83
សមថកម សមថកម និង និង វិបសសនក វិបសសនក ដយ រពះេតជរពះគុណបណឌ ព.ស.២៥៥២ គ.www.hoksava មដឋន មដឋន កមមដឋន កមមដឋន ហុក សវណ .២០០៨ ann.org

khmer book

Embed Size (px)

DESCRIPTION

khmer book

Citation preview

Page 1: khmer book

សមថកមមដឋ នសមថកមមដឋ ននងនង

វបសសនកមមដឋ នវបសសនកមមដឋ ន

េដយ រពះេតជរពះគណបណឌ ត

ព.ស.២៥៥២ គ.សwww.hoksavann.org

សមថកមមដឋ នសមថកមមដឋ ន

វបសសនកមមដឋ នវបសសនកមមដឋ ន

ហក សវណណ

ស.២០០៨ www.hoksavann.org

Page 2: khmer book

 

េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 1 

របវតតរបសេងខប

រពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

របសត ៃថង១០មន១៩៤០ េនឃៃរពកបបស រសកៃរព-

កបបស េខតត ែកវ របេទសកមពជ រពះេតជរពះគណបណឌ ត

ហក វណណ ជបរតទ៣កនងប ត បរតទង៥នក ប

នម ហក ៃហ ម នម សខ យម។ រពះជនម១៥ឆន

បនបសជ មេណរ លះរពះជនម២១ឆន បនបេពញឧប-

សមបទជភកខ។ កលរបរពតតករណឆន ១៩៧៥ រពះអងគបន

េភៀសខលនេទរបេទសៃថ បនទ បមកបនេទរសេនទរកងមងេរ-

ល របេទសក េនៃថង២៣េម ១៩៨១។

កលពកមរភព រពះអងគបនសក អក រ រសតជតចប

បឋមសក ។ េពលចលកនផនស រពះអងគបនសក ធមមវនយ

ទង៣ថន ករតេទឯក បនសក េនពទធកសក ជបពទធក-

បឋមសក ពទធកមធយមសក បឋមភមនងទតយភម នងពទធ

ម វទយលយរពះសហន ជ។ េឆល តេទេរៀនអក រ រសតនង

មនស រសតេន កលវទយលយភនេពញ។ េរកពសក

គនថធរៈ រពះអងគបនរបតបតតវបស នធរៈអសជេរចើនឆន ។

Page 3: khmer book

 

2 េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 

េនបរេទស រពះអងគបនសក បនតជបអនបណឌ ត (Master’s

degree) ទបផត ជបបណឌ តទស នវជជ ែផនករពះពទធ សន

(Doctor of Philosophy on Buddhism) េន កលវទយ-

លយញេដលលល ៃនរបេទសឥ ឌ េនៃថង២៨កមភៈ ២០០៤។

េនកនងរបេទសកដចជេនេរករបេទស រពះអងគបនជយ

សងគមែខមរយងេរចើនែផនកបញញ ម រត េ យវធេទសនពនយល

មមគរពះពទធ សន។

Page 4: khmer book

 

េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 1 

មតកអតថបទ

- របវតតរបសេងខប រពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

ជពកទមយៈ សមថកមម ឋ ន ១. អតថនយសមថកមម ឋ ន ១

២. រេបៀបចេរ ើន នបនស ត ១១

៣. រេបៀបចេរ ើនពទធ នស ត «ពេទធ » ១៤

៤. រេបៀបចេរ ើនស នស ត ២០

៥. រេបៀបចេរ ើនអសភកមម ឋ ន ២៦

៦. រេបៀបចេរ ើនកយគ សត ២៩

៧. រេបៀបចេរ ើនរពហមវ រធម ៣២

ជពកទពរៈ វបស នកមម ឋ ន ៨. អតថនយវបស នកមម ឋ ន ៣៦

៩. បេចចកេទសែដលគរេលើកយកមកចេរមើនវបស ន ៤២

១០. អពជវនែផនកវបស ន ៥៧

១១. វសទធ៧របករ ៥៩

១២. សមថវបស នេដើមបនពវ ន ៦៤

១៣. ទនកទនងរ ងសលសមធបញញ ៧០

- នមអនកបរចច គបចចយេបះពមព

Page 5: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 1

សមថកមមដឋ ន

អតថនយសមថកមមដឋ ន

វធរបតបតតេដមបសេរមចរពះនពវ នជកររលតទកខមន

ជតទកខជេដម គមគគរបកបេដយអងគ៨ េបរមេដយខលបន

ដលសលសមធ នងបញញ ។ សលសមធនងបញញ េនះមន

ទនកទនងគន ។ សមថកមមដឋ នរបតបតតេដមបឲយេកតសមធ ចតត ឯវបសសនកមមដឋ នរបតបតតេដមបឲយេកតេលកតតរ- បញញ ។ េពលេនះ សមអធបបយអតថនយសមថកមមដឋ ន។

សមថកមមដឋ នេសមគន នងពកយសមធកមមដឋ ន ែដល

ែចកជពរបទ គសមថៈមយបទ បនដលអរមមណែដលបគគល

យកមកសឡងយកមកគតពចរណ។ សមថៈែរបថចតតសងប

គសងបនវនវរណធមទង៥ គកមឆនទៈ ចតតនកេទរកកម,

ពយបទៈ ចតតនកគតពយបទ, ថនមទធៈ ចតតេងកងយ,

ឧទធចចកកកចចៈ ចតតរយមយ, នង វចកចច ចតតសងសយ។ ចតត

Page 6: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

2 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

របសមនសសបថជជន ែដលមនទនេកតសមធចតត ែតងមន នវរណធមទង៥េនះជនចច។ នវរណធម ែរបថ ធមររងផលវ ចតត េធវឲយចតតឲយេសហមងមនឲយចតតបរសទធ។ េនេពលែដលបគគលយកកមមដឋ នណមយមកភវនរហតដលចតតសងបនវនវរណធមេនះ េលកេហថ សមថៈ។ រមពកយទងពរបទ

សមថកមមដឋ ន ែរបថអរមមណែដលបគគលយកមកភវន

េដមបឲយេកតសមថចតត គចតតសងប។

សមធកមមដឋ ន កែចកជពរបទ គសមធមយបទ នង

កមមដឋ នមយបទ។ សមធមនបទវគគហៈថ កសលចេតតកគគត សមធ ែរបថ ភពរបសចតតនងេចតសកជកសល

ែដលដកលេសមលអកនងអរមមណែតមយ េហថ សមធ។ ចែណកពកយថ កមមដឋ នមនេសចកតដចេពលមកេហយ។ រម ពកយទងពរបទ សមធកមមដឋ ន ែរបថ អរមមណែដលបគគល យកមកភវន េដមបឲយចតតមនអរមមណែតមយ។ ចតតែដល មនអរមមណែតមយ លះរតែតចតតសងបនវនវរណធម។ កមមដឋ នជេហត សមថចតតនង សមធចតតជផល។ ពកយថ

Page 7: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 3

បរកមមភវន បននយថ យកកមមដឋ នណមយមករពងគតពចរណ។ សមថកមមដឋ ន ឬសមធកមមដឋ នមន៤០ជអរមមណ ែដលបគគលយកមករពងគតពចរណជអរមមណរបសចតត េដមបឲយចតតេកតសមធ។ សមធេនះភសបរងនងអងេគលស េហថ Concentration ។ សមថកមមដឋ ន៤០េនះ គ កសណ១០, អនសសត១០, អសភ១០, រពហមវហរ៤, អរប៤, ចតធតវវដឋ ន១, អហេរបដកលសញញ ១។ បណងរបស សមថកមមដឋ នកនងបលថ េចេតត វមតត ែរបថ កររចចកនវរណ

ធមេដយអណចសមថចតត ឬសមធចតត។ មននងេលកយកកមមដឋ នណមយមកចេរ ន េបេយលតម គមពរវសទធមគគ េពលថ រតវដងអរមមណរបសកមមដឋ ន ែដល មនលកខណៈេផសងគន ៥របេភទគ៖ ១. កមមដឋ ន២២ គ កសណ១០, អសភ១០, អនបន- សសត១, កយគតសត១, កនយកបដភគនមតតមកជ អរមមណ។

Page 8: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

4 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

២. កមមដឋ ន១២ គ អនសសត៨, េលកអនបនសសតនង កយគតសតេចញ-បញច លអហរបដកលសញញ ១, ចតធត វវដឋ ន១, វញញ ណញច យតនៈ១, េនវសញញ នសញញ យតនៈ១, កនយកសភពធមមកជអរមមណ។ ៣. កមមដឋ ន២២ គ កសណ១០, អសភ១០, អនបន- សសត១, កយគតសត១, កនយកនមតតមកជអរមមណ។ ៤. កមមដឋ ន៦ គ រពហមវហរ៤, អកសនញច យតនៈ១, អកញច ញញ យតនៈ១, កនយកនវអរមមណេពលកណតមន បន។ ៥. កមមដឋ ន៨ គ វបពវកអសភ១, េលហតកអសភ១, បឡវកអសភ១, អនបនសសត១, អេបកសណ១, េតេជកសណ១, វេយកសណ១, អេលកកសណ១, មននងេកតបដភគនមតតអរមមណញរ។ ែផនកសមថកមមដឋ ន េលកឲយចេរ នេទតមចរតរបស បគគលមយរបៗ េរបៀបដចជមងផលវកយរតវដកថន ឲយរសបតម របេភទជមង េទបជមងបនជសះេសបយ។ ចរតេដយសេងខប មន៦គ៖

Page 9: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 5

១. រគចរត លនរគៈ គេរចនេដយេសចកតតេរមក។

២. េទសចរត លនេទសៈ គេរចនេដយេសចកតរបទសត។

៣. េមហចរត លនេមហៈ គេរចនេដយេសចកតវេងវង។

៤. សទធ ចរត លនសទធ គេរចនេដយេសចកតេជឿ។

៥. ពទធចរត លនរបជញ គេរចនេដយេសចកតេចះដង។

៦. វតកកចរត លនវតកកៈ គេរចនេដយេសចកតរតះរះ។ ចរតរបសបគគលមយរបៗមនចរតេរចនលយឡគន បែនត េលកឲយពនតយេមលចរតណមយេកតេឡងខល ងជងេគ ដច ជជមងផលវកយេកតេឡង មនជមងចកេពះផងឈកបលផង រគនផង េគរតវដកថន ចេពះជមងណែដលឈខល ងជងេគជ មន។ េដមបឲយដងចរតែបបណមយផះផលេកតេឡងខល ងកនង សនត ន េគរតវពនតយសេងកតេមលឥរយបថ សន ៃដេធវករងរ ករយបរេភគេភជន ករយរកេឡកេឃញរបជេដម នង សេងកតេមលធមែដលរបរពតតេនកនងសនត ន។ តេទេនះ សមពនតយេមលកមមដឋ នណែដលសមគរដល បគគលមនចរតែបបណ រតវេលកយកមកចេរ ន។ កមមដឋ ន១១ គអសភ១០, កយគតសត១, សមគរដលបគគលជរគចរត។

Page 10: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

6 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

កមមដឋ ន៨ គរពហមវហរ៤ វណណ កសណ៤ គនលកសណ១, បតកសណ១, េលហតកសណ១, ឱទតកសណ១ សមគរ ដលបគគលជេទសចរត។ អនបនសសតែតមយ សមគរដល បគគលជេមហចរត នងវតកកចរត។ អនសសត៦ខងេដម គ ពទធ នសសត១, ធមម នសសត១, សងឃនសសត១, សលនសសត១, ចគនសសត១, េទវតនសសត១, សមគរដលបគគលជសទធ ចរត។ កមមដឋ ន៤ គមរណនសសត១, ឧបសមនសសត១, ចតធតវវដឋ ន១, អហេរបដកលសញញ ១ សមគរដលបគគល ជពទធចរត។ កមមដឋ នសលពេនះ១០ គបឋវកសណ១, អេបកសណ១, េតេជកសណ១, វេយកសណ១, អកសកសណ១, អេលកកសណ១, នងអរបប៤, សមគរដលបគគលរគបចរតទងអស។ ករេរៀបរបមកេនះ ហកដចជេពលអពមតកធមេរចន េពក ែដលេធវឲយអនកអនធញរទន បែនតជករចបចរតវែត េពលនវេគលធមទងេនះ មននងេលកយកមកអធបបយ ជ ពេសសតេទេនះ សមពនយលអពវធចេរ នកមមដឋ នខលះ េដយ េយលេទតមកររសវរជវតរពះពទធដក នង អដឋកថ រពមទងចេណះខងករពេសធខលនឯងខលះផង។

Page 11: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 7

មននងចេរ នសមថកមមដឋ នទង៤០កមមដឋ នណមយ រតវ លះបងបលេពធ ករជបជពកកចចករអវមយ ឬរតវេធវ បេងហយ េដយេហចណសកកឲយជបជពកកនងេពលចេរ ន ធម។ រតវនមសសកររពះរតនរតយេដយេសចកតសេងខប។ រតវ ពចរណេទសរបសកមគណទង៥ គ រប សេមលង កលន រស នង សមផសស េដមបករពរកឲយចតតនកេទរកកមគណទង៥ េនះេនេពលចេរ នធម។ រតវផសយេមតត ចតតេដមបករពរកឲយ ចតតគតរបទសសេនេពលចេរ នធម។ រតវជរះសលរបសខលនឲយ បរសទធតមរបេភទសលរបសបពវជតនងរគហសត។ រតវពចរ ណបដបទ គផលវរបតបតតេដយពចរណថ ផលវរបតបតតេនះ េហយ ជដេណ ររបសរពះអរយបគគល ែដលេលករបតបតតេដ មបរលតទកខេពលគរពះនពវ ន។ ករពចរណដេចនះ េដមប ឲយមនេសចកតសងឃមកនងកររបតបតតេនះ។ ករពចរណេនះ រតវអនវតតកនងរយៈេពលខលេដមបេដះផលវចតត មននងេលកធម មកចេរ ន។ អនកេទបហតចេរ នធមជដបង គររកទសង ត បែនត អនកែដលធល បបនចេរ នថនកេហយ េទះេទចេរ នកនងទណក បន េរបៀបដចសតវេគែដលេគបងហ តបនបទេហយ េទះប

Page 12: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

8 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

េគដកវេទកនងចេណមមនសសេរចន កវមនេផអលេទ។ ករ ចេរ នធមអចេធវបនរគបឥរយបទទង៤។ េបអងគយពចរ ណ មនេពលខលះចតតអចរយមយមនសងប ដេចនះគរេដរ ចរងកម េរពះករេដរចរងកមជវធមយេធវចតតឲយឆបសងប េទប រតឡបមកអងគយវញ។ ករេដ រចរងកមអចអនវតតជពរែបប គករេដ រ ចរងកមយតៗ នងករេដ រចរងកមតមដេណ រធមមត គចរងកមេលឿន។ ករ េដ រចរងកមរគនែតកណតេឆវងសត គេបេបះេជ ងេឆវងកណតថេឆវង េបះេជ ងសត កណតថសត វធេនះជកររ0មលចតតឲយឆបសងបនវរណ ធម។ ដចបនេពលមកេហយ ករចេរ នឲយេកតសមធចតត គេដមបឲយសងបនវនវរណធមទង៥ ែដលបលេពលថ េចេតត វមតត ែរបថ កររចចកនវរណធមទង៥ េដយអណចសមធចតត។ ចែណកវបសសនមនទនកទនងជមយសមធ េរពះេបចតត េកតសមធសងបនវរណធមទង៥េហយ ចតតេនះមនសមតថ ភពពចរណនវខនធ៥ឲយេឃញ អនចច ទកខ នង អនតត ែដល ជតវបសសនេនះឯង។ អនសងសៃនសមធមន៥យងគ៖

Page 13: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 9

១. មនករយេនជសខកនងបចចបបនន េដយសរករសងប ផលវចតត េរពះនវរណធមទង៥ររងផលវចតតមនឲយសងប។ ២. ជបទដឋ នៃនវបសសន េរពះេបសមធចតតេកតេឡង េហយ អចចេរ នឲយេកតវបសសនបន។ ៣. មនអភញញ ជអនសងស គេបបគគលចេរ នឲយេកត

រហតដលសមបតត៨ អចហវកហតឲយេកតអភញញ បន។ ៤. េបមនទនបនសេរមចរពះនពវ នេទ េបចេរ នឈនឲយ េកតេឡងអចេកតកនងរពហមេលក េបចេរ នឲយេកតឧបចរ សមធ អចេកតេឡងកនងសគតភព គមនសសនងេទវត។

៥. ចេពះរពះអរយបគគលថន កអនគម នង រពះអរហនត ែដលមនបដសមភទញណ អចចលនេរធសមបតត េនជ

សខកនងបចចបបននបន៧ៃថង េដយសរករមនអបបនសមធ

រហតសមបតត៨ គរបជឈន៤នងអរបជឈន៤។

េនះជអនសងសៃនឧបចរសមធនងអបបនសមធ េបេពលឲយដចេដយែឡកពគន រវងសលសមធនងបញញ ។ េបេពលឲយមនទនកទនងគន គៃរតសកខ ទងបេនះ រតវរបត-

Page 14: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

10 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

បតតទងបរមគន េដមបរេដះទកខសេរមចរពះនពវ ន ជពេសស សមធជបទដឋ ន គជេហតៃនវបសសន។ ដចបនេពលមក េហយ សលេដមបលះបងេទសេរគតរគតែដលរបរពតតេទ តមផលវកយនងវច សមធលះេទសយងកណត ល គនវរណ ធមទង៥ ឯបញញ េឃញៃរតលកខណធមកនងខនធ៥ លះកេលស យងលអត។ ដចេនះ កយលថ េធវសមធេដមបេទេមលសថ ន េទវត សថ ននរក េទេមលភនរពះសេមរ ឬចងដងថខលនសល ប េទ េតេទេកតកនងទណ។ របសទងេនះ អចេឃញេបេគ ចេរ នឲយេកតអភញញ ែផនកទពវចកខ បែនតពែមនជបណងពតរបស រពះពទធសសនេឡយ។ បណងពត គកររេដះទកខែផនក វបសសនវជជ រេដះខលនេចញពករេកតចសឈសល បកនងវដត សងសរ។ ចេពះអនកមនឧបនសសយចសកល េគចបចេរ ន វបសសនែតមតង េដយមនសលនងសមធេនជមយេហយ។ តេទេនះ សមេលកសមថកមមដឋ នខលះមកពនយលរេបៀបចេរ ន ដចតេទេនះ។

�����

Page 15: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 11

រេបៀបចេរ នអនបនសសត

អនបនសសត ែរបថ ករកណតដេងហមេចញចលរតង

ចងរចមះ។ តមេសៀវេភ សមធនេទទសសេងខបរបសរពះរគ អច-រស ឲយចេរ នេដយរបខយលជគរៗ ថមយៗពរៗ រហត ដលរប េហយបនតររហតដលដប។ កររបរេបៀបគណត សរសតេនះពរតមរតវេឡយ េរពះមនសសងវ កនងដេណ រ ខយលដកេចញចល មនអចេហថ ករចេរ នអនបខយល

ដេងហមេចញចលេឡយ។ េដមបយលរេបៀបចេរ នអនបេនះ

សមយលអតថនយ៤របករគ ១-ផសសន គរតវដងកែនលងែដល

ខយលបះរតវ គេនរតងរបេហងចងរចមះ។ ២-អនពនធន គ

ចងេរកៀកចតតេនរតងកែនលងែដលខយលបះរតវ។ ៣-គណន

រតងគណនេនះេហយែដលរចឡថរប បែនតេនកនងគរមននទសរត នងអដឋកថ រតងគណនេនះ គជនតឲយកណត

ដង ពែមនរបខយលេឡយ។ ៤-ថបន េពលកណតខយល

ដេងហមេចញចល ចតតសងបជតអបបនចតត។ សមបញជ កថ

Page 16: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

12 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

ខយលរតវដកេចញចលតមធមមត មនរតវរបងដកឲយញបឬដកតចៗេដមបកណតេឡយ។ តមបេចចកេទសរបសរគភមឲយកណតរតងេពះេបងផត តមពត ករកណតរតងរទងកតរតងេពះកត ពអចដងខយលបះរតវដចេនចងរចមះេឡយ។ េលកេរបៀបដចសតវេគ ែដលេគែលងឲយសេសម េនកែនលងេផសងៗ លះវេរសកទក វនងចះមកផកទក មច សេគចចបវរតងកពងទក ដចខយលេចញចលតមរបេហងចងរចមះ មនរតវតមកណតេនកែនលងេផសងពេនះេទ។ ករកណតរតវតងនទដចជអនកយមទវ រ អនកណេចញចល ឲយកណតដង។ ខយលមន៤ែបបគ៖ ឱឡរកៈ ខយលេរគតរគត គខយលធមមត

របសមនសសែដលមនបនចេរ នអនប, សខមៈ ខយលលអត,

អតសខមៈ ខយលលអតៃរកែលង, អនចចលត ខយលមនកេរ ក

េនះជដេណ រអនកចេរ នអនបេកតខយលតមលដបលេដយ។ នមតតែដលេកតេឡងកនងខយល គេឃញដចជបយគរ បយកបបស ឬេឃញដចជពពករសត េនះជឧគគហនមតត នង

បដភគនមតតេកតេឡងេហយ។ ករកណតរហតចតតសងបនវ

Page 17: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 13

នវរណធមជតសមថកមមដឋ ន េបករកណតេឃញករ

េកតរលតរបសសងខ រ ជៃរតលកខណធមជតវបសសន។ សមបញជ កថ បគគលែដលចេរ នសមថកមមដឋ ន េពលែដលសមធចតតេកតេឡង បតទង៥បតណមយអចេកតេឡង។ បតទង៥េនះគ៖ ១. ខទទកបត េសចកតេរតកអរ រពេរមរពែសបក។

២. ខណកបត េសចកតេរតកអររបកដដចជេផលកបេនទ រ។

៣. ឱកនតកបត េសចកតេរតកអរមនអករៈរបកដ ដចជ រលកទកេបកផទបមករតវ។ ៤. ឧេពវងគ បត េសចកតេរតកអរខល ង អចញងកយឲយអែណត តេឡង។ ៥. ផរណបត េសចកតេរតកអរេធវឲយរតជករជតរជបទេទកនងកយ។

�����

Page 18: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

14 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

រេបៀបចេរ នពទធ នសសត «ពេទធ »

បគគលជសទធ ចរត េលកឲយចេរ នអនសសតមនពទធ ន សសតជេដម។ កនងេពលេនះ សមេលកយកពេទធ ជរពះនម របសរពះពទធកនងបណត រពះនមទង៩របសរពះអងគមកពនយល រេបៀបចេរ ន។ បគគលជសទធ ចរតេរចនេជឿងយខវះករពចរ ណែដលេផសងពសទធ េចតសកជកសលែដលេជឿមនបញញ

ពចរណេនកនងេនះ។ ពទធ នសសតមនរពះនមថ ពេទធ ជេដមេនះ រតវពចរណេរឿយៗ ពែមនទេនទញេរឿយៗ េឡយ។ ពទធ នសសតេនះ កនយកសភពធមជអរមមណ

គកនយកនយេសចកតជអរមមណ។ រគែខមរបេរងៀនកមមដឋ ន

ជននេដមបេរងៀនសសសឲយទេនទញពទធេចញ េទធ ចលតម ដេងហមេចញចល។ ករបេរងៀនរេបៀបេនះ ជករយលរចឡ េរពះករកនយកសភពធមជអរមមណ ពែមនទេនទញតមត អកសរដេចនះេឡយ គពចរណឲយយលេសចកតអពអតថនយ ពកយថ ពេទធ ែដលែរបថ រពះអងគរតសដងនវអរយសចច៤

Page 19: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 15

េដយពចរណឲយយលេសចកតថ រពះអងគពតជបនរតស ជរពះពទធពតែមន។ ភនតរចឡមយេទៀត គទេនទញពេទធ តម ដេងហមេចញចល។ ករចេរ នរេបៀបេនះ េទជចេរ នកមមដឋ ន រហត២កនងេពលជមយគន គពេទធ ផងដេងហមេចញចលផង។ ករភនតរចឡេនះ គរែកចេរ នឲយរតមរតវេឡងវញ។ រពះនម ពេទធ េនះ ពែមនជមនតអគមគថ ទេនទញេទ នឲយពែកសកត សទធ ឬជយ ឲយេឃញធមេឡយ។ ផទយេទវញ រតវពចរណឲយ យលេសចកត េដមបឲយេជឿពតរបកដកនងពទធគណែដលជ បវចនកនងរពះៃរតសរណគមន។ តេទេនះ សមេលកអនក អនសកលបងពចរណជមយគន កនងេពលអងគយធមេដយ េលកយករពះនមពេទធ របសរពះពទធែដលែរបថ រពះអងគ រតសដងនវអរយសចច៤ មកពចរណឲយេឃញករពតថ រពះអងគពតជបនរតសដងជរពះពទធពតែមន េរពះកររក េឃញអរយសចច៤េនះេហយ េទបចតជរពះអងគបនរតសជ រពះពទធ។ េតជេនឿថ រពះពទធរតសដងមនអវជភសតតង សរបបញជ កចតតឲយេជឿបន? សមេលកយកភសតតងខលះមក បញជ ក។ មនភសតតងមយែដលអនករបជញរបវតតសរសតបន

Page 20: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

16 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

ទទលសគ លគ កែនលងរពះអងគរ0សត រពះអងគរតសដង រពះអងគ សែដងធមមចរក កែនលងរពះអងគបរនពវ ន េដមេពធរពកស នងរពះសររក ធតៃនរពះអងគេនរ0េទសេនបលនងរ0េទសឥណឌ សពវៃថងេនះ។ េនះ ជភសតតងមយេហយែដលបញជ កថ រពះពទធពតជរតសដង េរពះមនទកែនលងជភសតតងបញជ ក បែនតពទនេធវឲយេជឿ សបេនេឡយ រតវរកភសតតេផសងៗេទៀត។ ភសតតងមយ ែដលមនទមងនធងនជងេនះ គគមពររពះៃរតបដក។ អនករបជញ

បរមតថវជជ បនេធវករសកសរសវរជវកនងអតថនយរបសគមពរ

រពះៃរតបដក ជពេសសរពះគមពររពះអភធមមែដលនយយ

អពចតត េចតសក រប នងនពវ នមនជេរមរជលេរជណស អនកសកសតចតចពងយយលបនេដយងយេឡយ។ អនក របជញរពះពទធសសនបនេពលថ េគមនជេនឿេដយឥត មនករសងសយថ រពះពទធពតជអនករតសដង េរពះរពះធម េនកនងគមពររពះៃរតបដកមនជេរមផតពវសយរបសមនសស បថជជនធមមតអចរកេឃញេឡយ។ មយេទៀត តមករពនតយ េមលលទធសសននងទសសនវជជ េផសងៗកនងេលក គម នេឃញ រទសតណមនជេរមដចញណទសសនវជជ របសរពះពទធជ

Page 21: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 17

មច សេឡយ។ ពកយេរបៀនរបេដរបសរពះពទធគ អរយសចចៈ ជពកយពតដរជលេរជផង មនរបេយជនដលសតវកនងករ រេដះទកខផង។ ករយកភសតតងអពជេរមរពះធម េហយសនន- ដឋ នថ រពះពទធពតជអនករតសដងេនះ កមនទនបញជ កចតត ឲយេជឿសបេនេឡយ ដេចនះរតវរកភសតតងឲយមនទមងនជង េនះឲយជតសនទធនងផលវចតតឲយេជឿសបថ រពះពទធពតជអនក រតសដង។ មនភសតតងមយែដលអចយកមកេធវជរបមនតសរប អនវតតនងអនមនេទរកករពតេនះបន គ ផលវរ0តបតតមជឃម បដបទ អដឋងគកមគគ មគគរ0កបេដយអងគ៨ រមមកបនដលសលសមធ នងបញញ ។ ផលវរបតបតតជកណត លេនះេហយ ែដលរពះេពធ- សតវរពះសទធតថបនរបតបតតេនេរកមេដមេពធរពកសរហតបនរតសជរពះពទធ បនទ បពរពះអងគបនរចនេចលផលវអម ខងពរ គផលវធរេពក នង តងេពកមក។ រពះពទធសែដងថ េយ ធមម បសសត េស ពទធ បសសត ែរបថ បគគលណ

េឃញធម បគគលេនះេឃញរពះពទធ។ អដឋងគកមគគេនះេហយ

Page 22: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

18 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

ជផលវរបតបតតេឆព ះេទរកកររតសដងជរពះពទធនងករេឃញអរយសចច៤របសរពះអរហនតទងឡយ។ បគគលអចយក សលសមធបញញ េនះមករបតបតតពេសធេដយខលនឯង េដមប េដញេទរកករពតអពកររតសដងរបសរពះពទធ។ ករព- េសធេនះនងដងេដយខលនឯងបនតចមតងៗ តមករមតរបតបតត េដយពនតយេឃញថ បនទ បពអតម អញរបតបតតតមសល សមធបញញ មក បញញ បនេកតេឡងេដយភវនមយបញញ េនះ បនដងខលះនវខនធ៥ជអនចច ទកខ នងអនតត េទះបអតម អញមនទនចកធលះនវអរយសចច៤ែដលជធមេធវឲយកេលស អសកេដយ កគងមនបគគលមនឧបនសសយចសកល អច ចកធលះនវអរយសចច៤េនះ បគគលេនះគរពះពទធហនងឯង ែដល រពះអងគរតសដងមនេគកនងេលក េហយេធវជសរសតចរយ េរបៀនរបេដមនសសសតវបនតមកេទៀត។ េនះជករអនមន េទរកករពតថ េបផលវរតសដងមន ពតជមនអនកេដរដល ទបផតផលវកមន អនកេដរដលទបផតផលវេនះ គរពះពទធ នង

រពះអរហនតជសវករបសរពះអងគ។ កលេបបនយកមគគ របកបេដយអងគ៨េនះមកពេសធ េទបដងចបសថរពះពទធ

Page 23: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 19

ពតជរតសដង េទបមនសមតថភពសែដងរពះធមដមន ជេរមេនះបន។ ភសតតងខងេរកយេនះ េទបេជឿជកកនងចតត ថ រពះពទធពតជរតសដងែដលមនរពះនមថ ពេទធ ។ កល

េបពចរណេឃញករពតេនះេហយ េទបេកតឧបចរសមធ នវរណធមកសងប បតែឆអតចតតកេកតេឡង គម នេឃញនមតតអវ េឡយ។ េនះជករពចរណពេទធ ែដលកនយកសភពធម ជអរមមណ ពែមនទេនទញពេទធ ៗេនះេឡយ។ រពះនមដៃទ េទៀត ករតវពចរណដចគន ដចជរពះនមអរហ រតវពចរ- ណថ េតរពះពទធឆង យចកសកសរតវេពលគកេលសពត ែមនឬេទ? ពែមនទេនទញថអរហៗដេចនះេឡយ។

�����

Page 24: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

20 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

រេបៀបចេរ នសលនសសត

សលនសសត ែរបថករនករលកេរឿយៗនវសល គមន ែមននករលកនវសលែដលជចបបសរេសរកនងេសៀវេភេទ េហយកមនែមននកសលរបសអនកដៃទែដរ ែតនករលកេរឿយៗ នវសលរបសខលន។ អចរយបរណែខមរបេរងៀនសមថកមមដឋ ន

ែផនកសលនសសតេនះ កមនករភនតរចឡ។ សលនសសត េនះកនយកសភវធមជអរមមណ គពចរណនវសលរបស ខលន ែតែបរជឲយសសសទេនទញសលៗ ដេចនះេទវញ។ ករ

ទេនទញសលៗ ដចេនះ ជករទេនទញតមតអកសរ មនរតមរតវ តមកមមដឋ នេនះេឡយ។ បនេសចកតថ បគគលអនកចេរ នរពះ កមមដឋ នរតវមនសលឲយបរសទធជដបង េហយយកសលរបស ខលនេនះេធវជអរមមណកមមដឋ នពចរណឲយេឃញភពបរសទធ ៃនសលរបសខលន។ កលណពចរណេឃញភពបរសទធៃន សលរបសខលនេហយ េពលេនះឧបចរសមធរែមងេកត

េឡងសងកតនវនវរណធមឲយេរទមចះបន។ សលនសសត

េនះបនសេរមចរតមឧបចរសមធ មនេឡងដលអបបន-

Page 25: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 21

សមធេឡយ េរពះទកទងេដយករពចរណ។ ករពចរ- ណរតវេធវឲយរសបតមរ0េភទៃនសល គសលរបសបពវជតអនកបស ជ សលរបសភកខនងសមេណរ រពមទងសលរបសរគហសត សល៥ សល៨សល១០។ េពលេនះ សមេលកជឧទហរណនវរេបៀប ចេរ នសល៥។ េដមបងយដងថសលរបសខលនបរសទធឬមន បរសទធ គរពចរណតមអងគសកខ បទ េរពះអងគសកខ បទ េនះេហយែដលបញជ កថសលរបសខលនបរសទធឬមនបរសទធ។

រេបៀបពចរណសល៥

សល៥មនសកខ បទ៥ បគគលអនកចេរ នគបបពចរណ តមអងគសកខ បទ េទបដងចបសថសលរបសខលនបរសទធឬមន បរសទធ េរពះអងគសកខ បទេនះជេចរកមកតេសចកតរបកប េដយយតតធម។ សកខ បទ៥គ បណតបត ករសមល បសតវ,

អទនន ទន ករលចរទពយសមបតតអនកដៃទ, កេមស មចឆ - ចរៈ កររបរពតតខសកនងកម, មសវទ ករេពលពកយ

Page 26: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

22 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

កហក, សរេមរយៈ ករផកេរគឿងរសវង។ េពលអងគយចេរ ន

ធម ែផនកសលនសសត ពចរណនវសលរបសខលនតមអងគ សកខ បទដចតេទេនះ។

បណតបត មនអងគ៥

១. បេណ សតវមនជវត គសតវេនរស។

២. បណសញញត ខលនឯងដងថ សតវមនជវត។

៣. វធកចតត គតនងសមល ប បងនងសមល ប។

៤. ឧបកកេម ពយយមនងសមល ប។ បនេសចកតថ យកដបង យកកបត យកកេភលងេទវយ េទកប េទបញវ។ ៥. េតន មរណ សតវសល បេដយពយយមេនះ។ បនេសចកត ថ សតវសល បេដយដបង កបត កេភលងរបសខលនែដលវយ កបបញវ។ េបពចរណតមអងគទង៥េនះេទ ខលនមនបន របរពតតកនលងតមអងគេនះេទ េឈម ះថ សកខ បទទ១ គ បណតបតេនះមនភពបរសទធេហយ ដេចនះរតវបនតពចរ- ណនវសកខ បទទ២ គអទនន ទនតេទេទៀត។

Page 27: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 23

អទនន ទន មនអងគ៥

១. បរបរគគហត រទពយមនមច សេគហងែហងរកស។

២. បរបរគគហតសញញត ករដងថរទពយមនមច សេគហង ែហងរកស។ ៣. េថយយចតត គតនងលច បងនងលច។

៤. ឧបកកេម ពយយមនងលច។ បនេសចកតថ េធវដេណ រេទ លចេដយេរបលបចេផសងៗ េដមបឲយបនរទពយសមបតតេនះ។ ៥. េតន ហរណ លចបនេដយពយយមេនះ។ បនេសចកត ថ យករទពយសមបតតរបសេគឲយផតពទែដលេគទកេហយ។ េពលអងគយពចរណេនះ េបេឃញថខលនមនបនរបរពតត កនលងតមអងគសកខ បទេនះេទ េឈម ះថខលនមនភពបរសទធ េហយកនងសកខ បទទ២េនះ រតវពចរណសកខ បទទ៣ជបនត េទេទៀត។

កេមស មចឆ ចរៈមនអងគ៤

១. អគមនយដឋ ន រសតែដលមនេគហងែហងរកស គរសត ែដលមនបត មនមត យឪពកេគជេដមហងែហងរកស ឬបរស ែដលមនរបពនធេគហងែហងរកស។

Page 28: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

24 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

២. តសម េសវនចតត គតនងេសពេមថនធមមនងរសតេនះ។

៣. ឧបកកេម ពយយមនងេសព។ បនេសចកតថ េទលង េលម ឬេទគរមកែហងេដមបេសព។ ៤. មេគគន មគគបបដបទន ញងមគគនងមគគឲយដលគន ។ េបពចរណតមអងគេនះ ខលនមនមនកហសេទ េឈម ះថសកខ បទទ៣េនះមនភពបរសទធេហយ រតវបនតពចរណសកខ បទទ៤េទៀត។

មសវទ មនអងគ៤

១. អតថវតថ ករមនពត។

២. វសវទនចតត គតេពលឲយខស។

៣. តេជជ វយេម ពយយមេពលឲយខស។

៤. បរសស តទតថវជនន ញងអនកដៃទឲយដងចបសនវេសច- កតេនះ។ េបពចរណេទេឃញថខលនពមនកហសកនងសកខ បទទ ៤េនះេទ រតវបនតសកខ បទទ៥ជបនតេទេទៀត។

Page 29: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 25

សរេមរយៈ មនអងគ៤

១. មជជនយវតថ វតថជទតងៃនេសចកតរសវង គសរនងេមរយ

២. បតកមយតចតត គតបរងនងផក។

៣. តេជជ វយម ពយយមនងផកនវទករសវងេនះ។

៤. តសស បន បនផកនវទករសវងេនះ ឲយកនលងបពងកចល េទ។ េបពចរណេទេឃញថខលនមនបនរបរពតតកនលងនវសកខបទទ៥េនះេទ េឈម ះថមនភពបរសទធេហយកនងសកខ បទ ទង៥។ េពលេនះចតតកបនដកលមកនងឧបចរសមធ

េហយបតទង៥ បតណមយអចេកតេឡង។ េនះជរេបៀប

ចេរ នសលនសសត ពែមនទេនទញសលៗ េនះេឡយ។ ឯ សលដៃទេទៀតកមនរេបៀបចេរ នដចគន ។

�����

Page 30: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

26 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

រេបៀបចេរ នអសភកមមដឋ ន

ករចេរ នអសភកមមដឋ ន គេដមបផច ញនវបគគលែដលជ

រគចរត។ ពកយថ អសភេនះ មនែមនែរបថេខម ចេទ គែរប

ថេរគឿងឬវតថមនសអ ត។ អសភមន១០ មនឧទទកមត- កអសភ ែដលែរបថអសភេហមេបង រហតអដឋកអសភែដលែរបថ អសភមនែតរងឆអងជេដម។ អសភ មនរប-េភទខសគន រហតដល១០ គេគឲយេឈម ះេទតមរយៈេពលសកសពែដលេគយកេទេចល េរពះសកសពែតងែតែរបរបលរទងរទយនងពណសមបរេទតមរយៈេពល ឧទហរណសកសពទកេចលយរឆន វរលយអសសច េនសលែតរងឆអងជេដម។ របេភទអសភទង១០េនះ គរយកេធវជអរមម- ណកមមដឋ នបន។ កលពសមយបរណ បគគលអនកចេរ នេទ ពនតយេមលសកសពែដលេគយកេទេចលកនងៃរពសមសនជទសងបសង ត ែដលមនសវមនមនសសេទ ែដលេគេហថៃរព េចលេខម ច។ កនងករពនតយេមលេនះ េគមនឲយឈរឆង យេពក ឬជតេពក កឈរបេណត យខយលឬរចសខយល េហយឲយ

Page 31: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 27

ពនតយេមលសកសពមនេភទដចគន គេបបគគលអនកចេរ ន របស ឲយពនតយេមលសកសពរបស េបអនកចេរ នរស ឲយពនតយ េមលសកសពរស េរពះេបមនេភទផទយគន ខល ចែរកងេកត តេរមកេនេពលពនតយេមល។ េពលចេរ នអសភេនះ េប

េឃញនមតតអសភេនះជបនងែភនក េឈម ះថឧគគហនមតត េកតេឡងេហយ បែនតមនទនបនសេរមចផលកនងករចេរ ន អសភេនះេទ លះរតែតបដភគនមតតេកតេឡងេឃញភគមន

សអ តៃនអសភ េទបបនសេរមចផលកនងករចេរ នអសភេនះ

េរពះេឃញភពមនសអ តៃនសកសពេនះ េទបរគៈថយ

រសបនងពកយថ អសភ ែរបថ សកសពមនសអ ត គរេខពម រេអម។ ករជបចតតរសឡញ េរពះសគលថសអ ត ថលអ។ ដេចនះ ករេឃញអសភសញញ សគលថមនសអ ត េទបបន

សេរមចផលកនងអសភកមមដឋ នេនះ ែដលជេហតេធវឲយករ ជបចតតរសឡញរតវថយចះជលដប ពែមនភវនេទេឃញ របអសភ ថបនសេរមចអសភកមមដឋ នេហយេនះេទ។ ដច ជអចរយេយគដតេខម ច េហតអវបនជគតមនបនសេរមច

Page 32: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

28 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

កនងអសភកមមដឋ នេនះ េរពះគតមនបនតងចតតពចរណ

ឲយេឃញភពមនសអ តៃនអសភទងេនះ មខងររបសគតគ

ដតសកសពេដមបយកៃថលឈនលបេណណ ះ។ អសភកមមដឋ ន េនះ េបពយយមឲយបនខល ងកល អចសេរមចដលអបបន ឈន ែតបនរតមែតបឋមជឈន មនអចសេរមចដលឈន

ថន កេលេទៀតេឡយ េរពះមនអចលះវតកកៈ នងវចរៈបន។

�����

Page 33: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 29

រេបៀបចេរ នកយគតសត

កយគតសត ែរបថ ករពចរណនវអករៈកនងកយ។

កយគតសតេនះ កសរបផច ញនវរគៈដចជអសភកមម ដឋ នែដរ។ កមមដឋ នេនះ បគគលរតវពចរណអករៈ៣២េន កនងរបរងរបសមនសសសតវ ជពេសសរបសខលនឯង។ អករៈ ៣២េនះមនែតអករៈ៥េទ ែដលេនខងេរក បគគលអនក ចេរ នអចេមលេឃញេដយផទ លែភនក ចែណកអករៈេរកព េនះ លះរតែតបនសត បរគពនយលេទបចេរ នបន។ អករៈ ទង៥េនះគ េកស សកទងឡយ, េលម េរមទងឡយ

នខ រកចកទងឡយ, ទនត េធមញទងឡយ នង តេច ែសបក។ អករៈ៥េនះេហយ ែដលរពះឧបជឈយបបសសម- េណរឲយកលបរតែដលបសឲយពចរណថអករៈទងេនះជ របសបដកល េហថ តចបញចកកមមដឋ ន ែរបថ កមមដឋ នមនែសបកជគរមប៥។ បនជរពះឧបជឈយឲយកលបរតពចរណនវអករៈទង៥េនះថជបដកលមនសអ តេនេពលចបេផតមបស គេដមបឲយកលបរតេនះដកចតតពកររសឡញ

Page 34: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

30 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

ជបចតតនងអវមយ ជពេសសជបចតតនងខលនឯងេទបបសបន េដយពកយថេនកខមមៈ គករេចញចកកមគណ៥មនរបជ

េដម។ ចេពះករចេរ នកយគតសតរបកបេដយអករៈ

៣២េនះ គពចរណឲយេឃញ បដកលេដយសថ ន៥យងគ៖

១. វណណេត បដកលេដយពណ។ ២. សណឋ នេត បដ-

កលេដយសណឋ ន គេដយរទងរទយ។ ៣. គនធេត បដ-

កលេដយកលន។ ៤. អសយេត បដកលេដយទអរសយេន។ ៥. ឱកសេត បដកលេដយឱកសែដលរបតសថ នេន។ សមេលកេធវជឧទហរណនវអករៈមយគសក។ ១. សកមនពណេខម ពណ េលឿង ពណស រសបេទតមជត រសបតមវយ។ ២.សក មនរងមលតចឆម រ។ ៣. សកមនកលនអរកក េបេគមនបនែថទវេទ។ ៤. សកសថតេនេលកបល។ ៥.សកដះេចញពែសបកកបលរបកបេដយខទះឈម។ អករៈទង៣២េនះ រតវពចរណឲយេឃញបដកលេដយសថ ន៥យងេនះដចគន ។ កលេបកលបរតពចរណឲយេរឿយៗនវអករៈទង៣២េនះនងេកតរបកដេឡងជឧគគហនមតត

Page 35: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 31

េហយបដភគនមតតេកតេឡងេឃញអករៈ៣២េនះមនសអ តគរេខពមរេអម។ កយគតសតកមមដឋ នេនះ អចេកតដល

អបបនចតត ែតបនរតមែតបឋមជឈន ដចជអសភកមមដឋ នែដរ។

�����

Page 36: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

32 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

រេបៀបចេរ នរពហមវហរធម

រពហមវហរធម ែរបថធមជទេនដរបេសរ បនដលចតតដ របេសរ៤យង គេមតត ករណ មទត នងឧេបកខ ។ រពហម វហរធមមនពររបករ គរពហមវហរធមរបសមតបតចេពះ បរតធតរបសរសរបសខលន នងអបបមញញ រពហមវហរ ជ រពហមវហរធមរបសេលកអនកចេរ នឈន គចេរ នសមថកមម ដឋ នេនះឯង ែដលមនអរមមណកណតមនបន គមនអ- រមមណេរចន ែដលេផសងពរពហមវហរធមរបសមតបតែដល មនចេពះែតកនខលនបេណណ ះ។ រពហមវហរធមទង៤េនះមន លកខណៈេផសងគន គេមតត មនកររបអនមនសសសតវទេទ។

ករណ មនករអណតអសរេពលមនសសសតវមនទកខ។

មទត មនចតតេរតកអរេពលមនសសសតវបនសខ។ ឧេបកខ ករមនចតតជកណត លេដយពចរណកមមផលរបសមនសស សតវ។ ករផសយចតតេមតត េដមបលះមនៈកររបកន, ករ ផសយចតតករណ េដមបលះករេបៀតេបៀន, ករផសយចតតមទត

Page 37: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 33

េដមបលះកររចែណន, ករផសយឧេបកខ ចតត ដកករជបចតត េទេលសខទកខរបសមនសសសតវេដយមនអចជយ អវបន។ ករចេរ នរពហមវហរធមរហតចតតមនលកខណៈេសមគន រវង បគគល៤ពក គបគគលជទរសឡញ១, បគគលជកណត ល១, បគគលែដលមនេពៀរឬជសរតវរបសខលន១, នងខលនអនកចេរ ន នវរពហមវហរធម១។ ករផសយឲយមនចតតេសមគន រវងបគគល៤ ពកេនះ េលកេហថ សមសេមភទ ែរបថ ទលយនវែដន គ ទលយនវរពែដន គកឲយរសឡញខលនឯងជងបគគល៣ពក េទៀត។ ករចេរ នរពហមវហរធមេនះ បនសេរមចតងពឈន ទ១រហតដលឈនទ៥។ រេបៀបចេរ ន រតវចេរ នរពហមវហរធមមយមតងៗ បែនតមន ចេរ នឧេបកខ រតវចេរ នរពហមវហរធម៣ខងេដមឲយេកតេឡង ជមនសន។ ដបងរតវចេរ នខលនរពះេយគជមន រចេហយរតវ ចេរ នចេពះបគគលែដលគរេគរព មនអចរយនងឧបជឈយជ េដម រចចេរ នចេពះបគគលជទរសឡញ បគគលជកណត ល នងបគគលែដលមនេពៀរ។ ឧទហរណចេពះបគគលែដល ផសយចេពះខលនឯងជមនថ អហ សខេត េហម នទទ េកខ

Page 38: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

34 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

សមឲយអញបនដលនវេសចកតសខ កមនទកខេឡយ។ សមឲយ អញជបគគលគម នេពៀរ គម នទកខ គម នេទស ឲយមនែតេសចកតសខ សមឲយរកសនវខលនជសខយងេនះជដរបេទ។ ឯករ ផសយចេពះបគគល៣ពកេទៀត កមនលកខណៈដចផសយច េពះខលនែដរ។ េនះជឧទហរណករផសយេមតត ចតត ឯករផសយរពហមវហរធម៣េទៀតកមនទនងដចគន េផសងគន េដយលកខណៈបេណណ ះ។ ករចេរ ននវរពហមវហរធមគម នេឃញនមតតអវេឡយ រគនែតេកតនវចតតសងបនវនវរណធមទង៥ បនសេរមចអបបនឈនេដយអណចចតតរបរពតតេទេសមកនងបគគល៤ពក េទះបបគគលមនេពៀរនងខលនកេដយ។ េនះជករផសយទកចតតឲយចតតេកតកររបអនករអណតអសរជេដម ពែមនទេនទញតមមតឬនកកនងចតតថ េមតត ៗដេចនះេឡយ។ ដបងកចេរ នបគគល៤ពកគ បគគលមនជទរសឡញ េរពះ លបកនងទញមកដកលទកឲយជទរសឡញ, សឡញជទ រសឡញៃរកេពក េរពះលបកនងទញមកដកលទកឲយជ កណត ល, បគគលែដលជកណត ល, េរពះលបកនងទញមក ដកលទកឲយជទេគរពនងជទរសឡញ, បគគលែដលមន

Page 39: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 35

េពៀរចេរ នេទរកនងេកតេសចកតេរកធ។ មយេទៀត ករចេរ ន ជដបង មនរតវចេរ នចេពះបគគលពរពកេទៀតគបគគលែដល មនេភទខសគន េបចេរ នេទនងេកតេសចកតតេរមក, បគគល ែដលេធវមរណកលេទេហយ េបចេរ នេទរកនងមនករ េសកសត យ ចតតរែមងមនសងប បនជេលកមនឲយចេរ នជដ បង។ បែនតេបចេរ នបនសទ តជនញេហយ េទះបចេរ នេទ បគគលរបេភទណមនកបន។ ករចេរ នរពហមវហរេនះ េទះប មនបនសេរមចដលអបបនចតត កគងេធវចតតឲយសងបនវនវរណ ធម េធវឲយចតតឲយរសលចះនវកហងករចងគនគគន េហយ បនមកវញនវេមតត ធមរសឡញរបអនគន ែដលជមលដឋ ន ៃនសខសនតភពកនងសងគមមនសស។ សមសេងខបបេណណ ះ ច ែណករេបៀបចេរ នសមថកមមដឋ នេរកពេនះ មនបនយកមក ពនយលកនងទេនះេទ។

�����

Page 40: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

36 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

វបសសនកមមដឋ ន

អតថនយវបសសនកមមដឋ ន

វបសសន (Meditation) ជវជជ ជនខពសរបសរពះពទធសស នែដលមនកនងមគគរបកបេដយអងគ៨ ែដលរមឲយខល បនដល សលសមធនងបញញ ។ បញញ ទបខងចងេនះេហយ ជត វបសសន។ វបសសនែរបថ ករេឃញចបសជបដេវធធមកនង ខនធ៥គ រប េវទន សញញ សងខ រ នងវញញ ណ ជអនចច ទកខ នង អនតត ។ ករេឃញចបសេនះ ពែមនេឃញេដយែភនកធមមត ឬ េដយករយលតមករសកសេរៀនសរតេនះេទ គេឃញេដយ ករអបរចតត េដយចតតបរសទធ េទបបញញ េកតេឡង ែដលេហ ថ ភវនមយបញញ ។ វបសសនេនះរតវមនទនកទនងជ មយសលនងសមធ។ សលមនមខនទបរងក បអេពអរកក ែដលរបរពតតតមផលវកយនងវច ជសលរបសរគហសត នង សលរបសបពវជត។ សមធមនមខនទសរបបរងក បអេពអរកករបសចតត បនដលធមអរកក៥យង ែដលេហថ

Page 41: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 37

នវរណធម គ កមចឆនទៈ ពយបទៈ ថនមទធៈ ឧទធចចកកកចច នងវថកចឆ ។

បណងរបសវបសសនកនងបលថ បញញ វមតត ែរបថ ករ រមចកកេលសតណហ ទងអសេដយអណចវបសសន គេដយ អណចករេឃញចបសនវខនធ៥ជៃរតលកខណធម គអនចច ទកខ នងអនតត ។ េតបេចចកេទសរេបៀបណែដលចេរ នេទន ឲយេឃញករពតរបសខនធ៥ ែដលរបកបេដយៃរតលកខណធម េនះ។ តមករសកសរសវរជវនងតមករពេសធផងេឃញ ថ របេទសែដលកនរពះពទធសសនេថរវទដចគន ដចជ របេទសរសលងក ភម ៃថ ែខមរ មនបេចចកេទសចេរ នវបសសន េនះេផសងៗគន ។ បែនតទងអសគន បនយលរសបគន យកសត- បដឋ ន៤ជខលមសរៃនករចេរ នវបសសន ថជធមមនមលែត មយ កនងករភវនឲយេឃញសចចធម។ ខសគន រតងយកសត-

បដឋ នេនះមកអនវតតមនបេចចកេទសេផសងៗគន ។ តមបរមតថអភធមមេពលថ វបសសនកមមដឋ ន មនអរមមណ៧៣ អរមមណណមយអចយកជអរមមណវបសសនបន គខនធ៥

Page 42: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

38 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

អយតនៈ១២ ធត១៨ ឥរនទយ២២ អរយសចច៤ នងបដចច សមមបបទធម១២។ តមេយបលអនកបេរងៀនរពះអភធមមមយរកមយលថ េដ មបឲយចកឆលះនវបរមតថធម មនរតវកណតតមេហតែដលេកត េឡងេទ េរពះករកណតហកដចទទលសគ លថ ខលនមនខលន គខលនអញ ដចែភនកេឃញរប រតេចៀកសត បឮសេមលង គេកតេឡង េដយែភនកបះនងរបេទបេកតចកខវញញ ណេឡងជតបរ-មតថធម។ សសសអនករបតបតតធម រគនែតសត បេហយពចរណ ធមតមពកយរគពនយល ទកជកររបតបតតេហយ អចចកធលះ នវរពះធមបន។ ចេពះេយបលេនះ េយងគរពចរណនវធម ៣របករគ បរយតតធម ករសកសនងសត បឲយយលពកយេរបៀន

របេដរបសរពះពទធ, បដបតតធម កររបតបតតតមរពះធម គ

របតបតតតមសលសមធបញញ , បដេវធធម ចកធលះនវរពះធម គេឃញចបសនវៃរតលកខណធមកនងខនធ៥ថ អនចច ទកខ នង អនតត ។ ដេចនះ េបេយលតមរពះធម៣របករេនះ អនកែដល យលថ រគនែតសត បតមរគពនយលនងចកធលះនវបរមតថធម េនះ មនរតមរតវេឡយ េរពះខវះបដបតតធមែដលជត

Page 43: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 39

ភវនមយបញញ ែរបថបញញ េកតពករភវនជសមថភវន

នងវបសសនភវន។ ឯបរយតតធម គករសកសឲយយលរពះ

ធម ជពេសសសកសឲយយលវធរបតបតតបនដលសតត មយ បញញ គ បញញ េកតពករសត ប នងចនត មយបញញ គបញញេកតពកររតះរះពចរណ។ សមកយលរចឡចេពះបគគលែដលេទបេផតមរបតបតតធមេរបៀបនងបគគលែដលមនឧបន- សសយចសថល េហយ គេលករគនែតបនសត បធមេទសន បនសេរមចមគគផលេនះ ហកដចជរគនែតបែនថមេសចកតៃនរពះធមបេណណ ះ។ អនករតសដងឆបេនះេហថ ឧគឃដតញញបគគល កនងបណត បគគលទង៤ពក ចែណកបគគល៣ពកេទៀត រតវពយយមរបតបតតយងខល ងកល នងយរអែងវងេទៀតេទបសេរមចបន។ ករកណតថ ែភនកមនែមនជរបសអញ របែដលបះនងែភនកមនែមនជរបសអញ ឯចកខវញញ ណកមនែមនជរបសអញេនះ ជករពតតមបរមតថធម គរពះអរយបគគលេលកេឃញករពតដេចនះ បែនតចេពះមនសសេយងជបថជជន ពអចកណតេឃញករពតដេចនះេឡយ រតវែតពយយមរបត-បតតតមសលសមធបញញ េដមបឲយេឃញករពតេនះ។ ដច

Page 44: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

40 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

បនេពលមកេហយ អនកបេរងៀនអភធមមមយរកមេនះបនទទលសគ លសតបដឋ ន៤ ថជធមដសខនបផត បែនតមនបនរបបឲយសសសរបតបតតដចេមតចេឡយ រគនែតឲយសត បរគពនយលទកជកររបតបតតេហយ។ សនរែដលរតវេដះរសយ គបរមតថធមេនះជសចចធមពត េហយរពះអរយបគគលេឃញករពតេនះ េតអនករបតបតតធមរតវអនវតតបេចចកេទសែបបណ េដមបេឃញករពតេនះដចរពះអរយបគគល។ មនបេចចកេទសរបសអនកចេរ នវបសសនមយរកមេទៀត មនកមមវធឲយសសសអនវតតចនន១០ៃថងមតង។ បេចចសេទសេនះ កពងែតលបេហយមនេធវជេរចនរបេទស។ តមករសេងកត បេចចកេទសេនះ ដបងឲយចេរ នអនប គកណតឲយដេងហម េចញចលតមរនធរចមះ បនទ បមកឲយកណតេវទនេនកនង កយ។ តមរយៈធមេទសន េរចនពណនអពធមែដលរពះ អរហនតបនសេរមច ជជងរបបបេចចកេទសដលសសសសរប អនវតតេដមបឲយេឃញករពតេនះ។ មនកែនលងខលះេលក ឧទហរណមកេរបៀបេធៀបពសគន នងផលវធម។ េចះែតនយយ ថ ឲយចតតសថតេនជឧេបកខ ។ តមពតេដមបឲយចតតសថតេនជ ឧេបកខ លះរតែតបញញ េកតេឃញេទសកនងអរមមណឬកណត

Page 45: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 41

ចតតកឲយចតតជបកនងអរមមណែដលនឲយចតតេសមនសស ឬេទ- មនសស។ រតងបេចចកេទសមយែដលរតវយកមកវភគ គេគ ពនតយេមលេវទនចបពកបលរហតមកដលចងេជង។តមពត សតបដឋ នមន៤ គរកណតទង៤ គកយ េវទន ចតត នង ធមមៈ (ធមម រមមណ) ទង៤េនះណមយ េកតេឡងរតវកណត ដង, េបមនបនកណតេទ េមហៈនងេកតេឡង េហយអកសលរគបយងនងេកតេឡងែដរ។ ធមមជតទង៤េនះណមយេកតេឡង េទបកណត, ពែមនតមកណតេទ។ អនចច ពេទៀង ពែមនេពលអនចចៗដេចនះេទ ែតអនចចេឃញេដយបញញ ។

�����

Page 46: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

42 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

បេចចកេទសែដលគរេលកយកមក ចេរមនវបសសន

តេទេនះ េយងសមេធវអតថ ធបបយអពបេចចកេទសរបស វបសសន ែដលលមមយករបតបតត េដមបឲយេឃញករពតរបស ជវត គខនធ៥។ បេចចកេទសេនះ គអនវតតតមសតបដឋ នទង៤ ។ ជដបងសមរជបថ លះកេលសយងេរគតរគត គក េលសយងរកសខល ង ដចជ រគៈ េទសៈ ខល ងអចសមល ប មនសសសតវជេដម េដយអណចសល។ លះកេលសយង កណត ល បនដលនវរណធមទង៥ គកមចឆនទៈ ករនងគត

េទរកកម, ពយបទៈ ករគនគគន, ថនមទធៈ ចតតរញរ

ឧទធចចកកកចចៈ ចតតរយមយនងេកត រកហយ, នងវចកចឆ ករ សងសយ េដយអណចសមធ។ ករលះកេលសយងលអត ដចអនសយកេលស ែរបថកេលសេដករតេនកនងចតតមន

កមនសយជេដម េដយអណចបញញ ។ សលលះអេពបបេដយករេវៀរចកមនេធវ, សមធលះកេលសយងកណត ល េដយអណចករសងកត ដចេពលសមធេកតេឡងសងកតនវ

,

Page 47: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 43

នវរណធមទង៥ដចថមសងកតេសម កឲយដះលតលសតេទេទៀត។ ឯបញញ េកតេឡងលះកេលសយងលអតែដលេដករតកនងសនត នចតតរបសមនសសសតវ។ បនេសចកតថ បញញ ជបដេវធធម ពែមនជបញញ េកតេឡងពករសត បពកររតះរះពចរណេនះេទ គជបញញ េកតពករអបរចតតេដយអណចវបសសនភវន។ េពលបញញ ែបបេនះេកតេឡង េឃញេទសកនងកេលសមនរគៈជេដម កេលសទងេនះរតវអសឯង េរបៀបដចបគគលេឃញទកមនថន ពសមនផក េរពះខល ចពលសល ប។ ដេចនះ បញញ េកតេឡង រតវលះកេលសេដយសវយរបវតត ពែមនខលះដចែផនកសល នងករសងកតកេលសេដយអណចសមធេនះេទ មនដចរគបេរងៀនវបសសនឲយខអតឲយចតតជឧេបកខ ករខអតរទអចបនមយខណៈមយេពល ដចែផនកសលអតរទមនសមល បមនលចេនេពលេនះ ែតអចសមល បេនេពលេរកយេទៀត ចែណកបញញ េកតេឡងេឃញេទសវញរតវលះឯង ដចេឃញទកមនថន ពស មនផកដេចនះែដរ។ ចេពះករចេរ នវបសសនេដយេលកយកសតបដឋ ន៤មក កណតពចរណ ែដលមននយយកនងសតតនតបដក ែផនករពះ

Page 48: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

44 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

សរតែដលរពះពទធសែដងកនងែដនករ របរពធចេពះភកខទង ឡយថ មន លភកខទងឡយ ផលវគសតបដឋ ន៤ ជផលវមលែត មយរបរពតតេទេដមបេសចកតបរសទធៃនសតវទងឡយ េដមប លះបងនវេសចកតេសកនងេសចកតខសកខសល េដមបរលតនវ ទកខនងេទមនសស េដមបបននវអរយមគគរបកបេដយអងគ៨រប ករេដមបេធវឲយជកចបសនវរពះនពវ ន។ សតបដឋ ន ែរបថ

ករដកលសម រតមន៤របករគ ១- កយនបសសនសតប ដឋ ន ែរបថករដកលសម រតពចរណេរឿយៗនវកយេដយ លកខណៈ៥យងគ៖ េដយកណតដេងហមេចញចល, កណតព ចរណឥរយបថទង៤, ករពចរណនវកយេដយអករៈ ៣២, ករកណតពចរណនវរបរងកយេដយធត៤, ពចរ ណនវអសភ១០។ ២- េវទននបសសនសតបដឋ ន ែរបថ ករដកលសម រតពចរណេរឿយៗនវេវទនជសខជទកខ ែដល របរពតតេទតមផលវកយនងចតត។ ៣- ចតត នបសសនសតប ដឋ ន ែរបថករដកលសម រតពចរណេរឿយៗនវចតតទង៤រប

េភទ គកចវចរចតត របវចរចតត អរបវចរចតត នង

Page 49: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 45

េលកតតរចតត។ ៤- ធមម នបសសនសតបដឋ ន ែរបថ ករ ដកលសតពចរណេរឿយៗនវធម។ ធមកនងទេនះសេដយក អវមយែដលចតតេតងយកមកជអរមមណ(ធមម រមមណ) ទងក សលទងអកសលបនដលនវរណធម៥, ឧបទនកខនធ៥, អយតនៈ១២, េពជឈងគៈ៧, នងអរយសចច៤។ ករកណត ពចរណតមសតបដឋ ន៤េនះ េដមបឲយេកតសតបញញ េកត សមបជញញ ៈ េឃញករេកតរលតរបសសងខ រ ែដលមនែមនជ សតវជបគគលជតខលនេឡយ។ ករកណតពចរណេនះ េដមប ឲយចលកនងលកខណៈអនចច ទកខ នងអនតត ែដលជលកខណៈ របសវបសសន។ កនងរពះសរតេនះបនបញជ កថ បគគលែដល ចេរ ននវសតបដឋ នឲយបនមតចត អចសេរមចជរពះអរហនត ឬជអនគមកនងរវង៧ឆន ឬ៧ែខ ឬ៧ៃថង េបមនឧបនសសយ ពមនផសផង។ តមករអធបបយអពសរតេនះេឃញថ មនវធេរចន យងពបកកនងករអនវតត បនជអនករបជញជតភមមយរពះ អងគនម មហសសយេដ សេរមចឲយេធវតមសតបដឋ នទង៤ េនះែតមតង េដយឲយកណតនវបតភពែដលេកតេឡង េយងក

Page 50: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

46 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

យលរសបតមបេចចកេទសដលអេនះ ជវធរសលងយកនងករ អនវតត េហយអចឲយចតតតងេនជឧេបកខ កនងអរមមណែដល នឲយចតតេសមនសសនងេទមនសស េដយមនបចតងចតតថ ឲយចតតជឧេបកខ ដចវធរបសអនកបេរងៀនវបសសនដចបន េពលមកេហយ េហយវធេនះេយងកធល បពេសធរចមកេហយ ជវធេធវចតតមនជបកនងអរមមណែដលនឲយចតតេសហមង េធវឲយ ចតតសងប េរពះករមនសតនងសមបជញញ ៈ មនសម រតនងដង ខលនដចមនពនលេឃញសរតវគកេលសចបសររងមនឲយចល មកកនងចតតបន េបមនបនកណតេទ េមហៈភពងងតនងេកត េឡងបទបងបញញ មនឲយេកតេឡង េធវឲយកេលសតណហ ចល កនងចតតបន។ វធកណតតមសតបដឋ នទង៤េនះ រតវកណត ដចតេទេនះ។ ករពចរណកយ គរគបចលនកយទង អសរតវកណតដង។ េវទនជសខជទកខ ែដលរបរពតតេទ តមផលវកយ នងេសមនសសេទមនសស មនេសមនសសមន េទសនសស របរពតតេទតមផលវចតត រតវកណតដង។ ចតតមន លកខណៈែបបណ នកគតេទរកអរមមណ រតវកណតដង។ ធមមៈ បនដលអវែដលចតតនកគតជបមកកនងចតត រតវកណត ដង។ រតវកណតថ កយ េវទន ចតត នង ធមមៈ រគនែតជ

Page 51: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 47

កយជេវទន ជចតត ជធមមៈ(អរមមណ)បេណណ ះ ពែមនជ សតវ ជបគគល មនសភពេសះសនយទេទ។ ករចេរ នសត- បដឋ នេនះ អចេធវបនរគបឥរយបថទង៤ គេដក េដរ ឈរ អងគយ។ ឥរយបថេដរ អចេដរចរងកមតមដេណ រធមមត នង អចេដរចរងកមយតៗ េដយកណតេឆវងសត តមជហនែដល ឈនេទ។ ករកណតតមសតបដឋ នទង៤ គ កយ េវទន ចតត នង ធមមៈ(អរមមណ)េនះ េដមបឲយដងសងខ រេកតរលត រប-កបេដយៃរតលកខណធម ពែមនជតខលន តមពតជតទកខជ បរណមទកខ មនដចេយបលអនកបេរងៀនអភធមមមយរកមេនះថ េបកណតដេចនះ ហកដចជទទលសគ លថខលនមនខលនយងេនះេឡយ េរពះអរយសចច៤ មនទកខសចចជេដម ជបកដភព គភពរបកដេឡង ឯបរមតថសចចៈថ ែភនកមនែមនខលន របមនែមនខលន ែភនកេឃញរបមនែមនខលន េនះជករពតតមបរមតថ បែនតមនសសបថជជនមនអចកណតេឃញដេចនះេឡយ េរពះមនទនេកតវបសសនជេលកតតរៈ ដចរពះអរយបគគលមនរពះេសតបននបគគលជេដម បនជឲយកណតរតមែតបតភព គភពរបកដេឡងៃនកយ េវទន ចតត នងធមមៈ េដមបកឲយចតតជប។ េបជចតតធមមតកណតែភនកមនែមនខលន

Page 52: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

48 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

របមនែមនខលន ែភនកេឃញរបមនែមនខលនែដលជតបរមតថធម ជករពត បែនតអនកកណតមនអចេឃញករពតេនះេឡយ េរពះបញញ ែផនកវបសសនេខសយ។ កលណកណតចតតកឲយជបកនងអរមមណែដលជចណៃនតណហ េហយ នវរណធមទង៥នងសងប េពលេនះរបជញ អចេកតេឡង េឃញភពេកតរលតរបសសងខ រែដលរបរពតតេទកនងរបធមនងនមធម។ វធហវកហត សមកណតឲយដេងហមេចញចលរតងរបេហងរចមះែផនកខងចងរតងកែនលងែដលខយលបះរតវ េដយមនក- ណតចលនេពះេបងផតដចវធរបសភមេឡយ។ករកណត ខយលដេងហមេចញចលេនះេហថ អនបនសសតកមមដឋ ន។ ដេងហមរតវដកធមមត មនរតវរបងដកឬដកតចៗេដមបកណត េឡយ។ កនងេពលកពងកណតដេងហមេចញចលេនះ េបមន េហតករណណមយបនេកតេឡងេដយចលនរងកយករដរផល សរបសេវទន របសចតត របសធមមៈ(អរមមណ) រតវបញឈបករកណតខយលដេងហមេចញចល យកសតមកកណតរតងបតភតែដលេកតេឡង រចេហយរតវកណតខយលដេងហមេចញចលដចេដមវញ។ បនេសចកតថ យកខយលដេងហមេចញចលជេគល េហយេបមនបតភតណមយេកតេឡង រតវ

Page 53: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 49

យកសតេទកណត េទបរតឡបមកេគលេដមវញ គខយលដេងហមេចញចលរតងរនធចងរចមះ។ ករកណតេនះមនលកខណៈទលយេកត បយកសតបដឋ នទង៤ែតមតង េបេហតករណណមយេកតេឡងែដលេផសងពវធរបសរគបេរងៀនវបសសន១០ៃថង ែដលឲយសសសកណតែតេវទនជេគលបេណណ ះ។ ឯករកណតេនះេសតេទៀត ពែមនតមដនេដមបកណតេឡយ គរតវកណតេនេពលែដលបតភតណេកតេឡងដងដលចតត ែដលខសគន ពរគបេរងៀន១០ៃថងែដលឲយពនតយេមលេវទនពកបលដលចងេជង េធវដេចនះនឲយចតតជបកនងេវទន េហយបនែតេវទនមយ មនបនរកេសបយកសតបដឋ នទង៤។ ករកណតដេងហមេចញចលនងកណតេហតករណណមយេនះ គអងគយកណតកបន េដកកណតកបន ឈរកណតកបន បែនតេគេរចនកណតេពលអងគយ ឯេដរមនអចកណតបនេឡយ រតវកណតករេបះេជងេឆវងសត វញ។ ករកណតេនះជកររលតទកខ េរពះករជបចតតអវមយ ជតណហ ជេហតនឲយមនទកខ ឯចតតសងបនវកេលសតណហ នឲយបនសខ េដយពទធភសតថ នតថ សនត បរ សខ ែរបថ េសចកតសខដៃទេបរបសចកករសងបមនមនេឡយ។ បន

Page 54: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

50 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

េសចកតថ ករសងបេនះេហយជេសចកតសខ។ វបសសនែបប េនះេធវេនទណកែនលងណកបន េដយរគនែតបណត ះឲយមនសតនងសមបជញញ ៈរគបរគន េហយមនមនេរគះថន កអវេឡយ េរពះរបតបតតមនេរគះថន កេដយសរចតតជបនងអវមយ។ សមតងចតតកណតដចជនយឆម ទវ រ។ េបមនបនសេរមចមគគផលកនងបចចបបននេទ កគងមនសនតភពផលវចតតេហយជយ សរមលផលវកយឲយមនសខភពលអផង។ ដចបនេពលមកេហយ វបសសន ែរបថករេឃញចបសនវៃរតលកខណធមកនងខនធ៥ េដយមនពកយវគគហៈថ វវធ-កេរន អនចច ទវេសន បសសតត វបសសន ែរបថ បញញពចរណេឃញចបសនវខនធ៥ េដយអករៈេផសងៗមនភពមនេទៀងជេដម េហថវបសសន។ មយេទៀតថ វេសេសន បសសតត វបសសន ែរបថ បញញ េឃញពេសស េហថ

វបសសន។ អវែដលេហថខលន? រពះពទធបនែចកនវករកតសគលរបសមនសសសតវថ ខលនេនះគម នអវេរកពខនធ៥េឡយ។ ខនធ៥េនះគ រប េវទន សញញ សងខ រ វញញ ណ។ េបែចក

ឲយខលខនធ៥េនះ ែចកជ របធម នង នមធម។ របខនធចតជ

Page 55: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 51

របធម ឯេវទនខនធ សញញ ខនធ សងខ រខនធ នងវញញ ណខនធទង៤េនះចតជនមធម។ ដេចនះកនងអតថបទធម េបនយយថរបធម នងនមធម គសេដយកខនធ៥េនះឯង។ ខនធ៤ខងចងេនះបនជចតជនមធម េរពះមនេឈម ះែតគម នរប។ េនកនងគរមននទសរត រពះពទធបនសររពះអននទជរបសន ថ

មន លអននទ ខនធ៥េទៀងឬមនេទៀង បពរតរពះអងគដចេរ នខនធ៥មនេទៀងេទ ចះរបសណមនេទៀង របសេនះជសខឬជទកខ បពរតរពះអងគដចេរ ន របសណមនេទៀង របសេនះជទកខ ចះរបសណមនេទៀងជទកខ េតគរសគលថជរបសខលន េតរតមរតវឬេទ សមទនេមតត េរបស របសណមនេទៀងជទកខ ពគរសគលថជខលនេឡយ របសេនះជអនតត មនែមនខលនេឡយ។តមសនរនងចេមលយរបសរពះពទធជមយរពះអននទេនះបញជ កថ ខនធ៥េនះមនលកខណៈបយងគ អនចច ទកខ នងអនតត ។ ដេចនះ អនកចេរ នវបសសនរតវមនវធអនវតតែបបណេដមបឲយេឃញករពតេនះ។ េបរគនែតសត បរពះសងឃេទសនឬេមលេសៀវេភអពៃរតលកខណធមេនះ កមនអចេឃញៃរតលកខណធមេនះែដរ។ មយេទៀត េបយកពកយៃរត

Page 56: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

52 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

លកខណធមមកទេនទញដែដលៗថ អនចច ទកខ អនតត កមនអចេឃញៃរតលកខណធមដចគន ។ មនរគបេរងៀនអភធមមមយរកមយលថ េបកណតតមសតបដឋ នដចែភនកេឃញរបរតេចៀកឮសេមលងជេដម ហកដចជទទលសគ លថមនខលនេរពះអករៈទងេនះជបរមតថធម។ តមពត េគពអចកណតឲយេទជបរមតថដេចនះបនេទ េរពះករេឃញជបរមតថធម ជបញញ របសរពះអរយបគគលែដលេលកេឃញករពតេនះ។ េគអចកណតបនែតភពរបកដេឡងៃនអករៈទងេនះ េរពះករកណតេដយសតសមបជញញ ៈកនងអរមមណែដលេកតេឡងនមនឲយចតតជបកនងេលភៈ ឬកនងេទសៈែតជចតតឧេបកខ ។ កលណចតតជឧេបកខ ជចតតបរសទធ អចផសបញញ េកតេឡងេពលេនះ េបមនឧបនសសយអចេឃញបរមតថធមេពលេនះែតមតង។ តមវជជ ផលវេលកែផនកគមវទយ េគអចឆលះេមលេឃញនវរបសលអតែដលេមលនងែភនកធមមតមនេឃញ េគេរបរបដបសរបឆលះ េហថ អតសខមទសសន បែនតអនករបតបតតធមវញ អចេមលេឃញនវបរមតថធមេដយផលវវបសសន។ េនេពលេនះ សមេរៀបរបអពសតកណតខយលដេងហមេចញចលកនងឥរយបថទង៤ នងអយតនៈទង៦។ េនកនង

Page 57: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 53

គរមននទសរត េលកឲយកណតខយលរតងចងរចមះ ចលឲយកណតថចល េចញឲយកណតថេចញ។ ខយលេចញចលឲយរបរពតតេទជធមមត រគនែតកណតដងបេណណ ះ សមករបងដកឬដកតចៗេដមបកណតេឡយ។ ករមនសតកណតដងដេចនះេដមបេធវឲយចតតនង ែដលអចឲយនវរណធមទង៥មនកមចឆនទៈជេដមសងប េហយេឃញករេកតរលតរបសសងខ រតមរយៈដេងហមេចញចល។ ឥរយបថ េដក េដរ ឈរ អងគយ។ ឥរយបថេដរ រតវតកលសតទកេននងចងេជង េបេជងសត ឈនេដរ រតវផចងសតសឡងរតងចងេជងសត េនះ េហយក ណតថសត ឈន េបេជងេឆវងឈនេដរ រតវផចងសតសឡងរតងចងេជងេឆវងេនះ េហយកណតថេឆវងឈន។ ឥរយបថឈរ រតវតកលសតទករតងរបឈរេនះរចកណតថឈរ។ ឥរយបថអងគយ រតវកណតសតទករតងរបអងគយេនះ រចកណតថអងគយ។ ឥរយបថេដករតវតកលសតទកេននងរបេដកេនះ រចកណតថេដក។ លកខណៈែដលផចងសតកណតសគលឥរយបថទង៤ រពមទងបរកមមឬកណតេទតមឥរ-យបថដេចនះ ជមលេហតនឲយចេរ នរបជញ សម រត េដមបឲយប ែបរទកចតតឲយឃល តចកតណហ ទដឋបនតចមតងៗ។ ចែណកករក

Page 58: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

54 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

ណតេពលែដលអយតនៈខងកនងនងខងេរកបះគន រតវកណតដចតេទេនះ។ របបះនងែភនក រតងផចងសតទកេននងែកវែភនក រចកណតថេឃញរប។ សេឡងមកបះនងរតេចៀក រតវផចងសតទកនងរតេចៀក រចកណតថឮសេមលង។ កលនមកបះនងរចមះ រតវផចងសតទកនងរចមះ រចកណតថធកលន។ រសមកបះនងអណត ត រតវផចងសតទកនងអណត ត រចកណតថដងរសជត។ េផដឋពវៈ មកបះនងកយ រតវផចងសតទកនងកយ រចកណតថ បះពលរតវ។ ធមម (ធមម រមមណ)មកបះនងមេន រតវផចងសតទកនងមេន រចកណតថដងអរមមណ(អរមមណែបបណកេដយ)។ ករកណតដេចនះ េដមបឲយដងករែរបរបលៃនរបធមនងនមធមែដលជលកខណៈរបសៃរតលកខណធម។ េពលកពងកណតដេងហមេចញចលតមរចមះ េបមនេហតករណណេកតេឡង ដចេវទនជសខជទកខរបរពតតេទតមផលវកយឬផលវចតត រតវងកេទកណតេវទនេនះ។ េបចតតនកគតែបបណមយ ករតវងកេទកណតនវអករៈចតតេនះដចគន ។ េនកនងគមពរវសទធមគគែផនកសមធនេទទស រតងអនបនសសត ករកណតដេងហមេចញចលជតសមថៈ បែនតេន

Page 59: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 55

កនងសតបដឋ នរតងកយនបសសនសតបដឋ នជតវបសសន េរពះខយលដេងហមេចញចលជកយសងខ រ។ ករកណតខយល ដេងហមេចញចលកត ករកណតតមឥរយបថទង៤កត ករកណតតមអយតនៈទង៦ មនករេឃញរបនងឮសេមលងកត េដមបរលតេលភៈ េទសៈ េមហៈ េរពះេបមនមនសតកណតេទ អកសលមលទង៣េនះណមយអចេកតេឡង។ កលណបនកណតចតតរែមងសងប ែដលជគណជតឈនេទរកករដងចបសនវសងខ រ ករេកតរលតរបសសងខ រមនខនធ៥ជេដម ែដលជៃរតលកខណធម។ េតអវជដងែកវកេណ តរបសមនសសសតវ? ដងែកវរបសមនសសសតវ គៃរតលកខណធម អនចច ទកខ អនតត េនះឯង។ េបមនសសសតវេឃញចបសនវៃរតលកខណ ពកេគនងរចចកទកខ េរពះេបេឃញៃរតលកខណធម សតវេលកនងសគ លទកខចបស គករេកតេឡងៃនខនធ៥ជតទកខ។ កនងធមអរធនរពះធមមកឋកសែដងធមេទសនថ ៃរតេលកេគកៃរតលកខណ សងសរចរកវលមនដល អវជជ កឫសគល ជបចចយៃនសងខ រ។ ផកអរមតជត រសនពវ នតមធមមត។ ផកអរមតជត គរបតបតតតមមគគរបកបេដយអងគ៨ បនសេរមចផល គរពះនពវ នជកររលតទកខ ជធមមនសល ប។

Page 60: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

56 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

កររបតបតតតមអគគទង៨ គករដកលសតកណតតមសត-បដឋ នទង៤ដចេពលមកេហយ។ សបសរបដសសអតរបកយ ចែណកសតបដឋ ន៤សរបសអតផលវចតត េធវចតតឲយបរសទធ េទបបញញ េកតេឡង េឃញអរយសចច៤ ជធមរលតទកខ។

�����

Page 61: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 57

អពជវនែផនកវបសសន

សមពនយលអពជវនែដលទកទងេទេលករេកតេឡងៃន

វបសសន។ ជវន មនពរយង គជវនែដលេកតេឡងអពករចេរ នអបបនឈន នងជវនែដលេកតេឡងអពករចេរ នវបសសន។ ជវន គជដេណ រចតតែដលរបរពតតេទកនងឈននងកនង

វបសសនែផនកេលកតតរជន។ អបបនជវនមន៥ ឯេលកតតរ

ជវនមន៦។ អបបនជវនមន៥គ បរកមមជវន ឧបចរជវន អនេលមជវន េគរតភជវន នងអបបនជវន។ ចែណក

េលកតតរជវនមន៦គ បរកមមជវន ឧបចរជវន អនេលម- ជវន េគរតភជវន មគគជវន នងផលជវន។ អបបនជវន គទកចតតអនកចេរ នសមថកមមដឋ ន យកកមមដឋ នណមយជអរមមណមនកសណ១០ជេដម ែដលគរដលអបបនចតត គចតតតងេនសបកនងអរមមណតមដេណ រចតតែដលរបរពតតេទេនកនងកមមដឋ នតងពបរកមមជវន គករកណតកនងកមមដឋ នរហតអបបនជវនែដលជចតតតងសប។ ចែណកេលកតតរជវនវញ

Page 62: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

58 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

មនជវន៦ គបរកមមជវន ចតតេលករបធម នងនមធម(ខនធ៥)

េឡងកនៃរតលកខណធម, ឧបចរជវន ពចរណរកករពត,

អនេលមជវន េឃញករពតថ ខនធ៥ពតជអនចច ទកខ

អនតត ពតែមន, េគរតភជវន េឃញចបសនវរពះនពវ ន, មគគ- ជវន បនសេរមចអរយមគគថន កណមយ មនេសតបតតមគគ

ជេដម, ផលជវន បនសេរមចអរយផលថន កណមយ មន េសតបតតផលជេដម។ េនះជដេណ រចតតរបរពតតេទកនងវប-សសន េបឧបនសសយមនដលថន កអរយបគគលថន កណមយ។ ករកណតដង កយ េវទន ចតត នងធមមៈ(អរមមណ) េដមបឲយេឃញចបសថ កយ េវទន ចតត នងធមមៈេនះ របរពតតេទជ អនចច ទកខ នងអនតត ពតែមន។

�����

Page 63: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 59

វសទធ៧របករ

េដមបយលអពវបសសនកនែតចបសលសេឡង អពកររបរពតតេទៃនភពបរសទធៃនសលៃនសមធនងៃនបញញ រតវសកសពចរណនវវសទធ៧របករ ែដលរពះអរយបគគលទង៤ពកែតងែតរបរពតតេទតមដេណ រវសទធ៧របករេនះ។ វសទធ៧របករេនះគ៖ ១. សលវសទធ បរសទធសល គភពបរសទធៃនសលរបស បពវជតនងសលរបសរគហសត។ សលវសទធេនះជែផនកសល។ ២. ចតតវសទធ បរសទធចតត បនដលចតតែដលរបកបេដយ ឧបចរសមធ នងអបបនសមធ នងសមបតត៨(របជឈន៤ នងអរបជឈន៤)។ ចតតវសទធេនះជែផនកសមធ។ ចែណកវសទធ៥របករេទៀតជែផនកបញញ ។ ៣. ទដឋវសទធ បរសទធេដយទដឋ គរពះេយគវចរ អនកចេរ នវបសសនេឃញនវរបនងនមជកចបសេដយធតអយតនៈ ខនធ េហយលះបងនវសកក យទដឋ ែដលយលថជកយរបសខលន។

Page 64: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

60 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

៤. កងខ វតរណវសទធ ែរបថេសចកតបរសទធេដយឆលងផត នវេសចកតសងសយ។ បនេសចកតថ រពះេយគវចរពចរណធមយលយងចបសនវេហតបចចយរបសរបធមនងនមធម បនដលអវជជ តណហ ឧបទន នងកមម របអហរមយបញច ល ផងរតវជ៥។ ៥. មគគ មគគញញ ណទសសនវសទធ ែរបថ េសចកតបរសទធ េដយញណនងទសសនៈេដយយលថ សភវៈេនះជមគគសភវៈេនះមនែមនជមគគ។ េសចកតថ បគគលែដលចេរ នវបសស នេទតមដេណ ររបសវបសសន កបញញ េកតេឡងេឃញៃរតលកខណធម េកតបសសទធករសងបផលវចតតជេដម កេរតកអរនងបញញ របសខលនែដលេឃញេនះ ករេរតកអរេនះ េលកចតទកជវបសសនបកេលស គករេសហមងរបសវបសសន។ េបលះេចញ គេលកបញញ េនះេឡងកនសមញញ គអនចច ទកខ អនតត មតងេទៀត េទបឆលងដលេលកតតរចតត។ បនេសចកតថ

ករជបចតតនងបញញ របសខលនជតឆនទរគជវបសសនបក- េលស មនែមនជមគគេទ េបលះបងករេរតកអរេទបជមគគ។ វបសសនបកេលសមន១០យងគ ឱភេស ពនលេកតេឡង,

Page 65: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 61

ញណ របជញ េកតេឡង, បត ករែឆអតកយែឆអតចតត,

បសសទធ េសចកតសងប, សខ េសចកតសខផលវចតត, អធេមេកខ ជេនឿសប, បគគ េហ េសចកតពយយមដម, ឧបដឋ ន

សតដកលសប, ឧេបកខ ចតតតងេនជកណត លកនងសងខ រ,

នកនត េសចកតេរតកអរកនងវបសសន។ េសចកតេរតកអរខងចងេនះេហយជេរគះថន កដលវបសសន មនែមនជមគគេឡយ ជេលកយចតត រតវលះេចញេទបជេលកតតរចតត។ ៦. បដបទញណទសសនវសទធ ែរបថ េសចកតបរសទធ

េដយញណនងទសសន គរបតបតតរតមរតវតមបដបទ បន

ដលករេកតេឡងៃនវបសសនញណ៩។ បនេសចកតថ េពលែដលឆលងផតពវបសសនបកេលសេហយ វបសសនញណទង៩កេកតេឡង។ វបសសនញណកនង៩េនះ គជដេណ រចតតែដលេកតេឡងបនទ បពេឃញថ របធមនងនមធម គខនធ៥េនះជតទកខ ពែមនជរបសខលន។ វបសសនញណទង៩េនះគ ឧទយពវយញញ ណ របជញ េឃញករេកតរលតរបសសងខ រ

(ខនធ៥), ភងគញណ របជញ េឃញខនធ៥េចះែតរលតេទ,

Page 66: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

62 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

ភយញណ របជញ េឃញខនធ៥គរខល ច, អទនវញណ

របជញ េឃញេទសកនងខនធ៥, នពវទញណ របជញ េឃញខនធ

៥គរេនឿយណយ, មញច តកមយតញណ របជញ េកតេឡង

ចងេដះខលនឲយេចញផតពខនធ៥, បដសងខ ញណ របជញ

ពចរណរកផលវេចញពខនធ៥, សងខ រេបកខ ញណ រពេងយ

កេនតយកនងសងខ រ, អនេលមញណ បញញ ែដលអនេលមតមវបសសនញណ៨ខងេដម។ បដបទញណទសសនវសទធេនះចតជមគគសចច។ វបសសនទង៩េនះ គជដេណ រចតតបនទ បពេឃញេទសកនងខនធ៥ ពែមនយកវបសសនញណមកសរតឲយសេរមចមគគផលេទ។ ៧. ញណទសសនវសទធ ែរបថ េសចកតបរសទធេដយ ញណនងទសសនៈ គអនកចេរ នវបសសនបនសេរមចជអរយបគគលថន កណមយ គដងខលនឯងេដយរពះអរយបគគល៣ពកខងេដម គរពះេសត រពះសកទគម នងរពះអនគម មនករពចរណេដយបចចេវកខណញណរបៗ ដចគន គ មគគ បចចេវកខត ពចរណនវមគគែដលខលនបនជេសតបតតមគគ

Page 67: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 63

ជសកទគមមគគ ឬជអនគមមគគ។ ផល បចចេវកខត

ពចរណនវផលែដលខលនបនជេសតបតតផល ជសក- ទគមផល ជអនគមផល។ បហនកេលស បចចេវកខត

ពចរណនវកេលសែដលលះបង។ អវេសដឋកេលស បចច-េវកខត ពចរណនវកេលសែដលេសសសល។ នពវ ន បចចេវកខត ពចរណនវរពះនពវ ន។ ចែណករពះអរហនតពចរ-

ណបចចេវកខណញណែត៤េទ េរពះេលកមនមនកេលស

េសសសល។ រតងេនះជសនទដឋេក គដងពតេឃញពតេដយខលនឯង ពែមនដងេដយអនកដៃទ មនរគអនកបេរងៀនជេដមរបបេទ ។

�����

Page 68: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

64 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

សមថវបសសនេដមបនពវ ន

ដចបនេពលមកេហយ ករពនយលអពរេបៀបរបតបតតតមសលសមធបញញ ឬទនសលភវន ជេគលេដធបផតរបសរពះពទធសសន គេដមបសេរមចរពះនពវ ន។ អវជរពះនពវ ន េហយរពះនពវ នបនសខែបបណ បនជរពះពទធែណនមនសសឲយសេរមចរពះនពវ ន។ តមរពះពទធដកនងអដឋកថ បញជ កថ រពះនពវ នជកររលតទកខជសខពតរបដក។ ពកយថនពវ ន ែរបថ កររលតតណហ ែដលជេហតនឲយមនទកខ។

េនកនងអរសចច៤ េលកមនេរបពកយនពវ នេទ គេលកេរប

ពកយនេរធ ែរបថកររលតទកខ។ បញហ រពះនពវ នជបញហរជលេរជ េហយមនភពអថកបងផង ែដលអនកសកសរសវរជវពងយយលបនេដយងយេឡយ េរពះរពះនពវ នេចញផតពសងខតធម។ សងខតធម គអវទងអសទងមនវ ញញ ណទងឥតវញញ ណ េកតេឡងពេហតបចចយ េរគឿងផសែដលេហថ សងខ រ។ ចែណករពះនពវ នជអសងខតធម េចញផតពេហតបចចយជេរគឿងផស ពអចឲយវទយសរសតខងសមភ រៈ

Page 69: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 65

ឆលះេមលេឃញេឡយ ែតេគអចសេរមចនងយលចបសបនេដយផលវវបសសន។ េដមបយលរពះនពវ ន េលកឲយេមេរៀនសរបពចរណថ េតេសចកតទកខេកតេឡងពអវ? េសចកតទកខេកត ពតណហ , េតអវជតទកខ? ករេកតេឡងៃនខនធ៥ជតទកខ េរពះកលណមនខនធ៥ ែតងមនជរ ពយធ មរណៈជបនតេទេទៀត។ ដេចនះកនងអរយសចច៤ រពះអងគរកេឃញេហយថ ខនធ៥ជតទកខ។ កលណេឃញទកខចបស េគនងេឃញនងយលតៃមលរបសរពះនពវ នកចបសែដរ។ ករសកសឲយយលតមពកយេរបៀនរបេដ េគពអចយលរពះនពវ នបនចបសលសេឡយ បែនតេគអចយលចបសតមកររបតបតតតមសលសមធបញញ ជមជឈម បដបទ ែដលរពះអងគរកេឃញ។ ករចកឆលះនវ

រពះនពវ ន បលថ បដេវធធម។ សសនដៃទ េគយលថ សថ នសគនងសថ នរពហមជេសចកតសខរបសពកេគ បែនតរពះពទធសែដងថ សថ នសគកត សថ នរពហមកត សថតេនកនងភពបរបកបេដយអនចច ទកខ អនតត ចែណករពះនពវ នេទបេចញផតពបរណមទកខេនះ។ េសចកតទកខពតជមន(ទកខសចច) ចែណកកររលតទកខពតជមន(នេរធសចច)។ អពអមសសខែដលែរបថ

Page 70: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

66 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

សខដចជនយបេញឆ ត សេដយកសខកនងភពប គកមភព

របភព នងអរបភព ដចជសខកនងកមគណ៥ េពលេឃញរបឮសេមលង កជបចតតរសឡញចលចតតបនមយខណៈមយេពល ករលតេទវញ អណត តបះរសជតអហរបនឆង ញពសររតងអណត ត លះេលបកនលងបពងកចលេទកនងរកពះ ករឆង ញពសរេនះកបតេទ។ ចែណកនរមសសខ ជសខ

របសចកអមសដចេពលមកេនះ ជសខរបសរពះនពវ នែដលមនទកទងនងេហតបចចយរបសសងខ រ ជសខពតរបកដ។ រពះនពវ ន ជឯកនតសខ ែរបថ សខែតមយង មនែរបមកទកខវញ ដចអមសសខេឡយ។ រពះនពវ នជបរមសខ ជសខដៃរកែលង គម នគេរបៀប។ េលកបញជ កថ រពះនពវ នេនសលផលញញ ណ មនធមម យតនៈជេរគឿងរទ។ េតផលញញ ណជអវ? ធមម យតនៈជអវ? ផលញញ ណ ែរបថ ញណជផល ជតគនតបញញ ែដលេឃញករពតថ រគបសងខ រទងអសែតងែតរបរពតតេទជអនចច ទកខ នងអនតត ។ ចែណកធមម យតនៈ គជតសងខ រទងអសែតងែតរបរពតតេទ

Page 71: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 67

ជអនចច ទកខ នងអនតត ជេរគឿងរទនវផលញញ ណ ែដលេឃញករពតេនះ។ អពជវតរបសរពះអរហនតកនងបចចបបនន េលកេរបរបសបចចយ៤ដចមនសសបថជជនែដរ ែបលកគន ែតរតងរពះទយេលកមនជប ជពក។ េលកមនរពះទយសងប មនមនទកខតមផលវចតតេឡយ បែនតេសចកតទកខតមផលវកយ េលកេនទទល បែនតមនេធវឲយរពះទយេលកញបញរេដយេទមនសសេឡយ។ តមនយដចេពលមកេនះបញជ កថ សងខ រទងអសជអនតត កនងនយថ េកតេឡងេហយវនសេទវញជធមមត បែនតរតវែថរកសរបកយែដលជអនតត េនះ េដយបរេភគចេណ អហរ េរបរបសសេលៀកបពក សថតេនកនងទលេន េរបថន ែកេរគ េរពះខនធ៥ជតទកខេនះ ជបរេញញ យយកចច គគបបកណតដងថជទកខ មនរតវលះបងរងកយេទ ធមមជតែដលរតវលះបង គតណហ ជេហតនឲយេកតខនធ៥វញេទ។ យងណមញ ពទធសសនកជនែខមរែដលេគរពរពះពទធសសន បនសកសបរមតថធម េហយចេរ នវបសសនដលករមតណកេដយ រតវែតរកសរបរងឲយមនសខភពលអ ែថរកសបណភពទកដែខមរ ែថរកសអធបេតយយជតែខមរ ែថរកសឯករជយែខមរ

Page 72: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

68 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

ែថរកសសទធជមនសសជតឲយបនគងវង។ ករសកសនងរបតបតតធមជនខពស ែបរជមនសវរវរវលនងបញហ សងគម ជគនតយលខសកនងរពះធម េរពះអវ? េរពះថ ករសកសនងរបតបតតធមវទកទងនងសទធេសរភពទកទងនងកមមសទធទកដែដលអចសងកដ សល សរបរសេនេរៀនសរតចេរ នធម ជពេសសទកដរបសែខមរ រតវែតរមគន ែថរកសកឲយបរេទសរេលភយកបនតេទេទៀត។ សពវៃថងេនះ វបសសនរបសរពះពទធសសនបនរតវរបេទសេលកខងលច ដចជរបជជនសហរដឋអេមរក បរង កណដ អរសត ល អងេគលស អលលមងជេដម បនេលកយកមកអនវតតតម។ ភគេរចនៃនអនករបតបតត េរចនជបញញ វនតអនកេចះដង ដចជសរសត ចរយ េមធវ អនករដឋករជេដម េដយពកេនះបនសកសរសវរជវរពះពទធសសន ជពេសសែផនកវបសសនេនះ េហយបនអនវតតជមយគន ផង េរពះបចចបបននេនះសមបណកបនចបបរពះពទធសសនសរេសរជភសអង-េគលស។ មនជនបរេទសខលះេទសកសរពះពទធសសនេនរបេទសរសលងក ភម នងរបេទសៃថជេដម មនអនកខលះមនសទធ ខល ងចលបសែថមេទៀត។ េទអនគត េនរបេទសកមពជ

Page 73: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 69

េបរពះសងឃែខមរមនចេណះខពសខងវជជ រពះពទធសសន ជពេសសែផនកវបសសន េហយមនទកែនលងសមរមយ អចេបកឲយបរេទសេទសកសអបរេនរបេទសេយងបន។ បនទ បពអនវតតវបសសនរបសរពះពទធសសនមក ជនបរេទសទងេនះបនេពលថ ពកេគបនសងបផលវចតត ែដលពមនពកេគធល បមនចតតកងវល អែណត តអណត ង រពយបរមភ ភយខល ច។ មនែតបេណណ ះ មនអនករបជញជតបរងមន កបនរសវរជវរកេឃញថ លទធផលៃនករចេរ នវបសសនតមែបបរពះពទធសសន េធវឲយមនលនងផលវកយ អចឲយអងគធតននកនងខលនមនចលនេដរេសមលអ ែដលអចទបទលេមេរគខងេរកមនឲយចលេទកនងខលនបនផង។ ដេចនះ េបតមករពេសធេនះបញជ កថ វបសសនអចេធវឲយបគគលែដលអនវតត បនទទលសខផលវចតត េហយជយ សរមលផលវកយឲយមនសខភពលអផង េរកពករសេរមចរពះនពវ នជកររលតទកខ។

�����

Page 74: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

70 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

ទនកទនងរវង សលសមធបញញ

ដចបនេពលមកេហយ សលសមធបញញ ឬទនស-លភវន ែដលសេងខបមកពអដឋងគកមគគ ែរបថមគគរបកបេដយអងគ៨ ជផលវរបតបតតេឆព ះេទរកកររេដះទកខ េពលគ រពះនពវ ន។ សលសមធបញញ េនះមនទនកទនងគន ែដលអនករបថន េចញចកទកខ រតវរបតបតតទងប។ បនេសចកតថ មគគមនអងគ៨ជផលវដរតងកនងដេណ រេឆព ះេទរកកររេដះទកខ រតវអនវតតទង៨េចលណមយពបន េរពះខវះអងគឲយសេរមចកនងកររេដះទកខ។ េបនយយអពអនសងសឲយដចេដយែឡកៗពគន គសលសរបលះកេលសយងេរគតរគត ែដលនឲយមនសសសតវសងបបកមមធងនៗ ដចជសមល បមនសសសតវលចរទពយសមបតតអនកដៃទជេដម សមធលះកេលសយងកណត ល បនដលនវរណធមទង៥មនកមចឆនទៈជេដម បញញ លះកេលសយងលអតមនអវជជ ជេដម។ េហតអវបនរតវលះកេលសទងអសេនះ េរពះកេលសទងេនះចងសតវទកកនងភព េហ

Page 75: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 71

ថកេលសវដតៈ។ រមេសចកតមក សលសមធបញញ េនះ សរបលះកេលសតណហ ទងអសេដយគម នេសសសល េទបរលតទកខេដយដចខត។ េរបៀបដចជមងផលវកយែដលេកតេរគជេរចនយង ថន ែដលរតវយកមករងបជមងេនះ ករតវមនេរចនយងែដរ។ េរគេរបៀបដចកេលស ឯថន េរបៀបដចសលសមធបញញ ។ កររបតបតតឲយេកតសមធនងវបសសន រតវមនសលជខងេដម បែនតបញហ កនងេពលេនះ ចងដងថ េតរតវរបតបតតឲយេកតចតតជសមធសន េទបបេងអ នចតតពចរណនវវបសសនជេរកយឬកចេរ នវបសសនែតមតងបនែដរ? រពះពទធសែដងធមេទសនតមឧបនសសយរបសមនសសសតវ។ សតវខលះបនសត បធមេទសនរបសរពះពទធបនដលនវរពះៃរតសរណគមន គេជឿគណរពះពទធ រពះធម នងរពះសងឃ។ សតវខលះបនេធវទនរកសសល េហយសតវខលះបនចេរ នសមថកមមដឋ ន។ មនសតវខលះ មនឧបនសសយខពសបនចេរ នរហតដលវបសសនែតមតង។ សមបញជ កថ ពកយថសតវែដលេរបកនងរពះធមដចរពះពទធេរបសសតវ បនេសចកតថ រពះអងគសែដងធមេទសន េរបសមនសស េទវត រពះឥនទ រពះរពហមជេដម ពែមនេរបសែតសតវ

Page 76: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

72 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

តរចឆ នេទ េរពះពកយថសតវែរបថ អនកជបជពកកនងអរមមណ គសតវកនងភពបែតងជបជពកកនងអរមមណ េរៀរែលងែតរពះនពវ នេទបមនេឈម ះថសតវ េរពះរពះនពវ នេចញផតពសងខតធមទងអស។ ដេចនះ េយងអចេពលថ សតវតរចឆ ន សតវមនសស សតវេទវត សតវរពហមជេដម េរពះសទធែតជបជពកកនងអរមមណ បែនតពកសតវទងេនះមនគណធមខពសទបជងគន ដចជមនសសជសតវែដរបែនតជសតវពេសស គជអនកដងខសរតវបណយបបគណេទស។ ដចបនេពលមកេហយ េបអនកេទបែតបនអបរចតតជដបង បញញ សម រតេនទនេខសយ គរចេរ នសមថកមមដឋ ន ឬសមធកមមដឋ នជមន េដមបហតផលវចតតឲយសងបនវរណធមទង៥ េរពះអវ? េរពះថ េបបគគលមននវរ-ណធមទង៥ នវរណធមណមយេកតេឡងខល ង ដចចតតជបនងកមខល ងឬេកតគនតពយបទខល ង មនអចេលកយកវបសសនមកចេរ នបនេឡយ េរពះសមធជបទដឋ ន គជេហតជតរបសវបសសន។ បនទ បពបនចេរ នឲយេកតជសមធេហយ អចបេងអ នចតតចេរ នវបសសនកនងេពលជមយគន បនរគនែតបតរអរមមណបេណណ ះ។ សមបញជ កេឡងវញថ សមធមនមខនទឲយសងបនវរណធម ឯវបសសនពចរណរកករពតកនងខនធ

Page 77: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 73

ធតអយតនៈ ថរបរពតតេទជអនចច ទកខ នងអនតត ។ រេបៀបចេរ នសមថកមមដឋ ន ដចបនពនយលខលះមកេហយ អចេរជសេរ សកមមដឋ នណមយមកចេរ នបនតមសមគរដលចរតរបសខលន។ ចែណកបគគលែដលមនឧបនសសយខពសមនបញញ េរចន េសតងេដយកេលសតណហ អចេលកយកវបសសនមកចេរ នែតមតង េរពះេពលេនះមនសលនងសមធេនជមយគន េហយ។ រេបៀបចេរ នវបសសនបនពនយលខលះេហយ ជពេសសបនេលកយកសតបដឋ ន៤ ជវធមនបេចចកេទសខពសចេរ នេទឆបេកតបញញ េឃញករេកតរលតរបសសងខ រ(ខនធ៥)។ កណតផលវចតតពចរណរហតដលេកតបញញ េឃញថកយ េវទន ចតត ធមមៈ(អរមមណ) រគនែតជកយេវទន ចតត នងធមមៈ ពែមនជសតវជបគគល មនសភពេសះសនយទេទ។ េគលបណងសខនរបសវបសសន គករលះតណហ នងទដឋ។ តណហ គ េសចកតរបថន ឯទដឋគករយលខស។ សមម ទដឋ គករយលរតវ ដចជយលរតវកនងអរយសចច៤ យលរតវកនងខនធ៥ថមនលកខណៈរបរពតតេទជអនចច ទកខ នងអនតត ជេដម។ កលណបញញ េកតេឡងតមផលវវបសសនេឃញករពត តណហ នងរតវរលតេដយសវយរបវតត។

Page 78: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

74 េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ

សមបញជ កេឡងវញ រពះនពវ នជេឈម ះកររលតតណហ ឯពកយថនេរធ ជេឈម ះកររលតទកខ េដយខនធ៥ពេកតមនតេទេទៀត។ ចេពះេសចកតសខរបសរពះនពវ ន គសខ េរពះពកងវលនងអវទងអស េបមនខនធ៥ កងវលនងករចស ឈ សល ប នងកងវលជេរចនេទៀតរបមនអស ទទលទកខផលវកយនងផលវចតត។ អនកកនពទធសសន គរេរបពកយឲយរតមរតវតមសភពពតអពរពះនពវ ន។ កេរបពកយថ សថ នរពះនពវ ន េរពះរពះនពវ នពែមនជសថ នេទ។ កេរបពកយថ េទកនទរ លតទកខគរពះនពវ ន េរពះេរបពកយថទ ហកដចជរពះនពវ នមនទតង រតងទេនះរតវេរបពកយថ កររលតទកខវញ។ ដចជេភលងចេងកៀងរលត េតេភលងវេទណ ពែមនេភលងបតេទណេទ េរពះេភលងេឆះមកពមនេហតបចចយជេរគឿងផស គមនរបេឆះ មនេរបងេហយេគអជ េទបេភលងេឆះេឡង េបអសេរគឿងផសទងេនះ េភលងកគម នែដរ។ យងណមញ រពះនពវ នជេឈម ះកររលតតណហ ែដលមនអចបេងកតខនធ៥ែដលជតទកខតេទេទៀត។ ដេចនះ េឈម ះរពះនពវ នជេឈម ះកររលតទកខៃនសងខ រធម ពែមនជតអវេឡយ។ ចេពះបគគលចេរ នធមវញ អចចេរ នឲយេកតសមធមនកបន អចចេរ នវបសសនែតមតងកបន

Page 79: khmer book

សមថកមមដឋ ន នង វបសសនកមមដឋ ន

េដយរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក សវណណ 75

េរសចែតនសសយវសនែដលអចចេរ នបន។ សមយពទធកល មនភកខខលះបនសត បធមេទសនរពះពទធ បនសេរមចមគគផល េដយពចរណតមធមរពះពទធសែដង គមនសលសមធបញញ េនកនងេពលេនះែតមតង មនេឃញនយយថ ចេរ នសម ធឲយេកតសន េទបចេរ នវបសសនជេរកយយងេនះេឡយ។

�����

Page 80: khmer book

 

េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 1 

នមអនកបរចច គបចចយេបះពមព

១. ឧបសក ជ េ នងកនរស គច សវេឆង

បត ង បសទធ រពមទងកន $៣៨០

២. ឧបសក ឡ បនេឡង នងឧបសក េអៀប ៃឆគម

$៣៨០

៣. េ ក ឡ េមងយ នងអនករស លម ស ភ

រពមទងកន $៣៨០

៤. ឧបសក ចនទ ធរ នង ឧបសក គង សគនធ

រពមទងកន $៣៨០

៥. - ភកខ ង ខង នង ឧបសក ន គមថន

- ឧបសក ង ងហ រពមទងកនេច

- ឧបសក គម រតន

- ឧបសក េមៀល ឆយ យវជន ល ពធឬទឌ

យវជន ល េបៀល

- េ ក ង យែថម អនករស ទ បបយ

រពមទងកនេច

Page 81: khmer book

 

2 េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 

- ឧបសក េនត េហង នង ឧបសក ឱម សងវ ន

រពមទងកនេច

- េ ករស េនត សវ ណ នងកន អនករស

េនត សម

- ឧបសក មត ឈត នងឧបសក កន ធល

រពមទងកន $៣៨០

៦. េ ក ហត េអងល នងេ ករស េអង ទតេឡង

$៣១៥

៧. ឧបសក ែកវ ម រពមទងបរតធ $១០០

៨. ឧបសក សន េឡង រពមទងបរតធ $១០០

៩. ឧបសក េអៀម វន - ឧបសក សខ េ រន $៥០

១០. ឧបសក ែមន វត ឧបសក ម ន េណឿន $៥០

១១. េ ក ក មងេហង នងឧបសក

លម សខគម $៣៨

១២. ឧបសក លម ហគចឆយ រពមទងបរតធ $២៦

១៣. ឧបសក កវ ន -ធនល ប-ចន ផលល $២៥

១៤. ឧបសក ផត េវ ើយ ឧបសក ត អម $២០

១៥. ឧបសក មក អយ ឧបសក យម ហន $២០

Page 82: khmer book

 

េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 3 

១៦. ឧបសក ន សន $២០

១៧. ឧបសក នន ផន $២០

១៨. ឧបសក ែយម េពរជ $២០

១៩. ឧបសក ច រ រពមទងបរតធ $១០

២០. ឧបសក ជម អល $១០

២១. ឧបសក អម តប $១០

២២. ឧបសក យង លន $១០

២៣. ឧបសក ង េឆង ឧបសក ងន ម $១០

២៤. ឧបសក ចន ៃម $១០

២៥. ឧបសក េផង នង $១០

២៦. ឧបសក សេណន េថង $១០

២៧. ឧបសក ពត េសង $៥

២៨. ឧបសក ឃម ន ឧបសក ចន េនឿន $៥

២៩. េ ក វង វរៈ $៥

េសៀវេភេនះែចកជធមមទន ទរសពទទនកទនងៈ

ក. រពះភកខ វបល ០១១ ២២៥ ៥៤៧ នង

០១២ ៣១២ ៩០៨

ខ. ឧបសក េមឿន ០១២ ២២១ ៥០៥

Page 83: khmer book