Kif tkejjel ˙ajtek? 3 • Tg˙id naqilg˙u midalja? 5 • Grupp ˙bieb veri 6 ...ms.maltadiocese.org/WEBSITE/2012/FLIMKIEN/Flimkien... · 2012. 9. 4. · (CSC) jixtiequ jsiru jafuk!

Sett

embr

u 2

012

Nu

mru

94

Kif tkejjel ˙ajtek? 3 • Tg˙id naqilg˙u midalja? 5 • Grupp ˙bieb veri 6 Korsijiet ta’ Formazzjoni Pastorali 7 • Josemaría Escrivá 9 Niççelebraw il-˙ajja 10 • Creating and enjoying better family time 18 Safety tips for Chat rooms 18 • Qabel torqdu 19 • Qarrejja 21It-tajmus 23 • Nista’ nibdel ismi? 23 • PoeΩiji 25 • Tisliba u Sudoku 27 Tfal 29 • B˙al ˙uta fl-ilma safi 30 •

Vjaææi gœal LourdesTitjiriet diretti mal-Air Malta

Staqsu gœal aktar informazzjoniStaqsu gœal aktar informazzjoniValletta - Head Office - Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904Paola Branch - Tel: 2180 9930 Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620

BSL Britannia Tours

Vjaææi tas-sajf

FULLY BOOKED

Fuq talba æenerali se jsiru

pellegrinaææi bejn l-1 u l-4 ta’ Novembru

Vjaææ ta’ 4/5 ijiem sœaœ

gœall-festa tal-Kunçizzjoni

fit-8 ta’ Diçembru

Hawn min ikejjel ħajtu bl-arloġġ: kemm-il minuta għamel jitkellem,

jew jaħdem jew jieħu sehem fil-quddiesa. Joqgħod attent ħafna għax kull sekonda prezzjuża!

Hawn min ikejjel ħajtu mis-suċċess finanzjarju: kemm ħadem, stinka u ġemma’ - suċċess li jidher mill-karozza li jsuq, il-vaganzi li jieħu, ir-rigali li jagħti, il-ħwejjeġ li jilbes.

Hawn min ikejjel ħajtu bis-suċċess ta’ wliedu: il-professjoni li għażlu, l-isem tajjeb li jagħmlu, kemm jitkellmu tajjeb in-nies fuqhom.

Hawn min ikejjel ħajtu fuq il-valuri li għex u li għadda lil uliedu u l-familji tagħhom: il-preżenza ta’ Alla, l-imħabba, il-maħfra, il-fedeltà, l-irġulija.

Hawn min ikejjel ħajtu b’kemm ma batiex, b’kemm tnikker u ħadha easy fuq ix-xogħol, kemm ħadem ħaddieħor għalih, kemm akkwista (dejjem għall-familja!), kemm nies imlaħħqa għamlulu pjaċiri!

Hawn min ikejjel ħajtu bil-problemi li għadda minnhom: waħda wara l-oħra; waħda tmur u l-oħra tiġi; uħud minnhom ma jmorru qatt!

Ħajjitna hija taħlita ta’ dan kollu.Dak li hu importanti, naħseb jien, huwa li

nkunu persuni li permezz tagħna l-imħabba ta’ Alla tasal għand ħaddieħor: “Ħobbu lil xulxin bħalma ħabbejtkom jien.”

editorjal

duN aNtoN portelli

Rivista ta’ kull xahar ma˙ru©a mill-Kulle©© tal-Kappillani u titqassam b’xejn lill-familji Maltin kollha.

Biex tirriklama fuq Flimkien ag˙mel kuntatt direttament bit-telefon fuq 2590 6400 jew 2137 4942 Email: [email protected] jew bil-posta

Indirizz EditorjaliFlimkien, Kulle©© tal-Kappillani, Kurja, FlorianaEmail: [email protected]

Ritratt tal-faççata: Qrib il-Óarifa

EditurCarmel Conti

GrafikaOutlook Coop

StamparVelprint Ltd

Kif tkejjel ˙ajtek?

KIf jaSallEK Il-flImKIEnCD: Jekk g˙andek qraba jew ˙bieb li ma jistg˙ux jaqraw, akkwista b’xejn CD bil-qari ta’ partijiet mill-magaƒin Flimkien. G˙id lill-kappillan tal-parroçça tag˙kom.

RTK: L-istess CD tista’ tismag˙ha tinqara wkoll fuq il-websajt ta’ RTK: www.rtk.org.mt

Websajt tad-Djoçesi: Tista’ wkoll taqra l-Flimkien online fuq il-websajt tal-Arçidjoçesi: www.maltadiocese.org

Vjaææi gœal LourdesTitjiriet diretti mal-Air Malta

Staqsu gœal aktar informazzjoniStaqsu gœal aktar informazzjoniValletta - Head Office - Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904Paola Branch - Tel: 2180 9930 Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620

BSL Britannia Tours

Vjaææi tas-sajf

FULLY BOOKED

Fuq talba æenerali se jsiru

pellegrinaææi bejn l-1 u l-4 ta’ Novembru

Vjaææ ta’ 4/5 ijiem sœaœ

gœall-festa tal-Kunçizzjoni

fit-8 ta’ Diçembru

Kors fuq ˙jata ta’ purtieri

CatherineSpiteri

Post: Blata l-Bajda • Tel: 2157 8951 • 7957 8951

Trid t˙it purtieri sbie˙ mhux tas-soltu, b’sistema moderna ta’ kif g˙andek t˙affef ix-xog˙ol?

Nitg˙allmu ‘l fuq minn 100 pavaljun differenti.

Mela ejja dan il-kors li hu tajjeb g˙almin jaf i˙it kif ukoll g˙al min ma jafx i˙it!

Il-lezzjonijijiet jing˙ataw min g˙alliemab ’l fuq minn 20 sena esperjenza

u kkwalifikata barra.

Flimkien Settembru 2012 | 3

527Inqatlu bil-piena kapitali

fl-2010*

l-aktar fl-iran (252), Korea ta’ Fuq (60), jemen (53) u Stati uniti (46);

G˙ad baqa’ 139 pajjiΩ bil-piena kapitali;

F’lulju li g˙adda f’texas saret l-eΩekuzzjoni ta’ Yokamon Hearn, afro-amerikan

ta’ 34 sena, li kellu diΩabbiltà mentali Ωviluppata mit-tfulija. 14-il sena ilu

nstab ˙ati li qatel ra©el “abjad”.

Fatti u FiGuri

* Eskluża ċ-Ċina li ma tagħtix inform

azzjoni

Sors: Amnesty International

Linda Carty, ta’ 52 sena, qed tistenna l-mewt b’injezzjoni li toqtol f’Texas. Qed issir kampanja kbira favurha li ssostni li ma kellhiex proċess ġust u li hija vittma ta’ żbalji kbar matul il-proċess. L-eżekuzzjoni hija imminenti. Tista’ tiffirma petizzjoni favurha fuq: www.ipetitions.com/petition/save-linda-carty

Salva lil Linda mill-mewt!

Fost in-nies li ltqajt magħhom Kuba ftit ilu, kien hemm mara anzjana, b’midalja

mdaqqsa kulur id-deheb fuq sidirha. Meta staqsejt lill-patri li kien hemm miegħi x’kienet dik il-midalja, qalli li dik tahiela l-Papa “Pro Ecclesia et Pontifice” - tingħata fuq suġġeriment tal-isqfijiet għal xi servizz kbir li dak li jkun ikun għamel lill-Knisja tal-post. X’servizz tat dik il-mara?

F’Kuba kien hemm żmien meta r-reġim komunista kien aktar iebes fuq ir-reliġjon milli hu llum. Wara ż-żjara li kien għamel Ġwanni Pawlu II f’Kuba, ir-relazzjoni bejn il-Gvern u l-Knisja bdew ġejjin għall-aħjar. Imma mhux dejjem kien hekk. Kien hemm liġi li jekk knisja jew kappella ma tkunx frekwentata min-nies, il-Gvern kien jagħlaqha u jeħodha għalih. Qrib fejn toqgħod din il-mara kien hemm kappella, u ħdejn il-bieb kien intasab suldat biex kif jara li ma ġie ħadd fiha, imur jirrapporta lill-awtoritajiet.

Din il-mara, għal ħafna snin, kienet tmur kuljum bla ma tfalli f’din il-knisja. U la kienet qed tmur hi, ma setgħux jagħlquha! Bis-sagrifiċċju ta’ kuljum tagħha, il-kappella nżammet miftuħa. B’rikonoxximent ingħatat dik il-midalja li hija ġġorr b’tant għożża.

Min jaf kieku nħarsu b’interess madwarna kemm insibu affarijiet żgħar

MoNS. pawl CreMoNa o.p.

Tg˙id naqilg˙umidalja?

iżda utli, kemm biex ngħinu l-Knisja kif ukoll biex ngħinu lil xi ħadd fil-bżonn? Forsi ma jagħtuniex midalja, iżda żgur li Dak li jaf u jara kollox ipattihielna kif jaf hu!

4 | Flimkien Settembru 2012

Think smaller.Hear better.

This tiny Quantum™ micro CIC hearing aid from Unitron is so small, it’s hidden from sight. And it delivers the most natural listening experience, so you can hear everything – without others seeing anything.

We invite you to experience the difference.Our clinics will be available from September 22nd - 29th. FREE hearing test and evaluation.

Contact your hearing healthcare professional today at 21430571

CLEARTONE HEARING MALTA LTD11 Shalom, Frans Dingli Street, Attard, Malta Atd

Prices s

tart

at €500

Standard clinic fee will apply.

Jekk tħoss li għandek bżonn ħbiberija ġenwina, jew tħossok xi ftit waħdek, il-

membri tal-Christian Service Community (CSC) jixtiequ jsiru jafuk!

Il-CSC hija għaqda ta’ persuni ta’ bejn il-25 u l-40 sena li b’laqgħat kull ġimgħa u attivitajiet varjati fil-weekends jippruvaw irawwmu sens ta’ ħbiberija vera u jiskopru dejjem iktar il-preżenza ta’ Alla f’ħajjithom.

Minkejja l-ħafna forom ta’ komunikazzjoni diġitali u social networking, nafu li l-esperjenza tas-solitudni u x-xewqa għal ħbiberija sinċiera għadhom qawwija. Il-CSC tipprova toffri ambjent familjari, fejn l-individwu jħossu milqugħ u aċċettat għal dak li hu mingħajr preġudizzju jew klikek.

F’ambjent bħal dan, fejn wieħed iħoss li jista’ jiftaħ qalbu, ħafna drabi jiskopri li l-problemi u l-inkwiet tiegħu huma bħal ta’ ħaddieħor. Dan jagħtek il-fiduċja u l-kuraġġ biex tħares ’il quddiem b’iktar pożittività. Il-grupp għandu bħala direttur spiritwali lill-fundatur tiegħu, Fr Joseph Orr SJ, u

hu primarjament maħsub għal persuni single.

Il-CSC tipprova dejjem tagħraf il-validità sħiħa ta’ kull persuna, u għalhekk tħajjar lil kull membru biex jikontribwixxi bl-aħjar mod li jista’.

Il-laqgħat ta’ matul il-ġimgħa tal-CSC jieħdu xejriet varjati, bi sfond Kristjan b’format differenti, bħall-adorazzjoni, bible-study, u song forum. Jiġu trattati wkoll temi bħall-psikoloġija, il-mużika, l-arti, u l-iżvilupp tal-karattru.

Il-laqgħat tal-CSC isiru kull nhar ta’ Tlieta, fis-7.30 pm, il-Furjana. L-attivitajiet tal-weekends ivarjaw, u jinkludu żjarat kulturali, birthday parties, ikliet, mawriet saċ-ċinema, u attendenza ta’ kunċerti u wirjiet.

Għal aktar tagħrif, żur il-website www.friendshipgroup.net jew ċempel lil Joseph (99400169) jew Graziella (99857771) jew ibgħat email: [email protected]. Nieħdu gost niltaqgħu miegħek u nsiru nafuk!

CHriStiaN SerViCe CoMMuNitY

joSepH GreCH

Grupp ta’ ˙bieb veri

Għal aktar tag˙rif ikkuntattja lill-Istitut ta’ Formazzjoni Pastorali fuq 21233304 (Tnejn-Ġimgħa, 9am-1pm) jew [email protected]. Data tal-għeluq: 28 ta’ Settembru.


1. General Education Award in Family Ministry: Kors ta’ 6 xhur. Jibda l-Ġimgħa 18 ta’ Jannar 2013, Ċentru Pastorali, Swatar. 6.30pm-8.30pm. Ikun hemm child-minding. 2. General Education Award in Media: Education from a Catholic PerspectiveKors ta’ 6 xhur. Jibda l-Ġimgħa 5 ta’ Ottubru 2012, Sala San Pawl, Istitut Kattoliku, Floriana. 6.30pm-8.30pm. 3. General Education Award in Evangelisation: Kors ta’ 6 xhur. Ċentru Pastorali tal-Ibraġ. Jibda l-Erbgħa 7 ta’ Novembru. 6.30pm-8.30pm. 4. Higher Education Award in the Liturgy: Kors ta’ sena. Jibda l-Ħamis, 4 ta’ Ottubru, Sala San Pawl, Istitut Kattoliku. 6pm-8pm. 5. Higher Education Award in Missiology: Kors ta’ sena. Jibda t-Tnejn 19 ta’ Novembru, fl-Uffiċċju Missjunarju, Triq il-Merkanti, il-Belt. 6.30pm-8.30pm. 6. Higher Education Award in Adolescent and Youth Ministry:Jibda t-Tlieta 2 ta’ Ottubru. Sala tas-Segretarjat għall-Katekeżi, Istitut Kattoliku. 6pm - 8pm. Isiru wkoll tliet on-going formation seminars għal Youth Leaders (18+) is-Sibtijiet filgħodu: 12 ta’ Jannar 2013, 20 ta’ April, u 7 ta’ Settembru.

7. Higher Education Award in Christian Leadership I: Tliet weekends (mhux residenzjali) Group Dynamics 9-11 Novembru; Leadership Skills 18-20 Jannar; Interpersonal Skills 15-17 Frar. Ikun hemm irtir (mhux residenzjali) Biblical Models of Leadership 12-14 ta’ April. Post: Seminarju, Tal-Virtù. 8. Higher Education Award in Catholic Social Teaching: Jibda t-Tlieta 13 ta’ Novembru. Sala San Pawl, Istitut Kattoliku. 6.30pm-8.30pm. 9. Higher Education Award in Parish Nursing: Jibda l-Erbgħa 3 ta’ Ottubru. Sala San Pawl, Istitut Kattoliku. 6pm-8pm.

10. Korsijiet ta’ Formazzjoni mill-Istitut: Karmelitan: Higher Education Award in Carmelite Spirituality flimkien ma’ modules oħra. Għal informazzjoni: 21454524. 11. Introduzzjoni Ġenerali għall-Iskrittura Mqaddsa mill-Għaqda Biblika Maltija. Nhar ta’ Ħamis, minn Ottubru 2012 sa Mejju 2013, fil-bini tal-Għaqda Biblika Maltija, 51 Triq il-Miratur, Floriana. 6pm-7.30pm. Jifforma l-ewwel sena ta’ kors ta’ 3 snin Higher Education Award in Biblical Studies. L-Għaqda toffri korsijiet oħra filgħodu u filgħaxija.

iStitut ForMazzjoNi paStorali

Fr MarK SultaNa

Korsijiet ta’ Formazzjoni Nisranija

Għal aktar tag˙rif ikkuntattja lill-Istitut ta’ Formazzjoni Pastorali fuq 21233304 (Tnejn-Ġimgħa, 9am-1pm) jew [email protected]. Data tal-għeluq: 28 ta’ Settembru.

BO

V 3

40

40

CO

M 2

607

12

MSV SINGLE PREMIUM PLAN 2131 2020 I bov.com

Issued by Bank of Valletta p.l.c.58, Zachary StreetValletta VLT 1130 - Malta

Your success is our goal.

Looking for a safe investment? If you have a lump sum of money to invest and are looking for an alternative to traditional bank accounts and term deposits then look no further. The MSV Single Premium Plan invests in the MSV With Profits Fund, providing a tax efficient steady but conservative return over the medium to long term.

Bank of Valletta p.l.c. is an enrolled tied insurance intermediary of MSV Life p.l.c.. MSV Life p.l.c. is authorised by the Malta Financial Services Authority to carry on long term business of insurance under the Insurance Business Act 1998. Terms and conditions apply. Offer valid until 30 September 2012.

* Subject to meeting certain eligibility criteria.

MSV Single Premium Plan

Discounted initial fees

€5000 free life cover for first year*

“Il-ħajja tal-fidi hija ħajja ta’ sagrifiċċju”. “Is-suċċess tiegħek illum kien li tfalli”.

“Li tkun sibt is-Salib ifisser li tkun sibt il-kuntentizza, għax tkun sibt lill-Mulej”. “Hemm żewġ modi kif tilħaq il-quċċata: waħda Nisranija, bl-isforz nobbli li sservi lil għajrek; l-oħra pagana, billi tniżżel ‘il isfel lil għajrek b’mod mill-iktar viljakk u ta’ min jistmerru”. “Mulej, eħlisni minni nnifsi”. “Akkwista l-virtujiet tal-ħmar: il-ħmar hu umli, bieżel, jaf li ma jiswa’ xejn, jippersevera, rasu iebsa, fidil, b’pass sod, jiflaħ, u jekk ikollu sid tajjeb, grat u ubbidjenti”.

Dawn huma ftit ħsibijiet qosra imma profondi li s-saċerdot Spanjol Josemaría Escrivá lissen jew kiteb fl-ewwel nofs tas-seklu l-ieħor. Escriva, li ġie ddikjarat qaddis minn Ġwanni Pawlu II fl-2002, jispirani ħafna f’xogħli, għalkemm fl-istess ħin niddikjara li għadni bogħod sew mil-livell għoli ta’ fidi u servizz li kien jitlob għalihom.

Kien jemmen li kulħadd imsejjaħ għall-qdusija. Fl-1928 waqqaf l-Opus Dei (Xogħol ta’ Alla) li bażikament hija ħidma ta’ appostolat għal nisa u rġiel li jippromwovi fost kulħadd it-tfittxija

għall-qdusija. Il-ġebla tax-xewka ta’ din l-opra hija l-qdusija tax-xogħol, ix-xogħol ordinarju, fid-dinja u mingħajr il-bżonn li tbiddel l-istat tiegħek.

Jolqotni ħsieb ewlieni tiegħu li kull xogħol, hu x’inhu, jista’ jwasslek għall-qdusija tiegħek u b’hekk għal ta’ madwarek:

sew jekk tagħmel xogħol umli u sew jekk tmexxi pajjiż

jew kumpannija kbira, l-importanti huwa

b’liema attitudni tagħmel dmirek.

Waqt il-gwerra ċivili Spanjola, Josemaría Escrivá

bata ħafna iżda dejjem ikkalma lil ta’ madwaru.

Il-persekuzzjoni li sofra ma ħallihiex timlih bir-rabja

jew vendetta iżda baqa’ jitbissem u seren. Sikwit kien jgħid li wlied Alla għandhom dejjem iżommu tbissima fuq fommhom, anki qalb l-aħrax tal-ħajja, għax iridu jemmnu li mhumiex iltiema jew abbandunati.

Miniex membru tal-Opus Dei, imma l-kitbiet u l-ħsibijiet sempliċi imma fl-istess ħin tqal, diretti u konċiżi, ta’ San Josemaría Escrivá jispirawni u jmexxuni. Għax bħalek, jien ma twelidtx b’kumbinazzjoni jew għalxejn.

QaddiS li jiSpiraNi

oN. jaSoN azzopardi Mp

Josemaría Escrivá

Fil-ħarġa ta’ Ottubru: l-On. Marie-Louise Coleiro Preca MP tikteb dwar San Franġisk


Tajjeb jew ħażin li f’Malta hawn dibattitu dwar kif xi koppji jistgħu jindirizzaw id-diffikultà tal-infertilità?

L-entużjażmu favur il-ħajja umana, speċjalment minn koppji li lesti jagħmlu sagrifiċċji kbar, hija ħaġa pożittiva ħafna – aktar u aktar meta tqis li qed ngħixu fi żmien meta r-rata tat-twelid hija baxxa ħafna. L-ittra pastorali tgħid li għalkemm din hi ħaġa tajba, però dan m’għandux iseħħ akkost ta’ kollox.

Lil min hi indirizzata l-Ittra Pastorali?Hija indirizzata lill-komunità Kattolika

f’Malta, u lil min ġenwinament għandu interess fit-tagħlim Kattoliku. L-Isqfijiet jixtiequ jgħinu lill-Kattoliċi, speċjalment il-koppji miżżewġa milqutin mill-infertilità, u dawk impenjati fix-xjenza, il-politika u l-liġi – biex jiffurmaw il-kuxjenza tagħhom tajjeb dwar suġġett daqshekk importanti.

Niççelebraw il-˙ajja umana

Il-Knisja hi favur li dawn il-koppji jippruvaw inisslu l-ulied?

Il-Knisja hija l-aktar istituzzjoni fid-dinja li hija favur il-ħajja. Tisħaq li l-valur tal-ħajja umana ma jistax ikun mittiefes, u tiddefendih sa mill-bidunett tat-tnissil. Hekk irid Alla, li hu waħdu Sid il-ħajja. Il-ħajja umana mhix xi “prodott” li jista’ jiġi maħdum, imfassal, użat jew skartat. Ħadd ma għandu juża l-bniedem, hu x’inhu l-istadju ta’ żvilupp tiegħu, u hi x’inhi l-kundizzjoni tiegħu. Hu d-dmir tal-Knisja li tiddefendi liż-żgħir u tagħti vuċi lil min m’għandux, bħal fil-każ ta’ bniedem fl-istadji bikrija tal-iżvilupp tiegħu.

Dan mhux indħil tal-Knisja f’qasam li ma tifhimx?

Meta l-Knisja tesprimi ġudizzju morali fuq ir-riċerka u fuq il-metodi tekniċi tat-tnissil tal-bniedem ma tkunx qed tindaħal

ittra paStorali

Il-punti ewlenin, f’forma ta’ mistoqsija u twe©iba, tal-Ittra Pastorali tal-Isqfijiet fuq l-IVF

X’ji©ifieri IVF?IVF tfisser in vitro fertilization (fertilizzazzjoni fil-ħġieġ) li huwa proċess li bih il-bajd ta’ mara jiġi fertilizzat mill-isperma ta’ raġel f’ambjent barra l-ġisem bħal f’dixx żgħir tal-ħġieġ. B’hekk jinħolqu embrijuni umani li mbagħad jitqiegħdu fl-utru ta’ mara biex jikbru u jiżviluppaw. Il-proċess tal-IVF jintuża l-aktar minn koppji li jkunu jixtiequ wild imma għal xi raġuni ma jkunux jistgħu b’mod naturali.


fejn ma jesagħhix, għax hu dmir tagħha li tfakkar lil kulħadd fir-responsabbiltà etika u soċjali ta’ kull ma jagħmel fir-rigward tal-bniedem.

Fuq liema valuri għandhom ikunu mibnija l-metodi mediċi fil-kura tal-infertilità biex ikunu aċċettabbli għall-Knisja?

F’dan il-qasam hemm tliet valuri bażiċi:1. Il-valur tal-ħajja u l-integrità fiżika ta’

kull bniedem: Mat-tnissil tibda ħajja ġdida. Din il-ħajja ġdida la hi tal-missier u lanqas tal-omm. Hija ħajja ta’ esseri uman ġdid li se jikber. Ma kienx se jsir uman kieku ma kienx uman dejjem.

2. Il-valur tal-unità taż-żwieġ: Meta r-raġel u l-mara miżżewġin jagħtu mħabbithom lil xulxin, dawn ikunu qed jikkoperaw mal-Ħallieq fit-tnissil u t-trobbija tal-ulied. M’għandu jidħol ħadd bejniethom. Meta koppja taċċetta li fil-proċess tal-fertilizzazzjoni artifiċjali jidħol is-sehem ta’ persuna oħra, tkun qed titkisser l-unità taż-żwieġ.

3. Il-valur tas-sesswalità umana fiż-żwieġ: It-tnissil ta’ persuna umana għandu jkun riżultat tal-għotja ta’ mħabba tal-miżżewġin lejn xulxin meta jsiru “ġisem wieħed”. Għalhekk skont dan il-valur, it-tnissil ta’ persuna umana mhuwiex att bijoloġiku biss u lanqas proċess tekniku biss li jipproduċi l-embrijuni qisu qed jipproduċi xi oġġett. Għalhekk għandu jkun hemm għaqda inseparabbli bejn iż-żewġ għanijiet tal-att konjugali, jiġifieri li jgħaqqad il-koppja bejniethom (għan unittiv) u li jitnisslu l-ulied (għan prokreattiv). Din l-għaqda jridha Alla nnifsu u ma jistax jiksirha

l-bniedem b’xi ħaġa li jagħmel hu. Mela kull metodu tekniku li jieħu post l-att konjuġali personali ma jkunx qed jirrispetta d-dinjità tal-persuna umana u tal-unità taż-żwieġ, u għalhekk ma jistax jiġi aċċettat. Mill-banda l-oħra, huma aċċettati dawk il-metodi tekniċi li jgħinu l-att konjugali personali biex dan jilħaq l-iskop li titnissel ħajja umana.

L-IVF jissodisfa dawn it-tliet valuri?Il-metodi tal-IVF għall-ewwel jidhru li

huma għas-servizz tal-ħajja, imma fil-fatt joħolqu theddida għall-ħajja umana. Bl-IVF jinħolqu numru ta’ embrijuni bl-iskop li titwieled it-tarbija mixtieqa. Anki jekk uħud minn dawk l-embrijuni ma jinqatlux apposta imma jmutu mewta “naturali” ftit wara li jitnisslu, jibqa’ l-fatt li diversi embrijuni qegħdin jiġu ssagrifikati u strumentalizzati biex titwieled tarbija. Kemm din il-proċedura, kif ukoll il-mod kif l-embrijuni umani jkunu użati biex minn fosthom titwieled tarbija, jikkonferma li dan imur kontra d-dinjità tal-bniedem.

Il-Knisja taqbel mal-iffriżar tal-embrijuni li jsir bl-IVF?

Xi drabi x-xjenza tagħżel li tiffriża embrijuni mnissla bl-IVF li jibqgħu “żejda” għax ma jiġux imqiegħda fil-ġuf tal-omm. Dal-proċess jissejjaħ cryo-preservation. Il-Knisja ma tqisx l-iffriżar tal-embrijuni bħala soluzzjoni tajba. L-iffriżar tal-embrijuni, anki meta magħmul biex tiġi ppreżervata l-ħajja tal-embrijuni stess, ma jirrispettax il-persuna umana għax l-embrijuni jitqiegħdu f’perikli kbar ta’ mewt jew ta’ ħsara, u jitqiegħdu f’sitwazzjonijiet fejn jistgħu jiġu manipulati.


Xi jkun qed jiġri meta jkunu ffriżati l-embrijuni?

Meta l-ġenituri jagħtu l-kunsens li wliedhom jitqiegħdu fil-freezer ikunu qed ifarfru mir-responsabbiltà tagħhom bħala ġenituri. U jekk l-iffriżar isir mingħajr il-kunsens tagħhom, dawn ikunu qed jinsterqu mir-responsabbiltà tagħhom ta’ ġenituri. Bl-iffriżar ta’ dawn l-“ulied”, il-bniedem qed jivvinta orfanatrofji ġodda. Il-futur ta’ dawn il-bnedmin fil-freezer huwa mċajpar ħafna. L-embrijun, anki waqt li jkun iffriżat, għandu drittijiet naturali li ma jistgħux jitteħdulu.

Imma l-embrijun mhux sempliċi ‘massa ta’ ċelloli’?

Xi wħud jikkunsidraw l-embrijuni bħala sempliċi “massa ta’ ċelluli” li wieħed jista’ jużahom, jagħżel minnhom u jwarrabhom. Ħafna drabi numru mhux żgħir ta’ embrijuni umani qed jiġu ssagrifikati bi pjan, biex tkun tista’ titwieled it-tarbija mixtieqa. F’dawn il-prattiċi ta’ fertilizzazzjoni in vitro qed ikun hemm qerda ppjanata u diretta ta’ ħajja umana innoċenti. Il-Knisja tqis din il-qerda ta’ embrijuni bħall- abort, li hu qtil.

Imma l-iskop tal-IVF huwa tajjeb għax jipprova jnissel tarbija!

Mhux moralment aċċettat li biex jintlaħaq xi għan tajjeb (f’dan il-każ, it-tnissil u t-twelid ta’ tarbija) issir azzjoni li minnha nnifisha tkun ħażina (il-qerda ta’ numru ta’ embrijuni oħra). L-iskop ma jiġġustifikax il-mezzi.

Mhux aħjar ikollna liġi tal-IVF f’Malta milli kulħadd jagħmel li jrid?

F’dawn l-aħħar 22 sena, 750 mara f’Malta ħarġu tqal bl-IVF. Huwa fatt magħruf ukoll li fejn ma hemm l-ebda liġi dwar dan, teżisti diżordni kbira. Imma kwalunkwe liġi ċivili li ssir f’Malta dwar il-prokreazzjoni assistita għandha tipprova tħares it-tliet valuri li semmejna: (1) il-valur tal-ħajja u l-integrità fiżika ta’ kull bniedem; (2) il-valur tal-unità taż-żwieġ; u (3) il-valur tas-sesswalità umana fiż-żwieġ. Liġi li ma tħarisx dawn il-valuri hija moralment ħażina. Għalhekk kull min għandu l-mandat li jgħaddi l-liġijiet f’pajjiżna għandu d-dmir fil-kuxjenza li jipprova jilħaq l-aqwa ġid possibbli jew, kemm jista’ jkun, inaqqas il-ħsara.

X’tagħmel il-Knisja għal dawn il-koppji?Il-Knisja hi profondament solidali ma’

koppji li jgħaddu minn sitwazzjoni ta’ infertilità. Għalhekk tixtieq li x-xjenza tkompli tiżviluppa u toffri dawk il-metodi tekniċi li, bla ma jieħdu post l-att konjugali, effettivament jgħinu l-fertilità potenzjali tal-koppja. Il-Knisja tittama li l-koppji b’diffikultà ta’ infertilità ma jiġux sfruttati psikoloġikament u finanzjarjament. Barra dan, il-Knisja hija mpenjata b’diversi modi biex koppji bħal dawn ikunu tassew mgħejjuna u mdawwla dwar is-sitwazzjoni reali tagħhom. U dan biex ma jfittxux soluzzjonijiet “faċli” li jistgħu jidhru teknikament possibbli imma li fil-fatt huma moralment ħżiena, kif ukoll riskjużi u ta’ dannu għas-saħħa fiżika u mentali tal-koppja, speċjalment tal-mara.

Il-Knisja xi tgħid dwar dawk il-persuni li twieldu bl-IVF?

Dawk it-tfal li twieldu bil-metodi tal-IVF huma għeżież għall-Knisja għax huma wkoll don ta’ Alla. G

ħat-t

est s

ħiħ t

al-Itt

ra P

asto

rali a

ra l-

webs

ajt ta

l-Arċ

idjo

ċesi:

www

.malt

adio

cese

.org

Iltqajt ma’ Wiġi wara li rajt l-istorja tiegħu fuq bullettin tal-aħbarijiet fil-Milied tal-2010. F’Diċembru li ġej Wiġi se jkun qed jagħmel is-sitt mawra fir-raħal ta’ San Manuel Chaparron, il-Gwatemala, fejn hemm grupp ta’ djar, knisja, fish farm u skola mibnija bis-saħħa ta’ benefatturi Maltin u l-missjunarju Għawdxi Dun Anton Grech.

F’Jannar tal-2011 jien u Wiġi bdejna naħdmu fuq proġett bl-isem ta’ Salva Skola fil-Gwatemala bl-għan li nippromwovu l-volontarjat fl-iskejjel Maltin u Għawdxin. Wiġi qasam magħna ħafna esperjenzi li żgur jibqgħu stampati f’moħħi.

Minkejja l-faqar, dawn in-nies huma kuntenti bil-ftit li għandhom. Il-Milidijiet li ta’ kull sena Wiġi jqatta’ f’San Manuel Chaparron huma differenti ħafna minn dawk li għadda f’Malta u f’Londra fil-passat. Il-veru spirtu tal-Milied issibu fis-sempliċità u mhux fil-lussu u l-eżaġerazzjoni.

Kull tant żmien Wiġi lit-tfal jagħtihom sorpriża billi jixtrilhom flixkun cola kull wieħed jew xi ġelat. Naturalment dan ifisser li jrid jixtri l-ġelati kollha ta’ vann jew ħanut sħiħ għax dawn it-tfal ġieli laħqu l-mija. Tarahom sejrin jiġru bil-flixkun id-dar biex jaqsmuh ma’ ħaddieħor, ferħanin se jtiru. Kif tista’ tiddeskrivi l-espressjoni fuq wiċċ

tfal li daqu l-pineapple għall-ewwel darba f’ħajjithom?

Il-villaġġ ta’ Azulco jagħti stampa ċara tas-sitwazzjoni. L-aċċess għalih huwa minn sqaq dejjaq kollu blat. Ma tinżilx b’rota, aħseb u ara b’karozza! Mal-400 familja jgħixu fi djar magħmulin minn pjanċi, qasab, plastik, kartun u ħaxix niexef. Ċaflis ta’ tajn kull fejn tara; ħanżir ħiereġ minn kamra, u tiġieġa dieħla f’oħra! Dawn in-nies ma għamlu xejn li ħaqqhom ikunu bla kura medika, dawl, ilma, ikel u opportunità ta’ xogħol u edukazzjoni.

F’dawn il-pajjiżi hemm rata għolja ta’ kriminalità tant li anki trakk li jġorr il-cola jkollu bżonn l-iskorta tas-suldati. Apparti minn hekk il-Gwatemela għadha tbati l-konsegwenzi tal-gwerra ċivili li ntemmet 16-il sena ilu, kif ukoll diżastri naturali bħal uragani, għarar, terremoti u żbroffi ta’ vulkani.

Nistgħu ngħinuhom billi noffru lit-tfal ta’ San Manuel Chaparron opportunità ta’ edukazzjoni li hija ċ-ċavetta għal futur aħjar. Tista’ tagħmel donazzjoni fil-kont tal-HSBC bl-isem ta’ Fr Anton Grech – Guatemala Missions 071-017552-051. Niżżel il-kliem Proġett Salva Skola meta tagħmel id-depożitu. Għal aktar informazzjoni żur il-Face Book Salva Skola fil-Gwatemala.

VoloNtarjat

pierre toNNa

Sie˙bi Wi©i


Duq iΩ-Ωejt taΩ-Ωebbu© m

ag˙sur frisk!F

olklor • Ikel • MuΩika • Ûfin • K

ant Tradizzjonali

Is-Sibt 29 ta' Settembru filg˙axija

u l-g˙ada l-Óadd filg˙odu

OR

IÌIN

AT U

OR

GA

NIZZA

Tm

ill-K

UN

SILL LOK

ALI TA

Û-ÛEJTU

N

ZTN 2012

Imtella' bil-kollaborazzjoni ta'

ww

w.zejtunlocalcouncil.com

We can know a lot about a person’s priorities by looking at two things:

their cheque book and their calendar. If your children were to look at your calendar, what would it say?

Eat together regularly. Turn off the tv and do not allow your phone to pick up calls during mealtime. Families will get the most out of this time by actively listening, praising and encouraging each other. Eating together helps parents practice active listening and in turn instils trust and self-worth in children.

Help with schoolwork. Helping children with schoolwork shows interest in their education and increases the child’s interest in learning. Parents can help their children get organized and encourage them when they get stuck … but parents should never do their children’s homework!

Read together. Reading to children cultivates an interest for knowledge and stimulates language development. It also increases their attention spans and helps them become more curious. A regular reading time creates opportunities for talking and sharing.

Assign chores. This helps them learn

responsibility and a sense of self-worth. If chores are a shared family event they foster teamwork and create family-time opportunities in addition to reducing a parent’s workload.

Play games. Turn off your tv and computer at least once a week, and play

uliedNa

Creating and enjoying better family time

Qasqas u ag˙ti ’l uliedek teenagers

SafETy TIpS foR CHaT RoomSCaREfulPeople online may not be who they say they are.

HanG onTo youR pERSonal InfoRmaTIon Never give out your e-mail or home address, phone number or where you go to school.

aRRanGInG To mEET CoulD bE DanGERouS Never meet someone offline unless you are sure who they are, and then only in a public place, with a parent.

TEll youR fRIEnDSor an adult if you come across something that makes you feel uncomfortable.


games one-on-one or as a family. Play outside if the weather permits. Encourage children to create their own games.

Family outings. Go on family drives and picnics. Watch a sporting event. Go out to concerts, cinema and museums. Visit family or friends together. Involve them in planning some trips.

Share hobbies and projects. This encourages learning and skill development. Activities like cooking, collecting, crafts, fishing or biking open the door to greater involvement and family time. Hobbies are a great way to spend more time with teens and to create opportunities to listen and talk with them.

Encourage athletic and musical participation. Sports can promote positive physical, mental and emotional growth while building character and teaching teamwork. Likewise, music contributes to childhood development by improving intellectual abilities, cognitive skills, self-expression and reading.

Enjoy a “date night.” Plan a regular date night without the kids. Date nights give parents the time they need to cultivate their relationship. Fathers and mothers should also take their children on “dates” - a great way to give them the exclusive attention of parents to talk and have fun.

Make time for faith. Take time to pray and reflect with children everyday. Bedtime is a good time to reflect on the day and offer prayers of thanks and petition. Attending Mass encourages children to live virtuous and disciplined lives. But don’t just tell them to go; let them know you go too!

Qabel torqdu

drawwiet Fil-FaMilji

daNiela CaMilleri SaCCo

Drawwa sabiħa meta konna żgħar kienet li qabel norqdu l-ġenituri ‘jiġu jgħidulna

t-talba’. Fost il-wirt li se nħallu lil uliedna ejjew nieħdu ħsieb inħallulhom din id-drawwa - probabbli se tkun l-unika talba li se jgħidu ‘l quddiem fil-ġurnata kollha minħabba l-ġiri tal-ħajja tal-lum! It-talb qabel l-irqad jista’ jkun spontanju jew xi waħda jew aktar minn dawn: • Mulej, niżżik ħajr li żammejtni ħaj

matul dan il-jum.• Mulej, aħfirli dnubieti u ilqa’ dak kollu

li għamilt tajjeb illum.• Mulej, ħarisni matul dan il-lejl u żommni

fil-grazzja tiegħek.• Marija li dħalt fid-dinja mingħajr tebgħa,

aqlagħli l-grazzja li noħroġ minnha mingħajr ħtija.

• Ġesù, Ġużeppi, Marija, nagħtikom qalbi, ruħi u kulma fija.

• Il-barka ta’ Alla tinżel fuqna, iżżommna bogħod mid-dnub, u twassalna għall-ħajja ta’ dejjem.

Paradise Bay, Cirkewwa, MLH 9068, Malta(+356) 21 521166, [email protected]

www.paradise-bay.com

20% DISCOUNT*FOR THE FIRST THREE COUPLESBOOKED WITHIN THE NEXT 3 MONTHS*VALID FOR THE PERIOD 01.08.12 - 31.08.13

FlexStep™ -CompactVersatile and Innovative!

Liftup ApS Vandmanden 18b DK-9200 Aalborg SV Denmark +45 9686 3020 fax: +45 9686 3021 [email protected] www.liftup.dk

FlexStep Compact is the perfect solution in providing unlimited access between split levels for wheel chair users or walking impaired.The most space saving stair lift on the market in a design satisfying even the most demanding clients …

Equal Opportunities!The FlexStep Compact replaces the normal staircase with a lift and staircase joint in the same product. A click on a button changes the staircase into a lifting platform providing easy and safe access to the upper or to the lower level.

Design.Responding to the market’s demands with regards to usage of space, functionality and safety, the FlexStep Compact will fit elegantly into every building. The FlexStep Compact is delivered in steel combined with steps and handrails in materials to match surrounding interior and architecture. The FlexStep Compact is delivered for indoor as well as for outdoor applications.

See more at www.liftup.dk

Safety – at first!

The FlexStep Compact is equipped with all thinkable safety features: Roll-off protection, squeezing, fault operation, malfunction, etc. If one of these safety features is activated, the FlexStep Compact will immediately stop moving and an alarm will sound.

PATENTEDPATENTED









PATENTEDPATENTED









PATENTEDPATENTED

• Panoramic/HydraulicandTractionLifts

• CarLifts/GoodsLifts• DumbWaiters• PlatformLifts• ChairLifts• ElectricWheelchairs• StairClimbers• Scooters• PoolLifts• StepLifts

Versatile& innoVatiVe

FlexStepCompactistheperfectsolutioninprovidingunlimitedaccessbetweensplitlevelsforwheelchairusersorwalkingimpaired.Themostspacesavingstairliftonthemarketinadesignsatisfyingeventhemostdemandingclient.

14 St Michael Street, Rabat RBT2440Tel: 2145 5051 • Fax: 2145 0395Email: [email protected] www.apexlifts.com.mt Chair Lift Vertical Platform Lift Stair Climber

THEperfectSoLuTionForyou

Insara ta’ veruKont dejjem naħseb li meta tagħmel xi ħaga ħażina tħoss il-kuxjenza tniggeż u qabel tagħmel qrara sew ma tħossokx tajba. Imma issa l-ħajja għallmitni li l-affarijiet donnhom mhumiex eżatt hekk. Qed ninduna li teżisti kultura li tkun taf li se tagħmel ħażin imma … ma jimpurtax għax … m’hemmx il-qrar wara? Qisu l-ħażen jista’ jsir, basta wara mmorru nqerru! Din il-kultura għandna bżonn inneħħuha għax qed nirrendu l-ħajja mingħajr sagrifiċċji u dixxiplina. Irridu nrawmu fina rieda aktar soda li naħarbu dak li jdejjaq lill-Mulej. Aħna mhux biex nogħġbuh qed ngħixu? Mhux hekk inkunu nsara ta’ veru?

Miriam Lia, Kalkara

Angelus ‘ie˙or’Laqatni l-artiklu dwar l-Anġelus fil-ħarġa ta’ Mejju. Mod ieħor kif niftakar li kien jingħad l-Angelus fuq ir-Rediffusion kien: ”Verġni pura qabel it-twelid. Omma Alla itlob għalina”. Wara s-Sliema u l-Qaddisa mbagħad jingħad: ”Verġni pura fit-twelid” u fl-aħħar: “Verġni pura wara t-twelid”. Kienet tingħad ukoll talba nhar ta’ Ġimgħa fit-3pm li tfakkar il-mewt u l-passjoni ta’ Kristu. Tajjeb li dawn it-talbiet ma jinqatgħux.

Leli Sammut, ir-Rabat

Running for a causeI started running for charity in 2006. Since then, collecting funds for a good cause became part and parcel of running a half or full marathon. The entire training regime becomes more meaningful knowing that

someone will benefit from my running efforts. To date, I have collected money for the Cystic Fibrosis Charity Trust, Hospice Malta and refugees in Burma. Currently the Balzan parish is at the moment restoring an Emvin Cremona painting, so I decided to raise funds in the way I knew best … by running! I ran the Edinburgh Half Marathon and raised €3,000. I felt great satisfaction at the end of the 21 kilometres. Not only I had run another half marathon, but I had also collected money for a good cause and made those around me aware of how important it is for each one of us to play a part in keeping a parish family spirit alive. The way the parish community supported me was amazing too, not just financially but also through their kind words of encouragement. After all, that is what being part of a community is all about!

Angela Demarco, Óal Balzan

Favur il-˙ajjaInħobb insegwi l-istazzjon EWTN. Dan l-aħħar dehret intervista ma’ persuna attiva favur il-ħajja u kontra l-abort fl-Irlanda. Smajtha tgħid b’sodisfazzjon li fost it-tliet pajjiżi membri fl-UE fejn l-abort għadu illegali hemm Malta. L-abort huwa qtil għax ħadd ma għandu dritt itemm ħajjet ħaddieħor. Kull tarbija għandha dritt titwieled u tgħix, anki jekk bi problemi serji ta’ saħħa jew mhux ippjanata. Kull ħajja umana hija xbieha ta’ Alla l-Ħallieq. Jalla nibqgħu niddefendu l-ħajja tal-bniedem sa mill-bidu nett tagħha.

Ivan Scerri, il-Mosta

Mill-Qarrejja

Ittra Rebbie˙a


TENA LADY

TENA Lady pads are specifically designed for loss of drops or small leakages.

All TENA Lady pads are body-shaped for a comfortable fit and contain Odour Control™ to prevent the development of odours.

The TENA Lady Mini range are particularly well suited to those women who are used to using sanitary towels or panty-liners.

The TENA Lady Medium range pads also offer greater absorption for added confidence.

TENA Normal, Extra, Extra Plus and Mini Super are breathable, which means they give extra comfort and are kinder on the skin.

Droplets on the package indicate the level of incontinence to help users choose the right product.

TENA enables you to mantain your lifestyle

TENA pads are so small and discreet, you sometimes wonder how they can provide enough security. But they do! Time after time, under all circumstances.

Dry fast core™

For your FREE sample kindly email [email protected] (please include your postal address) or call 21441870 Monday to Friday between 8.30am and 5pm

www.tena.co.uk

TENA IS AVAILABLE FROM ALL PHARMACIES AND SUPERMARKETS

Jiena l-glandola l-minsija: it-Tajmus. Ninsab taħt l-għadma ta’ sidrek. Kuluri

roża jagħti fil-griż, u ġismi jikkonsisti f’żewġ partijiet: il-parti ta’ ġewwa (medulla) imdawra mill-parti ta’ barra (cortex), u mbagħad miksija b’kapsola. L-akbar li nkun jien huwa meta int tkun għadek tarbija (15-il gramma; 5 ċentimetri twila u 4 ċentimetri wiesgħa). Imma aktar ma tiżviluppa inti, aktar ninxef jien. Meta int tilħaq l-età ta’ adult, jien insir biss ċappa xaħam.

Xogħli huwa li niżviluppa l-‘limfoċiti’ biex jiġġieldu l-infezzjonijiet u t-tumuri. Kull limfoċita li noħloq tattakka ‘antigen’ differenti. Meta ma naħdimx biżżejjed, int jistgħu jaqbduk aktar infezzjonijiet, mard aktar fit-tul, allerġiji, glandoli

SaÓÓitNa

Forsi ma tibqg˙ux tinsewni!

Il-fatt li tbiddel ismek ma jfissirx li mhux se tibqa’ ġġorr il-piż ta’ relazzjoni li marret ħażin. Għalhekk jekk baqa’ xi ħaġa x’tista’ tagħmel biex tirranġa r-relazzjoni ma’ missierek, forsi aħjar tagħmel dik l-ewwel. Madankollu, ġeneralment wieħed ma jistax jibdel ismu u kunjomu sakemm ma jurix li dejjem kien magħruf b’dak l-isem u/jew kunjom ġdid. Il-bdil tal-kunjom huwa aktar diffiċli minn bdil fl-isem għax il-kunjom hu dak tal-missier kif jidher fiċ-ċertifikat tat-twelid. Dwar l-isem jiddependi wkoll x’bidla se tiġi suġġerita. Altru l-bidla minn Joe għal Joseph; altru minn Joe għal Mike. Tkun trid tmur il-Qorti biex tottjeni bidla għax il-konsegwenzi ta’ bidla bħal din huma akbar milli taħseb.

minfuħin, dipressjoni u tegħreq ħafna. Sfortunatament ikollok ukoll aktar ċans li jaqbdek kanċer.

Konsegwenza serja jekk nimrad jien hi l-Myasthenia Gravis. Sintomi komuni ta’ din il-marda jinkludu għejja fil-muskoli, telqa, qtugħ ta’ nifs, diffikultà biex tibla’ l-ikel, diffikultà biex itteptep għajnejk, u sintomi oħra fil-muskoli tal-wiċċ u l-għajnejn.

Għalkemm għal ħafna snin kont inħoss li kulħadd insieni, dan l-aħħar ix-xjenzati qed jaraw kif jerġgħu jagħtuni l-ħajja biex nagħti daqqa t’id lis-sistema immunitarja tagħkom u fil-ġlieda kontra l-AIDS. Jekk isibu li dan possibbli ... żgur li ma nibqax minsija!

dr peter FerrY, SpeÇjaliSta Fil-MediÇiNa u l-aNzjaNi

l-aVuKat dr raYMoNd zaMMit ll.d.

Dejjem kelli relazzjoni ˙aƒina ma’ missieri. Issa li kbirt, nista’ nibdel ismi u kunjomi biex naqta’ kull rabta mieghu?

Nista’ nibdel ismi?

Ibg˙at id-diffikultajiet legali tieg˙ek: Flimkien, L-Avukat, Kurja, Floriana. Din it-twe©iba m’g˙andhiex tittie˙ed minflok parir legali. Jekk g˙andek problema legali, fittex g˙ajnuna professjonali.


MELFAR

Għandi ħafna u m’għandi xejn! Għandi dar, ingawdiha iva, Imma l-bqija għal ta’ warajja! Għandi karozza, nużaha iva, Imma diġà għamlitu żmienha! Għandi flus Biex nixtri l-bżonnijiet, U nħallas il-kontijiet. Mill-bqija, u jekk jirnexxieli nfaddal xi ħaġa, Jibqgħu hemm għal li jista’ jinqala’. U jekk ma jinqala’ xejn Imur kollox … għal ta’ warajja! Allura x’għandi tiegħi ? S’issa, Għandi n-nifs Li bil-ħila tiegħu qed ngħix. Għandi l-moħħ Li bih nasal biex nifhem. Għandi d-dawl t’għajnejja Li bih nista’ nara s-sbuħija ta’ madwari. Għandi l-qalb li s’issa għadha tħabbat, U tiflaħ tferra’ l-imħabba f’idejn battala. Għandi esperjenzi Li nista’ naqsam miegħek. Għandi s-swaba’ f’idi Li bihom qed nittajpja dan il-ħsieb. U meta dawn ukoll jispiċċaw Tibqa’ biss il-kitba … għal ta’ warajja! Allura x’għandi tiegħi fiż-żgur? Għandi ħini f’idi, Għalhekk nipprova nużah sew. Fuq kollox, Ċerta li għandi ruħ Għalhekk kemm jista’ jkun Nipprova li ngħix sew.

Għax dak li jiena nemmen fiH Irrid inkompli ngawdiH. Lilu għandi fiż-żgur. Ma jinsini qatt, Ma jwarrabni qatt, Ma jitmermer qatt, U ma jispiċċa qatt! Anzi, aktar ma nsir midħla tiegħu, Aktar nara jitkattar il-kobor tiegħu. Allura ngħożżu u nżommu kuljum viċin qalbi Għax Hu biss se jibqa’ tiegħi għal dejjem. Mill-bqija se jibqa’ kollox … għal ta’ warajja!

Silvana Cardona

poeÛiji

MiÌbura MiNN CHarleS MaGro

X’g˙andi tieg˙i?

Nixtieq, Mulej, li int tkun dejjem miegħi,Qatt daqs illum inħoss il-ħtieġa tiegħek,Il-qawwa ta’ bla tarf li tnissel tiegħiMogħni mis-Sema, jekk imgħannaq miegħek;

Ilbieraħ għeb mal-fewġa taż-żgħożijaBħal berqa ġera, wild iż-żmien għaddieni,U għada għalija jista’ jkun l-għaxijaU nkun, f’inżul ix-xemx, f’id il-Ġejjieni;

Għalhekk bil-ħerqa jien nitolbok, hieni,Tmexxini int fid-dawl tar-rieda tiegħek,Fit-triq tas-sewwa lejn il-Belt EwlieniB’indiema għal kull nuqqas, imħabbeb miegħek;

Idi f’idejk, kif tlabtek minn twelidi,U żomm imkebbes fija x-xrar tal-fidi.

J. Zammit Tabona

Ti©i saltnatek


loGÓob

paÌNa Mtella’ MiNN Claudia CiNi

Tisliba

Sudoku

mimdudin1. Qarras id-dras (6)4. Modern, reċenti (4)6. L-għasfur nazzjonali Malti (6)7. Kejl tal-piż (4) 8. Residenza (6)10. Mħadda żgħira (6)12. Ġiebja, fossa (3) 14. Vażett, flixkun (3)15. Lsien ta’ nazzjon (6)18. Mija għal għaxar darbiet (3)20. Bih isiru kuruni ta’ ġieh (4)21. Annimali tal-baħar bi tmien saqajn (6)22. Ħut fil-landa u biż-żejt (4)23. Mirqum, lixx (6)

Weqfin1. Daħħal wara xulxin (4)2. Xita ħafifa (5)3. Tnax kienu jagħmlu xelin (5)4. Injoranti, ma jifhmux (4)5. Flus tal-Lvant Nofsani u l-Affrika ta’ Fuq (5) 9. Bla firma (4)10. Serbut nies wara xulxin (3)11. Maktur kbir għal fuq l-ispallejn (4)13. Ħaffef, la ddumx (3)14. Kappillan (5)16. Aktar fqir (5)17. Bihom jieħdu nifs il-ħut (5)18. Il-ġnien ta’ Adam u Eva (4)19. Pajjiż, nazzjon (4)

Soluzzjoni ta’ awwissu: mimdudin: 1. MANSAB, 4. KRUÇ, 6. PIRJOL, 7. RWOL, 8. APP, 10. FONQLA, 12. ELL, 14. BLA, 15. LOKAWT, 18. QAM, 20. ÓMAR, 21. BOKKLA, 22. RTIR, 23. AWISSU.. Weqfin: 1. MOPP, 2. SPJUN, 3. BALAL, 4. KORP, 5. ÇELEL, 9. PALK, 10. FUL, 11. QALA, 13. LOT, 14. BAÓAR, 16. OMBRA, 17. ANKRI, 18. QRAR, 19. VAVU. Rebbie˙: M Grech, Óamrun

Irba˙ voucher ta’ €25 ming˙and V&F Portelli and Sons Ltd, Mrie˙el billi twie©eb tajjeb sal-15 tax-xahar. Ikteb ismek, in-numru tat-telefon

u l-indirizz. Ibg˙atha hekk: Flimkien, Tisliba, Kurja, Floriana.

Imla l-vojt kollu b’mod li l-kolonni, il-linji u kull kaxxa ta’ disg˙a jimtlew bin-numri 1 sa 9

Soluzzjoni ta’ awwissu

2 7 9 4

8 4 7 6

9

7 6 5 8

3 1 8 9 2 4

4 3 2 9

2

1 5 3 2

4 8 3 7

Ibg˙at it-twe©iba sal-15 tax-xahar hekk: Flimkien, Sudoku, Kurja, Floriana.

Premju: 2 kotba offruti minn Merlin Publishers Ltd.

8 7 5 2 9 1 4 3 6

6 9 3 5 7 4 8 1 2

4 1 2 8 6 3 7 9 5

2 4 7 3 1 9 6 5 8

1 6 9 7 5 8 2 4 3

3 5 8 6 4 2 9 7 1

5 3 6 4 2 7 1 8 9

9 8 4 1 3 6 5 2 7

7 2 1 9 8 5 3 6 4

Rebbie˙a: G Vella, Ûabbar

1 2 3 4 5

6 7

8 9

10 11 12 13

14 15 16 17

18 19

20 21

22 23


FIMBank p.l.c. is a licensed credit institution in Malta, regulated by the MFSA and listed on the Malta Stock Exchange. This euro based product falls within the Depositor Compensation Scheme established under the Depositor Compensation Scheme Regulations, 2003. Withdrawals are on demand and effected via SEPA credit transfers. Terms and conditions are applicable and available upon request.

WHENEVER you want!

Don’t miss outEarn 2.5% p.a.& withdraw your savings

www.easisave.com

For more details call 2132 2102

Powered by FIMBank

paÌNa GÓat-tFal

Claudia CiNi

L-ekuDakinhar li n-nanna Minka kienet

żvujtat is-salott, għaliex in-nannu Karm kien bi ħsiebu jagħtih passata żebgħa, Maruska u Ġanluka kienu r-razzett tan-nanniet. Kienu għadhom kemm iġġieldu u Ġanluka kien qed jiġri wara oħtu, meta sabu ruħhom fis-salott vojt. Bdew jgħajtu u jgħajru lil xulxin, u kull kelma li qalu bdiet tiġi ripetuta b’ton differenti donnu xi ħadd moħbi kien qed jgħajjarhom lura! It-tfal inħasdu u tbikkmu, u ġrew għal ħdejn nannithom. Din malajr fehmet x’kien ġara

Log˙ob bi premju

Fittex il-kelmaSib dawn il-kliem fil-kaxex ta’ hawnhekk f’direzzjoni orizzontali, vertikali jew djagonali. Imxi mix-xellug g˙al-lemin u minn fuq g˙al isfel. Bl-ittri li jifdal, g˙aqqad il-kelma rebbie˙a. L-ewwel twe©iba tajba tirba˙ voucher ta’ €10 li jissarraf g˙and Once Upon A Time (Vjal ir-Ri˙an, San Ìwann). Ibg˙atha hekk: Flimkien, FITTEX IL-KELMA, Kulle©© tal-Kappillani, Kurja, Floriana. Ikteb ismek, l-indirizz u l-età.

BANJU, BEJT, BITÓA, DAR, DOÇÇA, ÌNIEN, GALLARIJA, GARAXX,

INDANA, INTRATA, KAMRA, KANTINA, KÇINA, KURIDUR,

RAZZETT, SALOTT, SALA, TARAÌ.

Soluzzjoni ta’ awwissu: WEjfERRebbie˙: J Zarb, Naxxar

I N T R A T A

V K A M R A N

K A Ç Ì J R I

B A N J U N I I A T

X S B L I R A N Ì N

X A A E A B I D A A

A L N L J Ç I D N K

R A L L O T Ç T U I

A A D A R T A O Ó R

G R A Z Z E T T D A

u ħadet l-okkażjoni biex terġa’ tagħmilhom paċi. Flimkien magħhom marret fis-salott u b’leħen għoli bdiet tgħid kliem sabiħ dwar in-neputijiet. Mill-ġdid instema’ l-leħen jirrepeti warajha. Bil-paċenzja kollha spjegatilhom li dak ma kien xejn ħlief l-eku tagħhom stess li jinħoloq meta jkun hemm xi kamra vojta. It-tfal tbissmu u bdew huma wkoll jitkellmu jgħajtu u jiċċajtaw bejniethom u flimkien mal-ħabib ġdid tagħhom l-eku. Malajr insew li ftit qabel kienu miġġildin!


Sinjur Alla – Inti hawn u jiena fik, bħal ħuta fl-ilma safi. Fik ngħix,

fik niċċaqlaq, fik nistrieħ, u mill-ħarsa tiegħek b’ebda mod ma nista’ ninħeba.

Sinjur Alla – Kemm ħabbejtna meta ħlaqtna fuq ix-xbieha tiegħek u kemm unurajtna! U xi skola tajtna biex nagħrfuk!

Sinjur Alla – Inti ħlaqtna għalik; kwiet u paċi ma nsibux ħlief fik.

Sinjur Alla – Inti Alla qawwi li tissaporti l-azzjonijiet ħżiena li nagħmlulek aħna bnedmin!

Sinjur Alla – Meta naħseb fuq il-Ġustizzja tiegħek, nitriegħed; iżda meta naħseb fuq il-Ħniena tiegħek, nithenna.

l-aÓÓar paÌNa

B˙al ˙uta fl-ilma safi

Siltiet mid-Domine Deus (Sinjur Alla) miktuba minn San Ġorġ Preca

Sinjur Alla – Tiegħek hija l-art u kull ma fiha; f’idejk il-ħajja u l-mewt, int Sid ta’ kulħadd u ta’ kollox.

Sinjur Alla – F’kollox u għal kollox għandi bżonnok u mingħajrek xejn ma niswa, xejn ma niflaħ, u xejn ma nista’. Int il-ħajja ta’ ruħna u ta’ ġisimna.

Sinjur Alla – Jiena ibnek u inti Missieri. B’dan il-ħsieb jiena ntaffi l-biża’ tal-qalb tiegħi, għax f’kollox nilmaħ is-serjetà tal-Manifiċenza tremendissima tiegħek.

Sinjur Alla – Kemm jiena obbligat lejk! Nixtieq nirringrazzjak kif jistħoqqlok.

Sinjur Alla – Nitolbok tberikni, li tindukrani u li ssalvani.

Grazzi Sinjur Alla u aħfirli Sinjur Alla.

WeeKeNd GÓall-MIÛÛeWÌIN F’GÓaWdexOrganizzat miċ-Ċentru Injazjan tal-IspiritwalitàOkkażjoni għall-koppji miżżewġin biex iġeddu u jiċċelebraw il-wegħdiet taż-żwieġ tagħhom. Il-koppji jkollhom ħin ta’ riflessjoni u talb flimkien kif ukoll ħin ta’ sharing fi grupp magħmul minn 8 koppji.

Data: Mill-Ġimgħa 26 ta’ Ottubru fis-6pm, sal-Ħadd 28, wara l-pranzuPost: Dar Manresa, Victoria, GħawdexĊempel Manresa: 21556635

Ibqa’ flimkien mag˙na fuq Facebook. Ing˙aqad mag˙na int ukoll fil-pa©na “Magazine Flimkien” u ag˙ti l-kummenti tieg˙ek.

Flimkien fuq Facebook


Documents

Kif tkejjel ˙ajtek? 3 • Tg˙id naqilg˙u midalja? 5 • Grupp ˙bieb veri 6 ...ms.maltadiocese.org/WEBSITE/2012/FLIMKIEN/Flimkien... · 2012. 9. 4. · (CSC) jixtiequ jsiru jafuk!