KOMERCIJALNA BANKA A.D. BANJA LUKA Finansijski izvještaji ... · 9 Finansijski instrumenti koji je primijenjen od 1. januara 2018. godine. Ovo je ključno revizijsko pitanje jer

"KOMERCIJALNA BANKA" A.D. BANJA LUKA

Finansijski izvještaji za godinu koja je

završila 31. decembra 2018. pripremljeni u

skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog

izvještavanja i Izvještaj nezavisnog revizora

''KOMERCIJALNA BANKA'' A.D. BANJA LUKA

SADRŽAJ

Strana

Odgovornost Uprave i Nadzornog odbora Banke za pripremu i odobravanjegodišnjih finansijskih izvještaja

Izvještaj nezavisnog revizora

Finansijski izvještaji:

Bilans uspjeha 1

Bilans stanja 2

Izvještaj o promjenama u kapitalu 3

Bilans tokova gotovine 4

Napomene uz finansijske izvještaje 5-103

Edin.Tvrtkovic

Stamp

A member firm of Ernst & Young Global Limited

1

IZVJEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA Akcionarima Komercijalne Banke a.d. Banja Luka Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Mišljenje Obavili smo reviziju godišnjih finansijskih izvještaja Komercijalne Banke a.d. Banja Luka (Banka), koji obuhvataju izvještaj o finansijskom položaju na dan 31. decembra 2018. godine, izvještaj o sveobuhvatnoj dobiti, izvještaj o promjenama kapitala i izvještaj o novčanim tokovima za tada završenu godinu, te napomene uz finansijske izvještaje, uključujući i pregled značajnih računovodstvenih politika. Prema našem mišljenju, priloženi finansijski izvještaji istinito i fer prikazuju finansijski položaj Banke na dan 31. decembar 2018. godine, njenu finansijsku uspješnost i novčane tokove za tada završenu godinu u skladu s Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja (MSFI). Osnova za mišljenje Obavili smo našu reviziju u skladu sa Međunarodnim revizijskim standardima (MRevS-ima). Naše odgovornosti prema tim standardima su detaljnije opisane u našem izvještaju nezavisnog revizora u dijelu o revizorovim odgovornostima za reviziju finansijskih izvještaja. Nezavisni smo od Banke u skladu s Kodeksom etike za profesionalne računovođe (IESBA Kodeks) i ispunili smo naše ostale etičke odgovornosti u skladu sa ovim zahtjevima i IESBA Kodeksom. Vjerujemo da su revizijski dokazi koje smo dobili dovoljni i primjereni da osiguraju osnovu za naše mišljenje. Ključna revizijska pitanja Ključna revizijska pitanja su ona pitanja koja su bila, po našoj profesionalnoj procjeni, od najveće važnosti za našu reviziju finansijskih izvještaja tekućeg perioda. Tim pitanjima smo se bavili u kontekstu naše revizije finansijskih izvještaja kao cjeline i pri formiranju našeg mišljenja o njima, i mi ne dajemo zasebno mišljenje o tim pitanjima. Za svako pitanje u nastavku, opis o tome kako se naša revizija bavila tim pitanjima pripremljen je u tom kontekstu. Ispunili smo obaveze opisane u Odgovornosti revizora za reviziju finansijskih izvještaja, uključujući i povezana pitanja. U skladu s tim, naša revizija uključuje obavljanje postupaka dizajniranih da odgovore na našu procjenu rizika pogrešnog prikaza finansijskih izvještaja. Rezultati naših revizijskih postupaka, uključujući postupke koji se obavljaju za rješavanje pitanja u nastavku, daju osnovu za izražavanje našeg mišljenja o priloženim finansijskim izvještajima.

Ernst & Young d.o.o. Sarajevo Fra Anđela Zvizdovića 1 71000 Sarajevo Bosna i Hercegovina

Tel: +387 33 296 301 Fax: +387 33 296 309 www.ey.com


2

Adekvatnost ispravke vrijednosti za kreditne gubitke Knjigovodstvena vrijednost datih kredita iznosi KM 261 miliona (ili 57% ukupne imovine) na dan 31. decembar 2018. godine. Kao što je opisano u Napomeni 3.7.7 Ključne računovodstvene procjene Identifikacije i vrednovanje obezvređenja, ispravka vrijednosti za kreditne gubitke se određuju na osnovu primjene MSFI 9 Finansijski instrumenti koji je primijenjen od 1. januara 2018. godine. Ovo je ključno revizijsko pitanje jer je značajna procjena uključena u određivanje ispravke vrijednosti za kreditne gubitke. Ključna područja procjene uključuju tumačenje zahtjeva da se odredi umanjenje vrijednosti po osnovu primjene MSFI 9, koje je uključeno u model očekivanog kreditnog gubitka Banke, identifikaciju izloženosti sa značajnim pogoršanjem u kreditnom kvalitetu, pretpostavke korištene u modelu očekivanih kreditnih gubitaka kao što su finansijski položaj klijenta i očekivani budući novčani tokovi i projektovani makroekonomski faktori (na primer: stopa nezaposlenosti, rast bruto domaćeg proizvoda, cene nekretnina) kao što je objelodanjeno u Napomeni 34.1 Upravljanje rizicima – Kreditni rizik, i procjene i pretpostavke korištene u mogućim scenarijima za individualno ocijenjene kredite za umanjenje vrijednosti. Mogući scenariji su bazirani na diskontovanim novčanim tokovima za individualno ocijenjene kredite i uključuju procjenu i kompleksna područja kao što su, indikatori umanjenja vrijednosti, vjerovatnoću relevantnih scenarija za procjene novčanih tokova i same procjene novčanih tokova, uključujući realizaciju kolaterala. Za više informacija, pogledati Napomenu 3.7.7 Ključne računovodstvene procjene Identifikacije i vrednovanje obezvređenja i Napomenu 34.1 Upravljanje rizicima – Kreditni rizik priloženih finansijskih izvještaja.

Razumjeli smo i ocijenili procese i kontrole za ispravku vrijednosti po osnovu kolektivnog umanjenja vrijednosti unutar kreditnog portfolija, kao i proces procjene umanjenja vrijednosti za individualno ocijenjene kredite.

Uključili smo stručnjake iz oblasti modeliranja kreditnog rizika i stručnjake iz oblasti informacionih sistema u područjima koja su zahtijevala njihovu stručnost (npr. pouzdanost podataka i model očekivanog kreditnog gubitka).

Ocijenili smo tehnike modeliranja i metodologiju u odnosu na zahtjeve MSFI 9 Finansijski instrumenti. Dodatno, ocijenili smo prikladnost značajnih pretpostavki korištenih u modelu za izračun rezervisanja za kreditne gubitke.

Provjerili smo uzorak izloženosti i sproveli procedure kako bismo ocijenili pravovremenu identifikaciju izloženosti koje imaju značajno pogoršanje u kreditnom kvalitetu i klasifikaciju instrumenata u Faze kreditnog kvaliteta u skladu sa MSFI 9. Naše procedure uključuju reprocenu boniteta klijenata, provjeru ulaznih parametara kao što su vjerovatnoća kašnjenja, dani kašnjenja, lista posmatranja ili reprogrami.

Takođe smo provjerili izračun menadžmenta za umanjenje vrijednosti na uzorku kredita koji su obezvrijeđeni na kolektivnoj osnovi.

Vezano za individualno obezvređene kredite, ocijenili smo kriterijume za određivanje da li je događaj obezvređenja nastao i da li je postojao uslov da se izračuna iznos umanjenja vrijednosti na individualnoj osnovi. Na uzorku individualno obezvređenih kredita, razumjeli smo posljednje promjene kod dužnika i osnovu za određivanje ispravke vrijednosti za kreditne gubitke i razmotrili da li su ključne procjene bile adekvatne uzimajući u obzir okolnosti dužnika. Takođe smo provjerili izračun menadžmenta za umanjenje vrijednosti. Dodatno, testirali smo ključne ulazne parametre za izračun umanjenja vrijednosti uključujući očekivane buduće novčane tokove i njihovo vrijeme i procjenu uzetog kolaterala, i diskutovali sa menadžmentom da li su procjene ažurirane, u skladu sa strategijom koja se prati a u vezi sa određenim dužnikom i u skladu sa regulatornim smjernicama.

Ocijenili smo adekvatnost objava uključenih u Napomeni 3.7.7 Ključne računovodstvene procjene Identifikacije i vrednovanje obezvređenja i Napomeni 34.1 Upravljanje rizicima – Kreditni rizik priloženih finansijskih izvještaja.


3

Odgovornosti Uprave i Odbora za reviziju za finansijske izvještaje

Uprava je odgovorna za sastavljanje finansijskih izvještaja koji daju istinit i fer prikaz u skladu s Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja i za one interne kontrole za koje uprava odredi da su potrebne za omogućavanje sastavljanja finansijskih izvještaja koji su bez značajnog pogrešnog prikaza uslijed prevare ili pogreške.

Prilikom sastavljanja finansijskih izvještaja, Uprava je odgovorna za procjenjivanje sposobnosti Banke da nastavi s vremenski neograničenim poslovanjem, objavljivanjem, ako je primjenjivo, pitanja povezanih vremenski neograničenim poslovanjem i korištenjem računovodstvene osnove utemeljene na vremenskoj neograničenosti poslovanja osim ako uprava ili namjerava likvidirati Banku ili prekinuti poslovanje ili nema realne alternative nego da to učini.

Odbor za reviziju je odgovoran za nadziranje procesa finansijskog izvještavanja kojeg je ustanovila Banka.

Odgovornosti revizora za reviziju finansijskih izvještaja

Naši ciljevi su steći razumno uvjerenje o tome da li su finansijski izvještaji kao cjelina bez značajnog pogrešnog prikaza uslijed prevare ili pogreške i izdati izvještaj nezavisnog revizora koji uključuje naše mišljenje. Razumno uvjerenje je visok nivo uvjerenja, ali nije garancija da će revizija obavljena u skladu s MRevS-ima uvijek otkriti značajno pogrešno prikazivanje kada ono postoji.

Pogrešni prikazi mogu nastati uslijed prevare ili pogreške i smatraju se značajni ako se razumno može očekivati da, pojedinačno ili skupa, utiču na ekonomske odluke korisnika donijete na osnovi tih finansijskih izvještaja.

Kao sastavni dio revizije u skladu s MRevS-ima, stvaramo profesionalne procjene i održavamo profesionalni skepticizam tokom revizije. Mi takođe:

• Prepoznajemo i procjenjujemo rizike značajnog pogrešnog prikaza finansijskih izvještaja, zbog prevare ili pogreške, oblikujemo i obavljamo revizijske postupke kao reakciju na te rizike i pribavljamo revizijske dokaze koji su dosljedni i primjereni da osiguraju osnovu za naše mišljenje. Rizik neotkrivanja značajnog pogrešnog prikaza nastalog uslijed prevare je veći od rizika nastalog uslijed pogreške, jer prevara može uključiti tajne sporazume, krivotvorenje, namjerno ispuštanje, pogrešno prikazivanje ili zaobilaženje internih kontrola.

• Stičemo razumijevanje internih kontrola relevantnih za reviziju kako bismo oblikovali revizijske postupke koji su primjereni u datim okolnostima, ali ne i za svrhu izražavanja mišljenja o učinkovitosti internih kontrola Banke.

• Ocjenjujemo primjerenost korištenih računovodstvenih politika i razumnost računovodstvenih procjena i povezanih objava koje je napravila uprava.

• Zaključujemo o primjerenosti korištene računovodstvene osnove utemeljene na vremenskoj neograničenosti poslovanja koju koristi uprava i, temeljeno na pribavljenim revizijskim dokazima, zaključujemo o tome postoji li značajna neizvjesnost u vezi s događajima ili okolnostima koji mogu stvarati značajnu sumnju u sposobnost Banke da nastavi s vremenski neograničenim poslovanjem. Ako zaključimo da postoji značajna neizvjesnost, od nas se zahtijeva da skrenemo pažnju u našem izvještaju nezavisnog revizora na povezane objave u finansijskim izvještajima ili ako takve objave nisu odgovarajuće, da modificiramo naše mišljenje. Naši zaključci se temelje na revizijskim dokazima pribavljenim sve do datuma našeg izvještaja nezavisnog revizora. Međutim, budući događaji ili uvjeti mogu uzrokovati da Društvo ne bude u mogućnosti nastaviti s vremenski neograničenim poslovanjem.

• Ocjenjujemo cjelokupnu prezentaciju, strukturu i sadržaj finansijskih izvještaja, uključujući i objave, kao i odražavaju li finansijski izvještaji transakcije i događaje na kojima su zasnovani na način kojim se postiže fer prezentacija.

• Prikupljamo dovoljno odgovarajućih revizorskih dokaza u vezi sa finansijskim informacijama Banke da bismo izrazili mišljenje o finansijskim izvještajima. Mi ostajemo isključivo odgovorni za naše revizorsko mišljenje.


4

Odgovornosti revizora za reviziju finansijskih izvještaja (nastavak) Mi komuniciramo s Odborom za reviziju u vezi s, između ostalih pitanja, planiranim djelokrugom i vremenskim rasporedom revizije i važnim revizijskim nalazima, uključujući i u vezi sa značajnim nedostacima u internim kontrolama koji su otkriveni tokom naše revizije. Mi takođe dajemo izjavu Odboru za reviziju da smo postupili u skladu s relevantnim etičkim zahtjevima u vezi s nezavisnošću i da ćemo komunicirati s njima o svim odnosima i drugim pitanjima za koja se može razumno smatrati da utiču na našu nezavisnost, kao i gdje je primjenjivo, o povezanim zaštitama. Između pitanja o kojima se komunicira s Odborom za reviziju, mi određujemo ona pitanja koja su od najveće važnosti u reviziji finansijskih izvještaja tekućeg perioda i stoga su ključna revizijska pitanja. Mi opisujemo ta pitanja u našem izvještaju nezavisnog revizora, osim ako zakon ili regulativa sprječava javno objavljivanje pitanja ili kada odlučimo, u iznimno rijetkim okolnostima, da pitanje ne treba objaviti u našem izvještaju nezavisnog revizora jer se razumno može očekivati da bi negativne posljedice objave nadmašile dobrobiti javnog interesa od takve objave.

15. mart 2019. godine

____________________________________ _____________________________________ Zvonimir Madunić, Direktor Ivana Lazarević Soldat, Ovlašćeni revizor Ernst & Young d.o.o. Sarajevo Fra Anđela Zvizdovića 1 71000 Sarajevo Bosna i Hercegovina

PY195RA

Stamp

"KOMERCIJALNA BANKA" A.D. BANJA LUKANAPOMENE UZ FINANSIJSKE IZVJEŠTAJEZa godinu koja se završava 31. decembra 2018. godine

5

1. OSNIVANJE I POSLOVANJE BANKE

Komercijalna banka a.d. Banja Luka upisana je u sudski registar Rješenjem Osnovnog suda u Banjoj Lucibroj 071-0-REG-06-001693.

U postupku registracije Banke za vršenje osnovnih djelatnosti ispunjeni su svi uslovi koji su zahtjevani odstrane regulatornih organa. Agencija za bankarstvo Republike Srpske ("ABRS") je Rješenjem broj 03-870-4/2006 od 28. avgusta 2006. godine izdala dozvolu za rad, a Rješenjem broj 03-983-1/2006 od 25.septembra 2006. godine je izdata dozvola za međubankarske platne transakcije. Banka je registrovana uBiH za obavljanje platnog prometa i kreditnih i depozitnih poslova u zemlji i inostranstvu i u skladu sapropisima Republike Srpske, dužna je da posluje na principima likvidnosti, solventnosti i rentabilnosti.

Na dan 31. decembra 2018. godine, Banku čine Centrala u Banjaluci u ulici Jevrejska br. 69, kao i 9 filijalai 9 agencija na teritoriji Bosne i Hercegovine.

Na dan 31. decembra 2018. godine Banka je imala 159 zaposlenih radnika (31. decembra 2017. godine157 zaposlenih radnika).

Poreski identifikacioni broj Banke je 4402503100008. Većinski akcionar Banke je Komercijalna banka a.d.Beograd koja ima učešće od 99,998%, a ujedno je i krajnji vlasnik.

Upravu Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 25.10.2016. do 15.09.2017. godine činili susljedeći članovi:

· Dr Boško Mekinjić predsjednik Uprave Banke, Dragan Vučić, član Uprave;

Upravu Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 15.09.2017. te na dan 31.12.2018. godine činilisu sljedeći članovi:

· Dr Boško Mekinjić predsjednik Uprave Banke, Dragan Vučić, član Uprave, .Dragana VujičićStefanović član Uprave

Nadzorni odbor Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 19.06.2017. god. do 31.01.2018. godinesu činili sljedeći članovi:

· Dr Alexander Picker, predsjednik; Savo Petrović, član; Una Sikimić, član; Veselin Kotur; nezavisničlan, Dejan Mikerević, nezavisni član.

Nadzorni odbor Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 31.01.2018. godine do 19.06.2018.godine čine sljedeći članovi:

· Una Sikimić, predsjednik; dr Alexander Picker član; Savo Petrović, član; Veselin Kotur, nezavisničlan; Dejan Mikerević, nezavisni član.

Nadzorni odbor Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 20.06.2018. godine te na dan usvajanjaovih izvještaja čine sljedeći članovi:

· dr Vladimir Medan, predsjednik; dr Miroslav Perić, član; dr Una Sikimić , član; Veselin Kotur,nezavisni član; prof dr Dejan Mikerević, nezavisni član.

Odbor za reviziju Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 27.03.2017.god. do 26.06.2018. godinečine sljedeći članovi:

· Dragana Romandić, predsjednik; Gordana Zorić, član; Igor Krsmanović, član;

Odbor za reviziju Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 27.06.2018.god. te na dan usvajanjaovih izvještaja čine sljedeći članovi:

· Dragana Romandić, predsjednik; Igor Krsmanović, član; prof dr Dragana Bašić, član


6

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE I PREZENTACIJU FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA

2.1. Izjava o usaglašenosti i sastavljanje finansijskih izvještaja

Ovi finansijski izvještaji pripremljeni su u skladu s Međunarodnim standardima finansijskogizvještavanja (“MSFI“), koji su objavljeni od strane Odbora za međunarodne računovodstvene standarde.

Propisi o računovodstvu koji se primjenjuje u Republici Srpskoj (RS) zasnovani su na odredbama Zakonao računovodstvu i reviziji ("Zakon") (Službeni glasnik 94/15). Društva pripremaju i prezentiraju svojefinansijske izvještaje u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima ("MRS"), njihovimizmjenama i tumačenjima (interpretacije standarda), Međunarodnim standardima finansijskogizveštavanja ("MSFI") i njihovim izmjenama i tumačenjima ("Interpretacije Međunarodnog finansijskogizvještavanja") izdat od strane IASB-a, ali prevedeno i objavljeno od strane Saveza računovođa i revizoraRepublike Srpske (po ovlašćenju Računovodstvene komisije Bosne i Hercegovine broj 2-11 / 06).MRS, MSFI i tumačenja izdatih od strane Odbora za međunarodne računovodstvene standarde i Odboraza tumačenja međunarodnog finansijskog izvještavanja od 1. januara 2009. prevedene su i objavljene odstrane Saveza računovođa i revizora Republike Srpske.Nova ili izmijenjena tumačenja MSFI i IFRIC-a nakon 1. januara 2009. godine su prevedena i objavljena(osim 9, 14, 15, 16 i 17, koja još nisu objavljen), međutim, odlukom 295/17 od 4. oktobra 2017.godine i339/17 od 7. novembra 2017. godine, je definisano da će primena biti za periode koji počinju 1. januara2018. godine ili kasnije.

Tokom pripreme ovih MSFI finansijskih izvještaja za godinu koja je završila 31. decembra 2018. godineBanka je razmotrila da li primjena standarda objavljenih od strane Odbora za Međunarodneračunovodstvene standarde koji su primjenjivi na tekuću godinu, a još nisu prevedeni i objavljeni u RSrezultira materijalnim odstupanjem od relevantne primjenjive lokalne regulative.

Banka je zaključila da ovo nije slučaj, stoga je mišljenje rukovodstva da ovi MSFI finansijski izvještajitakođe zadovoljavaju zakonsku obavezu Banke da objavljuje finansijske izvještaje u skladu saprimjenjivom relevantnom lokalnom računovodstvenom regulativom.

Ovi finansijski izvještaji pripremljeni su po načelu istorijskog troška, osim ukoliko je drugačije navedeno uračunovodstvenim politikama koje su date u tekstu.

Načelo stalnosti poslovanja

Finansijski izvještaji su pripremljeni u skladu sa načelom stalnosti poslovanja, što podrazumeva da ćeBanka nastaviti da posluje u neograničenom periodu u predvidivoj budućnosti.


7

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE I PRIKAZIVANJE FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA (nastavak)

2.2. Izmjene i dopune MSFI čije su stupanje na snagu i primjena obavezni u tekućoj godini

Usvojene računovodstvene politike su u skladu sa onima iz prethodne finansijske godine, izuzevsljedećih izmjenjenih MSFI koji su usvojena od strane Banke od 1. januara 2018. godine:

· MSFI 9 Finansijski InstrumentiPosljednje izdanje MSFI 9 Finansijski Instrumenti odražava se na sve faze projekta finansijskihinstrumenata i zamjenjuje MRS 39 Finansijski Instrumenti: Klasifikaciju i mjerenje, kao i sva prethodnaizdanja MSFI 9. Standard uvodi nove uslove za klasifikaciju i mjerenje, umanjenje vrijednosti iračunovodstvo hedzinga. Pogledati napomene 34.1 za efekte primjene ovog standarda i detaljnaobjelodanjivanja.

· MSFI 15 Prihodi iz ugovora sa kupcimaMSFI 15 uspostavlja model od pet koraka koji će se primjenjivati na prihode ostvarene iz ugovora sakupcima (uz ograničen broj izuzetaka), nezavisno od vrste prihoda ili industrije. Zahtjevi ovogstandarda će se takođe primjenjivati na priznavanje i mjerenje dobitaka i gubitaka od prodajeodređene nefinansijske imovine, koja nije posljedica uobičajenih aktivnosti Društva (npr. prodajastalne materijalne ili nematerijalne imovine). Standard zahtijeva detaljna objelodanjivanja, uključujućirazvrstavanje ukupnih prihoda, informacije o obavezama činjenja iz ugovora, promjene u stanjuimovine i obaveza između perioda, kao i ključne procjene. Menadžment je procijenio efekat standardai smatra da efekti ovog standarda nemaju značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.

· MSFI 15 Prihodi iz ugovora sa kupcima (Pojašnjenja)Cilj izmjene ovog standarda je pojašnjenje namjere koju je Odbor za međunarodne računovodstvenestandarde imao pri definisanju zahtijeva u MSFI 15 Prihodi iz ugovora sa kupcima, naročito u dijelukoji se odnosi na računovodstveno obuhvatanje identifikovanih obaveza činjenja, pojašnjavajućiprincip „posebnog identifikovanja“, principal-agent problem (procjena da li je Društvo principal iliagent), kao i primjenu principa kontrole i principa licenciranja, obezbjeđujući dodatne smjernice zaračunovodstveni tretman intelektualne svojine i autorskih honorara. Pojašnjenja takođe obezbeđujudodatne praktične savjete za društva koja će primjenjivati MSFI 15 potpuno retrospektivno, ili koja ćeizabrati primjenu modifikovanog retrospektivnog pristupa. Menadžment je procijenio efekatpojašnjenja i smatra da efekti nemaju značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.

· MSFI 2 Klasifikacija i vrednovanje transakcija plaćanja akcijama (Izmjene)Izmjene ovog standarda se odnose na zahtjeve računovodstvenog prikazivanja efekata ispunjavanjai neispunjavanja uslova sticanja kod vrednovanja transakcija akcijama izmirenim u gotovini, kodtransakcija plaćanja akcijama sa karakteristikama neto poravnanja prilikom obračuna obaveze porezapo odbitku i kod izmjene odredbi i uslova plaćanja akcijama, koje mjenjaju klasifikaciju transakcijezasnovane na gotovini do transakcija plaćanja akcijama zasnovane na kapitalu. Menadžment jeprocijenio efekat ovih izmjena i smatra da efekti nemaju značajan uticaj na finansijske izvještajeBanke.

· MRS 40 Transferi na investicione nekretnine (Izmjene)Izmjene ovog standarda pojašnjavaju kada Banka treba da izvrši transfer imovine, uključujući i imovinuu pripremi ili razvoju u, ili iz investicionih nekretnina. Izmjene navode da promena upotrebe nastajekada imovina ispuni, ili prestane da ispunjava definiciju investicione nekretnine a postoje dokazipromjene upotrebe iste. Puka promena namjere rukovodstva u vezi sa načinom korišćenja imovinene pruža dokaze o promeni upotrebe iste. Menadžment je procijenio efekat ovih izmjena i smatra daefekti nemaju značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.


8


2.2. Izmjene i dopune MSFI čije su stupanje na snagu i primjena obavezni u tekućoj godini (nastavak)

· IFRIC tumačenje 22: Transakcije u stranoj valuti i avansno razmatranjeData interpretacija tumači računovodstvo transakcija koje obuhvataju avansni prijem ili naplatu ustranoj valuti. Tumačenje obuhvata transakcije u stranoj valuti u situaciji kada entitet priznajenemonetarna sredstva ili obaveze, nastale zbog avansnog prijema ili plaćanja, a pre nego što entitetprizna relevantnu imovinu, trošak ili prihod. Interpretacija navodi da datum transakcije, za svrhuodređivanja odgovarajućeg deviznog kursa, je datum inicijalnog priznavanja nemonetarnog unaprijedplaćenog sredstva ili obaveze za odložene prihode. Ukoliko postoji više transakcija avansnog prijemaili plaćanja, u tim situacijama entitet mora da odredi datum transakcije za svaku transakciju avansnogprijema ili plaćanja. Menadžment je procijenio efekat tumačenja standarda i smatra da efekti nemajuznačajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.

Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (IASB) je izdao Ciklus godišnjihpoboljšanja MSFI 2014 – 2016, koji predstavlja skup izmjena i dopuna postojećih MSFI. Neočekuje se da će primjena ovih poboljšanja imati značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.

Ø MRS 28 Investicije u pridružene entitete: Izmjene pojašnjavaju da primjena fer vrednovanjakroz bilans uspjeha investicije u pridružene entitete ili joint venture ( (organizacije zajedničkogulaganja) koji je pod kontrolom entiteta koji je organizacija zajedničkog kapitala (venture capital),ili drugog kvalifikovanog entiteta, je moguća za svaku investiciju u pridružene entitete ili u jointventure na pojedinačnoj osnovi („investicija po investicija“) nakon inicijalnog priznavanja.

2.3 Standardi koji su izdati ali još uvek nisu stupili na snagu i nisu ranije usvojeni

· MSFI 16 LizingStandard je primjenljiv počev od ili poslije 1. januara 2019. godine. MSFI 16 definiše prinicipe zapriznavanje, mjerenje prezentaciju i objelodanjivanje lizinga za obje strane u ugovoru, odnosno zakupca („zajmoprimca“) i za dobavljača („zajmodavca“). Novi standard zahtijeva da zajmoprimac priznavećinu zajmova u svojim finansijskim izvještajima. Zajmoprimci će imati jedan računovodstveni modelza sve vrste lizinga, uz pojedine izuzetke. Računovodstvo zajmodavca ostaje suštinski nepromenjeno.Pogledati napomenu 3.22 za efekte primjene ovog standarda.

· Izmjena u MSFI 10 Konsolidovani finansijski izvještaji i MRS 28 Investicije u pridruženeentitete: Prodaja aktive između investitora i zavisnog društvaIzmjene i dopune ukazuju na poznato neslaganje zahtijeva u MSFI 10 i onih u MRS 28, vezanih zaprodaju ili unošenje aktive između investitora i njegovih zavisnih društava i zajedničkih ulaganja.Glavna posljedica izmjena odnosi se na to da je ukupan gubitak ili dobitak priznat kada transakcijatangira poslovanje, bez obzira da li je reč o zavisnom društvu ili ne. Djelimičan dobitak ili gubitak jepriznat kada transakcija tangira aktivu koja predstavlja biznis, čak i kada je ova aktiva dio zavisnogdruštva. U decembru 2015. godine, Odbor za međunarodne računovodstvene standarde odložio jedatum primjene ovog standarda na neodređeno vrijeme čekajući ishod istraživanja vezano za metodučešća. Ne očekuje se da će efekti ovih izmjena imati značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.

· MSFI 9: Funkcija pretplate sa negativnom nadoknadom (izmjena i dopuna)Izmjene i dopune standarda su primjenjive za period počev od ili poslije 1. januara 2019. godine, samogućnošću ranijeg početka primjene. Izmjena i dopuna omogućava da finansijska imovina safunkcijom pretplate koja dozvoljava ili zahtijeva od ugovorne strane u ugovoru ili da plati ili primirazumnu kompenzaciju za raniji raskid ugovora (tako da iz perspektive vlasnika imovine može biti"negativne nadoknade“), da bude vrednovana po amortizovanom trošku ili po fer vrijednosti kroz ostalirezultat. Ne očekuje se da će efekti ovih izmjena imati značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.


9


2.3. Standardi koji su izdati ali još uvijek nisu stupili na snagu i nisu ranije usvojeni (nastavak)

· MRS 28: Dugoročna ulaganja u pridruženim preduzećima i zajedničkim ulaganjima (Izmjene idopune)Izmjene i dopune standarda su primjenjive za period počev od ili poslije 1. januara 2019. godine, samogućnošću ranijeg početka primjene. Izmjene i dopune se odnose na to da li mjerenje, osobitozahtijeva za umanjenje (ispravku) vrijednosti, dugoročnih ulaganja u pridružena društva i zajedničkepoduhvate koji, u suštini, čine deo "neto investicije" u pridruženom društvu ili zajedničkom poduhvatu,treba da budu regulisani MSFI 9, MRS 28 ili kombinacijom oba. Izmjene i dopune objašnjavaju daDruštvo treba da primjeni MSFI 9 Finansijski instrumenti, pre nego što primjeni MRS 28, na dugoročnaulaganja za koje se ne primjenjuje metod kapitala (equity metod). U primjeni MSFI 9, entitet ne uzimau obzir bilo kakva prilagođavanja knjigovodstvenog iznosa dugoročnih ulaganja koji proističuizprimjeneMRS 28. Ne očekuje se da će efekti ovih izmjena imati značajan uticaj na finansijskeizvještaje Banke.

· IFRIC tumačenje 23: Neizvesnost u pogledu tretmana poreza na dobitTumačenje stupa na snagu za period počev od 1. januara 2019. godine ili kasnije, mogućnošću ranijegpočetka primjene. Tumačenje se odnosi na računovodstveni tretman poreza na dobit, u okolnostimakada poreski tretman podrazumeva neizvesnost koja utiče na primjenu MRS 12. Tumačenje pružasmernice za razmatranje neizvesnih poreskih tretmana (pojedinačno ili u celini), potencijalnoispitivanje od strane poreskih vlasti, kao i prikladne metode za reflektovanje tih neizvesnosti iračunovodstveno obuhvatanje used promjene okolnosti i činjenica. Ne očekuje se da će efekti ovihtumačenja imati značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.

· MRS 19: Izmjene, ograničenje ili izmirenja plana primanja zaposlenih (Izmjena)

Izmjene standarda stupaju na snagu za period počev od 1. januara 2019. godine ili kasnije samogućnošću ranijeg početka primjene. Izmjene standarda uslovljavaju entitete da uzimaju u obziražurirane aktuarske pretpostavke kako bi utvrdili tekuće troškove i neto kamatu za preostali periodgodišnjeg izvještavanja nakon što je na snagu stupila izmjena, ograničenje ili izmirenje plana primanjazaposlenih. Izmjene standarda takođe pojašnjavaju kako računovodstvo za izmjene, ograničenje iliizmirenje plana primanja zaposlenih utiče na primjenu zahtijeva za ograničenje imovine. Ne očekujese da će efekti ovih izmjena imati značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.

· Konceptualni okvir za finansijsko izveštavanjeOdbor za međunarodne računovodstvene standarde je izdao prerađeni Konceptualni okvir zafinansijsko izveštavanje 29. marta 2018. godine. Ovaj okvir postavlja sveobuhvatan skup koncepta zafinansijsko izvještavanje, uvođenje standarda, smjernice potrebne onima koji pripremaju dosljedneračunovodstvene politike kao i pomoć ostalima kojima je u cilju da razumiju i tumače standarde. Odborje takođe izdao poseban prateći dokument, Izmjene i dopune referenci u konceptualnom okviru MSFIstandarda, koji predstavlja izmjene onih standarda na koje je uticano, kako bi se ažurirale i referenceizmjenjenog Konceptualnog okvira. Cilj izmjene referenci je da podrži prelaz na novi konceptualniokvir za kompanije koje razvijaju računovodstvene politike koristeći konceptualni okvir u slučajevimakada u pojedinim transakcijama MSFI nisu primjenljivi. Za one koji pripremaju računovodstvenepolitike zasnovane na Konceptualnom okviru, na snazi je za period od ili nakon 1. januara 2020.

· MSFI 3: Poslovne kombinacije (Izmjena)Odbor za međunarodne računovodstvene standarde je izdao izmjene u Definiciji poslovanja (Izmjeneu MSFI 3) sa ciljem rešavanja poteškoća entitetima tokom utvrđivanja toga da li su stekli biznis iliimovinu. Ove izmjene se odnose na poslovne kombinacije kojima je dan sticanja u prvom godišnjemizvještajnom periodu koji počinje na dan, ili nakon 1. januara 2020. godine, kao i imovinskim sticanjimakoja se dese na ili nakon tog perioda, sa mogućnošću ranijeg početka primjene. Ne očekuje se da ćeefekti ovih izmjena imati značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.


10


2.3. Standardi koji su izdati ali još uvijek nisu stupili na snagu i nisu ranije usvojeni (nastavak)

· MRS 1 Prezentacija finansijskih izvještaja i MRS 8 Računovodstvene politike,promjene računovodstvenih procjenama i greške: 'Definicija materijalnosti' (Izmjene)Izmjene standarda stupaju na snagu za period počev od 1. januara 2019. godine ili kasnije samogućnošću ranijeg početka primjene. Izmjene pojašnjavaju definiciju materijalnosti i način na koji seprimjenjuje. Nova definicija navodi da, 'Informacija je materijalna ako njeno izostavljanje ili pogrešnoprikazivanje može da utiče na odluke koje primarni korisnici finansijskih izvještaja opšte namjenedonose na osnovu tih finansijskih izvještaja, koji pružaju finansijske informacije u vezi sa konkretnimdruštvom koje izvejštava. Pored toga, objašnjenja koja prate definiciju su poboljšana. Izmjene idopune su takođe dovele do toga da definicija materijalnosti bude konzistentna kroz sve MSFIstandarde.Ne očekuje se da će efekti ovih izmjena imati značajan uticaj na finansijske izvještajeBanke.

Odbor za međunarodne računovodstvene standarde je izdao Ciklus godišnjihpoboljšanja MSFI 2015 – 2017, koji predstavlja skup izmjena i dopuna MSFI. Izmjene i dopunesu primjenljive za godišnji period počev od ili nakon 1. januara 2019. godine. Ne očekuje se da ćeefekti ovih poboljšanja imati značajan uticaj na finansijske izvještaje Banke.

Ø MSFI 3 Poslovne kombinacije i MSFI 11 Zajednička ulaganja i aranžmani: Izmjene idopune MSFI 3 razjašnjavaju da, kada entitet stekne kontrolu nad poslovanjem koje predstavljazajedničko ulaganje, ponovo se odmjerava interes koji ima u tom poslu. Sa druge strane, izmjenei dopune u okviru MSFI 11 objašnjavaju da, kada entitet stekne zajedničku kontrolu nad poslomkoji predstavlja zajedničko ulaganje, ne vrši se ponovno odmjeravanje cjelokupnog prethodnostečenog interesa u aranžmanu.

Ø MRS 12 Porez na dobit: Izmjene i dopune standarda, razjašnjavaju da posljedice plaćanja poosnovu finansijskih instrumenata klasifikovanih kao kapital, na porez na dobit, treba da budupriznate uzimajući u obzir gdje su priznate prošle transakcije ili događaji koji su generisaliraspodeljivu dobit.

Ø MRS 23 Troškovi pozajmljivanja: Izmjene i dopune standarda, razjašnjavaju 14. pasusstandarda, kada je sredstvo spremno za svoju namjenjenu upotrebu ili prodaju, a troškovipozajmljivanja, koji su direktno u vezi sa sredstvom, ostanu neplaćeni – treba da budu uključeniu finansijske obaveze entiteta.


11


2.4. Funkcionalna i izvještajna valuta

Finansijski izvještaji Banke su iskazani u hiljadama konvertibilnih maraka (BAM). Konvertibilna markapredstavlja zvaničnu izvještajnu valutu u Republici Srpskoj i funkcionalnu valutu Banke.

2.5. Korišćenje procjenjivanja

Sastavljanje i prikazivanje finansijskih izvještaja zahtijeva od rukovodstva Banke korišćenje najboljihmogućih procjena i razumjevanja pretpostavki, koji imaju efekte na iskazane vrijednosti sredstava iobaveza, kao i objelodanjivanja potencijalnih potraživanja i obaveza na dan sastavljanja finansijskihizvještaja kao i prihoda i rashoda u toku izvještajnog perioda.

Ove procjene i pretpostavke su zasnovane na prethodnom iskustvu, kao i različitim informacijamaraspoloživim na dan sastavljanja finansijskih izvještaja, a koje djeluju realno i razumno u datimokolnostima. Na bazi ovih informacija se formira pretpostavka o vrijednosti sredstava i obaveza, koju nijemoguće neposredno potvrditi na bazi drugih informacija. Stvarna vrijednost sredstava i obaveza može daodstupa od vrijednosti koja je procijenjena na ovaj način. Procjene, kao i pretpostavke na osnovu kojih suprocjene izvršene, su rezultat redovnih provjera. Ukoliko se putem provjere utvrdi da je došlo do promjeneu procjenjenoj vrijednosti sredstava i obaveza, utvrđeni efekti se priznaju u finansijskim izvještajima uperiodu kada je došlo do promjene u procjeni, ukoliko promjena u procjeni utiče samo na taj obračunskiperiod, ili u periodu kada je došlo do promjene u procjeni i narednim obračunskim periodima, ukolikopromjena u procjeni utiče na tekući i buduće obračunske periode.


12

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA I KLJUČNIH RAČUNOVODSTVENIHPROCJENA I PRETPOSTAVKI

3.1. Prihodi i rashodi po osnovu kamate

Prihodi i rashodi od kamata priznaju se u bilansu uspjeha primjenom metoda efektivne kamatne stope.

Prihodi od kamata priznaju se u bilansu uspjeha primjenom metoda efektivne kamatne stope. Efektivnakamatna stopa je stopa kojom se diskontuju budući novčani tokovi tokom očekivanog perioda trajanjafinansijskih sredstava (ili prema potrebi, tokom kraćeg perioda) na njegovu sadašnju vrijednost. Prilikomobračuna efektivne kamatne stope Banka procjenjuje buduće novčane tokove uzimajući u obzir sveugovorene uslove koji se tiču finansijskog instrumenta, ali ne i buduće gubitke koji mogu nastati.

Prihodi od kamata na obezvređene plasmane („POCI“ instrumenti i finansijska sredstva koja su naknadnoobezvređena) se obračunavaju primjenom efektivne kamatne stope na neto osnovicu (amortizovanuvrednost). U slučaju „POCI“ instrumenata koristi se nova efektivna kamatna stopa prilagođena za kreditnirizik („Credit-adjusted effective interest rate“), dok se za finansijska sredstva koja su naknadnoobezvređena koristi inicijalna efektivna kamatna stopa utvrđena prilikom inicijalnog priznavanja ukoliko jefiksna ili se resetuje varijabilna komponenta na izvještajni datum ako je kamata varijabilna.

Obračun potraživanja za kamate se ne obustavlja i uvećava bruto vrijednost (primjenom efektivne kamatnestope na bruto izloženost) nakon datuma default-a. Istovremeno se i neto vrijednost samog plasmanauvećava za prihode od kamata obračunatih primjenom efektivne kamatne stope na neto osnovicu. Razlikaizmeđu uvećavanja bruto izloženosti i povećanja neto izloženosti predstavlja povećavane lifetimeočekivanih gubitaka tj. povećanje ispravke vrijednosti.

Obračun efektivne kamatne stope uključuje sve plaćene ili primljene naknade i troškove, koji su sastavnidio efektivne kamatne stope. Transakcioni troškovi su troškovi koji se mogu direktno pripisati nabavci iliemitovanju finansijskog sredstva ili obaveze.

Obračunati rashodi po osnovu kamata i naknada predstavljaju rashode perioda u kome su ostvareni.Troškovi pozajmljivanja su kamata i drugi troškovi nastali u vezi sa pozajmljivanjem sredstava za potrebeBanke i obuhvataju:- rashod po osnovu kamate utvrđen korišćenjem metode efektivne kamatne stope,- finansijsko terećenje u vezi sa finansijskim lizingom i- kursne razlike nastale po osnovu pozajmljivanja u stranoj valuti.

Svi troškovi pozajmljivanja se priznaju kao rashod perioda u kome su nastali.

3.2. Prihodi i rashodi po osnovu naknada i provizija

Prihodi i rashodi od naknada i provizija koji su sastavni dio efektivne kamatne stope finansijskog sredstvaili obaveze, uključeni su u utvrđivanje efektivne kamatne stope.

Ostali prihodi od naknada i provizija se evidentiraju u trenutku pružanja usluga. Prihodi od naknada iprovizija uključuju prihode po osnovu izvršenih usluga međunarodnog i domaćeg platnog prometa,izdavanja i korišćenja platnih kartica, izdavanja garancija, akreditiva i ostalih bankarskih usluga.

Ostali rashodi od naknada i provizija se uglavnom odnose na naknade po osnovu izvršenih transakcija iusluga i evidentiraju se u trenutku primanja usluge.

U bilansu uspjeha priznaju se u trenutku nastanka, odnosno dospijeća za naplatu. Prihodi od naknade zaodobravanje garancija i drugih potencijalnih obaveza razgraničavaju se saglasno periodu trajanja i priznajuu bilansu uspjeha srazmjerno vremenu trajanja.

3.3. Neto prihodi od trgovanja

Neto prihodi od trgovanja obuhvataju dobitke umanjene za gubitke proistekle iz trgovanja sredstvima iobavezama, realizovane i nerealizovane promjene fer vrijednosti i kursne razlike.


13

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA I KLJUČNIH RAČUNOVODSTVENIHPROCJENA I PRETPOSTAVKI (nastavak)

3.4. Neto prihodi od ostalih finansijskih instrumenata po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

Neto prihodi od ostalih finansijskih instrumenata po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha se odnose nafinansijska sredstva i obaveze iskazane po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha i uključuju sve realizovane inerealizovane promjene u njihovoj fer vrijednosti.

3.5 Operativni i finansijski lizing

Sva plaćanja tokom godine po osnovu ugovora o operativnom lizingu, kod kojih su sve koristi i rizici u vezisa vlasništvom zadržani kod zakupodavca, evidentiraju se kao trošak u bilansu uspjeha, ravnomerno,pravolinijski tokom perioda trajanja lizinga.

3.6. Poreski rashod

Poreski rashodi obuhvataju tekuće poreze i odložene poreze. Tekući porez i odloženi porezi se iskazuju ubilansu uspjeha, osim za stavke koje se direktno priznaju u okviru ostalog ukupnog rezultata ili kapitala

Obaveza za porez na dobit računovodstveno se evidentira kao zbir tekućeg i odloženog poreza.

Tekući porez je iznos obračunatog poreza na dobit za plaćanje, koji je utvrđen u poreskoj prijavi za porezna dobit, u skladu sa poreskim propisima.

Vrednovanje tekućih poreskih obaveza vrši se u iznosu koji se očekuje da će biti plaćen nadležnomporeskom organu (ili vraćen od strane poreskog organa).

Iznos tekućeg poreza koji nije plaćen priznaje se kao obaveza tekuće godine. Više plaćen iznos poreza zatekući i prethodne periode od iznosa dospjelog za plaćanje priznaje se kao sredstvo (potraživanje).

Na dan sastavljanja finansijskih izvještaja Banka utvrđuje privremene razlike između vrijednosti u knjigamai vrijednosti koje priznaju poreski propisi i za te razlike obračunava odložene poreske efekte, koje evidentirakao odložena poreska sredstva ili odložene poreske obaveze. Prilikom određivanja odloženih porezakoriste se poreske stope za koje se očekuje da će biti u primjeni u trenutku nastanka privremenih razlika,a na osnovu propisa koji su bili u primjeni na izvještajni datum.

Kao poreski trošak u bilansu uspjeha Banka iskazuje iznos koji se izračunava primjenom propisaneporeske stope na iznos dobiti prije oporezivanja, korigovan za stalne razlike, odnosno poreske efektetroškova koje poreski propisi ne priznaju i poreske efekte po osnovu poreskih oslobađanja.

Odloženi porez predstavlja iznos koji je povrativ ili plativ u budućem periodu, a koji je nastao kao rezultattransakcija i događaja iz prethodnih perioda. Takav porez nastaje po osnovu razlike između iznosasredstava i obaveza koji su priznati u bilansu stanja i priznavanja tih iznosa od stane poreskog organa,kao i prenosa neiskorišćenih poreskih gubitaka i poreskih kredita.

Odložena poreska obaveza utvrđuje se tako što se važeća (ili očekivana) poreska stopa primenjuje naoporezive privremene razlike.

Odložene poreske obaveze se priznaju za sve oporezive privremene razlike.

Odložena poreska sredstva se priznaju za sve odbitne privremene razlike i efekte poreskih gubitaka iporeskih kredita, koji se mogu prenositi u naredne fiskalne periode, do stepena do kojeg će vjerovatnopostojati oporeziva dobit od koje se prenijeti poreski gubitak ili kredit mogu umanjiti. Odložena poreskasredstva su predmet analize na kraju svakog izvještajnog perioda i koriguju se do iznosa za koji više nijevjerovatno da će doći do realizacije očekivane oporezive dobiti.


14


3.7. Finansijska sredstva i obaveze

MSFI 9 je zamjenio MRS 39 za godišnji period na dan ili nakon 1. januara 2018. godine. Banka nijekorigovala uporedne informacije za 2017. godinu za finansijske instrumente u okviru MSFI 9. Prematome, uporedne informacije za 2017. godinu objavljene su prema MRS 39 i nisu uporedive sainformacijama objavljenim za 2018. godinu.

3.7.1. Priznavanje

Finansijski instrumenti (plasmani, depoziti, zajmovi i subordinirane obaveze) priznaju se u poslovnimknjigama, uključujući i izvedene finansijske instrumente, odnosno derivate, u trenutku kada Banka postaneugovorna strana ugovora na osnovu koga je nastalo to finansijsko sredstvo/obaveza (datum trgovanja)Sva ostala finansijska sredstva i obaveze se početno priznaju na datum saldiranja, u skladu sa uslovimadatog finansijskog instrumenta.

Inicijalno vrednovanje finansijskih sredstava i finansijskih obaveza se vrši po fer vrijednosti, uz razlike unačinu priznavanja transakcionih troškova u zavisnosti od izbora kategorija naknadnog vrednovanja, i tona sljedeći način:- po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha vrši se u visini fer vrijednosti datih ekvivalenata na dan inicijalnog

priznavanja, pri čemu se njihovi troškovi priznaju odmah u bilansu uspjeha Banke;- po fer vrijednosti kroz ostali rezultat se takođe zasniva na fer vrijednosti, prilagođenoj za sve

inkrementalne transakcione troškove koji se mogu direktno pripisati sticanju ili izdavanju finansijskoginstrumenta. U nabavnu vrijednost se ne uključuju transakcioni troškovi koji mogu da nastanu prilikomotuđenja;

- po amortizovanoj vrijednosti se vrši po nabavnoj vrijednosti uvećanoj za direktne transakcionetroškove.

Sredstva namijenjena trgovanju se početno priznaju i naknadno mjere po fer vrijednosti u bilansu stanjasa troškovima transakcije direktno priznatim u bilansu uspjeha. Sve izmjene u fer vrijednosti se priznaju uokviru bilansa uspjeha.

Banka može kod inicijalnog priznavanja neopozivo opredjeliti da finansijska sredstva koja inačeispunjavaju kriterijume za vrednovanje po amortizovanom trošku (AC) ili po fer vrijednosti kroz ostalirezultat (FVOCI), priznaje po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha (FVTPL), ukoliko na taj način eliminiše iliznačajno smanjuje računovodstvenu neusaglašenost do koje bi inače došlo. Ovakva klasifikacija jedozvoljena samo prilikom početnog priznavanja i naknadno se ne može opozvati.

Investicije u zavisna pravna lica i investicije u pridružena pravna lica obuhvataju se metodom nabavnevrijednosti, što podrazumjeva da se ova ulaganja iskazuju po trošku pribavljanja.

Finansijski derivati inicijalno se priznaju po nabavnoj vrijednosti i naknadno se preračunavaju po tržišnojvrijednosti.

Depoziti, dužničke hartije od vrijednosti emitovane od strane Banke, primljeni krediti i subordiniraneobaveze se inicijalno vrednuju po fer vrijednosti uvećanoj za sve direktne transakcione troškove.

3.7.2. Klasifikacija

Banka vrši procjenu ciljeva poslovnih modela za upravljanje finansijskim sredstvima na portfolio nivou,budući da ovakva procjena na najbolji način oslikava način upravljanja poslovnim aktivnostima i načinizvještavanja rukovodstva.

Klasifikacija finansijskih sredstava se zasniva na primjeni odgovarajućeg poslovnog modela za upravljanjefinansijskim sredstvima i ispunjenosti testa karakteristika ugovorenih novčanih tokova.

Poslovni model određuje da li novčani tokovi proizilaze iz prikupljanja ugovorenih novčanih tokova, prodajefinansijskog sredstva ili oba.Ispunjenost testa karakteristika ugovorenih nocčanih tokova podrazumeva da se novčani tokovi sastojeisključivo od plaćanja glavnice i kamata na preostalu glavnicu (SPPI Kriterijum)


15


3.7. Finansijska sredstva i obaveze (nastavak)

3.7.2. Klasifikacija (nastavak)

Finansijska sredstva se mogu klasifikovati u sledeće kategorije:a) finansijska sredstva vrednovana po amortizovanom trošku (AC)b) finansijska sredstva vrednovana po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha (FVTPL)c) finansijska sredstva vrednovana po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat sa priznavanjem kroz

bilans uspjehad) finansijska sredstva vrednovana po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat bez priznavanja kroz

bilans uspjeha (FVOCI)

Investicije u instrumente kapitala, koje se ne drže radi trgovanja, se klasifikuju u finansijska sredstvavrednovana po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat, pri čemu se iznosi priznati kroz kapital nereklasifikuju u bilans uspjeha.

U skladu sa klasifikacijom sredstava iz prethodnog stava, Banka kategorizuje sve plasmane iz svogportfolija koji se odnose na:

Ø Kredite i potraživanja kao nederivatna finansijska sredstva sa fiksnim ili odredivim otplatama kojanisu kotirana na aktivnom tržištu i koja Banka ne namjerava da proda u kratkom roku. Krediti ipotraživanja nastaju kada Banka plasira novac ili usluge dužniku bez namjere da dalje trguje ovimplasmanima. Krediti i potraživanja obuhvataju plasmane bankama i plasmane klijentima.

Ø HOV koje se vrednuju po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha koje predstavljaju instrumentestečene u svrhu ostvarivanja dobiti po osnovu fluktuacije cijena i marže. Sredstva namjenjenatrgovanju predstavljaju sredstva koja Banka nabavlja ili koja su nastala prevashodno u ciljuprodaje ili ponovnog otkupa u bliskoj budućnosti ili koje Banka drži u okviru portfolija kojim sejedinstveno upravlja u cilju sticanja kratkoročne dobiti.

Ø Hartije od vrijednosti, koje obuhvataju dužničke hartije od vrijednosti i vlasničke hartije odvrijednosti (instrumente kapitala).

o Dužničke hartije od vrijednosti uključuju obveznice i prenosive sekjuritizovane instumenteduga, državne zapise, blagajničke zapise, komercijalne zapise, sertifikate o depozitu,bankarske akcepte, subordinirane obveznice i druge slične dužničke hartije od vrijednostikojima se trguje na finansijskim tržištima.

o Vlasničke hartije od vrijednosti uključuju akcije koje predstavljaju udio u kapitaluakcionarskog društva i zamjenljive obveznice koje imaocu, pod uslovima utvrđenim odlukomo izdavanju, daju pravo na zamjenu za obične akcije društva. Vlasničke hartije od vrijednostiinstrumenti kapitala su svi oblici učešća u kapitalu pravnih lica za koje postoji namjeradržanja u neodređenom vremenskom periodu, koji mogu biti prodati zbog potrebe zalikvidnošću ili usled promjene kamatnih stopa, deviznih kurseva ili tržišnih cijena.

o Investicije u zavisna pravna lica koja obezbeđuju kontrolu, odnosno preko 50% upravljačkihprava i investicije u pridružena pravna lica koja obezbjeđuju od 20% do 50% upravljačkihprava.

o Finansijski derivati obuhvataju forward i swap transakcije. Derivatna finansijska sredstva seklasifikuju kao sredstva koja se drže radi trgovanja, osim ako nisu imenovana kao instrumentizaštite od rizika.

Ukoliko se promijeni poslovni model upravljanja finansijskim sredstvima potrebno je reklasifikovati svafinansijska sredstva, u skladu sa izmjenom procjene svih relevantnih i objektivnih dokaza raspoloživih nadan procjene novog poslovnog modela.

Promjena cilja poslovnog modela će nastati samo u slučaju otpočinjanja ili prestanka obavljanja aktivnostiznačajnih za ukupno poslovanje. Reklasifikacija na osnovu ugovorenih novčanih tokova finansijskogsredstva nije dozvoljena, osim ako je sredstvo značajno modifikovano da dovodi do prestanka priznavanja.Promjene u poslovnom modelu su rijetke i rezultat su odluke rukovodstva koja proističe iz značajniheksternih ili internih promjena u poslovanju.

Sa prvom primjenom MSFI 9, 01. januar 2018. godine Banka je izvršila reklasifikaciju u novu kategorijujedino stavke vrijednosnih papira (vlasnički i dužnički papiri). Prema MRS 39 bili su klasifikovani kaofinansijska imovina raspololoživa za prodaju (AFS), a po MSFI 9 klasifikovani su u kategoriju finansijskeimovine čija se fer vrijednost mjeri kroz ostalu sveobuhvatnu dobit (FVOCI).


16



3.7.3. Prestanak priznavanja

Modifikacija

Izmjena ugovorenih novčanih tokova usljed izmjena ugovornih uslova koje nisu značajne ili modifikacijeugovorenih novčanih tokova finansijskog sredstva, dovodi do priznavanja prihoda/rashoda od modifikacijefinansijskih sredstava u bilansu uspjeha preračunavanjem bruto knjigovodstvene vrijednosti finansijskogsredstva po sadašnjoj vrijednosti ugovorom izmjenjenih ili modifikovanih novčanih tokova, diskontovanihinicijalnom efektivnom kamatnom stopom.

Prestanak priznavanjaPriznavanje finansijskog sredstva prestaje kada ugovorna prava nad gotovinskim tokovima vezanim zasredstvo isteknu ili kada Banka transakcijom prenese sva suštinska prava i koristi vezane za vlasništvonad finansijskim sredstvom ili ako transakcijom Banka niti prenese niti zadrži sva suštinska prava vezanaza vlasništvo, ali ne zadržava kontrolu nad finansijskim sredstvom. Svo vlasništvo nad prenesenimfinansijskim sredstvom koje ispunjava uslove za prestanak priznavanja koje je Banka stvorila ili zadržala,priznaje se kao zasebno sredstvo ili obaveza u bilansu stanja. Prilikom prestanka priznavanja finansijskogsredstva, razlika između knjigovodstvene vrijednosti (ili knjigovodstvene vrijednosti dijela sredstva koji jeprenijet) i zbira primljene nadoknade (uključujući nova sredstva koja su nabavljena umanjena za novepreuzete obaveze), kao i zbirni dobici ili gubici koji su prethodno priznati u bilansu stanja, priznaju se ubilansu uspjeha.Banka obavlja transakcije po kojima vrši prenos sredstava priznatih u svom bilansu stanja, mada zadržavasve ili suštinski sve rizike i koristi ili njihov dio od prenesenih sredstava. Ako se svi ili suštinski svi rizici ikoristi zadržavaju, onda ne dolazi do prestanka priznavanja sredstva. Prenos sredstava sa zadržavanjemsvih ili suštinski svih rizika i koristi uključuje, na primjer, transakcije ponovnog otkupa.

Kod transakcija u kojima Banka niti zadržava niti prenosi suštinski sve rizike i koristi od vlasništva nadfinansijskim sredstvom i zadržava kontrolu nad sredstvom, Banka nastavlja da priznaje sredstvo u mjeri ukojoj se njena povezanost sa sredstvom nastavlja, a koja se određuje na osnovu izloženosti promjenamau vrijednosti prenesenog sredstva.

3.7.4 Netiranje

Finansijska sredstva i obaveze se netiraju, a neto iznos se prikazuje u bilansu stanja samo kada Bankaima zakonsko pravo da netira priznate iznose i kada ima namjeru da izmiri obaveze na neto osnovi ili daistovremeno realizuje sredstvo i izmiri obavezu.

Prihodi i rashodi se iskazuju po neto principu samo u slučajevima kada je to dozvojleno prema MSFI ili zaprihode i rashode koji nastaju po osnovu grupe sličnih transakcija, kao što su to transakcije po osnovutrgovanja.

3.7.5. Vrednovanje po amortizovanoj vrijednosti

Amortizovana vrijednost finansijskog sredstva ili obaveze je iznos po kome se sredstva ili obavezeinicijalno vrednuju, umanjen za otplate glavnice, a uvećan ili umanjen za akumuliranu amortizacijukorišćenjem metoda efektivne kamatne stope na razliku između inicijalne vrijednosti i nominalne vrijednostina dan dospijeća instrumenta, umanjenog za obezvređenje.

Finansijska sredstva se vrednuju po amortizovanoj vrijednosti, ako su zadovoljena dva kriterijuma i akokod inicijalnog priznavanja nisu opredeljena po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha:- Cilj poslovnog modela upravljanja sredstvima je naplata ugovorenih novčanih tokova i- Ugovoreni uslovi pružaju osnov za naplatu na određene datume novčanih tokova koji su isključivo

naplata glavnica duga i kamata na preostalu glavnicu.

Finansijska sredstva koja se mjere po amortizovanoj vrijednosti zahtevaju korišćenje metoda efektivnekamate za potrebe izračunavanja amortizovane (neto) vrijednosti finansijskih sredstava, kao i za alokacijui priznavanje prihoda od kamata u bilansu uspjeha, na period trajanja finansijskog sredstva.


17



3.7.5. Vrednovanje po amortizovanoj vrijednosti (nastavak)

Kod obračuna efektivne kamatne stope Banka procjenjuje očekivane tokove gotovine tako što uzima uobzir sve ugovorene uslove finansijskog instrumenta (plaćanje unaprijed, produžetak, kupovine i sličneopcije definisane u MSFI 9), ali ne uzima u obzir očekivane kreditne gubitke.

3.7.6. Vrednovanje po fer vrijednosti

Fer vrijednost finansijskih instrumenata predstavlja iznose po kojima se sredstva mogu razmijeniti iliobaveze izmiriti između upućenih, voljnih strana u transakciji po tržišnim uslovima.

Banka vrši vrednovanje finansijskih instrumenata po:- fer vrijednosti kroz bilans uspjeha i- fer vrijednosti kroz ostali rezultat, sa priznavanjem «recycling» ili bez priznavanja u bilansu uspjeha.

Finansijska sredstva i obaveze klasifikovani po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, u postupku naknadnogvrednovanja mjere se po fer vrijednosti, bez uključivanja troškova prodaje ili drugih troškova pri prestankupriznavanja. Dobici/gubici koji proističu od promjene fer vrijednosti ovih finansijskih instrumenata, njihoviprihodi od dividendi, kao i kursne razlike se priznaju u bilansu uspjeha. Ne sprovodi se test na potencijalnoobezvređenje ovih finansijskih instrumenata.

Prilikom mjerenja fer vrijednosti Banka se opredjeljuje za pristup/tehnike koje treba da maksimizirajuupotrebu relevantnih javno dostupnih podataka (engl. „observable inputs“), a da minimiziraju korišćenjepodataka koji nisu javno dostupni (engl. „unobservable inputs“).

Na raspolaganju su 3 pristupa za mjerenje fer vrijednosti:- tržišni pristup- prihodni pristup- troškovni pristup

Banka vrši utvrđivanje fer vrijednosti finansijskih instrumenata na dan bilansa. Kad god je moguće Bankavrši mjerenje fer vrijednosti upotrebom tržišnih cijena dostupnih na aktivnom tržištu za dati instrument.Tržište se smatra aktivnim ako su kotirane cijene lako i redovno dostupne i predstavljaju stvarne i redovnetržišne transakcije po tržišnim uslovima.

U slučaju da tržište za finansijske instrumente nije aktivno, fer vrijednost se određuje upotrebommetodologije procjene. Metodologije procjene uključuju transakcije po tržišnim uslovima između upućenih,voljnih strana (ako su dostupne), pozivanje na postojeću fer vrijednost ostalih instrumenata koji su suštinskiisti, analize diskontovanih tokova gotovine i druge alternativne metode. Odabrana metodologija procjenemaksimalno koristi tržišne podatke, zasniva se u najmanjoj mogućoj mjeri na procjenama koje suspecifične za Banku, uključuje sve faktore koje učesnici na tržištu smatraju kao određujuće za cijenu, uskladu sa prihvaćenim ekonomskim metodologijama za određivanje cijene finansijskih instrumenata.Ulazni podaci za metode procjene razumno odražavaju tržišna očekivanja i faktore rizika prinosa koji susadržani u finansijskom instrumentu. Metode procjene se podešavaju i testira njihova ispravnostupotrebom cijena iz uočljivih postojećih transakcija na tržištu za iste instrumente, na osnovu drugihdostupnih uočljivih tržišnih podataka.

3.7.7. Identifikacije i vrednovanje obezvređenja

Sa prvom primenom MSFI 9, za identifikaciju i vrednovanje obezvređenja Banka primenjuje konceptočekivanog kreditnog gubitka. Banka obračunava i priznaje ispravku vrijednosti za sve finansijskeinstrumente koji se vrednuju po amortizovanoj vrijednosti, kao i za finansijska sredstva koja se odmjeravajupo fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat.

Obračunati očekivani kreditni gubici predstavljaju vjerovatnoćom ponderisane procjene kreditnih gubitaka(tj. sadašnja vrijednost svih manjkova gotovine) tokom očekivanog roka trajanja finansijskog instrumenta,dok je sam manjak gotovine razlika između tokova gotovine koji pripadaju Banci po ugovoru i tokovagotovine koje Banka očekuje da primi.


18



3.7.7. Identifikacije i vrednovanje obezvređenja (nastavak)

Samim tim, za finansijska sredstva, kreditni gubitak je sadašnja vrijednost razlike između:- ugovornih tokova gotovine koji pripadaju Banci i- tokova gotovine koje Banka očekuje da primi,

dok za nepovučene obaveze po odobrenom kreditu, kreditni gubitak je sadašnja vrijednost razlike između:- ugovornih tokova gotovine koji pripadaju Banci ako imalac obaveze po zajmu povuče sredstva zajma

i- tokova gotovine koje Banka očekuje da primi ako se zajam povuče.

U skladu sa navedenim, Banka obračunava na svaki datum izvještavanja ispravku vrijednosti u iznosu kojije jednak očekivanim kreditnim gubicima tokom životnog vijeka, ako je kreditni rizik za taj finansijskiinstrument značajno porastao od početnog priznavanja, ili postoji identifikovan objektivan dokazobezvređenja (finansijska sredstva u nivou 2 i 3), odnosno po iznosu koji je jednak očekivanimdvanaestomjesečnim kreditnim gubicima za sve finansijske instrumente kod kojih kreditni rizik nijeznačajno porastao od početnog priznavanja (finansijska sredstva u nivou 1).

Banka na svaki izvještajni period procjenjuje da li je došlo do značajnog povećanja kreditnog rizika za svefinansijske instrumente. Ukoliko se ispravka vrijednosti za finansijski instrument odmjerava po iznosu kojije jednak očekivanim kreditnim gubicima tokom životnog vjeka iz prethodnog izvještajnog perioda, ali seutvrdi na tekući datum izvještavanja da uslovi više nisu ispunjeni, Banka odmjerava ispravku vrijednosti poiznosu koji je jednak očekivanim dvanaestomjesečnim kreditnim gubicima na tekući datumizvještavanja.Dodatne informacije o metodi primene MSFI9 obelodanjene su u napomeni 34.1

3.8. Gotovina i gotovinski ekvivalenti

Gotovina iskazana u Izvještaju o tokovima gotovine uključuje gotovinu na žiro računu u konvertibilnimmarkama i stranim valutama, gotovinu u blagajnama u konvertibilnim markama i u stranim valutama,depozite kod Centralne banke, opozive depozite kod banaka, ostala novčana sredstva ukoliko se mogupriznati kao gotovinski ekvivalenti i plemenite metale ako su neposredno unovčivi u kratkom roku.

Banka koristi direktan metod za izvještavanje o novčanim tokovima iz poslovnih aktivnosti.

3.9. Nekretnine i oprema

Nekretnine i oprema se početno priznaju:

- Kod kupovine u visini nabavne cijene uvećane za zavisne troškove nabavke i troškove dovođenjasredstva u stanje funkcionalne pripravnosti, a umanjene za popuste i rabate,

- Razmjenom – početno vrednovanje se vrši u visini fer vrijednosti primljenog sredstva, a ako se onane može utvrditi, vrednovanje se vrši u visini knjigovodstvene vrijednosti sredstva datog u zamjenu,

- Transakcijom finansijskog lizinga – početno vrednovanje sredstva i obaveze u iznosu koji je napočetku lizinga jednak fer vrijednosti ili sadašnjoj vrijednosti minimalnih plaćanja ukoliko je ovavrednost niža; svi inicijalni direktni troškovi korisnika lizinga uvećavaju iznos priznate vrijednostisredstva.

Nakon početnog priznavanja, nekretnine se vrednuju po revalorizacionom iznosu koji predstavlja njihovufer vrijednost na datum revalorizacije umanjenu za naknadnu akumuliranu amortizaciju i naknadneakumulirane gubitke zbog umanjenja vrijednosti. Revalorizacija se vrši dovoljno redovno najmanje jednomu periodu od pet godina ili češće u slučaju većih poremećaja na tržištu, kako bi se obezbjedilo da seknjigovodstvena vrijednost bitno ne razlikuje od vrijednosti do koje bi se došlo korišćenjem fer vrijednostina kraju izvještajnog perioda.

Kada dijelovi nekretnine ili opreme imaju različite korisne vijekove trajanja, oni se vode kao zasebne stavke(glavne komponente).


19


3.9. Nekretnine i oprema (nastavak)

Dobici ili gubici nastali otuđenjem nekretnina i opreme utvrđuju se kao razlika između vrijednosti ostvarenenjihovom prodajom i njihove knjigovodstvene vrijednosti i iskazuju se u okviru ostalih prihoda i rashodaperioda.

3.9.1. Naknadni troškovi

Naknadna ulaganja u nekretnine i opremu, koja utiču na poboljšanje stanja sredstva iznad njegovogpočetno procjenjenog korisnog vijeka upotrebe se mogu kapitalizovati tako da uvećavaju nabavnuvrijednost nekretnina i opreme. Troškovi zamjene sastavnog dijela nekog osnovnog sredstva priznaju sekao dio knjigovodstvene vrijednosti tog osnovnog sredstva ukoliko je vjerovatno da će se budućeekonomske koristi povezane sa tim sastavnim dijelom priliti u Banku i ako se cijena koštanja tog dijelamože pouzdano izmjeriti. Knjigovodstvena vrijednost zamjenjenog dijela se isknjižava.

3.9.2. Amortizacija

Amortizacija se priznaje u bilansu uspjeha u jednakim godišnjim iznosima tokom procjenjenog vijekatrajanja svake stavke nekretnina i opreme, budući da se na taj način najbolje odražava očekivana potrošnjaupotrebne ekonomske vrijednosti sadržane u sredstvu. Amortizacija se obračunava po stopama kojeobezbjeđuju nadoknadu vrijednosti nekretnina i opreme u toku njihovog korisnog vijeka trajanja u skladusa aktom koji definiše predmetnu oblast.

Primjenjeni korisni vijek, u tekućem i prethodnom obračunskom periodu je bio:

Stopa amortizacijeVijek trajanja

(godina)Kompjuterska oprema 25% 4Vozila 15,5% 6,5Nameštaj i ostala oprema 10% - 33,33% 3 - 10Ulaganja u tuđe objekte 10% - 33,34% 3 - 10Građevinski objekti 2,5 % 40

Metod amortizacije, korisni vijek i rezidualna vrijednost se procijenjuju na kraju svakog izvještajnog periodai kada je to potrebno vrši se odgovarajuća korekcija.

3.10. Nematerijalna ulaganja

Nematerijalna imovina se početno vrednuje po nabavnoj vrijednosti ili cijeni koštanja, koja se sastoji odnabavne cijene uvećane za direktne troškove neophodne za stavljanje sredstva u upotrebu.

Naknadna ulaganja u nematerijalnu imovinu, koja utiču na poboljšanje stanja imovine iznad njegovogpočetno procjenjenog korisnog vijeka upotrebe se mogu kapitalizovati tako da uvećavaju nabavnuvrijednost nematerijalne imovine.

Nabavna vrijednost nematerijalne imovine koja je stečena u poslovnoj kombinaciji je njihova fer vrijednostna datum sticanja.

Ako je nematerijalna imovina stečena u zamjenu za nemonetarno sredstvo njena nabavna vrijednost seodmjerava u visini njene fer vrijednosti, osim ako se ne može utvrditi njena fer vrijednost kada senabavnom vrijednošću stečenog sredstva smatra knjigovodstvena vrijednost sredstva datog u transakcijirazmjene.

Nakon početnog priznavanja, nematerijalna imovina se odmjerava po nabavnoj vrijednosti umanjenoj zaakumuliranu amortizaciju i sve akumulirane gubitke usled obezvređenja.

Nematerijalna imovina se amortizuje ukoliko ima ograničeni korisni vijek trajanja, po stopama kojeobezbjeđuju nadoknađivanje vrijednosti u toku njihovog korisnog vijeka trajanja.

Amortizacija se priznaje u bilansu uspjeha u jednakim godišnjim iznosima tokom procjenjenog vijekatrajanja svake stavke nematerijalne imovine, budući da se na taj način najbolje odražava očekivanapotrošnja upotrebne ekonomske vrijednosti sadržane u sredstvu.


20


3.11. Investicione nekretnine

Investicione nekretnine predstavljaju nekretnine (zemljište, građevinski objekat ili dio građevinskogobjekta), koje Banka drži u cilju ostvarivanja prihoda od zakupnine ili porasta vrijednosti kapitala ili u obesvrhe, a ne za prodaju u redovnom toku poslovanja ili za korišćenje u administrativne svrhe.

Inicijalno vrednovanje investicione nekretnine prilikom sticanja (nabavke) vrši se po nabavnoj vrijednosti,odnosno cijeni koštanja. Nabavna vrijednost investicine nekretnine obuhvata njenu kupoprodajnu cijenu isve izdatke koji se direktno mogu pripisati nabavci sredstva.

Naknadni izdaci koji se odnose na već priznatu investicionu nekretninu pripisuju se iskazanom iznosu teinvesticione nekretnine ako je vjerovatno da će priliv budućih ekonomskih koristi biti veći od prvobitnoprocjenjene stope prinosa te investicione nekretnine. Svi ostali naknadno nastali izdaci priznaju se kaorashod u bilansu uspjeha za period u kojem su nastali.

Nakon početnog priznavanja, naknadno mjerenje investicione nekretnine vrši se po metodu nabavnevrijednosti umanjene za ukupnu ispravku vrijednosti i gubitke usled obezvređenja.

Procijenjeni vijek trajanja investicionih nekretnina je 40 godina, a amortizacija se obračunava po stopi od2,5%. Amortizacija se prikazuje u bilansu uspjeha u jednakim godišnjim iznosima tokom procjenjenogvijeka trajanja date stavke nepokretnosti, budući da se na taj način najbolje odražava očekivana potrošnjaupotrebne ekonomske vrijednosti sadržane u sredstvu.

Vrijednost investicionih nekretnina se provjerava dovoljno redovno, najmanje jednom u pet godina ili češćeu slučaju većih poremećaja na tržištu.

3.12. Sredstva stečena naplatom potraživanja

Naplata potraživanja preuzimanjem pokretne i nepokretne imovine, u slučaju kada je potraživanje Bankeobezbijeđeno hipotekom, zalogom na pokretnim stvarima ili nekom drugom vrstom obezbjeđenja, vrši sena osnovu odluke suda i/ili ugovora o kupoprodaji proisteklim iz vansudskog poravnanja ili aukcijskekupovine.

Pokretna i nepokretna sredstva stečena naplatom potraživanja priznaju se u poslovnim knjigama Bankekao zalihe sredstava stečenih naplatom potraživanja, sa namjerom prodaje u roku od godinu dana.

Inicijalno se vrednuju po nižoj vrijednosti od:

- bruto vrijednosti potraživanja po osnovu kojeg se stiče imovina ili- procjenjene vrijednosti imovine (koja nije starija od jedne godine) umanjene za troškove prodaje.

Izuzetno od prethodnog stava ove tačke, kada se imovina stiče odlukom suda u iznosu koji je niži od brutovrijednosti potraživanja (koje je obezbjeđeno tom imovinom), imovina se vrednuje po vrijednosti iz sudskeodluke. Pri tome se vrši i procjena stečene imovine u što kraćem periodu, a najkasnije na kraju tekućegodine.

Nakon početnog priznavanja vrši se usklađivanje knjigovodstvene vrijednosti sa fer vrijednošću sredstavastečenih naplatom potraživanja, kao i usklađivanje ukoliko dođe do obezvređenja sredstava u smislu padanadoknadive vrijednosti, u skladu sa aktom koji definiše predmetnu oblast. Efekti ovih usklađivanja sepriznaju kao rashodi perioda. Usklađivanje fer vrijednosti sredstava stečenih naplatom potraživanja, vršise na isti način kao i za sredstava namjenjena za prodaju.

3.13. Sredstva namjenjena prodaji

Kao stalna sredstva namjenjena prodaji klasifikuju se sredstva čija se knjigovodstvena vrijednost možeprvenstveno povratiti kroz prodajnu transakciju, a ne kroz nastavak korišćenja.

Vrednovanje stalnih sredstava raspoloživih za prodaju se vrši po nižoj od sljedećih dviju vrijednosti:knjigovodstvenoj ili fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje.


21


3.13. Sredstva namjenjena prodaji (nastavak)

U slučaju da sredstvo ne bude prodato u roku od jedne godine, nakon početnog priznavanja vrši seusklađivanje knjigovodstvene vrijednosti sa fer vrijednošću stalnih sredstava namenjenih prodaji, kao iusklađivanje ukoliko dođe do obezvređenja sredstava u smislu pada nadoknadive vrijednosti, u skladu saaktom koji definiše predmetnu oblast. Efekti ovih usklađivanja se priznaju kao rashodi perioda.

Za stalna sredstva namijenjena prodaji ne vrši se obračun amortizacije

3.14. Lizing

Banka klasifikuje lizing (zakupi nekretnina i opreme) kao finansijski u slučaju kada je ugovorom regulisanoda se u osnovi svi rizici i koristi koje proističu iz vlasništva nad predmetom lizinga prenose na korisnikalizinga. Svi ostali ugovori o lizingu se klasifikuju kao ugovori o operativnom lizingu.

Sva plaćanja tokom godine po osnovu ugovora o operativnom lizingu, kod kojih su sve koristi i rizici u vezisa vlasništvom zadržani kod zakupodavca, evidentiraju se kao trošak u bilansu uspjeha, ravnomerno,pravolinijski tokom perioda trajanja lizinga.

3.15. Obezvređenje nefinansijskih sredstava

Knjigovodstvena vrijednost nefinansijskih sredstava, osim investicionih nekretnina i odloženih poreskihsredstava, analizira se na kraju svakog izvještajnog perioda kako bi se utvrdilo da li postoje pokazateljikoji ukazuju da je došlo do njihovog obezvređenja. U slučaju da se utvrdi da postoje određeni pokazateljiobezvređenja, utvrđuje se nadoknadiva vrijednost sredstva. Gubitak po osnovu obezvređenja se priznajeako knjigovodstvena vrijednost sredstava prevazilazi njegovu procjenjenu nadoknadivu vrijednost.

Nadoknadiva vrijednost sredstva utvrđuje se kao vrijednost koja je veća od upotrebne vrijednosti sredstvai njegove fer vrijednosti. Za potrebe utvrđivanja upotrebne vrijednosti, procijenjeni budući novčani prilivipo osnovu sredstva se diskontuju na njihovu sadašnju vrijednost primjenom diskontne stope prije poreza,koja odražava trenutnu tržišnu procjenu vremenske vrijednosti novca, kao i rizika specifičnih za sredstvo.

Gubitak po osnovu obezvređenja se priznaje u slučaju kada je knjigovodstvena vrijednost sredstva većaod njegove nadoknadive vrijednosti. Gubitak po osnovu obezvređenja se priznaje u okviru bilansa uspjehaperioda.

Gubici po osnovu obezvređenja iz prethodnih perioda se procjenjuju na kraju svakog izvještajnog perioda,kako bi se utvrdilo da li je došlo do smanjenja gubitka ili da oni više ne postoje. Gubitak po osnovuobezvređenja se ukida u slučaju da je došlo do promjene pretpostavki korišćenih za utvrđivanjenadoknadive vrijednosti sredstva. Gubitak po osnovu obezvređenja se ukida samo do iznosa do kojegknjigovodstvena vrijednost sredstva ne prelazi knjigovodstvenu vrijednost koja bi bila utvrđena, umanjenaza amortizaciju sredstva, u slučaju da nije bilo priznavanja gubitka po osnovu obezvređenja.

3.16. Rezervisanja

Rezervisanje se priznaje u slučaju kada će Banka, kao rezultat prošlih događaja, imati sadašnju zakonskuili izvedenu obavezu koja se može pouzdano utvrditi i za čije izmirenje se očekuje da će doći do odlivaresursa koji predstvaljaju ekonomsku korist za Banku. Rezervisanje se utvrđuje putem diskontovanjaočekivanih budućih novčanih odliva, primjenom diskontne stope, koja odražava trenutnu tržišnu procjenuvremenske vrijednosti novca, i tamo gde je to odgovarajuće, rizika specifičnih za obavezu.

Banka vrši dugoročna rezervisanja za:a) potencijalne gubitke po preuzetim potencijalnim obavezama,b) potencijalne odlive po sudskim sporovima,c) isplatu primanja zaposlenih po osnovu budućih obaveza id) druge potencijalne obaveze ukoliko ispunjavaju uslove priznavanja, shodno zahtjevima MRS/MSFI i

internim aktima Banke.


22


3.16. Rezervisanja (nastavak)

Procjena rezervisanja se vrši na dan bilansa za sledeće namjene:

- za potencijalne gubitke po preuzetim potencijalnim obavezama u slučaju identifikovanja mogućegnovog odliva i/ili usklađivanja najbolje sadašnje procjene budućeg odliva,

- za potencijalne odlive po sudskim sporovima u slučaju identifikovanja mogućeg novog odliva i/iliusklađivanja najbolje sadašnje procjene budućeg odliva i

- za isplatu primanja zaposlenih po osnovu budućih obaveza.

Priznavanje rezervisanja, odnosno sadašnje vrijednosti budućih odliva vrši se na teret rashoda perioda.Ako se procjeni da više nije vejrovatno da će odliv resursa koji predstavlja ekonomske koristi biti potrebanza izmirenje obaveze, rezervisanje se ukida uz priznavanje prihoda od ukidanja rezervisanja.

3.17. Finansijske garancije

Finansijske garancije predstavljaju ugovore kojima se Banka obavezuje da izvrši plaćanja njihovimkorisnicima za gubitke nastale zbog neispunjavanja obaveze plaćanja određenog dužnika po dospijećuobaveze, a u skladu sa uslovima dužničkog instrumenta.

Obaveze po finansijskim garancijama se inicijalno priznaju po fer vrijednosti, a inicijalna fer vrijednost seamortizuje tokom trajanja finansijske garancije. Obaveza po osnovu garancije se naknadno odmjerava uiznosu koji je veći od amortizovane vrijednosti i sadašnje vrijednosti očekivanog budućeg plaćanja (kadaje plaćanje po osnovu garancije vjerovatno). Finansijske garancije se evidentiraju u okviru vanbilansnihstavki i imaju karakter potencijalnih obaveza.

Banka vrši rezervisanja na teret rashoda za preuzete potencijalne obaveze na vanbilansnim stavkama donivoa potrebnih rezervisanja, u skladu sa aktom koji definiše predmetnu oblast

3.18. Beneficije zaposlenih

U skladu sa propisima koji se primjenjuju u Bosni i Hercegovini, Banka je obavezna da plaća obavezedržavnim fondovima kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih. Ove obaveze uključujudoprinose za zaposlene na teret poslodavaca u iznosima obračunatim po stopama propisanim relevantnimzakonskim propisima. Banka je, takođe, obavezna da od bruto zarada zaposlenih obustavi doprinose i daih, u ime zaposlenih, uplati tim fondovima. Doprinosi na teret poslodavca i doprinosi na teret zaposlenihse knjiže na teret rashoda perioda na koji se odnose. Banka nema sopstvene penzione fondove niti opcijeza isplate zaposlenima u vidu akcija i po tom osnovu nema identifikovane obaveze na dan 31. decembra2018. godine.

Banka je izvršila izdvajanje rezervisanja u 2018. godini u skladu sa IAS 19 za dugoročne obaveze zaotpremnine za odlazak u penziju i za neiskorišćene dane godišnjih odmora zaposlenih. Za procjenu iobračun rezervisanja po navedenim osnovama Banka je angažovala ovlašćenog licenciranog aktuara.

3.19. Kapital i rezerve

Kapital Banke obuhvata: akcijski kapital, rezerve iz dobiti, posebne rezerve za potencijalne gubitke,dobitak/gubitak tekuće godine, neraspoređeni dobitak iz ranijih godina i revalorizacione rezerve. KapitalBanke formiran je iz uloženih sredstava osnivača. Osnivač ne može povlačiti sredstva uložena u kapitalBanke.

3.20. Zarade po akciji

Banka prikazuje osnovnu zaradu po akciji za obične akcije. Osnovna zarada po akciji se računa dijeljenjemdobitka ili gubitka koji pripada vlasnicima običnih akcija Banke ponderisanim prosjekom broja običnih akcijau opticaju tokom perioda.


23


3.21. Preračunavanje deviznih iznosa

Poslovne promjene u stranoj valuti preračunavaju se u konvertibilne marke po srednjem kursukonvertibilne marke u odnosu na stranu valutu koji važi na dan poslovne promjene.

Monetarne pozicije aktive i pasive u stranoj valuti koje su iskazane po nabavnoj vrijednosti, preračunavajuse u konvertibilne marke prema srednjem kursu konvertibilne marake u odnosu na stranu valutu koji važina dan bilansa. Kursne razlike nastale kao rezultat preračuna deviznih pozicija iskazuju se u okviru bilansauspjeha. Nemonetarne stavke aktive koje se vrednuju po nabavnoj vrijednosti u stranoj valutipreračunavaju se u konvertibilne marke prema srednjem kursu konvertibilne marke u odnosu na stranuvalutu koji važi na dan poslovne promjene.

Monetarne pozicije aktive i pasive, za koje je ugovorena zaštita od rizika putem vezivanja za kurskonvertibilne marke u odnosu na EUR, drugu inostranu valutu ili rast indeksa cijena na malo preračunavajuse u konvertibilne marke na dan bilansa stanja u skladu sa odredbama konkretnog ugovora o kreditu.

Kursevi najznačajnih valuta koje su korišćene prilikom preračuna pozicija bilansa stanja iskazanih u stranojvaluti su:

U Konvertibilnim markama31. decembra

2018.31. decembra

2017.

USD 1,711821 1,630810CHF 1,746432 1,671364EUR 1,955830 1,955830

3.22 Objelodanjivanja u vezi primjene MSFI 16-finansijski lizing

MSFI 16 je izdat u januaru 2016. godine i zamjenjuje MRS 17 Lizing, IFRIC 4 Utvrđivanje da li aranžmansadrži zakup, SIC-15 Operativni lizing-Podsticaji i SIC-27 Procjena suštine transakcija koje uključuju pravnioblik zakupa. MSFI 16 postavlja principe za priznavanje, mjerenje, prezentaciju i objelodanjivanje lizinga izahtjeva od zakupaca da obračunavaju sve zakupe u okviru jednog bilansnog modela sličnogračunovodstvu za finansijski lizing u skladu sa MRS 17. Standard uključuje dva izuzeća od priznavanja zazakupce - zakup “imovine male vrijednosti” (npr. Personalni kompjuteri) i kratkoročni zakupi (tj. zakupi sarokom zakupa od 12 mjeseci ili manje). Na datum početka zakupa, zakupac će priznati obavezu zaplaćanje lizinga (tj. obavezu za lizing) i sredstvo koje predstavlja pravo da se koristi predmetnosredstvotokom trajanja zakupa (tj. pravo na korišćenje sredstva). Od zakupaca će se zahtjevati daodvojeno priznaju trošak kamate na obavezu lizinga i trošak amortizacije na pravo na korišćenje sredstva.

Zakupci će takođe morati da ponovo vrednuju obavezu za lizing po nastanku određenih događaja (npr.promjena u trajanju lizinga, promjena u budućim plaćanjima lizinga usljed promjene indeksa ili stope kojase koristi za određivanje tih plaćanja). Zakupac će generalno priznati iznos ponovnog vrednovanjaobaveze za lizinga kao korekcija prava na korišćenje sredstva.

Računovodstvo davaoca lizinga u skladu sa MSFI 16 je u suštini nepromjenjeno u odnosu naračunovodstvo prema MRS 17. Davaoci lizinga će nastaviti da klasifikuju sve ugovore o zakupu koristećiisti princip klasifikacije kao prema MRS 17 i razlikovati dve vrste lizinga: operativni i finansijski lizing.

MSFI 16, koji je na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2019. godine, zahtjevaod zakupaca i zakupodavaca detaljnija objelodanjivanja nego u skladu sa MRS 17.


24


Prelazak na MSFI 16

Banka je izvršila tranziciju na MSFI 16 u skladu sa modifikovanim retrospektivnim pristupom. Uporednipodaci iz prethodne godine nisu korigovani.

Banka je izabrala da koristi izuzeća, koja su predložena standardom, na ugovore o zakupu za koje sezakup završava u roku od 12 mjeseci od datuma inicijalne primjene, kao i na ugovore o zakupu za kojese predmetno sredstvo može smatrati sredstvom male vrijednosti. Banka ima ugovore o zakupu određenekancelarijske opreme (tj. mašina za štampanje i fotokopiranje, POS terminala) koje se smatraju sredstvimamale vrijednosti.

Sljedeće kategorije lizinga su identifikovane, gdje kao posljedica promjene MSFI 16 od 1. januara 2019.godine, ugovori koji su ranije bili priznati kao operativni lizing, sada se kvalifikuju kao zakupi definisaninovim standardom za nekretnine.

Prilikom prve primjene MSFI 16, pravo na korišćenje sredstva lizinga je generalno mereno u iznosuobaveze po osnovu lizinga, koristeći prosječnu inkrementalnu stopu zaduživanja od 3,2%. Prva primenaje rezultirala evidentiranjem prava na korišćenje sredstva u iznosu od 5.592 hiljada BAM u Izvještaju ofinansijskom položaju na 1. januar 2019. godine.

Efekti primjene IFRS 16 na dan 01.januara 2019. su prikazani u tabeli:

Efekti IFRS 16 - hiljade BAM

Kratkoročna obaveza za lizing (IFRS 16) 922

Dugoročna obaveza za lizing (IFRS 16) 4.636

Ukupna obaveza za lizing (IFRS 16) 5.558 Sredstvo ( IFRS 16) 5.592

U vezi načina utvrđivanja baznih stopa za određivanje inkrementalne stope a obzirom na tržište u R. Srpskoji ročnost emitovanih HOV emitenta Vlade R. Srpske a to je 5 i 7 godina i uzimajući u obzir krajnje rokovezakupa prostora koje koristimo ( raspon od 14 do 119 mjeseci) koristili smo prosječnu stope prinosa za HOVemitenta Vlade Republike Srpske koje se objavljuju na Banjalučkoj berzi a koja obuhvata dužničke hartije odvrijednosti emitenta Vlade R. Srpske čija je nominalna vrijednost veća od 5 miliona. Ova bazna stopa jeuvećana za spred koji se izvodi na osnovu Moody’s-ovih podataka o vjerovatnoćama gubitka za date kreditnerejtinge (probability of default - PD) te podatka o gubitku usled neizvršenja (loss given default – LGD) iz Bazelstandarda pri tome uoobzirujući niži kreditni gubitak upoređujući : kreditni rejting države Bosne i Hercegovines obzirom da Komercijalna banka ad Banja Luka nema dodjeljen kreditni rejting od eksterne institucije ili kreitnirejting koji koristi matična banka.

Na dan 31 decembra 2018. godine i 31.decembra 2017. godine Banka ima sledeće ugovorene obaveze poosnovu operativnog zakupa: u hiljadama BAM

31. decembar2018.

31. decembar 2017.

Preuzete obaveze sa dospijećem do godinu dana 999 992

Preuzete obaveze sa dospijećem od 1 do 5 godina 3.054 2.703

Preuzete obaveze sa dospijećem posle 5 godina - 80

Ukupno 4.053 3.775


25

4. PRIHODI PO OSNOVU KAMATAU hiljadama BAM

Godina koja se završava 31. decembra

2018. 2017.Prihodi po osnovu kamata od:

Preduzeća, javnih i državnih institucija 8.940 8.076Stanovništva 2.946 2.676Hartija od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali rezutat 1.255 1.268Sredstva kod drugih banaka 7 2

13.148 12.021

Od gore navedenih iznosa prihodi po osnovu kamata od obezvređenih plasmana (100 %obezvređenje) iznose:

U hiljadama BAMGodina koja se završava

31. decembra2018. 2017.

Prihodi po osnovu kamata od obezvređenih plasmana od:Preduzeća 75 26Stanovništva 73 48

148 74

5. RASHODI PO OSNOVU KAMATA

Prihodi i rashodi od kamata po izvorima nastanka su dati u sljedećoj tabeli:

2018. 2017.Prihodi Rashodi Prihodi Rashodi

‘000 KM ‘000 KM ‘000 KM ‘000 KM

Preduzeća i ostale organizacije 7.254 1.255 7.010 1.406Javni sektor 2.941 82 2.333 88Banke 7 128 2 142Stanovništvo 2.946 1.116 2.676 975

13.148 2.581 12.021 2.611


31. decembra2018. 2017.

Rashodi po osnovu kamata od :Depoziti stanovništva 1.116 975Depoziti i krediti od banaka i finansijskih organizacija 742 1.029Depoziti pravnih lica, državnih i javnih institucija 723 607

2.581 2.611


26

6. PRIHODI PO OSNOVU NAKNADA I PROVIZIJA


31. decembra` 2018. 2017.

Naknade po osnovu obavljanja platnog prometa 2.525 2.602Naknade po osnovu platnih kartica 650 588Naknade po osnovu mjenjačkih poslova i poslova sa devizama 436 576Naknade po izdatim garancijama i druga jemstva 246 196Ostale naknade i provizije 152 148

4.009 4.110

7. RASHODI PO OSNOVU NAKNADA I PROVIZIJAU hiljadama BAM


2018. 2017.Naknade za usluge po platnim karticama 307 558Naknade Centralnoj Banci po osnovu platnog prometa u zemlji 307 312Naknade za usluge Agencije za bankarstvo RS 297 243Naknade za usluge platnog prometa u zemlji i inostranstvu 172 148Naknade po osnovu kupoprodaje deviza 112 135Ostale naknade i provizije 33 24

1.228 1.420

8. NETO KURSNE RAZLIKE


31. decembra2018. 2017.

Pozitivne kursne razlike 6.675 6.674Negativne kursne razlike (6.621) (6.653)

54 21

Sredstva i obaveze iskazane u stranoj valuti na dan bilansa stanja su preračunate u BAM po zvaničnomsrednjem kursu koji je važio na taj dan.

9. TROŠKOVI KREDITNIH GUBITAKA FINANSIJSKE IMOVINE


31. decembra2018. 2017.

RashodiRashodi ispravke vrijednosti po osnovu plasmana i ulaganja uHOV (6.720) (6.686)PrihodiPrihodi od ukidanja ispravki vrijednosti po osnovu ulaganja poosnovu plasmana i ulaganja u HOV 6.981 6.683

261 (3)


27

10. NETO DOBITAK/(GUBITAK) OD OTUĐENJA FINANSIJSKE IMOVINE


31. decembra2018. 2017.

Dobici od prodaje HOV iskazane po fer vrijednosti kroz ostali rezultat 279 167

279 167

Dobici od prodaje HOV raspoloživih za prodaju odnose se na prodaju obveznica za izmirenje ratnenematerijalne štete i potraživanja po osnovu stare devizne štednje emitenta Vlade Republike Srpske.

11. NETO DOBITAK/(GUBITAK) OD PROMJENE VRIJEDNOSTI IMOVINE


31. decembra2018. 2017.

Rashodi po osnovu promjene vrijednosti – materijalno stečenaimovina (260) (336)Rashodi po osnovu promjene vrijednosti – investicione nekretnine (124) -

Neto rashod od promjene vrijednosti imovine (384) (336)

Rashodi po osnovu promjene vrijednosti materijalno stečene imovine namijenjene daljoj prodaji iinvesticionih nekretnina su nastali po osnovu:

§ obezvređenja vrijednosti stalnih sredstava namijenjenih prodaji (nekretnine i oprema) u ukupnom iznosuod 260 hiljada BAM svođenjem na iznos procijenjene tržišne vrijednosti ili naknadnim vrednovanjemprimjenom interno utvrđene stope obezvređenja, zavisno od primjenjivog metoda obezvređenja uslučaju konkretnog sredstva namijenjenog prodaji.

§ Obezvređenje investicionih nekretnina u ukupnom iznosu od 124 hiljadae BAM nastalo je svođenjem naiznos procijenjene tržišne vrijednosti.

12. OSTALI OPERATIVNI PRIHODI


31. decembra2018. 2017.

Prihodi od prodaje ostale imovine 566 -Prihodi po osnovu zakupa nepokretnosti 140 157Ostali prihodi od naplate sudskih troškova 55 14Ostali prihodi 40 125Prihodi iz ranijih godina iz poslovanja sa privredom 4 27

805 323


28

13. NETO DOBICI/(GUBICI) OD REZERVISANJA


31. decembra2018. 2017.

RASHODI ISPRAVKE VRIJEDNOSTIRashodi rezervisanja za vanbilansne pozicije (285) (282)Rashodi po osnovu rezervisanja za ostale obaveze (15) (4)

300 286PRIHODI OD UKIDANJA ISPRAVKE VRIJEDNOSTIPrihodi od ukidanja rezervisanja za vanbilansne obaveze 164 451Prihodi od ukidanja ostalih rezervisanja 12 5

176 456UKUPNO NETO (124) 170

Rashodi po osnovu rezervisanja za ostale obaveze u ukupnom iznosu od 15 hiljada BAM se odnose narezervisanja po osnovu rezervisanja za otpremnine kod odlazaka u penziju prema obračuna u skladu sa MRS19 i rezervisanja za sudske sporove.Prihodi od ukidanja ostalih rezervisanja se odnose na ukidanje rezervisanja za neiskorišćene godišnje odmoreprema obračunu u skladu sa MRS 19.

14. TROŠKOVI ZAPOSLENIH


31. decembra2018. 2017.

Neto lična primanja i naknade primanja 3.155 3.011Porezi i doprinosi na lična primanja 2.084 2.021Ostala lična primanja 67 45

5.306 5.077

15. ADMINISTRATIVNI I OSTALI OPERATIVNI TROŠKOVIU hiljadama BAM


2018. 2017.

Troškovi zakupnina 1.423 1.464Ostali nematerijalni troškovi 840 887Tekuće i investiciono održavanje osnovnih sredstava 687 687Troškovi obezbjeđenja imovine 515 571Troškovi naplate potraživanja sticanjem imovine 482 -Troškovi materijala, energije, goriva i ostali troškovi 417 338Troškovi premije osiguranja depozita 394 325Troškovi advokata i taksi 205 218Troškovi reklame i propaganda 211 166Troškovi ostalih premija osiguranja 218 204Troškovi PTT i telekomunikacionih usluga 182 186Troškovi ostalih poreza i doprinosa 182 158Troškovi po sudskim presudama i poreskim rješenjima 87 1Ostali troškovi 50 68Troškovi po osnovu otpisa potraživanja 17 17

5.910 5.290


29

16. POREZ NA DOBIT


31. decembra2018. 2017.

(Gubitak)/Dobit prije oporezivanja 2.315 1.481

Uvećano za:Nepriznati rashodi po snovu naplate potraživanja sticanjem imovine 482 -Nepriznati iznos rashoda po osnovu ispravke vrijednosti kodfinansijskih institucija 385 49Nepriznati iznos rashoda od usklađivanja vrijednosti imovine 384 336Nepriznati iznos rashoda amortizacije 187 191Ostali nepriznati rashodi 152 79Nepriznati rashodi po osnovu poreza na teret Banke 124 -Nepriznati iznos rashoda po osnovu dodatnog osiguranja 67 65Nepriznati iznos po osnovu rashodavanja i otpisa stalnih sredstava 39 34Nepriznati ostali lični rashodi i naknade 22 26Nepriznati iznos rashoda reprezentacije 28 24Oporeziva dobit prije umanjenja 4.185 2.285

Umanjeno za :Prihod od kamata po osnovu HOV (1.182) (749)Prihod od ukidanja ostalih rezervisanja (12) (1)Oporeziva dobit nakon umanjena 2.991 1.535

Porez na dobit (10 %) 299 154Efektivna poreska stopa 12,92% 10,36%


31. decembra2018. 2017.

Tekući porez na dobit (299) (154)Odloženi porez na dobit 13 15

(286) (139)

U skladu sa važećim zakonima, Poreska Uprava ima diskreciono pravo da odredi porezni tretman poslovnihaktivnosti i transakcija bilo kojeg poreskog obveznika. Prema tome promjene u poslovnoj aktivnosti mogubiti drugačije tretirane od strane Poreske Uprave. Kao rezultat toga Banci se mogu naplatiti dodatni porezi,kazne i kamata koje mogu biti značajne.


30

16. POREZ NA DOBIT (nastavak)

Promjene na odloženim porezima koje se evidentiraju u okviru ostalog rezultata


31. decembra2018. 2017.

Odložene poreske obaveze

Revalorizacione rezerve po HOV i aktuarskim procjenama na početkugodine 42 70

Promjena odloženih poreskih obaveza po osnovu pimjene MSFI 9 37 -Ponovo iskazano početno stanje odloženih poreskih obaveza 79 -

Promjena tokom godine priznate u ostalom ukupnom rezultatu 29 (28)

Revalorizacione rezerve po HOV i aktuarskim procjenama nakraju godine 108 42

Odložene poreske obaveze sa stanjem na dan 31. decembra 2018. godine u iznosu od 108 hiljada BAModnose se na efekte po osnovu revalorizacionih rezervi za ulaganja u HOV raspoložive za prodaju irevalorizacione rezerve po osnovu aktuarskih procjena. Iste su imale efekat na stanje revalorizacionihrezervi.

Promjene na odloženim porezima koje se evidentiraju kroz bilans uspjeha

U hiljadama BAMGodina koja se završava 31. decembra

2018. 2017.

Dobitak po osnovu povećanja odloženih poreskih sredstava ismanjenja odloženih poreskih obaveza po privremenim razlika 13 15

17. NOVČANA SREDSTVA I SREDSTVA KOD CENTRALNE BANKEU hiljadama BAM

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Novčana sredstva:- u KM 5.593 3.648- u stranoj valuti 2.519 1.431

Sredstva kod Centralne banke BiH u BAM:- Obavezna rezerva 38.011 29.532- Žiro račun 84.938 29.203

131.061 63.814


31

17. NOVČANA SREDSTVA I SREDSTVA KOD CENTRALNE BANKE (nastavak)

Prikazani iznosi sredstava kod Centralne banke BiH obuhvataju obaveznu rezervu kod Centralne banke BiHkoja predstavlja minimalnu rezervu sredstava u domaćoj valuti obračunatu u skladu sa Odlukom o obaveznojrezervi kod Centralne banke BiH i deponovane viškove likvidnih sredstava kod Centralne banke BiH.Od 01. jula 2016. godine stopa obavezne rezerve koju primjenjuje Centralna banka na osnovicu za obračunobavezne rezerve iznosi 10%. Osnovicu za obračun obavezne rezerve čine depoziti i pozajmljena sredstvabez obzira u kojoj se valuti sredstva izraze prema stanju sredstava na kraju svakog radnog dana u tokuobračunskog perioda koji prethodi periodu održavanja.

Centralna banka na računu rezervi banke u obračunskom periodu na iznos sredstava obavezne rezerve neobračunava naknadu, a na iznos sredstava iznad obavezene rezerve obračunava naknadu po stopi koja jejednaka 50% stope koju primjenjuje Evropska centralna banka na depozite komercijalnih banaka (DepositFacility Rate).Ukoliko u toku perioda održavanja dođe do promjene vrijednosti Deposit Facility Rate, primjenjivaće se stopakoja je važila na prvi dan perioda održavanja tokom kojeg je došlo do promjene Deposit Facility Rate.Stupanjem na snagu Zakona o bankama Republike Srpske (Službeni glasnik Republike Srpske broj 4/17)obaveza izvještavanja o posebnoj rezervi u okviru računa obavezne rezerve je prestala da važi 26.01.2017.godine.

18. KREDITI I PLASMANI BANKAMA

U hiljadama BAM31. decembar

2018.31. decembar

2017.Novčana sredstva kod: Inostranih banaka 19.452 5.171 Domaćih banaka 150 72 Ispravka vrijednosti novčanih sredstava kod banaka (8) -

UKUPNO: 19.594 5.243

19. KREDITI I PLASMANI KOMITENTIMA

U bilansu stanja krediti su prikazani u visini nedospjelih i dospjelih iznosa odobrenih plasmana, obračunatihkamata po kreditima i umanjeni za iznos unaprijed plaćenih naknada.


2018.31. decembar

2017.

Krediti do jedne godine

- u BAM 38.686 32.860- u stanoj valuti 159 160

Krediti preko jedne godine

- u BAM 235.094 202.203- u stranoj valuti 5.012 5.022

Ukupno: 278.951 240.245

Ispravka vrijednosti: (17.559) (16.676)

UKUPNO: 261.392 223.569


32

19. KREDITI I PLASMANI KOMITENTIMA (nastavak)

Kretanja kreditnih gubitaka finansijske imovineU hiljadama BAM

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Stanje na dan 01. januar 2018 16.676 16.668Efekat primjene MSFI 9 1.240Ponovo iskazano stanje na dan 01.01.2018. 17.916Neto povećanje /smanjenje kreditnih gubitaka po plasmanima (378) (6)Neto povećanje /smanjenje kreditnih gubitaka po kamatama 21 14

UKUPNO: 17.559 16.676

Kamata na kredite plasirane stanovništvu su obračunavane sa kamatnim stopama za stambene kredite urasponu od 2,98% do 12,50 % a za ostale kredite stanovništvu u rasponu od 3,00 % do 13,00 % godišnje.Krediti stanovništvu su odobravani na period maksimalno do 25 godina.

Kamate na kratkoročne kredite privredi, javnom sektoru i javnim preduzećima su obračunavane uz kamatnustopu od 1,60 % do 7,35% godišnje. Kamate na dugoročne kredite privredi , javnom sektoru i javnimpreduzećima su obračunavane uz kamatnu stopu 2,00% do 9,00 % godišnje.

Agencija za bankarstvo Republike Srpske (ABRS) je Odlukom o minimalnim standardima za upravljanjekreditnim rizikom i klasifikaciju aktive banke (Službeni glasnik RS, broj 49/13, 01/04i 117/17) propisala dasu nadležni organi Banke dužni da, u vezi sa primjenom Međunarodnih računovodstvenih standarda iMeđunarodnih standarda finansijskog izvještavanja kao i propisa iz oblasti računovodstva i revizije uRepublici Srpskoj, primjenjuju adekvatne interne metodologije za mjerenje umanjenja vrijednosti kredita iostale finansijske imovine.Rukovodstvo Banke je izvršilo rezervisanje za potencijalne kreditne gubitke na osnovu svih poznatih ipredvidljivih rizika na datum sastavljanja finansijskih izvještaja.

Prikaz strukture iznos kredita u bilasnu stanja:U hiljadama BAM

31. decembar2018.

31. decembar2017.

U BAM :NEDOSPJELI PLASMANIdo jedne godineKratkoročni krediti – privreda 30.884 26.103Kratkoročni krediti - javni sektor i javna preduzeća 2.700 448Kratkoročni krediti – stanovništvo 1.575 1.366Razgraničena naplaćena naknada (83) (70)

preko jedne godineDugoročni krediti - javni sektor i javna preduzeća 97.001 90.145Dugoročni krediti - privreda 70.415 48.295Dugoročni krediti - stanovništvo 52.594 47.708Razgraničena naplaćena naknada (817) (621)

U stranoj valuti:Dugoročni krediti - privreda 5.012 5.012

Ispravka vrijednosti kredita plasiranih komitentima (2.562) (1.576)UKUPNO NEDOSPJELI PLSMANI 256.719 216.810

DOSPJELI PLASMANIDospjeli plasmani u domaćoj valuti 16.818 18.925Ispravka vrijednosti dospjelih plasmana u domaćoj valuti (12.983) (13.129)

Dospjeli plasmani u stranoj valuti 103 103Ispravka vrijednosti dospjelih plasmana u stranoj valuti (103) (103)UKUPNO DOSPJELI KREDITNI PLASMANI: 3.835 5.796


33

19. KREDITI I PLASMANI KOMITENTIMA (nastavak)

OBRAČUNATA KAMATA


2018.31. decembar

2017.U BAM:Potraživanja po osnovu dospjelih kamata - plasmani 2.282 2.456Razgraničena potraživanja za obračunatu kamatu 412 308

U stranoj valuti:Potraživanja po osnovu dospjelih kamata u stranoj valuti - plasmani 56 66

Ispravka vrijednosti: - obračunate kamate-plasmani (1.912) (1.867)

838 963

20. FINANSIJSKA IMOVINA PO FER VRIJEDNOSTI KROZ OSTALI UKUPAN REZULTAT


2018.31. decembar

2017.Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju:

u domaćoj valuti:- dugoročne obveznice 26.513 26.137- obveznice za izmirenje ratne štete i obaveza po osnovu

stare devizne štednje - 2.663- dospjela potraživanja po osnovu obveznica - 31- potraživanja po osnovu kamata - HOV raspoložive za

prodaju 516 535

u stranoj valuti:- dugoročne obveznice 9.824 -- potraživanja po osnovu kamata - HOV raspoložive za

prodaju 4 -

36.857 29.366

Kretanja kreditnih gubitaka finansijske imovine


2018.31. decembar

2017.

Stanje na dan 01. januar 2018 - -Efekat primjene MSFI 9 370 -Ponovo iskazano stanje na dan 01.01.2018. 370 -Neto povećanje /smanjenje kreditnih gubitaka po plasmanima 95 -

UKUPNO: 465 -

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju u domaćoj valuti se odnose na ulaganja u obveznice emitovaneod strane emitenta Republike Srpske.Dugočne obveznice u domaćoj valuti su emitovane po kamatnoj stopi od 3,5 % do 4,0 % . Dugoročneobveznice u stranoj valuti (EUR) su emitovane po kamatnoj stopi od 4,75 %.

Obveznice su klasifikovane u kategoriju finansijska sredstva vrednovana po fer vrijednosti kroz ostali ukupnirezultat sa priznavanjem kreditnih gubitaka kroz bilans uspjeha.


34

21. OPREMA, INVESTICIONE NEKRETNINE I NEMATERIJALNA ULAGANJA

Na dan 31. decembra 2018. godine Banka ima iskazane investicione nekretnine u iznosu od 4.443 hiiljadaBAM koje čine objekti i zemljište dati u zakup ( na dan 31.12.2017. godine 4.618 hiljada BAM).

Na osnovu zaključenog ugovora o dugoročnom zakupu Banka je u 2018. godini izvršila prenos nainvesticione nepokretnosti sa pozicije stalnih sredstava namijenjenih prodaji (poslovni objekat uHadžićima, Banja Luka ) u vrijednosti od 273 hiljade BAM. Banka je u toku 2018. godine realizovala ugovoro prodaji investicione nekretnine u Brčko distriktu sadašnje vrijednosti 258 hiljada BAM.


35

21. OPREMA, INVESTICIONE NEKRETNINE I NEMATERIJALNA ULAGANJA (nastavak)

U hiljadama BAM

Oprema i ostalasredstva

Oprema upripremi i dati

avansi

Ulaganja uiznajmljena

sredstvaInvesticione

nekretnine

Nematerijalnaulaganja(licence i

programi)

Nematerijalnaulaganja u

pripremi Ukupno

Nabavna vrijednostStanje, 1. januar 2017. godine 5.213 34 717 4.706 2.948 23 13.641Nabavke u toku perioda - 481 - - - 351 832Prenosi 398 (367) 35 387 194 (194) 453Rashodovanja (638) - (36) - - - (674)Prodaja (37) - - - - - (37)Stanje, 31. decembar 2017. godine 4.936 148 716 5.093 3.142 180 14.215

Stanje, 1. januar 2018. godine 4.936 148 716 5.093 3.142 180 14.215Nabavke u toku perioda - 1.429 - - - 577 2.006Prenosi 1.092 (1.200) 108 484 471 (471) 484Rashodovanja (436) - (99) - (6) - 541Prodaja (542) - - (434) - - (976)Stanje, 31. decembar 2018. godine 5.050 377 725 5.143 3.607 286 15.188

Ispravka vrijednostiStanje. 1. januar 2017. godine 4.620 - 593 407 2.667 - 8.287Amortizacija za tekuću godinu 287 - 43 68 196 - 594Rashodovanja (619) - (30) - - - (649)Prodaja (28) - - - - - (28)Obezvređenje - - - - - - -Stanje. 31. decembar 2017. godine 4.260 - 606 476 2.863 - 8.204

Stanje. 1. januar 2018. godine 4.260 - 606 476 2.863 - 8.204Amortizacija za tekuću godinu 299 - 52 69 288 - 708Rashodovanja (435) - (99) - (6) - (540)Prenos/prodaja (543) - - 32 - - (511)Obezvređenje - - - 124 - - 124Stanje. 31. decembar 2018. godine 3.581 - 599 700 3.145 - 7.985Sadašnja vrijednost 31. decembar 2017. godine 676 148 110 4.618 279 180 6.011 31. decembar 2018. godine 1.469 377 166 4.443 462 286 7.203


NAPOMENE UZ FINANSIJSKE IZVJEŠTAJEZa godinu koja se završava 31. decembra 2018. godine

36

22. STALNA SREDSTVA NAMJENJENA PRODAJI I ZALIHE


2018.31. decembar

2017.

Stalna sredstva namjenjena prodaji 2.909 3.893Zalihe materijala 66 53

2.975 3.946

Stalna sredstva namjenjena prodaji:

Nekretnine:U hiljadama BAM

Datumsticanja Naziv objekta/lokacija 31. decembar

2018.31. decembar

2017.30.08.2016. Prijedor, poslovni objekti i zemljište 974 1.00324.11.2017. Privredna zgrada sa zemljištem, Brčko Distrikt 961 97512.12.2014. Poslovni prostor, Posušje 336 37124.06.2015. Gradiška, Kočićevo, privredna zgrada i zemljište 240 27528.10.2015. Prijedor, porodična stambena zgrada 91 9428.11.2016. Gradiška, Rovine, privredna zgrada i zemjište 82 8530.11.2015. Mrkonjić Grad, poslovne zgrade i zemljište 72 7224.05.2017. Distrikt Brčko, poslovni prostor 28 2924.05.2017. Distrikt Brčko, poslovni prostor 69 7123.12.2015. Hadžići, poslovna zgrada i zemljište - 31715.05.2017. Pale, stambeni prostor - 49

2.853 3.341

U toku 2018. godine zaključen je ugovor o dugoročnom zakupu nekretnine u Hadžićima koja je klasifikovanakao investiciona nekretnina. Zaključen je i realizovan ugovor o prodaji stambenog prostora u Palama.

Oprema i druga roba:U hiljadama BAM

Datumsticanja

Naziv objekta/lokacija 31. decembar2018.

31.decembar

2016.29.01.2015. Mašine za obradu mlijeka 22 2224.11.2015. Oprema – građevinske i druge mašine 22 4716.12.2015. Oprema – mašine za štampanje i drugo 12 1330.03.2017. Roba – poljoprivredna djelatnost - 2827.12.2017. Trgovačka roba - 33227.12.2017. Rezervni dijelovi i potrošni materijal - 7418.08.2017. Motorno vozilo Renault Master - 2011.12.2017. Teleskopski viljuškar - 16

56 552

U toku 2018 godine zaključeni su i realizovani ugovori o prodaji : trgovačke robe, rezervnih dijelova ipotrošnog materijala, motornog vozila i teleskopkog viljuškara. Izvršeno je 100 % obezvređenje robenamjenjene poljoprivrednoj djelatnosti.Nakon početnog priznavanja vrši se naknadno vrednovannje imovine namijenjene prodaji najkasnije poisteku perioda od 12 mjeseci od datuma sticanja angažovanjem kvalifikovanog nezavisnog procijenitelja(nivo 3). U slučajevima gdje je procjenjena tržišna vrijednost utvrđena u nižem iznosu od knjigovodstvenevrijednosti Banka je izvršila obezvređenje imovine svođenjem knjigovodstvene vrijednosti na iznosprocjenjene tržišne vrijednosti. U slučajevima gdje je po procjeni nezavisnog procjenitelja utvrđena tržišnavrijednost u većem iznosu od knjigovodstvene vrijednosti, obezvrjeđenje ove imovine izvršeno je u skladusa internim aktima.Ukupan iznos izvršenog obezvređenja u 2018. godini je 260 hiljada BAM.Rukovodstvo Banke i dalje ima nameru da sprovede postupak prodaje za sva sredstva koja nisu prodata uproteklih godinu dana.



37

23. OSTALA AKTIVA


2018.31. decembar

2017.U BAM:Ostala potraživanja 489 920Razgraničeni ostali troškovi 275 225Potraživanja za naknade i provizije 115 118Potraživanja za pretplaćene poreze i doprinose 7 15Date kaucije i depozite 1 1.835Razgraničeni troškovi -primjena EKS - 16

U stranoj valuti:Ostala potraživanja u stranoj valuti 372 336

Ispravka vrijednosti - naknada i ostale aktive (258) (187)

1.001 3.278

Kretanja kreditnih gubitaka finansijske imovine


2018.31. decembar

2017.

Stanje na dan 01. januar 2018 187 193Efekat primjene MSFI 9 68Ponovo iskazano stanje na dan 01.01.2018. 255 -Neto povećanje /smanjenje kreditnih gubitaka 3 (5)

UKUPNO: 258 187

24. ODLOŽENA PORESKA SREDSTVA

Na dan 31.12.2018. godine odložena poreska sredstva u iznosu od 28 hiljada BAM se odnose naprivremene razlike između poreske osnovice sredstav kod obračuna amortizacije priznatog u poreskombilansu i u finansijskim izvještajima Banke (2017. godina iznos od 15 hiljada BAM)

25. DEPOZITI BANAKA


2018.31. decembar

2017.Transakcioni depoziti banaka 7 -

7 -



38

26. DEPOZITI KOMITENATAU hiljadama BAM

31. decembar2018.

31. decembar2017.

U BAM:Transakcioni računi privrede 68.196 73.833Transakcioni računi javnog sektora i javnih preduzeća 36.398 28.699Transakcioni računi stanovništva 30.676 22.391Kratkoročni depoziti privrede 36.609 35.038Kratkoročni depoziti stanovništva 1.568 1.959Kratkoročni depoziti javnog sekora i javnih preduzeća 900 1.150Dugoročni depoziti privrede 49.474 17.045Dugoročni depoziti stanovništva 20.505 11.733Dugoročni depoziti javnog sektora i javnih preduzeća 16.540 7.420

260.866 199.268

U stranoj valuti:Transakcioni računi stanovništva 8.765 9.764Transakcioni računi privrede 5.119 4.040Transakcioni računi javnog sektora i javnih preduzeća 1.277 39Kratkoročni depoziti stanovništva 2.684 2.669Kratkoročni depoziti privrede 45.053 -Kratkoročni depoziti javnog sekora i javnih preduzeća - -Dugoročni depoziti stanovništva 39.954 29.252Dugoročni depoziti privrede 313 117Dugoročni depoziti javnog sektora i javnih preduuzeća - 101

103.165 45.982

UKUPNO DEPOZITI KOMITENATA : 364.031 245.250

Kratkoročni depoziti privrede, javnog sektora i javnih preduzeća u domaćoj valuti su deponovani uz kamatnustopu u rasponu od 0,01% do 0,85% godišnje. Dugoročni depoziti privrede, javnog sektora i javnihpreduzeća su deponovani po kamatnoj stopi od 0,70% do 2,40%.

Na a vista depozite privrede, javnog sektora i javnih preduzeća u domaćoj valuti obračunavaju se kamatepo kamatnim stopama u rasponu 0,10 % do 0,62 % a na a vista depozite u stranoj valuti od 0,11 % do 0,49% godišnje.

Kratkoročni depoziti stanovništva u domaćoj valuti su deponovani uz kamatne stope u rasponu od 0,00 %do 1,50% godišnje a dugoročni depoziti u rasponu od 0,00% do 3,00%.Kratkoročni depoziti stanovništva u stranoj valuti su deponovani uz kamatne stope u rasponu od 0,50% do1,50 % godišnje a dugoročni depoziti u stranoj valuti u rasponu od 0,90% do 3,00%.

Na namjenske depozite obračunava se kamata u rasponu od 0,00 % do 5,00 % godišnje.

27. OBAVEZE PO KREDITIMAU hiljadama BAM

31. decembar2018.

31. decembar2017.

U BAM:IRB RS - Fond stanovanja 7.488 6.990IRB RS - Fond za razvoj istočnog dijela Republike Srpske 2.527 3.186IRB RS - Fond za razvoj i zapošljavanje 14.349 3.270

24.364 13.446

U stranoj valuti:Komercijalna banka a.d. Beograd 1.676 8.103European Fund For Southeast Europe - 1.173

1.676 9.276

26.040 22.722



39

27. OBAVEZE PO KREDITIMA (nastavak)

Kamatne stope na primljene kredite u domaćoj valuti su se kretale u rasponu od 0,60 % do 3,50 % godišnje.Obaveze po kreditima u domaćoj valuti se odnose na kreditnu liniju koju Banka koristi po osnovu plasmanaod strane Investiciono razvojne banke Republike Srpske. Kamatne stope po primljenim kreditima su vezaneza tromjesečni i šestomjesečni EURIBOR.

Kamatne stope po primljenim kreditima u stranoj valuti su se kretale u rasponu od 2,48 % do 4,09%.Kamatne stope po primljenim kreditima u stranoj valuti su vezane za tromjesečni i šestomjesečni EURIBOR“

28. OSTALA PASIVAU hiljadama BAM

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Obaveze po osnovu primljenih avansa 1.484 752Obaveze prema dobavljačima u domaćoj valuti 1.018 584Obaveze za nedospjele kamate u stranoj valuti 722 498Obaveze za nedospjele kamate u domaćoj valuti 464 451Obaveze za porez na dobit 178 28Obaveze za dospjelu kamatu i naknadu u domaćoj valuti 156 145Ostale obaveze u domaćoj valuti 155 129Obaveze prema dobavljačima u stranoj valuti 116 99Obaveze za poreze i doprinose 42 38Ostale obaveze u stranoj valuti 33 31Obaveze za dospjelu kamatu i naknadu u stranoj valuti 19 -

4.387 2.755

29. REZERVISANJA ZA POTENCIJALNE GUBITKE


201831. decembar

2017.

Rezervisanja za primanja zaposlenih u skladu sa IAS 19 227 229Rezervisanja za potencijalne gubitke po vanbilansnoj aktivi 134 26Rezervisanja po sudskim sporovima 15 7

376 262

30. ODLOŽENE PORESKE OBAVEZE

Odložene poreske obaveze su nastale po osnovu vrednovanja HOV po fer vrijednosti kroz ostali ukupanrezultat u iznosu od 100 hiljada BAM i akturaskih dobitaka priznatih u kapitalu u iznosu od 8 hiljada BAM.

31. KAPITAL

Ukupan akcijski kapital Banke na dan 31.decembra 2018. godine iznosi 60.000 hiljada BAM, a sastoji se od60.000 običnih akcija sa pravom glasa, nominalne vrijednosti 1.000 BAM. Većinski akcionar Banke jeKomercijalna banka a.d. Beograd koja ima učešće od 99,998%. Manjinski vlasnik jedne akcije je Agencijaza osiguranje i finansiranje izvoza a.d. Užice.



40

31. KAPITAL (nastavak)

hiljadama BAM31. decembar

2018.31. decembar

2017.

Akcijski kapital 60.000 60.000Rezerve iz dobiti 370 302Posebne rezerve za procjenjene gubitke po regulatornomzahtijevu ABRS 123 1.797Revalorizacione rezerve 975 380Neraspoređena dobit ranijih godina 1.665 389(Gubitak)/dobitak tekuće godine 2.029 1.342

65.162 64.210

Revalorizacione rezerve na dan 31. decembra 2018. godine u iznosu od 975 hiljada BAM su formirane poosnovu naknadnog vrednovanja finasijskih sredstava raspoloživih za prodaju po njihovoj fer vrijednosti i poosnovu aktuarskih efekata u skladu sa IAS 19, uz priznavanje dobitaka od promjene vrijednosti urevalorizacionim rezervama u okviru kapitala.

U skladu sa dozvoljenim pristupom posebne rezerve za procjenjene gubitke po regulatornom zahtjevu suumanjene za negativne efekte primjene MSFI 9 na dan 01.01.2018. godine u ukupnom iznosu od 1.674hiljada BAM. Revalorizacione rezerve su uvećane za efekte primjene MSFI 9 na dan 01.01.2018. godine uiznosu od 370 hiljada BAM po osnovu obračuna kreditnih gubitaka na finansijska sredstva vrednovana pofer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat.

Zarada po akciji

Osnovna zarada po akciji izračunata je dijeljenjem dobiti koja je na raspolaganju akcionarima sa prosječnimbrojem običnih akcija tokom godine.

2018. 2017.

Dobit na raspolaganju akcionarima (u hiljadama BAM) 2.029 1.342Prosječan broj običnih akcija tokom godine 60.000 60.000

Osnovna zarada po akciji (u BAM) 33,82 22,37

Razrijeđena zarada po akciji se ne razlikuje od osnovne zarade po akciji jer Banka nije izdala finansijskeinstrumente koji bi razrjeđivali osnovnu zaradu po akciji.

32. POTENCIJALNE I UGOVORENE OBAVEZE

U hiljadama BAM

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Preuzete neopozive obaveze za nepovučene kredite iplasmane u domaćoj valuti 16.309 14.600Izdate garancije i druga jemstva u domaćoj valuti 10.268 5.679Izdate garancije i druga jemstva u stranoj valuti 2.263 1.416

28.840 21.695

Na dan 31. decembra 2018. godine, iznos vrijednosti sudskih sporova koji se vode protiv Banke je 3.636hiljada BAM, (ukupan broj predmeta 26), s tim da od ovih jedan spor nije novčano iskazan.

Mišljenje rukovodstva Banke i njenih pravnih zastupnika je da se ne očekuju značajniji negativni ishodisporova koji bi mogli imati materijalno značajne efekte na finansijske izvještaje Banke. Banka imarezervisanja za sudske sporove u iznosu od 15 hiljada BAM.



41

32. POTENCIJALNE I UGOVORENE OBAVEZE (nastavak)

Na dan 31. decembar 2018. godine Komercijalna banka a.d. Banja Luka vodi 533 sudskih sporova protivtrećih lica po osnovu naplate kredita u iznosu od 18.593 hiljada BAM.

33. PREGLED TRANSAKCIJA SA POVEZANIM LICIMA


2018.31. decembar

2017.Bilans stanjaAktivaSredstva kod drugih banaka-neto - Komercijalna Banka a.d. Beograd 2.988 3.791

Krediti plasirani komitentimaPovezana fizička lica 415 453Potraživanja za kamate od povezanih fizičkih lica 1 -Aktiva ukupno 3.404 4.244

PasivaDepoziti komitenata-Komercijalna banka ad Beogard 7 -- Povezana fizička lica 542 313Obaveze po kreditima- Komercijalna Banka a.d. Beograd 1.676 8.103Razgraničene obaveze za obračunatu kamatu- Komercijalna Banka a.d. Beograd 15 21Obaveze prema dobavljačima- Komercijalna Banka a.d. Beograd 421 1

Pasiva ukupno 2.661 8.438Vanbilansne evidencije- Povezana fizička lica 17 17- Komercijalna Banka a.d. Beograd 19.558 -

Bilans uspjeha Godina koja se završava31. decembra

2018.31. decembra

2017.PrihodiPrihodi po osnovu kamata- Povezana fizička lica 21 19Prihodi po osnovu naknada i provizija- Komercijalna Banka a.d. Beograd 18 50- Povezana fizička lica - 2Neto prihodi od kursnih razlika

- Komercijalna Banka a.d. Beograd 72 59Prihodi od prodaje HOV- Komercijalna Banka a.d. Beograd - 167Ukupno prihodi 111 297

RashodiRashodi po osnovu kamata-Komercijalna banka a.d. Beograd 57 64-Povezana fizička lica 5 2Rashodi naknada i provizija-Komercijalna banka a.d. Beograd 105 96Neto rashodi od kursnih razlika

- Komercijalna Banka a.d. Beograd - 189

Ukupno rashodi 167 351Prihodi (rashodi) neto (56) (54)



42

33. PREGLED TRANSAKCIJA SA POVEZANIM LICIMA (nastavak)

Bruto i neto primanja Uprave Banke *, Nadzornog odbora i Odbora za reviziju u poslovnoj 2018. i 2017.godini bila su sledeća:


31. decembra2018.

31. decembra2017.

Bruto primanja - Uprava Banke* 601 455Neto primanja - Uprava Banke* 364 274Bruto primanja - Nadzorni odbor i Odbor za reviziju 45 21Neto primanja - Nadzorni odbor i Odbor za reviziju 27 13

(*) Primanja Uprave banke se odnose samo na bruto i neto primanja Direktora i Izvršnih direktora Banke(ne uzimaju se u obzir primanja direktora sektora).

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA

Banka je izložena sljedećim rizicima:

· Kreditni rizik· Rizik likvidnosti· Tržišni rizik (obuhvata kamatni rizik, devizni rizik i ostale tržišne rizike)· Rizik zemlje i· Operativni rizik.

Ova napomena prezentuje informacije o izloženosti Banke svakom od ovih rizika, ciljeve, politike, proceseza mjerenje i upravljanje rizicima, i upravljanje kapitalom.

Okvir za upravljanje rizicima

Banka je prepoznala proces upravljanja rizicima kao ključni element upravljanja poslovanjem, s obzirom daizloženost rizicima proizilazi iz svih poslovnih aktivnosti, kao neodvojivog dijela bankarskog poslovanja,kojima se upravlja kroz identifikovanje, mjerenje, ublažavanje, praćenje, kontrolu i izvještavanje, odnosnouspostavljanjem ograničenja rizika, kao i izvještavanje u skladu sa strategijama i politikama.

Banka je uspostavila sveobuhvatan i pouzdan sistem upravljanja rizicima koji obuhvata: strategije, politikei procedure upravljanja rizicima, odgovarajuću organizacionu strukturu, efektivan i efikasan procesupravljanja svim rizicima kojima je izložena, adekvatan sistem internih kontrola, odgovarajući informacionisistem i adekvatan proces interne procjene adekvatnosti kapitala.

Proces upravljanja rizicima uključuje jasno definisanje i dokumentovanje profila rizičnosti, kao i usklađivanjeprofila rizičnosti sa sklonošću Banke za preuzimanje rizika, a u skladu sa usvojenim strategijama ipolitikama.

Internim aktima Banka je postavila sljedeće ciljeve u okviru sistema upravljanja rizicima: minimiziranjenegativnih efekata na finansijski rezultat i kapital uz poštovanje definisanih okvira prihvatljivog nivoa rizika,održavanje potrebnog nivoa adekvatnosti kapitala, razvoj aktivnosti Banke u skladu sa poslovnimmogućnostima i razvojem tržišta u cilju ostvarivanja konkurentskih prednosti.

Banka je tokom godine permanentno pratila sve najave i izmjene u zakonskoj regulativi, analizirala uticajna nivo rizika i preduzimala mjere za blagovremeno usklađivanje svog poslovanja sa novim propisima, a uskladu sa prihvatljivim nivoom rizika za Banku.



43

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)

Ciljevi i principi upravljanja rizicima

Sistem upravljanja rizicima

Sistem upravljanja rizicima je definisan sljedećim internim aktima Banke.

· Strategijom preuzimanja i upravljanja rizicima i Strategijom i politikom upravljanja kapitalom;· Politikama upravljanja rizicima;· Procedurama upravljanja rizicima;· Metodologijama za upravljanje pojedinačnim rizicima;· Ostalim aktima.

Strategijom upravljanja rizicima definisani su:· pregled i definicije svih rizika kojima je Banka izložena ili može da bude izložena u poslovanju;· dugoročne ciljeve utvrđene poslovnom politikom i strategijom Banke, kao i osnovne principe

preuzimanja i upravljanja rizicima;· osnovna načela preuzimanja i upravljanja rizicima;· sklonost Banke ka preuzimanju rizika i tolerancija Banke prema riziku (rizični profil Banke);· načela upravljanja lošom aktivom, odnosno rizičnim plasmanima;· osnovna načela procesa interne procjene adekvatnosti kapitala (ICAAP) i interne procjene

adekvatnosti likvidnosti (ILAAP) Banke.

Banka je utvrdila osnovne principe upravljanja rizicima kako bi ispunila svoje dugoročne ciljeve:· organizovanje poslovanja zasebne organizacione jedinice za upravljanje rizicima;· funkcionalna i organizaciona odvojenost aktivnosti upravljanja rizicima od redovnih poslovnih

aktivnosti Banke;· sveobuhvatnost upravljanja rizicima;· efektivnost upravljanja rizicima;· cikličnost upravljanja rizicima;· razvoj upravljanja rizicima kao strateško opredjeljenje; i· upravljanje rizicima je dio poslovne kulture.

Politike upravljanja pojedinim vrstama rizika bliže definišu:· način organizovanja procesa upravljanja rizicima Banke i jasna razgraničenja· odgovornosti zaposlenih u svim fazama tog procesa;· način procjene rizičnog profila Banke i metodologije za identifikovanje i mjerenje, odnosno

procjenu rizika;· načine praćenja i kontrole rizika i uspostavljanje sistema limita;· mjere za ublažavanje rizika i pravila za primjenu tih mjera;· način i metodologiju za sprovođenje procesa interne procjene adekvatnosti kapitala Banke;· okvir i učestalost stres testiranja, kao i postupanje u slučajevima nepovoljnih rezultata stres

testova.

Procedurama upravljanja rizicima Banka bliže definiše proces upravljanja rizicima i nadležnosti iodgovornosti svih organizacionih dijelova Banke u sistemu upravljanja rizicima.

Početkom 2018. godine Banka je izvršila usklađivanje internih akata (metodologije i procedure) u skladusa izmjenama regulative, kojima se uvodi obaveza primjene Međunarodnog standarda finansijskogizvještavanja 9 u bankama (MSFI 9). Navedenim izmjenama propisana je obaveza banaka da od01.01.2018. godine obračun obezvređenja vrše u skladu sa MSFI 9 standardom. U skladu sa MSFI 9standardom, Banka je usvojila novu Metodologiju za procjenu obezvređenja bilansne aktive i vjerovatnoggubitka po vanbilansnim stavkama, koja se primjenjuje od 01.01.2018. godine.



44


Ciljevi i principi upravljanja rizicima (nastavak)

Usklađivanje knjigovodstvene vrijednosti MRS 39 sa iznosima po MSFI 9 na dan 01. Januar:

Netoizloženost

MRS 39Reklasifikacija

Efekatprimjene

IFRS 9 nabilansu

izloženost

Netoizloženost

IFRS 9

325.270 323.583Finansijska imovinaNovčana sredstva i sredstva kod Centralnebanke 63.814 - - 63.814

Sredstva kod drugih banaka 5.243 - (9) 5.234

Krediti plasirani komitentima 223.569 - (1.240) 222.329

Ostala aktiva sa kamatom 3.278 (438) 2.840

Finansijska ulaganja -AFSHartije od vrijednosti raspoložive za prodaju 29.366 (29.366)

Dužnički instrumenti po fer vrijednosti krozostali rezultatHartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali rezultat 29.366 370 29.366

II. Vanbilansne stavke 21.669 13 21.682

UKUPNO 346.939 - (1.304) 345.265

Inicijalni efekti prve primjene MSFI 9:

Ispravka vrijednosti poMRS 39 na 31.12.2017.

Efekat primjene nabilansu izloženost

ECL po MSFI 9 na01.01.2018.

Sredstva kod drugih banaka - 9 9

Krediti plasirani komitentima 16.676 1.240 17.916

Primjena MSFI 9 HOV (370) (370)

Ostala aktiva 187 438 625

Potencijalne ugovorene obaveze 26 (13) 13

UKUPNO 16.889 1.304 18.193



45



Promjene ispravki vrijednosti potraživanja u bilansu stanja:

31.12.2017. 1.1.2018.Povećanjeispravkevrijednosti

Ukidanjeispravkevrijednosti

Drugepromjene 31.12.2018.

Stanovništvo 11.043 11.246 1.318 (1.608) - 10.956Privredni klijenti 5.633 6.670 1.136 (1.203) - 6.603

17.559Ukupno 16.676 17.916 2.454 (2.811) -Potraživanja odbanaka - 9 1 (2) - 8

Analiza promjena u bruto knjigovodstvenoj vrijednosti i pripadajući, ispravkama vrijednosti je kako slijedi:

Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3 Ukupno

1.1.2018 197.217 21.249 21.779 240.245

Nova potraživanja 60.864 177 15 61.056

Smanjenje/Otplata potraživanja (3.139) (4.891) (50) (8.080)

Prelazak u nivo 1 - (4.356) (54) (4.410)

Prelazak u nivo 2 (2.876) - (2) (2.878)

Prelazak u nivo 3 (378) (538) - (916)

Prelazak iz drugih nivoa 4.410 2.878 916 8.204

Druge promjene* (7.768) (3.220) (3.282) (14.270)

31.12.2018 248.330 11.299 19.322 278.951

Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3 Ukupno

1.1.2018 2.136 380 15.400 17.916

Nova potraživanja 606 2 86 694

Smanjenje/Otplata potraživanja (51) (199) (4) (254)

Prelazak u nivo 1 - (152) (9) (161)

Prelazak u nivo 2 (40) - - (40)

Prelazak u nivo 3 (22) (48) - (70)

Prelazak iz drugih nivoa 161 40 70 271

Druge promjene* (733) 124 (188) (797)

31.12.2018 2.057 147 15.355 17.559

*Druge promjene predstavljaju klijente koji su u oba posmatrana perioda zadržala isti nivo kreditnog rizika, i koji suu toku navedenog period vršila plaćanja ili su imali dospjelih obaveza.



46



Banka je pojedinačnim metodologijama detaljnije propisala metode i pristupe koji se koriste u sistemuupravljanja rizicima.

Nadležnosti

Nadzorni odbor je nadležan i odgovoran za uspostavljanje jedinstvenog sistema upravljanja rizicima inadzor nad tim sistemom, usvajanje strategije i politika upravljanja rizicima i strategiju upravljanja kapitalom,uspostavljanje sistema internih kontrola, nadzor nad radom Uprave Banke, kao i sprovođenje procesainterne procjene adekvatnosti kapitala, te druge aktivnosti u skladu sa zakonskim propisima i internim aktimaBanke.

Uprava Banke je nadležna i odgovorna za sprovođenje strategije i politika upravljanja rizicima i strategijuupravljanja kapitalom, usvaja uptustva, odnosno metodologije za upravljanje rizicima, usvajanje proceduraza upravljanje rizicima, usvajanje i analizu efikasnosti primjene procedura za upravljanje rizicima, kojima sebliže definiše proces identifikacija, mjerenja, ublažavanja, praćenja i kontrole i izvještavanja o rizicimakojima je Banka izložena, te druge aktivnosti u skladu sa zakonskim propisima i internim aktima Banke.Izvještava Nadzorni odbor o efikasnosti primjene definisanih procedura upravljanja rizicima.

Odbor za reviziju je nadležan i odgovoran za analizu i nadzor primjene i adekvatnog sprovođenja usvojenihstrategija i politika za upravljanje rizicima i sistema internih kontrola, te druge aktivnosti u skladu sazakonskim propisima i internim aktima Banke. Odbor za reviziju redovno izvještava Nadzorni odbor o svojimaktivnostima i utvrđenim nepravilnostima i predlaže način na koji će se one otkloniti.

Odbor za upravljanje aktivom i pasivom je nadležan i odgovoran za praćenje izloženosti Banke rizicima kojiproizilaze iz strukture njenih bilansnih potraživanja, obaveza i vanbilansnih stavki, kao i predlaganje mjeraza upravljanje kamatnim rizikom i rizikom likvidnosti.

Kreditni odbor odlučuje o kreditnim zahtjevima u okvirima utvrđenim aktima Banke, analizira izloženostBanke kreditnom, kamatnom i valutnom riziku, analizira kreditni portfolio i sprovodi nalaze interne revizijeiz nadležnosti Odbora, a takođe predlaže mjere Upravi Banke i Nadzornom odboru Banke.

Sektor upravljanja rizicima definiše i predlaže za usvajanje Nadzornom odboru ciljeve i principe upravljanjarizicima, odnosno strategiju i politike upravljanja rizicima, definiše i predlaže na usvajanje Upravi Bankeuputstva, odnosno metodologije upravljanja rizicima i procedure upravljanja rizicima, identifikuje, mjeri,ublažava, prati i kontroliše i izvještava o rizicima kojima je Banka izložena u svom poslovanju. Takođe,nadležan je za razvijanje modela i metodologija svih faza upravljanja rizicima i izvještavanje nadležnihorgana Banke.

Interna revizija sprovodi nezavisno vrednovanje sistema upravljanja rizicima, i vrši redovnu procjenuadekvatnosti, pouzdanosti i efikasnosti sistema internih kontrola.

Proces upravljanja rizicima

Banka redovno mjeri odnosno procjenjuje rizike koje je identifikovala u svom poslovanju. Mjerenjepodrazumijeva primjenu kvalitativnih i kvanitativnih metoda mjerenja koje omogućuju uočavanje promjenau profilu rizika i procjenu novih rizika.

Za sve identifikovne rizike Banka određuje njihovu značajnost koja je zasnovana na sveobuhvatnoj procjenirizika koji su svojstveni pojedinim poslovima, proizvodima, aktivnostima i procesima Banke.

Ublažavanje rizika podrazumijeva diverzifikaciju, prenos, smanjenje i/ili izbjegavanje rizika, a Banka gasprovodi u skladu sa rizičnim profilom i sklonošću ka rizicima.

Praćenje i kontrola rizika se zasniva i na limitima koje je Banka uspostavila. Oni zavise od poslovnestrategije i tržišnog okruženja, kao i od nivoa rizika koji je Banka spremna da prihvati.

Izvještaji o upravljanju rizicima se redovno dostavljaju: Nadzornom odboru, Upravi Banke, i Odboru zareviziju i Odboru za upravljanje aktivom i pasivom, koji sadrže sve informacije neophodne za procjenu rizikai donošenje zaključaka o rizicima Banke.Izvještaj o upravljanju rizicima, koje je usvojio Nadzorni odborbanke se dostavljaju kvartalno Agenciji za bankarstvo Republike Srpske.



47



Vrste rizika

Banka je u poslovanju posebno izložena sljedećim vrstama rizika: kreditnom i sa njim povezanim rizicima,riziku likvidnosti, tržišnim rizicima, operativnim rizicima, riziku ulaganja, riziku koncentracije izloženosti, kaoi svim ostalim rizicima koji se mogu pojaviti pri redovnom poslovanju Banke.

34.1. Kreditni rizik

Kreditni rizik je rizik mogućnosti nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke usljedneizvršenja obaveza dužnika prema Banci.

Kreditni rizik obuhvata sljedeće rizike:

· Rizik neizvršenja (default risk) – rizik od gubitka koji može nastupiti ukoliko dužnik ne izmirisvoju obavezu prema Banci;

· Rizik promjene kreditnog kvaliteta aktive (downgrade risk) – rizik od gubitka koji može nastatiukoliko dođe do pogoršanja nivoa rizičnosti dužnika (pogoršanja kreditnog rejtinga dužnika);

· Rizik promjene vrijednosti aktive – rizik od gubitka koji može nastati na pozicijama aktiveukoliko dođe do smanjenja tržišne vrijednosti u odnosu na vrijednost po kojoj je aktiva kupljena;

· Rizik izloženosti je rizik koji može proisteći po osnovu izloženosti Banke prema jednom licu,grupi povezanih lica ili licima povezanim sa Bankom.

Pored navedenih Banka prati i sa kreditnim rizikom povezane sledeće rizike:

· Rizik koncentracije je rizik koji direktno ili indirektno proizilazi iz izloženosti Banke prema istomili sličnom faktoru rizika ili vrsti rizika, kao što su: izloženosti prema jednom licu ili grupi povezanihlica, privrednim granama, geografskim područjima, vrstama proizvoda i aktivnosti, instrumentimakreditne zaštite, finansijskim instrumentima, robi i sl.;

· Rezidualni rizik je rizik da tehnike ublažavanja kreditnog rizika budu manje efikasne nego što jeočekivano, odnosno da njihovo korišćenje nedovoljno utiče na umanjenje rizika kojima je Bankaizložena;

· Rizik zemlje je rizik koji se odnosi na zemlju porijekla dužnika i predstavlja rizik nastankanegativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke zbog nemogućnosti naplate potraživanjaod dužnika kao posljedice ekonomskih ili socijalnih prilika u zemlji porijekla dužnika.

Upravljanje kreditnim rizikom

U skladu sa obimom, vrstom i složenošću poslova koje obavlja, Banka je organizovala proces upravljanjakreditnim rizikom i jasno razgraničila odgovornosti zaposlenih u svim fazama tog procesa. Organizacionimodel sistema upravljanja kreditnim rizikom Banke obezbjeđuje adekvatnu komunikaciju, razmjenuinformacija i saradnju na svim organizacionim nivoima, a takođe obezbjeđuje jasnu, operativnu iorganizacionu razdvojenost funkcije za nezavisno upravljanje rizicima i aktivnosti podrške s jedne strane,od aktivnosti preuzimanja rizika, odnosno podjelu dužnosti, nadležnosti i odgovornosti. Banka je uspostavilai adekvatan informacioni sistem koji podrazumijeva potpunu informisanost lica uključenih u sistemupravljanja kreditnim rizikom, primjenom odgovarajuće IT podrške i utvrđivanjem učestalosti izvještavanjarukovodstva Banke. Cilj upravljanja kreditnim rizikom je minimiziranje negativnih efekata kreditnog rizika nafinansijski rezultat i kapital Banke, po osnovu bilansnih i vanbilansnih plasmana i na osnovu poslovanja sadrugom ugovornom stranom za pozicije koje se vode u bankarskoj knjizi.

Prihvatljiv nivo izloženosti kreditnom riziku Banke u skladu je sa definisanom Strategijom preuzimanja iupravljanja rizicima i zavisi od strukture portfolia Banke, na osnovu koje se omogućuje limitiranje negativnihefekata na finansijski rezultat i minimiziranje kapitalnih zahtjeva za kreditni rizik u cilju održavanjaadekvatnosti kapitala na prihvatljivom nivou. Banka odobrava plasmane klijentima (pravnim i fizičkim licima)za koje procjenjuje da su kreditno sposobni. S druge strane Banka ne ulaže u visoko-rizične plasmane kaošto su ulaganja u visokoprofitabilne projekte s visokim rizikom, u investicione fondove visokorizičnogprojekta i slično.



48

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)34.1. Kreditni rizik (nastavak)

Upravljanje kreditnim rizikom (nastavak)

Osnovna načela upravljanja kreditnim rizikom su:· upravljanje kreditnim rizikom na nivou pojedinačnih plasmana i na nivou cjelokupnog portfolia

Banke;· održavanje nivoa kreditnog rizika koji minimizira negativan uticaj na finansijski rezultat i kapital;· rangiranje plasmana u skladu sa njihovom rizičnošću;· poslovanje u skladu sa dobrim praksama za odobravanje plasmana; i· obezbjeđenje adekvatnih kontrola za upravljanje kreditnim rizikom.

U cilju upravljanja kreditnim rizikom, Banka nastoji da posluje sa klijentima dobre kreditne sposobnosti ipribavlja odgovarajuće instrumente obezbjeđenja plaćanja. Banka ocjenjuje kreditnu sposobnost svakogklijenta u momentu podnošenja zahtjeva i vrši redovan i vanredan monitoring dužnika, plasmana i kolaterala,kako bi bila u mogućnosti da preduzme odgovarajuće aktivnosti u cilju naplate svog potraživanja.

Identifikacija kreditnog rizika podrazumijeva analiziranje svih indikatora, koji dovode do nastanka ipovećanja izloženosti kreditnom riziku. Banka na sveobuhvatan način blagovremeno utvrđuje uzroke tekućeizloženosti kreditnom riziku i procjenjuje uzroke izloženosti kreditnom riziku po osnovu nastalih iprojektovanih promjena na tržištu, kao i po osnovu uvođenja novih poslovnih proizvoda i aktivnosti.

Banka vrši kvantitativno i/ili kvalitativno mjerenje, odnosno procjenu identifikovanog kreditnog rizika. Procesmjerenja kreditnog rizika zasnovan je na dva paralelna pristupa:

· regulatorni pristup – proces klasifikacije i proces obezvređenja plasmana i procjenerezervisanja za gubitke po vanbilansnim pozicijama po osnovu Međunarodnogračunovodstvenog standarda 39 i Međunarodnog računovodstvenog standarda 37 iklasifikovanja potraživanja dužnika po osnovu zakonskih propisa;

· interni pristup – mjerenje nivoa rizičnosti pojedinačnog plasmana na osnovu internog sistemarejtinga.

Rejting sistem je instrument za donošenje pojedinačnih odluka i procjenjivanje nivoa rizika pojedinačnogplasmana. Pored navedenog, rejting sistem služi za procjenjivanje nivoa rizika ukupnog portfolija, a koristise i u postupku obezvređenja plasmana u cilju rangiranja nivoa rizičnosti i iskazivanja realne vrijednostipotraživanja. Interni sistem rejtinga podliježe redovnoj reviziji i unaprijeđenju.

U analizi kreditnog rizika pored Internog sistema rejtinga Banka koristi i načela propisana regulativomAgencije za bankarstvo Republike Srpske, koja zahtijeva klasifikaciju svakog plasmana na osnovupropisanog okvira i obračun rezervisanja za procjenu kreditnog rizika. Primjena ovih načela omogućavaBanci da predvidi potencijalne rizike koji mogu dovesti do nemogućnosti i nesposobnosti klijenta da svojeobaveze izmiruje o roku dospijeća prema ugovorom definisanim uslovima. U tom smislu Banka vršiklasifikaciju potraživanja i obračun potrebnog nivoa rezervi za kreditne gubitke redovnom analizom portfoliana mjesečnom nivou. Analiza obuhvata mjerenje adekvatnosti rezervisanja po klijentima, kategorijamarizika, dijelovima portfolia i ukupnom portfoliu. Rezerve za kreditne gubitke predstavljaju određeni vid zaštiteod mogućih negativnih posljedica ukoliko se plasirana sredstva ne vrate o roku dospijeća i u punom iznosu.

Prije odobrenja plasmana Banka procjenjuje kreditnu sposobnost dužnika kao primarni izvor otplateplasmana na osnovu interno definisanih kriterijuma i ponuđeni kolateral kao sekundarni izvor naplate. Naosnovu identifikovanog i izmjerenog nivoa kreditnog rizika (procjene finansijskog stanja i kreditnesposobnosti dužnika, kao i vrijednosti i pravne sigurnosti kreditne zaštite i drugih relevantnih faktora) inezavisnog mišljenja o riziku, nadležni Odbori i Organi Banke, saglasno definisanom sistemu odlučivanjadonose Odluku o odobrenju plasmana.

Donošenje odluka o izlaganju kreditnom riziku, Banka je definisala kroz Odluku Nadzornog odbora o limitimaodobravanja transakcija, kao i Procedure upravljanja kreditnim rizikom.

Prilikom donošenja odluka u oblasti kreditiranja, poštuje se princip dvostruke kontrole tzv. „princip četvoroočiju“, kojim se obezbjeđuje da uvijek postoji strana koja predlaže i strana koja odobrava određeni plasman.Sa ciljem minimiziranja kreditnog rizika, internim aktima su definisane nadležnosti organizacionih dijelovakoji preuzimaju rizik i koji upravljaju kreditnim rizikom, te nadležnosti Sektora



49



upravljanja rizicima, u smislu davanja nezavisnog stava prilikom odobrenja novih plasmana,reprogramiranja/restruktuiranja plasmana odnosno regulisanja rizičnih plasmana.

Ublažavanje kreditnog rizika podrazumjeva održavanje rizika na prihvatljivom nivou za rizični profil Banke,odnosno održavanje prihvatljivog nivoa kvaliteta kreditnog portfolia Banke.

Osnovne tehnike ublažavanja kreditnog rizika su:· Limiti izloženosti – rizik koncentracije,· Diversifikovanje ulaganja,· Sredstva obezbjeđenja.

Limiti izloženosti po osnovu pojedinačnog dužnika zasnivaju se na procjeni kreditne sposobnosti dužnika,a limiti izloženosti na nivou portfolia usmjereni su na ograničenje koncentracije izloženosti u portfoliu. Bankakontinuirano kontroliše kretanje kreditnog rizika u okviru definisanog rizičnog profila.

Rizik koncentracije obuhvata: veliku izloženost (izloženost prema jednom licu ili grupi povezanih lica i licimapovezanim sa Bankom), grupe izloženosti sa istim ili sličnim faktorima rizika kao što su privredni sektori,vrste proizvoda, geografska područja i slično, rizik zemlje, instrumente kreditne zaštite.

Diversifikovanje ulaganja usmjereno je na ublažavanje kreditnog rizika kroz smanjenje koncentracijeportfolia u pojedinim segmentima aktive.

MSFI 9 finansijski instrumenti

Počev od 01.01.2018. godine Banka primjenjuje MSFI 9 standard koji je zamjenio MRS 39 standard. Uskladu sa MSFI 9 standardom finansijska aktiva može se klasifikovati i vrednovati kao:

• Finansijski instrumenti po amortizovanom trošku (AC), poslovni model prikupljanja novčanih tokovaglavnice i kamate i ispunjen SPPI kriterijum;

• Finansijski instrumenti po fer vrijednosti kroz ostali rezultat (FVOCI), ispunjen SPPI , ali je poslovni modelprikupljanje novčanih tokova i prodaja;

• Finansijski instrumenti po fer vrijednosti kroz bilans uspeha (FVTPL).Poslovni model Banke opredeljen je kao držanje radi prikupljanja novčanih sredstava po osnovu glavnice i

kamata, što je potkrepljeno sprovedenom analizom koja ukazuje da ne postoje činjenice da se Bankaopredjelila za drugačiji poslovni model. Sa aspekta klasifikacije i merenja, MSFI 9 standard zahtjeva dase sva finansijska sredstva, osim vlasničkih instrumenata i derivata, procjenjuju na osnovu poslovnogmodela upravljanja konkretnim finansijskim sredstvima ali i ugovornih karakteristika novčanih tokovasamih instrumenata (na bazi testiranja SPPI kriterijuma). Novčani tokovi finansijskih instumenata koji sevrednuju po amortizovanom trošku sastoje se od plaćanja glavnice i kamate čije su komponente naknadaza vremensku vrijednost novca, troška kreditnog rizika, administrativni troškova i profitna marža.

Takođe, primjenom MSFI 9 standarda, Banka obračunava obezvrjeđenje i za kreditne plasmane datedržavnim institucijama koje se evidentira na teret bilansa uspjeha, kao i obezvrjeđenje po osnovu hartijaod vrijednosti koje evidentira kroz ostali ukupni rezultat.

U skladu sa primjenom MSFI 9 standarda, počev od 01.01.2018. godine, Banka je uvela i nivoeobezvrjeđenja (nivo 1, nivo 2 i nivo 3) koji prate status klijenta. Standardni klijenti se svrstavaju u nivo 1,klijenti kod kojih je identifikovano povećanje kreditnog rizika (Watch list klijenti, dani kašnjenja od 31 dan do90 dana) svrstavaju se u nivo 2, a NPL klijenti se svrstavaju u nivo 3. Klijenti koji se nalaze u nivoima 1 i 2se obezvrjeđuju na grupnoj osnovi, dok klijenti iz nivoa 3, uz ispunjenje kriterijuma materijalne značajnosti,se obezvrjeđuju pojedinačno. NPL klijenti koji se nalaze u nivou 3, a imaju manje materijalno značajnuizloženost, obezvrjeđuju se na grupnoj osnovi uvažavajući zahtjeve MSFI 9 standarda u dijelu najmanje 2scenarija naplate.



50



Restrukturirani neproblematični klijenti se svrstavaju u kategoriju potencijalno rizičnih klijenata, odnosno univo 2 obezvrjeđenja, dok se restrukturirani problematični svrstavaju u kategoriju klijenata saproblematičnim potraživanjima, odnosno kategorizuju se u nivo 3 obezvređenja.

Praćenje kvaliteta plasmana na nivou pojedinačnog dužnika zasniva se prije svega na obezbjeđivanjuažurnih podataka o finansijskom stanju i kreditnoj sposobnosti dužnika i tržišnoj vrijednosti sredstavaobezbjeđenja, dok se praćenje kreditnog rizika na nivou portfolia vrši identifikovanjem promjena na nivougrupa klijenata određenog nivoa rizika, plasmana, kolaterala, potrebnih rezervi za očekivane i neočekivanegubitke, u cilju utvrđivanja i upravljanja stanjem i kvalitetom aktive. U cilju zaštite od izloženosti kreditnomriziku, pored redovnog praćenja poslovanja klijenata, Banka ugovara i instrumente obezbjeđenja(kolaterale), kojima se umanjuje kreditni rizik.

Kako bi se Banka zaštitila od promjene tržišnih vrijednosti kolaterala (hipoteka, zaloga, hartija od vrijednostii sl.), procijenjena vrijednost kolaterala se koriguje za definisani procjenat u zavisnosti od vrste kolaterala ilokacije, koji se minimum jednom godišnje, a po potrebi i češće preispituju i revidiraju. Na ovaj način Bankase štiti od potencijalnih gubitaka po osnovu nemogućnosti naplate potraživanja iz sredstava obezbjeđenja.

Banka u postupku odobravanja plasmana i praćenja vrijednosti kolaterala, pribavlja i redovno ažuriraprocjene vrijednosti kolaterala, a koje izrađuju nezavisni ovlašteni procjenitelji. Navedene izvještaje oprocjeni vrijednosti kolaterala se koriste prilikom obračuna neto vrijednosti potraživanja po osnovu kreditaplasiranih komitentima. Procjenjene vrijednosti kolaterala vjerno i objektivno odražavaju prodajnu vrijednostkolaterala, te omogućavaju realnu procjenu naplate potraživanja putem kolaterala , odnosno minimalneiznose koje Banka može naplatiti ukoliko je procjena budućih očekivanih novčanih tokova vršena izkolaterala, prilikom individalno utvrđenog obezvređenja, a u skladu sa zahtejvima IAS 39.

Kontrola kreditnog rizika podrazumijeva proces kontinuiranog usklađivanja poslovanja sa definisanimsistemom limita, na dnevnom i mjesečnom nivou, kao i u uslovima kada izloženost kreditnom riziku težigornjoj granici definisanog rizičnog profila, odnosno prilikom uvođenja novih poslovnih proizvoda i aktivnosti.

U cilju zaštite od rizika neizvršenja obaveza u poslovanju sa klijentima, Banka preduzima sljedeće mjere zaregulisanje potraživanja:

· reprogramiranje ili restrukturiranje,· poravnanje,· preuzimanje robe ili nepokretnosti u cilju naplate potraživanja Banke,· prodaja potraživanja,· zaključenje ugovora sa zainteresovanim trećim licem,· pokretanje sudskog spora i ostale mjere.

Klijentima sa određenim problemima u poslovanju Banka odobrava reprogramiranje, odnosnorestrukturiranje potraživanja.

Banka osim kreditne izloženosti ima i vanbilansnu izloženost (razne vrste plativih i činidbenih garancija,nepokriveni akreditivi, neopozivi odobreni a neiskorišteni krediti i sve druge stavke koje predstavljajupotencijalne obaveze Banke) po osnovu kojih Banka ima potencijalnu obavezu da izvrši plaćanje za računtrećih lica. Za vanbilansnu izloženost Banka koristi iste kontrolne procese i procedure koji se koriste zakreditni rizik.

Izvještavanje o kreditnom riziku obuhvata sistem internog i eksternog izvještavanja, sprovodi se poutvrđenoj dinamici, a u skladu sa definisanim sistemom izvještavanja.

Identifikovanje problematičnih i restrukturitanih potraživanja

Banka prati kvalitet portfolia na osnovu identifikovanja i analize ranih signala upozorenja kod klijenata.Signali upozorenja se prate na regularnoj vremenskoj osnovi i na osnovu analize istih, klijenti se svrstavajuu kategoriju Potencijalno rizični (Watch list) i NPL klijenti (klijenti sa problematičnim potraživanjima).

Restrukturirani neproblematični klijenti se svrstavaju u kategoriju potencijalno rizičnih klijenata, dok serestrukturirani problematični svrstavaju u kategoriju klijenata sa problematičnim potraživanjima.



51



Svrha praćenja kvaliteta portfolia je sprečavanje direktnog transfera Standardnih klijenata u kategorijuklijenata sa problematičnim potraživanjima bez prethodnog identifikovanja klijenata kao potencijalno rizičnihi bez sprovođenja radnji prevencije rizičnih plasmana, odnosno ublažavanja i smanjivanja kreditnog rizikaputem sprovođenja adekvatne strategije i akcionih planova. Potencijalno rizični klijenti se prate češće uodnosu na Standardne klijente i ukoliko se utvrdi dalje povećanje kreditnog rizika, klijenti se svrtavaju ukategoriju klijenata sa problematičnim potraživanjima.

Pod problematičnim potraživanjima podrazumjevaju se sva potraživanja koja kasne u izmirivanju obavezapreko 90 dana, po bilo kojoj materijalno značajnoj obavezi prema Banci (matičnom društvu) ili podređenimdruštvima, potraživanja kod kojih je na osnovu finansijskog stanja procjenjeno da dužnik neće moći da izmirisvoje obaveze u cijelosti ne uzimajući u obzir mogućnost realizacije instrumenata kreditne zaštite (bezobzira da li kasni u izmirivanju obaveza), potraživanja za koja je utvrđen iznos obezvređenja na pojedinačnojosnovi, kao i potencijalne obaveze po osnovu izdatih garancija (ako postoji vjerovatnoća da će bitiaktivirane) i preuzetih neopozivih obaveza (ukoliko bi njihovim povlačenjem došlo do nastanka potraživanjaza koje Banka smatra da ne bi bilo naplaćeno u cijelosti bez realizacije sredstava obezbeđenja).Problematičnim se smatraju i potraživanja po osnovu: prestanka evidentiranja prihoda od kamata, provizijai naknada u bilansu uspeha, specifičnih prilagođavanja za kreditni rizik koja su obračunata zbog značajnogpogoršanja kreditnog kvaliteta koje je uslijedilo nakon nastanka izloženosti, značajnog gubitka koji seostvaruje ustupanjem potraživanja, restrukturiranja potraživanja izvršenog usljed finansijskih teškoćadužnika, kao i podnošenja prijedloga za pokretanje stečajnog postupka nad dužnikom. Problematičnimpotraživanjima smatraju se sva potraživanja od dužnika, ukoliko je jedno potraživanje klasifikovano u grupuproblematičnih potraživanja.

Restrukturiranje potraživanja je odobravanje, zbog finansijskih poteškoća dužnika, ustupaka u vezi saotplatom pojedinačnog potraživanja koji ne bi bili odobreni da dužnik nije u tim poteškoćama, bez obzira dali ima dospelih obaveza, da li je to potraživanje obezvređeno i da li je za njega nastupio status neizmirivanjaobaveza. Restrukturiranje se vrši na jedan od sljedećih načina: promjenom uslova pod kojima jepotraživanje nastalo, naročito ako su naknadno ugovoreni uslovi otplate povoljniji u odnosu na prvobitnougovorene (smanjenje kamatne stope, otpis dijela glavnice i/ili kamate, promjena datuma dospeća i dr), kaoi refinasiranjem potraživanja. Pored navedenog, u kategoriju restrukturiranih potraživanja svrstavaju se ipotraživanja kod kojih je:

· izvršena promjena ugovorenih uslova otplate problematičnih potraživanja ili koja bi, u odsustvunavedenih izmjena, bila svrstana u kategoriju problematičnih, potraživanja,

· izvršena promjena ugovorenih uslova otplate potraživanja koja dovodi do potpunog ili delimičnogotpisa u materijalno značajnom iznosu,

· Banka aktivirala ugovorene klauzule o restrukturiranju na osnovu kojih se uslovi otplate menjajuusled nastupanja određenih događaja (ugrađene klauzule) prema dužniku od koga jepotraživanje već klasifikovano u grupu problematičnih potraživanja ili bi bilo tako klasifikovanoda nisu aktivirane te klauzule,

· ukoliko je dužnik istovremeno kada je odobreno novo potraživanje (ili u kratkom periodu prije iliposlije tog odobravanja) izvršio plaćanje po osnovu drugog potraživanja Banke (ili drugogpravnog lica prema kome je ustupljeno potraživanje prema tom dužniku), a koje je biloklasifikovano ili je ispunjavalo uslove da bude klasifikovano u grupu problematičnih ili bi, uodsustvu novog potraživanja, bilo klasifikovano u navedenoj grupi, odnosno ispunjavalo teuslove.

Banka redovno prati preduzete mere za restrukturiranje rizičnih plasmana i kontroliše pravovremenostpreduzimanja ovih mjera. Praćenje preduzetih mjera, odnosno realizacija istih, kao što je npr. izmirenjedospjelih obaveza, vrši se na dnevnom nivou. Analiza finansijskih izvještaja, analiza zaduženosti, provjeraadekvatnosti obezbjeđenja kao i monitoring sveukupnog poslovanja predstavljaju ključne tačke pomenutogmonitoringa.

U skladu sa primjenom MSFI 9 standarda, svako restrukturiranje potraživanja usled finansisjkih poteškoćasmatra se modifikovanim ili promjenjenim finansijskim sredstvom.Modifikacije koje prouzrokuju prestanak priznavanja starog finansijskog sredstva i inicijalno priznavanjenovog, a koje su bile motivisane padom u kreditnoj sposobnosti i otplatnom kapacitetu, vode inicijalnompriznavanju finansijskih sredstava koje standard definiše kao ‚‚POCI”, tj. sredstva koja su obezvrjeđena umomentu inicijalnog priznavanja i inicijalno se vrednuju po fer vrijednosti. Oni u momentu inicijalnogpriznavanja nemaju obezvrjeđenje, ali je potrebno uključiti očekivane kreditne gubitke tokom vijeka trajanjasredstva u obračun efektivne kamatne stope.



52



Samim tim, Banka uključuje inicijalne očekivane kreditne gubitke u procjenu novčanih tokova, prilikomobračuna kreditno-prilagođene efektivne kamatne stope finansijskog sredstva za koje se smatra da suobezvrjeđena u momentu inicijalnog priznavanja. Takođe, za potrebe obračuna obezvređenja, ova sredstvaće za ceo period trajanja ostati u nivou 3.

MSFI 9 u slučaju značajne modifikacije finansijskog instrumenta ukazuje na potrebu za prestankompriznavanja starog finansijskog sredstva i priznavanjem novog po fer vrednosti na dan priznavanja.

Prestanak priznavanja dovodi do trajnog dobitka ili gubitka, koji se priznaje u okviru bilansa uspjeha, ajednakog razlici između amortizovane vrijednosti starog finansijskog sredstva i fer vrijednosti novogfinansijskog sredstva umanjenog za iznos očekivanih kreditnih gubitaka priznatih kao obezvrjeđenje nanovom finansijskom sredstvu.

Restrukturirano potraživanje koje je klasifikovano u grupu problematičnih potraživanja Banka nakon istekagodinu dana od dana njegovog restrukturiranja, klasifikuje u grupu potraživanja koja se ne smatrajuproblematičnim ako su ispunjeni sljedeći uslovi:

- nije utvrđen iznos obezvređenja za restrukturirano potraživanje i nije nastupio status neizmirenjaobaveza;

- u poslednjih 12 mjeseci izvršene su uplate blagovremeno ili sa docnjom ne dužom od 30 dana,u skladu sa izmenjenim uslovima otplate;

- na osnovu analize finansijskog stanja, odnosno kreditne sposobnosti dužnika, ocijenjeno je daće dužnik moći da izmiri obaveze u cjelosti u skladu sa izmenjenim uslovima otplate.

Rizik promjene kvaliteta aktive

Kvalitet aktive Banke se mjeri stepenom izloženosti pojedinim kategorijama rizika prema kriterijumimainternog sistema rejtinga. Interni sistem rejtinga razmatra kvantitativne i kvalitativne parametre zaodređivanje rejtinga dužnika. Rejting skala sadrži pet kategorija rizika, koje su dalje podijeljene na 17podkategorija. Rejting skala se koristi kao jedinstveni metod dodjeljivanja rejtinga kojim je osigurano daklijenti sa istim rejtingom imaju iste kreditne karakteristike i istu vjerovatnoću da neće ispuniti svoje obaveze,dijelom ili u potpunosti u periodu od jedne godine. Osnovni parametri kreditnog rizika koji opredjeljujupodkategoriju rejtinga se obračunavaju i prate na mjesečnom nivou.

Nizak nivo rizika podrazumjeva poslovanje sa klijentima dobre kreditne sposobnosti i prihvatljiv je za Banku(kategorije rejtinga 1), indentifikovan rizik podrazumjeva plasmane klijentima koje je moguće odobriti uzodgovarajuće obezbjeđenje za Banku (kategorije rejtinga 2), povišen nivo rizika predstavlja poslovanje saklijentima koji imaju određene probleme u poslovanju, a mogu negativno da utiču na izmirenje obaveza ičije poslovanje se intenzivno prati (kategorija rejtinga 3) i visok nivo rizika označava klijente sa negativnimrezultatima poslovanja i lošom kreditnom istorijom (kategorije rizika 4 i 5). Kategorija rizika 4, deli se na tripodkategorije i to: 4 – nerizični klijenti (PE), 4D rizični klijenti (NPE) sa docnjom do 90 dana i 4DD rizičniklijenti (NPE) sa docnjom od 91 do 180 dana.

Banka se štiti od rizika promjene kvaliteta aktive kroz kontinuirano praćenje poslovanja klijenata,identifikovanje promjena koje mogu nastati pogoršanjem stanja dužnika, kašnjenjem u otplati ili promjenamau okruženju, kao i pribavljanjem odgovarajućih sredstava obezbjeđenja.

Rizik promjene vrijednosti aktive

Obezvređenje plasmana ima za cilj obezbjeđenje razumnog, opreznog i pravovremenog utvrđivanjagubitaka, zbog obezvređenja kredita, kao i intervencija po osnovu potencijalnih obaveza, kako bi se zaštitiokapital Banke u periodu kada gubitak bude i definitivno potvrđen (realizovan) zbog nemogućnosti naplateugovorenih iznosa ili odlivom sredstava za izmirenje potencijalnih obaveza. Obezvređenje plasmana irezervisanja vrši se samo onda kada postoji opravdan osnov, odnosno kada postoji objektivan dokaz oobezvređenju kao posljedica događaja koji su nastali nakon početnog priznavanja kredita, a koji nepovoljnoutiču na buduće novčane tokove od kredita. Glavni elementi u procjeni obezvređenja plasmana su sljedeći:prekoračenje roka plaćanja glavnice ili kamate, teškoće u novčanim tokovima korisnika kredita, opadanjekreditnog rejtinga ili promjene prvobitnih uslova iz ugovora i drugo.



53


Rizik promjene vrijednosti aktive (nastavak)

Obezvređenje plasmana se vrši na osnovu procjene očekivanih budućih novčanih tokova iz poslovanjaklijenata, kao i realizacijom sredstava obezbjeđenja, ukoliko se procijeni da će realno kredit biti namiren iztih sredstava.

Banka vrši procjenu obezvređenja potraživanja na pojedinačnoj i grupnoj osnovi, a u cilju obezbjeđenjarazumnog, opreznog, i pravovremenog utvrđivanja gubitaka.

Pojedinačno procjenjivanje

Banka procjenjuje ispravku vrijednosti za svaki pojedinačno značajan plasman koji ima status „default-a“,odnosno plasmana koji su klasifikovani u nivo 3 u skladu sa MSFI 9 standardom, kao i potraživanja pokojima je dužnik banka ili neka druga finansijska institucija, plasmani u hartije od vrijednost koje se nekotiraju na zvaničnom tržištu (berzi) i hartije od vrijednosti koje se čuvaju do dospijeća a pri tom sumaterijalno značajni i imaju status „default-a“, i tom prilikom se uzimaju u obzir finansijska pozicija korisnikakredita, održivost biznis plana, njegova sposobnost da poboljša svoje performanse u slučaju finansijskihteškoća, projektovani prihodi, raspoloživost drugih vrsta finansijske podrške i vrijednost kolaterala koja semože realizovati, kao i vremenska dimenzija očekivanih novčanih tokova. Ukoliko dođe do nekih novihinformacija koje prema procjeni bitno mijenjaju kreditnu sposobnost klijenta, vrijednost kolaterala i izvjesnostispunjenja obaveza klijenta prema Banci, radi se vanredna procjena obezvređenja plasmana.

Prag materijalne značajnosti Banka određuje na osnovu analize vrijednosne strukture portfolia po vrstamaklijenata i proizvoda.

Ispravka vrijednosti na pojedinačnoj osnovi se obračunava ukoliko postoje objektivni dokazi obezvređenjakoji su rezultat jednog ili više događaja nastalih nakon inicijalnog priznavanja finansijskog sredstva i ukolikopostoji mjerljivo smanjenje budućih tokova gotovine.

Objektivnim dokazima koji ukazuju na potrebu obezvređenja plasmana, smatra se:

· kada finansijsko stanje dužnika ukazuje na znatne probleme u njegovom poslovanju;· kada postoje podaci o neizmirenju obaveza, učestalom kašnjenju u otplati ili neispunjavanju

drugih ugovornih odredaba;· kada Banka, uslijed finansijskih poteškoća dužnika, bitno promjeni uslove otplate potraživanja u

odnosu na one koji su prvobitno ugovoreni;· dužnik ne može da izmiri svoje obaveze u cijelosti bez realizacije sredstva obezbjeđenja· neprekidna blokada računa preko 60 dana;· kada postoje izvjesne značajne finansijske poteškoće u poslovanju klijenta (bankrotstvo,

likvidacija, stečaj ili neka druga vrsta finansijske reorganizacije dužnika) i slično.

Dokazi se mogu dokumentovati i analizom u Watch procesu, informacijom o povećanom stepenu rizikadužnika, izvještajima sa sastanaka koji su održani sa dužnikom, izvještajima o obavljenom monitoringukolaterala klijenata, izvještajima o prinudnoj naplati i danima blokade, izvještajima o kreditima u docnji idrugim informacijama kojima Banka raspolaže. Pored toga, dokumentaciju potrebnu kao dokaz zaobezvređenje plasmana, predstavljaju i dokazi za procjenu očekivanih priliva po plasmanu, koji se prijesvega odnose na dokumentaciju o planiranim budućim novčanim tokovima dužnika.

Kada postoje objektivni dokazi, iznos obezvređenja se obračunava kao razlika između brutoknjigovodstvene vrijednosti sredstava i sadašnje vrijednosti procjenjenih budućih tokova gotovine pri čemuBanka uvažava postojanje više scenarija naplate prilikom procjene očekivanih budućih tokova gotovine.Tom prilikom, scenarija koja se mogu uzeti u obzir su scenarija iz poslovanja (restrukturiranje/sporazumi islično), scenarija iz realizacija kolaterala (vansudski/sudski/stečaj i ostalo) i prodaja potraživanja.Vjerovatnoće određenog scenarija Banka procjenjuje na osnovu istorijske realizacije i naplateproblematičnih slučajeva, specifičnostima pojedinačnog klijenta kao i predviđanjem budućih mogućihishoda, pri čemu je zbir svih scenarija 100%.



54



Grupno procjenjivanje

Obezvređenje se procjenjuje grupno po svim plasmanima kod kojih nije identifikovan objektivni dokazobezvređenja i koji nisu pojedinačno značajni sa statusom default-a i za plasmane kod kojih obračunom napojedinačnoj osnovi nije utvrđen iznos obezvređenja, kao i po osnovu provizija i drugih potraživanja kojanemaju elemente za svođenje na sadašnju vrijednost ispravke Grupna procjena se radi po grupama kojese formiraju na osnovu interno propisane metodologije, bazirane na sistemu internog rejtinga i to namjesečnom nivou.Metodologija za obezvređenje je značajno promjenjena i umjesto pristupa realizovanog gubitka u skladu saMRS 39, primjenjuje se princip budućeg očekivanog gubitka, u skladu sa MSFI 9, kroz uključivanje uticajaočekivanog kretanja makroekonomskih varijabli na buduće kretanje vjerovatnoće gubitka na bazi statističkidokazanih međuzavisnosti.

Obezvređenje na grupnoj osnovi bazira se na očekivanom kreditnom gubitku u skladu sa vjerovatnoćomneizmirenja obaveza u narednih 12 mjeseci (potraživanja u nivou 1), osim u slučaju kada postoji značajnopogoršanje kreditnog rizika u odnosu na trenutak inicijalnog priznavanja, kada se procjena kreditnihgubitaka vrši na bazi vjerovatnoće neizmirenja obaveza za period životnog vijeka instrumenta (potraživanjau nivou 2).

Cijeneći specifičnosti u poslovanju sa klijentima, posebno se utvrđuju migracije za privredne klijente, mikrobiznis, stanovništvo po vrstama proizvoda, finansijske institucije i izloženosti prema državama.Obezvređenje kredita umanjuje vrednost kredita i priznaje se kao rashod u okviru bilansa uspjeha

Troškovi obezvrjeđenja finansijskih instrumenata, kod kojih se ne smatra da postoji značajno pogoršanjekreditnog rizika, obračunati su na osnovu 12-mjesečnih očekivanih gubitaka (ECL).

Svi finansijski instumenti kod kojih je realizovano pogoršanje kreditnog rizika klasifikovani su u nivo 2 itroškovi obezvrjeđenja obračunati su na osnovu očekivanih gubitaka za cio životni vek instrumenta.

Banka razmatra da li postoji značajan rast kreditnog rizika od inicijalnog priznavanja sredstva u odnosu narizik neizmirenja na kraju svakog izvještajnog perioda. Identifikovanje značajnog pogoršanja kreditnog rizikabazira se na definisanim kvantitativnim i kvalitativnim kriterijumima (kao što su signali ranog upozorenja,docnji preko 30 dana i slično).

Banka obračunava troškove obezvrjeđenja dužničkih hartija od vrijednosti koje se vrednuju po fer vrijednostikroz ostali rezultat (FVOCI), kao akumulirani iznos obezvrjeđenja koji takođe utiče i na Bilans uspjeha.Međutim, očekivani kreditni gubici ne umanjuju iznos bruto finansijske aktive u bilansu stanja.

EAD, odnosno izloženost u trenutku nastupanja statusa default-a predstavlja procjenu knjigovodstvenevrijednosti u skladu sa MSFI 9 u momentu default-a, uzimajući u obzir profil ugovorenih novčanih tokovakao i moguća korišćenja sredstava iz odobrenih linija pre momenta default-a.

Izloženost usled neispunjenja obaveza (EAD) predstavlja bruto knjigovodstvenu vrednost finansijskihinstrumenata koji podležu obračunu umanjenja vrijednosti, uzimajući u obzir i mogućnost klijenta da povećasvoju izloženost neispunjenju obaveza.

Za izračunavanje EAD za nivo 1, Banka procjenjuje mogućnost neizmirenja obaveza u okviru 12 mjeseciza obračun dvanaestomjesečnog očekivanog kreditnog gubitka (ECL), odnosno, izračunava seobezvrjeđenje za kredit koji se nalazi u nivou 1, za koji se očekuje da će rezultirati nemogućnošću isplateobaveza u periodu od 12 meseci od datuma bilansa stanja. Za nivo 2, izloženost po neispunjenju obavezase razmatra za sve događaje u toku životnog vijeka instrumenata.



55



PD predstavlja procjenu vjerovatnoće neispunjenja obaveza u datom vremenskom periodu. Neispunjenjeobaveza se može desiti samo u određeno vrijeme tokom procjenjenog perioda, ukoliko se nije prethodnoprestalo sa priznavanjem instrumenta, a Banka je još uvek izložena. Banka na osnovu istorijskih podatakaizračunava PD parametar posebno u sektoru privrede i sektoru stanovništva. U sektoru privrede, PD seobračunava po vrstama lica (velika preduzeća, srednja preduzeća, mala preduzeća...), a u sektorustanovništva po vrstama proizvoda (stambeni krediti, gotovinski krediti, poljoprivredni krediti...). Nakonobračuna istorijskih PD-jeva, Banka uključuje i forward looking komponentu kroz Zshift faktor koji predstavljauticaj kretanja makroekonomskih varijabli (kretanje društvenog proizvoda, nezaposlenosti, stope inflacije,industrijske proizvodnje...) na budući PD. Zshift faktor se izračunava pomoću statističkih i ekonometrijskihmodela.

Kod obračuna obezvređenja za nivo 2, gde se obezvrjeđenje obračunava za svaku godinu trajanjafinansijskog sredstva, Banka koristi marginalni PD koji predstavlja razliku dva kumulativna PD, između t+1i t, gde t predstavlja vremenski period od jedne godine. Kumulativni PD se odnosi na vjerovatnoću default-a koja će se desiti zaključno sa periodom t. Vjerovatnoća da će se realizovati default pre ili zaključno sarokom dospeća T odgovara lifetime PD-ju, odnosno vjerovatnoći default-a za c-io period života finansijskoginstrumenta.

Vrijednosti parametra PD ažuriraju se na polugodišnjem nivou (za datume 30.06. i 31.12.) i primjenjuju unarednoj polovini godine, osim za 31.12. kada se primjenjuje PD parametar za 31.12.

LGD Gubitak u slučaju neizmirenja obaveza je procena gubitaka koji se javlja u slučaju neizmirenja obavezau određeno vreme. Zasniva se na razlici između ugovorenih novčanih tokova i novčanih tokova koje bikreditor očekivao da primi, uključujući i realizaciju bilo kojeg kolaterala. To je obično izraženo kao procenatEAD-a. Banka u svojoj proceni kreditnih gubitaka odmerenih u skladu sa Metodologijom proceneobezvređenja i MSFI 9 standardom, želi da odrazi mogućnost naplate novčanih tokova kako iz redovnihnovčanih tokova, ali i iz realizacije kolaterala i drugih sredstava obezbeđenja, koji su direktno povezani safinansijskim instrumentom. U tom smislu, Banka primenjuje generalno koncept odvojenog LGD secured iLGD unsecured parametra u zavisnosti od stepena obezbeđenosti pojedinačnog plasmana. Za potrebeobračuna LGD secured-a, odnosno očekivane stope gubitka nakon realizacije kolaterala, Banka uzima uobzir sve interno raspoložive kolaterale gde postoji procena o mogućoj naplativosti.

Poslednji korak u obračunu obezvređenja je diskontni faktor - DF u cilju svođenja na sadašnju vrednost. Zadiskontovanje se koristi inicijalna efektivna kamatna stopa u čiji obračun ulaze samo one kamate i naknadekoje se mogu identifikovati kao direktan prihod Banke. U nivou 2, period na koji se vrši diskontovanje, zavisiod roka trajanja finansijskog sredstva, dok je u nivou 1, vremenski faktor uvek jednak jednoj godini (12meseci).

Za obračun obezvrjeđenja za izloženosti prema državama, obezvređenje hartija od vrijednosti, Banka koristidrugačiji način obračuna obezvređenja. Banka ne poseduje adekvatnu istoriju u pogledu migracija i default-a izloženosti prema državama. Prilikom procjene obezvrjeđenja i rizika default-a izloženosti po osnovufinansijskih instrumenata država, oslanja se na istraživanja i podatke eksterne rejting agencije Moody’s.

Vrijednosti godišnje stope PD koje se koriste u obračunu obezvrjeđenja HOV svode se na mjesečne.

Za LGD unsecured parametar koristi vrijednost propisanu za izloženosti prema državama i finansijskimorganizacijama, u skladu sa bazelskim standardima. LGD secured (ako postoji sredstvo obezbjeđenja)koristi se na isti način kao kod privrede i stanovništva.

Obezvrjeđenje plasmana privredi, stanovništvu, državama i finansijskim institucijama umanjuje vrijednostplasmana i priznaje se kao rashod u okviru bilansa uspjeha, a obezvjređenje hartija od vrijednosti seevidentira kroz ostali rezultat.



56



Utvrđivanje vjerovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama.

Utvrđivanje vjerovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama (potencijalnim obavezama) vrši se kada seprocijeni da postoji dovoljno izvjesno očekivanje da će doći do odliva sredstava za izmirenje potencijalneobaveze. Utvrđivanje vjerovatnog gubitka Banka vrši i za neiskorišćene preuzete obaveze, za koje nijeugovorila bezuslovno i bez prethodne najave, mogućnost otkaza ugovorene obaveze. Takođe, za nivo 1 i2, Banka utvrđuje procjenu verovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama za sve vanbilansne stavke,uključujući i i neiskorišćene preuzete obaveze. Način obezvređenja vanbilansnih stavki za nivo 1 i nivo 2 jeisti kao obezvrjeđenje bilansnih potraživanja osim u delu priznavanja EAD-a. Kod procjene vjerovatnoggubitka po vanbilansnim stavkama, Banka umanjuje izloženost za faktor konverzije (CCF). U skladu saMSFI 9 standardom, Banka je na osnovu iskustva obračunala faktore kreditne konverzije (CCF), kojipredstavljaju vjerovatnoću konverzije vanbilansnih izloženosti u bilansne i zaključila da ne raspolažedovoljnim brojem istorijskih podataka za definisanje CCF. Zbog toga, Banka koristi najbolju aproksimacijuCCF, a to su faktori konverzije definisani Odlukom o izračunavanju kapitala Agencije za bankarstvoRepublike Srpske

Maksimalna izloženost kreditnom riziku

Maksimalna izloženosti kreditnom riziku na dan 31. decembra 2018. i 2017. godine, prikazana je usljedećem pregledu, bez uzimanja u obzir bilo kakvog kolaterala ili neke druge kreditne zaštite. Iskazanevrijednosti su u bruto i neto knjigovodstvenom iznosu (poslije efekata po osnovu obezvređenja).

Pregled aktive Bruto/Neto

31.12.2018. 31.12.2017.

Bruto Neto Bruto Neto

I. Pregled aktive 467.473 449.905 341.946 325.270

Gotovina i sredstva kod centralne banke 131.061 131.061 63814 63.814Krediti i potraživanja od banaka i drugih finansijskihinstitucija 19.602 19.594 5.243 5.243

Krediti i potraživanja od komitenata 278.952 261.392 240.245 223.569

Finansijska sredstva 36.857 36.857 29.366 29.366

Ostala aktiva 1.001 1.001 3.278 3.278

II. Vanbilansne stavke 28.840 28.706 21.695 21.669

Plative garancije 6.687 6660 3.876 3.863

Činidbene garancije 5.844 5828 3.219 3.206

Preuzete neopozive obaveze 16.309 16218 14.600 14.600

Ostalo - - - -

Ukupno (I+II) 496.313 478.611 363.641 346.939



57

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)34.1. Kreditni rizik (nastavak) Maksimalna izloženost kreditnom riziku (nastavak)

Krediti plasirani komitentima i ispravke vrijednosti po nivoima kreditnog rizika:

U hiljadama BAM

31.12.2018. S1 S2 S3 UkupnoIspravkavrijednostiS1

IspravkavrijednostiS2

IspravkavrijednostiS3

Ukupnoispravkavrijednosti

Neto

Stambeni 23.863 6.540 613 31.016 52 26 304 382 30.634

Gotovinski 12.962 1.230 2.154 16.346 217 38 2.154 2.409 13.937

Poljoprivreda 661 171 133 965 7 5 133 145 820

Оstalo 4.070 1.170 1.328 6.567 55 20 1.220 1.295 5.273

Мikrobiznis 16.557 1.347 8.003 25.907 219 48 6.458 6.725 19.182

Ukupno stanovništvo 58.113 10.458 12.231 80.802 550 137 10.269 10.956 69.846

Velika preduzeća 42.284 - - 42.284 326 - - 326 41.958

Srednja preduzeća 36.111 - 1.978 38.089 460 - 1.771 2.232 35.858

Мala preduzeća 24.377 840 5.113 30.330 283 10 3.315 3.608 26.722

Država 32.755 - - 32.755 378 - - 378 32.377

Оstalo 54.690 1 - 54.691 60 - - 60 54.631

Privredni klijenti 190.217 841 7.091 198.149 1.507 10 5.086 6.603 191.546

248.330 11.299 19.322 278.951 2.057 147 15.355 17.559 261.392Ukupno

Banke 19.602 - - 19.602 8 - - - 19.594



58


Krediti plasirani komitentima i ispravke vrijednosti po nivoima kreditnog rizika:

U hiljadama KM

1.1.2018. S1 S2 S3 UkupnoIspravkavrednostiS1

Ispravkavrednosti

S2

IspravkavrednostiS3

Ukupnoispravkavrednosti

Neto

Stambeni 17.353 9.033 760 27.146 33 63 255 351 26.795Gotovinski 10.826 951 2.334 14.111 216 46 2.179 2.441 11.670Poljoprivreda 935 202 180 1.317 8 8 171 187 1.130Оstalo 4.848 1.359 1.313 7.520 80 39 1.196 1.315 6.205Мikrobiznis 11.097 1.721 9.532 22.350 184 122 6.646 6.952 15.398Ukupno stanovništvo 45.059 13.266 14.119 72.444 521 278 10.447 11.246 61.216

Velika preduzeća 28.596 5.420 304 34.320 760 - 9 769 33.551Srednja preduzeća 25.450 669 1.927 28.046 291 11 1.743 2.044 26.001Мala preduzeća 21.214 1.892 5.429 28.535 226 91 3.201 3.518 25.017Država 20.646 - - 20.646 250 - - 250 20.396Оstalo 56.252 2 - 56.254 88 - - 88 56.166Privredni klijenti 152.158 7.983 7.660 167.801 1.615 102 4.953 6.670 161.131

197.217 21.249 21.779 240.245 2.136 380 15.400 17.916 222.329Ukupno

Banke 5.243 - - 5.243 9 - - 9 5.234



59


Krediti plasirani komitentima i ispravke vrijednosti podjeljeni na neproblematična i problematična potraživanja:U hiljadama BAM

31.12.2017. Neproblematičnapotraživanja

Problematičnapotraživanja Ukupno

Ispravkavrednosti

neproblematičnijhpotraživanja

Ispravkavrednosti

problematičnihpotraživanja

Ukupnaispravkavrednosti

Neto

Stambeni 26.386 760 27.146 25 221 246 26.900

Gotovinski 11.777 2.334 14.111 167 2.189 2.356 11.755

Poljoprivreda 1.137 180 1.317 26 170 196 1.121

Ostalo 6.207 1.313 7.520 101 1.199 1.300 6.220

Mirko biznis 12.818 9.532 22.350 236 6.709 6.945 15.405

Ukupno stanovništvo 58.325 14.119 72.444 555 10.488 11.043 61.401

Velika preduzeća 34.016 304 34.320 571 10 581 33.739

Srednja preduzeća 26.119 1.927 28.046 57 1.741 1.798 26.248

Mala preduzeća 23.106 5.429 28.535 78 3.175 3.253 25.282

Država 20.646 - 20.646 - - - 20.646

Ostalo 56.254 - 56.254 1 - 1 56.253

Privredni klijenti 160.141 7.660 167.801 707 4.926 5.633 162.168

218.466 21.779 240.245 1.262 15.414 16.676 223.569Ukupno

Potraživanja od banaka 5.243 - 5.243 - - - 5.243



60


Obezvređeni plasmani

Obezvređeni plasmani su oni plasmani za koje Banka utvrdi da postoji objektivni dokaz koji ukazuje naobezvređenje i za koje ne očekuje naplatu ukupne dospjele glavnice i kamate u skladu sa ugovorom okreditu.Materijalno značajni plasmani, su oni plasmani čija ukupna izloženost (po osnovu potraživanja ilipotencijalne obaveze), je jednaka ili veća od 100.000 KM u slučaju pravnih lica (banke, privredni klijentii mikro klijenti), a kod fizičkih lica, poljoprivrednika i preduzenika je jedanka ili veća od 40.000 KM na danobračuna. Takođe, u problematične kredite spadaju i manje materijalno značajni krediti koji se nalaze univou 3, a njihovo obezvređenje se radi na grupnoj osnovi u skladu sa zahtevima MSFI 9 standarda,

Za plasmane koji nisu pojedinačno značajni, kao i za plasmane koji su pojedinačno značajni ali nemajustatus „default-a“, nivo 1 i nivo 2, obezvređenje je utvrđeno na grupnoj osnovi, u zavisnosti od pripadnostigrupi potraživanja sa sličnim nivoom rizika, za sve kategorije rejtinga, Grupni procjenti obezvređenjaprimjenjuju se za sve bonitetne grupe, osim za materijalno značajne plasmane sa statusom „default“ , kojese obezvrijeđuju pojedinačno. Ukoliko se prilikom pojedinačnog obezvređenja plasmana dobije procjenat0% primjenjuje se grupni procjenat obezvređenja najmanje rizične kategorije (bonitetne grupe I) za tukategoriju klijenata, odnosno proizvoda kod fizičkih lica. Grupni procjenat obezvređenja najmanje rizičnekategorije primjenjuje se na bruto osnovicu plasmana, bez umanjenja za sredstvo obezvređenja.

Ispravka vrijednosti

Banka formira ispravku vrijednosti za date kreditne aranžmane na osnovu procjene obezvređenja, Glavnekomponente ovako formirane ispravke vrijednosti su ispravka vrijednosti koja se odnosi na pojedinačnoznačajne kreditne izloženosti koje imaju status „default“ i grupna ispravka vrijednosti plasmana, koja seformira za manje materijalno značajne plasmane i materijalno značajane plasmane koji nemaju status„default“, kao i kod plasmana koji su materijalno značajni i bili su predmet pojedinačne procjene, ali kodkojih nije identifikovano obezvređenje na bazi pojedinačne procjene

Plasmani koji kasne sa naplatom za koje nije izvršeno obezvređenje

Dospjeli neispravljeni plasmani su a) plasmani za koje je u postupku pojedinačnog utvrđivanja ispravkevrijednosti plasmana utvrđena ispravka vrijednosti od 0% (jer očekivani diskontovani tok pokriva u cjelostipotraživanje) i pri tom procjenat migracije najmanje bonitetne grupe za datu vrstu izloženosti iznosi 0%, akoji se u ovom slučaju primjenjuje na plasmane za koje je u postupku pojedinačne procjene utvrđenoobezvređenje 0%, kao i b) plasmani koji su grupno obezvređeni nisi u statusu „default“, a za koje jeizračunati procjenat migracija 0%.

Plasmani koji ne kasne sa naplatom za koje nije izvršeno obezvređenje

Nedospjeli neispravljeni plasmani su: plasmani državi i drugim komitentima koji su grupno obezvređeni iza koje je utvrđeno da nije adekvatno formirati obezvređenje, jer je izračunati procjenat migracijakategorija rizičnosti 0%. Prema metodologiji za utvrđivanje ispravki vrijednosti bilansne aktive irezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama kada su matrice migracija za određeni segment klijentajednake nuli (0%), ispravka vrijednosti jednaka je nuli (0%).



61


Pregled potraživanja od komitenata i banaka po danima kašnjenja - Nivo 1

U hiljadama BAM

31.12.2018. Nije udocnji

Docnjado 30dana

Od 31-60

dana

Od 61-90

danaUkupno 1.1.2018. Nije u docnji

Docnjado 30dana

Od 31-60

dana

Od61-90dana

Ukupno

Stambeni 23.808 55 - - 23.863 Stambeni 17.157 196 - - 17.353Gotovinski 12.908 54 - - 12.962 Gotovinski 10.117 709 - - 10.826Poljoprivreda 661 0 - - 661 Poljoprivreda 930 5 - - 935Ostalo 4.061 9 - - 4.070 Ostalo 4.814 34 - - 4.848Mikro biznis 16.358 199 - - 16.557 Mikro biznis 11.097 0 - - 11.097Ukupno stanovništvo 57.796 317 - - 58.113 Ukupno stanovništvo 44.115 944 - - 45.059

Velika preduzeća 42.284 - - - 42.284 Velika preduzeća 28.596 - - - 28.596Srednja preduzeća 36.111 - - - 36.111 Srednja preduzeća 25.450 - - - 25.450Mala preduzeća 23.326 1.051 - - 24.377 Mala preduzeća 21.214 - - - 21.214Država 32.755 - - - 32.755 Država 20.646 - - - 20.646Ostalo 54.690 - - - 54.690 Ostalo 56.252 - - - 56.252Privredni klijenti 189.166 1.051 - - 190.217 Privredni klijenti 152.158 - - - 152.158

Ukupno 246.965 1.368 - - 248.330 Ukupno 196.273 944 - - 197.217od čega:restrukturirana - - - - - od čega:

restrukturirana - - - - -

Potraživanja odbanaka 19.602 - - - 19.602 Potraživanja od

banaka 5.243 - - - 5.243



62




Docnjado 30dana

Od31-60dana

Od61-90

dana

Preko90

danaUkupno 1.1.2018. Nije u

docnji

Docnjado 30dana

Od31-60dana

Od61-90

dana

Preko90

danaUkupno

Stambeni 5.614 570 255 100 - 6.540 Stambeni 7.873 490 495 175 - 9.033

Gotovinski 414 412 403 - - 1.230 Gotovinski 286 404 253 8 - 951

Poljoprivreda 85 59 25 3 - 171 Poljoprivreda 110 69 23 - - 202Ostalo 859 239 67 5 - 1.170 Ostalo 912 110 317 20 - 1.359Mikro biznis 519 129 510 189 - 1.347 Mikro biznis 703 - 720 298 - 1.721Ukupnostanovništvo 7.491 1.409 1.260 298 - 10.458 Ukupno

stanovništvo 9.884 1.073 1,808 501 - 13.266

Velikapreduzeća - - - - - - Velika preduzeća 5.420 - - - - 5.420

Srednjapreduzeća - - - - - - Srednja preduzeća 341 - 154 174 - 669

Mala preduzeća 840 - - - - 840 Mala preduzeća 1.110 - 782 - - 1.892Država - - - - - - Država - - - - - -Ostalo - - 1 - - 1 Ostalo - - 2 - - 2Privredniklijenti 840 - 1 - - 841 Privredni klijenti 6.871 938 174 - 7.983

Ukupno 8.331 1.409 1.261 298 - 11.299 Ukupno 16.755 1.073 2.746 675 - 21.249od čega:restrukturirana 454 108 - 175 - 737 od čega:

restrukturirana 6.423 105 837 78 - 7.444

Potraživanja odbanaka - - - - - - Potraživanja od

banaka - - - - - -



63


Neobezvređena potraživanja po danima docnje – neproblematična potraživanjaU hiljadama BAM

31.12.2017. Nije u docnji Docnja do30 dana Od 31-60 dana Od 61-

90 dana Preko 90 dana Ukupno

Stambeni 25.030 686 495 175 - 26.386

Gotovinski 10.403 1.113 253 8 - 11.777

Poljoprivreda 1.040 75 23 - - 1.137

Ostalo 5.726 144 317 20 - 6.207

Mikro biznis 11.800 - 720 298 - 12.818

Ukupno stanovništvo 53.999 2.017 1.809 501 - 58.325

Velika preduzeća 34.016 - - - - 34.016

Srednja preduzeća 25.791 - 154 174 - 26.119

Mala preduzeća 22.324 - 782 - - 23.106Država 20.646 - - - - 20.646Ostalo 56.252 - 2 - - 56.254Privredni klijenti 159.029 - 938 174 - 160.141Ukupno 213.028 2.017 2.746 675 - 218.466

od čega: restrukturirana 6.423 105 837 78 - 7.443

Potraživanja od banaka 5.243 - - - - 5.243



64




Docnjado 30dana

Od 31-60

dana

Od 61-90

dana

Preko 90dana Ukupno 1.1.2018. Nije u

docnjiDocnjado 30dana

Od 31-60dana

Od 61-90

dana

Preko90

danaUkupno

Stambeni- - 82 43 488 613

Stambeni- - 37 - 723 760

Gotovinski - 6 25 8 2.115 2.154 Gotovinski - 26 3 - 2.305 2.334

Poljoprivreda - - - - 133 133 Poljoprivreda - - - - 180 180

Ostalo - 15 9 3 1.301 1.328 Ostalo - 33 7 12 1.261 1.313

Mikro biznis 145 - - 109 7.749 8.003 Mikro biznis - 0 155 818 8.559 9.532

Ukupnostanovništvo 145 21 116 163 11.786 12.231 Ukupno

stanovništvo - 590 202 830 13.028 14.119

Velika preduzeća - - - - - - Velika preduzeća - - - - 304 304

Srednja preduzeća - - - - 1.978 1.978 Srednja preduzeća - - - - 1.927 1.927

Mala preduzeća - - - - 5.113 5.113 Mala preduzeća - - - - 5.429 5.429

Država - - - - - - Država - - - - - -

Ostalo - - - - - - Ostalo - - - - - -

Privredni klijenti - - - - 7.091 7.091 Privredni klijenti - - - - 7.659 7.659

Ukupno 145 21 116 163 18.877 19.322 Ukupno - 59 202 830 20.688 21.779

od čega:restrukturirana 3 14 - 5.120 5.137 od čega:

restrukturirana - 12 3 182 5.609 5.806

Potraživanja odbanaka - - - - - - Potraživanja od

banaka - - - - - -



65


Obezvređena potraživanja po danima docnje – problematična potraživanja

31.12.2017. Nije u docnji Docnja do 30dana Od 31-60 dana Od 61-90 dana Preko 90 dana Ukupno

Stambeni - - 37 - 723 760Gotovinski - 26 3 - 2.305 2.334Poljoprivreda - - - - 180 180Ostalo - 33 7 12 1.261 1.313Mikro biznis - - 155 818 8.559 9.532Ukupno stanovništvo - 59 202 830 13.028 14.119

Velika preduzeća - - - - 304 304Srednja preduzeća - - - - 1.927 1.927Mala preduzeća - - - - 5.429 5.429Država - - - - - 0Ostalo - - - - - 0Privredni klijenti - - - - 7.661 7.659Ukupno - 59 202 830 20.689 21.779od čega: restrukturirana - 12 3 182 5.609 5.806Potraživanja od banaka - - - - - -



66


Pregled potraživanja od klijenata u Nivou 1 i 2 uzimajući u obzir rejting kategorije U hiljadama BAM

31.12.2018. 01.01.2018.

Nizak rating Povišen Visok UkupnoVrijednostsredstavaobezbjeđenja

Nizak rating Povišen Visok Ukupno Vrednostsredstava

obezbjeđenja

(IR 1,2) (IR 3) (IR4,5) (IR 1,2) (IR 3,4) (IR 5,6)

Stambeni 30.303 100 - 30.403 52.606 26.211 175 - 2.386 25.573Gotovisnki 14.192 - - 14.192 7.400 11.769 8 - 11.778 4.687Poljoprivreda 829 3 - 835 1.870 1.137 - - 1.137 1.955Ostalo 5.235 5 - 5.240 5.962 6.187 20 - 6.207 4.665Mikro 17.028 696 180 17.904 28.920 11.933 774 111 12.818 14.539Ukupno stanovništvo 67.587 804 180 68.571 96.758 57.237 977 111 58.325 51.419Velika preduzeća 38.491 3.793 - 42.284 7.124 28.197 5.819 - 34.016 9.540Srednja preduzeća 36.111 - - 36.111 47.529 25.786 333 - 26.119 17.155Mala preduzeća 25.070 147 - 25.217 38.187 22.391 715 - 23.106 22.110Država 32.755 - - 32.755 14.000 20.646 - - 20.646 -Ostalo 35.899 18.792 - 54.691 236 33.951 22.298 5 56.254 385Privredni klijenti 168.326 22.732 - 191.058 107.076 130.971 29.165 5 160.141 49.190

Ukupno 235.913 23.536 180 259.629 203.384 188.208 30.142 116 218.466 100.609

Potraživanja od banaka 19.602 - - 19.602 - 5.243 - - 5.243 -



67


Tabela ispod prikazuje kreditni kvalitet kao i maksimalnu izloženost kreditnom riziku za kategorije bazirane na internom sistemu Banke za ocijenjivanje:

Rejting kategorije

Stage 1 Stage 2 Stage 3 Stage 3

Ukupno

2017

Grupna procjena Individualna procjenaUkupno

PerformingNizak 224.920 10.994 - - 235.914 188.210

Povišen 23.230 305 - - 23.535 30.141

Visok 180 - - - 180 116

Non-performing

Nizak - - 156 227 383 429

Povišen - - 11 43 54 94

Visok - - 5.009 13.876 18.885 21.254

Ukupno 248.330 11.299 5.176 14.146 278.951 240.245



68


Tabela ispod prikazuje ispravke vrijednosti po kreditnom kvalitetu kao i maksimalnu izloženost kreditnom riziku za kategorije su bazirane na internom sistemuBanke za ocijenjivanje:

Rejting kategorijeStage 1 Stage 2 Stage 3 Stage 3

Ukupno2017

Grupna procjena Individualna procjena UkupnoPerformingNizak 1.931 106 - - 2.037 672Povišen 115 41 - - 156 589Visok 11 - - - 11 -

Non-performingNizak - - 114 - 114 11Povišen - - 11 43 54 12Visok - - 4.719 10.468 15.187 15.392

Ukupno 2.057 147 4.844 10.511 17.559 16.676



69


Plasmani sa izmjenjenim inicijalno ugovorenim uslovima

Plasmani sa izmjenjenim inicijalno ugovorenim uslovima su oni plasmani koji su reprogramirani i/ilirestrukturirani usljed problema u servisiranju obaveza o rokovima dospijeća.

Reprogram potraživanja se vrši kod dužnika koji imaju trenutno neusklađene prilive i odlive, a čiji finansijskipokazatelji nisu narušeni i ukazuju da će dužnik biti sposoban da uredno izmiruje reprogramirane obavezeprema naknadno ugovorenim uslovima otplate. Reprogram potraživanja se vrši kod dužnika koji su udocnji do 90 dana, najčešće po pojedinačnoj partiji kredita, odnosno ne obuhvata sva potraživanja dužnika(sve partije kredita).

Restrukturiranje se vrši kod dužnika koji imaju značajne probleme u poslovanju i gdje su finansijskipokazatelji poslovanja, značajno narušeni. Prilikom restrukturiranja:

· zamjenjuju se sva bilansna potraživanja od dužnika, odnosno njihov veći dio;· bitno se mijenjaju uslovi pod kojima je to potraživanje odobreno (pri čemu se naročito

podrazumijeva produženje roka vraćanja glavnice ili kamate);· smanjenje kamatne stope ili visine potraživanja, kao i druge promjene uslova kojima se olakšava

položaj dužnika).



70


Plasmani sa izmjenjenim inicijalno ugovorenim uslovima

u hiljadamaBAM

31.12.2018. Restruktuiranapotraživanja-Brutoizloženost

S 1restruktiranapotraživanja

S2restruktuiranapotraživanja

S3restruktuiranapotraživanja

Ispravkavrijednostirestruktuiranihpotraživanja

Ispravkavrijednosti S 1restruktuiranihpotraživanja



Učešće restpotraživanjau brutoizloženosti

Iznossredstavaobezbjeđenjazarestuktuiranapotraživanja

Stanovništvo 2.672 - 453 2.219 1.944 - 46 1.898 3,31% 7.668

Stambeni - - - - - - - - 0,00% -

Gotovinski 170 - 116 54 56 - 2 54 1,04% 228

Poljoprivredni - - - - - - - - 0,00% -

Ostalo 83 - 12 71 10 - 5 5 1,26% 441

Mikro biznis 2.419 - 325 2.094 1.878 - 39 1.839 9,34% 6.979

Privredni klijenti 3.201 - 284 2.917 1.119 - - 1.119 1,62% 7.400

Poljoprivreda 116 - - 116 116 - - 116 22,48% 516

Prerađivačka industrija - - - - - - - - 0,00% -

Električna energija - - - - - - - - 0,00% -

Građevinarstvo - - - - - - - - 0,00% -Trgovina na veliko imalo 3.085 - 284 2.801 1.003 - - 1.003 12,26% 6.884

Uslužne delatnosti - - - - - - - - 0,00% -Aktivnosti u vezi sanekretninama - - - - - - - - 0,00% -

Ostalo - - - - - - - - 0,00% -

Ukupno 5.873 - 737 5.136 3.063 - 46 3.017 2,11% 15.068

Potraživanja odbanaka - - - - - - - - 0,00% -



71


Restruktuirana potraživanja

31.12.2017. Restruktuiranapotraživanja-Brutoizloženost

Restruktirananeproblematičnapotraživanja

Restruktuiranaproblematičnapotraživanja

Ispravkavrijednostirestruktuiranihpotraživanja

Ispravkavrijednostirestruktuiranihneproblematičnihpotraživanja

Ispravkavrijednostirestruktuiranihproblematičnihpotraživanja

Učešće restpotraživanjau brutoizloženosti

Iznossredstavaobezvređenjazarestuktuiranapotraživanja

Stanovništvo 3.019 752 2.267 1.799 53 1.746 4.17% 5.163

Stambeni - - - - - - - -Gotovinski 297 156 141 39 6 33 2.11% 435Poljoprivredni 1 1 - - - - 0.11% 15Ostalo 82 82 - 2 1 - 1.09% 77Mikro biznis 2.638 513 2.126 1.759 46 1.713 11.80% 4.636

Privredni klijenti 10.229 6.692 3.537 1.037 47 990 6.10% 11.826Poljoprivreda 116 - 116 116 - 116 - 516Prerađivačka industrija 6.135 6.135 - 40 40 - 29.69% 6.696Električna energija - - - 0 - - - -Građevinarstvo 142 142 - 7 7 - 1.99% -Trgovina na veliko i malo 3.836 415 3.421 874 - 874 14.28% 4.614Uslužne delatnosti - - - - - - - -

Aktivnosti u vezi sa nekretninama - - - - - - - -

Ostalo - - - - - - - -

Ukupno 13.248 7.444 5.804 2.836 100 2.736 5.51% 16.989

Potraživanja od banaka - - - - - - - -



72


Potraživanja od klijenata – stage 3 u bruto izloženosti

31.12.2018.

Brutoizloženost

Ispravkavrijednosti

S 3potraživanja

RestruktuiranaS 3 potraživanja

IspravkavrijednostiS 3

Učešće S3potraživanja u brutoizloženosti

Iznos sredstavaobezbjeđenjaza S3

Stanovništvo 80.802 10.956 12.230 2.219 10.268 15.14% 15.567Stambeni 31.016 382 613 - 304 1.98% 1.852

Gotovinski 16.346 2.409 2.154 54 2.154 13.18% -

Poljoprivredni 965 145 133 - 133 13.71% 95Ostalo 6.568 1.295 1.328 71 1.220 20.22% 545Mikro biznis 25.907 6.725 8.003 2.094 6.458 30.89% 13.075

Privredni klijenti 198.149 6.603 7.091 2.917 5.087 3.58% 5.186Poljoprivreda 587 129 116 116 116 22,48% -Prerađivačka industrija 19.899 1.630 1.453 - 1.351 7.30% -Električna energija 15.959 - - - - 0.00% -Građevinarstvo 14.999 120 - - - 0.00% -Trgovina na veliko i malo 25.157 3.795 5.517 2.801 3.615 21,93% 4.779Uslužne djelatnosti 26.501 411 - - - 0.00% -Aktivnosti u vezi sa nekretninama 21 - - - - 0.00% -Ostalo 95.097 516 5 - 5 0.01% -

Ukupno 278.951 17.559 19.322 5.136 15.356 6.93% 20.753

Potraživanja od banaka 19.602 8 - - - - -



73


Potraživanja od klijenata – stage 3 u bruto izloženosti

1.1.2018.Brutoizloženost

Ispravkavrijednosti

S 3potraživanja

RestruktuiranaS 3 potraživanja

IspravkavrijednostiS 3

Učešće S3potraživanja u brutoizloženosti

Iznos sredstavaobezbjeđenjaza S3

Stanovništvo 72.444 11.228 14.119 2.267 10.447 19.49% 25.737Stambeni 27.146 351 760 - 255 2.80% 1.227Gotovinski 14.111 2.441 2.334 141 2.179 16.54% 1.741Poljoprivredni 1.317 187 180 - 171 13.65% 452Ostalo 7.520 1.315 1.313 - 1.196 17.46% 220Mikro biznis 22.350 6.934 9.532 2.126 6.646 42.65% 22.097

Privredni klijenti 167.801 6.634 7.660 3.537 4.952 4.56% 9.730Poljoprivreda 663 133 116 116 116 17,50% 516Prerađivačka industrija 20.666 1.539 1.324 - 1.324 6.41% 2.711Električna energija 16.320 - - - - - -Građevinarstvo 7.133 89 - - - - -Trgovina na veliko i malo 26.868 3.698 6.215 3.421 3.507 23.13% 6.503Uslužne delatnosti 16.773 820 5 - 5 0.03% -

Aktivnosti u vezi sa nekretninama 269 - - - - - -

Ostalo 79.109 355 - - - - -

Ukupno 240.245 17.862 21.779 5.804 15.399 9.06% 35.467

Potraživanja od banaka 5.243 8 - - - 100.00% -



74


Problematična potraživanja

31.12.2017.

Brutoizloženost

Ispravkavrijednosti

Problematičnapotraživanja

Restruktuiranaproblematičnapotraživanja

Ispravkavrijednostiproblematičnihpotraživanja

Učešćeproblematičnihpotraživanja u brutoizloženosti (%)

Iznossredstavaobezbjeđenjazaproblematičnapotraživanja

Stanovništvo 72.444 11.043 14.119 2.268 10.488 19.49% 25.737Stambeni 27.146 246 760 - 221 2.80% 1.227Gotovinski 14.111 2.357 2.334 141 2.189 16.54% 1.741Poljoprivredni 1.317 193 180 - 170 13.65% 452Ostalo 7.520 1.300 1.313 - 1.199 17.46% 220Mikro biznis 22.350 6.945 9.532 2.126 6.709 42.65% 22.097Privredni klijenti 167.801 5.633 7.660 3.537 4.927 4.56% 9.730Poljoprivreda 663 120 116 116 116 17,50% 516

Prerađivačka industrija 20.666 1.419 1.324 - 1.324 6,41%2.711

Električna energija 16.320 - - - - - -Građevinarstvo 7.133 15 - - - - -Trgovina na veliko i malo 26.868 3.582 6.215 3.421 3.482 23.13% 6.503Uslužne delatnosti 16.773 493 5 - 5 0.03% -Aktivnosti u vezi sa nekretninama 269 - - - - - -Ostalo 79.109 4 - - - - -Ukupno 240.245 16.676 21.779 5.804 15.415 9.06% 35.467

Potraživanja od banaka 5.243 - 5.243 - - 0%



75


Plasmani sa izmjenjenim inicijalno ugovorenim uslovima – Nivo 2

Bruto restruktuiranaS2 potraživanja31.12.2017./1.1.2018.

NovarestruktuiranaS2potraživanja

SmanjenjerestruktuiranihS2potraživanja

Uticajkursa

Drugepromjene

Bruto31.12.2018.

Neto31.12.2018.

Stambeni - - - / / - -Gotovinski 158 - (40) / / 116 114Poljoprivredni 1 - (1) / / - -Ostalo 82 - (70) / / 12 7Mikro biznis 513 8 (196) / / 325 286

Stanovništvo 752 8 (307) 453 407

Velika preduzeća 5.420 - (5.420) / / - -Srednja preduzeća 142 - (142) / / - -Mala preduzeća 1.130 - (846) / / 284 284Država - - - / / - -Ostalo - - - / / - -

Privredni klijenti 6.692 - (6.408) / / 284 284

Ukupno 7.444 8 (6.715) / / 737 691

Potraživanja od banaka - - - / / - -



76


Plasmani sa izmjenjenim inicijalno ugovorenim uslovima –Nivo 3

Bruto restruktuiranaS3 potraživanja31.12.2017./1.1.2018.

NovarestruktuiranaS3potraživanja

SmanjenjerestruktuiranihS3potraživanja

Uticajkursa

Drugepromjene

Bruto31.12.2018.

Neto31.12.2018.

Stambeni - - -Gotovinski 141 13 (100) / / 54 -Poljoprivredni - - - / / - -Ostalo - 71 ’ / / 71 66Mikro biznis 2.126 - (32) / / 2.094 255

Stanovništvo 2.268 84 (132) 2.219 321

Velika preduzeća 304 - (304) / / - -Srednja preduzeća 116 - - / / 116 -Mala preduzeća 3.117 - (316) / / 2.801 1.798Država - - - / / - -Ostalo - - - / / - -

Privredni klijenti 3.537 - (620) / / 2.917 1.798

Ukupno 5.804 84 (752) / / 5.136 2.119

Potraživanja od banaka - - - / / - -



77


Promjene S3 potraživanja

Bruto31.12.2017./1.1.2018.

Novi S3klijenti

SmanjenjeS3

klijenataDruge

promeneBruto

31.12.2018.Neto

31.12.2018.

Stambeni 760 75 (222) / 613 309Gotovinski 2.334 177 (357) / 2.154 -Poljoprivreda 180 8 (55) / 133 -Ostalo 1.313 143 (128) / 1.328 108

Mirko biznis 9.532 264 (1.793) / 8.003 1.545

Stanovništvo 14.119 667 (2.555) 12.231 1.962

Velika preduzeća 304 - (304) / - -Srednja preduzeća 1.927 129 (78) / 1.978 207Mala preduzeća 5.429 - (316) / 5.113 1.798Država - - - / - -

Ostalo - - - / - -

Privredni klijenti 7.660 129 (698) 7.091 2.005

Ukupno 21.779 796 (3.254) / 19.322 3.967

Potraživanja od banaka - - - / - -



78


Problematična potraživanja

Bruto31.12.2016.

Novaproblematična

potraživanja

Smanjenjeproblematičnih

potraživanjaDruge

promeneBruto

31.12.2017.Neto

31.12.2017.

Stambeni 742 170 (152) / 760 539

Gotovinski 2.479 227 (372) / 2.334 145

Poljoprivreda 236 121 (177) / 180 10

Ostalo 1.621 403 (711) / 1.313 114

Mirko biznis 8.787 1.314 (569) / 9.532 2.823

Stanovništvo 13.865 2.235 (1.981) / 14.119 3.631

Velika preduzeća 819 (515) 304 294

Srednja preduzeća 1.928 802 (803) / 1.927 186

Mala preduzeća 6.438 - (1.009) / 5.429 2.254

Država - - - / - -

Ostalo - - - / - -

Privredni klijenti 9.185 802 (2.327) / 7.660 2.734

Ukupno 23.050 3.037 (4.308) / 21.779 6.365



79


Promjene restruktuiranih potraživanja

Bruto restruktuiranapotraživanja31.12.2016.

Novarestruktuiranapotraživanja

Smanjenjerestruktuiranihpotraživanja

Uticajkursa

Drugepromjene

Bruto31.12.2017. Neto 31.12.2017.

Stambeni - - - - - - -Gotovinski 210 143 (56) - - 297 259Poljoprivredni 15 8 (22) - - 1 1Ostalo 305 5 (228) - - 82 81Mikro biznis 2.165 647 (174) - - 2.638 879

Stanovništvo 2.695 602 (916) - - 3.018 1.220

Velika preduzeća 5643 383 (302) - - 5.724 5.714Srednja preduzeća 211 52 (5) - - 258 135Mala preduzeća 4.653 339 (745) - - 4.247 3.344Država 297 - - - - 297 259Ostalo 1 - - - - 1

Privredni klijenti 10.805 557 (643) - - 10.527 9.452

Ukupno 13.500 1.159 (1.559) - - 13.545 10.672

Potraživanja od banaka - - - - - - -



80


Rizik koncentracije

Banka upravlja rizikom koncentracije preko uspostavljenog sistema limita koji obuhvata limite izloženostisa istim ili sličnim faktorima rizika (prema sektorima / djelatnostima, geografskim područjima, pojedinačnimdužnicima ili grupama povezanih lica, instrumentima kreditne zaštite i sl.). Uspostavljanje odgovarajućihlimita izloženosti je osnov za kontrolu rizika koncentracije u cilju diversifikacije kreditnog portfolia.U zavisnosti od opštih ekonomskih kretanja i kretanja u pojedinim industrijskim sektorima, Banka vršidiversifikaciju ulaganja u industrijske sektore koji su rezistentni na uticaj negativnih ekonomskih kretanja.

Analiza koncentracije kreditnog rizika u zavisnosti od geografskih područja, po osnovu plasmanakomitentima, prikazana je u narednoj tabeli:

31.12.2018. Potraživanja od S1 i S2 klijenata Potraživanja od S 3 klijentaRepublika

SrpskaFederacija

BIHDistrikt

Brčko Ostalo RepublikaSrpska

FederacijaBIH

DistriktBrčko Ostalo

Stanovništvo 60.884 2.863 4.824 - 9.132 2.843 255 -Stambeni 26.574 1.365 2.460 - 414 199 - -Gotovinski 12.140 1.063 989 - 858 1.221 75 -Poljoprivredni 403 - 432 - 40 10 82 -Ostalo 4.886 144 210 - 677 623 28 -Mikro biznis 16.881 291 733 - 7.143 790 70 -

Privredni klijenti 171.437 8.084 6.528 5.010 4.433 313 2.345 -Poljoprivreda 400 - - - 116 - - -

Prerađivačka industrija 18.446 - - - 1.453 - - -

Električna energija 14.958 - 1.001 - - - - -

Građevinarstvo 14.999 - - - - - - -

Trgovina na veliko i malo 14.252 2.927 2.461 - 2.859 313 2.345 -

Uslužne delatnosti 17.932 2.673 887 5.010 - - - -Aktivnosti u vezi sanekretninama 21 -

- -- - - -

Ostalo 90.429 2.484 2.179 - 5 - - -

Ukupno 232.321 10.947 11.352 5.010 13.565 3.156 2.600 -



81


Neproblematična potraživanja Problematična potraživanja

31.12.2017. RepublikaSrpska

FederacijaBiH

DistriktBrčko Ostalo Republika

SrpskaFederacija

BiHDistrikt

Brčko Ostalo

Stanovništvo 52.860 1.222 4.244 - 11.916 1.918 285 -

Stambeni 23.857 756 1.773 - 602 158 - -

Gotovinski 10.585 365 827 - 1.579 667 88 -

Poljoprivredni 512 - 624 - 66 13 100 -

Ostalo 5.931 50 226 - 865 422 27 -

Mikro biznis 11.975 50 794 - 8.804 658 70 -

Privredni klijenti 142.752 5.063 7.307 5.020 5.001 313 2.345 -

Poljoprivreda 547 - - - 116 - - -

Prerađivačka industrija 19.341 - - - 1.324 - - -

Električna energija 15.319 - 1.002 - - - - -

Građevinarstvo 7.133 - - - - - - -

Trgovina na veliko i malo 15.617 2.008 3.029 - 3.556 313 2.345 -

Uslužne delatnosti 8.518 1.944 1.286 5.020 - - - -Aktivnosti u vezi sanekretninama 269 - - - - - - -

Ostalo 76.008 1.111 1.990 - - - - -

Ukupno 195.612 6.284 11.551 5.020 16.916 2.231 2.630 -

Potraživanja od banaka 5.243 - - - - - - -



82


Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju su plasmani za koje postoji namjera držanja u neodređenomvremenskom periodu i koji mogu biti prodati zbog potrebe za likvidnošću ili usljed promjene kamatnih stopa,deviznih kurseva ili tržišnih cijena. Sastoje se, od obveznica emitovanih od strane Republike Srpske. Hartijeod vrijednosti raspoložive za prodaju inicijalno se procijenjuju po nabavnoj vrijednosti, a naknadno seobračunava njihova fer vrednost.

Sredstva zaštite od kreditnog rizika (kolateral)

U cilju zaštite od izloženosti kreditnom riziku, pored redovnog praćenja poslovanja klijenata, Banka pribavljai instrumente obezbjeđenja (kolaterale), kojima se obezbjeđuje naplata potraživanja i minimizira kreditnirizik. U zavisnosti od procjene mogućnosti izmirenja ugovorenih obaveza, definiše se stepen pokrićaplasmana, kako bi se u slučaju neizvršavanja obaveza dužnika, aktiviranjem kolaterala realno moglanaplatiti potraživanja. Količina i tip potrebnog kolaterala zavisi od procjene kreditnog rizika,

Kao standardne instrumente obezbjeđenja Banka od klijenata pribavlja ugovorno ovlašćenje i mjenice, dokse kao dodatni instrumenti, u zavisnosti od procjene kreditnog rizika, i vrste plasmana ugovaraju:

· Za komercijalne kredite – zaloge na pokretnim i nepokretnim stvarima (hipoteke), depoziti, bankarske,korporativne i garancije države, jemstva, zaloga na hartijama od vrijednosti, kao i garancije Vlade Brčkodistrikta BIH (posebno za kreditne linije - poljoprivrednih kredita),

· Za kredite stanovništvu – hipoteke, depoziti, jemstva solidarnog dužnika.

Prilikom procjene nepokretnosti ili zaloge na pokretnoj imovini, Banka angažuje ovlašćene procijeniteljekako bi potencijalni rizik od nerealne procjene svela na najmanje moguću mjeru. Nepokretnost, roba,oprema i ostale pokretne stvari koje su predmet zaloge moraju biti i osigurane od strane osiguravajućegdruštva prihvatljivog za Banku, a polise vinkulirane u korist Banke.

Banka prati tržišnu vrijednost kolaterala i u slučaju potrebe može zahtijevati dodatni kolateral u skladu sazaključenim ugovorom.

U cilju zaštite od promjene tržišnih vrijednosti kolaterala (hipoteka, zaloga, hartija od vrijednosti i sl.),procjenjena vrednost kolaterala se koriguje za definisani procjenat (haircut) u zavisnosti od vrste kolateralai lokacije, koji se redovno preispituju i revidiraju. Na ovaj način Banka sa štiti od potencijalnih gubitaka poosnovu nemogućnosti naplate potraživanja iz sredstava obezbeđenja.

Korektivni faktor (haircut) predstavlja razliku između procjenjene vrijednosti kolaterala i novčanog priliva kojije moguće ostvariti prodajom kolaterala u postupku naplate. Haircut procjenjenu tržišnu vrednost svakoginstrumenta obezbeđenja svodi na očekivanu vrednost koja će biti naplaćena njegovom realizacijom ubudućnosti, i to uvažavajući volatilnost tržišne vrijednosti, mogućnost realizacije i gotovinske odlive poosnovu troškova aktiviranja i prodaje (sudski troškovi, troškovi poreza koji padaju na teret prodavca, troškovikonsultanata i oglašavanja i ostali troškovi), očekivani pad tržišne vrijednosti od trenutka procjene dotrenutka planirane realizacije, kao i svojstvenu neizvjesnost u utvrđivanju vrijednosti.

Banka obraća pažnju na redovnu procjenu/vrednovanje kolaterala. Za nerizične plasmane (PE), hipotekena stambenim i poslovnim nepokretnostima procjenjuju se najmanje jednom u tri godine, od straneovlašćenog procjenjitelja. Za rizične plasmane (NPL), hipoteke na stambenim objektima se procjenjujunajmanje jednom u tri godine, hipoteke na poslovnim objektima (poslovni prostori, lokali, skladišta,građevinsko zemljište sa i bez građevinske dozvole, poljoprivredno zemljište, ostalo) najmanje jednom u 18mjeseci, a hipoteke na industriskim objektima procjenjuju se minimum jednom godišnje (12 mjeseci), odstrane ovlašćenog procjenjivača. Hartije od vrijednosti se procjenjuju na mjesečnoj osnovi za sve plasmane.



83


Redovno praćenje vrijednosti nepokretnosti podrazumjeva provjeru vrijednosti nepokretnosti na osnovuraspoloživih podataka i informacija, poređenje vrijednosti nepokretnosti iz porfolia Banke sa kretanjimavrijednosti na tržištu Republike Srpske (realizovana prodaja, ponuda i tražnja) po regionima propisanim ukatalogu kolaterala, korišćenje statističkog modela itd. Za sve poslovne nepokretnosti, Banka sprovodiprovjeru vrijednosti najmanje jednom godišnje, a za stambene i ostale nepokretnnosti najmanje jednom utri godine.

Vrednost kolaterala i tendencije kretanja, Banka prati i ažurira kako bi se potencijalni rizik od nerealneprocjene sveo na najmanju moguću mjeru, a u slučaju potrebe može zahtijevati i dodatni kolateral u skladusa zaključenim ugovorom. Kolaterali predstavljaju sekundarni izvor naplate potraživanja.

Politika Banke je da se može naplatiti iz kolaterala i sredstva iskoristiti na smanjenje ili otplatu duga.

Sredstva zaštite od kreditnog rizika (kolateral) (nastavak)

Banka najčešće ne koristi nekretnine preuzete u procesu naplate plasmana za sopstvene potrebe. PolitikaBanke je da obezbijedi prodaju preuzetih sredstava obezbjeđenja.



84


Pregled potraživanja od komitenata pokrivena kolateralima:

31.12.2018. S 1 klijenti S 2 klijenti S 3 klijenti

Nekretnine Depoziti Garancije Ostalikolaterali Ukupno Nekretnine Depoziti Garancije Ostali

kolaterali Ukupno Nekretnine Depoziti Garancije Ostalikolaterali Ukupno

Stambeni 31.642 192 - 19 31.853 20.533 218 - 2 20.753 1.852 - - - 1.852Gotovinski 5.454 86 - 22 5.562 1.809 15 - 14 1.838 - - - 25 25Poljoprivredni 371 17 116 644 1.148 475 - 56 191 722 95 - - 290 385Ostalo 3.303 3 - 233 3.539 2.391 11 - 20 2.422 545 1 - 86 632Mikro biznis 19.105 303 1.352 3.398 24.158 3.131 207 50 1.375 4.762 21.507 - 47 3.002 24.556Stanovništvo 59.876 601 1.468 4.316 66.261 28.338 451 106 1.602 30.497 23.999 1 47 3.403 27.450Velikapreduzeća 6.626 - - 498 7.124 - - - - - - - - - -

Srednjapreduzeća 34.857 - - 12.672 47.529 - - - - - 2.060 - 68 5.364 7.492

Mala preduzeća 24.120 327 275 8.993 33.715 2.360 - - 2.112 4.472 5.724 - - 4.975 10.699Država - - 14.000 - 14.000 - - - - - - - - - -Ostalo - 236 - - 236 - - - - - - - - - -Privredniklijenti 65.603 563 14.275 22.163 102.604 2.360 - - 2.112 4.472 7.784 - 68 10.339 18.191

Ukupno 125.478 1.164 15.743 26.479 166.615 30.699 451 106 3.714 34.970 31.783 1 115 13.742 45.641Potraživanja odbanaka - - - - - - - - - - - - - - -



85


U hiljadama BAM

31.12.2017. Neproblematična potraživanja Problematična potraživanja

Nekretnine Depoziti Garancije Ostali kolaterali Ukupno Nekretnine Depoziti Garancije Ostali kolaterali Ukupno

Stambeni 29.606 213 - 1.043 30.862 868 - - 651 1.518Gotovinski 3.471 62 - 194 3.726 1.551 - - 15 1.567Poljoprivredni 464 42 654 821 1.980 95 - - 356 452Ostalo 2.594 115 - 995 3.703 1.083 1 - 192 1.276Mikro biznis 7.826 383 51 2.887 11.147 19.154 - - 1.770 20.924Stanovništvo 43.960 814 705 5.939 51.418 22.751 1 - 2.984 25.736

Velika preduzeća 8.710 - - 830 9.540 - - - - -Srednja preduzeća 10.395 - - 6.758 17.153 1.986 - - 716 2.701Mala preduzeća 15.488 375 - 6.247 22.110 4938 - - 2.091 7.029Država - - - 2 2 - - - - -Ostalo - 350 - 33 383 - - - - -

Privredni klijenti 34.592 725 - 13.870 49.188 6.923 - - 2.807 9.730

Ukupno 1.000 1.540 705 19.810 100.606 29.675 1 - 5.792 35.467

Potraživanja od banaka - - - - - - - - - -



86

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)34.2. Rizik likvidnosti

Rizik likvidnosti predstavlja mogućnost nastanka nepovoljnih događaja koji mogu negativno uticati nafinansijski rezultat i kapital Banke. Rizik likvidnosti ispoljava se kroz teškoće Banke u izmirenju dospjelihobaveza u slučaju nedovoljnih rezervi likvidnosti i nemogućnosti pokrića neočekivanih odliva i ostale pasive.

Banka u svom poslovanju vodi računa o poštovanju principa likvidnosti, ostvarujući dovoljan nivo sredstavaza pokriće obaveza nastalih u kratkom roku, odnosno poštuje princip solventnosti formiranjem optimalnestrukture sopstvenih i pozajmljenih izvora sredstava i dovoljnog nivoa rezervi likvidnosti koje ne ugrožavajuostvarivanje povrata na kapital.

Rizik likvidnosti, ispoljava se u nemogućnosti Banke da ispunjava svoje dospjele obaveze. Rizik likvidnostimože se javiti u vidu rizika izvora sredstava i tržišnog rizika likvidnosti. Problem likvidnosti sa aspekta izvorasredstava odnosi se na strukturu pasive i obaveza i izražava se kroz potencijalno značajno učešćenestabilnih izvora ili njihove koncentracije. Sa druge strane tržišni rizik likvidnosti ispoljava se kroz deficitrezervi i otežanog ili nemogućeg pribavljanja likvidnih sredstava po prihvatljivim tržišnim cijenama. Bankaje uspostavila odgovarajuću organizacionu strukturu kojom se razgraničava proces preuzimanja rizikalikvidnosti od procesa njegovog upravljanja. Primarnu ulogu u procesu upravljanja rizikom likvidnosti vršiOdbor za upravljanje aktivom i pasivom i Odbor za likvidnost u okviru svojih nadležnosti, kao i ostali nadležniodbori, čije odluke mogu uticati na izloženost Banke ovom riziku.

U cilju minimiziranja rizika likvidnosti Banka:· Vrši diverzifikaciju izvora sredstava, po valutama i ročnosti,· Formira dovoljan nivo rezervi likvidnosti,· Upravlja novčanim sredstvima,· Prati buduće novčane tokove i likvidnost na dnevnom nivou,· Limitira osnovne izvore kreditnog rizika koje imaju najznačajniji uticaj na rizik likvidnosti,· Definiše i periodično testira Plan za upravljanje likvidnošću u kriznim situacijama.

Proces upravljanja likvidnošću podrazumijeva identifikaciju, mjerenje, ublažavanje, praćenje, kontrolu iizvještavanje o riziku likvidnosti. Identifikacija rizika likvidnosti podrazumijeva sveobuhvatno i blagovremenoidentifikovanje uzroka koji dovode do nastanka rizika likvidnosti i podrazumijeva utvrđivanje tekućeizloženosti riziku likvidnosti, kao i izloženosti riziku likvidnosti po osnovu novih poslovnih proizvoda iaktivnosti.

Mjerenje odnosno procjena rizika likvidnosti predstavlja kvantitativnu i/ili kvalitativnu procjenuidentifikovanog rizika likvidnosti, korišćenjem sljedećih metoda:

· GAP analiza,· Racio analiza,· Stres test,· Koeficijent pokrivenosti likvidnosti (LCR), po internom pristupu

Ublažavanje podrazumijeva održavanje rizika na prihvatljivom nivou za rizični profil Banke kroz definisanjesistema limita izloženosti koji obuhvata regulatorne i interne limite i blagovremeno preduzimanje mjera zaumanjenje rizika kao i poslovanje u okviru pomenutih limita. Kontrola i praćenje rizika likvidnosti obuhvataproces praćenja usklađenosti sa utvrđenim limitima, kao i monitoring definisanih mjera za umanjenjeizloženosti riziku likvidnosti Banke. Izvještavanje o riziku likvidnosti obuhvata sistem internog i eksternogizvještavanja, sprovodi se na dnevnom nivou i po utvrđenoj dinamici, a u skladu sa definisanim sistemom.

Izloženost riziku likvidnosti

Banka usklađuje svoje poslovanje sa interno propisanim pokazateljem likvidnosti i užim pokazateljemlikvidnosti, za koje su propisani limiti za jedan radni dan, tri uzastopna radna dana, odnosno prosjek svihradnih dana u mjesecu. Tokom 2018. godine pokazatelj likvidnosti i uži pokazatelj likvidnosti su se kretaliznatno iznad definisanih limita. Uži pokazatelj likvidnosti izražava odnos likvidnih potraživanja prvog reda izbira odgovarajućeg procjentualnog dijela obaveza bez ugovorenog roka dospijeća, i ukupnih obaveza saugovorenim rokom dospijeća (koje dospijevaju u narednih mjesec dana). U strukturu pokazatelja likvidnostiu širem smislu riječi, uključena su i likvidna potraživanja drugog reda (potraživanja koja dospijevaju unarednih mjesec dana, koja se najvećim dijelom odnose na potraživanja po datim kreditima).



87

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)34.2. Rizik likvidnosti (nastavak)

Sa ciljem obezbjeđenja kratkoročne otpornosti na rizik likvidnosti, Banka obezbjeđuje odgovarajući nivozaštitnog sloja likvidnosti, kako bi zadovoljila potrebe za likvidnošću za scenarij stresa likvidnosti od 30kalendarskih dana (po internom pristupu, prema zahtjevima Matične banke).U tu svrhu Banka obezbjeđuje minimalni koeficijent pokrića likvidnosti (LCR), koji predstavlja odnos izmeđunivoa zaštitnog sloja likvidnosti i ukupnih neto likvidnosnih odliva tokom perioda stresa u trajanju od 30kalendarskih dana, minimalno ≥ 100%.

Interni limiti Pokazateljlikvidnosti

Uži pokazateljlikvidnosti

LCR(interni pristup)

Za jedan radni dan Min 0,8 Min 0,5

≥100%Za tri uzastopna radna dana Min 0,9 Min 0,6Prosjek pokazatelja za sveradne dane u mjesecu Min 1 Min 0,7

Usklađenost sa interno definisanim limitima likvidnosti:

Pokazatelj likvidnosti

Uži pokazateljlikvidnosti

LCR(internipristup)2018. 2017. 2018. 2017.

Na dan 31. decembar 3,60 1,55 3,47 1,31 224,69%/164,42%

Prosjek za period 3,54 2,41 3,38 2,23Maksimalan za period 3,98 3,45 3,90 3,25Minimalan za period 3,15 1,33 2,97 1,21

Banka prikuplja depozite pravnih lica i stanovništva, koji obično imaju kraće rokove dospijeća i mogu bitipovučeni na zahtjev. Banka kratkoročno upravlja rizikom likvidnosti praćenjem i kontrolisanjem pozicija usvim značajnijim valutama, kako bi se na vrijeme sagledale potrebe za dodatnim izvorima finansiranja uslučaju dospjeća odgovarajućih pozicija, odnosno dugoročno planira strukturu svojih izvora i plasmana kakobi obezbjedila dovoljno stabilnih izvora i dovoljno rezervi likvidnosti. Rukovodstvo Banke vjeruje daodgovarajuća diversifikacija portfolia depozita po broju i vrsti deponenata, kao i prethodno iskustvo Bankepružaju dobar preduslov za obezbjeđenje stabilne i dugoročne depozitne baze, odnosno po tom osnovu sene očekuju značajniji odlivi sredstava. Banka testira Plan upravljanja likvidnošću u kriznim situacijama, kojimse testira moguća kriza, provjerava period preživljavanja i solventnost Banke, dostupnost izvora za pokrićeobaveza koje bi eventualno nastale, odnosno ocjenjuje podršku u pretpostavljenim uslovima krize.

Banka definiše interne limite na osnovu internog izvještaja o GAP-u likvidnosti.

Usklađenost sa interno definisanim limitima likvidnosti posljednjeg dana bila je sljedeća:

Limiti 2018. 2017.

GAP do 1 mjesec/ukupna aktiva Max (10%) 17,32% 0,76%Kumulativni GAP do 3 mjeseca/ukupnaaktiva Max (20%) 11,36% (4,86%)

Pored toga Banka limitira i usklađuje poslovanje sa limitima strukture pasive i limitima definisanim saaspekta ročnosti po značajnim valutama.



88

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)34.2. Rizik likvidnosti (nastavak)

Dospjeće aktive i obaveza, prema preostalom roku dospijeća:

31. decembar 2018. godineDo 1

mjesecaOd 1 - 3mjeseca

Od 3 - 12mjeseci

Od 1 - 5godina

Preko 5godina Ukupno

AktivaNovčana sredstva i sredstvakod Centralne banke 98.245 2.788 12.547 17.481 - 131.061

Sredstva kod drugih banaka 19.594 19.594Krediti plasirani komitentima 11.860 13.857 58.080 113.683 63.912 261.392Hartije od vrijednosti - - - 30.942 5.915 36.857

Obračunata kamata i ostalaaktiva 326 26 324 325 - 1.001

Ukupna aktiva 130.025 16.671 70.951 162.431 69.827 449.905ObavezeDepoziti i krediti bankama - - - - - -Depoziti komitentima 159.223 23.902 110.251 70.348 307 364.031Obaveze po kreditima 4.424 9.218 5.662 2.156 4.580 26.040Ostala pasiva 4.139 - 248 - 1.468 4.387Ukupne obaveze 167.786 33.120 116.161 72.504 4.887 394.458

Neto ročna neusklađenost (37.760) (16.449) (45.211) 89.926 64.940 55.446

31. decembar 2017. godineDo 1

mjesecaOd 1 - 3mjeseca

Od 3 - 12mjeseci

Od 1 - 5godina

Preko 5godina Ukupno

AktivaNovčana sredstva i sredstvakod Centralne banke 38.318 2.166 9.748 13.582 - 63.814

Sredstva kod drugih banaka 5.243 - - - - 5.243Krediti plasirani komitentima 12639 11.989 49.138 89.391 60.412 223.569Hartije od vrijednosti 98 54 403 22.908 5.903 29.366Obračunata kamata i ostalaaktiva 650 2.628 - - 3.278

Ukupna aktiva 56.498 14.209 61.917 125.881 66.315 325.270ObavezeDepoziti i krediti bankama - - - - - -Depoziti komitentima 41.114 32.897 84.334 86.557 348 245.250Obaveze po kreditima 116 536 2.589 12.751 6.730 22.722Ostala pasiva 1.842 - 913 - - 2.755Ukupne obaveze 43.072 33.433 87.836 99.308 7.078 270.727

Neto ročna neusklađenost 13.876 (19.224) (25.919) 26.573 59.237 54.543

Prethodna tabela prikazuje ročnu strukturu monetarne pasive u kojoj su monetarne bilansne pozicijeraspoređene prema preostalom roku dospjeća, pri čemu su transakcioni depoziti i depoziti po viđenjuraspoređeni u skladu sa internom metodologijom Banke, a koja je zasnovana na istorijskim i statističkimanalizama na nivou bankarske grupe.

Banka je kontinuirano unapređivala proces upravljanja rizikom likvidnosti u okviru čega je implementiralasoftversko rješenje u cilju poboljšanja upravljanja aktivom i pasivom. Navedeno softversko rješenjeomogućilo je sagledavanje, pored budućih nediskontovanih tokova po osnovu glavnice i tokove po osnovubudućih kamata. Nediskontovani novčani tokovi koji proističu iz pozicija obaveza Banke obuhvataju budućenovčane tokove po osnovu bilansnih pozicija i budućih kamata.



89

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)34.3. Tržišni rizici

Tržišni rizik predstavlja mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke usljedpromjena tržišnih varijabli i obuhvata kamatni rizik i devizni rizik za sve poslovne aktivnosti koje obavlja.

Banka je uspostavila odgovarajuću organizacionu strukturu kojom se razgraničava proces preuzimanjatržišnih rizika od procesa njegovog upravljanja. Primarnu ulogu u procesu upravljanja tržišnim rizikom vršiOdbor za upravljanje aktivom i pasivom i drugi nadležni odbori čije odluke mogu uticati na izloženost Bankeovim rizicima.

(I)Rizik od promjene kamatnih stopa

Kamatni rizik predstavlja rizik od nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke usljednepovoljnih promjena kamatnih stopa. Izloženost ovoj vrsti rizika zavisi od odnosa kamatno osjetljive aktivei kamatno osjetljive pasive.

Banka vrši upravljanje sljedećim vidovima kamatnog rizika:

· Rizikom vremenske neusklađenosti dospjeća i ponovnog određivanja cijena (repricing risk),· Rizikom krive prinosa (yield curve risk) – kome je izložena usljed promjene oblika krive prinosa,· Baznim rizikom (basis risk) – kome je izložena zbog različitih referentnih kamatnih stopa kod

kamatno osjetljivih pozicija sa sličnim karakteristikama što se tiče dospjeća ili ponovnogodređivanja cijena,

· Rizikom opcija (optionality risk) – kome je izložena zbog kredita s mogućnošću prijevremeneotplate, depozita s mogućnošću prijevremenog povlačenja i dr.

Osnovni cilj upravljanja kamatnim rizikom je održavanje prihvatljivog nivoa izloženosti kamatnom riziku saaspekta uticaja na finansijski rezultat, vođenjem adekvatne politike ročne usklađenosti perioda ponovnogformiranja kamatne stope, usklađivanjem odgovarajućih izvora sa plasmanima prema vrsti kamatne stopei ročnosti, kao i projekcijom kretanja krive prinosa na inostranom i domaćem tržištu. Prevashodno, Bankaupravlja marginom internog prinosa kroz cijenu kredita i depozita, fokusirajući se na kamatnu maržu. Bankaposebno sagledava uticaj promjene kamatnih stopa i strukture kamatonosne aktive i pasive sa aspektaročnosti, ponovnog formiranja kamatnih stopa i valutne strukture i upravlja njihovim uticajem na ekonomskuvrijednost kapitala.

Proces upravljanja kamatnim rizikom podrazumjeva identifikaciju, mjerenje, ublažavanje, praćenje, kontrolui izvještavanje o kamatnom riziku. Identifikacija kamatnog rizika podrazumjeva sveobuhvatno iblagovremeno identifikovanje uzroka koji dovode do nastanka rizika i podrazumjeva utvrđivanje tekućeizloženosti, kao i izloženosti kamatnom riziku po osnovu novih poslovnih proizvoda i aktivnosti.

Mjerenje odnosno procjena kamatnog rizika predstavlja kvantitativnu i/ili kvalitativnu procjenuidentifikovanog rizika, korišćenjem sljedećih metoda:

· GAP analiza,· Racio analiza,· Duracija,· Ekonomska vrijednost kapitala,· Stres test.

Ublažavanje kamatnog rizika podrazumjeva održavanje rizika na prihvatljivom nivou za rizični profil Banke.Ublažavanje kamatnog rizika podrazumjeva definisanje sistema limita izloženosti kamatnom riziku ipreduzimanje i sprovođenje mjera za ublažavanje kamatnog rizika.

Kontrola i praćenje kamatnog rizika obuhvata proces praćenja usklađenosti sa utvrđenim sistemom limitakao i monitoring definisanih mjera za umanjenje izloženosti kamatnom riziku. Kontrola kamatnog rizikapodrazumjeva kontrolu na svim nivoima kao i nezavisan sistem kontrole koji sprovodi organizacioni dionadležan za internu reviziju.



90

34. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)34.3. Tržišni rizici (nastavak)

(I) Rizik od promjene kamatnih stopa (nastavak)

Izvještavanje o kamatnom riziku obuhvata jasno determinisan sistem internog izvještavanja nadležnihodbora i organa Banke o upravljanju kamatnim rizikom.

Banka pri definisanju limita izloženosti kamatnom riziku uzima u obzir više aspekata kamatnog rizika,ograničavajući negativan efekat na finansijski rezultat i ekonomsku vrijednost kapitala. Banka je definisalalimite kamatonosnih pozicija, limite gapova po valutama do 1 godine, kojima se limitira negativan uticaj nafinansijski rezultat i limit promjene ekonomske vrijednosti kapitala, kojim se limitira negativan uticaj nakapital.

Usklađenost sa interno definisanim limitima kamatnog rizika posljednjeg dana obračunskog perioda jeprikazana kao što sljedi:

Limiti 2018. 2017.

Relativni GAP - (1,67%) 4,34%Koeficijent dispariteta - 0,98 1,05Kumulativni GAP do 3 mjeseca +30%/-30% 11,36% 10,31%

Kamatni rizik se prati izračunavanjem neusklađenosti kamatno osjetljive aktive i kamatno osjetljive pasive.

Izvještaj o izloženosti riziku promjene kamatne stope sadrži bilansne pozicije raspoređene prema perioduponovnog formiranja kamatne stope ili preostalom periodu dospjeća, u zavisnosti od toga koji je periodkraći.



91



Pregled neto izloženosti riziku promjene kamatnih stopa na dan 31. decembra 2018. godine je prikazan u sljedećoj tabeli:

U hiljadama BAMKnjigovodstvena

vrijednost Do 3 mjesecaOd 3 do 6

mjeseciOd 6 mjesecido 1 godine

Od 1 do5 godina

Preko5 godina

Nekamato-nosno

AktivaNovčana sredstva i sredstva kodCentralne banke 131.061 84.937 - - - - 46.124

Sredstva kod drugih banaka 19.594 150 - - - - 19.444Krediti plasirani komitentima 261.392 126.481 37.115 25.370 49.453 21.171 1.802Hartije od vrijednosti 36.857 - - - - 30.942 5.915Obračunata kamata i ostalaaktiva 1.001 26 54 25 45 5 846

Ukupna aktiva 449.905 211.594 37.169 25.395 49.498 52.118 74.131

ObavezeDepoziti i krediti bankama - - - - - - -Depoziti komitentima 364.031 182.966 33.523 76.654 69.622 225 1.041Obaveze po kreditima 26.040 13.642 5.361 301 2.156 4.580 -Ostala pasiva 4.387 - - - - - 4.387Ukupne obaveze 394.458 196.608 33.884 76.955 71.778 4.805 5.428

Neto izloženost 55.447 14.986 (1.715) (51.560) (22.280) 47.313 68.703



92



Pregled neto izloženosti riziku promjene kamatnih stopa na dan 31. decembra 2017. godine je prikazan u sljedećoj tabeli:

U hiljadama BAMKnjigovodstvena

vrijednost Do 3 mjesecaOd 3 do 6

mjeseciOd 6 mjesecido 1 godine

Od 1 do5 godina

Preko5 godina

Nekamato-nosno

AktivaNovčana sredstva i sredstva kodCentralne banke 63.814 29.203 - - - - 34.611

Sredstva kod drugih banaka 5.243 72 - - - - 5.171Krediti plasirani komitentima 223.569 100.515 36.446 20.623 43.398 22.587 -Hartije od vrijednosti 29.366 152 97 306 22.908 5.903 -Obračunata kamata i ostalaaktiva 3.278 338 122 238 297 - 2.283

Ukupna aktiva 325.270 130.280 36.665 21.167 66.603 28.490 42.065

ObavezeDepoziti i krediti bankama - - - - - - -Depoziti komitentima 245.250 73.995 26.819 57.947 85.091 251 1.147Obaveze po kreditima 22.722 21.549 1.173 - - - -Ostala pasiva 2.755 - - - - - 2.755Ukupne obaveze 270.727 95.544 27.992 57.947 85.091 251 3.902

Neto izloženost 55.543 34.736 8.673 (36.780) (18.488) 28.239 38.163



93



Pored praćenja kamatnog gepa, upravljanje kamatnim rizikom podrazumjeva i praćenje osjetljivosti aktive ipasive Banke na različita scenarija promjene kamatne stope. Banka redovno sprovodi stres testiranjekamatnog rizika, kojim procjenjuje uticaj promjene ključnih fakora na kamatni rizik Banke. U modeliranjuscenarija, pored promjena kamatnih stopa posebno se razmatra uticaj prijevremenog povlačenja depozita iprijevremenog vraćanja kredita, koje banka procjenjuje na bazi istorijskih kretanja i ekspertske procjene.Banka je izvršila procjenu kretanja transakcionih depozita, depozita po viđenju i štednje stanovništvaprimjenom relevantnih statističkih modela iz domena analize vremenskih serija.

Standardni scenario podrazumjeva paralelnu promjenu (povećanje i smanjenje) kamatne stope od 100baznih poena (b.p.). Analiza osjetljivosti Banke na povećanje i smanjenje kamatne stope, uz pretpostavkusimetričnih kretanja i konstantne finansijske pozicije, data je u tabeli:

Uticaj na finansijski rezultatu hiljadama BAM

Paralelnopovećanje

Paralelnosmanjenje

2018. godineNa dan 31. decembraZa 100 baznih poena 1.038 (1.038)Za 200 baznih poena 2.071 (2.071)Za 400 baznih poena 4.153 (4.153)

2017. godineNa dan 31. decembraZa 100 baznih poena 453 (453)Za 200 baznih poena 906 (906)Za 400 baznih poena 1.811 (1.811)

Na osnovu neusklađenosti kamatno osjetljive aktive i kamatno osjetljive pasive izračunava se osjetljivostekonomske vrijednosti kapitala Banke na promjene kamatne stope. Kratke i duge pozicije po svimvremenskim intervalima (ročnostima) ponderišu se faktorima koji odražavaju osjetljivost pozicija u različitimročnostima na pretpostavljenu promjenu kamatnih stopa od 200 b.p. i procjenu njihovog modifikovanogtrajanja.

Analiza osjetljivosti Banke na povećanje ili smanjenje kamatnih stopa - uticaj na ekonomsku vrijednostkapitala:

U hiljadama BAM

2018. godineNa dan 31. decembra 1.532 2,72%

2017. godineNa dan 31. decembra 3.131 5,38%



94



Korišćeni model podrazumjeva:

· Pojednostavljeni pristup izračunavanju ekonomske vrijednosti kapitala;· Standardizovani kamatni šok od 200 baznih poena;· Obračun se odnosi samo na kamatonosne pozicije;· Procjenjeno modifikovano trajanje za svaku vremensku zonu;· Pretpostavke o dospjeću u sredini vremenske zone;· Raspored pozicija sa tržišno promjenjivom kamatnom stopom prema periodu ponovnog formiranja

kamatnih stopa (repricing);· Raspored pozicija sa fiksnom kamatnom stopom i pozicija sa kamatnom stopom prema poslovnoj

politici Banke prema periodu dospjeća;

Agencija za bankarstvo RS je Odlukom o upravljanju kamatnim rizikom u bakarskoj knjizi i je limitirala uticajna ekonomsku vrijednost kapitala na 20%. Banka je u skladu sa Odlukom o adekvatnosti kapitala internorazvila model za obračun kapitalnih zahtjeva za kamatni rizik na nivou Banke i Grupe .

(II) Devizni rizik

Banka je izložena deviznom riziku koji se manifestuje kroz mogućnost nastanka negativnih efekata nafinansijski rezultat i kapital usljed promjene međuvalutnih odnosa, promjene vrijednosti domaće valute uodnosu na strane valute ili promjene vrijednosti zlata i drugih plemenitih metala. Deviznom riziku izloženesu sve pozicije u stranoj valuti, kao i pozicije u domaćoj valuti indeksirane valutnom klauzulom.

U cilju minimiziranja izloženosti deviznom riziku Banka vrši diverzifikaciju valutne strukture portfolija i valutnestrukture obaveza, usklađivanje otvorenih pozicija po valutama, poštujući principe ročne transformacijesredstava.

Banka je uspostavila odgovarajuću organizacionu strukturu kojom se razgraničava proces preuzimanjadeviznog rizika od procesa njegovog upravljanja. Primarnu ulogu u procesu upravljanja deviznim rizikomvrši Odbor za upravljanje aktivom i pasivom u okviru svojih nadležnosti, kao i ostali nadležni odbori čijeodluke mogu uticati na izloženost Banke ovom riziku.

Proces upravljanja deviznim rizikom obuhvata identifikaciju, mjerenje, ublažavanje, praćenje, kontrolu iizvještavanje o deviznom riziku.

Identifikacija deviznog rizika podrazumjeva sveobuhvatno i blagovremeno identifikovanje uzroka kojidovode do nastanka deviznog rizika i podrazumjeva utvrđivanje tekuće izloženosti, kao i izloženostdeviznom riziku po osnovu novih poslovnih proizvoda i aktivnosti.

Mjerenje odnosno procjena deviznog rizika predstavlja kvantitativnu i/ili kvalitativnu procjenu identifikovanogrizika, korišćenjem sljedećih tehnika:

· GAP analizu i pokazatelj deviznog rizika;· VaR;· stres test;· backtesting.



95


(II) Devizni rizik (nastavak)

Ublažavanje deviznog rizika podrazumjeva održavanje rizika na prihvatljivom nivou za rizični profil Banke,kroz postavljanje sistema limita i definisanje mjera za ublažavanje deviznog rizika.

Kontrola i praćenje deviznog rizika obuhvata proces praćenja usklađenosti sa interno i eksterno definisanimlimitima, kao i monitoring definisanih mjera za umanjenje izloženosti deviznom riziku. Kontinuiranimpraćenjem i kontrolom deviznog rizika omogućeno je blagovremeno preduzimanje mjera u cilju održavanjadeviznog rizika u okviru definisanih limita. Kontrola deviznog rizika podrazumjeva kontrolu na svim nivoimaupravljanja, kao i nezavisan sistem kontrole koji sprovode organizacioni dio nadležan za internu reviziju.

Banka usklađuje svoje poslovanje sa regulatorno propisanim pokazateljem deviznog rizika, koji predstavljaodnos između ukupne otvorene devizne pozicije u odnosu na kapital Banke. egulator Agenicija zabankarstvo RS, izvršila je izmjenu Odluke o minimalnim standardima za upravljanje deviznim rizkikomkojom je propisala da se pri izračunavanju pokazatelja deviznog rizika, neto otvorena devizna pozicija stavljau odnos sa priznatim kapitalom u skladu sa Odlukom o izračunavanju kapitala banaka, koja je stupila nasnagu tokom 2017.godine, Odluka o izračunavanju kapitala banaka propisala je i obavezu Banke daizračunava kapitalni zahtjev za devizni rizik, ako zbir ukupne neto otvorene devizne pozicije i neto otvorenepozicije u zlatu, prelazi 2% regulatornog kapitala.

Izvještavanje o deviznom riziku obuhvata jasno determinisan sistem eksternog i internog izvještavanjanadležnih odbora i organa Banke o upravljanju deviznom rizikom.

Devizni rizik se izražava i mjeri otvorenom deviznom pozicijom. Otvorena devizna pozicija predstavljarazliku između potraživanja i obaveza Banke u stranoj valuti, kao i potraživanja i obaveza u domaćoj valuti,indeksiranim valutnom klauzulom.

Pokazatelj deviznog rizika predstavlja odnos između ukupne otvorene devizne pozicije u odnosu naregulatorni kapital. U skladu sa internom politikom Banke, kao i potencijalnim oscilacijama deviznog kursa,definisan je limit pokazatelja deviznog rizika. Banka usklađuje svoje poslovanje sa regulatorno propisanimpokazateljem deviznog rizika na osnovu Odluke o minimalnim standardima za upravljanje deviznim rizikombanaka i dužna je da obezbedi da njena ukupna neto otvorena devizna pozicija ne prelazi 30% njenogosnovnog kapitala, odnosno pojedinačnu devzinu izloženost po valutama (za valutu EUR maksimalno 30%,za ostale valute maksimalno 20% osnovnog kapitala).

Banka je definisala i interni limit kojim, je limitirala ukupnu otvorenu poziciju u odnosu na kapital.

Pregled ukupne rizične devizne pozicije i regulatorno definisanog pokazatelja deviznog rizika na dan 31.decembar je prikazan kao što slijedi:

Limit 2018. 2017.

Ukupna rizična devizna pozicija - 8.258 7.267Pokazatelj deviznog rizika 30% 14,81% 12%

Pored usklađenosti sa limitima propisanim od strane regulatora, Banka prati pokazatelj deviznog rizika iprema internom pristupu, pri čemu se ostvarena devizna pozicija (duga ili kratka u zavisnosti koja je veća)stavlja u odnos sa neto kapitalom.



96



Pregled monetarne aktive i monetarne pasive po valutama na dan 31. decembra 2018.g.

U hiljadama BAM

EUR USD CHFOstalevalute Ukupno u valuti

Devizna klauzula

(EUR) BAM UkupnoAktivaNovčana sredstva i sredstvakod Centralne banke 2.025 164 159 5.764 8.112 - 122.949 131.061

Sredstva kod drugih banaka 16.678 1.234 1.101 89 19.102 - 492 19.594Krediti plasirani komitentima 4.853 - - - 4.853 211.397 45.142 261.392Hartije od vrijednosti 9.779 - - - 9.779 27.078 - 36.857Obračunata kamata i ostalaaktiva 141 338 - - 479 169 353 1.001

Ukupno 33.476 1.736 1.260 5.853 42.325 238.644 168.936 449.905PasivaDepoziti i krediti bankama - - - - - - - -Depoziti komitentima 99.987 1.677 1.090 467 103.221 150.727 110.083 364.031Obaveze po kreditima 1.676 - - - 1.676 24.364 - 26.040Ostala pasiva 877 - - 28 905 251 3.231 4.387Ukupno 102.540 1.677 1.090 495 105.802 175.432 113.314 394.458

Neto devizna pozicija 31. decembar 2018. (69.064) 59 170 5.358 (63.477) 63.302 55.622 55.447



97



Pregled monetarne aktive i monetarne pasive po valutama na dan 31. decembra 2017.g.

U hiljadama BAM

EUR USD CHFOstalevalute Ukupno u valuti

Devizna klauzula

(EUR) BAM UkupnoAktivaNovčana sredstva i sredstvakod Centralne banke 1.023 179 62 167 1.431 - 62.383 63.814

Sredstva kod drugih banaka 2.773 1.059 1.050 289 5.171 - 72 5.243Krediti plasirani komitentima 9.204 - - - 9.204 164.723 49.642 223.569Hartije od vrijednosti - - - - - 26.137 3.229 29.366Obračunata kamata i ostalaaktiva 39 - - 39 - 3.239 3.278

Ukupno 13.039 1.238 1.112 456 15.845 197.860 118.565 325.270PasivaDepoziti i krediti bankama - - - - - - - -Depoziti komitentima 42.981 1.616 1,063 353 46.013 132.458 66.779 245.250Obaveze po kreditima 9.276 - - - 9.276 13.446 - 22.722Ostala pasiva 524 65 - 1 590 - 2.165 2.755Ukupno 52.781 1.681 1.063 354 55.879 145.904 68.944 270.727

Neto devizna pozicija 31. decembar 2017. (39.742) (443) 49 102 (40.034) 44.956 49.621 54.543



98



Banka vrši i stresno testiranje deviznog rizika kojim se procjenjuje potencijalni uticaj specifičnihdogađaja i/ili promjene više finansijskih varijabli na finansijski rezultat, kapital i pokazatelj deviznogrizika.

Banka u saradnji sa matičnom bankom vrši VaR analizu koja prikazuje najveći mogući gubitak upotrfoliu Banke tokom određenog perioda i pri unaprijed definisanom intervalu povjerenja. (izračunavase jednodnevi i desetodnevni VaR, sa intervalom povjerenja od 99). Matična banka izračunava VaRprimjenom autoregresivnog-heteroskedastičnog modela GARCH .

Devizni VaR se računa na pozicijama u stranoj valutu, kao i na pozicijama u domaćoj valutiindeksiranim valutnom klauzulom. Analiza osjetljivosti Banke na povećanje i smanjenje kursa, data jeu tabeli:

Uticaj promjene kursana finansijski rezultat

Paralelnopovećanje

kursa USD iCHF

Paralelnosmanjenjekursa USD

i CHF2018. godineNa dan 31. decembraZa 100 baznih poena (2) 2Za 200 baznih poena (4) 4Za 400 baznih poena (7) 7

2017. godineNa dan 31. decembraZa 100 baznih poena (1) 1Za 200 baznih poena (2) 2Za 400 baznih poena (4) 4

34.4 Rizik zemlje

Rizik zemlje je rizik koji se odnosi na zemlju porijekla lica prema kome je Banka izložena, odnosnorizik mogućnosti nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke zbog nemogućnostiBanke da naplati potraživanja od dužnika iz razloga koji su posljedica političkih, ekonomskih ilisocijalnih prilika u zemlji porijekla dužnika. Rizik zemlje obuhvata sljedeće rizike:

§ političko-ekonomski rizik, pod kojim se podrazumijeva vjerovatnoća ostvarivanja gubitka zbognemogućnosti Banke da naplati potraživanja usljed ograničenja utvrđenih aktima državnih i drugihorgana zemlje porijekla dužnika, kao i opštih i sistemskih prilika u toj zemlji;§ rizik transfera, pod kojim se podrazumijeva vjerovatnoća ostvarenja gubitka zbog nemogućnostinaplate potraživanja iskazanih u valuti koja nije zvanična valuta zemlje porijekla dužnika, i to usljedograničenja plaćanja obaveza prema povjeriocima iz drugih zemalja u određenoj valuti koja suutvrđena aktima državnih i drugih organa zemlje dužnika.

Banka upravlja rizikom zemlje na nivou pojedinačnog plasmana i na nivou portfolia. Mjerenje i kontroluizloženosti pojedinačnog plasmana riziku zemlje, Banka vrši određivanjem kategorije internog rejtingazemlje dužnika, a na osnovu rejtinga dodijeljenog od strane međunarodno priznatih rejting agencija iutvrđivanjem limita izloženosti kao procjenat od kapitala Banke u zavisnosti od kategorije internogrejtinga zemlje. Mjerenje i kontrolu izloženosti portfolia riziku zemlje Banka vrši na osnovu grupisanjapotraživanja prema stepenu rizika zemalja dužnika.



99


34.4 Rizik zemlje (nastavak)

Nivo izloženosti Banke prema određenoj zemlji je određen limitima u zavisnosti od nivoa rizika komepripada navedena zemlja.

U cilju adekvatnog upravljanja rizikom zemlje, Banka definiše limite izloženosti pojedinačno pozemljama porijekla dužnika, a u slučaju utvrđene koncentracije izloženosti po pojedinačnimgeografskim regionima, utvrđuje ih i na regionalnoj osnovi.

Plasmani Banke koji su odobreni dužnicima sa sjedištem izvan Bosne i Hercegovine, za finansiranjeposlovanja u Bosni i Hercegovini, čije se izmirenje finansijskih obaveza prema Banci očekuje iz izvoraposlovanja ostvarenog u Bosni i Hercegovini, predstavljaju potraživanja Banke bez izloženosti rizikuzemlje porijekla dužnika.

34.5. Operativni rizik

Operativni rizik je rizik od mogućeg nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Bankeusljed propusta (namjernih i nenamjernih) u radu zaposlenih, neodgovarajućih unutrašnjih procedura iprocesa, neadekvatvog upravljanja informacionim i drugim sistemima u banci, kao i usljed nastupanjanepredvidivih eksternih događaja. Operativni rizik uključuje i pravni rizik.

Operativni rizik se definiše kao događaj koji je nastao kao rezultat neodgovarajućih ili neuspešnihinternih procesa, postupaka zaposlenih i sistema ili sistemskih i drugih spoljašnjih događaja, interne ieksterne prevare, prakse zapošljavanja i bezjbednosti na radnom mjestu, potraživanja klijenata,distribucije proizvoda, novčanih kazni i penala usljed povreda, štete nanijete materijalnoj imovini,poremećaja u poslovanju i sistemskih propusta i upravljanja procesima.

Banka događaje operativnog rizika prati i po sljedećim linijama poslovanja: korporativno finansiranje,trgovanje i prodaja, brokerski poslovi sa stanovništvom, poslovno bankarstvo, poslovanje sastanovništvom, plaćanja i poravnanja, agentske usluge i upravljanje imovinom.

Proces upravljanja operativnim rizikom predstavlja integralni dio aktivnosti Banke koji se sprovodi nasvim nivoima i omogućava identifikaciju, mjerenje, ublažavanje, praćenje i kontrolu i izvještavanje ooperativnim rizicima prije njihove realizacije i u kontinuitetu u skladu sa zahtjevima i rokovimaregulative. Postojeći proces se oslanja na pouzdane metode mjerenja izloženosti operativnim rizicima,bazu podataka o operativnim gubicima, ažuran sistem kontrole i izvještavanja.

Banka na dnevnom nivou prati događaje operativnih rizika i upravlja operativnim rizicima. U ciljuefikasnog praćenja operativnog rizika, u svakom organizacionom dijelu Banke imenovana suodgovorna i zadužena lica za operativne rizike, koja su odgovorna za tačnost i ažurnost podataka osvim događajima operativnog rizika, kao i za evidenciju svih nastalih događaja u bazu podatakaoperativnih rizika. Organizacioni dio Banke u čijoj je nadležnosti upravljanje rizicima vrši monitoring iizvještavanje o operativnim rizicima za Nadzorni odbor, Upravu Banke i Odbor za reviziju.

Mjerenje, odnosno procjena operativnog rizika Banke vrši se kroz kvantitativnu i/ili kvalitativnu procjenuidentifikovanog operativnog rizika. Banka sprovodi mjerenje izloženosti operativnim rizicima krozevidenciju događaja, samoprocjenjivanje i stresno testiranje operativnog rizika (stresno testiranjeoperativnog rizika vrši se na nivou Grupacije). Samoprocjenjivanje podrazumjeva procjenu izloženostirizicima od strane organizacionih dijelova u skladu sa mapom identifikovanih operativnih rizikamjerenjem mogućeg raspona, značaja za poslovanje i učestalosti događaja koji mogu da prouzrokujugubitke, identifikovanjem nivoa kontrole koje oblasti poslovanja imaju nad ovim rizicima i mjere zapoboljšanje. Stres test predstavlja tehniku upravljanja operativnim rizikom, kojom se procjenjujepotencijalni uticaj specifičnih događaja i/ili promjene više finansijskih varijabli na izloženostoperativnom riziku Banke.



100


34.5. Operativni rizik (nastavak)

Banka ne može eliminisati sve operativne rizike, ali uvođenjem odgovarajućeg kontrolnog okvira,monitoringom i ublažavanjem potencijalnih rizika uspostavlja proces upravljanja operativnim rizikom.Banka preduzima mjere u cilju ublažavanja operativnih rizika i proaktivnog reagovanja napotencijalne događaje operativnih rizika kroz permanentno praćenje svih aktivnosti, primjenuadekvatnog i pouzdanog informacionog sistema i orijentacijentacijom na projektni pristup, a čijimsprovođenjem se unapređuje poslovna praksa i optimizuju poslovni procesi Banke.

Putem pouzdanog izvještavanja o realizaciji mjera za ublažavanje operativnih rizika, Banka jeuspostavila sistem za monitoring aktivnosti koje preduzimaju organizacioni dijelovi Banke u ciljuumanjenja operativnih rizika i preventivnog reagovanja na događaje operativnih rizika koji su unastajanju. Banka procjenjuje rizik povjeravanja aktivnosti trećim licima za obavljanje određenihaktivnosti u vezi sa poslovanjem Banke, a na osnovu ugovora zaključenog sa tim licima kojima sejasno određuju uslovi, prava, obaveze i odgovornosti ugovorenih strana.

U cilju nesmetanog i kontinuiranog funkcionsanja svih značajnih sistema i procesa banke, kao iograničavanja gubitaka u vanrednim situacijama, Banka je usvojila Plan za obezbeđenje kontinuitetaposlovanja, a u cilju ponovnog uspostavljanja oporavka sistema informacione tehnologije u slučajuprekida poslovanja, Banka je usvojila Plan oporavka aktivnosti u slučaju katastrofa.

34.6. Upravljanje kapitalom

U skladu sa Odlukom o izračunavanju kapitala Banke (Službeni glasnik Republike Srpske broj 74/17i114/17) i Odlukom o izvještavanju o adekvatnosti kapitala banke (Službeni glasnik Republike Srpskebroj 116/17), Banka je dužna da izvještava regulatora počev od 31.12.2017. godine o regulatornomkapitalu Banke, kapitalnim zahtjevima i pokazateljima adekvatnosti kapitala u skladu sa navedenimodlukama.

Regulatorni kapital predstavlja zbir osnovnog i dopunskog kapitala banke nakon regulatornihusklađivanja. Osnovni kapital predstavlja zbir redovnog osnovnog kapitala i dodatnog osnovnogkapitala nakon regulatornog usklađivanja.

Banke je koristila standarizovan pristup za izračunavanje kapitalnih zahtjeva za kreditni, tržišni ioperativni rizik.

Pokazatelj adekvatnosti kapitala U hiljadama BAM

Regulatorni kapital31.12.2018. g. 31.12.2017. g.

55.682 56.607Stopa regulatornog kapitala 20,47 % 25,20 %

Kapitalni zahtjevi

Iznos izloženosti kreditnom riziku ikreditni rizik izloženosti 236.892 191.265Iznos izloženosti za rizik pozicije,devizni i robni rizik 12.378 11.156Iznos izloženosti za operativni rizik 22.798 22.172

Ukupan iznos izloženosti riziku 272.068 224.593



101


34.6. Upravljanje kapitalom (nastavak)

Podaci prikazani na dan 31.12.2018. godine koji se odnose na obračun adekvatnosti kapitala utrenutku izdavanja ovih izvještaja nisu bili revidirani, te će revizija istih biti obuhvaćena Izvještajemrevizora o izvršenoj ekonomsko –finansijskoj reviziji Banke u skladu sa regulatornim zahtjevima.

Banka posluje u skladu sa regulatornim limitima:

· Minimalni iznos osnivačkog kapitala i najniži iznos neto kapitala, koji Banka mora održavati iznosi15 miliona BAM;

· Minimalan pokazatelj adekvatnosti kapitala iznosi 12% ukupnog rizika aktive.

U hiljadama BAM

Pregled rezervi po regulatornom zahtijevu korištenihza obračun adekvatnosti kapitala

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Ukupne rezerve po regulatornom zahtjevu za bilans ivanbilans 25.333 23.957

Ukupna ispravka vrijednosti po MSFI 9(za bilans i vanbilans) 17.959 16.889

Posebne rezerve za procijenjene gubitke – konto 812 123 1.797

Iznos nedostajućih rezervi za kreditne gubitke po ABRS 7.253 5.271

Rukovodstvo Banke je izvršilo rezervisanje za potencijalne kreditne gubitke na osnovu svihpoznatih i predvidljivih rizika na datum sastavljanja finansijskih izvještaja.

34.6. Fer vrijednost finansijske aktive i pasive

34.6.1 Pregled knjigovodstvene vrijednosti i fer vrijednosti finansijske aktive i pasive koja se ne vrednujepo fer vrijednosti

Fer vrijednost investicionih HoV koje se drže do dospjeća procjenjuje se korišćenjem tržišnih cijenaili korišćenjem eskontonovanih modela gotovinskih tokova na osnovu trenutnih tržišnih kamatnihstopa koje se nude za instrumente sličnog proizvoda.

U hiljadama BAM

31. decembar 2018. 31. decembar.2017.Računovo-

dstvenavrijednost

Fer vrije-dnost Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3

Računo-vodstvenavrijednost

Fervrije-dnost

Finansijska aktivaDati krediti i plasmaniklijentima 278.952 279.230 - - 279.230 240.245 240.638

Investicione HOVkoje se drže dodospjeća

- -

Finansijska pasivaDepoziti i ostaleobaveze premadeponentima

363.991 363.969 - - 363.969 245.280 246.970



102


34.6. Fer vrijednost finansijske aktive i pasive (nastavak)

Pregled finansijska sredstva:

Izračunavanje fer vrijednosti datih kredita i plasmana klijentima procjenjuje se korišćenjem modeladiskontovanja gotovinskih tokova, za kredite i plasmane sa fiksnim kamatnim stopama. Diskontnestope zasnivaju se na tekućim kamatama, koje se nude za instrumente po sličnim uslovima korisnikakredita, približno istih kreditnih kvaliteta. Takođe, obaveze prema komitentima sa rokom dospijeća,ugovorene u skladu sa fiksnom kamatnom stopom se diskontuju uzimajući u obzir važeće uslove uskladu sa vrstom depozita, rokom oročenja i valutom.

U nivo 1 raspoređuju se finansijski instrumenti kojima se trguje na berzi, dok nivo 2 sadrži hartije odvrijednosti čija se fer vrijednodt procjenjuje na osnovu interno razvijenih modela koji se baziraju nainformacijama sa aukcija na sekundarnom tržištu hartija od vrijednosti (aukcije). Fer vrijednost aktiveodređena cijenom na bankarskom tržištu se raspoređuje u nivo 3.Nivo 3 kategorija obuhvata sveinstrumente čija se procjena vrši na bazi ulaza koji nisu dostupni i uočljivi i kao takvi imaju značajanefekat na procjenu vrijednosti instrumenata.

34.6.2 Finansijski instrumenti koji se mjere po fer vrijednosti (nastavak)

31. decembar 2018. U hiljadama BAM

Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3Ukupna aktiva /

pasiva po fervrijednosti

Aktiva

Hartije od vrijednosti po fervrijednosti kroz ostali rezultat (uBAM)

- 27.029 - 27.029

Hartije od vrijednosti po fervrijednosti kroz ostali rezultat (uEUR - 9.828 - 9.828

31. decembar 2017. U hiljadama BAM

Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3Ukupna aktiva /

pasiva po fervrijednosti

AktivaHartije od vrijednosti raspoloživeza prodaju (u BAM) 29.366 - - 29.366

31.12.2018. 31.12.2017Bruto Neto Bruto Neto

Finansijska sredstva-po amortizovanom trošku 298.554 280.986 245.488 228.812-po fer vrijednosti kroz ostali rezultat 36.857 36.857-po fer vrijednosti kroz bilans uspeha-koja se drže do dospeća-raspoloživa za prodaju 29.366 29.366-po fer vrijednosti kroz bilans uspehanamenjena trgovanju

Ukupno 335.411 317.843 274.854 258.178

Edin.Tvrtkovic

Stamp

Documents

KOMERCIJALNA BANKA A.D. BANJA LUKA Finansijski izvještaji ... · 9 Finansijski instrumenti koji je primijenjen od 1. januara 2018. godine. Ovo je ključno revizijsko pitanje jer