95

4.Dodatna kalkulacija

• Ovaj metod kalkulacije primenjuje se kada se radi o slučajevima raznorodne proizvodnje, pojedinačne i serijske, gde je moguće evidentirati samo direktne troškove po jedinici proizvoda.

• Ostali, indirektni troškovi rasporeñuju se po vrstama na osnovu utvrñenih kriterijuma ključa za raspodelu.

• Ključ za raspodelu omogućava izračunavanje procentualnog odnosa učešća pojedinih proizvoda u stvaranju ukupnih indirektnih troškova.

Primer1.

• Proizvedeno je 5 vrsta proizvoda. Ukupni režijski troškovi su 3.663.890,00 dinara. Izvršiti prenos režijskih troškova primenom jedinstvenog ključa (trošak radne snage i izrade) za celo preduzeće.

...

Proizvodi Direktni troškovi

Režijski

troškovi

Materijal Troškovi radne snage

Ukupno (M+Trs)

% Iznos troška

Ukupno (M+Trs+Rt)

Q1 425.000 1.832.000 2.257.000 30 549.600 2.806.600

Q2 486.000 2.159.000 2.645.000 30 647.730 3.292.830

Q3 875.000 3.289.800 4.164.800 30 986.940 5.151.740

Q4 1.299.000 2.276.400 3.574.400 30 682.920 4.258.320

Q5 1.963.000 2.652.350 4.615.350 30 795.705 5.411.055

Ukupno 3.048.000 12.209.65

0

17.257.63

0

30 3.662.910 20.920.540

• Procentualni iznos režije = (UT režije / Utrs) x 100

(3.663.850 / 12.209.650) x 100 = 30%

• Iznos režijskoh troškova = Trs x procenat

1.832.000 x 0,30 = 549.600 dinara

HVALA NA PAŽNJI!!!

Nemanja Berber Bachelor Degree in ManagementSaradnik u nastavi Visoka poslovna škola strukovnih studija Novi Sad

berber_nemanja@yahoo.comKonsultacije: Utorak, kabinet 12, Liman, od 10h do 12h