KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI sredina Bgd 2012.pdf · KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI 9 UVOD U Beogradu je 1974. godine, kao resorni

KVALITETŽIVOTNE SREDINE

GRADA BEOGRADAU 2012. GODINI

GRADSKI ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE

Beograd 2013

GRADSKA UPRAVA GRADA BEOGRADASekretarijat za zaštitu

životne sredine

REGIONAL ENVIRONMENTAL CENTER

KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2011. GODINI

Obrađivači: 1. Prim. dr Snežana Matić Besarabić (GZJZ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlje 1.1 2. Milica Gojković, dipl. inž 3. Mladen Milić, dipl. inž

(Institut za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut") . . poglavlje 1.2 4. Maja Eremić Savković (Institut za medicinu rada Srbije

"Dr Dragomir Karajović"). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlja 1.3; 2.2; 2.5; 3.2 5. Prim. dr Miroslav Tanasković (GZJZ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlja 2.1 6. Dr Marina Mandić (GZJZ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlje 2.4 7. Mr Aljoša Tanasković, dipl. biolog (GZJZ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlje 2.3 8. Dr Slaviša Mladenović (GZJZ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlje 2.6 9. Dr Dragan Pajić (GZJZ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlja 3.110. Boško Majstorović, dipl. inž (GZJZ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlje 4.011. Dr Milan Milutinović (GZJZ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . poglavlja 5.1; 5.2

Urednici:Marija Grubačević, dipl. inž, pomoćnik sekretara, Sekretarijat za zaštitu životne sredineMirjana Gucić, dipl. prav, pomoćnik sekretara, Sekretarijat za zaštitu životne sredineRadomir Mijić, dipl. inž, samostalni stručni saradnik, Sekretarijat za zaštitu životne sredineBiljana Glamočić, dipl. inž, samostalni stručni saradnik, Sekretarijat za zaštitu životne sredineDr Slaviša Mladenović, načelnik jedinice sa ispitivanje stanja kvaliteta životne sredine, GZJZPrim. dr Miroslav Tanasković, savetnik, GZJZAna Popović, dipl. inž, projekt menadžer, REC

Suizdavači:Sekretarijat za zaštitu životne sredine, BeogradGradski zavod za javno zdravlje, BeogradRegionalni centar za životnu sredinu za Centralnu i Istočnu Evropu (REC)

Za izdavače:Goran Trivan, dipl. inž, Sekretarijat za zaštitu životne sredineMr sci med Slobodan Tošović, Gradski zavod za javno zdravljeJovan Pavlović, Regionalni centar za životnu sredinu

Ilustracije na koricamaTijana KneževićDizajn koricaDragan Đorđević

Prelom, tehnička realizacija

Grafički i foto studio Kaligram, Nebojša Čović, pr.Štampa

Standard 2, BeogradTiraž

1300ISBN 978-86-7550-072-8

Sve REC publikacije se štampaju na recikliranom papiru

3KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI

UVO

DSadržaj

Sekretarijat za zaštitu životne sredine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Gradski zavod za javno zdravlje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Istorija REC kancelarije u Srbiji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Izveštaj o radu Sekretarijata za zaštitu životne sredine u periodu januar – decembar 2011. godine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Uvod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Sektor za praćenje stanja životne sredine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Sektor za planiranje i upravljanje projektima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Sektor za upravljanje zaštitom životne sredine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Sektor za inspekcijski nadzor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25Problemi u radu sekretarijata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25Predlozi za prevazilaženje problema u radu sekretarijata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Beograd u brojkama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28Prirodne karakteristike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Zemljište, klima, životna sredina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Istorijske karakteristike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Šume i parkovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Beogradska izletišta na levoj i desnoj obali Save . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

1. Va zduh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 .1 . Kvalitet vazduha – zagađenost vazduha osnovnim zagađujućim materijama i

specifičnim zagađujućim materijama poreklom od industrije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591 .2 . Kvalitet vazduha - zagađenost vazduha specifičnim zagađujućim materijama

poreklom od izduvnih gasova pokretnih izvora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 711 .3 . Radioaktivnost u vazduhu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 811 .4 . Koncentracija radona u školama i vrtićima u Beogradu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

2. Voda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 892 .1 . Kvalitet vode reka i kanala na teritoriji Beograda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 932 .2 . Radioaktivnost u rečnoj vodi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1082 .3 . Kvalitet vode jezera na Adi Ciganliji, kupališta „Lido" i podavalskih

akumulacija: „Pariguz”, „Bela reka” i „Duboki potok”, u 2010 . godini . . . . . . . . . . . . . . . 1092 .4 . Kva li tet vo de za pi će iz Be o grad skog vo do vo da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1212 .5 . Kvalitet izvorske vode javnih česama na teritoriji Beograda u 2010 . godini . . . . . . . . 1302 .6 . Radioaktivnost vode za piće . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

3. ZE MLJI ŠTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1393 .1 . Is pi ti va nje za ga đe no sti ze mlji šta na te ri to ri ji Be o gra da u 2010 . go di ni . . . . . . . . . . . . . 1423 .2 . Ra di o ak tiv nost u ze mlji štu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

4. BUKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1514 . Komunalna buka u Beogradu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1554 .1 . Rezultati merenja i diskusija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1574 .2 Predlog mera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

5. Udesi u Be o gra du u 2010. go di ni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1655 . Udesi - godišnji izveštaj o angažovanju mobilne ekotoksikološke jedinice

u toku 2010 . godine na teritoriji grada Beograda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1686. Za šti će na pri rod na do bra na te ri to ri ji gra da Be o gra da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

6 .1 Pošumljavanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1877. Životna sredina u funkciji prevencije i procene rizika za zdravlje . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1888. KOMUNALNE DELATNOSTI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

8 .1 . Sekretarijat za komunalne i stambene poslove . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1938 .2 . Sekretarijat za saobraćaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1978 .3 . Uprava za vode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2058 .4 . Turistička organizacija Beograda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2098 .5 . JKP „Beogradski vodovod i kanalizacija” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2128 .6 . JKP „Gradska čistoća” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2178 .7 . JKP „Zelenilo-Beograd” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

4 KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI

UVO

D 8 .8 . JKP „Beogradske elektrane” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 8 .9 . JKP GSP „Beograd” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2488 .10 . JKP „Beograd put” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2528 .11 . JP „Ada Ciganlija” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2578 .12 . JKP „Gradske pijace” Beograd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2588 .13 . Komunalno preduzeće „Dimničar” AD Beograd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2618 .14 . JVP „Beogradvode” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2638 .15 . Kontrola, zaštita i unapređenje životne sredine u TENT A i TENT B u 2011 . godini . . 2658 .16 . Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2818 .17 . Spomenik prirode botanička bašta „Jevremovac” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2838 .18 . Zavod za zaštitu prirode Srbije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2868 .19 . JKP „Javno osvetljenje Beograd” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2898 .20 . JP „Beogradska tvrđava” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2968 .21 . JP „Gradsko stambeno” Beograd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302

9. Opštine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 9 .1 . Gradska opština Stari Grad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 9 .2 . Gradska opština Vračar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 9 .3 . Gradska opština Savski Venac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 9 .4 . Gradska opština Novi Beograd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318 9 .5 . Gradska opština Zvezdara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 9 .6 . Gradska opština Rakovica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 9 .7 . Gradska opština Voždovac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 9 .8 . Gradska opština Čukarica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 9 .9 . Gradska opština Zemun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3289 .10 . Gradska opština Palilula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3329 .11 . Gradska opština Surčin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3369 .12 . Gradska opština Barajevo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3469 .13 . Gradska opština Mladenovac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3509 .14 . Gradska opština Grocka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3529 .15 . Gradska opština Sopot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3539 .16 . Gradska opština Lazarevac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3559,17 Gradska opština Obrenovac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

10. Institucije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36310 .1 . Gradski zavod za javno zdravlje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36510 .2 . In sti tu t za javno zdra vlje Sr bi je - „Dr Mi lan Jo va no vić Ba tut” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36710 .3 Institut za medicinu rada Srbije „Dr Dragomir Karajović” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36810 .4 . Za vod za za šti tu pri ro de Sr bi je . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370


1. V

A ZD

UHUVOD


UVO

D


UVO

D

UVO

D

Sadržaj poglavlja:

Sekretarijat za zaštitu životne sredineGradski zavod za javno zdravljeIstorija REC kancelarije u SrbijiIzveštaj o radu sekretarijata za zaštitu životne sredine u periodu januar – decembar 2011. godine

Uvod Sektor za praćenje stanja životne sredineSektor za planiranje i upravljanje projektimaSektor za upravljanje zaštitom životne sredineSektor za inspekcijski nadzorProblemi u radu sekretarijataPredlozi za prevazilaženje problema u radu sekretarijata

2.0 Beograd u brojkama



UVO

D

U Beogradu je 1974. godine, kao resorni organ uprave zadužen za oblast zaštite životne sredine, formi-ran Komitet za urbanizam i zaštitu životne sredine. Odeljenje za zaštitu životne sredine izdvojilo se iz sasta-va ovog organa 1. aprila 1990. godine u samostalni organ Gradske upra-ve grada Beograda – Sekretarijat za zaštitu životne sredine. Sekretarijat za zaštitu životne sredi-ne obavlja poslove jedinice lokalne samouprave na osnovu ovlašćenja iz Zakona o zaštiti životne sredine i zakona kojima se uređuje zaštita pri-rode, vazduha, zaštita od buke, od nejonizujućeg zračenja, upravljanje otpadom, hemikalijama, biocidima, strateška procena uticaja na život-nu sredinu, procena uticaja na život-nu sredinu, integrisano sprečavanje i kontrola zagađivanja životne sre-dine i drugih oblasti zaštite prirod-nih resursa i životne sredine, odno-sno učestvuje u realizaciji utvrđene politike zaštite i unapređenja život-ne sredine u Republici Srbiji, sa pra-vima i dužnostima da prati stanje, preduzima mere i upravlja aktivno-stima u oblastima utvrđenim ovim zakonima. Sekretarijat obavlja poslove zaštite životne sredine na teritoriji svih 17 gradskih opština. Rad Sekretarijata organizovan je u okviru četiri sek-tora i to: Sektor za praćenje stanja životne sredine, Sektor za planira-nje i upravljanje projektima, Sektor

za upravljanje zaštitom životne sre-dine i Sektor za inspekcijski nadzor.Iz sredstava budžeta grada Beogra-da finansiraju se planovi, progra-mi i projekti zaštite životne sredi-ne, zaštita i razvoj javnih i zaštićenih prirodnih dobara, aktivnosti nevla-dinih i drugih organizacija registro-vanih za zaštitu životne sredine i dr.Sekretarijat za zaštitu životne sredi-ne obezbeđuje javnost u radu i pot-punu dostupnost podataka i infor-macija kojima raspolaže, posebno u sprovođenju postupaka procene uti-caja projekata na životnu sredinu u kojima se učešće javnosti obezbeđu-je pre donošenja odluke, a zaintere-sovana javnost ostvaruje pravo na pravnu zaštitu kroz upravne i sud-ske postupke.2010. godine, navršava se dvade-set godina samostalnog funkcioni-sanja resora zaštite životne sredi-ne u Gradskoj upravi grada Beogra-da. Od odluke o samostalnosti pre-đeno je više pragova koji su znači-li stalni razvoj i u organizacionom i u funkcionalnom smislu. Arhiva i naša sećanja beleže da je na počet-ku, 1990. godine, bilo troje, pa osam zaposlenih, zatim 2008. godine dva-deset pet, a 2009/2010. godine pede-set pet, uključujući i 23 inspektora. Raznovrsnost profesija zaposlenih odražava značaj posla kojim se bavi Sekretarijat. Prisutne su gotovo sve specijalnosti prirodnih, tehničkih i društvenih nauka.

SEKRETARIJAT ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE


UVO

D

Gradski zavod za zaštitu zdravlja je osnovan 1961. godine, a usvajanjem Zakona o zdravstvenoj zaštiti SR Srbije 1979. godine, Zavod je postao specijalizovana zdravstvena preven-tivna ustanova koja je i danas od vitalnog značaja za grad Beograd. Na osnovu člana 136. stav 1 tačka 1 Zakona o zdravstvenoj zaštiti „Sl. Glasnik RS”, br. 107/05, Upravni odbor Gradskog zavoda za zaštitu zdravlja, Beograd, na sednici održa-noj dana 25. 07. 2006. godine doneo je STATUT Gradskog zavoda za javno zdravlje. Ovim statutom uređuje se delatnost, unutrašnja organizaci-ja, upravljanje, poslovanje ove pre-ventivne zdravstvene ustanove koja ima značajnu ulogu za stanovništvo grada i sam grad Beograd. Zavod ima preko 350 zaposlenih od kojih oko 62 lekara i preko 30 zdrav-stvenih saradnika visoke struč-ne spreme što omogućava stručan, savremen i na naučnim metodama zasnovan pristup zdravstvene zašti-te i očuvanja i unapređenja zdravlja stanovništva Beograda.Zavod kontinuirano radi na unapre-đenju organizacije zdravstvene služ-be u Beogradu, na sprečavanju, suz-bijanju i ranoj dijagnostici oboljeva-nja stanovništva, detekciji faktora rizika životne sredine, kao i promo-ciji zdravlja i zdravih stilova života.

U Zavodu se sprovode i poslovi pla-niranja zdravstvene zaštite, edukaci-ja zdravstvenih radnika i saradnika, poslovi u oblasti zdravstvene stati-stike i informatike, kao i drugi struč-ni poslovi iz oblasti javnog zdravlja. U okviru terenskog rada, angažova-njem mobilnih ekipa, Zavod nepo-sredno rešava aktuelne higijensko – epidemiološke i ekološke probleme i učestvuje u prostornom i urbani-stičkom planiranju grada sa aspekta zaštite životne sredine.Saglasno statutu Zavoda iz 2006. godine, poslovi iz delatnosti Zavo-da se obavljaju u okviru organiza-cionih celina – Centra za promociju zdravlja, Centra za analizu, planira-nje i organizaciju zdravstvene zašti-te, Centra za informatiku i biosta-tistiku u zdravstvu, Centra za kon-trolu i prevenciju bolesti, Centra za mikrobiologiju, Centra za higijenu i humanu ekologiju i Centra za eko-toksikologiju.Iako se stručne aktivnosti Zavoda obavljaju u okviru navedenih centa-ra, zdravstveno promotivne i preven-tivno medicinske aktivnosti pojedi-nih cenatara se uzajamno prožimaju, dopunjavaju ili jedne iz drugih pro-izilaze, formiranjem multidiscipli-narnih timova koji rade na rešavanju različitih problema iz oblasti javnog zdravlja.

GRADSKI ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE


UVO

D

Regionalni centar za životnu sredinu za Centralnu i Istočnu Evropu (REC) je nestranačka, nezavisna, neprofit-na međunarodna organizacija čija je uloga pružanje pomoći u rešava-nju problema u životnoj sredini u Centralnoj i Istočnoj Evropi (CEE). REC sprovodi svoju misiju kroz pro-movisanje saradnje između nevladi-nih organizacija, vladinih instituci-ja, biznis sektora i drugih partnera u oblasti zaštite životne sredine, kao i pružanjem podrške razmeni infor-macija i procesima učešća javnosti u donošenju odluka koje se tiču život-ne sredine.REC su 1990. godine osnovale Sje-dinjene Američke Države, Evropska komisija i Mađarska. Rad REC-a je danas zasnovan na Povelji koju su potpisale vlade 28 zemalja i Evrop-ska komisija i na međunarodnom ugovoru potpisanom sa vladom Mađarske.Sedište REC je u Sentandreji, u Mađarskoj, a Kancelarije se nalaze u svakoj od 17 zemalja korisnica REC-ovih programa: Albaniji, Bosni i Her-cegovini, Bugarskoj, Crnoj Gori, Češ-koj, Estoniji, Hrvatskoj, Latviji, Litva-niji, Mađarskoj, Makedoniji, Poljskoj, Rumuniji, Slovačkoj, Sloveniji, Srbi-ji i Turskoj.

Istorija REC kancelarije u Srbiji

REC je zvanično prisutan u Srbi-ji od aprila 1997. godine, a kance-

larija u Srbiji postoji od maja 1998. Do 2008. REC funkcioniše prema Memorandumu o razumevanju koji je potpisan 2001. godine izmedju REC-a i Saveznog Ministarstva spolj-nih poslova SR Jugoslavije (sadašnje Srbije) i Ugovora o poslovnoj i teh-ničkoj saradnji potpisanog sa Sekre-tarijatom za zaštitu životne sredine Republike Srbije.Danas REC kancelarija u Srbiji funk-cioniše na osnovu Sporazuma o pravnom statusu REC-a u Srbiji, pot-pisanog 27. juna 2008. godine koji je odobren od strane Vlade Srbije.

Jačanje saradnje

U poslednjih nekoliko godina REC aktivno osnažuje saradnju sa par-tnerskim institucijama u Republici Srbiji. U tom pogledu, REC i Repu-blički hidrometeorološki zavod Srbi-je su 2008. godine osnovali zajed-ničku kancelariju za klimatske pro-mene u okviru Podregionalnog vir-tuelnog klimatskog centra za Jugoi-stočnu Evropu. Krajem 2009. godine potpisan je sporazum o saradnji sa Agencijom za zaštitu životne sredi-ne Republike Srbije. Potpisan je i niz dokumenata na osnovu kojih je kon-kretizovana saradnja izmedju REC-a i lokalnih samouprava, nacionalnih parkova, NVO-a, obrazovnih insti-tucija, medija i drugih relevantnih zainteresovanih strana.

REGIONALNI cENTAR ZA ŽIVOTNU SREDINU ZA cENTRALNU I ISTOČNU EVROPU (REc)

Kosovska 17/VI, 11000 BeogradE-mail: [email protected] adresa REC centrale

www.rec.org


UVO

D IZVEŠTAJ O RADU SEKRETARIJATA ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE U PERIODU JANUAR – DEcEMBAR 2012. GODINE

UVOD Sekretarijat za zaštitu životne sre-dine vrši poslove zaštite i unapre-đenja životne sredine koji su u skla-du sa zakonom utvrđeni Odlukom o Gradskoj upravi grada Beogra-da („Službeni list grada Beograda”, broj 51/08, 61/09, 6/10, 23/10, 32/10, 45/11, 42/12, 60/12 i 65/12) kao izvor-ni poslovi i vrši poslove koje u ovoj oblasti Republika zakonom pove-ri gradu.Rad Sekretarijata za zaštitu životne sredine organizovan je u 4 sektora: Sektor za praćenje stanja životne sre-dine, Sektor za planiranje i upravlja-nje projektima, Sektor za upravljanje zaštitom životne sredine i Sektor za inspekcijski nadzor.

SEKTOR ZA PRAĆENJE STANJA ŽIVOTNE SREDINESektor za praćenje stanja životne sredine je u 2012. godini u okvi-ru utvrđenog delokruga i odgovor-nosti obavljao studijsko-analitičke i druge stručne poslove koji se odno-se na realizaciju stalnih (redovnih) programa i preduzimao aktivnosti na izradi novih programa i projeka-ta. To su:1. Kontrola kvaliteta životne sredine u

Beogradu u okviru realizacije godišnjih programa ispitivanja i praćenja:

n kvaliteta vazduha, poreklom od sta-cionarnih izvora na 27(23+4) mer-nih mesta i poreklom od izduv-nih gasova motornih vozila na 18 raskrsnica u gradu;

n kvaliteta rečnih voda Save, Duna-va, Kolubare, kanala Galovica i 20

drugih vodotoka, kanala, retenzi-ja, kao i vode Savskog jezera, kupa-lišta Lido i podavalskih akumula-cija (Pariguz, Bela Reka i Duboki Potok);

n kvaliteta izvorske vode iz 30 javnih česama na teritoriji grada;

n nivoa komunalne buke za dan i noć na 35 mernih mesta;

n zagađenosti zemljišta na 40 lokali-teta;

n nivoa radioaktivnosti u životnoj sredini (vazduh, padavine, rečna voda, voda za piće, zemljište, život-ne namirnice, stočna hrana);

n povremena ciljana merenja na zah-tev inspektora, a radi hitnog mere-nja buke ili zagađujućih materija u vazduhu, vodi i zemljištu;

n povremena ciljana ispitivanja prisustva radona u objektima predškolskih i škol-skih ustanova od aprila do novem-bra;

n monitoring UV sunčevog zračenja od maja do kraja septembra meseca.

Svi rezultati ispitivanja kvaliteta životne sredine objavljivani su tro-mesečno u Ekološkom biltenu. 2. Programi suzbijanja štetnih organizama

realizovani su na teritoriji 17 grad-skih opština, a u okviru kontrole populacije komaraca, krpelja i glo-dara i to:

n Program kontrole populacije komara-ca obuhvatio je: (1) suzbijanje larvi komaraca na vodenim površina-ma manjih vodotokova, melioraci-onim i transmisionim kanalima, iz aviona (600 ha) i sa zemlje (15.000 ha), od aprila do oktobra; (2) suz-bijanje odraslih formi komaraca iz aviona (80.000 ha) i uređajima sa zemlje (75.041 ha) na zelenim


UVO

Dpovršinama, ostrvima, priobalju, stambenim zonama i dr;

n Program suzbijanja krpelja obuhvatio je praćenje, kontrolu pojave i aktiv-nosti krpelja i neposredno izvo-đenje tretmana na 6450 ha javnih zelenih površina, kao i dvorišta predškolskih i školskih ustanova;

n Program suzbijanja glodara obuhvatio je sistematsku deratizaciju, izve-denu u dva tretmana: (1) stambe-nog fonda kojim su obuhvaćene stambene zgrade i individualna domaćinstva - oko 640.000 stano-va, (2) nehigijenskih naselja - oko 450 ha, (3) priobalja reka i potoka - oko 180 km (pojas širine 100 m), (4) neuređenih ili delimično ure-đenih slobodnih zelenih i drugih javnih površina u okolini stambe-nih zgrada (”ničija zemlja”) – oko 350 ha.

3. Lokalni registar izvora zagađivanja životne sredine na teritoriji Beograda - III faza - nastavljene su aktivnosti na prikupljanju i sistematizovanju podataka o industrijskim i drugim subjektima čije delatnosti utiču na životnu sredinu u cilju uspostav-ljanja i vođenja Lokalnog registra izvora zagađivanja, kvalifikaciju i kvantifikaciju promena i predu-zimanja mera zaštite u skladu sa zakonom. Ovom fazom projekta obrađeni su podaci za mala i sred-nja preduzeća.

4. Razvoj novih tehnologija proizvodnje poliola različitih svojstava iz otpadne polietilentereftalatne ambalaže i alkid-nih, poliestarskih i poliuretanskih pro-izvoda baziranih na tim poliolima – II faza – na osnovu započetih istra-živanja i razvoja novih tehnologi-ja reciklaže otpadne PET amba-laže putem hemijskog razlaganja, uz dobijanje proizvoda koji imaju komercijalnu vrednost, izvršena je dodatna optimizacija različitih postupaka.

5. Upravljanje polimernim otpadom na teritoriji Grada Beograda – II faza – cilj druge faze je da na osnovu zapo-četih istraživanja i razvoja tehno-logija dobijanja kompozitnih kon-strukcionih materijala, a u cilju utvrđivanja metode njegovog reci-kliranja i smanjenja zagađenja životne sredine, omogući razvoj jeftinih kompozitnih materijala za izradu proizvoda koji imaju široku primenu u industriji i građevinar-stvu. Konkretna mera druge fraza je bila razvoj procesa ekstruzije otpadnih polimera u vlaknima.

6. Plan kvaliteta vazduha u Beogradu - tokom 2012. godine započet je postupak javne nabavke.

7. Kupovina uređaja za očitavanje termo-luminescentnih dozimetara za potre-be ispitivanja nivoa radioaktivnosti u životnoj sredini – tokom 2012. godine započet je postupak javne nabav-ke.

8. Kupovina merne stanice za merno mesto za kontrolu i praćenje kvalite-ta vazduha poreklom od stacionarnih izvora u opštini Lazarevac – naselje Vre-oci - tokom 2012. godine započet je postupak javne nabavke.

9. Istraživanje uticaja kvaliteta i stepe-na zagađenosti voda (kanala, bara) na izbor preparata i pravilno doziranje u cilju regulacije brojnosti populacije larvi komaraca – završeno istraživanje i na osnovu rezultata pristupiće se odgovarajućoj primeni larvicidnog preparata na bazi 1% duflubenzu-rona u pogledu doze i vrste nosača larvicida, kao i intervala aplikacije u zavisnosti od stepena zagađeno-sti vodenih sredina.

10. Istraživanje efekata primene biološ-kog larvicida na redukciju brojnosti popu-lacije larvi komaraca u zaštićenim pri-rodnim dobrima na teritoriji Beograda – sprovedenim istraživanjima utvr-đeno je da oraganizovani tretma-ni larvi komaraca u zaštićenim pri-rodnim dobrima sa odabranim bio-


UVO

D loškim larvicidima daju pozitivan efekat i mogu se uspešno korisiti u regulaciji njihove brojnosti u dozi od 5l/ha vodene površine.11. Ispitivanje uloge i značaja mišolikih

glodara na teritoriji grada Beograda u cilju regulacije brojnosti na ekološkim principima i zaštite zdravlja stanovniš-tva od zoonoze – na osnovu rezulta-ta istraživanja zaključeno je da su mišoliki glodari na teritoriji grada Beograda stalni rezervoari spiro-heta, koje se sa njih lako prenose na domaće životinje i ljude.

12. Istraživanje opravdanosti uvođe-nja helikoptera u sistem suzbijanja komaraca na teritoriji Beograda – na osnovu sprovedenog istraživanja potvrđena je puna opravdanost uvođenja helikoptera u sistem suzbijanja komaraca na teritoriji Beograda.

13. Istraživanje negativnih uticaja vre-menskih uslova na kvalitet životne sre-dine u Beogradu sa predlogom mera za njihovo smanjenje – ovaj projekat definisao je tehnička i organiza-ciona, odnosno logistička rešenja za lokalnu modifikaciju vreme-na i uspostavljanje protivgradne odbrane za grad Beograd.

14. Merenje emisije dimnih gasova iz toplotnih izvora stambenih objekata na teritoriji garada Beograda – studi-ja obuhvata merenje emisije zaga-đujućih materija iz stacionarnih i toplotnih izvora stambenih obje-kata na 10 gradskih opština, u oko 140 000 domaćinstava. Dobi-jeni podaci koriste se za izra-du katastra zagađujućih materija koje potiču iz privatnih postroje-nja na osnovu čega se vrše ana-lize uticaja pojedinačnih (privat-nih) izvora zagađivanja na kvali-tet vazduha i stanje životne sredi-ne u Beogradu.

Ukupno je u Sektoru za praćenje sta-nja životne sredine, razmatrano i rešeno 175 vanupravnih predmeta.

SEKtOR ZA PLANIRANJE I UPRAVLJANJE PROJEKtIMASektor za planiranje i upravljanje projektima je u 2012. godini u okvi-ru utvrđenog delokruga i odgovor-nosti obavljao poslove i preduzi-mao aktivnosti koje su se odnosile na nove, kao i na nastavak izrade ili završetak ranije započetih planova, programa i projekata u oblasti održi-vog razvoja i zaštite životne sredine, zaštite prirodnih vrednosti, javnih i zaštićenih prirodnih dobara, poslo-ve planiranja i organizacije uprav-ljanja otpadom i dr. Najznačajni pro-jekti su:1. Program zaštite životne sredine na teri-

toriji Beograda započet je izradom polaznih osnova ovog strateškog dokumenta kojim će se istražiti stanje i trendovi u proteklih 10 godina i definisati prioriteti za naredni period u skladu sa Naci-onalnim programom, Strategijom održivog razvoja Republike Srbije i interesima i specifičnostima Beo-grada, odnosno u skladu sa Stra-tegijom razvoja Beograda kako bi se obezbedila usklađenost politike zaštite životne sredine sa drugim sektorskim politikama. Projekat je u toku, a usvajanje je planirano za jun 2013. godine.

2. Usluge sprovođenja planova pošumlja-vanja područja Beograda - Planom pošumljavanja područja Beograda u 2012. godini definisane su povr-šine i dinamika sprovođenja aktiv-nosti na pošumljavanju neobra-slih površina područja Beograda. Strategija pošumljavanja područ-ja Beograda je usvojena u junu 2011. godine te se u 2012. godi-ni nastavilo sa implementacijom strategije. Započete su aktivnosti na neposrednom pošumljavanju površina na lokacijama koje pove-zuju postojeće šumske komplek-se, vetrozaštitne pojaseve i zele-ne koridore čime se obezbeđuje


UVO

Dostvarivanje opštekorisnih funk-cija šuma i podizanje kvaliteta životne sredine, a koje su u siste-mu redovnog održavanja i gazdo-vanja javnih preduzeća. U sezo-ni 2012-2013. koja obuhvata zim-sku i prolećnu sadnju u 2013. godi-ni pošumiće se ukupno 218,75 ha šumskih površina i 413 novih ško-lovanih sadnica u beogradskim drvoredima.

3. Upravljanje zaštićenim prirodnim dobri-ma realizovano je u celini kroz sprovođenje programa upravlja-nja zaštićenim prirodnim dobrima i područjima, odnosno spomenici-ma prirode i predelima izuzetnih odlika. Završene su studije zaštite Lipovačke šume i Bojčinske šume i pripremljeni nacrti akata o progla-šenju novih zaštićenih područja, a započeto je prikupljanje i obra-da podataka i dokumentacije za potrebe zaštite područja forlanda na levoj obali Dunava.

4. Projekat „Istraživanje površina i izrada planova pošumljavanja područja Beo-grada u periodu od 2012. do 2014. godi-ne” obezbeđuje sprovođenje cilje-va postavljenih u Strategiji pošu-mljavanja u narednim godinama. Projekat je višegodišnji i delom je završen u 2012. godini tako što su izrađeni planovi pošumljava-nja za gradske opštine Obrenovac i Čukarica.

5. Izrada Plana generalne regulacije siste-ma zelenih površina Beograda je kapi-talni dokument u oblasti upravlja-nja i unapređenja zelenih gradskih površina. Plan generalne regula-cije sistema zelenih površina Beo-grada započet u 2012. godini sagla-sno Odluci o izradi plana („Službe-ni list grada Beograda”, broj 57/09), zakonu kojim se uređuje planira-nje i izgradnja i drugim propisima za izradu ove vrste dokumentacije. Koncept plana je urađen i dostav-ljen Sekretarijatu decembra 2012.

godine, a Nacrt plana biće urađen tokom 2013. godine.

6. Projekat „tipološko definisanje šuma Beograda” je započet u 2011. godini, a završen u 2012. godini. Projekat je dao osnovno polazište namen-skog klasifikovanja šuma i defini-sanja predloga mera unapređenja i održivosti višenamenskih funkcija šuma, očuvanja resursa i ukupnog kvaliteta životne sredine Beogra-da.

7. Projekat „Primena bioindikatora oksi-dativnog stresa kod biljaka u zonama velikog zagađenja” započet je radi istaživanja i praćenja stanja biljaka u zonama velikog zagađenja. Iden-tifikacija negativnih efekata izduv-nih gasova u blizini većih saobra-ćajnica i industrijskih aktivnosti kada zagađenja prevazilaze adap-tivni potencijal biljaka, izazivaju-ći oksidativni stres. S obzirom da se radi o trogodišnjem projektu u 2012. godini je završen deo projek-ta a istraživanje će trajati do kraja 2014. godine.

8. Projekat „Istraživanje šumskih ekosiste-ma na klimatske promene i na mikro-klimu na teritoriji grada Beograda” je započet u 2012. godini i na osnovu njega će se definisati dalji poslovi na stvaranju strategije adaptacije na klimatske promene i dati odgo-varajuća rešenja za probleme pre-vazilaženja negativnih uticaja pro-mene klime kako bi se poboljšao kvalitet života građana.

9. Projekt istraživanja i valorizacije pro-stora Milićevog brda i dunavskih ostr-va kao potencijalno značajnih prirod-nih vrednosti se bazira na valori-zaciji i trajnom očuvanju prirod-nih potencijala prostora Milićevog brda i dunavskih ostrva Forkontu-mac, Čakljanac, Štefanac i Donja ada. Predmetni prostor, pored izu-zetnih prirodnih potencijala, ima veliku važnost sa istorijskog, kul-


UVO

D turnog, sportsko-rekreativnog, izletničkog i pejsažnog aspekta.

10. Projekat „Postavljanje (biljnih) biofil-tera u zonama velikog zagađenja na teritoriji grada Beograda” istražu-je mogućnosti primene bambusa kao biofiltera s obzirom na spo-sobnosti ove biljke da se prila-godi različitim uslovima i činje-nici da biofilteri podignuti od bambusovog drveta predstavljaju veoma efikasnu meru u prečišća-vanju vazduha, produkuju velike količine kiseonika, štite od buke, a bambus buferi imaju ulogu i u bioindikaciji zagađenosti zamlji-šta. Biofilteri bambusovog drveta otvaraju nove trendove u dizajni-ranju urbanog tkiva, kao i novine u oblikovanju i podizanju zelenih površina grada. Projekat će trajati do kraja 2014. godine.

11. Projekat „Katastar šumskih plavnih staništa i vlažnih staništa na teritoti-ji grada Beograda” predstavlja regi-star sistematizovanih informaci-ja i podataka o vlažnim površina-ma, njihovom kvalitetu, kvantite-tu i ekonomskoj proceni; stepe-nu ugroženosti i merama za nji-hovu revitalizaciju. Kroz formi-ranje dokumentacione osnove za korišćenje prirodnih resursa, pla-niranje i kontrolu njihove zašti-te, uključuje kartografski prikaz i statističke informacije o vlažnim staništima u cilju njihovog uklju-čivanja u procese prostornog pla-niranja i zaštite.

12. Projekt izgradnje zelenog lavirin-ta „Zelena mozgalica” na Adi Ciganli-ji - pribavljena je projektna doku-mentacija na osnovu koje se može pristupiti izvođenju radova na podizanju tematskog parka – lavirinta izgrađenog od zeleni-la. Potencijalna lokacija za lavi-rint od zelenog zasada će biti na makiškoj strani kupališta Ada Ciganlija. Predstavljaće jedinstve-

ni zasad takve vrste na teritoriji Beograda.

13. Projekat „Urbani džepovi Beograda” započet je u saradnji sa opštin-skim upravama i civilnim sekto-rom, kroz izradu i realizaciju pro-jekata uređenja zapuštenih zele-nih površina u urbanom okruže-nju vraćajući im ekološku i soci-jalno –kulturološku funkciju u odnosu na potrebe lokalnog sta-novništva. Tokom 2012. godine nastavljeno je sa praćenjem reali-zacije započetih aktivnosti.

14. Studija očuvanja prirodnih šum-skih ekosistema i njihove restauraci-je u neposrednom priobalju vodotoka Save i Dunava na području Beograda u cilju valorizacije ambijentalnih vred-nosti i izletničko-rekreativnih funkci-ja je završena u martu 2012. godi-ne. Na osnovu analize postoje-ćeg stanja utvrđene su mogućno-sti uređenja priobalja i podizanje kvaliteta životne sredine, kao i ostvarivanje multifunkcionalnih potencijala vodotoka i priobalja i uspostavljanje dugovečnih tipo-va šuma sa autohtonim vrstama koje su postojale do njihovog uni-štavanja.

15. Izrada projekta „Istraživanje koncen-tracije i akumulacije polutanata u šum-skim ekosistemima zaštićenog prirod-nog dobra Kosmaj” - na četiri loka-cije na Kosmaju započeta su ispi-tivanja stepena, odnosno kon-centracije teških metala i njihove akumulacije u zemljištu i biljka-ma. Dobijeni rezultati čine pola-znu osnovu za definisanje strate-gije očuvanja i unapređenja sta-nja šumskih ekosistema. Projekat je u toku.

16. Program genetičke konzervacije šum-skih vrsta „Velikog ratnog ostrva” je započet radi očuvanja ugroženih genotipova ili populacija i karak-terističnih kombinacija gena u njima, kroz definisanje sistema


UVO

Dkonzervacije šumskog drveća i žbunja koje čini stanište retkih i ugroženih vrsta ptica. Završen je u martu 2012. godine.

17. Izrada projekta „Sadržaj mikroeleme-nata u zamljištu i krtolama čičoke na pepelištu tENt A kao pionirske vrste za stvaranje povoljnih uslova u cilju budu-ćih pošumljavanja” - istraživanje i utvrđivanje predloga relevan-tnih rešenja rekultivacije depo-nije pepela (nastalog iz procesa proizvodnje energije u termoe-lektrani) i degradiranog okolnog zemljišta. Projekat je završen u martu 2012. godine.

18. Projekat „Ispitivanje sadržaja arsena i teških metala u mesu ribe kao poka-zatelja zagađenja životne sredine” - meso ribe jedan je od pokazatelja zagađenja životne sredine i istra-živanja u okviru ovog projek-ta odnose se na ispitivanje sadr-žaja arsena, olova, žive i kadmi-juma u mesu i organima (jetra, bubrezi) odabranih predstavnika tri grupe riba (omnivora, karni-vora, biljojeda) iz Save, odnosno Dunava.

19. Projekat „Ispitivanje stanja i valori-zacija ribolovnog resursa u Dunavu i Savi na teritoriji Beograda” – osno-va za razvoj programa monitoringa obuhvata istraživanja radi stabi-lizacije, a u dugotrajnijem peri-odu i poboljšanju stanja ribolov-nog resursa u vodama na terito-riji Beograda, racionalizaciji nji-hovog korišćenja, kao i sposob-nosti organizovanog istraživač-ko-operativnog sistema perma-nentnog praćenja, kao i brze i efi-kasne detekcije, pravovremenog i pravilnog odgovora na eventu-alne negativne posledice savre-menog višenamenskog korišće-nja vodnih resursa i brzog sani-ranja stanja.

20. Ispitivanje opterećenosti ekosistema organskim zagađivačima i njihov uti-

caj na održivi razvoj riba u Savi i Duna-vu na teritoriji grada Beograda -istra-živanje sadržaja POPs jedinjenja u ribama (šaran, babuška, tol-stolobik, amur, som, štuka) sa odabranih lokacija Save i Duna-va. Ovim istraživanjem utvrđen je nivo kontaminacije ribe perzi-stentnim organskim zagađivači-ma u Savi i Dunavu na teritoriji Beograda kao pokazatelja zaga-đenja i osnove za primenu mera zaštite životne sredine.

21. Ispitivanje degradacije jestivog ulja u ugostiteljskim objektima - OtPAD ILI HRANA - prepoznajući potenci-jalne opasnosti od neadekvatno korišćenog, skladištenog i odba-čenog jestivog ulja, istraživanja su obuhvatila ispitivanja načina postupanja sa korišćenim jesti-vim uljem u ugostiteljskim objek-tima, kao i dalji tok manipula-cije otpadnog jestivog ulja radi dobijanja podataka o bezbednom zbrinjavanju ili odlaganju otpad-nog jestivog ulja.

22. Istraživanje shvatanja i prakse socijal-ne ekologije u Beogradu - ovim pro-jektom ustanovljena je konceptu-alna osnova za dalje razumeva-nje, razvijanje i planiranje rešava-nja problema vezanih za socijal-nu ekologiju u Beogradu.

23. Unapređivanje uslova rada i kontro-la rada sistema za prihvatanje i preči-šćavanje komunalnih otpadnih voda u Park šumi Avala radi njihovog efikasni-jeg i bezbednijeg korišćenja - nakon završenog projekta, izgradnje i opremanja, pušteni su u rad sistemi za prečišćavanje otpadnih voda, a zatim je izvršena nabav-ka i postavljanje ograde i drugih sredstava za bezbedno funkcio-nisanje i održavanje ovih uređaja, kao i za njihovu fizičku zaštitu. Pristupilo se i dodatnom povezi-vanju objekta „Pansion Beograd”


UVO

D na postojeći sistem. Projekat je u toku.

24. Sufinansiranje radova na otvaranju izlaza iz Čukaričkog rukavca i otva-ranje riblje staze - ovim radovima je otvoren izlaz iz Čukaričkog rukavca, odnosno „prosečen” je veštački formiran sprud reč-nog nanosa i otvoren tzv. „riblji put”, čime je stvorena moguć-nost nesmetanog kretanja riba do otvorenog toka Save, te sprečen pomor ribe u zatvorenom delu rukavca u periodu niskih vodo-staja.

25. Inoviranje i ažuriranje Katastra vodnih pojava i objekata na teritoriji Beograda sa izradom digitalne karte i baze poda-taka predstavlja nastavak rada na ažuriranju baze podataka o ovom važnom resursu i unos podataka u digitalnu kartu područja u cilju vrednovanja resursa podzemnih voda i mogućnosti njihove valo-rizacije kroz višenamenski način korišćenja.

26. Projekat „Kvalitativne karakteristike resursa mineralnih voda na teritori-ji grada Beograda sa predlogom mera njihovog očuvanja i racionalnijeg kori-šćenja – prva faza” - cilj ovog projek-ta je da se izvrši evaluacija resur-sa mineralnih voda kao potenci-jala u budućoj ponudi Beograda i povećanja terapeutske i rekrea-tivne ponude za stanovnike glav-nog grada i njegove posetioce.

27. Izrada projekta „Recentno stanje, intenzitet i posledice degradaci-je obala Kolubare na teritoriji opšti-ne Obrenovac - predloženim pro-jektom planira se digitalizacija postojećih topografskih osnova za teritoriju opštine Obrenovac iz 1925. i 1970. godine, analiza kata-starskih podloga iz 1967. godine (razmera 1:2500), obrada aero sni-maka iz 1981. godine, kao i ortofo-to snimaka iz 2004. i 2010. godine. Planirano je modeliranje evolucije

terena i analiza nastalih promena primenom GIS, što ujedno pred-stavlja i osnovu za kvantifikaciju intenziteta procesa erozije obala.

28. Projekat „Istraživanja mogućnosti revitalizacije sliva Jelezovačkog poto-ka i okolnih šumskih površina” - pro-jekat definiše prirodne, rekre-ativne i estetske vrednosti sliva potoka Jelezovac. Istraživanja na slivu potoka Jelezovac predstav-ljaju nastavak istraživanja koja su obavljena na slivu susednog, Kaljavog potoka, a kojima su izdvojeni, valorizovani i privede-ni nameni postojeći „plavo-zele-ni” koridori. Projekat je realizo-van u predviđenom roku.

29. Uređenje slobodnih površina oko objekta škole „Antun Skala” - Osnov-na škola „Antun Skala” bavi se vaspitanjem i obrazovanjem dece sa lakom, umerenom mentalnom retardacijom i autizmom. Sekre-tarijat je ocenio da je osnovano i celishodno da podrži preduze-te aktivnosti, odnosno da sufi-nansira uređenje školskog dvori-šta koje je kombinacija posebnog terapeutskog vrta i sprava pri-lagođenih deci sa smetnjama u razvoju. Sprave za ovu namenu nabaviće se putem donacija. Ure-đenje školskog dvorišta završeno je u decembru 2012. godine.

30. Unapređenje energetske efikasnosti kroz izgradnju sistema za grejanje u Selters banji u Mladenovcu realizo-vano je postavljanjem instalaci-ja za grejanje sanitarne vode i bazena sunčevom energijom u organizacionom delu objekta Sel-ters Mladenovac. Projektna doku-mentacija je pribavljena ranije te je izvođenjem radova postignut cilj projekta: smanjenje troškova grejanja vode koja ranije zagreva-na upotrebom električne energi-je i kotlovima koji koriste mazut. Istovremeno su promovisani


UVO

Dobnovljivi izvori energije. Proje-kat je završen u novembru.

31. Realizacija osvetljenja ulaza i dvori-šta Građevinske škole – izvođenjem planiranih radova, pored obezbe-đenja osvetljenja ulaza u školu i dela dvorišta LED rasvetom, isto-vremeno se promoviše korišće-nje obnovljivih izvora energije i povećanja energetske efikasnosti. Projekat je u toku.

32. Sufinansiranje projekta „Staklena bašta” - ovim projektom je obez-beđen prostor višestruke name-ne za odmor, igru i profesionalno obrazovanje dece sa smetnjama u razvoju (telesna invalidnost, auti-zam, mentalna ometenost) koji će omogućavati kvalitetnu sredi-nu za učenike Srednje zanatske škole. Učenici deo svoje obavezne radne prakse obavljaju u izgrađe-noj bašti u školskom dvorištu.

33. Izrada projekata rešavanja otpadnih voda - prioritetni separatni sistemi za komunalne otpadne vode u nase-ljima Beograda - za izradu proje-kata rešavanja problema otpad-nih voda na području Beogra-da a na osnovu rezultata „Studi-je ispitivanja adekvatnog koncep-ta integralnog upravljanja voda-ma i kanalisanja upotrebljenih voda radi zaštite životne sredi-ne, izvorišta i česama na izabra-nim lokacijama” odabrane su dve lokacije: jezero Pariguz i Rakina bara odnosno Sremačko jezero za izgradnju separatnih kanali-zacionih sistema. Studija je poka-zala da se na ova dva lokaliteta uz izgradnju dva kanalizaciona sistema mogu rešiti veliki proble-mi sa zagađenim vodama. U toku 2012. godine sproveden je postu-pak javne nabavke kojim su pri-bavljena dva glavna projekta.

34. Analize za definisanje lokacija za izgradnju reciklažnih centara – dvo-rišta, u skladu sa Lokalnim planom

upravljanja otpadom grada Beogra-da 2011-2020. kojim se vrši analiza potencijalnih lokacija na svakoj opštini obuhvaćenoj Lokalnim planom, za izgradnju najmanje jednog reciklažnog centra, mesta namenjenog za odvojeno saku-pljanje, razvrstavanje i privre-meno skladištenje reciklabilnih i posebnih tokova otpada koje gra-đani odbacuju ( PET, papir, metal, električni i elektronski, akumu-latori, baterije, ulja, drvo, kabasti otpad, zeleni i sl.).

35. Projekat „Katastar septičkih jama na teritoriji grada Beograda” je nastav-ljen za odabrana naselja koja nemaju kanalizacioni sistem. Izradu katastra prati istraživanje zagađenja tla i vode u cilju utvr-đivanja ekološkog statusa nase-lja i pripremu osnova za izbor sistema odvođenja i prečišćava-nja komunalnih otpadnih voda na tom području i smanjenja štet-nih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi.

36. Izrada publikacije Lokalni plan upravljanja otpadom grada Beogra-da 2011-2020. na srpskom i engle-skom jeziku u 1000 primeraka u cilju promovisanja i primene Lokalnog plana i obezbeđivanja većeg učešća domaćih i stranih konsultanata i organa EU u daljoj izradi dokumenata kao i popu-larisanje i upoznavanje instituci-ja i stanovništva sa predviđenim sistemom upravljanja otpadom.

37. Priključenje grejnih instalacija obje-kata Srpske pravoslavne bogoslovije „Sveti Sava”, Pravoslavnog bogoslov-skog fakulteta Univerziteta u Beogra-du i Instituta za biološka istraživanja „Siniša Stanković” Univerziteta u Beo-gradu na sistem daljinskog grejanja izvršeno je kao tehnička mera sprečavanja emisija i zaštite vaz-duha od zagađivanja, a uzimaju-ći u obzir konstatovana prekora-


UVO

D čenja propisanih graničnih vred-nosti emisija štetnih gasova, te izrečene zabrane rada kotlarni-ca rešenjima nadležnih gradskih inspektora.

38. Projekat izgradnje terminala za otpad-ne materije sa plovila na području Beogra-da – prethodna studija opravdanosti je započet kao prvi korak u izgradnji i uspostavljanju sistema upravljanja otpadom sa plovila, kao dela kom-pletnog razvoja sistema integrisanog upravljanja otpadom. 39. Realizacija projekta „Studija oprav-danosti sistema upravljanja otpadom grada Beograda 2011-2020.” u okviru koje je izrađen projektni zadatak i prateća dokumentacija i koji su pri-premljeni i stavljeni u SLAPP bazu radi potencijalne realizacije preko IPA pristupnih fondova. Izrađena studija opravdanosti će predstav-ljati osnovu za izgradnju komplet-nog sistema upravljanja otpadom u gradu Beogradu definisanog Lokal-nim planom upravljanja otpadom.40. Obrazovni projekti i projekti podsti-

canja i jačanja svesti o značaju zaštite životne sredine realizovani su kroz različite aktivnosti:

n Javni konkurs za projekte udru-ženja građana i nevladinih orga-nizacija, pod nazivom „Za lepše lice grada Beograda” realizovan je odobravanjem i finansiranjem 38 projekta od 148 prijavljenih;

n „Konkurs za dodelu sredstava za podsticanje projekata ili nedosta-jućeg dela sredstava za finansi-ranje projekata od javnog intere-sa za grad Beograd koja realizuju udruženja u oblasti zaštite život-ne sredine u 2012. godini” (avgust-decembar) - odobreno i finansira-no 20 projekta od 67 prijavljenih;

n Finansiranje dela troškova za pro-izvodnju TV emisija „Zelena emi-sija”;

n Emitovanje TV emisije „Zelena emisija” na TV programu Studio B;

n Sufinansiranje projekta ZELENI BEOGRAD - rubrika u specija-lizovanim emisijama TV serijala „RECYCLE BIN ECO GUERILLA”;

n Izrada knjige „Funkcionalnost zele-nih površina Beograda” - mono-grafija izabranih naučnoistraživač-kih radova počev od sedamdese-tih godina prošlog veka do današ-njih dana.

n Usluge promocije i popularizaci-je značaja zaštite životne sredine i očuvavanja prirodnih vrednosti;

n Podrška organizaciji različitih manifestacija, aktivnosti i konkret-nih akcija, obeležavanje značajnih dana i datuma iz ekološkog kalen-dara i dr.

Sektor za planiranje i upravljanje projektima nije uspeo u 2012. godi-ni da realizuje sledeće programe i projekte:n Programi i projekti ozelenjavanja

Beograda, n Izrada Katastra degradiranih povr-

šina na teritoriji opštine Lazarevac,n Sanacija jezera Trešnja,n Izgradnja Ekološkog splavaUkupno je u Sektoru za planiranje i upravljanje projektima, razmatra-no i rešeno preko 877 vanupravnih predmeta.

SEKtOR ZA UPRAVLJANJE ZAŠtItOM ŽIVOtNE SREDINESektor za upravljanje zaštitom život-ne sredine je obavljao normativne i druge pravne, ekonomske i struč-ne poslove, kao i poverene poslove sprovođenja postupaka i izdavanja dozvola, saglasnosti i drugih akata. To su:1. Pravni poslovi su vršeni kao nor-

mativni, upravni i drugi pravni poslovi, a odnosili su se na: pra-


UVO

Dćenje primene i sprovođenja zako-na i drugih propisa u svim oblasti-ma zaštite životne sredine, dava-nje mišljenja i primedaba na nacr-te zakona i drugih propisa, izra-du opštih i posebnih akata koje donosi Skupština grada Beogra-da u oblasti utvrđivanja poseb-ne naknade za zaštitu i unapređe-nje životne sredine i proglašenja zaštite prirodnih dobara i područ-ja, vođenje prvostepenih uprav-nih postupaka, odgovore na žalbe, tužbe i prigovore, javne nabavke, izradu i realizaciju ugovora, kao i svi poslovi u oblasti radnih odno-sa i ostvarivanja prava i obaveza iz radnog odnosa.

2. Ekonomski poslovi realizovani su kroz izradu finansijskog plana pri-hoda i rashoda i izveštaja o njego-vom izvršenju, predloga budže-ta i rebalansa budžeta grada Beo-grada, programa korišćenja sred-stava Budžetskog fonda, izvešta-ja o predlogu plana prioritetnih preuzimanja obaveza i plaćanja, kontrolu instrumenata finansij-skog obezbeđenja, izradu nared-bi za knjiženje, zahteva za plaća-nje i rešenja o prenosu sredsta-va, otvaranje dotiranih programa, internih naloga, njihove derivacije u SAP programu, izrada razrezer-vacija sredstava, detaljno praćenje izvršenja prihoda, izrada kvartal-nih kvota prihoda, detaljno pra-ćenje izvršenja budžeta i kvota, finansijskog plana, popis obave-za i potraživanja i usklađivanje sa knjigovodstvenom evidenci-jom, popis hartija od vrednosti i pismenih isprava, kontrolu ugo-vora i pojedinačnih akata u obla-sti javnih nabavki, praćenje pri-mene ekonomskih instrumenata, opštih i pojedinačnih akata Skup-štine grada i dr.

3. Poslovi utvrđivanja uslova i mera zašti-te životne sredine u prostornim i urba-

nističkim planovima i drugim aktima za uređenje prostora i izgradnju objekata i postrojenja izvršeni su donošenjem rešenja na osnovu analize zahteva, postojećeg stanja i namene prosto-ra, kao i sagledavanja mogućih uti-caja planiranih sadržaja na prostor definisan granicama plana i njego-vo okruženje.

4. Poslovi davanja saglasnosti na strateš-ku procenu uticaja na životnu sredi-nu planova i programa izvršeni su kroz prethodno davanje mišlje-nja o pristupanju, odnosno nepri-stupanju strateškoj proceni, kao i analizi izveštaja o strateškoj pro-ceni, prostora obuhvaćenog pla-nom, postojećeg stanja i mogu-ćim značajnim uticajima planira-nih sadržaja, oceni predloženih mera i uslova zaštite životne sredi-ne i donošenjem rešenja o davanju saglasnosti na stratešku procenu.

5. Poslovi analize urbanističkih doku-menata, učešće u radu Komisije za planove Skupštine grada Beo-grada i ostvarivanje saradnje sa subjektima relevantnim za pri-premu planova kontinuirano su vršeni prema zahtevima nadlež-nih organa.

6. Poslovi procene uticaja određenih javnih i privatnih projekata na životnu sredinu realizovani su u oblasti industrije, energetike, saobraćaja i telekomu-nikacija, poljoprivrede, upravljanja otpadom i komunalnih delatnosti, kroz rešavanje u upravnim pred-metima po zahtevu pravnih i fizič-kih lica i sprovođenje postupka procene uticaja novih i izvedenih projekata na životnu sredinu, kao i vođenje Javne knjige o sprovede-nim postupcima procene uticaja.

7. Poslovi izdavanja dozvola realizova-ni su po zahtevima pravnih i fizič-kih lica u sprovedenim postupci-ma izdavanja dozvola: za upravlja-nje otpadom, za obavljanje delat-nosti prometa naročito opasnih


UVO

D hemikalija i za korišćenje naroči-to opasnih hemikalija, za rad sta-cionarnih izvora zagađivanja vaz-duha i integrisanih dozvola za rad postrojenja i obavljanje aktivnosti.

8. Dokumentacioni, stručno-operativ-ni, evidencioni i drugi kancelarijski i administrativni poslovi obavljani su u svemu u skladu sa propisima o kancelarijskom poslovanju organa državne uprave.

Ukupno je u Sektoru za upravlja-nje životnom sredinom, razmatra-no 843 upravnih predmeta, rešeno 732, u toku rešavanje 111 predmeta, a vanupravnih predmeta je razmatra-no 5006, rešeno 5005, u toku rešava-nje 1 predmeta.

SEKtOR ZA INSPEKCIJSKI NADZOR Sektor za inspekcijski nadzor u 2012. godini je obavljao poverene poslove inspekcijskog nadzora nad prime-nom odredaba zakona i drugih pro-pisa u oblasti zaštite životne sredi-ne koje je Republika poverila gradu Beogradu.Rad Sektora za inspekcijski nadzor odvijao se u okviru tri odeljenja: (1) Odeljenja za kontrolu uslova i mera zaštite životne sredine, (2) Odeljenja za nadzor u oblasti zaštite prirodnih dobara i upravljanja otpadom i (3) Odeljenja za nadzor u oblasti zašti-te od buke i zaštite vazduha u život-noj sredini.Inspektori su u upravnim stvarima postupali neposredno primenjuju-ći materijalne i procesne zakone i druge propise u 2466 predmeta, u skladu sa ovlašćenjima izrekli uku-pno 3118 upravnih mera, kontro-lisali 4887 puta izvršenje nalože-nih mera, vodili postupke izvrše-nja rešenja putem prinude i podno-sili zahteve nadležnim organima u

skladu sa ovlašćenjima i kaznenim odredbama zakona.

PROBLEMI U RADU SEKREtARIJAtA:1. Nedovoljan broj izvršilaca i nedo-

voljan broj inspektora predstavlja ključni problem u blagovremenom i efikasnom sprovođenju uprav-nih postupaka, kao i kvalitetnom izvršenju ostalih stručnih poslo-va, a uzrok je i velikoj opterećeno-sti postojećih izvršilaca.

2. Nedovoljan broj računara, štampa-ča, fotokopir aparata i dr.

3. Nedovoljan broj motornih vozila za inspektore.

4. Prestanak održavanja web sajta Sekretarijata - nedovoljna dostu-pnost podataka i informacija koja otežava rad sa strankama i infor-misanje javnosti o njihovim pravi-ma. Gube se sati radnog vremena na prijem i upućivanje stranaka u postupak izdavanja uslova, sagla-snosti, dozvola i dr.

U oblasti zaštite životne sredine, u periodu 2009.-2012. godine, doneto je 9 nacionalnih strategija, 16 novih zako-na i 151 nov podzakonski akt kojima su utvrđene nove nadležnosti i ovlašće-nja grada Beograda.

PREDLOZI ZA PREVAZILAŽENJE PROBLEMA U RADU SEKREtARIJAtA1. Povećanje broja zaposlenih radi ujed-

načavanja opterećenosti zaposle-nih i poštovanja propisanih roko-va za izvršenja pojedinih obaveza i zadataka.

2. Povećanje broja inspektora radi pove-ćanja efikasnosti rada, odnosno nadzora i kontrole.

3. Obezbeđenje računara za svakog zapo-slenog i druge tehničke opreme.


UVO

D4. Obezbeđenje motornih vozila za inspek-tore.

5. Aktiviranje web sajta Sekretarijata - u cilju unapređenja dostupnosti podataka i informacija i obezbe-đenja učešća javnosti u donošenju odluka.

6. Jačanje kapaciteta i usavršavanje zapo-slenih - obezbeđenje uslova za pra-ćenje izrade propisa i prakse u nji-hovoj primeni, stručne literature i primera dobre prakse, pohađanje seminara i dr.

Sekretar Goran Trivan, dipl. inž.


UVO

D

Površina (ha)

Grad Beograd Naselje Beograd

ukupno 322.268 35.995

ostrva 541 541

delovi Save i Dunava 2.225 2.225

Tabela i karta sa opštinama

Grad BeogradR. br. Ime opštine

1. Stari Grad2. Vračar3. Savski Venac4. Novi Beograd5. Zvezdara6. Rakovica7. Voždovac8. Čukarica9. Zemun

10. Palilula11. Surčin12. Barajevo13. Obrenovac14. Grocka15. Sopot16. Lazarevac17. Mladenovac

2.0 BEOGRAD U BROJKAMA

R. broj BEOGRAD REZULTAT

1. Površina, km², 2005 32222. Broj naselja, 2005. 1663. Broj stanovnika prema Popisu 1991. 15521514. Broj stanovnika prema Popisu 2002. 15761245. Porast ili pad stanovništva 1991. - 2002. 239736. Poljoprivredna površina (ha), 2005. 2194187. Ukupna obrasla šumska površina (ha), 2005. 374438. Ukupna dužina puteva (km), 2005. 912

9. Dužina puteva sa savremenim kolovozom (km), 2005. 884

10. Broj telefonskih pretplatnika, 2005. 77783611. Redovne osnovne škole, 2004/2005. 28212. Broj stanovnika na 1 lekara, 2005. 277.7


UVO

D

gradske opštine

ulice (u 10 centralnih

opština 5517)

mostovi (preko

vodenih tokova

138)

trgovi skverovijavne česme (na užem području

grada 39)fontane

17 7.805 412 36 34 76 20

OPŠTI PODACI

Red . br .

Gradska opština

Po vr ši-na km2

Poljo

pri-

vred

ne

povr

šine

% Naselja 30 . 06 . 2005 . Stanovništvo (stanje)

Kata

star

ske

opšt

ine

Regi

stro

-va

ne m

esne

za

jedn

ice

Mes

ne

kanc

elar

ije

Broj Prosečna veličina km² Ukupno Na

1 km²

Grad Beograd 3.222 68,1 166 19,4 1.596.919 497 175 307 83

1. Stari grad 7 - 1 7 54.242 10.848 1 17 -2. Vračar 3 - 1 3 56.499 18.833 1 4 -

3. Savski venac 14 - 1 14 41.318 2.951 1 9 -

4. Novi Beograd 41 35,8 1 41 218.439 5.328 2 18 -

5. Zvezdara 32 56,6 1 32 137.523 4.298 4 17 -6. Rakovica 30 41,4 1 30 100.783 3.251 3 13 -7. Voždovac 149 63,1 5 29,8 153.334 1.029 8 24 78. Čukarica 156 53,1 8 19,5 173.748 1.182 8 11 -9. Zemun 150 68,3 2 75 155.222 1.035 4 22 2

10. Palilula 447 66,7 8 55,9 160.542 359 11 23 611. Surčin 289 69,4 7 41,3 39.160 136 7 7 712. Barajevo 213 71,1 13 16,4 25.000 118 13 14 -13. Obrenovac 410 74,6 29 14,1 71.340 174 29 29 914. Grocka 289 73,2 15 19,3 78.605 272 14 15 1415. Sopot 271 72,8 17 15,9 20.339 74 16 16 1416. Lazarevac 384 60,5 34 11,3 58.717 153 34 44 11

17. Mla de no-vac 339 80,6 22 15,4 52.108 154 19 24 13

Geografske koordinate Beograda

Položaj kraj-njih tačaka

Severna geograf-ska širina

Istočna geo-grafska dužina Opština

Sever 45°06’ 20°23’ PalilulaJug 44°16’ 20°18’ LazarevacIstok 44°27’ 20°52’ MladenovacZapad 44°38’ 19°59’ Obrenovac


UVO

D

Merna tačka Nadmorska visina (m)

Grad Beograd

Najviša tačka – Kosmaj 628

Najniža tačka – Grocka 71

Naselje Beograd

Najviša tačka – Opservatorija „Zvezdara”

248,6

Najniža tačka – Sportski centar „25. maj”

75,3

Kalemegdan 125,5Terazije 117Trg Slavija 117

Prirodne karakteristike

Metropoliten grada Beograda zauzi-ma ivične delove dveju velikih pri-rodnih celina: Panonske ravnice i Balkanskog poluostrva. Sam grad Beograd lociran je na liniji konver-gencije ove dve, u fizičko-geograf-skom pogledu potpuno različite pri-rodne celine. Na severu je ravnica, a na jugu više uzdignuto zemljište, ispresecano niskim aluvijalnim rav-nima duž vodenih tokova. Prirodnu granicu između celina čine većim delom reke Sava i Dunav. Položaj Beograda, na spoju dveju visoko kontrastnih prirodnih celina, obez-beđuje gradu raznovrsne prirodne potencijale. Na teritiriji Beograda zastupljene su sledeće osnovne geološko-geomorfo-loške kategorije terena:n Niskoravničarski tereni fluvijalnog

genetskog tipa;n Eolske i eolsko-akvatične zaravni

južnog Srema;

n Tereni neogenog pobrđa;n Brdski i brdsko-planinski tereni i n Geotehnogeni tereni, odnosno

tereni formirani antropogenom delatnošću.

Prema geološko-geomorfološkim ka -ra kte ristikama na području Be ogra-da iz dvajaju se sledeće geoprostor-ne celine:n Aluvijalna zaravan Pančevačkog

rita; n Lesna i lesoidna zaravan južnog

Srema;n Aluvijalna zaravan južnog Srema;n Aluvijalna zaravan Makiša i Ade

Ciganlije;n Aluvijalna zaravan Posavo –

Tamnave i donjeg toka Kolubare; n Aluvijalna zaravan u dolini sred-

njeg toka Kolubare i donjeg toka Tamnave;

n Jezerska površ Posavo – Tamnave; n Pobrđe i zaravni u neposrednom

slivu Dunava;n Pobrđe u neposrednom slivu Save;n Neogeno pobrđe i brdsko područje

sa zaravnima u slivu Kolubare; n Neogeno pobrđe i zaravan u slivu

reke Ralje;n Neogeno pobrđe i zaravan u slivu

reke Lug; n Brdsko i brdsko-planinsko područ-

je severne Šumadije;n Brdsko-planinsko područje Kosma-

ja; n Brdsko-planinsko područje u slivu

Peštana i Onjega;U okviru administrativnog područ-ja Beograda vegetacija se sagledava preko funkcionalno-ekoloških jedi-nica, odnosno bioma (biom sarži karakteristike predela u geograf-skom smislu, vegetacijske osobeno-sti i specifičnosti faune).Izdvajaju se tri bioma. Na severu je to biom stepa i šumo-stepa.

UVO

D


UVO

D

KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI28

UVO

D


UVO

D



UVO

DDuž vodenih tokova je biom južnoe-vropskih listopadnih šuma vodoplavnog i nizijskog tipa.Na jugu je biom submediteranskih šuma sa hrastom sladunom i cerom.Prilikom formiranja karaktera pre-dela uticaj čoveka je značajan, pone-kad presudan. Tri glavne dimenzije definišu taj uticaj:n korišćenje i upravljanje zemlji-

štem; n karakter naselja i objekata;n šume i tip polja (njiva, oranica, li va-

da)Promene prirodnih predela Beogra-da traju vekovima. Prirodna sredi-na je jako izmenjena, degradirana, a neki od vidova degradacije su:n razaranje površinskog sloja zemlji-

šta, mestimično i do znatne dubine,

radi eksploatacije rude i građevin-skog materijala;

n uništavanje autohtone vegetacije, posebno šumskog pokrivača;

n poremećaj režima voda;n zagađenje vodotokova; n zagađenje vazduha; n poremećaj zemljišta usled izgrad-

nje.Znatniji poremećaji prirodnog kvali-teta pejzaža nastali su usled izgrad-nje industrijskih kompleksa na mestima koja nisu imala uslove za tu svrhu, neplanskom izgradnjom vikend naselja, kao i nelegalnom izgradnjom stambenih područja. Na ovom području mogu se izdvo-jiti tri tipa modifikovanih predela: urbani predeli, suburbani i kultivi-sani predeli intezivne i ekstenzivne obrade poljoprivrdnih površina.

ZEMLJIŠtE, KLIMA, ŽIVOtNA SREDINA

ZEMLJIŠtE

Izvori podataka

Geografske koordinate krajnjih tača-ka, obim gr ad skog atara, dužinu granica sa susednim okru zi ma, površinu grada i opština i nadmor-sku visinu oda bra nih tačaka obez-bedio je Republički geodetski zavod, Centar Beograd.

KLIMA

Izvori podataka

Meteorološki podaci su rezultati merenja i os mat ranja Meteorološke stanice Beograd-Vračar (nad morska vi sina 131,6 m). Podaci o vo do sta ju i tem peraturi vo de Dunava i Save predstavljaju re zul tat merenja Hi d-rometeorološkog zavoda Re pub li ke Srbije.

Definicije

Podaci o temperaturi vazduha odno-se se na sred nje me sečne vrednosti koje su dobijene putem merenja sva-kog dana u 7, 14 i 21 sat po lokalnom vremenu. Istovremeno se prikazu-je broj tropskih dana (naj viša tem-peratura iznad 30 °C), letnjih dana (naj viša temperatura iznad 25 °C), dana s mrazom (naj niža temperatu-ra ispod 0 °C) i ledenih dana (naj viša temperatura ispod 0°C).Vazdušni pritisak je izražen u mili-barima (mb). Relativna vlaž nos t vazduha data je u pro cen tima (%). Podaci o padavinama se odnose na mesečnu i godišnju količinu pada-vina izraženu u mm. U broj dana sa padavinama uključeni su dani sa najmanje 0,1 mm padavina i prika-zuju se prema vrsti padavina (kiša, sneg i susnežica).


UVO

D Osunčavanje (broj sunčanih sati) je izraženo kao ku mu la ti v i kao dnev-ni prosek. Vidljivost (ho ri zon tal na) data je kao mesečni prosek i izraže-na kao procenat os mat ra nja sa vid-ljivošću iznad 10 km i sa vid lji voš ću iz među 1 i 10 km. Dani sa maglom su oni sa vidljivošću do 1 km.Podaci o oblačnosti dobijeni su kao rezultat merenja pomoću skale 0-10, u kojoj 0 označava potpunu vedri-nu, a 10 potpunu oblačnost. Vedri dani se od no se na dane sa oblačno-šću manjom od 0,2, a tmurni dani sa oblačnošću većom od 0,8.Podaci o vetrovitosti su dobijeni merenjem na bazi Boforove skale, sa rasponom 0–12 gde 0 oz na ča va tiši-nu, a 12 hurikanski vetar. Uz srednju brzinu vetra navodi se broj dana sa jakim vetrom, bržim od 10,8 m/s, kao i brzina i pra vac najsnažnijeg vetra. Pravac vetra svrstava se u jedan od šesnaest glavnih pravaca kompasa.Učestalost vetrova i tišine izražena je za osam glavnih pravaca vetra.

ŽIVOtNA SREDINA

Izvori podataka

Kontrola kvaliteta životne sredine sprovodi se prema usvojenim pro-gramima Sekretarijata za za š titu ži vot ne sredine, a koji se odnose na praćenje kvaliteta vazduha, vode, zemljišta, nivoa ra dio ak tiv nos ti i nivoa komunalne buke.Merenja su poverena stručnim i naučnim in sti tu ci ja ma i to:1) Gradski zavod za zaštitu zdravlja,2) Institut za zaštitu zdravlja Srbije

„Dr Milan Jovanović – Batut”,3) Hidrometeorološki zavod Repu-

blike Srbije,4) Institut za medicinu rada i radio-

lošku zaš ti tu „Dr Dragomir Kara-jović”.

Metodološka objašnjenja

Kontrola kvaliteta vazduha zasni-va se na is pi ti va nju nivoa zagađe-nosti vazduha osnovnim i spe ci fič-nim za ga đu ju ćim ma te ri ja ma pore-klom od sta ci onar nih izvora (lo žišta, industrija) i od sao bra ćaja.Kontrola kvaliteta površinskih voda i vode za piće zasniva se na laborato-rijskim analizama fi zič ko- hemij skih i bakterioloških parametara.Zemljište u blizini prometnih sao-braćajnica i zo ni poljoprivrednih aktivnosti, ispituje se na sa dr žaj opa-snih (olovo, kadmijum, nikl, hrom, živa i arsen) i štetnih materija (cink).Sistematsko ispitivanje spoljašnjeg zračenja i sa držaja radio-nuklida u životnoj sredini vrši se u ci lju zašti-te od jonizujućeg zračenja. Metode is pi ti va nja su: merenje jačine apsor-bovane doze gama zra če nja u prize-mnom sloju vazduha, gama spek tro-met rij sko ispitivanje uzoraka vaz-duha, padavina, zem ljiš ta, rečne vode, vode za piće, životnih namir-nica, mle ka, stočne hrane i specifič-na merenja stron ci ju ma 90 (90Sr).Merenje nivoa komunalne buke vrši se od re đi va njem ekvivalentnog nivoa buke (nivoa izloženosti bu ci) za dan i noć. Dozvoljeni nivo buke za dan iz no si 65 dB (A), a za noć 40 dB (A).Sva merenja vrše se prema metodo-logiji ut vr đe noj zakonom ili propi-sima donetim na osnovu za ko na, a izuzetno prema preporukama Svet-ske zdrav st ve ne organizacije.Na isti način utvrđene su i vredno-sti imi sije. Granična vrednost imi-sije (GVI) predstavlja naj vi ši dozvo-ljeni nivo koncentracije zagađujućih ma te rija u vazduhu. Koncentraci-ja preko GVI (%) je broj uzoraka čija vrednost prelazi dozvoljene vred-nosti u odnosu na ukupan broj uzo-raka.


UVO

DT-01-01 Geografske koordinate Beograda

Položaj krajnjih tačaka – opština

Severna geograf-ska širina

Istočna geografska dužina

Sever – Palilula 45°06’ 20°23’Jug – Lazarevac 44°16’ 20°18’Istok – Mladenovac 44°27’ 20°52’Zapad – Obrenovac 44°38’ 19°59’Meteorološka opservatorija, Bulevar Oslobođenja 8, Savski venac

44°48’ 20°28’

T-01-02 Obim gradskog atara

Granični okrug Granice, kmU K U P N O 427Sremski 81Srednje – Banatski 8Južno – Banatski 73Podunavski 62Šumadijski 76Kolubarski 120Mačvanski 7

T-01-03 Nadmorska visina

Merna tačka Nadmorska visina, mGrad Beograd Najviša tačka – Kosmaj 628Najniža tačka – Grocka 71 Naselje Beograd Najviša tačka – Opservatorija „Zvezdara” 248.6Najniža tačka – Sportski centar „25. maj” 75.3Meteorološka opservatorija, Bulevar Oslobođenja 8 132Kalemegdan 125.5Terazije 117Trg Slavija 117


UVO

D

T-01-05 Osnovni meteorološki podaci, 1887–2002.

Godišnja vrednost Januar Februar Mart April Maj Jun Jul Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar

Srednji atmosferski pritisak, mb 1001 1004.1 1002.1 1000.2 997.9 998.8 999.2 999.2 999.9 1002.1 1002.9 1002.9 1003

Srednja temperatura vazduha, °C 11.7 0.1 1.9 6.8 12 17 20.1 22.1 21.7 17.7 12.5 6.7 2.1

Srednja maksimalna temperatura vazduha, °C 16.8 3.3 6 11.8 17.4 22.7 25.8 28.1 28 24 18 10.7 5.2

Dnevni maksimum temperature vazduha °C 41.8 20.4 24.5 30 30.9 34.9 38 40.5 41.8 41.8 34.7 29.3 22.6

Datum 12.08.1921., 26.01.1955. 26.01.1955. 12.02.1899. 30.03.1952. 24.04.1926. 19.05.1996. 18.06.1918. 04.07.2000. 12.08.1921. 09.09.1946. 02.10.1932. 01.11.1926. 16.12.1989.

Srednja minimalna temperatura vazduha, °C 7.3 -3 -1.6 2.6 7.2 11.7 14.7 16.4 16 12.6 8.2 3.5 -0.6

Dnevni minimum temperature vazduha,°C -26.2 -26.2 -25.5 -16.3 -6.1 -1.4 4 8 6.4 0.6 -13 -15.2 -19.3

Datum 10.01.1893 10.01.1893. 11.02.1929. 04.03.1890. 01.04.1931. 03.05.1935. 17.06.1913. 14.07.1907. 29.08.1906. 26.09.1906., 29.09.1970. 30.10.1920. 10.11.1888. 23.12.1933.

Srednj količine padavina, l/m2 669.5 42.8 38.2 44.2 57.8 71 86.3 65.3 53.3 49.7 54.8 53.8 53.2Najveće vrednosti dnevnih količina padavina, l/m2 94 33.2 34.8 40.5 75.6 68.7 94 92.4 87.5 88.4 48.3 38.8 39.9

Datum 14.06.1994 05.01.1981. 03.02.1962. 30.03.1927. 22.04.1892. 21.05.1927. 14.06.1994. 15.07.1890. 10.08.1926. 04.09.1951. 30.10.1932. 08.11.1942. 17.12.1999.Broj dana sa padavinama (kiša i sneg), >=0,1 mm 137.8 12.8 11.2 11.5 12.8 13.2 13.1 10 8.9 9 10 12.3 13.6

Najveće količine padavina, mm 1051.2 112 127.7 144.7 157.9 191.7 218.2 262.5 198.8 183.7 217.6 129.8 178.7

Najmanje količine padavina, mm 322.6 4.2 1.1 1.6 10.6 8.7 7.9 2.1 1.6 1 - 2.2 0.6

Broj dana sa snegom 27.2 8 6.4 3.8 0.7 - - - - - 0.2 2.1 6Broj dana sa snežnim pokrivačem 39.9 15.3 12.7 6.5 1.7 - - - - - 2.2 4.3 9.8

Osunčavanje1, h 2105.1 71.9 97.8 149.6 186.1 233.5 261.3 295.3 276.4 214.1 166.6 88.3 63.4Srednja relativna vlažnost vazduha1, % 69.5 79.7 74.3 66 62.1 64.1 65 62.7 62.8 66.7 71.7 77.7 81

T-01-04 Površina

Grad Beograd, ha Naselje Beograd, haU K U P N O 322692 39181Ostrva 541Delovi Save i Dunava 2225Opštine Barajevo 21312 -Voždovac 14831 3218Vračar 292 292Grocka 28922 -Zvezdara 3163 3163Zemun 15030 10324


UVO

D

T-01-05 Osnovni meteorološki podaci, 1887–2002.

Godišnja vrednost Januar Februar Mart April Maj Jun Jul Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar

Srednji atmosferski pritisak, mb 1001 1004.1 1002.1 1000.2 997.9 998.8 999.2 999.2 999.9 1002.1 1002.9 1002.9 1003

Srednja temperatura vazduha, °C 11.7 0.1 1.9 6.8 12 17 20.1 22.1 21.7 17.7 12.5 6.7 2.1

Srednja maksimalna temperatura vazduha, °C 16.8 3.3 6 11.8 17.4 22.7 25.8 28.1 28 24 18 10.7 5.2

Dnevni maksimum temperature vazduha °C 41.8 20.4 24.5 30 30.9 34.9 38 40.5 41.8 41.8 34.7 29.3 22.6

Datum 12.08.1921., 26.01.1955. 26.01.1955. 12.02.1899. 30.03.1952. 24.04.1926. 19.05.1996. 18.06.1918. 04.07.2000. 12.08.1921. 09.09.1946. 02.10.1932. 01.11.1926. 16.12.1989.

Srednja minimalna temperatura vazduha, °C 7.3 -3 -1.6 2.6 7.2 11.7 14.7 16.4 16 12.6 8.2 3.5 -0.6

Dnevni minimum temperature vazduha,°C -26.2 -26.2 -25.5 -16.3 -6.1 -1.4 4 8 6.4 0.6 -13 -15.2 -19.3

Datum 10.01.1893 10.01.1893. 11.02.1929. 04.03.1890. 01.04.1931. 03.05.1935. 17.06.1913. 14.07.1907. 29.08.1906. 26.09.1906., 29.09.1970. 30.10.1920. 10.11.1888. 23.12.1933.

Srednj količine padavina, l/m2 669.5 42.8 38.2 44.2 57.8 71 86.3 65.3 53.3 49.7 54.8 53.8 53.2Najveće vrednosti dnevnih količina padavina, l/m2 94 33.2 34.8 40.5 75.6 68.7 94 92.4 87.5 88.4 48.3 38.8 39.9

Datum 14.06.1994 05.01.1981. 03.02.1962. 30.03.1927. 22.04.1892. 21.05.1927. 14.06.1994. 15.07.1890. 10.08.1926. 04.09.1951. 30.10.1932. 08.11.1942. 17.12.1999.Broj dana sa padavinama (kiša i sneg), >=0,1 mm 137.8 12.8 11.2 11.5 12.8 13.2 13.1 10 8.9 9 10 12.3 13.6

Najveće količine padavina, mm 1051.2 112 127.7 144.7 157.9 191.7 218.2 262.5 198.8 183.7 217.6 129.8 178.7

Najmanje količine padavina, mm 322.6 4.2 1.1 1.6 10.6 8.7 7.9 2.1 1.6 1 - 2.2 0.6

Broj dana sa snegom 27.2 8 6.4 3.8 0.7 - - - - - 0.2 2.1 6Broj dana sa snežnim pokrivačem 39.9 15.3 12.7 6.5 1.7 - - - - - 2.2 4.3 9.8

Osunčavanje1, h 2105.1 71.9 97.8 149.6 186.1 233.5 261.3 295.3 276.4 214.1 166.6 88.3 63.4Srednja relativna vlažnost vazduha1, % 69.5 79.7 74.3 66 62.1 64.1 65 62.7 62.8 66.7 71.7 77.7 81

Lazarevac 38354 -Mladenovac 33905 -Novi Beograd 4078 4078Obrenovac 41104 -Palilula 45127 7034Rakovica 3080 3080Savski venac 1395 1395Sopot 27066 -Stari grad 538 538Surčin 28848 -Čukarica 15648 6259


UVO

D T-01-06 Temperatura vazduha

Temperatura vazduha, °C Tropski dani

Letnji dani

Dani s mrazom

Ledeni danimin. srednja

min.sred-nja

srednja maks. maks.

1995. -8.1 8.2 12.3 17.5 34.5 - 35 66 182000. -14.5 9.7 14.2 19.4 40.5 58 120 50 142005. -14.7 8.1 11.8 16.2 35.9 20 93 67 172008. -8.3 16.5 14 18.8 38.3 53 109 34 112009. -11.5 9.6 13.6 18.3 36.3 48 125 44 202010. -9.6 9.2 13 17.5 38.4 40 94 57 15

Januar -8.9 -1.4 0.6 3.4 14.4 - - 20 7Februar -4.1 0.8 3.7 6.9 16.6 - - 13 -Mart -4.5 4.6 8.2 12.6 22.6 - - 7 -April 5.9 9.2 13.4 18.4 26.3 - 1 - -Maj 7.9 13.8 17.9 22.9 30.3 1 13 - -Jun 8.9 16.7 21 25.8 35.1 9 16 - -Jul 14.4 19.1 24.1 29.4 35 17 26 - -Avgust 11.2 18.9 24 29.9 38.4 12 29 - -Septembar 8.8 13.4 17.7 23.2 30.4 1 9 - -Oktobar 1.8 7.4 10.5 14.9 19.9 - - - -Novembar 1.1 8.4 12.2 17.1 24 - - - -Decembar -9.6 -0.5 2.5 6 20.2 - - 17 8

Temperatura vazduha

Osunčavanje


UVO

DT-01-07 Barometarski pritisak, vlažnost vazduha, padavine

Vazd. pritisak,

mbarRelativna

vlažnost, %

Padavine Snežni pokrivačukupno,

mmkiša, dani

sneg i susnežica, dani

maks. visi-na, cm dani

1995. 1001.0 69 701.20 161 39 39 392000. 1001.6 62 367.70 105 28 30 172005. 1001.7 72 788.00 158 52 30 542008. 1001.2 65 586.90 130 15 24 222009. 999.4 69 804.40 175 34 39 472010. 998.0 71 865.50 164 43 28 56

Januar 999.2 81 91.60 9 12 14 15Februar 992.3 76 112.80 13 10 28 18Mart 1002.0 62 47.20 11 6 13 7April 1001.5 68 43.70 18 - - -Maj 994.8 69 86.40 23 - - -Jun 995.6 75 181.70 19 - - -Jul 998.7 68 41.40 12 - - -Avgust 998.4 63 53.50 10 - - -Septembar 999.7 71 51.80 13 - - -Oktobar 1001.9 74 48.80 12 - - -Novembar 994.4 68 45.20 13 1 - -Decembar 997.7 79 61.40 11 14 13 16

T-01-08 Osunčavanje, vidljivost, magla

Osunčavanje, h Vidljivost Magla, dani ukupno dnevni

prosekprosečna,

kmpreko 10

km, % 1–10 km,

%1995. 2073.7 5.9 14.0 79.8 18.9 192000. 2433.3 6.6 20.0 88.4 10.5 172005. 1936.4 5.3 14.5 73.9 21.6 542008. 2344.1 6.4 23.1 86.4 10.9 122009. 2161.1 5.9 15.6 80.9 17.1 312010. 1995.1 5.4 14.5 85.0 13.8 10

Januar 58.5 1.9 8.4 47.1 49.3 5Februar 68.2 2.4 9.8 67.7 32.3 -Mart 145.5 4.7 16.7 92.7 6.9 -April 184.3 6.1 14.1 90.4 9.6 -Maj 187.3 6.0 18.0 89.8 10.2 -Jun 220.0 7.3 15.2 91.2 8.8 -Jul 303.1 9.8 17.6 96.9 3.1 -Avgust 312.3 10.1 17.5 99.9 0.1 -Septembar 191.4 6.4 16.2 96.4 3.6 -Oktobar 131.6 4.2 13.1 77.8 22.2 -Novembar 131.7 4.4 16.5 96.1 1.9 -Decembar 61.2 2.0 11.4 74.5 17.2 5


UVO

D T-01-09 Oblačnost, vetrovitost

Srednja

oblačnost, desetine

neba

Vedri dani

Tmurni dani

Srednja brzina vetra

Jak vetar, dani

Najsnažniji vetar

pravac brzina

1995. 5.4 69 84 5.3 73 ESE 25.82000. 4.6 95 50 2.8 113 SW 29.82005. 5.6 51 112 2.4 80 WNW & SSE 19.52008. 5.1 71 86 2.6 102 SSE 23.02009. 5.7 66 107 2.5 82 SE 20.92010. 5.9 58 114 2.6 112 SE 27.3

Januar 7.9 1 20 2.9 11 SSE 16.6Februar 7.3 - 12 3.5 11 SE 27.3Mart 6.2 4 12 3.0 12 ESE 18.8April 5.8 4 7 2.5 9 NNE 13.7Maj 6.9 1 8 2.2 10 W 17.6Jun 5.7 7 9 2.0 7 WNW 18.0Jul 4.2 8 5 2.2 3 WNW 13.5Avgust 3.1 12 1 2.0 6 NW 13.9Septembar 5.3 6 5 2.4 8 SSE 16.5Oktobar 6.0 7 13 2.7 11 SE 19.7Novembar 4.8 7 7 2.8 12 SSE 20.4Decembar 7.4 1 15 3.1 12 SSE 19.3

T-01-10 Učestalost vetrova

Sever Se ve ro-istok Istok Ju go istok Jug Ju go za-

pad Zapad Se ve ro za-pad

1995. 465 638 759 2260 1092 433 2044 10072000. 727 404 983 2149 852 294 1884 9272005. 645 522 478 1079 1920 378 2482 11782008. 737 629 540 1169 2098 345 2035 12162009. 898 612 324 873 2136 356 3187 10592010. 868 573 648 1433 2136 327 1989 786

Januar 39 26 54 146 239 22 130 88Februar 52 30 24 101 236 15 178 36Mart 85 31 61 123 161 24 188 71April 74 49 44 163 141 29 154 66Maj 30 18 26 158 124 52 242 94Jun 87 48 32 133 77 48 206 89Jul 162 30 43 45 83 20 287 74Avgust 114 150 117 69 100 14 118 62Septembar 84 76 74 132 123 14 157 60Oktobar 44 66 108 178 209 8 102 29Novembar 28 31 31 119 346 57 73 35Decembar 69 18 34 66 297 24 154 82


UVO

D

Srednja brzina vetra

Ruža vetrova

T-01-11 Vodostaj reka

Dunav – Zemun Sava – Beograd

najn

iži,

cm

datu

m

najv

iši,

cm

datu

m

sred

nji,

cm

najn

iži,

cm

datu

m

najv

iši,

cm

datu

m

sred

nji,

cm

1995. 205 23.1. 515 31.12. 512 106 25.1. 470 31.12. 3082000. 113 28.2. 644 12.4. 339 50 29.12. 594 13.4. 2842005. 214 18.11. 670 3.4. 385 163 18.1. 628 4.4. 3362008. 198 9.9. 462 19.4. 317 153 9.9. 432 28.3. 2772009. 189 14.10. 544 12.4. 345 144 14.10. 496 12.4. 297

UVO

D


2010. 277 5.2. 692 29.6. 435 231 20.10. 651 30.6. 390Januar 324 31.1. 550 15.1. 486 282 31.1. 511 15.1. 445Februar 277 5.2. 505 28.2. 351 235 5.2. 466 28.2. 310Mart 409 24.3. 555 8.3. 483 366 25.3. 512 8.3. 441April 384 30.4. 464 1.4. 433 339 30.4. 419 1.4. 389Maj 343 7.5. 539 25.5. 434 296 8.5. 496 25.5. 389Jun 521 1.6. 692 29.6. 625 472 1.6. 651 30.6. 581Jul 307 22.7. 688 1.7. 434 264 22.7. 648 1.7. 389Avgust 289 29.8. 416 7.8. 379 242 29.8. 366 7.8. 329Septembar 286 2.9. 404 26.9. 361 238 2.9. 357 26.9. 311Oktobar 277 20.10. 416 4.10. 341 231 20.10. 363 4.10. 259Novembar 281 11.11. 434 29.11 362 235 11.11. 394 29.11. 319Decembar 434 1.12. 555 18.12. 526 394 1.12. 513 16.12. 487

T-01-12 Temperatura rečne vode

Dunav – Zemun Sava – Beograd

najn

iža,

°C

datu

m

najv

iša,

°C

datu

m

sred

nja,

°C

najn

iža,

°C

datu

m

najv

iša,

°C

datu

m

sred

nja,

°C

1995. 1 17.1. 26.8 29.7. 13.4 1.5 27.1 25.2 1.8. 12.22000. 0 25.1. 25.5 8.8. 13.4 2 25.1. 29.2 24.8. 15.62005. 0 5.2. 26.4 2.7. 12 0.8 12.2. 27.9 3.8. 13.22008. ... ... ... ... ... 2 6.1. 27.8 14.7. 15.12009. ... ... ... ... ... 1.2 12.1. 27 6.8. 14.92010. ... ... ... ... ... 2.2 1.2. 27.2 24.7. 13.6

Januar ... ... ... ... ... 2.6 31.1. 7.2 3.1. 5.2Februar ... ... ... ... ... 2.5 1.2. 6.7 28.2. 3.9Mart ... ... ... ... ... 4.7 12.3. 11.6 31.3. 7.4April ... ... ... ... ... 11.4 16.4. 15 30.4. 12.5Maj ... ... ... ... ... 12.9 21.5. 18 14.5. 16.2Jun ... ... ... ... ... 15 6.6. 22.7 18.6. 18.8Jul ... ... ... ... ... 18.1 1.7. 27.2 24.7. 23.5Avgust ... ... ... ... ... 23.5 1.8. 27.1 21.8. 25.9Septembar ... ... ... ... ... 15.3 30.9. 24.6 1.9. 20.3Oktobar ... ... ... ... ... 10.1 31.10. 14.9 1.10. 13.2Novembar ... ... ... ... ... 8.5 30.11. 11.5 12.11. 10.3Decembar ... ... ... ... ... 3.4 22.12. 8.2 1.12. 5.4

IStORIJSKE KARAKtERIStIKE

Singidunum, Singedon, Nandor Fehervar, Nandor Alba, Alba Grae-ca, Grieschisch Weisenburg, Misir Rumelije, Dar ul Džihad, Fićirba-ir, Breg borbe i slave, Kuća slobo-de, Vrata istoka, Vrata zapada... Ovo su samo neka od tridesetak imena koja označavaju Beograd i ukazuju

na njegovu burnu prošlost počevši od trećeg veka pre nove ere, kada su ga osnovali Skordisci kraj ušća Save u Dunav. Jedan je od najstarijih gra-dova u Evropi (istorija traje preko 7.000 godina) čija arheološka nalazi-šta datiraju iz 5. milenijum pre nove ere. Pripadnici keltskog plemena su osnovali Singidunum u 3. veku pre


UVO

D

41

nove ere, dok prvo pominjanje Beo-grada datira iz 878. godine. Tokom svoje duge i burne istorije Beograd je bio meta brojnih osvajača, a 38 puta je podizan iz pepela. Rimljani su ga osvojili početkom nove ere i u njemu ostali sledeća četiri stoleća. A onda su se za grad na „raskršću svetova” borili Vizantinci, Huni, Gepidi, Sar-mati, Istočni Goti, Sloveni, Avari, Franci, Bugari, Mađari. Tako je bilo do 13. veka kada ulazi u sastav srp-ske države. Za vreme despota Stefa-na Lazarevića,1403. godine, postaje prestonica i doživljava materijalni i kulturni procvat. Turci ga zauzimaju 1521. godine i, sa kraćim prekidima, ostaju sve do 19. aprila 1867. godi-ne kada su ključevi Beogradske tvr-đave predati srpskom knezu Miha-ilu Obrenoviću. Za vreme Prvog svetskog rata, od jeseni 1915. godi-ne, bio je pod okupacijom austrou-garske vojske. U Drugom svetskom ratu, od 12. aprila 1941. do 20. okto-bra 1944. godine, bio je pod okupa-cijom nacističke Nemačke. Specijal-na enciklopedija gradova, izdata u Velikoj Britaniji, beleži da je Beograd grad sa najviše bitaka u svojoj isto-riji. Na bedemima tvrđave doživeo je 114 velikih sukoba tokom kojih je poginulo više od šest miliona ljudi. Arheološka nalazišta svedoče da su naselja na području današnjeg Beo-grada postojala u mlađem neolitu, pet hiljada godina pre nove ere. Po nalazištu u Vinči nazvana je najra-sprostranjenija kultura na tlu tadaš-nje Evrope. Danas je Beograd, posle Atine, najveća urbana celina na Bal-kanu. Beograd ima status glavnog grada Srbije. Beograd je prestonica srpske kulture, obrazovanja i nauke. U njemu je najveća koncentracija institucija od nacionalnog značaja. To su Srpska akademija nauka i umetnosti, osnovana 1886. godine kao Srpska Kraljevska Akademija, Narodna biblioteka Srbije, osnovana

1832. godine, Narodni muzej, osno-van 1844. godine i Narodno pozo-rište osnovano 1869. godine. Grad je takođe i sedište Beogradskog Uni-verziteta osnovanog 1808. godine kao Velika škola i Univerzitet umet-nosti. U Beogradu se nalaze najzna-čajnija dela arhitekture, Kalemegdan sa Beogradskom tvrđavom, brojni spomenici kulture i druga nepokret-na kulturna dobra, brojna arheološ-ka nalazišta sa materijalnim ostaci-ma koja svedoče o razvijenoj civili-zaciji i kulturi na tlu Beograda od praistorije do danas.

ŠUME I PARKOVI

Na teritoriji Beograda šume zauzi-maju 13.513 hektara i o njima se brine Šumsko gazdinstvo „Beograd”, koje posluje u sastavu JP „Srbijašume”. U beogradskim šumama najviše ima jasena, cera, bukve, javora i bagrema. Na užem gradskom području prosti-re se 19 park šuma na 732,50 hektara. Najveće su Zvezdarska, Košutnjak i Banjička šuma. U Beogradu ima i 64 javna parka ukupne površine 358,51 hektara. Najpoznatiji su Kalemeg-danski park, Topčiderski park, Taš-majdanski park, Park prijateljstva, Hajd park i Pionirski park. Javno komunalno preduzeće „Zelenilo-Beograd”, pored park-šuma i parko-va, na teritoriji gradskih opština odr-žava još 2.236,42 hektara javnih zele-nih površina, 67.063 stabla u drvo-redima i 2.474 žardinjera sa sezon-skim cvećem. Na užem gradskom području ima oko 1.100 dečjih igrali-šta, 4.581 rekvizita za zabavu i rekre-aciju, 18.181 klupa i 23 sanitarna objekta. Na široj teritoriji grada ima 14 javnih parkova, a njihovo održa-vanje povereno je opštinskim komu-nalnim preduzećima, koja istovre-meno brinu i o ostalim javnim zele-nim površinama. Prvi javni park uređen je 1860. godine na uglu ulica Kneza Miloša i Nemanjine, a nazvan


UVO

D je Finansijski park. Uređivanje zele-nih površina počinje u 19. veku, a prvi drvoredi zasađeni su između 1840. i 1845. godine.

Veći šumski kompleksi u sastavu ŠG „Beograd”

Naziv šume Opština

1. Lipovačka šuma Barajevo

2. Avala Rušanjske šume Voždovac

3. Gročanska ada Grocka

4. Stepin lug (deo na Voždovcu) Zvezdara

5.

Boj čin, Draž, Gi ba vac, Cr ni lug, Zi di ne, Dren ska

Zemun

6. Obrenovački zabran Skeljanska ada Obrenovac

7.Tamiš Rit Dunav

Palilula

8. Manastirska šuma Rakovica

9.

Gu be re vač ka šu ma, Vra no vac , Mo rak , Du žin ski gaj , Tre šnja , Ko smaj (deo u Mla de nov cu)

Sopot

10.

Ko šut njak (deo u Ra ko vi ci), Sre mač ki rit, Ma ki š, A da Ci gan li ja, Go ri ca , Du bo ko , Ja se no vo,

Čukarica

BEOGRADSKA IZLEtIŠtA NA LEVOJ I DESNOJ OBALI SAVE

Surčin

Jugozapadno od Beograda, omeđena autoputem Beograd - Zagreb i rekom Savom, nalazi se Surčin, najmlađa beogradska opština. Na površini od 220 km² smestilo se sedam sela sa oko 40.000 stanovnika. Surčin je prva beogradska destinacija sa kojom se susreću svi koji kolima,autobusom ili avionom dolaze sa zapada. Na teritoriji opštine nalazi se beo-gradski aerodrom „Nikola Tesla”. U okviru aerodroma je Muzej vazdu-hoplovstva, osnovan 1957. godine sa željom da se sačuvaju eksponati zna-čajni za nastanak i razvoj avijacije na našim prostorima. Po broju i vred-nosti eksponata muzej se svrstava u desetak vodećih institucija ove vrste u svetu. U muzeju se čuva preko 200 vazduhoplova, 130 avio motora, više radara, raketa,najrazličitija vazduho-plovna oprema, preko 20.000 knjiga i tehničke dokumentacije i više od 200.000 fotografija. U sklopu muze-ja je i univerzalna bioskopska dvo-rana sa 120 mesta, specijalizovana prodavnica suvenira, maketa i vaz-duhoplovne literature, zatim klub Muzeja u kom se posetioci mogu odmoriti i osvežiti. U donjem Sremu, između sela Jako-va i Boljevca, nalazi se manastir Fenek. Po svom nastanku i istorijskoj sud-bini tesno je povezan sa sudbinom fruškogorskih manastira. Osniva-nje Feneka vezuje se za doba Stefa-na Lazarevića, koji je vladao ovim krajevima i u čije vreme se razvi-ja kult Svete Petke. Pretpostavlja se da je prva crkva podignuta na ovom mestu u XV veku. Najraniji pomeni nalaze se u jednom zapisu iz 1563. godine, kada je to već bio razvijen manastir u kome su se prepisivale knjige. U Feneku su boravile mnoge znamenite istirujske ličnosti.


UVO

DSa desne strane puta koji vodi od Jakova prema Boljevcima nalazi se kamen-međaš nekadašnjeg imanja manastira Fenek, postavljen 1747. godine. Kamen je pravougaonog oblika, zaobljen pri vrhu, visine 2 m. Prema narodnom predanju, za vreme borbi protiv Turaka, Srbi koji su bežali preko Save na teritoriju Habsburške monarhije, žurili su da se domognu kamena – međaša mana-stira Fenek, gde su se osećali bez-bednim. Otuda i naziv „Zlatni krst”. U Jakovu se, 22. juna, na Salašu Str-men, održava međunarodno takmi-čenje u preskakanju prepona. Ovo takmičenje praćeno je i drugim događajima vezanim za konje i život na salašu.Atraktivno izletište, Bojčinska šuma, bogato je drvetom hrasta lužnjaka i cera, jasena, lipe i graba. U proš-losti su stanovnici Progara koristi-li Bojčinsku šumu za gajenje stoke, naročito, svinja. I danas se u ovoj šumi mogu naći „kolebe”, pletene od pruća i prekrivene slamom. Bojčin je predstavljao utočište za meštane okolnih mesta, kao i za ostale nevolj-nike kroz burnu istoriju.U toku dru-gog svetskog rata ovde je bilo važno uporište boraca za slobodu, o čemu svedoče prokopane baze kao i spo-men tabla na ulazu u šumu. Danas se u ovom izletištu održavaju razne manifestacije, a najpoznatija je Fija-kerijada (12. jul). Na ovoj paradi fija-kera i zaprega prikazuje se upare-nost i urednost konja, kočijaša i opre-me. Paradu prate i dodatni progra-mi. Rečno jezero, odnosno mrtvaja reke Save, je jezero Živača. Pretvoreno je u ribnjak i poseduje veliku količinu rečne ribe. Nivo vode u jezeru regu-liše kanal Vok.U selu Boljevci, udaljenom 28 km od centra Beograda, u neposrednoj bli-zini reke Save, u prelepim šumovi-tim predelima ovog ravničarskog

kraja, nalazi se lovište Crni Lug. Uku-pna površina lovišta je 1.055,22 ha, a bogato je jelenima i divljim svi-njama.U Boljevcima se svake godine (23-28. avgust) održavaju Dani Srema. Cilj manifestacije je da se kulturnim i umetničkim dešavanjima, budućim generacijama, dočara vrednost i tra-dicija Srema. Za Veliku Gospojinu, 28. avgusta, održava se tradicional-na izložba Strašilijada. Za tu priliku svi se trude da naprave što strašni-je strašilo.Prva polovina oktobra, u Boljevcima, rezervisana je za Festival male forme. Cilj festivala je promovisanje malih pozorišnoh formi i neafirmisanih glumaca.

Obrenovac

Na prostoru od ušća Kolubare u Savu do ulaza u Obrenovac, na 60 ha, pruža se predivna šuma, izletište i rezervat Zabran. Šuma u kojoj preo-vlađuje beli jasen, hrast, brest i topo-la, predstavlja izuzetan prostor za trčanje, šetnju i oporavak na pro-plancima, sa klupama i stolovima. Plaža na Savi, opremljena pontoni-ma tuševima i uređenim prilazima vodi, leti okupi preko 10 000 kupa-ča.Tu su i čamci za najam i reviri za ribolov, a čitav kraj krase tri resto-rana sa terasama u dubokoj šum-skoj hladovini. Na proplanku, pored reke Izgrađen je „Grin hotel”, kom-pleks od pet sojenica, od kojih naj-veća predstavlja nacionalni restoran „srpska kuća”, jedinstven u ovim regionu. Četiri manje služe isklju-čivo za odmor i uživanje. Nedav-no je završena i moderna trim staza kroz šumu, opremljena rekvizitima i spravama za vežbanje i rekreaciju. Etno - radionica, na obali Save u selu Skela kod Obrenovca, predstavlja etno ambijent u kojem je smeštena stara srpska kuća sa tipičnim ente-


UVO

D rijerom kuća iz X IX veka, mini zoo-loški vrt i restauracijski prostor, gde se na jednom mestu može pogleda-ti kako se obnavlja stari nameštaj, zaprežna kola, ali i kako se neguju stari srpski zanati, kao i umeće gaje-nja životinja. U Velikom Polju, nalazi se Ekološka kuća, Jozića koliba, iz vremena Ustanka u Posavini, sa eko baštom i 6 zaštiće-nih stabala starosti preko 200 godi-na. „Grupa stabala hrasta lužnjaka kod Jozića kolibe” zaštićena su Rešenjem Skupštine grada Beograda br. 501-8/96-XIII-01 od 01. 02. 1996. godi-ne. Predstavljaju spomenik prirode botaničkog karaktera, III kategorije i u društvenoj su svojini. Staralac nad ovim prirodnim dobrom je „Eko fond” iz Obrenovca.Na putu za Banjane, u selu Grabovac, nalazi se manastir Svetog Oca Nikolaja, od davnina metoh manastira Bogo-vađa. Po predanju, kraj lekovitog izvora, osnovao ga je srpski kralj Dragutin 1284. godine. Manastir je porušen u vreme Karađorđa. Obno-vio ga je Knez Miloš za vreme svoje vladavine. U porti manastira nalazi se lekoviti izvor Vidan. Krajem XVI i gotovo do kraja XVII veka u mana-stiru Grabovac postojala je prepisi-vačka škola u kojoj su prepisivane bogoslužbene knjige. U XVI veku monasi manastira prepisali su izu-zetno vrednu knjigu „Minej”.U selu Orašac, nalazi se crkva brv-nara. Prvobitna crkva sagrađena je u XVIII veku.Pored nje je uz gusle 1809. pevao Filip Višnjić, narodni guslar i pevač, pozivajući ustanike na borbu. Nekoliko gdina kasnije, u znak osvete, Turci su je zapalili. Obnovljana je 1895. i 1921. godine i tom prilikom je zadržan stari izgled. Ikonostas i crkveni nameštaj karak-teristični su za crkve XIX veka. Ikone su iz XIX veka.Zdanje iz XVIII veka, Časni dom poro-dice Mihailović, predstavlja jednu od

najstarijih i najlepših kuća starog Paleža. Pripadala je Dimitriju Mar-koviću, uglednom trgovcu iz Obre-novca. Čest gost u njegovom domu bio je knez Miloš, ali i Joakim Vujić, pišući svoje putešestvije. Obrenovac poseduje kompleks otvore-nih i zatvorenih bazena, idealnih za pri-preme sportista i rekreativaca. Voda zatvorenog bazena greje se i zimi, a temperatura je 30°C. Sportsko rekre-ativni centar „Obrenovac” pruža odlič-ne uslove za bavljenje dvoranskim sportovima, kao i raznovrstan kul-turno-umetnički program.U ovoj gostoljubljivoj varoši, od maja do novembra, održavaju se manifestacije kao što su:n „Pileći ustanak”, Zabran, maj me sec.n „Veče nacionalne kuhinje”, Obrenovac,

maj mesec.n „Vidovdanska regata”, Zabrežje, juni

mesec. Spust rekom Savom od Zabrežja do Obrenovca čamcima i drugim plovilima.

n „Leto pod platanima”, Obrenovac, juni i avgut mesec.

n „Frizbi open”, Zabran, avgust mesec.Takmičenje u bacanju friz-bija.

n „Savezna izložba pasa svih rasa”, Sta-dion FK Obrenovac, prva nedelja septembra.

n „Fišerov memorijal”, Obrenovac, sep-tembar mesec. Takmičenje sport-skih ribolovaca.

n „Međunarodno otvoreno prven-stvo Beograda u šahu”, Obrenovac, novembar mesec.


UVO

D

03

69

12km

Beog

rad,

2002

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

Term

oele

ktra

ne

Pepe

lišta

Kopo

vi

Odl

agal

išta

jalo

vine

Veći

zem

ljani

isko

piZo

nam

agis

tral

nih

saob

raća

jnic

a

Zona

mag

istr

alne

infr

astr

uktu

re

Gro

blja

Zone

inte

nziv

nepo

ljopr

ivre

dne

aktiv

nost

i

Smer

delo

vanj

age

oteh

noge

nih

zaga

điva

nja

Ugr

ođen

ede

onic

em

agis

tral

nih

saob

rađa

jnic

a

Ugr

ođen

igra

đevi

nski

obje

ktii

nas

elja

Indu

strij

ska

proi

zvod

nja:

hem

ijski

kom

plek

siid

r.

Poza

jmiš

tapr

irodn

oggr

ađev

insk

og m

ater

ijala

Neu

ređe

nein

edov

oljn

our

eđen

ede

poni

jeko

mun

alno

got

pada

Nuk

lear

niot

pad

Izliv

iotp

adni

hvo

da

Neu

ređe

na-n

ehig

ijens

kana

selja

ZAG

AĐ

IVA

ČIIG

EOTE

HN

OG

ENIČ

INIO

CIKa

rta

26

GEO

TEHNOGEN

AKA

RTAŠIRE

TERITO

RIJE

BEOGRA

DA

ENER

GET

SKIK

OM

PLEK

SI

RUD

ARS

KAA

KTIV

NO

ST

GRA

ĐEV

INSK

AID

RUG

AA

KTIV

NO

ST

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

69

30

12km

UVO

D


Beog

rad,

2002

Bara

jevo

Vožd

ovac

Vrač

ar

Gro

cka

Zvez

dara

Zem

un

Laza

reva

c

Mla

deno

vac

Nov

iBeo

grad

Obr

enov

ac

Palil

ula

Rako

vica

Savs

kiVe

nac

Sopo

t

Star

iGra

d

Čuka

rica

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

21.3

12

14.8

64 292

28.9

23

3.16

5

43.8

72

38.3

51

33.9

00

4.07

4

40.9

95

44.6

61

3.03

6

1.40

0

27.0

75 698

15.6

50

21.6

47

161.

376

69.6

80

69.4

48

140.

483

181.

692

58.8

82

56.3

89

224.

424

70.2

34

156.

587

97.7

52

47.6

82

20.5

27

70.7

91

154.

632

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

TERITO

RIJA

BEOGRA

DA

Naz

ivO

pštin

ePo

vrši

na(h

a)Br

ojst

anov

nika

UVOD

Karta

2

Gra

nica

opšt

ine

Gra

nica

Gen

eral

nog

plan

a(G

P)

DIR

EKCI

JAZA

GRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJ

IŠTE

IIZG

RAD

NJU

BEO

GRA

D

7,5

52,

510

km

UVO

D


Beog

rad,

2002

Zona

1-S

určinplato

Zona

2-K

rnjača

Zona

3-N

oviB

eograd

Zona

4-B

rdov

itozaleđe

Zona

5-C

entar

Prosečna

godišnjaruža

vetrov

a

EKOLO

ŠKIA

TLASBEO

GRA

DA

TOPO

KLIMAT

SKEZO

NEI

SRED

NJE

GODIŠNJE

RUŽE

VETRA

KLIM

AKa

rta18

Stam

beno

tkivo

Reke,p

otoci

Kana

li

Autopu

t,mag

istrale

Važnije

grad

skesaob

raćajnice

Granica

GP-a

DIREKCIJA

ZAGRA

ĐEV

INSKO

ZEMLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,5

10km


UVO

D


Beog

rad,

2002

Izoterme(tem

peratura

uC)

Ts>12

,0C(top

lotnoostrvo

)

Ts>11

,5C

Ts<11

,00C

Ts<10

,0C

EKOLO

ŠKIA

TLASBEO

GRA

DA

SRED

NJE

GODIŠNJE

TEMPE

RATU

REVA

ZDUHA

Stam

beno

tkivo

Reke,p

otoci

Kana

li

Autopu

t,mag

istrale

Vađn

ijegrad

skesaob

raćajnice

Granica

GP-aKLIMA

Karta

20

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEO

GRA

D

7,5

52,5

10km

UVO

D

KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI 49

Beog

rad,

2002

Izoh

ijete

(pad

avin

eu

mm

)

P<

600

600

<P

<65

0

700

<P

<75

0

P>

750

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

SRED

NJE

GODIŠNJE

KOLIČINEPA

DAV

INA

Stam

beno

tkiv

o

Reke

,pot

oci

Kana

li

Aut

opu

t,m

agis

tral

e

Važn

ijegr

adsk

esa

obra

ćajn

ice

Gra

nica

GP-

aKLIM

AKa

rta

21

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,

510

km


UVO

D



1. V

A ZD

UH

1. VA ZDUH

1. V

A ZD

UH


1. V

A ZD

UH

Sadržaj poglavlja:

1.1. Kvalitet vazduha - zagađenost vazduha osnovnim zagađujućim materijama i specifičnim zagađujućim materijama poreklom od industrije

1.2. Kvalitet vazduha - zagađenost vazduha specifičnim materijama poreklom od izduvnih gasova motornih vozila

1.3. Radioaktivnost u vazduhu1.4. Koncentracija radona u školama i vrtićima u Beogradu

52


1. V

A ZD

UH

VAZD

UH

Karta

31

Beog

rad,

2002

SO2,N

O2,Č

AĐ

,TT,

PAU

,AS,

SČ,P

O3

SO2,N

O2,Č

AĐ

,TT,

PAU

,AS,

SČ

SO2,N

O2,Č

AĐ

,TT,

PAU

,AS

SO2,Č

AĐ

,TT,

PAU

,AS

SO2,Č

AĐ

,TT,

PAU

,AS,

SČ

SO2,N

O2,Č

AĐ

,PAU

,AS,

SČ

SO2,N

O2,Č

AĐ

,SČ

SO2,Č

AĐ

,AS

NO

2

Tešk

iito

ksič

nim

etal

i

Polic

iklič

niar

omat

ični

ugljo

vodo

nici

3.4

benz

o(a

)pire

n

Aer

osed

imen

t

Susp

endo

vane

čest

ice

Priz

emni

ozon

Sum

pord

ioks

id

Azo

tdio

ksid

1 2 3 4 5 6 7 8 9 TT PAU

AS

SČ PO3

SO2

NO

2

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

Stam

beno

tkiv

o

Reke

,pot

oci

Kana

li

Aut

opu

t,m

agis

tral

e

Važn

ijegr

adsk

esa

obra

ćajn

ice

Gra

nica

GP-

a

PARA

MET

RIKV

ALI

TETA

VAZD

UH

A

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,

510

km



1. V

A ZD

UH

Beog

rad,

2002

Toplan

e

Hem

ijska

indu

strija

Metalurgija

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

ZNAČA

JNIK

ONTINUIRANI

IZVORI

EMISIJEUVA

ZDUH

Stam

beno

tkivo

Reke,p

otoci

Kana

li

Autopu

t,mag

istrale

Važnije

grad

skesaob

raćajnice

Granica

GP-a

ZAGAĐIVAČI

IGEO

TEHNOGEN

IČINIOCI

Karta

24

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,5

10km



1. V

A ZD

UH1.1 Kvalitet vazduha – zagađenost vazduha osnovnim zagađujućim

materijama i specifičnim zagađujućim materijama poreklom od industrije

SO2

Zagađenost vazduha u pogledu sumpordioksida, izražena kao srednja godišnja vrednost za 2012. godinu nije bila je preko propisane vrednosti od 50µg/m3 ni na jednom mernom mestu. U toku godine registrovano je 18 dana preko GV* (125 µg/m3)

ČađSrednja godišnja vrednost čađi u 2012. godini niža je od propisane vrednosti od 50µg/m3. U toku godine registro-vano je 115 dana preko GV (50 µg/m3)

NO2

Srednja godišnja vrednost azotdioksida u 2012. godini bila je preko propisane vrednosti od 40µg/m3 na sedam mernih mesta. U toku godine registrovano je 158 dana preko GV (85 µg/m3)

AerosedimentiNovom zakonskom regulativom taložne materije iz vazduha nisu obuhvaćene sistematskim meranjem. Predvidjena su samo ciljana merenja.

Policiklični aromatični ugljovodonici (PAU)

Dobijeni rezultati za benzo(a)piren (BaP) pokazuju da je u 2012. godini registrovano prisustvo BaP-a preko ciljne vrednosti (CV) na svim mernim mestima i postojanje stalne izloženosti ovoj zagadjujućoj materiji dokazanoj kao kancerogenoj.

Specifične zagađujuće materije porek-lom iz indus-trije

Rezultati analiza specifičnih zagađujućih materija u okolini industrijskih objekata povremeno su prelazile granične vrednosti za ispitivane materije, što ukazuje na uticaj zagađenja vazduha poreklom od tehnoloških proce-sa

Maksimalne godišnje kon-centracije

Maksimalne godišnje koncentracije u 2012. godini bile su za: Čađ 115 mg/m3, za sumpordioksid 307 mg/m3 i za azotdioskid 157 mg/m3.

Ukupne sus-pendovane čestice <10 mik-rona

Rezultati merenja suspendovanih čestica manjih od 10 mikrona (PM10) merenih na 14 mernih mesta bili su preko GV za godinu (40 mg/m3) na 10 mernih mesta.

Granična vrednost (GV) jeste najviši dozvoljeni nivo zagadjujuće mate-rije u vazduhu, utvrdjen na osnovu naučnih saznanja, kako bi se spre-čile ili smanjile štetne posledice po zdravlje ljudii i/ili životnu sredinu i koja se ne sme prći kada se jednom dostigne.Granica tolerancije (Gt) jeste procenat dozvoljenog prekoračenja granične vrednosti pod propisanim uslovima.

tolerantna vrednost (tV) jeste granična vrednost uvećana za granicu tole-rancije.Maksimalna dozvoljena koncentracija je maksimalna koncentracija zagadju-juće materije u vazduhu koja se ne sme prkoračiti u cilju izbegavanja ozbiljnih kratkoročnih posledica po ekosisitem i zdravlje ljudiCiljna vrednost jeste nivo zagadjujuće materije utvrdjen kako bi se izbegli, sprečili ili smanjili štetni efekti po zdravlje ljudi i /ili životnu sredinu u


1. V

A ZD

UH celini, koja će biti postignuta u utvr-

djenom roku.

Kontrola kvaliteta vazduha

Kontrola kvaliteta vazduha na teri-toriji Beograda obavlja se na osno-vu Ugovora između Grada Beogra-da – Gradska uprava, Sekretarijat za zaštitu životne sredine i Grad-skog zavoda za javno zdravlje, Beo-grad. Obim i sadržaj kontrole kvali-teta vazduha određen je Programom kontrole kvaliteta koji se donosi za period od dve godine 2012 i 2013. godinu. Važeća zakonska regulativa u Repu-blici Srbiji na osnovu koje se odvijaju aktivnosti praćenja kvaliteta vazdu-ha, zaštite vazduha od zagađivanja i unapređenja stanja u ovoj oblasti je:n Zakon o zaštiti životne sredine („Sl.

glasnik RS”, br. 135/2004 i 36/2009),n Zakon o zaštiti vazduha, Sl. gla-

snik RS”, br. 36/2009n Uredba o uslovima za monitoring

i zahtevima kvaliteta vazduha, „Sl.glasnik RS”, br. 11/2010 i 75/2010.

n Uredba o graničnim vrednostima emisija zagađujućih materija u vaz-duh, „Sl. glasnik RS” ,br. 71/2010.

n Pravilnik o sadržaju planova kva-liteta vazduha, „Sl. glasnik RS”,br. 21/2010.

n Pravilnik o metodologiji za izra-du akcionih planova, „Sl. glasnik RS”,br. 72/2010.

Zagađen vazduh i dalje ostaje jedan od glavnih faktora koji određuje kvalitet života u urbanim sredinama, na taj način što povećava rizik za zdravlje ljudi i životnu sredinu. U cilju da se razviju odgovarajući planovi za upravljanje kvalitetom vazduha, neophodno je pre svega obezbediti pouzdane informacije o stepenu zagađenosti. Smanjivanje stepena zagađeno-sti vazduha u urbanim sredinama

postavljen je kao jedan od ključnih ciljeva u Strategiji zaštite životne sre-dine u zemljama Istočne i Jugoistoč-ne Evrope, usvojenoj na Petoj Mini-starskoj konferenciji „Životna sredi-na za Evropu”, Kijev 2003. Jedna od ključnih aktivnosti koju su usvojile SZO i Evropska komisija (bazirano na kriterijumima SZO) bila je opti-mizacija standarda koji se tiču ispu-njavanja uslova za smanjenje štetnih uticaja na zdravlje.

Izvori zagađivanja vazduha u urbanim sredinama

Izvori zagađenja vazduha rezultat su uglavnom ljudskih aktivnosti i mogu se svrstati u tri grupe:1. Stacionarni izvori:n izvori zagađenja u ruralnim

područjima vezanim za poljo-privredne aktivnosti, rudarstvo i kamenolome,

n izvori zagađenja vezani za industri-je i industrijska područja, hemijsku industriju, proizvodnju nemetala, metalsku industriju, proizvodnju električne energije,

n izvori zagađenja u komunalnim sredinama kao što su zagrevanje, spaljivanje otpada, individualna ložišta, otvoreni roštilji za pripre-mu hrane, perionice, servise za hemijsko čišćenje i dr.

2. Pokretni izvori:n obuhvataju bilo koji oblik vozila

motora sa unutrašnjim sagoreva-njem kao npr. laka vozila koja kori-ste benzin, laka i teška vozila koja koriste dizel, motorcikle, avione.

3. Izvori zagađenja iz zatvorenog prostora:n obuhvataju pušenje cigareta, bio-

loška zagađenja (polen, grinje, ple-sni, kvasci, insekti, mikroorganiz-mi, alergeni poreklom od doma-ćih životinja), emisija od sagoreva-nja i zagrevanja, emisija od razli-čitih materijala ili materija kao


1. V

A ZD

UHšto su isparljiva organska jedinje-

nja, olovo, radon, azbest i različite sintetičke hemikalije i dr. Posled-njih desetak godina u razvijenim zemljama zagađenost vazduha zatvorenog prostora predstavlja ozbiljan problem, kojem se posve-ćuje posebna pažnja.

Podela zagađujućih materija

Zagađujuće materije generalno se dele na gasove, pare, čvrste čestice i u poslednje vreme spominju se mirisi. Sus-pendovane čestice dalje se grupišu u odnosu na veličinu čestice: prašinu, dim, isparenja i izmaglicu (aerosol).Gasovite zagađujuće materije: Gasovite zagađujuće materije uključuju jedi-njenja sumpora (sumpordioksid – SO2 i sumportrioksid – SO3), uglje-nmonoksid (CO), jedinjenja azota (azotmonoksid – NO, azotdioksid – NO2, amonijak – NH3), organska jedinjenja (ugljovodonici – UV, ispar-ljiva organska jedinjenja – IOJ, poli-ciklične aromatične ugljovodonike – PAU, halogene derivate, aldehide i dr.), halogena jedinjenja HF i HCl i materije specifičnog mirisa.Sekundarne zagađujuće materi-je nastaju pod uticajem termalne, hemijske ili fotohemijske reakcije. Suspendovane čestice: Čestice suspen-dovane u vazduhu uključuju uku-pne suspendovane čestice (TSP), PM10 (PM sa srednjim aerodinamič-kim prečnikom manjim od 10 mm), PM2,5 (PM sa srednjim aerodinamič-kim prečnikom manjim od 2,5 mm), fine i ultrafine čestice poreklom iz dizel motora, leteći pepeo od uglja, mineralna prašina (ugljena, azbe-stna, silikatna, cementna), metal-na prašina i isparenja (npr. cink, bakar, gvožđe i olovo), kisele izma-glice (aerosol) (npr. sumporna kise-lina), čestice fluorida, pigmenti boja, izmaglice pesticida, ugljenik, uljani dimovi i drugo.

Mirisi: Pojedini mirisi mogu biti tačno definisani u pogledu nastanka, iza-zvani specifičnim hemijskim agen-sima kao što su vodoniksulfid (H2S), ugljendisulfid (CS2) i merkaptani (R-SH, R, SR2) dok je druge mirise ponekad teško hemijski definisati.U Programu kontrole kvaliteta vaz-duha zagađujuće materije koje se ispituju u mreži mernih mesta pode-ljene su u skladu sa našim Pravil-nikom „Službeni glasnik Republi-ke Srbije”, br. 54/92 i dokumentima Evropske Unije i preporukama SMO i SZO u dve grupe:1. Osnovne (klasične) zagađujuće materi-je – grupa zagađujućih materija koja je široko rasprostranjena i neizbežno prisutna u svakodnevnim ljudskim aktivnostima.2. Specifične zagađujuće materije – grupa zagađujućih materija koja se emituje iz pojedinih delatnosti i iz određe-nih industrijskih procesa proizvod-nje.3. „Zimski smog” predstavlja zagađe-nje vazduha materijama iz proce-sa sagorevanja fosilnih goriva koja sadrže sumpor (SO2) i suspendovane čestice. Sinergetsko delovanje sum-pordioksida i suspendovanih čestica je pojačano u odnosu na efekat poje-dinačnog delovanja svake od ovih materija.Ovaj sinergetski efekat je imao tra-gične posledice u poznatoj London-skoj epizodi (1952.).U procesu reak-cije uključene su tri osnovne kom-ponente:n SO2,n suspendovane čestice in kapi vode i magle.Čestice služe kao mesto nukleizacije za formiranje magle, jer na njihovoj površini odvija se proces oksidacije SO2 uz katalizu4. „Letnji smog” predstavlja smešu oksidansa tzv. fotohemijskih oksi-danasa koji nastaju kao proizvod


1. V

A ZD

UH delovanja ultravioletnog zračenja na

smešu prisutnih zagađujućih mate-rija (azotovi oksidi, ugljovodonici). Pod uticajem sunčeve svetlosti razla-že sa azot dioksid i oslobađa atom kiseonika koji je reaktivan i stva-ra ozon.Ovaj kompleks zagađujućih materija javlja se isključivo u letnjem periodu pri određenim meteorološkim uslo-vima. Ozon koji čini glavni sasto-jak ove smeše nazivamo „prizemni ozon”, jer se on formira u nižem sloju troposfere, što nije isto što i ozon prisutan u stratosferi.

Nivoi mreže u monitoringu

Nova zakonska regulativa u obla-sti praćenja stanja kvaliteta vazdu-ha i organizovanja mreže monitorin-ga uskladjena je sa direktivama EU i u tom smislu postavljene su osno-ve za uspostavljanje Programa kon-trole kvaliteta vazduha na nekoli-ko nivoa. Državana mreža mernih stanica i/ili mernih mesta za merenje: n regionalnog i prekograničnog

atmosferskog prenosa zagadjuju-ćih materija u vazduhu i aerosedi-mentima u okviru medjunarodnih obaveza,

n kvaliteta vazduha u naseljima, industrijskim i nenaseljenim po dru čjima,

n kvaliteta vazduha u zaštićenim pri-rodnim dobrima i zaštićenoj okoli-ni nepokretnih kulturnih dobara,

n kvalitet vazduha u područjima pod uticajem odredjenih izvora zagadjivanja, uključujući pokret-ne izvore i

n alergenog polena. Lokalna mreža mernih stanica i/ili mer-nih mesta uspostavlja se za praćenje kvaliteta vazduha na nivou auto-nomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Zakon o zaštiti vazdu-

ha, Sl. glasnik RS, br.3 6/2009 Član 15. Monitoring kvaliteta vazduha u lokalnoj mreži obavlja se prema pro-gramu koji za svoju teritoriju donosi nadležni organ autonomne pokraji-ne i nadležni organ jedinice lokalne samouprave, a koji mora biti uskla-djen sa programom iz Člana 11. stav 3 zakona.

Kriterijumi za uspostavljanje mernih mesta

Broj i raspored mernih mesta zavi-si od površine područja, vrste izvo-ra koji zagađuju vazduh, geograf-skih karakteristika (konfiguracija terena), gustina naseljenosti. Svrha i cilj monitoringa takođe opredeljuju mrežu mernih mesta. Praćenje kva-liteta vazduha obavlja se u zonama i aglomeracijama. Zona predstavlja deo teritorije Repu-blike Srbije sa definisanim grani-cama, odredjen u cilju ocenjivanja i upravljanja kvalitetom vazduha koja sa stanovišta kontrole, održavanja i/ili unapredjenja kvaliteta vazdu-ha, čini karakterističnu funkcional-nu celinu.Aglomeracija je zona sa više od 250.000 stanovnika. Aglomeracija može biti i zona sa manjim brojem stanovnika, ako je gustina naselje-nosti u toj zoni veća od propisane, pa je zbog toga opravdana potreba za ocenjivanjem i upravljanjem kva-litetom vazduha.Izbor makrolokaci-ja za fiksna merenja odredjuju se u cilju zaštite zdravlja ljudi, vegetacije i prirodnih ekosistema.a) Zaštita zdravlja ljudi – lokacije za

merenje u cilju zaštite zdravlja ljudi treba postaviti tako da se dobiju podaci o područjima unu-tar zona i aglomeracija gde se oče-kuju najviše koncentracije kojima je populacija izložena direktno ili indirektno za period vremena koji


1. V

A ZD

UHje značajan za izražavanje granič-

ne vrednosti imisije (normativa).b) Stavranje baze podataka - da se obez-

bede podaci o nivoima koncen-tracija, trendovima, u drugim područjima unutar zona i aglome-racijama koje su reprezentativne za izloženost opšte populacije.

Monitoring kvaliteta vazduha obu-hvaćen Programom kontrole kvali-teta vazduha u Beogradu u 2010. i 2011. godini u skladu je sa Uredbom o uslovima za monitoring i zahtevi-ma kvaliteta vazduha, „Sl. glasnik RS”, br. 11/2010 i 75/2010. i saglasnost nadležnog ministarstva, kao i Sekre-tarijatom za zaštitu životne sredine grada Beograda, koji donosio dvo-godišnji Program kontrole kvaliteta vazduha na teritoriji Beograda.

Cilj kontrole kvaliteta vazduha

Programsko sistematsko merenje zagađenosti vazduha na teritoriji Beograda obezbeđuje ostvarivanje više ciljeva:n praćenje stepena zagađenosti vaz-

duha u odnosu na granične vred-nosti imisije (GVI),

n preduzimanje preventivnih mera u segmentima značajnim za zašti-tu vazduha od zagađivanja,

n informisanje javnosti i davanje preporuka za ponašanje u epizo-dama povećanog zagađenja vaz-duha,

n praćenje trendova koncentracija po zonama gradske teritorije,

n procena izloženosti populacije,n identifikacija izvora zagađenja ili

rizika,n evaluacija dugotrajnih trendova,n sagledavanje preduzetih mera na

stepen zagadjenosti vazduha

Zagadjujuće materije imetode uzorkovanja i određivanja

Oprema, metode, parametri, kao i interpretacije rezultata ispitivanja usklađeni su sa Uredbom o uslovi-ma za monitoring i zahtevima kva-liteta vazduha, „Sl. glasnik RS”, br. 11/2010 i 75/2010.

Zdravstveni efekti

U proceni o globalnom opterećenju bolesti utvrđeno je da je 1,4% uku-pnog mortaliteta, 0,5% svih izgu-bljenih dana kvalitetnog života i 2% svih kardiopulmonalnih bole-sti, uzrokovano zagađenim ambi-jentalnim vazduhom. Procene uku-pnog opterećenja bolesti kada je u pitanju ambijentalni vazduh, bazira-ne su samo na uticaju (efektima) koji nastaju od mikročestičnog zagađe-nja (čestice od 10 i 2,5 mikrona) kod dece i odraslih. Tako su epidemio-loške studije ukazale da se morta-litet prvenstveno javlja kod starijih ljudi, procene su da je 81% atributiv-nih smrti usled zagađenja ambijen-talnog vazduha kod ljudi starijih od 60 godina. Kod dece ispod 5 godina 3% svih atributivnih smrti pripisuje se zagađenju vazduha, a 12% atribu-tivnom gubitku kvalitetnih godina života (SZO 2002).Štetno delovanje zagađujućih mate-rija prisutnih u resursima životne sredine, u ovom slučaju govorimo o vazduhu, dovode do promene kvali-teta vazduha i na taj način do pora-sta potencijalno negativnih uticaja na zdravlje i to na više načina:n intenzivna izloženost toksičnim

materijama može uzrokovati akut-ne zdravstvene efekte,

n izloženost nižim koncentracija-ma (nižim od dozvoljenih) štet-nih materija kroz duži vremenski period može dovesti do hroničnih oboljenja,


1. V

A ZD

UH n izloženost pojedinim štetnim

materijama može izazvati genet-ske promene,

n štetni efekti izazvani suspendo-vanim česticama do 10 mikrona SČ10, u velikoj meri su udruže-ni sa još finijim česticama, kiselim aerosolom ili sulfatima ili oksidi-ma metala,

n dugotrajna izloženost niskim kon-centracijama mikročestica udruže-na je sa mortalitetom i doprinosi pojavi povećane stopa bronhitisa i smanjenju funkcije pluća

n sperovedene studije ukazuju da očekivani životni vek može biti skraćen više od godinu dana u naseljima izloženim visokim kon-centracijama PM10 u poređenju sa onim izloženim niskim koncentra-cijama,

n smanjenje imunološke sposobnosti organizma,

n izazivanje subkliničkih iritacija i neprijatnih osećanja i

n uticaj na pogoršanje postojeće bole-sti.

Zagađenom vazduhu izloženo je celokupno stanovništvo, a naroči-to su ugrožene osetljive grupacije, deca, bolesni i stari ljudi Na osno-vu istraživanja u svetu, literaturnih podataka kao i sopstvenih ispitiva-nja potvrđena su mnogobrojna štet-na delovanja određenih materija u vazduhu, kao što su: napadi bron-hijalne astme u masovnim razmera-ma u slučajevima zagađenja vazdu-ha specifičnim zagađivačima; lokal-no dejstvo na sluzokožu i kožu, res-piratorne organe, a u slučaju resor-pcije gasova promene metabolizma i alergične manifestacije kod 10% sta-novništva.(deca, stare osobe i različite kategori-je hroničnih bolesnika).Zagađujuće materije prisutne u vaz-duhu spoljne sredine ne oštećuju u istoj meri sva tkiva. Na dejstvo

sumpordioksida, azotovih oksida i ozona (nadražljivci) najosetljiviji je respiratorni trakt.

StANJE ZAGAĐENOStI VAZDUHA U BEOGRADU

Oprema, metode, parametri, kao i interpretacije rezultata ispitivanja usklađeni su sa Uredbom o uslovi-ma za monitoring i zahtevima kva-liteta vazduha, „Sl. glasnik RS”,br. 11/2010 i 75/2010.Analizom podataka dobijenih na osnovu ispitivanja uzoraka vazdu-ha iz lokalne mreže urbanih fiksnih stanica u toku 2012. godine i pore-đenjem sa propisanim normativima može se konstatovati sledeće:n U toku 2012. godine na 14 mer-

nih mesta registrovano je 18 dana sa koncentracijom sum-pordioksida preko granične odnosno tolerantne vrednosti (GV 125 mg/m3), dok je u 2011. godini zabeleženo 89 dana. U odnosu na 2011. godinu broj dana koji je bio preko GV sma-njen je za 79,88%.

n U toku 2012. godine na 15 mer-nih mesta registrovano je 115 dana sa koncentracijom čađi preko MDV maksimalno dozvo-ljene vrednosti (50 mg/m3), što znači da u proseku po jednom mernom mestu je 9,2 dana. Pro-sečan broj dana sa koncentraci-jom čađi preko GV po mernom mestu u 2011. godini iznosio je 19 dana. U odnosu na 2011. broj dana koji je bio preko GV u 2012. smanjen je za 51,58%.

n U toku 2012. godine na 15 mer-nih mesta registrovano je 158 dana sa koncentracijom azotdi-oksida preko granične vredno-sti (40 mg/m3), i 15 dana preko tolerantne vrednosti (60 mg/m3). Prosečan broj dana sa koncen-tracijom azotdioksida preko


1. V

A ZD

UHgranične vrednosti po mernom

mestu u 2012. godini iznosi 10,53 dana, a u 2011. godini 8,83 dana, što predstavlja povećanje za 19,25%.

n Prosečan broj dana po mernom mestu sa koncentracijom azot-dioksida preko TV u 2012. godi-ni iznosi 15 dana, u odnosu na 2011. godinu kada je preko TV bilo 7,6 dana. Što predstavlja povećanje za 97.36%.

n U toku 2012 godine nije regi-strovano prekoračenje GV (5mg/m3 ) za benzen.

n Srednja godišnja vrednost sum-pordioksida nije ni na jednom mernom mestu bila preko GV

za godinu (50,0 mg/m3). Tabela 1 strana 1 od 10.

n Srednja godišnja vrednost čađi ni na jednom mernom mestu nije bila preko GV za godinu (50,0 mg/m3).

n Srednja godišnja vrednost azot-dioksida je na sedam mernih mesta bila preko GV za godinu (40,0 mg/m3) i na jednom mer-nom mestu preko TV od (60,0 mg/m3). Tabela 1 strana 1 od 10.

Srednja godišnja vrednost PM10 ja na 10 mernih mesta bila preko gra-nične odnosno tolerantne vredno-sti za godinu koja iznosi 40mg/m3 odnosno 48mg/m3.

Maksimalne godišnje koncentracije na teritoriji Beograda u periodu 2008. - 2012. godina

Maksimalna koncentracija*

G o d i n a2008. 2009. 2010. 2011. 2012.

Čađ 325 226 219 223 115.SO2 163 250 131 246 307NO2 296 170 382 250 157

* izraženo u mg/m3

Suspendovane čestice

U toku 2012. godine uzorkovane su čestice prečnika veličine do 10 mikrona, usvojene nomenklature PM10. PM10 uzorkovane su na 12 mernih mesta od kojih se dva nala-ze u široj zoni teritorije grada Beo-grada na području opština Obreno-vac (Grabovac) i Lazarevac (Vreoci). Srednje godišnje vrednosti PM10 su na 10 od ukupno 12 mernih mesta bile preko GV odnosno preko TV za godinu (40 mg/m3/48 mg/m3).

Merenje sadržaja teških metala i benzo(a)pirena u suspendovanim česticama

Na području opštine Obrenovac, mesto Grabovac u toku 2001. godi-ne posebno je uspostavljeno mere-nje suspendovanih čestica sa ispiti-vanjem koncentracija teških metala i 3,4 benzo(a)pirena.Dobijeni rezultati upoređivani su saUredbom o uslovima za monito-ring i zahtevima kvaliteta vazduha, „Sl. glasnik RS”, br. 11/2010 i 75/2010.Sadržaj benzo(a)pirena bio je preko GV od 1,0 ng/m3 na godišnjem nivou kao srednja godišnja vrednost preko GV, u 209 pojedinačnih merenja. Naj-veći broj pojedinačnih merenja BaP, preko GV od 1,0 ng/ m3 registrovan


1. V

A ZD

UH je na mernom mestu u Grabovcu (48

merenja) i na mernom mestu u Laza-revcu (52 pojedinačna merenja). Koncentracija arsena je bila preko dozvoljene ciljne vrednosti (CV iznosi 6 ng/m3) vrednosti u 154 poje-dinačna merenja. U Grabovcu u 37 pojedinačnih merenja i u Lazarev-cu u 52. Koncentracije nikla bila je u 14 merenja preko ciljne vrednosti (CV iznosi 20 ng/ m3). Kadmijum je u jednom merenju bio preko ciljne vre-dnosti (CV iznosi 5 ng/ m3).

Specifične zagađujuće materije

Specifične zagađujuće materije karakteristične za neposrednu oko-linu tj. zonu uticaja pojedinih indu-strijskih procesa, uzorkovane su i ispitivane na dva merna mesta. Veli-ki Crljani ul. Kolubarska 17 i Patri-jarha Dimitrija 7-13, RakovicaPrekoračenja graničnih kao i tole-rentnih vrednosti suspendovanih čestica do 10 mikrona PM10 su regi-strovana na oba merna mesta. U Rakovici je registrovana maksimal-na vrednost od 317 mg/m3 a u Veli-kim Crljanima 163,7 mg/m3. Ciljna vrednost za arsen je prekoračena u 13 a u Rakovici u tri merenja a nikl u 24. Benzo-a-piren bio je preko GV od 1,0 ng/m3 u Velikim Crljanima u 28 merenja, a u Rakovici u 16 merenja.

Prizemni ozon

Prizemni ozon kao dominantan gas u letnjoj smeši (smogu) praćen je na dva merna mesta u Ul. Omladinskih brigada i u Lazarevcu u ulici Slobo-dana Kozareva, tokom cele godine, kontinualno automatskim monito-rom APOA 360 Series HORIBA. Svakodnevnim analizama uzora-ka vazduha na šest mernih mesta u gradu od početka ložne sezone,

omogućava se pravovremeno reago-vanje u slučajevima (porasta trenda koncentracija materija koje se prate) epizodnih povećanja zagađenosti vazduha. Na osnovu svakodnev-nih analiza uzoraka vazduha i vre-menske prognoze stručnjaci Grad-skog zavoda za javno zdravlje bili su u mogućnosti da predlažu mere i postupke za smanjenje zagađenosti vazduha kao i preporuke za ponaša-nje ugroženih grupa stanovništva u cilju zaštite zdravlja.U toku grejne sezone 2012/2013. godi-ne nije zabeležena epizoda poveća-nja zagađenja vazduha. Povremeno su registrovane povećane koncentra-cije zagađujućih materija kao satne vrednost posebno u saobaraćajnim špicevima ili u periodu nepovoljnih meteoroloških uslova.Na osnovu srednje dnevnih kon-centracija GV i TV sumpordioksi-da, čađi aztodioksida kao suspen-dovanih čestica do 10 mikrona u 2012. godini u gradu se mogu izdvo-jiti zone sa različitim nivoima zaga-đenosti vazduha. Međutim, ako se posmatraju srednje godišnje vredno-sti ta razlika nije tako uočljiva. Kada se radi o zoniranju u odnosu na regi-strovane koncentracije čađi, mogu se izdvojiti nešto jasnija područja. Cen-tralna zona starog grada, područ-je Zemuna kao i opterećene saobra-ćajnice izdvajaju se sa nešto višim koncentracijama čađi, PM10 i azo-tdioksida. Izvršene analize uzoraka vazduha na prisustvo teških metala u PM10 ukazuju da nije zanemarljivo prisu-stvo toksičnih, kao i pojedinih kan-cerogenih materija u vazduhu urba-ne sredine. Veoma često u saobraćajnim špicevima kao i u vreme trajanja inverzija registrovane su povećane satne koncentracije zagadjujućih materija.Iz navedenih razloga u ugroženim zonama grada neophodno je inten-


1. V

A ZD

UHziviranje aktivnosti, odnosno predu-

zimanje mera na izvorima zagađiva-nja prema katastru zagađivača, radi smanjenja stepena zagađenosti.

PREDLOG MERA

Obzirom da postoji potreba i druš-tveni interes za sprovođenje mera zaštite vazduha od zagađivanja, radi zaštite zdravlja ljudi, kulturnih i materijalnih dobara, neophodno je:n Na osnovu dobijenih rezultata

o nivou zagađenosti vazduha na teritoriji Beograda, odnosno ocene kvaliteta vazduha (Član 22 Uredbe „Službeni glasnik RS” br. 11/2010 i 75/2010) pristupiti aktivnostima iz nadležnosti lokalne samoprave

n Donošenje plana kvaliteta vazdu-ha (Član 31 ZAKON o proglašenju Zakona o zaštiti vazduha „Službe-ni glasnik RS” br. 36/2009.sa ciljem da se postignu odgovarajuće gra-nične vrednosti ili ciljne vrednosti utvrdjene aktom iz člana 18 istog Zakona. Plan iz stava 1 ovog člana donosi se na osnovu ocene stanja kvaliteta vazduha i obuhvata sve glavne zagadjujuće materije i glav-ne izvore zagadjivanja vazduha koji su doveli do zagadjenja.

n Učestvovati aktivno u razmatranju i davanju uslova za zaštitu vazdu-ha od zagađivanja prilikom izrade i donošenja Urbanističkih planova na teritoriji grada Beograda;

n Nastaviti sa sistematskim praće-njem stepena zagađenosti vazdu-ha na teritoriji grada, određiva-njem srednje dnevnih koncentra-cija sumpordioksida, čađi, aerose-dimenata, PAU, teških metala i pri-zemnog ozona, kao i specifičnih zagađujućih materija u reprezenta-tivnim područjima;

n Nastaviti sa procesom gasifikaci-je i toplifikacije priključenjem na daljinsko grejanje preostalih zaga-đivača;

n Neophodno je sačiniti katastar zagađivača na području grada Beograda;

n Obezbediti kontrolu procesa sago-revanja u kotlarnicama i njihovog održavanja uz obavljanje edukaci-je radnika u kotlarnicama;

n Kod projektovanja i izgrad-nje stambenih objekata posebnu pažnju posvetiti pitanju termoizo-lacije, kao racionalnoj meri za sma-njenje utrošenog goriva;

n Obezbediti uredno čišćenje i pranje saobraćajnica, popločanih površi-na, kao i pravovremeno odnoše-nje smeća;

n Sprovoditi mere zaštite vazduha pri transportu građevinskog mate-rijala kroz grad, kao i pri radu gra-đevinske operative.


1. V

A ZD

UH

Grafik 1. Prosečne godišnje i periodične vrednosti čađi u Beogradu u 2012. godini

Prilog 1 - Grafički prikaz rezultata u 2012. Godini

Grafik 2. Prosečne godišnje vrednosti sumpordioksida u Beogradu u 2012. godini

Grafik 3. Prosečne godišnje i periodične vrednosti azotdioksida u Beogradu u 2012. godini


1. V

A ZD

UH

Grafik 4. Prosečne godišnje vrednosti suspendovanih čestica PM10 u Beogradu u 2012. godini

Grafik 5. Broj dana preko MDV za čađ, broj dana preko GV za SO2 i NO2 u Beogradu u 2012. godini

Grafik 6. Broj dana preko GV za suspendovane čestice PM10 u Beogradu u 2012. godini

Grafik 6. Broj dana preko GV za suspendovane čestice PM10 u Beogradu u 2012. godini


1. V

A ZD

UH

1. Uvod

Svakodnevne čovekove aktivno-sti prouzrokuju emisiju različitih hemijskih agenasa, hemikalija, gaso-va, čestica i aerosola u vazduhu. Vaz-duh uvek sadrži zagađujuće materi-je u vidu gasova i čestica koje svojim koncentracijama i efektima odeđuju kvalitet vazduha. Kvalitet vazduha u gradovima ponekad prelazi pre-poručene nivoe kvaliteta vazdu-ha i može da dovede do negativ-nih posledica po ljudsko zdravlje i životnu sredinu. Toksične zagađujuće materije (opasni zagađivači vazduha) su one poznate ili za koje se sum-nja da prouzrokuju rak ili druge ozbiljne zdravstvene probleme (npr. poremećaji u reprodukciji ili urođeni defekt) ili negativne utica-

je na životnu sredinu. Ovi zdrav-stveni efekti su posebno proble-matični u gradovima, jer po svo-joj prirodi u gradovima živi veli-ki broj ljudi koji mogu biti izloženi visokim koncentracijama zagađu-jućih materija. Najviši nivoi zaga-đenja obično rezultiraju iz kombi-nacije emisija u blizini tla i poseb-nim meteorološkim i topograf-skim uslovima.Zagađivači vazduha mogu se svrsta-ti u dve kategorije: n primarni zagađivači - koje se emi-

tuju u atmosferu iz izvora kao što su sagorevanje fosilnih goriva iz termoelektrana, vozila sa moto-rima i industrijska proizvodnja, sagorevanjem biomase od strane poljoprivrede, kao i prirodnih pro-cesa, kao što su prašina, vulkan-

1.2 Kvalitet vazduha - zagađenost vazduha specifičnim zagađujućim materijama poreklom od izduvnih gasova pokretnih izvora

CO

Sve srednje godišnje vrednosti za ugljenmonoksid na svim raskrsnicama na svim mernim mestima, osim na mer-nom mestu Banovo brdo, prelazile su dozvoljenu srednju godišnju vrednost od 3,00 mg/m3. Koncentracije ugljenmo-noksida povećane su u zimskom periodu zbog povećane vlažnosti i niskih temperatura koje smanjuju pokretljivost molekula ugljenmonoksida.

NO2

Sve srednje godišnje vrednosti za azotdioksid na svim mernim mestima imale su vrednosti veće od dozvoljene srednje godišnje granične vrednosti (40,0 µg/m3).

PbSve srednje godišnje vrednosti za olovo imale su vrednosti manje od dozvoljene srednje godišnje granične vrednosti (0,5 µg/m3).

Lako isparlji-va organska jedinjenja

Koncentracije lako isparljivih organskih jedinjenja nisu normirane. U urbanim sredinama emisija lako isparljivih ugljovodonika iz pokretnih izvora iznosi 60-70%.

SO2

Sve dobijene srednje godišnje vrednosti za sumpordiok-sid na mernim mestima u centralnoj gradskoj zoni (osim Nušićeve gde je na granici) kao i Zemunu prelazile su graničnu vrednost, a na ostalim mernim mestima su ispod dozvoljene granične vrednosti od 50 µg/m3.

Benzen, tolu-en, ksileni

Do sada nisu utvrđene norme za jednočasovne granične vrednosti koncentracija benzena, toluena i ksilena u vazduhu, kako na nivou Republike Srbije, tako i od strane međunarodno raferentnih tela kao što su EU i US EPA.


1. V

A ZD

UHska aktivnost, biološka aktivnost

(disanje)...n sekundarni zagađivači - formira-

ju se u okviru atmosfere kada pri-marni zagađivači reaguju sa sun-cem, kiseonikom, vodom i drugim hemikalijama prisutnim u vazdu-hu

U Evropskoj uniji kao i u Srbiji oko 75% stanovništva se odlučilo za urbane oblasti kao svoje mesto življenja. Ali efekti urbanizacije su se proširili, van gradskih sredina. Stanovništvo je usvojilo gradski način života i oni koriste pogod-nosti gradskog života, kao što su kulturne, obrazovne ili zdravstve-ne usluge.Današnja vozila emituju i do 80% manje zagađujućih materija nego vozila 60-ih godina, međutim prisu-stvo zagađujućih materija se u vaz-

duhu povećavalo zbog sve većeg broja vozila. Prestanak upotrbe bezolovnog benzina smanjila je pri-sustvo olova koje je veoma toksič-no, ali je povećano prisustvo lako isparljivih ugljovodonika (benzena, benzo(a)pirena, ksilena, 1,3butadie-na, toluena i formaldehida). Najveći nivoi zagađenja vazduha izmereni su u okolini glavnih grad-skih saobraćajnica. Visoke koncen-tracije zagađujućih materija mere se na ivičnjaku trotoara na visini 1,5 metar od tla. U uskim ulicama pri povoljnim vremenskim uslovima nivo koncentracija zagađujućih mate-rija opada za 3% na rastojanju od pet metara od ivičnjaka. U širokim uli-cama (avenije) sa dobrim ”prove-travanjem” koncentracije zagađuju-ćih materija zavise od pravca i brzi-ne vetra.

Slika 1. Glavni zagađivači vazduha poreklom od mobilnih izvora

Azotdioksid 53%

Ostalo

Olovo 58%

Ostalo Ostalo Ostalo

Ugljovodonici 40%

Ostalo

Ugljenmonoksid 90%

Ostalo


1. V

A ZD

UH Tabela 1. Dejstvo pojedinih zagađujućih materija na životnu sredinu

Zaga

đuju

će

mat

erije

i n

ivo

na k

oji

delu

ju

Izvo

r zag

ađen

ja

Utic

aj

saob

raća

ja UTICAJ

Stanovništvo Vegetacija Globalne promene Materijali

CO ugljen-monoksid urbano/lokalno

nepot-puno sagorev-anje

domi-nantno

smanjuje razmenu kis-eonika, utiče na srce, cirku-laciju i nervni sistem

indirektno utiče na stvaranje prizemnog ozona

CO2 ugljen-dioksid globalno/lokalno

sagore-vanjem utiče

glavni gas iz grupe gasova staklene bašte

HC ugljo-vodonici urbano/lokalno


znatno

pojedini ugl-jovodonici su kancerogeni, smanjuju ozon-ski omotač

ugrađuju se u zemljište, žitarice i dospevaju u hranu

neki ugl-jovodonici su gasovi staklene bašte

HCHO formalde-hid urbano

sagore-vanjem goriva

domi-nantno

utiče na respi-ratorni sistem, iritira oči, pri dužem izlag-anju dolazi do leukemije

NO2 azot-dioksid urbano/lokalno


60% iritira respira-torni sistem

kisele kiše, zakišeljenje vode i tla

gas iz grupe gasova staklene bašte,sa ugljo-vodonici-ma pravi fotohemi-jski smog

erozija materi-jala

SO2 sumpordio-ksid urba-no/lokalno


3% - 60%

iritira respira-torni sistem

kisele kiše, zakišeljenje vode i tla

erozija materi-jala

Pb olovo urbano/lokalno

sagore-vanjem benzina

domi-nantno

neurološke i kardiovasku-larne tegobe

prašina

Čestice urbano/lokalno


domi-nantno

iritira respira-torni sistem, pojedine čestice su kancerogene

smanjuju asimilaciju prašina


1. V

A ZD

UH2. Merna mesta

1. London - raskrsnica Kralja Milana i Kneza Miloša

2. Nušićeva - raskrsnica Nušićeva i Dečanska

3. Batutova - raskrsnica Batutova i Dimitrija Tucovića

4. Studenski grad - raskrsnica Sutden-ske i Tošinog bunara

5. Vukov spomenik - raskrsnica Ruzvel-tova i Bulevara kralja Aleksan-dara

6. Skupština - raskrsnica Kneza Miloša i Bulevara kralja Aleksandra

7. Zemun - raskrsnica Glavna i Zmaj Jovina

8. Karaburma - raskrsnica Marijane Gregoran i Vojvode Micka

9. Cvijićeva - raskrsnica Cvijićeva i Bulevar despota Stefana

10. Hajat - Ušće 11. Železnička stanica - Savski trg12. Zeleni venac - raskrsnica Brankova,

Jug Bogdanova, Kraljice Natalije13. Autokomanda - Bulevar oslobođenja i

Franše D`Eperea14. Banovo brdo - raskrsnica Požeška i

Kirovljeva15. Mostar - petlja ka Bulevaru vojvo-

de Mišića16. Pančevački most - Bulevar despota

Stefana kod Pančevačkog mosta17. Piramida - Jurija Gagarina i Gandi-

jeva18. Konjarnik – Ustanička i Vojislava

Ilića

3. Rezultati i diskusija

Ispitivanje zagađujućih materija na raskrsnicama u Beogradu vršeno je na šesnaest reprezentativnih mesta u periodu od 01. 01. 2012. do 29. 02. 2012. godine, a od 01. 03. 2012. do 31. 12. 2012 merenja su vršena na osa-mnaest reprezentativnih mesta.

Od marta meseca izvršene su izme-ne prema Programu za 2012./2013. godinu:n Merno mesto Slavija je ukinuton Uvedena dva nova merna mesta

Piramida i Konjarnikn Merno mesto Autokomanda pome-

reno kod Franšan Merno mesto Novi Beograd pome-

reno kod Studenskog gradan Uvedeno jednonedeljno merenje

na svim mernim mestima kako u prepodnevnim, tako i popodnev-nim špicevima

Merenja svih ispitivanih parameta-ra vršena su četiri puta mesečno na svim raskrsnicama. Na četiri raskr-snice (London, Nušićeva, Skupšti-na i Cvijićeva) merene i vrednosti benzena, toluena i ksilena. Rezultati merenja dati su kao najniža i najvi-ša srednja prosečna vrednost i pro-sečna godišnja vrednost. Prilikom uzorkovanja mereni su i meteorološ-ki parametri (pritisak, temperatura, relativna vlažnost vazduha, brzina i pravac vetra).Na osnovu rezultata merenja zaga-đujućih materija od pokretnih izvora izvršeno je ”zoniranje” grada.n ZONA I - centralna gradska zona

(London, Nušićeva, Skupština, Cvijićeva)

n ZONA II - tranzitna zona (Zeleni venac, Železnička stanica, Mostar, Pančevački most)

n ZONA III - šire gradsko jezgro (Vukov spomenik, Gradska bolnica, Kara-burma, Autokomanda, Banovo brdo, Konjarnik)

n ZONA IV - područje preko Save (Zemun, Studenski grad, Hajat, Piramida).

Na osnovu višegodišnjeg merenja protoka vozila uočavaju se dva tipa raskrsnica:n Prvi tip raskrsnica London, Nuši-

ćeva, Skupština, Cvijićeva sa oko


1. V

A ZD

UH 92% putničkih vozila i prosečnim

prolaskom od oko 4000 do 6000 vozila po satu u saobraćajnim špi-cevima.

n Drugi tip raskrsnica su Železnička stanica, Mostar i Pančevački most sa 70%-80% putničkog i ostalo teškog i autobuskog saobraćaja.

n Zeleni venac je atipična raskrsnica sa 88% lakog saobraćaja, velikog broja polazišta autobuskih linija i velikog broja linija koje prolaze Brankovom ulicom (dizel motori).

Kocentracije ugljenmonoksida i lako isparljivih ugljovodonika povećane su u zimskom periodu što se objaš-

njava uticajem meteoroloških para-metara (povećana vlažnost, snižena temperatura). Ovi parametri sma-njuju pokretljivost molekula uglje-nmonoksida i lako isparljivih ugljo-vodonika, inače gasova lakših od vazduha. Bitno je istaći da su vred-nosti koncentracija zagađujućih materija u Zemunu na nivou cen-tralne zone gradskog jezgra Beogra-da obzirom da je merno mesto loci-rano u centru Zemuna (ugao Glavne i Zmaj Jovine). Na ostalim mernim mestima na području preko Save (Studenski grad, Hajat i Piramida) vrednosti su na navou šireg grad-skog jezgra.

Tabela 2. Pregled karakterističnih koncentracija UGLJENMONOKSIDA na raskrsnicama u BEOGRADU tokom 2012. godine (mg/m3)

Ras krs nica najniža

prosečna koncen-tracija

najviša prosečna koncen-tracija

najniža pr. mes. kon-centracija

najviša pr. mes. kon-centracija

prosečna godišnja koncen-tracija

Hajat 1.10 6.54 1.57 5.14 3.31Vukov Spomenik 0.94 10.25 1.78 5.41 3.63

London 1.07 13.75 3.04 9.23 5.65Nušićeva 1.04 12.25 2.65 8.79 4.98Skupština 1.84 14.88 3.92 10.04 6.19Cvijićeva 1.44 13.68 4.09 10.22 6.33Gradska bolnica 0.98 8.24 2.21 6.18 4.20Zemun 1.58 12.70 3.95 8.45 5.65Studetski Grad 1.02 8.00 1.26 5.66 3.57Karaburma 1.00 7.32 1.42 5.10 3.59Zeleni venac 1.25 7.75 2.37 5.65 3.65Železnička stanica 1.20 11.15 2.49 5.01 3.69

Franš 1.00 6.32 2.38 4.38 3.28Banovo brdo 1.08 4.96 1.33 3.64 2.49Mostar 1.21 9.98 2.92 6.94 4.51Pančevački most 1.04 11.20 2.95 7.94 4.70Piramida 1.07 6.25 1.76 4.05 3.19Konjarnik 1.05 6.89 1.81 4.96 3.24Slavija 1.09 3.27 1.56 2.18 1.87

GV (1čas) =10.00 (mg/m3)GV (sred. god.) = 3.00 (mg/m3)


1. V

A ZD

UH

0

1

2

4

5

6

7

ZONA 1 ZONA 2 ZONA 3 ZONA 4

conc

. CO

mg/

m3 Mostar

London

Skupština

Konjarnik

Vukov spomenik

Zemun

HajatPiramida

Gradska

bolnica

Autoko-manda

Studentski grad

Zeleni

venacKaraburma

Banovobrdo

3

Tabela 3. Pregled karakterističnih koncentracija AZOTDIOKSIDA na raskrsnicama u BEOGRADU tokom 2012. godine (µg/m3)

Raskrsnicanajniža koncen-tracija

najviša koncen-tracija

najniža sr. mes. kon-centracija

najviša sr. mes. kon-centracija

srednja godišnja koncen-tracija


London 55.0 400.0 102.8 203.7 158.1Nušićeva 48.0 347.0 92.3 195.0 151.4Skupština 43.0 337.0 118.0 199.0 157.1Cvijićeva 40.0 447.0 95.8 260.1 166.5Gradska bolnica 44.0 286.0 77.5 191.3 145.9Zemun 59.0 355.0 119.3 233.6 174.0Studetski Grad 42.0 294.0 95.0 207.1 142.4Karaburma 35.0 262.0 93.0 187.0 149.5Zeleni venac 48.0 337.0 88.5 199.0 149.1Železnička stanica 35.0 333.0 83.5 198.9 144.2

Franš 63.0 382.0 89.5 202.5 142.9Banovo brdo 39.0 267.0 115.4 181.6 143.6Mostar 42.0 294.0 109.0 210.9 157.2Pančevački most 75.0 300.0 94.0 213.5 150.2Piramida 42.0 278.0 97.5 194.6 139.8Konjarnik 54.0 363.0 115.6 200.0 149.3Slavija 76.0 108.0 86.0 104.0 95.0

GV (1 čas)= 150.0 ( µg/m3 )GV (sred.god.) = 40.0 (µg/m3 )


1. V

A ZD

UH

conc

. NO 2 µ

g/m

3


MostarLondon Skupština

KonjarnikVukov spomenik

Zemun

HajatPiramida

Gradska

bolnicaFranš

Studentski grad

Zeleni

venac Karaburma Banovo brdo

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Tabela 4. Pregled karakterističnih koncentracija OLOVA na raskrsnicama u BEOGRADU tokom 2012. godine (µg/m3)

Raskrsnicanajniža koncen-tracija





Hajat 0.30 0.40 0.30 0.33 0.31Vukov spo-menik 0.30 0.50 0.30 0.40 0.33

London 0.30 2.70 0.31 0.93 0.42Nušićeva 0.30 0.80 0.30 0.51 0.36Skupština 0.30 0.70 0.30 0.51 0.38Cvijićeva 0.30 0.90 0.30 0.61 0.39Gradska bolnica 0.30 0.50 0.30 0.38 0.33

Zemun 0.30 1.00 0.30 0.55 0.42Studetski grad 0.30 0.50 0.30 0.38 0.32

Karaburma 0.30 0.50 0.30 0.35 0.31Zeleni venac 0.30 0.50 0.30 0.39 0.33

Železnička stanica 0.30 0.60 0.30 0.40 0.33

Franš 0.30 0.50 0.30 0.35 0.31Banovo brdo 0.30 0.40 0.30 0.33 0.30

Mostar 0.30 0.70 0.30 0.49 0.34Pančevački most 0.30 0.70 0.30 0.53 0.38

Piramida 0.30 0.40 0.30 0.33 0.31Konjarnik 0.30 0.40 0.30 0.36 0.31Slavija 0.30 0.30 0.30 0.30 0.30

GV (sred.god.) = 0.5 (µg/m3)


1. V

A ZD

UH

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6


Mostar

London

Skupština

Konjarnik

Vukov spomenik

Zemun

Hajat Piramida

Gradska

bolnicaFranš

Studentski grad

Zeleni

venac

Karaburma Banovo brdo

conc

. Pb

µg/m

3

Tabela 5. Pregled karakterističnih koncentracija LAKO ISPARLJIVIH ORGASNISKIH JEDINJENJA na raskrsnicama u BEOGRADU tokom 2012. Godine (mg/m3)

Raskrsnicanajniža

prosečna koncen-tracija

najviša prosečna koncen-tracija




Hajat 1,09 5,24 1,63 3,78 2,91Vukov Spomenik 0,97 9,08 1,87 4,57 3,24

London 1,20 10,22 3,33 8,31 4,88Nušićeva 1,07 11,65 1,72 7,91 4,17Skupština 2,03 12,73 3,06 8,92 5,24Cvijićeva 1,90 12,19 3,64 8,30 5,36Gradska bolnica 0,99 19,25 1,95 5,54 3,76

Zemun 2,00 12,07 3,28 7,05 4,99Studetski Grad 1,01 7,27 1,38 4,82 3,00

Karaburma 1,07 7,11 1,84 4,39 3,26Zeleni venac 1,45 8,99 2,52 5,66 3,37

Železnička stanica 1,17 10,11 2,67 4,14 3,24

Franš 1,15 5,37 2,21 3,73 2,96Banovo brdo 1,07 3,91 1,36 3,21 2,47

Mostar 1,20 11,11 2,96 6,11 3,99Pančevački most 1,00 10,40 2,62 6,80 4,03

Piramida 1,10 5,61 1,78 3,43 2,79Konjarnik 1,04 5,44 2,17 3,82 2,90Slavija 0,88 4,90 1,52 3,07 2,29


1. V

A ZD

UH

Tabela 6. Pregled karakterističnih koncentracija SUMPORDIOKSIDA na raskrsnicama u BEOGRADU tokom 2012. Godine (µg/m3)

Raskrsnica najniža koncen-tracija






London 20.0 150.0 32.5 100.0 50.7Nušićeva 20.0 160.0 30.0 96.3 46.7Skupština 20.0 700.0 35.0 177.5 65.0Cvijićeva 20.0 320.0 36.3 145.0 62.5Gradska bolnica 20.0 220.0 25.0 70.0 35.6

Zemun 20.0 220.0 30.0 91.3 54.8Studetski Grad 20.0 210.0 20.0 62.5 32.4

Karaburma 20.0 90.0 23.8 41.3 31.4Zeleni venac 20.0 90.0 20.0 63.8 33.9Železnička stanica 20.0 70.0 25.0 42.5 31.6

Franš 20.0 90.0 20.0 45.0 28.6Banovo brdo 20.0 40.0 20.0 31.3 23.9Mostar 20.0 90.0 25.0 48.8 35.6Pančevački most 20.0 170.0 20.0 78.8 39.7

Piramida 20.0 110.0 23.8 38.8 27.8Kowarnik 20.0 50.0 22.5 33.8 27.1Slavija 20.0 20.0 20.0 20.0 20.0

GV (1čas) = 350.00 (µg/m3)GV (1god) = 50.00 (µg/m3)

0

1

2

3

4

5

6


Mostar

London

Skupština

Konjarnik

Vukov spomenik

Zemun

HajatPiramida

Gradska

bolnica

FranšStudentski

grad

Zeleni

venacKaraburma

Banovo brdo

conc

.

LIO

J

mg/

m3


1. V

A ZD

UH

4. Zaključak

Na osnovu ispitivanja zagađujućih materija iz pokretnih izvora u toku 2012. godine na osamnaest reprezen-tativnih mernih mesta (raskrsnica) u Beogradu može se uočiti sledeće:n Prosečne kocentracije ugljenmo no-

ksida kretale su se od 1,00 mg/m3 na raskrsnici Franš do 14,88 mg/m3 na raskrsnici Skupština. Srednja godišnja vrednost ugljen mo no ksi-da kretala se od 2,49 mg/m3 na Banovom brdu do 6,33 mg/m3 na raskrsnici Cvijićeva. Sve dobije-ne srednje godišnje vrednosti za ugljenmonoksid na svim raskrsni-cama na svim mernim mestima, osim na mernom mestu Banovo brdo, prelazile su dozvoljenu sred-nju godišnju vrednost od 3,00 mg/m3.

n Prosečne kocentracije azotdioksida kretale su se od 35,00 mg/m3 na raskrsnici Karaburma i Železnička stanica do 447,00 mg/m3 na raskrsnici Cvijićeva. Srednja godiš-nja vrednost azotdioksida kreta-la se od 139,80 mg/m3 na mernom mestu Piramida do 174,00 mg/m3 u Zemunu. Sve dobijene srednje godišnje vrednosti za azotdioksid na svim raskrsnicama su prelazile

dozvoljenu srednju godišnju vred-nost od 40,00 mg/m3.

n Prosečne kocentracije lako ispar-ljivih organskih jedinjenja kretale su se od 0,97 mg/m3 kod Vukovog spomenika do 19,25 mg/m3 kod Gradske bolnice. Srednja godišnja vrednost isparljivih organskih je di njenja kretale su se od 2,47 mg/m3 na Banovom brdu do 5,36 mg/m3 u Cvijićevoj.

n Prosečne kocentracije olova kretale su se od vrednosti manjih od 0,30 mg/m3 do 2,70 mg/m3 na raskr-snici London. Srednja godišnja vrednost olova kretala se od 0,30 mg/m3 na Banovom brdu do 0,42 mg/m3 na raskrsnici London. U toku 2012. godine srednje godišnje vrednodnosti olova na svim mer nim mestima bile su ispod granične vrednosti od 0,50 mg/m3 vazduha.

n Prosečne kocentracije sumpor di-ok sida kretale su se od 20,00 mg/m3 do 700,00 mg/m3 kod Skupštine. Srednja godišnja vrednost sum-por dioksida kretala se od 23,90 mg/m3 na Banovom brdu do 65,00 mg/m3 kod Skupštine. Sve dobijene srednje godišnje vrednosti za sum-pordioksid na mernim mestima u centralnoj gradskoj zoni (osim


Mostar

London

Skupština

Konjarnik

Vukov spomenik

Zemun

HajatPiramida

Gradska

bolnica

Franš

Studentski grad

Zeleni

venac

Karaburma

Banovo brdoco

nc. S

O2 µ

g/m

3

0

10

20

30

40

50

60

70


1. V

A ZD

UH Nušićeve gde je na granici) kao

i Zemunu prelazile su graničnu vrednost, a na osta lim mernim mestima su ispod do zvoljene gra-nične vrednosti od 50 µg/m3.

n Prosečne mesečne koncentracije benzena kretale su se od 905,00 mg/m3 kod Cvijićeve do 2825,00 mg/m3 kod Londona. Prosečne mesečne koncentracije toluena kretale su se od 493,00 mg/m3 kod Cvijićeve do 2318,00 mg/m3 kod Londona. Prosečne mesečne koncentracije ksilena kretale su se od 744,00 mg/m3 kod Cvijićev do 1970,00 mg/m3 kod Londona.

Najmanje zagađena raskrsnica, ispi-tivanim zagađenim materijama, tokom 2012. godine je Banovo Brdo, Piramida i Hajat, dok je najzagađe-nije London, Skupština, Cvijićeva i Zemun.

5. Preporuke za smanjenje zagađenja vazduha iz mobilnih izvora

Obaveštavanje vozača, davanjem preporuka, mišljenja o tome na koji način mogu uticati na smanjenje emisije gasova iz vozila:1. gasiti motor automobila dok stoji

u mestu (u protivnom može pro-izvesti 0,25 tona emisije ugljendi-oksida godišnje)

2. održavati motor automobila (slabo održavan motor može koristiti 50% više goriva i proizvesti 50%

više ugljendioksida od ispravno održavanog motora)

3. stalno kontrolisati brzinu kretanja (kod većine vozila povećanje brzi-ne sa 100 km/h na 120 km/h pove-ćava potrošnju goriva za oko 20%)

4. pažljivo koristiti klima uređaj u automobilu (korišćenje klima ure-đaja pri zastojima u saobraćaju može povećati potrošnju goriva za čak 20%)

5. voziti hibridna vozila ako je moguće (pogon na benzin/struju). Hibridna vozila kombinuju neko-liko vrsta pogona. Efikasnost tro-šenja goriva je 20% do 50% veća nego kod tradicionalnih vozila (na 20 000km ova vozila proizvode 2 tone ugljendioksida godišnje. Za istu kilometražu limuzina srednje veličine proizvede 4 tone ugljendi-oksida a sportski automobil 6 tona ugljendioksida godišnje)

6. koristiti češće gradski prevoz (jedan autobus pun putnika može ukloniti 40 vozila sa puta te zadr-žati 50 tona gasova staklene bašte godišnje). Stoga nastojati da se gradski prevoz poboljša u smislu povećanja broja vozila i smanjenje vremena čekanja putnika.

7. imati u vidu da vozila na plin čuvaju okolinu i dugotrajno se ispla-te kao investicija

1.3. RADIOAKtIVNOSt U VAZDUHU

Gama zračenje

Jačina ambijentalne ekvivalentne doze gama zračenja u vazduhu kretala se tokom 2012. godine u intervalu od 72 do 139 nSv/h sa srednjom godišnjom vrednošću od (84.0 ± 2.1) nSv/h, što odgovara granicama promene prirodnog fona zračenja u vazduhu.

137Cs u vazduhu Aktivnost 137Cs u vazduhu je u 2012. godini bila na nis-kom nivou.

137Cs u padavinama

U padavinama su vrednosti aktivnosti 137Cs bile na nis-kom nivou.


1. V

A ZD

UHJačina ambijentalne ekvivalentne

doze gama zračenja u vazduhu na visini 1 m iznad površine tla mere-na je kontinuirano u Beogradu (oko-lina Instituta za medicinu rada Srbi-je „Dr Dragomir Karajović”) i kretala se tokom 2012. godine u intervalu od 72 nSv/h do 139 nSv/h sa srednjom godišnjom vrednošću od 84.0 nSv/h, što odgovara granicama promene prirodnog fona zračenja u vazduhu. Gamaspektrometrijska analiza kom-pozitnih mesečnih uzoraka vazduha

i padavina u Beogradu pokazuje spektar osnovnog fona aktivno-sti (uglavnom radionuklidi prirod-nog porekla). Specifična aktivnost 137Cs u vazduhu je u 2012. godi-ni bila na niskom nivou i kretala se od < 0.3 mBq/m3 dо 1.6 mBq/m3. U padavinama su vrednosti aktivno-sti 137Cs bile uglavnom ispod grani-ce detekcije.Aktivnost 7Be, kosmogenog radio-nuk lida, kretala se od 1.07 mBq/m3 do 5.60 mBq/m3 u vazduhu.

Podaci o merenju jačine ambijentalne ekvivalentne doze gama zračenja u vazduhu

Tabela 1.3.1: Godišnje vrednosti jačine ambijentalne ekvivalentne doze gama zračenja u vazduhu u Beogradu u 2012. godini (nSv/h)

Minimalna godišnja vrednost 72Srednja godišnja vrednost 84.0 ± 2.1Maksimalna godišnja vrednost 139

Podaci o merenju specifične aktivnosti vazduha u Beogradu u 2012. godini

Tabela 1.3.2: Specifična aktivnost 137Cs u vazduhu u Beogradu u 2012. godini (µBq/m3)

Minimalna godišnja vrednost < 0.3Srednja godišnja vrednost 0.81 ± 0.42Maksimalna godišnja vrednost 1.6 ± 0.1

Tabela 1.3.3: Specifična aktivnost 7Be u vazduhu u Beogradu, merno mesto Karađorđev park za 2012. godinu (mBq/m3)

Minimalna godišnja vrednost 1.07 ± 0.03Srednja godišnja vrednost 3.2 ± 1.6Maksimalna godišnja vrednost 5.60 ± 0.10

Podaci o merenju specifične aktivnosti padavina u Beogradu u 2012. godini

Tabela 1.3.4: Specifična aktivnost 90Sr u padavinama u Beogradu u 2012. godini (Bq/m2)

Merno mesto Karađorđev park Zeleno brdo Lazarevac Obrenovac

Minimalna godišnja vrednost 0.26 ± 0.09 < 0.02 < 0.2 < 0.2

Srednja godišnja vrednost 0.72 ± 0.39 0.11 ± 0.07 0.86 ± 0.58 0.64 ± 0.45

Maksimalna godišnja vrednost 1.55 ± 0.15 0.24 ± 0.02 2.29 ± 0.17 1.42 ± 0.14


1. V

A ZD

UH

1.4 KONCENtRACIJA RADONA U ŠKOLAMA I VRtIĆIMA U BEOGRADU

Koncentracija 222Rn u školama i vrtićima

Od svih izmerenih koncentracija radona 84 % merenja je ispod 200 Bq/m3 , u 11 % merenja koncentracija radona je od 200-400 Bq/m3, u 5 % izmerenih koncen-tracija radona je preko 400 Bq/m3.

Gama indeks u građevinskom materijalu koji su ugradjeni u objekte

Gamaspektrometrijskom analizom crepa na krovu jedne škole nadjen je Gama indeks I = 0.343 (I < 1).

Aktivnost radion-uklida u zemljištu na kojima su objekti gradjeni

Aktivnost prirodnih radionuklida u izmerenim uzor-cima zemljišta na kojima su sagradjeni objekti nalazi se u granicama prosečnih vrednosti za region Beograda.Aktivnost veštačkog radionuklida 137Cs kretala se od 0.3 Bq/kg do 151 Bq/kg i nalazi se u granicama izme-renih vrednosti za teritoriju grada Beograda.

Tabela 1.3.5: Specifična aktivnost 7Be u padavinama u Beogradu u 2012. godini (Bq/m2)

Merno mesto Karađorđev park Zeleno brdo Lazarevac Obrenovac

Minimalna godišnja vrednost < 5.2 2.3 ± 0.3 < 3.5 < 3.2

Srednja godišnja vrednost 28 ± 27 10 ± 9 13 ± 7 10 ± 8

Maksimalna godišnja vrednost 96.2 ± 6.0 36.8 ± 1.1 27.7 ± 3.4 33.1 ± 6.5

Gamaspektrometrijska analiza kom-pozitnih mesečnih uzoraka pada-vina u Beogradu pokazuje spektar osnovnog fona aktivnosti (uglavnom radionuklidi prirodnog i kosmo-genog porekla). Aktivnost 137Cs u padavinama u 2012. godini bila je na niskom nivou. Aktivnost 7Be u pada-vinama kretala se od < 5.2 Bq/m2 do 96.2 Bq/m2 u Beogradu, Karađor-đev park, od 2.3 Bq/m2 do 36.8 Bq/m2 na Zelenom brdu, od < 3.5 Bq/m2 do 27.7 Bq/m2 u Lazarevcu i od < 3.2 Bq/m2 до 33.1 Bq/m2 u Obrenov-

cu, što odgovara prosečnim vredno-stima iz prethodnih godina na ovim lokacijama. Specifične aktivnosti 90Sr u padavi-nama kretale su se od 0.26 Bq/m2 do 1.55 Bq/m2 u Beogradu, Karađorđev park, od < 0.02 Bq/m2 do 0.24 Bq/m2 na Zelenom brdu, od < 0.2 Bq/m2 do 2.29 Bq/m2 u Lazarevcu i od < 0.2 Bq/m2 до 1.42 Bq/m2 u Obrenovcu, što ne ukazuje na povećanje vrednosti aktivnosti 90Sr u odnosu na prethod-nu godinu.

Radon je gas bez boje, mirisa i ukusa koji nastaje radioaktivnim raspadom urana. Radon ima štetan uticaj na zdravlje ljudi. Posle pušenja radon je drugi glavni uzročnik pojave raka pluća. Radon se u velikim koncen-

tracijama oslobađa iz zemljišta i stena koje sadrže uran, granit, glinu i fosfate. U životnoj sredini radon se nalazi i razblažen u niskim koncen-tracijama. U zatvorenim prostorija-ma radon se može akumulirati. Kon-


1. V

A ZD

UHcentracija radona u zatvorenom pro-

storu zavisi od konstrukcije zgrade i karakteristika zemljišta na kojima su objekti sazidani. Radon se može osloboditi i iz materijala od koga su objekti sagrađeni. Ovaj radioaktivan gas lako prolazi kroz male pukotine u podu i zidovima, kroz kanalizaci-one i vodovodne cevi, kroz pukotine između blokova, itd.Zbog toga se vrši ispitivanje koncen-tracije radona u zatvorenom prosto-ru, kao i ispitivanje radioaktivnosti (građevinskog materijala koji se kori-sti za izgradnju objekata) zemljišta na kome su objekti izgrađeni.MEtODA: Za ispitivanje koncentraci-je radona Institut za medicinu rada Srbije „Dr Dragomir Karajović” kori-sti detektore sa aktivnim ugljem. Detektori sa aktivnim ugljem adsor-buju radon iz vazduha. U zatvo-renim prostorijama izlažu se 3 do 6 dana. Posle zatvaranja detektora, koncentracija radona merena je na Institutu. Prema Pravilniku o granicama izla-ganja jonizujućim zračenjima (Sl. list 86/11, 18. 11. 2011. godine) interven-tni nivoi za hronično izlaganje rado-nu u stanovima (školama) jednaki su godišnjoj prosečnoj koncentraci-ji od 200 Bq/m3 222Rn, u vazduhu u novoizgradjenim stanovima, a 400 Bq/m3 222Rn, u vazduhu za posto-jeće stambene objekte. Interventni nivo za hronična izlaganja radonu na radnom mestu jednak je srednjoj godišnjoj koncentraciji od 1000 Bq/m3 222Rn u vazduhu. U 2012. godini detektori su postav-ljeni u 17 osnovnih škola, 5 srednjih škola i gimnazija, 4 muzičke škole, jednoj baletskoj školi, jednoj speci-jalnoj školi, jednoj školi za obrazo-vanje odraslih i u 21 predškolskoj ustanovi. Koncentracija radona u školskim i predškolskim ustanovama izmere-na je u objektima na teritoriji opština

Stari Grad, Palilula, Čukarica, Obre-novac, Lazarevac i Mladenovac.Uporedo sa merenjima koncentracije radona izmerena je aktivnost radio-nuklida u 33 uzorka zemljišta na kojima su objekti gradjeni i jednog gradjevinskog materijala.Od svih izmerenih koncentracija radona (ukupno je bilo 244 izlaga-nja) 84% merenja je ispod 200 Bq/m3, u 11% merenja koncentracija radona je od 200-400 Bq/m3, u 5% izmerenih koncentracija radona je preko 400 Bq/m3. (Grafik 1)

Grafik 1. Procentualna raspodela koncentracija radona u svim školama i vrtićima izmerenim u 2012. g.

Prosečna aktivnost 222Rn u škola-ma kretala se od 55 Bq/m3 na opšti-ni Lazarevac do 179 Bq/m3 na opštini Mladenovac. (Grafik 2)Prosecna aktivnost 222Rn u vrtićima kretala se od 19.0 Bq/m3 na opštini Stari Grad do 216 Bq/m3 na opštini Mladenovac. (Grafik 3)Aktivnost prirodnih radionuklida u izmerenim uzorcima zemljišta na kojima su sagradjeni objekti nalazi se u granicama prosečnih vredno-sti za region Beograda, čije se ispiti-vanje vrši po programu monitorin-ga radioaktivnosti u životnoj sredi-ni Beograda. Aktivnost vestačkog radionuklida 137Cs koji je u životnu sredinu dos-peo nakon nuklearnog akcidenta u Černobilju, nalazi se u granicama izmerenih na teritoriji Beograda.

5%

11%

84%

< 200 200-400 > 400


1. V

A ZD

UH

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

0

50

100

150

200

250

Stari grad Palilula Lazarevac Mladenovac

Grafik 3. Prosečna izmerena koncentracija radona u vrtićima u 2012. godini

Grafik 2. Prosečna izmerena koncentracija radona u školama u 2012. godini


2. V

OD

A

2. VO DA

2. V

OD

A2.

VO

DA

Sadržaj poglavlja:

2.1. Kvalitet površinskih voda na teritoriji Beograda 2.2. Radioaktivnost u rečnoj vodi2.3. Kvalitet vode „Savskog jezera” na Adi Ciganliji i 2.4. Kvalitet vode beogradskog vodovoda 2.5. Kvalitet izvorske vode sa javnih česama na teritoriji Beograda2.6. Radioaktivnost vode za piće



2. V

OD

A

7,5

52,

510

km

Beog

rad,

2002

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

Stam

beno

tkiv

o

Reke

,pot

oci

Kana

li

Aut

oput

,mag

istr

ale

Važn

ijegr

adsk

esa

obra

ćajn

ice

Gra

nica

GP-

a

Dru

gakl

asa

Treć

akl

asa

Četv

rta

klas

a

Van

klas

e

VODE

Karta

39

KVALITE

TPO

VRŠ

INSK

IHVODAI

MRE

ŽAMER

NIH

MES

TAZA

KONTR

OLU

1.Ze

mun

2.Be

laSt

ena

3.Vi

nča

4.Ka

lovi

ta5.

Sibn

ica

6.Vi

zelj

7.Bo

leči

ca

8.D

ubok

o9.

Mak

iš10

.Kap

etan

ija11

.Top

čide

rska

reka

12.Ž

elez

ničk

are

ka13

.Gal

ovic

a

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,

510

km



2. V

OD

A

Beog

rad,

2002

Naftnid

erivati

Hem

ijska

indu

strija

Tekstilna

indu

strija

Metalop

rerađivačkaim

ašinskaindu

strija

Komun

alne

otpa

dnevo

de

Poljo

privreda

Preh

rambe

naindu

strija

Građe

vinska

indu

strija

SlivDun

ava

SlivSave

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

IDEN

TIFIKA

CIJA

ZAGAĐIVAČA

POVRŠ

INSK

IHVODA

Stam

beno

tkivo

Reke,p

otoci

Kana

li

Autopu

t,mag

istrale

Važnije

grad

skesaob

rađa

jnice

Granica

GP-a

ZAGAĐIVAČI

IGEO

TEHNOGEN

IČINIO

CIKarta

25

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,5

10km



2. V

OD

A

2.1. KVALItEt VODE REKA I KANALA NA tERItORIJI BEOGRADA

Kvalitet površinskih voda na teri-toriji Beograda već više od 40 godi-na sistematski kontroliše Gradski zavod za javno zdravlje Beograd u saradnji sa Sekretarijatom za zaštitu životne sredine. Poslednjih godina Republika Srbija je uglavnom usaglasila regulativu sa Okvirnom direktivom o vodama EU i pratećim propisima. Usvojeni su: Odluka o utvrđivanju Popisa voda I reda (Sl. glasnik RS, 83/10), Pravil-nik o utvrđivanju vodnih tela povr-šinskih i podzemnih voda (Sl. gla-snik RS, 96/10), Uredba o graničnim vrednostima prioritetnih i prioritet-nih hazardnih supstanci koje zaga-đuju površinske vode i rokovima za njihovo dostizanje (Sl. glasnik RS, 35/11), Pravilnik o parametrima eko-loškog i hemijskog statusa površin-skih voda i parametrima hemijskog i kvantitativnog statusa podzemnih voda (Sl. glasnik RS, 74/11) i Uredba o graničnim vrednostima zagađuju-ćih materija u površinskim i podze-mnim vodama i sedimentu i rokovi-ma za njihovo dostizanje (Sl. glasnik RS, 50/12), pa je i Program kontrole usaglašen sa ovim propisima. Monitoringom su 2012. godine obu-hvaćena 24 vodotoka sa 28 kontrol-nih lokaliteta i utvrđeni su: vodo-toci, lokaliteti, kontrolisani mediju-mi i parametri, učestalost uzorkova-nja, kao i analitičke metode kontrole kvaliteta površinskih voda. Ciljevi monitoringa su: ocena boni-teta vodotokova u odnosu na relevantne propise, praćenje trenda zagađivanja voda, procena podob-nosti za vodosnabdevanje Beogra-da, Obrenovca, Bariča i Vinče, pro-cena sanitarnog stanja vodotoka i mogućnosti zdravstveno bezbed-ne rekreacije građana, podobnosti

za ribolov, navodnjavanje poljopri-vrednih površina, praćenje talože-nja neorganskih i organskih mikro-polutanata u sedimentu i bioku-mulacije u hidrobiontima, ocena sposobnosti samoprečišćavanja, saprobnog statusa i napredovanja procesa eutrofizacije, obezbeđenje podataka za projektovanje uređaja za tretman otpadnih voda, kao i pro-vera efikasnosti mera preduzetih na očuvanju kvaliteta voda i eventualne potrebe dodatnih mera sanacije, zaštite i unapređenja.

2.1.1. MEStA UZORKOVANJA I NAČIN ISPItIVANJA

Monotoringom su obuhvaćeni: Sava (Zabran, Makiš), Dunav (Batajnica, Vinča), Kolubara (most u selu Ćelije, most na obrenovačkom putu), Galo-vica (Dobanovački zabran, crpna stanica), Topčiderska reka (most kod hipodroma), Železnička reka (most kod fabrike „Lola”), Barička reka (most u fabrici „Prva iskra”), Peštan (most na ibarskoj magistrali), Turija (most na putu za Lazarevac), Belja-nica (most na putu za Lazarevac), Lukavica (most na Ibarskoj magi-strali), Bolečica (most na smederev-skom putu), Gročica (most kod pija-ce), Veliki lug (most na putu za Jagnjilo), Ralja (most kod autoputa), Barajevska reka (most za Baždare-vac), Sopotska reka (most u Đurinci-ma), Sibnica (most na pančevačkom putu), Kalovita (kod crpne stani-ce), Vizelj (kod crpne stanice), Kanal PKB (kod crpne stanice), Obrenovač-ki kanal (most na putu za Zabran), Progarska jarčina (kod crpne stani-ce) i kanal Karaš (most kod Čente).Kontrolišu se sledeći medijumi slat-kovodnog ekosistema: voda, sedi-ment i hidrobionti. U vodi se odre-đuju: opšti i osnovni fizičko-hemij-

2. VO DA


2. V

OD

A ski, mikrobiološki i biološki parame-tri i elemeni za klasifikaciju ekološ-kog potencijala i ocenu podobnosti za kupanje, kao i prioritetne, priori-tetne hazardne i ostale zagađujuće supstance.U sedimentu se određuju: opšti parametri, teški i toksični metali i organski mikropolutani, dok se u hidrobiontima (školjke i ribe) prati biokumulacija organskih i neorgan-skih mikropolutanata.Uzimanje uzoraka vode, sedimen-ta i hidrobionata vršeno je prema navedenim standardima: SRPS - ISO 5667-1, SRPS - ISO 5667-2, SRPS - ISO 5667-3, SRPS - ISO 5667-6, SRPS - ISO 5667-12, SRPS - ISO 8265 i SRPS - ISO ISO 7828. Uzorkovanje na Savi i Dunavu je vršeno iz čamca, a na manjim vodotocima direktno sa obale.Voda je zahvatana Friedinger-ovom bocom, zapremine 3 litra, sa dubi-ne 0,5 m, a poremećeni uzorci povr-šinskog sloja sedimenata i faune dna uzimani su Van Veen-ovim bage-rom. Fauna dna je kvalitativno uzi-mana struganjem sa podloge speci-jalnim alatom (modifikovana Surber mreža). Uzorci školjki prikupljani su dredžom, a ribe su lovljene klasič-nim ribarskim alatima (mrežom).Analiza uzoraka vode i sedimen-ta izvršena je prema akreditovanim standardnim metodama za ispitiva-nje higijenske ispravnosti vode za piće, sedimenata i zemlje, US EPA, SRPS- ISO, ISO, SMEWW standarda. Dinamika uzimanja uzorka obim i vrsta terenskih i laboratorijskih ispitivanja, definisani su zavisno od značaja vodotoka, vodnog tela i lokaliteta za širu društvenu zajedni-cu, kao i stepena njegove ugroženo-sti otpadnim vodama. Uzorci vode uzimani su dva puta mesečno na lokalitetima Makiš i Vinča, jer se nalaze na izvorištima

vodosnabdevanja, jednom mesečno na Kolubari, kanalu Galovica, Top-čiderskoj i Železničkoj reci, lokali-tetima Duboko na Savi i Batajnica na Dunavu, a jednom u tri meseca (sezonski) na ostalim vodotocima tipa 3 i veštačkim vodnim telima. Uzorci sedimenta su uzeti na svim lokalitetima tokom jeseni pri malim vodama, a u isto vreme prikuplje-ni su uzorci školjki i riba sa Save i Dunava.Pouzdanost rezultata ispitivanja obezbeđena je: korišćenjem standar-da za verifikaciju kalibracije, ana-lizama slepe probe metode, slepe probe uzoraka, duplih uzoraka, uzo-raka sa dodatim standardom i stati-stičkom obradom rezultata.Ocena kvaliteta vode vršena je na osnovu navedenih domaćih i međunarodnih propisa za kvalitet površinskih voda uključujući Direk-tivu O upravljanju kvalitetom vode za kupanje (2006/7/ES) i Preporuke Svetske zdravstvene organizacije.Sadržaja organskih i neorgan-skih mioropolutanata u sedimentu komentarisan je na osnovu: Cana-dian Sediment Quality Guidelines i Uredbe o graničnim vrednostima zagađujućih materija u površinskim i podzemnim vodama i sedimentu i rokovima za njihovo dostizanje (Sl. Glasnik RS, broj 50/2012).Ocena biokumulacije organskih i neorganskih mikropolutanata u rib-ama i školjkama data je na osn-ovu: Pravilnika o maksimalno doz-voljenim količinama ostataka sred-stava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje i o hrani i hrani za životinje za koju se utvrđuju maksi-malne dozvoljene količine ostataka sredstava za zaštitu bilja, (Sl. Glasnik RS br. 25/10) i Pravilnika o dopuni Pravilnika o maksimalno dozvoljen-im količinama ostataka sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje i o hrani i hrani za životinje


2. V

OD

Aza koju se utvrđuju maksimalne dozvoljene količine ostataka sred-stava za zaštitu bilja, (Sl. Glasnik RS br. 28/11) i Preporuka Svetske zdravstvene organizacije.Validno poređenje procenjenog kvaliteta sa rezultatima ispitivanja iz prethodnih godina nije moguće izvršiti, jer je izmenjen broj klasa vode, a pooštrene su granične vrednosti (MDK) i uvedeni novi parametri mikrobiološke i biološke kontrole.

2.2. VODOtOCI tIPA 1

Sava i Dunav su velike nizijske reke sa dominacijom finog nanosa i prema Pravilniku o parametrima ekološkog i hemijskog statusa površinskih voda i parametrima hemijskog i kvantitativnog statusa podzemnih voda (Sl. Glasnik RS, 74/2011) spadaju u vodotoke tipa 1.

2.2.1. Sava

Profili Makiš i Zabran, nalaze se u neposrednoj blizini vodozahvata beogradskog, i obrenovačkog vodo-voda, i otuda njihov poseban značaj. Od hemijskih i fizičko-hemijskih parametara koji podržavaju ekološ-ki status stalno su u granicama II

klase bili: pH vrednost i koncentra-cije: TOS, ortofosfata, ukupnog fos-fora, nitrata i hlorida, dok su van navedenih granica bili: koncentraci-ja rastvorenog kiseonika (2), proce-nat zasićenja kiseonikom (3), petod-nevna biološka potrošnja kiseonika (1) i koncentracija amonijum jona (2).Iz grupe zagađujućih materija u granicama II klase konstantno su bile: HPK permanganatna metoda, HPK bihromatna metoda, elektro-provodljivost, kao i koncentracije: sulfata, suvog ostatka, ukupnog azota, fenola, deterdženata, naft-nih ugljovodonika, a od teških i toksičnih metala: As, Cu, Zn, i Cr. Od zagađujućih materija su povre-meno iznad graničnih vrednosti za drugu klasu vode bile samo: kon-centracija suspendovanih materija (5) i nitritnog azota (3).Iz grupe prioritetnih i prioritetnih hazardnih supstanci na oba kontrol-

na lokaliteta u vodi Save nije doka-zano prisustvo: Ni, Cd, Pb, Hg, PCB, PAH, ciklodienskih pesticida, orga-nohlornih insekticida, triazinskih herbicida, hlorovanih ugljovodoni-ka, benzena i pentahlorfenola.Kod Makiša je krajem maja detekto-vano prisustvo pesticida terbutilazi-

Sava

Od 30 analiziranih uzoraka vode reka Save, prema svim paramet-rima normama za II klasu voda, odgovaralo je samo 6 uzoraka (20,0%),Prekoračenje pojedinih mikrobioloških i bioloških parametara, kao i MDK fizičko-hemijskih i hemijskih parametara ekološkog sta-tusa i parametara hemijskog statusa konstatovana su u 10 uzoraka (33,3%), dok je u 14 uzoraka (46,7%) zabeleženo samo odstupanje u mikrobiološkom pogledu.

Dunav

Od 30 uzoraka vode Dunava prema svim ispitivanim parametrima normama za II klasu voda, odgovarala su samo 2 uzorka (6,7%),Odstupanja pojedinih mikrobioloških i bioloških parametara, kao i fizičko-hemijskih i hemijskih parametara ekološkog statusa i parametara hemijskog statusa konstatovana su u 13 uzoraka (43,3%), dok je u 15 uzoraka (50,0%) zabeleženo samo odstupanje nekog od mikrobioloških parametara.


2. V

OD

A na (0,13 µg/l) i acetohlora (0,03 µg/l), što je uobičajeno na rekama sa poljo-privrednim površinama u slivu. Za ove materije propisima nije definisa-na prosečna godišnja vrednost i/ili MDK ali se može reći da je koncen-tracija niska imajući u vidu rezulta-te sa manjih vodotoka, kao i one iz 2011. godine. Prema rezultatima ispitivanja hemij-skih i fizičko-hemijskih parametara ekološkog statusa može se konstato-vati da je on na Savi bio umeren.Na Savi nije postignut dobar hemij-ski status mada su odstupanja mini-malna, pa moramo biti zadovoljni, posmatrajući prethodne godine.Ekološki status reke Save je prema svim mikrobiološkim parametrima loš, kao sanitarni status, pa se voda najčešće ne može koristiti za rekre-aciju, zalivanje povrtarskih i voćar-skih kultura i napajanje stoke. Istraživanja zajednice makroinver-tebrata, fitoplanktona i fitobentosa, kao i izračunati indeksi, pokazuju da je ekološki status Save uglavnom odgovarao III klasi. Prema CSQG, koncentracije meta-la u sedimentu reke Save, osim žive, bile su niže od „efektivne” vredno-sti, koja je na oba lokaliteta dvostru-ko viša od efektivne. Prema Uredbi (br. 50/2012), u svim uzorcima sedi-menta, u granicama ciljne vredno-sti, bile su koncentracije: Pb, Cr i As.

Iznad ciljne, a ispod vrednosti MDK, na oba lokaliteta su bile koncentra-cije: Zn, Cu, Cd i Hg dok je sadr-žaj nikla Ni iznad MDK ali niži od remedijacione vrednosti.U sedimentu Save nije dokazano prisustvo: polihlorovanih bifenila, triazinskih herbicida, organohlor-nih insekticida i pesticida na bazi hlorfenoksi karbonskih kiselina, dok je sadržaj PAH u granicama cilj-ne vrednosti. Koncentracije naftnih ugljovodonika su oko 3-4 puta više od ciljne vrednosti ali i oko 15-20 puta niže od MDK.U ribama nije bilo kumulacije Pb i Cd u mišićnom tkivu, dok je arsen je prisutan u koncentraciji 3 - 4 puta nižoj od MDK. Koncentracija žive bila je minimalno povećana iznad MDK u grabljivicama (smuđ i ban-dar), Polihlorovani bifenili su detektova-ni u mesu riba ali su koncentracije i do 100 puta niže od MDK, dok PAH, organohlorni insekticidi i trijazinski herbicidi nisu dokazani.Ispitivanje školjki nije obavljeno jer nisu nađene ni na jednom lokalitetu.Kvalitet vode reke Save može se pot-punije sagledati samo uporednim prikazom rezultata ispitivanja iz proteklih 10 godina, datim u nared-noj tabeli.

Tabela Kvalitet vode Save u periodu 2003.-2012. godina

God.Broj

uzetih uzoraka

U II klasi Izvan II klase zbog izmenjenih parametara

rečnih voda mikrob i fiz-hem

samo fiz-hem.

samo mikrobiol.

Broj uzor. % Broj

uzor. % Broj uzor. % Broj

uzor. %

2003 68 24 35,3 11 16,2 7 10,3 26 38,22004 68 34 50,0 11 16,2 4 5,9 19 27,92005 68 19 27,9 22 32,4 13 19,1 14 20,62006 68 22 32,4 20 29,3 4 5,9 22 32,42007 68 18 26,5 15 22,1 6 8,8 29 42,6


2. V

OD

A

Povoljno je da u slivu Save, uzvod-no od Grada, nije bilo havarijskih zagađenja neorganskim i organskim polutantima.

2.2.2. Dunav

Samo su 2 (6,7%) uzorka vode Duna-va bila podesna za vodosnabdevanje stanovništva i prehrambene indu-strije pri klasičnom tretmanu, ribo-lov i kontaktnu rekreaciju.Od hemijskih i fizičko-hemijskih parametara koji podržavaju ekološki status stalno su u granicama II klase bili: petodnevna biološka potrošnja kiseonika i koncentracije: rastvore-nog kiseonika, TOS, ortofosfata, ukupnog fosfora, nitrata i hlorida, dok su van granica ove bili: pH vrednost (1), procenat zasićenja kis-eonikom (6) i koncentracija amoni-jum jon (4).Iz grupe zagađujućih materija u granicama II klase konstantno su bile: HPK permanganatna metoda, HPK bihromatna metoda, elektro-provodljivost, kao i koncentracije: sulfata, suvog ostatka, nitrita, fenola, deterdženata, naftnih ugljovodon-ika, a od teških i toksičnih metala: As, Cu, Zn,i Cr. Povremeno iznad graničnih vrednosti za ovu klasu vode bile: koncentracija suspendo-vanih materija (7) i ukupnog azota (7).Od prioritetnih i prioritetnih haz-ardnih supstanci na oba kontrolna lokaliteta povremeno se detektuje Ni, ali su koncentracije uvek bile u granicama II klase. U Dunavu nije dokazano prisustvo: Cd, Pb, Hg, PCB, PAH, ciklodienskih pesticida,

organohlornih insekticida, triazin-skih herbicida, pentahlorfenola, hlo-rovanih ugljovodonika i benzena. Iz ove grupe je samo krajem maja kod Vinče detektovano prisustvo pesti-cida terbutilazina u vrlo niskoj kon-centraciji (0,12 µg/l).Prema rezultatima ispitivanja hemi-jskih i fizičko-hemijskih parametara ekološkog statusa, može se konstato-vati da je on na Dunavu bio umeren.Na toku Dunava kroz područje Grada u 2012. godini nije postignut dobar hemijski status.Koliformne bakterije (ukupne i fekalne) su permanentno, a crev-ne enterokokoke skoro stalno pri-sutne u vodi Dunava, što se naža-lost ponavlja već dugi niz godina. Ekološki status Dunava je prema svim mikrobiološkim parametrima loš, kao i sanitarni status, što značaj-no ograničava mogućnost korišćenja njegovih voda.

Rezultati istraživanja zajednica fito-planktona, fitobentosa i makroin-vertebrata, kao i izračunati indeksi, pokazuju da je ekološki status Duna-va najčešće odgovarao III klasi. Koncentracije metala u poremeće-nom površinskom sloju sedimenta Dunava bile su niže od „efektivne vrednosti” prema CSQG, osim žive koja je na oba lokaliteta viša od efek-tivne. U svim uzorcima sedimenta, prema Uredbi (br. 50/2012), u grani-cama ciljne vrednosti, bile su kon-centracije: Pb, Cd, Cr i As. Iznad ciljne, a ispod vrednosti MDK, na oba lokaliteta su bile koncentracije: Zn, Cu i Hg, kao i Ni kod Batajnice. Kod Vinče je sadržaj Ni malo viši od

2008 68 27 39,7 14 20,6 15 22,1 12 17,62009 68 32 47,1 15 22,0 6 8,9 15 22,02010 40 22 55,0 3 7,5 6 15,0 9 22,52011 40 31 77,5 Ø Ø 1 2,5 8 20,02012 30 6 20,0 10 33,3 Ø Ø 14 46,7


2. V

OD

A MDK, ali 4 puta niži od remedijacio-ne vrednostiU sedimentu oba lokaliteta nije dokazano prisustvo: polihlorovanih bifenila, triazinskih herbicida, orga-nohlornih insekticida i pesticida na bazi hlorfenoksi karbonskih kise-lina, Koncentracija PAH je na oba lokaliteta u granicama ciljne vred-nosti, a naftnih ugljovodonika nešto viša od ciljne vrednosti ali oko 10 i oko 13 puta niže od MDK. U mišićnom tkivu riba nije dokaza-na biokumulacija Pb. Arsen je prisu-tan u koncentraciji 2 - 4 puta nižoj od MDK. Koncentracija Cd bila je minimalno povećana iznad MDK u mišićnom tkivu smuđa, a Hg u svim ispitanim grabljivicama (smuđ, bucov, bandar, štuka). Polihlorovani bifenili su detektovani u mesu krupatice, smuđa i deverike

ali su koncentracije nekoliko deseti-na puta niže od MDK, dok prisustvo PAH, organohlornih insekticida i tri-jazinskih herbicida nije dokazano.U školjkama (Unio pictorum) utvr-đene su visoke koncentracije Pb, Cd i As, koje su za 2-3 reda veličina iznad koncentracija u ribama sa istih profi-la, što je i očekivano, na osnovu lite-raturbih podataka. Organski mikro-polutanti (PAH, trijazinski herbicidi i organohlorni pesticidi i njihovi raz-gradni produkti i polihlorovani bife-nili) nisu detektovani u mišićnom tkivu školjki,.Uporedni rezultati kvaliteta vode Dunava, po grupama parametara, na teritoriji Beograda u poslednjih deset godina, prikazani su u nared-noj tabeli, ali naglašavamo da su promenjeni i parametri kontrole i norme, pa poređenje nije validno.

Tabela Kvalitet vode Dunava u periodu 2003. - 2012. godina

God. Broj

uzetih uzoraka

U II klasi Izvan II klase zbog izmenjenih parametara

rečnih voda mikrob i fiz-hem.

samo fiz-hem

samo mikrobiol.

Br. uzor. % Br.

uzor. % Br. uzor. % Br.

uzor. %

2003 67 19 28,4 24 35,8 6 9,0 18 26,82004 68 27 39,7 10 14,7 5 7,4 26 38,22005 68 13 19,2 26 38,2 9 13,2 20 29,42006 68 11 16,2 23 33,8 9 13,2 25 36,82007 68 20 29,4 17 25,0 8 11,8 23 33,82008 68 27 39,7 8 11,8 15 22,1 18 26,42009 68 12 17,6 14 20,6 10 14,7 32 47,12010 40 10 25,0 13 32,5 6 15,0 11 27,52011 40 18 45,0 5 12,5 4 10,0 13 32,52012 30 2 6,7 13 43,3 0 0 15 50,0


2. V

OD

A


U ovu grupu vodnih tela su svrstane male i srednje reke nadmorske visi-ne do 500 m. Na teritoriji Beograda to su reke šumadijskog pobrđa, koje izviru i/ili se ulivaju u vodna tela tipa 1 i 2 na teritoriji Grada.

2.4.1. SLIV SAVE

Direktnom slivu Save na teritori-ji Beograda, ovoj grupi vodotoka pripadaju: Topčiderska, Železnička i Barička reka.


U ovoj grupi su velike reke sa dominacijom srednjeg nanosa, od kojih teritori-jom Grada protiče samo Kolubara.

Kolubara

Ni jedan od 20 analiziranih uzoraka nije odgovarao II klasi voda. Odstupanja su registrovana prema pojedinim hemijs-kim, fizičko- hemijskim, mikrobiološkim i biološkim paramet-rima koji podržavaju ekološki status, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.Odstupanja pojedinih mikrobioloških i bioloških parametara, kao i fizičko-hemijskih i hemijskih parametara ekološkog statusa i parametara hemijskog statusa konstatovana su u 19 uzoraka (95,0%), dok je u 1 uzorku (5,0%) zabeleženo samo odstupanje pojedinih fizičko-hemijskih parametara.

Topčiderska reka

Svi uzorci vode Topčiderske reke su uglavnom bili u grani-cama V klase prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji podržavaju ekološki sta-tus, kao i parametrima hemijskog statusa.

Železnička reka

Svi uzorci vode su bili u granicama V klase prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji podržavaju ekološki status, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.

Barička rekaSvi uzorci su van II klase ekološkog statusa prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim, mikrobiološkim i biološkim parametrima koji ga podržavaju, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.

2.4.2. SLIV DUNAVA

Iz ove grupe vodotoka tipa 3 na teritoriji Grada su direktne pritoke Dunava: Bolečica i Gročica.

Bolečka rekaSvi uzorci vode Bolečice su van II klase ekološkog statusa prema pojedinim mikrobiološkim, hemijskim i fizičko-hemijskim parametrima koji ga podržavaju, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.

Gročanska reka

Svi uzorci van II klase prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji podržavaju ekološki status, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.

2.4.3. SLIV KOLUBARE

Iz grupe vodotoka tipa 3, na gradskom području slivu Kolubare pripadaju desne pritoke: Lukavica, Peštan, Turija, Beljanica i Barajevska reka.


2. V

OD

A

2.5. VEŠtAČKA VODNA tELA

Prema Pravilniku o utvrđivanju vod-nih tela površinskih i podzemnih voda (Sl. glasnik RS, br.96/2010) na teritoriji Beograda grupi veštačkih vodnih tela pripadaju kanali Panče-vačkog rita, jugoistočnog Srema, kao i mali kanali u najsevernijem delu Šumadije.

2.5.1. KANALI JUGOIStOČNOG SREMA

Slivno područje koje dreniraju ovi kanali obuhvata praktično najve-ći deo jugoistočnog Srema, sve od padina Fruške gore do Save.

BeljanicaSvi uzorci Beljanice bili su van granica II klase prema nekim hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji podržavaju ekološki status, kao i pojedinim parametrima hemijskog statusa.

PeštanSvi uzorci Peštana bili su van granica II klase prema nekom od hemijskih, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji podržavaju ekološki status, kao i pojedinim parametrima hemijskog statusa.

TurijaSvi uzorci Turije bili su van granica II klase prema nekom od hemijskih, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji podržavaju ekološki status, kao i pojedinim parametrima hemijskog statusa.

LukavicaRezultati pokazuju da su svi uzorci Lukavice u granicama V klase prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim, mikrobiološkim i biološkim parametrima koji podržavaju ekološki status, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.

Barajevska reka

Svi uzorci su bili van granica II klase prema pojedinim hemijs-kim, fizičko-hemijskim, mikrobiološkim i biološkim paramet-rima koji podržavaju ekološki status, kao i pojedinim paramet-rima hemijskog statusa.

2.4.4. SLIV VELIKE MORAVE

Na teritoriji Beograda slivu Velike Morave pripadaju sledeći šumadijski vodoto-ci tipa 3: Veliki Lug, Sopotska reka i Ralja.

Veliki lugRezultati pokazuju da su svi uzorci Velikog luga u granicama V klase prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji podržavaju ekološki status, kao i pojedinim parametrima hemijskog statusa.

Sopotska reka

Svi uzorci su bili van II klase ekološkog statusa prema većini hemijskih, fizičko-hemijskih, mikrobioloških i bioloških param-etara koji ga podržavaju, kao i pojedinim parametrima hemi-jskog statusa.

RaljaVode Ralje bile su konstantno van granica II klase prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim, mikrobiološkim i biološkim parametrima koji podržavaju ekološki status, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.


2. V

OD

A

Galovica

Svih 20 ispitanih uzoraka vode kanala Galovica, manje ili više, odstupalo je od II klase voda. Odstupanja pojedinih mikrobioloških i bioloških parametara, kao i fizičko-hemijskih i hemijskih parametara ekološkog potencijala i parametara hemijskog statusa konstatovana su u 16 uzoraka (80,0%), dok je u 4 uzorka (20,0%) zabeleženo samo odstupanje pojedinih fizičko- hemijskih parametara.

Progarska jarčina

Kvalitet vode sva 4 uzorka odstupao je od II klase oda prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim, mikrobiološkim i biološkim parametrima koji podržavaju ekološki potencijal, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.

2.5.2. KANALI JUGO-ZAPADNOG BANAtA

Na ovom prostoru, koji je nekada predstavljao inundaciono područje Dunava, Tise i Tamiša, nalazi se mreža kanala Pančevačkog rita.

Sibnica

Voda Sibnice je konstantno bila van granica II klase. Prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim, mikrobiološkim i biološkim parametrima koji podržavaju ekološki potencijal, kao i nekim parametrima hemijskog statusa odstupala su 3 uzorka, dok je u 1 uzorku zabeleženo samo odstupanje poje-dinih fizičko-hemijskih parametara.

KalovitaSvi uzorci vode su van granicama II klase. Prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji podržavaju ekološki potencijal su u V klasi, kao i prema nekim parametrima hemijskog statusa.

VizeljSvi uzorci vode su van granicama II klase, prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim paramet-rima koji podržavaju ekološki potencijal kao i prema nekim parametrima hemijskog statusa.

Kanal PKBSvi uzorci vode su van granicama II klase, prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim paramet-rima koji podržavaju ekološki potencijal kao i prema nekim parametrima hemijskog statusa.

Karaš

Kvalitet vode 3 uzorka odstupao je od II klase, dok je uzorak iz decembra meseca odgovarao navedenoj klasi prema svim ispitivanim parametrima. Odstupanja pojedinih hemijskih, fizičko-hemijskih, mikrobioloških i bioloških parametara koji podržavaju ekološki potencijal, kao i nekih parametara hemijskog statusa utvrđena su u 2 uzorka, dok su u 1 uzorku pogoršani samo mikrobiološki parametri.

2.5.3. KANALI POSAVINE

U Posavini takođe postoji mreža kanala koji gravitiraju slivu Save, od kojih se na teritoriji Beograda od značajnijih nalazi samo Obrenovački kanal.

Obrenovački kanal

Kvalitet vode sva 4 uzorka odstupao je od II klase prema pojedinim hemijskim, fizičko-hemijskim, mikrobiološkim i biološkim parametrima koji podržavaju ekološki potencijal, kao i nekim parametrima hemijskog statusa.


2. V

OD

A 2.6. ZAKLJUČNE KONStAtACIJE

Na osnovu rezultata svih obavljenih i terenskih i laboratorijskih ispitiva-nja, realizovanih u skladu sa „Progra-mom kontrole kvaliteta površinskih voda na teritoriji Beograda u 2012. godini”, kao i poređenja sa pojedinim parame-trima kvaliteta vode u prethodnih desetak godina, gde je to bilo mogu-će, može se konstatovati sledeće:n Program kontrole kvaliteta povr-

šinskih voda na teritoriji Beograda u 2012. godini u potpunosti je usa-glašen sa novim propisima iz obla-sti monitoringa i kvaliteta voda.

n Tokom 2012. godine, u periodu mart-decembra obavljana je kon-trola kvaliteta vode 24 vodna tela na 28 monitoring profila, odno-sno Program je u celini realizovan, kako je bilo i predviđeno.

n Novim propisima je povećan broj klasa u koje se voda svrstava sa 4 na 5, izmenjene su i pooštrene norme i MDK, a uvedena su i ispi-tivanja novih parametara za ocenu stanja, koja do sada nisu vršena, pa je nemoguće porediti kvalitet vode 2012. godine, sa onim iz prethod-nih godina.

n Kvalitet vode vodnih tela tipa 1 (Save i Dunava) je znatno bolji nego vode vodnih tela tipa 2 i 3, kao i veštačkih vodnih tela.

n Na Savi je 6 uzoraka odgovaralo II klasi voda prema svim hemij-skim, fizičko-hemijskim, mikro-biološkim i biološkim parametri-ma koji podržavaju ekološki sta-tus, kao i parametrima hemijskog statusa, dok su na Dunavu samo 2 uzorka bila u ovoj klasi vode.

n Na Savi i Dunavu je ekološki status prema hemijskim i fizičko-hemij-skim parametrima koji ga podrža-vaju, bio umeren, a prema mikro-biološkim parametrima loš, kao i sanitarni status. Na obe reke nije

postignut dobar hemijski status, mada su odstupanja minimalna.

n Hemijski i fizičko-hemijski para-metri ekološkog statusa na Savi i Dunavu retko i minimalno odstu-paju od II klase, a odstupanja su u granicama III klase vode.

n Sa aspekta vodosnabdevanja gra-đana Obrenovca, Bariča, Beograda i Vinče, veoma je značajno da na Savi i Dunavu najčešće nisu regi-strovane prioritetne i prioritetne hazardne supstance, među kojima ima biokumulativnih i kanceroge-nih materija ili su detektovane spo-radično u veoma niskim koncen-tracijama, koje nemaju zdravstveni ni eko-toksikološki značaj.

n Na ostalim kontrolisanim vod-nim telima na prostoru Beogra-da svi uzorci bili su van granica II klase prema pojedinim mikrobio-loškim i biološkim parametrima, kao i iznad MDK fizičko-hemij-skih i hemijskih parametara eko-loškog statusa i parametara hemij-skog statusa.

n Ekološki status Kolubare, veći-ne vodnih tela tipa 3 i ekološki potencijal veštačkih vodnih tela, su prema hemijskim, fizičko-hemij-skim i mikrobiološkim parametri-ma koji ih podržavaju, bili loši, kao i sanitarni status vodotoka. Dobar hemijski status nije postignut.

n Veliki lug i Lukavica su potpuno degradirana vodna tela, na koji-ma većina ispitivanih hemijskih, fizičko-hemijskih, mikrobioloških i bioloških parametara često odgo-vara V klasi vode.

n Na Ralji je ekološki status prema hemijskim, fizičko-hemijskim i mikrobiološkim parametrima koji ga podržavaju bio umeren, ali dobar hemijski status nije dosti-gnut, a slično je i na Turiji gde je ekološki status prema hemijskim, i fizičko-hemijskim parametrima


2. V

OD

Atakođe bio umeren, ali je mikrobi-ološki status bio loš.

n Na veštačkim vodnim telima nešto bolji ekološki potencijal imaju kanali Karaš i Sibnica. Na Karašu je ekološki potencijal prema hemij-skim, fizičko-hemijskim i mikrobi-ološkim parametrima koji ga podr-žavaju bio umeren, dok je na Sibni-ci ekološki potencijal prema hemij-skim i fizičko-hemijskim parame-trima bio slab, a prema mikro-biološkim parametrima umeren. Dobar hemijski status nije dosti-gnut ni na ovim kanalima.

n Na većini vodnih tela tipa 3 i veštačkim vodnim telima dolazi u letnjem periodu do drastičnog smanjenja sadržaja rastvorenog kiseonika koji može ugroziti poje-dine hidrobionte.

n Stalno visok titar fekalnih i najče-šće ukupnih koliforma, kao i crev-nih enterokoka beleži se na: Veli-kom lugu, Lukavici, Bolečici, Top-čiderskoj, Barajevskoj i Sopotskoj reci, kao i na Obrenovačkom kana-lu, pa onemogućava korišćenje vo da ovih vodnih tela za rekreaci-ju, napajanje stoke i navodnjavanje po vrt arskih kultura koje se koriste i sirovom stanju, zbog mogućnosti infekcije.

n Značajno je da ni na jednom od 28 kontrolnih lokaliteta sadržaj pri-oritetnih i prioritetnih hazardnih supstanci nije bio iznad II klase, a u ovu grupu svrstani su perzisten-tni, neorganski i teško razgradivi organski mikropolutanti.

n Koncentracija hlorofila a i svi Carl-son-ovi indeksi trofije pokazuju da na ceštačkim vodnim telima pro-ces eutrofizacije progredira brže nego na Dunavu i Savi.

n Ispitivanja zajednice faune dna svrstava Ralju, Sopotsku reku i kanale Kalovita, PKB i Galovica kod Dobanovačkog zabrana u V

klasu, što ukazuje na degradaciju vodnog tela.

n U sedimentu svih vodnih tela tipa 1, 2 i 3, kao i veštačkim vodnim telima jugoistočnog Srema i Posa-vine sadržaj nikla (Ni) je bio iznad MDK, što je najvećim delom posle-dica geohemijskog sastava zemlji-šta u slivu.

n Sediment Turije sadrži arsen (As), a Velikog luga cink (Zn), iznad remedijacione vrednosti, što je ozbiljno upozorenje.

n U sedimentu pojedinih vodnih tela tipa 3 iznad MDK su i kon-centracije bakra (Cu), arsena (As), olova (Pb) i žive (Hg), ali su dosta niže od remedijacione vrednosti.

n Koncentracija žive (Hg), prema CSQG su iznad efektivne vred-nosti, u sedimentu Save, Dunava, Kolubare, Bolečice, Velikog luga i Galovice kod crpne stanice.

n Od organskih mikropolutanata u sedimentu Velikog luga su već nekoliko godina iznad MDK kon-centracije RSV i naftnih ugljovodo-nika. Na kanalu Kalovita samo je sadržaj naftnih ugljovodonika bio iznad MDK.

n Sedimenti svih reka i kanala ne sadrže organohlorne insekticide, pesticide na bazi hlorfenoksi kar-bonskih kiselina, triazinske her-bicide, herbicide iz grupe hlorace-tanilida što je sa aspekta hidrobio-nata, posebno organizama bentosa veoma povoljno.

n Od ispitivanih neorganskih mikro-polutanata (Hg, As, Pb, Cd,) u mišićnom tkivu ihtiofagnih vrsta riba detektovana je blago pove-ćana koncentracija žive (Hg), i na Savi i na Dunavu.

n Sadržaj arsena (As), kadmijuma (Cd) i olova (Pb) je daleko veći u školjkama, nego u ribama, što odgovara literaturnim podacima i rezultatima ranijih ispitivanja.


2. V

OD

A 2.7. PREDLOG DALJIH AKtIVNOStI

Beograd i Srbija moraju da reali-zuju sve programe zaštite vodnih tela koje su donele lokalne samo-uprave, gradska i državna uprava, kao i aktivnosti predviđene prihva-ćenim međunarodnim ugovorima i konvencijama, kako bi dokazali da imaju moralno pravo da traže od uzvodnih zagađivača poštova-nje odredbi Konvencije o održivom razvoju u basenu Dunava, Opšte direktive o vodama EU i pratećih propisa.Grad bi imajući u vidu nadležnosti u oblasti zaštite voda i životne sre-dine koje je dobio novim propisima, kao i značajne kadrovske potencijale i finansiske mogućnosti, u saradnji sa lokalnom samoupravom poseb-nu brigu morao da posveti malim vodotocima koji su celom dužinom na njegovoj teritoriji i imaju velikog značaja za lokalne zajednice i naselja pored kojih protiču.Kao nužni minimum u unapređe-nju zaštite voda i sistematske kon-trole kvaliteta vode vodnih tela na teritoriji Beograda, trebalo bi predu-zeti sledeće:n Kontrolu kvaliteta vode reka i

kanala na teritoriji Beograda treba stalno inovirati u skladu sa razvo-jem laboratorijske analitičke opre-me i usaglašavati sa novim repu-bličkim propisima iz oblasti zašti-te voda i životne sredine, relevan-tnim za predmetno slivno područ-je, konkretno vodno telo i ciljeve Monitoringa.

n Sekretarijat za zaštitu životne sre-dine treba da pokrene inicijativu za usaglašavanje, izmenu i dopu-nu postojećih propisa u oblasti voda, kako bi oni mogli da se dosledno primenjuju.

n Sekretarijat za zaštitu životne sre-dine u saradnji sa Upravom za

vode i JVP „Beograd vode” treba da pokrene inicijativu da se Kata-star zagađivača voda na području GUP-a, proširi na teritoriju celog Beograda, uključujući i prigradske opštine, obuhvatajući sve slivove, uz formiranje odgovarajuće baze podataka.

n Sekretarijat za zaštitu životne sre-dine u saradnji sa Upravom za vode, JVP „Beograd vode” i lokal-nom samoupravom prigradskih opština, treba da organizuje izra-du Programa sanacije vodotoka po slivovima.

n Sekretarijat za zaštitu životne sre-dine bi trebao da sa nadležnim organima lokalne samouprave u prigradskim opštinama (Mladeno-vac, Lazarevac, Obrenovac, Baraje-vo i Grocka) organizuje prezenta-ciju dosadašnjih rezultata sprovo-đenja Programa kontrole kvaliteta površinskih voda na teritoriji Beo-grada, radi upoznavanja resornih organa, stručne javnosti, lokalnih ekoloških organizacija i građan-stva, sa veoma lošom situacijom na njihovim vodnim telima.

n Pooštriti kontrolu radnih organi-zacija, skladišnih objekata, farmi i drugih objekata koji ponovo pokreću proizvodnju nakon više-godišnjeg prekida ili promene pro-izvodnog programa ili vrše dis-kontinuirano ispuštanje otpadnih voda, kako bi se smanjila opasnost od nastanka havarijskih zagađe-nja.

n Redovno kontrolisati radne orga-nizacije na teritoriji Beograda, čije otpadne vode sadrže neorganske i organske prioritetne hazardne supstance, posebno biokumulativ-ne i kancerogene materije, a izli-vaju se direktno u Savu i Dunav, s'obzirom da predstavljaju stalnu potencijalnu opasnost za izvorišta vodosnabdevanja u Bariču, Maki-šu i Vinči.


2. V

OD

An Uspostaviti kontrolu: količina mulja nastalog u uređajima za tre-man otpadnih voda, mesta, dina-mike i načina njegovog odlaganja.

n Nastaviti aktivnosti na izradi pro-storno planske i tehničke doku-mentacije za izgradnju kolekto-ra i postrojenja za prečišćavanje komunalnih otpadnih voda Grada za svih 5 planiranih centralnih kanalizacionih sistema.

n Insistirati kod organa gradske uprave, lokalne samouprave u pri-gradskim opštinama, ekoloških pokreta i društvenih organizacija, da se u lokalne ekološke akcione planove (LEAP) među prioritetne aktivnosti uvrsti izrada planova zaštite vodotoka i sanacije glavnih izvora njihovog zagađivanja, kao i rekultivacija i uređenje priobalja.

n Razmotriti mogućnost da se na Velikom lugu, Lukavici, Bolečici, Gročici, Sopotskoj i Baričkoj reci

izgrade višenamenske mikroaku-mulacije radi povećanja proticaja i poboljšanja kvaliteta vode u malo-vodnom periodu.

n Uspostaviti biomonitoring na kom-pletnom toku Dunava i Save kroz Srbiju, kako bi se na vreme uoči-la i pratila pojava biokumulacije i biomagnifikacije prioritetnih i pri-oritetnih hazardnih organskih i neorganskih supstanci u hidrobi-ontima, i preduzele mere za spre-čavanje uključivanja ovih materi-ja u lance ishrane na čijem je kraju čovek.

n Oformiti i opremiti referentnu laboratoriju koja će raditi na orga-nizovanju uporednih merenja, edukaciji i unapređenju rada u ovlašćenim i akreditovanim labo-ratorijama, kako bi se povećala pouzdanost i validnost rezula-ta ispitivanja, kako površinskih i podzemnih, tako i otpadnih voda.

2.8. RADIOAKtIVNOSt U REČNOJ VODI

137Cs i 90Sr u rečnoj vodi

Najveći deo aktivnosti u rečnim vodama potiče od prirodnih radionuklida (uglavnom 40K), a aktivnost dugoživećih radionuklida veš tač kog porekla (137Cs i 90Sr) je u značajno niskim nivoima.

137 Cs u sedimentu

Aktivnost 137Cs u sedimentu se kretala od 7.7 do 42.2 Bq/kg suve materije. Ova aktivnost potiče od kontaminacije pro-uzrokovane nuklearnim akcidentom u Černobilu u 1986. godini.

90Sr u sedimentu

Aktivnost 90Sr u sedimentu se kretala od 0.08 do 0.39 Bq/kg suve mate rije. Ova aktivnost potiče od kontaminacije pro-uzrokovane nuklearnim akcidentom u Černobilu u 1986. godini.

Radioaktivnost u rečnoj vodi mere-na je kontinuirano tokom 2012. godi-ne. Najveći deo aktivnosti u rečnim vodama potiče od prirodnih radio-nuklida (uglavnom 40K), a aktivnost dugoživećih radionuklida veš tač kog porekla (137Cs i 90Sr) je u značajno niskim nivoima. Aktivnost 137Cs u

sedimentu se kretala od 7.7 do 42.2 Bq/kg suve materije. Aktivnost 90Sr u sedimentu se kretala od 0.08 dо 0.39 Bq/kg suve materije Ove aktivnos-ti potiču od kontaminacije prouzro-kovane nuklearnim akcidentom u Černobilu u 1986. godini.


2. V

OD

A

Radioaktivnost u rečnoj vodi mere-na je kontinuirano tokom 2012. godi-ne. Najveći deo aktivnosti u rečnim vodama potiče od prirodnih radio-nuklida (uglavnom 40K), a aktivnost dugoživećih radionuklida veštačkog porekla (137Cs i 90Sr) je u značajno niskim nivoima. Aktivnost 137Cs u sedimentu Save kretala se od 7.7 do 42.2 Bq/kg suve

materije, u sedimentu Dunava od 7.8 do 24.1 Bq/kg suve materije. Aktiv-nost 90Sr u sedimentu Save kretala se od 0.14 do 0.39 Bq/kg suve materije, u sedimentu Dunava od 0.08 do 0.33 Bq/kg suve materije. Ove aktivnosti potiču od kontaminacije prouzroko-vane nuklearnim akcidentom u Čer-nobilju 1986. godine.

2.8.8. Ukupna α i β aktivnost rečne vode Save i Dunava u Beogradu

Tabela 2.8.1: Godišnje vrednosti ukupne alfa aktivnosti rečne vode Save i Dunava u 2012. god. (Bq/l)

Reka Sava DunavMinimalna godišnja vrednost < 0.01 < 0.01Srednja godišnja vrednost 0.016 ± 0.005 0.016 ± 0.005Maksimalna godišnja vrednost < 0.02 < 0.02

Tabela 2.8.2: Godišnje vrednosti ukupne beta aktivnosti rečne vode Save i Dunava u 2012. god. (Bq/l)

Reka Sava DunavMinimalna godišnja vrednost 0.025 ± 0.007 0.019 ± 0.006Srednja godišnja vrednost 0.042 ± 0.013 0.045 ± 0.027Maksimalna godišnja vrednost 0.064 ± 0.009 0.111 ± 0.012

Tabela 2.8.3: Godišnje vrednosti specifične aktivnosti 90Sr u rečnoj vodi Save i Dunava u 2012. god. (Bq/l)

Reka Sava DunavMinimalna godišnja vrednost (1.8 ± 0.3).10-3 (3.1 ± 0.4) .10-3

Srednja godišnja vrednost (3.6 ± 1.3).10-3 (4.5 ± 1.7).10-3

Maksimalna godišnja vrednost (4.5 ± 0.4).10-3 (7.0 ± 0.5).10-3

Tabela 2.8.4: Specifična aktivnost 137Cs u rečnom sedimentu u rekama u Beogradu za 2012. godinu (Bq/kg)


Tabela 2.8.5: Specifična aktivnost 90Sr u rečnom sedimentu u rekama u Beogradu za 2012. godinu (Bq/kg)



2. V

OD

A

Kontrola kvaliteta vode Jezera na Adi Ciganliji vrši se od njegovog for-miranja, a obzirom na dvonamen-sko korišćenje (rekreacija i vodo-snabdevanje), cilj kontrole je zašti-ta zdravlja kupača i zaštita izvorišta Beogradskog vodovoda kao i pro-cene brzine napredovanja eutrofi-zacionih procesa, efikasnosti mera preduzetih na očuvanju kvaliteta i potrebe za preduzimanjem dodatnih mera zaštite i sanacije.

Kvalitet vode kupališta ”Lido” pro-verava se radi zaštite zdravlja kupa-ča. Podavalske akumulacije uključene su u Program kontrole tek 2004. godine, jer im je osnovna funkcija zadržavanje poplavnog talasa, a nji-hove vode retko se koriste za zaliva-nje poljoprivrednih kultura i rekre-aciju.

2.9. KVALItEt VODE JEZERA NA ADI CIGANLIJI, KUPALIŠtA „LIDO” I PODAVALSKIH AKUMULACIJA: „PARIGUZ”, „BELA REKA” I „DUBOKI POtOK”, U 2011. GODINI

Savsko jezero

Od 136 analiziranih uzoraka tokom godine u granicama II klase ekološkog potencijala bilo je 132 uzorka (97,1%), dok je 4 analizirana uzorka (15,0%) bio u granicama III klase. Svi uzorci su odstupali od propisane klase samo po mikrobiološkim parametrima.U odnosu na prethodnu godinu situacija je povoljnija. Značajno je da je već šestu godinu za redom kvalitet vode u okviru preporuka WHO, koje dozvoljavaju da u kupališnoj sezoni, odstupa do 10% uzoraka prema sanitarno-mikrobiološkim parametrima.

Kupalište ”Lido”

Od 11 analiziranih uzorka vode kupališta ”Lido” samo je uzorak od 24. avgusta, sa kraja kupališne sezone, bio u granicama II klase boniteta prema svim ispitivanim fizičko-hemijskim i sanitarno-mikrobiološkim parametrima.U 10 neispravnih uzoraka bio je povećan titar ukupnih koli-forma, dok su fizičko-hemijski i hemijski parametri bili u granicama propisane klase.

Aku-mu la cija ”Pariguz”

Ispitano je 12 uzoraka u periodu jun-avgust od kojih su svi odstupali od granicama II klase boniteta.Samo prema pojedinim fizičko-hemijskim parametrima odstu-pala su 2 uzorka, a kod 10 uzoraka registrovana su odstupan-ja u sanitarno-mikrobiološkom i fizičko-hemijskom pogledu.

Aku mu la-cija ”Bela reka”

U periodu jun-avgust ispitano je 12 uzoraka vode iz akumulacije i nijedan nije odgovarao II klase boniteta. Samo prema pojedinim fizičko-hemijskim parametrima odstu-palo je 5 uzoraka, a kod 7 uzoraka registrovana su odstupanja u sanitarno-mikrobiološkom i fizičko-hemijskom pogledu.

Aku-mu la cija ”Duboki potok”

U periodu jun-avgust ispitano je 12 uzoraka vode iz akumulacije i nijedan nije odgovarao II klase boniteta. Samo prema pojedinim fizičko-hemijskim parametrima odstu-pala su 2 uzorka, a kod 10 uzoraka registrovana su odstupan-ja u sanitarno-mikrobiološkom i fizičko-hemijskom pogledu.


2. V

OD

A Prvi kupači na Jezeru registrovani su u krajem predsezone, a na podaval-skim akumulacijama sredinom juna, zbog povoljnih meteoroloških uslo-va. Prvi kupači na Lidu su registro-vani nešto pre zvaničnog početka kupališne sezone u drugoj polovi-ni juna. Košenje i uklanjanje makrofita zapo-četo je 15. 05. i vršeno je svakod-nevno do sredine jula a nakon toga je vršeno po potrebi na lokacija-ma na kojima je došlo do razrasta-nja vodene vegetacije sve do 25. 09. 2012. godine. Važno je napomenuti da se sa uklanjanjem vodene vegeta-cije nastavilo i nakon kraja kupališne sezone što je jedna od važnih suge-stija iz Ekološke studije.Rad pumpi na nizvodnoj pregradi obezbedio je bolju cirkulaciju vode.

2.9.1. Dinamika i parametri kontrole

Kontrola kvaliteta vode Jezera, Lida i podavalskih akumulacija vrši se različitom dinamikom i po različitim parametrima, jer svrhe ispitivanja nisu identične, a radi se i o različitim ekosistemima, jezerskom, rečnom i protočnim akumulacijama.U 2012. Godini, u skladu sa prepo-rukama Svetske zdravstvene orga-nizacije (WHO) da na svakih 500 m otvorenog kupališta treba imati jedno kontrolno mesto, kvalitet vode Jezera se kontrolisao na 4 profila: „Dečiji bazen kod sudijskog tornja”, „Okruglo kupatilo”, „Ranney bunar RB 12-1” i „Ranney bunar RB 14-1”. U toku kupališne sezone uzorci za ispitivanje uzimani su 2 puta nedelj-no dok je uzorkovanje u predsezo-ni i neposredno po završetku sezone izvršeno po jednom. Kontrola kvali-teta vode na Lidu u kupališnoj sezo-ni (15. jun - 1. septembar) se vršila 1 nedeljno na profilu „Sredina plaže” a na Podavalskim akumulacijama dva puta mesečno od juna do avgu-

sta. Kontrola kvaliteta vode u pred- i postsezoni na kupalištu Lido je izvr-šena po planu. Gradski zavod za javno zdravlje vrši fizičko-hemijska, hemijska i sanitar-no-mikrobiološka ispitivanja kvalite-ta vode Jezera, kupališta Lido i poda-valskih akumulacija, a hidrobiolo-zi Instituta za biološka istraživanja ”Siniša Stanković” obavljaju sezon-ska hidroekološka ispitivanja Jezera i podavalskih akumulacija.Metode uzorkovanja, pripreme i analiziranja uzoraka usaglašene su sa domaćim propisima i standardi-ma, kao i propisima SRPS ISO, ISO, SMEWW i US EPA.Radi definisanja fizičko-hemijskih karakteristika vode na Jezeru, Lidu i podavalskim akumulacijama odre-đuju se sledeći parametri: tempera-tura, pH vrednost, rastvoreni kise-onik, stepen saturacije kiseonikom, petodnevna biološka potrošnja kise-onika (BPK5), hemijska potrošnja kiseonika (HPK iz KMnO4), azot-na trijada (amonijak, nitriti, nitrati), mineralna ulja, fenoli, ukupni fosfati i suspendovane materije. Deo para-metara odrećuje se odmah po uzor-kovanju.Od sanitarno-mikrobioloških para-metara na svim kupalištima ispituje se: ukupan broj aerobnih mezofilnih bakterija u 1ml, najverovatniji broj svih koliformnih bakterija (na 37oC), najverovatniji broj fekalnih kolifor-ma (na 44oC), broj fekalnih strepto-koka u 100 ml., Proteus sp. i Pseudo-monas aeruginosa i identifikacija svih izolovanih bakterija.Od bioloških elemenata kvaliteta za klasifikaciju ekološkog potenci-jala ispitiuju se: koncentracija hlo-rofila a, sastav fitoplanktona i fito-bentosa, zastupljenost Cyanobacte-ria, indeks fosfatazne aktivnosti i Carlson indeksa trofije za providnost vode, koncentraciju hlorofila a i uku-pnog fosfora. Takođe i sastav zajed-


2. V

OD

Anice vodenih makrobeskičmenjaka, ukupan broj taksona, zastupljenost Oligochaeta-Tubificidae, saprobni indeks i indeks diverziteta.Ocena kvaliteta vode Jezera, kupali-šta Lido i podavalskih akumulacija vršena je prema Uredbi o kategori-zaciji vodotoka (Sl. Glasnik SR Srbije br. 5/68), Uredbi o klasifikaciji voda (Sl. Glasnik SR Srbije br. 5/68), Pravil-niku o opasnim materijama u voda-ma (Sl. Glasnik SR Srbije br. 31/82), Uredbi o graničnim vrednostima prioritetnih i prioritetnih hazardnih supstanci koje zagađuju površinske vode i rokovima za njihovo dostiza-nje (S. Glasnik RS, broj 35/2011), Pra-vilniku o parametrima ekološkog i hemijskog statusa površinskih voda i parametrima hemijskog i kvanti-tativnog statusa podzemnih voda (S. Glasnik RS, broj 74/2011) i Uredbi o graničnim vrednostima zagađuju-ćih materija u površinskim i podze-mnim vodama i sedimentu i rokovi-ma za njihovo dostizanje (S. Glasnik RS, broj 50/2012).

2.9.2. Kvalitet vode jezera na Adi Ciganliji

Rezultati obavljenih ispitivanja pokazuju da je situacija povoljni-ja u odnosu na prethodnu godinu. Od 136 analiziranih uzorkaka tokom godine u granicama II klase bonite-ta bilo je 132 uzoraka (97,1%), dok je 4 analizirana uzorka (2,9%) bilo van granica navedene klase.Sa aspekta zdravstveno bezbed-ne rekreacije kvalitet vode u kupa-lišnoj sezoni već šestu godinu za redom odgovara preporukama Svet-ske zdravstvene organizacije, koje dozvoljavaju da godišnje, u kupališ-noj sezoni, odstupa do 10% uzoraka prema mikrobiološkim parametrima (3,1% 2012.). Ovo je nešto bolje nego prethonih par godina.Svi fizičko-hemijski parametri su u granicama II klase boniteta.U narednom grafiku prikazan je sanitarno-mikrobiološki kvalitet vode Jezera u poslednjih petnaest godina, period 1997.-2012. godine.Bitno je napomenuti da su, sa aspek-ta zdravstveno bezbedne rekre-acije građana i zaštite podzemnih voda, odnosno izvorišta beograd-

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

30

25

20

15

10

5

0

[%]

25.2

19.3

14 13.8

22.821.3

16.2

5.1

1.31.6

7.66.3

9.8

2.9

Grafik 1. Procenat odstupanja od II klase boniteta zbog povećanog titra ukupnih koliforma u periodu 1997.-2012. godina


2. V

OD

A skog vodovoda, tokom cele godine koncentracije kontrolisanih opasnih zagađujućih materija (fenol, mine-ralna ulja, amonijak, nitriti, nitra-ti) bile znatno niže od MDK, a naj-češće na samom pragu detekcije, ili ispod praga detekcije za primenje-nu metodu.Tokom kontrolnog perioda (29. maj-3. septembar) temperatura vode je imala male sezonske i dnevne vari-jacije, od 22,7 °C do 31,0 °C. Već u prvoj dekadi juna temperatura vode je bila dovoljno visoka, >22,0 °C, za nesmetanu rekreaciju građana. Prvi kupači su se pojavili pre zvaničnog početka sezone. Tokom cele kupališ-ne sezone temperatura vode je bila povoljna za rekreaciju, bez obzira na sporadične padavine, vetar i zahla-đenja. Maksimalna, ekstremno visoka tem-peratura vode, 31,0 °C, registrovana je 13. jula a minimalna temperatu-ra od 19,1 °C, zabeležena je u pred-sezoni, krajem maja meseca, što je i očekivano. Od kraja juna prisutna je izrazita temperaturna stratifikacija vode, pa razlika između epilimniona i hipolimniona iznosi i 10 °C.U kupališnoj sezoni veoma često se registruje super saturacija kiseoni-kom i povećanje pH vrednosti, ali to ne smatramo posledicom zagađenja Ovo je uobičajena pojava na zatvo-renim akvatorijima, posebno u let-njim mesecima, pri veoma intenziv-noj fotosinteznoj aktivnosti. Voda je konstantno blago do umereno alkal-na i pH vrednost varira od 8,0 do 8,9. Maksimalna pH vrednost, 8,9, regi-strovana je u samo par uzoraka iz prve dekade avgusta a broj uzoraka sa pH vrednošću iznad normirane je nešto veći nego 2011.Kiseonički režim i nivo nutrijenata su od posebne važnosti za kvalitet vode Jezera, jer zbog relativno male dubine, velike prosvetljenosti i odsu-stva prirodne cirkulacije postoje pre-

duslovi za intenzivnu eutrofizaciju. Zbog zagrevanja površinskog sloja došlo je do stratifikacije ali deficit kiseonika, koji je bio manje izražen od očekivanog, u hipolimnionu nije ugrozio akvatičnu faunu.Generalno posmatrano, rezultati ispitivanja svih kiseoničkih parame-tara pokazuju da je tokom predse-zone, kupališne sezone i postsezone režim produkcije i potrošnje kiseoni-ka u epilimnionu Jezera veoma urav-notežen, što se povoljno odražava na ukupni kvalitet vode. Stepen satu-racije kiseonikom je visok praktično tokom cele sezone i kreće se do 146% u više uzoraka. Značajno je za kvali-tet vode i akvatičnu faunu, da nema pojave hiposaturacije čak ni na kraju vegetacionog perioda, što se povre-meno događalo ranijih godina.Konstantno niske koncentracije sus-pendovanih materija (1 mg/L – 4 mg/L) ukazuju da taložnica veoma uspešno obavlja svoju funkciju eli-minisanja ovih materija dospelih iz Save ili sa postrojenja ”Makiš”. Mak-simalna vrednost, 30 mg/l, zabele-žena je prve nedelje avgusta kod Ranney bunara RB 14-1 i vezana je za aktivnosti na predmetnom objektu. Generalno posmatrano vrednosti su u granicama višegodišnjeg proseka.Ovo doprinosi zaštiti podzemnih vodonosnih slojeva od eventual-nog zagađenja toksičnim materija-ma adsorbovanim na suspendova-nim česticama.Sadržaj fosfata, kao jednog od osnov-nih nutrijenata, u najvećem broju uzoraka u kupališnoj sezoni (preko 95%) ima relativno niske vrednosti koje ne prelaze 0,025 mg/l, ali i ovako niske koncentracije dovoljne su za nesmetan razvoj algi, submerzne i emerzne vegetacije.Azotne materije, „azotna trijada”, su prisutne u veoma niskim koncen-tracijama koje uglavnom zadovolja-vaju i odredbe Pravilnika o kvalite-


2. V

OD

Atu vode za piće, delom zbog malog unosa iz Taložnice, a većim delom zbog efikasne i brze oksidacije i usvajanja od strane brojnih primar-nih producenata.Na osnovu kontrole sadržaja mine-ralnih ulja i isparljivih fenola, gene-ralno se može reći da sadržaj mine-ralnih ulja ne predstavlja problem na Jezeru, odnosno da nisu ugroženi ni kupači ni izvorište Beogradskog vodovoda.Proces eutrofizacije prati se i preko Carlson-ovih indeksa trofičnosti što olakšava donošenje zaključaka o uzrocima i mogućim merama una-pređenja stanja. Tokom 2012. Carl-son-ovi indeksi trofije, za koncentra-ciju hlorofila a i koncentraciju uku-pnih fosfata, odgovarali su mezo-trofnom stepenu trofičnosti. Carl-son-ov indeks trofije za provid-nost vode u junu a u julu i avgustu eutrofnom stepenu trofičnosti.Svi određivani Carlson-ovi indek-si trofije ukazuju na relativno zado-voljavajuće stanje, jer se konstan-tno nalaze u granicama II klase eko-loškog potencijala, prema navede-nom Pravilniku. Kada se ovo uzme u obzir zajedno sa položajem Jezera u pravcu istok-jugozapad, njegovom južnom ekspozicijom, visokim tem-peraturama vode i lako dostupnim trofogenim solima dobijamo sistem koji stalno mora da se kontroliše i na koji mora da se utiče da bi se uspori-li procesi eutrofizacije. Ovo se mora uzeti u obzir zbog dvonamenske funkcije Jezera, za vodosnabdevanje i rekreaciju.Ukupne mikrobiološke karakteri-stike vode Jezera najvećim delom zavise od broja i ponašanja kupača, intenziteta autopurifikacionih pro-cesa i protočnosti Jezera. Sanitarno-mikrobiološki status Jeze-ra bio je tokom najvećeg dela kupa-lišne sezone zadovoljavajući, i naj-češće je odgovarao svim domaćim i

stranim propisima o vodi za kupa-nje. U protekloj kupališnoj sezoni prema Direktivi EU, titar ukupnih i/ili fekalnih koliforma koji ne odgo-vara vodi namenjenoj rekreaciji gra-đana, registrovan je u 4 ispitana uzorka (3,1%), što je bolje nego 2009, 2010. i 2011., a minimalno lošije nego 2008. godine. Prisustvo fekalnih koliforma u vodi Jezera nije dokazano u 23 uzor-ka vode Jezera, (16,9%), što je nešto manje nego nekoliko prethodnih godina.Najverovatniji broj fekalnih kolifor-ma varirao je od 2 do 2.400 u 100 ml a ako posmatramo samo brojnost feklanih koliforma ovo je jedna od boljih situacija u poslednjih petnae-stak godina. Prisustvo ukupnih koliformnih bak-terija nije dokazano u samo 6 uzo-raka, 4,4% ispitanih uzoraka, što je znatno manje nego nekoliko pret-hodnih godina.Rezultati svih mikrobioloških ispiti-vanja pokazuju da proces samopre-čišćavanja vode u najvećem broju slučajeva održava stabilnu ravnote-žu akvatičnog sistema, sa sanitar-no-higijenskog aspekta, mada se efi-kasnost povremeno pogoršava, kada broj kupača višestruko prevazila-zi i projektovani i ekološki kapaci-tet Jezera, ili se vrše obimniji rado-vi u priobalju, bez obzira što u pro-cesu redukcije koliformnih bakterija učestvu UV radijacija, zooplankton, konkurentske i antagonističke bak-terijske vrste.Prisustvo crevnih enterokoka (Strep-tococcus „D”), u relativno malom broju, utvrđeno je u 38 uzoraka, što je lošije nego 2011., a znatno gore nego 2010. godine, kada su fekalne streptokoke grupe „D” registrovane samo u 1 uzorku. Samo u 1 uzorku iz prve nedelje juna MPN je bio 596 u 100 ml, što je malo iznad norme za II klasu ekološkog potencijala, (400 u


2. V

OD

A 100 ml). Ukupna situacija je povolj-na, jer u kupališnoj sezoni nije bilo uzoraka sa povećanim brojem crev-nih enterokoka.Povoljno je što se tokom 2012. godine u vodi Jezera nešto ređe registrovalo prisustvo Pseudomonas aeruginosa (15 uzoraka) i Proteus sp. (8 uzorka) nego prethodne godine.Naglašavamo da u vodi Jezera nisu identifikovane enteropatogene bak-terije, odnosno uzročnici infekcija koje se prenose hidričnim putem.Fitoplankton Savskog jezera pred-stavljen je, u kasnoproletnjem i ka sno letnjem periodu, vrstama i va ri je te tima iz 6 algalnih razdela: (Cyanobacteria, Dinophyta, Chrysop-hyta, Bacillariophyta, Chlorophyta i Euglenophyta) Analizom fitobentosa utvrđeno je prisustvo 5 algalnih razdela: Cya-nobacteria, Dinophyta, Bacillariophyta, Chlorophyta i Euglenophyta.U zajednici makrobeskičmenjaka Savskog jezera zabeleženo je ukupno 16 taksona u okviru 7 grupa. Domi-nantne grupe su Oligochaeta i Dipte-ra, dok je zastupljenost ostalih grupa znatno manja.Makrofite su u Savskom jezeru, kao i prethodnih godina, uglav-nom zastupljene submerznim vrsta-ma iz rodova Myriophyllum, Ceratop-hyllum i Potamogeton koje dominira-ju u pogledu brojnosti i pokrovno-sti. Značajnije su zastupljene vrste: Myriophyllum spicatum, M. verticilla-tum, Ceratophyllum demersum, Pota-mogeton fluitans i P. crispus.Teško je proceniti zajednicu makro-fita sa stanovišta pokrovnosti i bio-mase, s obzirom na preduzimane intervencije ”košenja”.Na ispitivanim profilima, još uvek je odsutna jedna od tri vegetacijske zone makrofita, tj. nije došlo do for-miranja zone flotantnih biljaka. Na ovu situaciju, svakako, je imalo uti-

caja košenje makrofita, kao mera održavanja trofičkog statusa Jezera u granicama nižih stupnjeva trofije.,U sedimentu Jezera su prisutne poje-dine opasne materije, ali je njihov sadržaj niži od MDK i daleko niži od remedijacionih vrednosti

2.9.3. Kvalitet vode kupališta „Lido”

Kupalište Lido je jedna od najve-ćih plaža na obalama Dunava, na našem sektoru reke. Kvalitet vode dominantno zavisi od hidrometeo-roloških prilika i dinamike ispušta-nja otpadnih voda industrije i dru-gih subjekata u Gornjem Zemunu.Prema rezultatima obavljenih ispi-tivanja, generalno posmatrano, nije registrovano značajnije oscilovanje kvaliteta, kako u fizičko-hemijskom, tako i u sanitarno-mikrobiološkom pogledu.Od 11 analiziranih uzorka vode kupališta ”Lido” samo je uzorak uzet 24. avgusta, bio u granicama II klase boniteta prema svim ispi-tivanim sanitarno-mikrobiološkim, fizičko-hemijskim i hemijskim para-metrima.U 10 neispravnih uzoraka bio je povećan titar ukupnih koliforma, dok su fizičko-hemijski i hemijski parametri bili u granicama propisa-ne klase.Situacija je praktično ne menja već čitav niz godina, pa kvalitet vode na kuplištu Lido odstupa od klase reč-nih voda predviđene za rekreaciju građana.Prethodnih godina osnovni problem je predstavljalo remećenje kiseonič-kog režima, zbog visokih tempe-ratura i sadržaja organskih mate-rija koje dovode do blagog pove-ćanja BPK5, smanjenja koncentraci-je rastvorenog kiseonika i smanje-nja stepena saturacije kiseonikom.


2. V

OD

ATokom kupališne sezone 2012. godi-ne ova pojava nije registrovana.Tokom kupališne sezone, za razliku od prethodne godine, sadržaj sus-pendovanih materija je osetnije vari-rao i u oba uzorka iz predsezone koncentracija je bila u granicama III klase rečnih voda.Oscilacije temperature tokom kupa-lišne sezone su bile male i tempera-tura vode nije padala ispod 22 oC, odnosno stalno je bila u granicama koje omogućavaju nesmetanu rekre-aciju i dugo zadržavanje kupača u vodi.Svi kiseonički parametri pokazuju da su potrošnja i produkcija kiseoni-ka dobro uravnoteženi, odnosno da kiseonički režim nije bio poremećen.Azotna trijada (amonijak, nitriti, nitrati) je veoma ujednačena, stabil-na i konstantno u granicama propi-sane klase rečnih voda, što je zbog priobalnih izliva kolektora gradske i industrijske kanalizacije, relativno retko na ovom sektoru Dunava. Sanitarno-mikrobiološke karakte-ristike Dunava na kupalištu Lido, imajući u vidu njegov položaj, naj-više zavise od dinamike ispuštanja i količine sanitarnih otpadnih voda ispuštenih na potezu Gornjeg Zemu-na i Batajnice, ali i od kvaliteta vode koja dotiče sa uzvodnog područja. Ne treba zanemariti ni povremeno veliki uticaj reke Tise posebno nakon obilnih padavina u Karpatima i spi-ranja nečistoća sa obala.U čak 10 uzoraka konstatovan je MPN veći od 2.000 u 100 ml (norma za vodu za kupanje na otvorenim kupalištima), i bio je od 2.400 do >24.000, što je praktično isto kao i nekoliko prethodnih godina. Maksi-malna brojnost je van svih klasa reč-nih voda.U svim uzorcima registrovano je prosustvo fekalnih koliforma. Razli-ke između broja ukupnih i fekalnih

koliforma se relativno retko beleže, svega 2 puta u toku sezone, što je loše sa aspekta zdravstvenog rizika.Zbog povećanog MPN često posto-ji rizik po zdravlje kupača od pojave infekcija vidljivih sluzokoža, poseb-no dece, ukoliko se ne istuširaju pri izlasku iz vode. Pri konačnoj identifikaciji bakte-rija stalno se detektuju saprofitne koke, Bacillus sp. i bakterije indika-tori svežeg i starog fekalnog zagađe-nja, sa dominacijom svežeg zagađe-nja. Konstantno su prisutne E. coli i Enterobacter, dok se Citrobacter regi-struje povremeno dok je Streptoco-ccus ”D” prisutan u 5 uzoraka.Dobro je da tokom 2012. nisu nađe-ne, bakterije vrsta Pseudomonas aeru-ginosa i Proteus sp., osim jednom u poslednjoj nedelji avgusta. Sve napred izneto ukazuje da je mikrobiološki kvalitet vode tokom protekle kupališne sezone bio veoma loš, iako malo bolji nego 2011. godi-ne, i da bi trebalo koordinirati aktiv-nosti inspekcije na smanjenju zaga-đenja u uzvodnom delu sliva, jer se na samom kupalištu ništa ne može učiniti na poboljšanju kvaliteta vode.

2.9.4. Kvalitet „vode” podavalskih akumulacija

Ispitivanje kvaliteta vode akumula-cije „Pariguz” izvršeno je u 12 uzo-raka uzetih u periodu jun-avgust. Rezultati terenskih i laboratorijskih ispitivanja pokazuju da su svi uzor-ci ostupali od II klase boniteta.Samo prema pojedinim fizičko-hemijskim parametrima odstupala su 2 uzor-ka, a kod 10 uzoraka registrovana su odstupanja u sanitarno-mikrobiološ-kom i fizičko-hemijskom pogledu. Generalno posmatrano, tokom 2011. godine, kvalitet vode nije odgova-rao propisanom za rekreaciju građa-na i nije se mogla garantovati zdrav-stvena bezbednost, ali su ove vode


2. V

OD

A mogle da se koriste u druge vodopri-vredne svrhe.Među fizičko-hemijskim i hemijskim parametrima odstupanja od propi-sane klase boniteta registrovana su kod: pH vrednosti, petodnevne bio-hemijske potrošnje kiseonika (BPK5), sadržaja ukupnog fosfora, HPK (per-manganatna metoda) i koncentra-cija: totalnog organskog ugljeni-ka (TOC), nitritnog azota, nitrat-nog azota, amonijum jona, ukupnog azota i suspendovanih materija. Sadržaj hlorofila a je umereno visok do visok, a varira od 21,1 µg/L početkom avgusta, do 65,6 µg/L početkom jula. Srednja vrednost koncentracije hlorofila a u kontrolnom periodu bila je 34,8 µg/L, što je skoro tri puta niže nego 2011 i predstavlja značaj-no poboljšanje. Srednja vrednost Carlson-ovog indeksa trofije za koncentraciju hlorofila a odgovara eutrofnim sistemima i malo je niža nego 2011 dok vrednosti ovog indeksa za koncentraciju ukupnog fosfora i providnost odgovaraju hipereutrofnim sistemima i lošije su nego 2011. Sve ovo ukazuje na loše stanje i ubrzano zabarivanje akumulacije.Sanitarno-mikrobiološki status vode je dobrim delom kupališne sezone bio nezadovoljavajući, što je uobiča-jeno. Odstupanje od propisane klase boniteta, zbog velikog broja bakterija fekalnih indikatora, registrovano je u 6 uzoraka. U odnosu na 2011. godi-nu situacija je praktično nepromenje-na ali prema 2010. godini sanitarno-mikrobiološki status akumulacije je značajno pogoršan, jer ništa nije pre-duzeto da se smanji ili zaustavi priliv sanitarnih otpadnih voda. Enteropa-togeni mikroorganizmi koji prenose hidričnim putem nisu detektovani u vodi akumulacije tokom kupališne sezone, što je pozitivno.Prisustvo crevnih enterokoka za be-le ženo je u 9 uzoraka, što je znak

pogoršanog kvaliteta vode sa aspekta zdravstvene bezbednosti kupača, ali im broj nije prešao dozvoljenu granicu od 400 u 100 ml.Kvalitet vode akumulacije „Bela reka” kontrolisan je u 12 uzoraka uzetih u periodu jun-avgust 2012. godine. Rezultati obavljenih terenskih i laboratorijskih ispitivanja pokazuju da je svih 12 uzoraka odstupalo od predviđene II klase boniteta. Samo prema pojedinim fizičko-hemijskim parametrima odstupalo je 5 uzora-ka, a kod 7 uzoraka registrovana su odstupanja u sanitarno-mikrobiološ-kom i fizičko-hemijskom pogledu.Među fizičko-hemijskim i hemijskim parametrima odstupanja od propi-sane klase boniteta registrovana su kod koncentracija: totalnog organ-skog ugljenika (TOC), amonijum jona, rastvorenog kiseonika, nitrit-nog azota, nitratnog azota, ukupnog azota, ukupnog fosfora, rastvorenog kiseonika i koncentraciji suspendo-vanih materija kao i u biohemijskoj potrošnji kiseonika (BPK5).Koncentracija hlorofila a od početka juna do kraja avgusta veoma je vari-rala bez neke pravilnosti, i kretala se od 6,79 µg/L početkom juna do 24,35 µg/L, krajem jula. Sve vredno-sti odgovaraju II klasi boniteta. Sred-nja vrednost Karlsonovog indeksa trofije za svaki od tri činioca je viso-ka i odgovara eutrofnim sistemi-ma. Visoke vrednosti Karlsonovog indeksa trofije kao i visoka koncen-tracija hlorofila a tokom celog peri-oda praćenja ukazuju na relativno loše stanje u kojem se ova akumula-cija nalazi.Sanitarno-mikrobiološki status vode je dobrim delom kupališne sezone bio nezadovoljavajući, što je uobi-čajeno. Najverovatniji broj ukupnih koliforma (MPN), je ekstremno vari-rao i kretao se od potpunog odsu-stva u prvoj nedelji avgusta, preko 880 krajem avgusta, do >24.000 u 100 ml vode, krajem jula. U 4 uzorka


2. V

OD

AMPN je bio veći od 10.000 u 100 ml i odgovarao je III klasi vode.Kontrola kvaliteta vode akumulaci-je ”Duboki potok” izvršena je u 12 uzoraka. Rezultati pokazuju da su svi uzorci bili van II klase boniteta. Samo prema pojedinim fizičko-hemijskim parametrima odstupala su 2 uzorka, a kod 10 uzoraka registrovana su odstupanja u sanitarno-mikrobiološkom i fizičko-hemijskom pogledu.Među fizičko-hemijskim i hemijskim parametrima odstupanja od propi-sane klase boniteta registrovana su kod petodnevne biološke potrošnje kiseonika (BPK5), pH i koncentracija totalnog organskog ugljenika (TOC), amonijum jona, rastvorenog kiseo-nika, nitritnog, nitratnog i ukupnog azota..Koncentracija hlorofila a se u posma-tranom periodu kretala od 4,8 µg/L do 23,0 µg/l i sve vrednosti su u okviru II klase boniteta. Variranje koncentracije je relativno veliko, ali manje nego prethodne i 2010. godineSrednje vrednosti Carlson-ovih in deksa trofije, za koncentraciju hlo-rofila a, providnost vode i za koncen-traciju ukupnog fosfora su visoke i prelaze granicu eutrofije.Sanitarno-mikrobiološki status aku-mulacije je najvećim delom kupališ-ne sezone bio zadovoljavajući. Najve-rovatniji broj ukupnih koliformnih bakterija u 100 ml (MPN), kretao se od 220 do 3.800 u 8 uzoraka, što je u granicama II klase boniteta. U 4 uzorka njihov broj je bio 15.000 i 2.000, što odgovara III klasi. Nagla-šavamo da je posmatrajući samo MPN ukupnih koliforma situcija nešto bolja nego prethodne godine.Do sada nisu vršena ispitivanja sadr-žaja organskih i neorganskih mikro-polutanata u sedimentu podaval-skih akumulacija, pa će rezultati poslužiti za okvirnu ocenu zaga-đivnja u dužem vremenskom peri-

odu. U sedimentu sve tri akumula-cije nije detektovano prisustvo PCB, PAH i pesticida na bazi hlorfenoksi karbonskih kiselina a sadržaj teških i toksičnih metala i teških deriva-te nafte je u veoma niskim koncen-tracijama koje su višestruko niže od „efektivne” vrednosti

2.9.5. Zaključne konstatacije

Na osnovu rezultata svih obavlje-nih ispitivanja o kvalitetu vode Jeze-ra i taložnice na Adi Ciganliji, kupa-lišta „Lido” i podavalskih akumula-cija „Pariguz”, „Bela reka” i „Duboki potok”, može se konstatovati sledeće:

Ada Ciganlijan Konstatno veliki broj kupača, koji

premašuje ekološki kapacitet Jeze-ra, odnosno sposobnost samopre-čišćavanja i stalno uvođenje novih uslužnih, rekrativnih i drugih sadržaja radi obogaćivanja ponu-de, predstavljaju potencijalnu opa-snost za kvalitet vode.

n Trend dobrog kvaliteta vode Jezera se nastavlja i u 2012. godini.

n Kvalitet vode odgovara propisa-nom u Direktivi Evropske Unije 2006/7/ES o kvalitetu vode za kupanje na otvorenim kupališti-ma, i nalaže da treba stalno kon-trolisati sanitarnu zaštitu i režim održavanja kupališta i Jezera u celini, a posebno raditi na unapre-đenju ponašanja kupača.

n Proces samoprečišćavanja vode, kontrolisana protočnost i pasivna aeracija uspešno su održavale sta-bilnu ravnotežu akvatičnog siste-ma, sa sanitarnog aspekta.

n U kupališnoj sezoni, u sanitar-no mikrobiološkom pogledu, titar ukupnih koliforma koji ne odgo-vara vodi namenjenoj rekreaciji građana, (MPN veći od 2.000 u 100 ml), registrovan je u 4 ispitanih uzoraka (3,1%), odgovara preporu-


2. V

OD

A kama WHO i stanje je bolje nego prethodnih godina.

n Prisustvo enteropatogenih mikro-organizama, odnosno bakterija izazivača obolenja koja se mogu preneti hidričnim putem do sada nije registrovano u vodi Jezera.

n Povoljno je što se tokom 2012. godi-ne u vodi Jezera nešto ređe regi-strovalo prisustvo Pseudomonas aeruginosa (15 uzoraka) i Prote-us sp. (8 uzorka) nego prethodne godine.

n U 38 uzoraka utvrđeno je prisustvo fekalne streptokoke grupe „D” čije je prisustvo zabranjeno Direkti-vom EU u vodi za kupanje što je daleko lošije nego 2010.

n Na osnovu gustine fitoplankto-na i procentualnog udela Cyano-bacteria, Savsko jezero pripada I-II klasi ekološkog statusa prema Pra-vilniku o parametrima ekološkog i hemijskog statusa površinskih voda i parametrima hemijskog i kvantitativnog statusa podzemnih voda

n Na osnovu vrednosti Carlson-ovih indeksa za koncentraciju hlorofila a, providnost vode i sadržaj uku-pnog fosfora, možemo reći da je situacija na Jezeru u 2012. godini bila zadovoljavajuća

n Uklanjanje makrofita vršeno je skoro svakodnevno, počev od 15. maja do 15. jula, nakon ovog perio-da uklanjanje je vršeno po potrebi.

n Redukcija broja koliformnih bakte-rija, kao i sadržaja suspendovanih materija i trofogenih soli uspešno je obavljana u taložnici

n U sedimentu Jezera su prisutne pojedine opasne materije, ali je nji-hov sadržaj niži od MDK i daleko niži od remedijacionih vrednosti

Lidon Situacija je praktično ista kao pret-

hodnih godina. Od 11 analiziranih uzoraka samo je 1 bio u granicama II klase prema svim ispitivanim parametrima

n Često povećan titar ukupnih i fekalnih koliforma ukazuje da rekreacija na kupalištu Lido nije uvek zdravstveno bezbedna

Podavalske akumulacijen Rezultati terenskih i laboratorij-

skih ispitivanja pokazuju da su svi uzorci vode podavalskih akumu-lacija ostupali od II klase bonite-ta prema pojedinim fizičko-hemij-skim parametrima

n Na svim akumulacijama tokom kupališne sezone je povremeno prisutan visok titar ukupnih i/ili feklanih koliforma, što ukazuje da se kupačima ne može uvek garan-tovati zdravstvena bezbednost

n Sastav i struktura planktonskih zajednica, brojnost planktonskih populacija i pojava vodenog cveta, ukazuje da su sve tri akumulacije zahvaćene manje ili više intenziv-nim procesima eutrofizacije

n Postepeno pogoršanje trofičnog statusa, odnosno ubrzavanje sta-renja i zabarivanja sve tri akumu-lacije, može imati ozbiljne implika-cije na kvalitet vode i mogućnost daljeg višenamenskog korišćenja

n Ove godine su prvi put rađene analize sedimenta na podavalskim akumulacijama

n U sedimentu sve tri akumulaci-je nije detektovano prisustvo PCB, PAH i pesticida na bazi hlorfenok-si karbonskih kiselina.

n Sediment sve tri akumulacije sadr-ži teške i toksične metale i teške derivate nafte ali u veoma niskim koncentracijama koje su višestru-ko niže od „efektivne” vrednosti.

2. V

OD

A

7,5

52,

510

km

Beog

rad,

2002

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

Stam

beno

tkiv

o

Reke

,pot

oci

Kana

li

Aut

oput

,mag

istr

ale

Vađn

ijegr

adsk

esa

obra

ćajn

ice

Gra

nica

GP-

a

Toče

ćam

esta

Reze

rvoa

ri

Inst

alac

ije

-Sis

tem

beog

rads

kog

vodo

voda

-

VODE

Karta

40

MRE

ŽALO

KACIJA

NAKO

JIMASE

UZO

RKUJE

VODAZA

PIĆE

IISPITU

JEZD

RAVST

VEN

AISPR

AVNOST

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,

510

km


2. V

OD

A

Beog

rad,

2002

Uža

zona

sanitarnezaštite

Šira

"A"zona

zaštite

-sektorpo

jačano

gna

dzora

Šira

"B"zona

zaštite

-sektorna

dzora

Granice

zona

zaštite

EKOLO

ŠKIA

TLASBEO

GRA

DA

ZONEZA

ŠTITEIZVORIŠT

AVODOSN

ABDEV

ANJA

KORIŠĆ

ENJE

ZEMLJIŠTA

Karta

8

Nap

omen

a

Ova

kartaje

rađe

nana

osno

vupo

dataka

ikartogra

jeizPred

nacrta

gene

ralnog

plan

aBe

ograda

2021

.

Stam

beno

tkivo

Reke,p

otoci

Kana

li

Autopu

t,mag

istrale

Vađn

ijegrad

skesaob

raćajnice

Granica

GP-a

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEO

GRA

D

7,5

52,5

10km



2. V

OD

A2.10. KVA LI tEt VO DE ZA PI ĆE IZ BE O GRAD SKOG VO DO VO DA

Gradski zavod za javno zdravlje iz Beograda, nekoliko decenija vrši kontrolu zdravstvene ispravnosti vode za piće iz beogradskog vodo-vodnog sistema, a u cilju zaštite zdravlja stanovništva.Kontrola se obavlja prema Progra-mu koji je u skladu sa Pravilnikom o higijenskoj ispravnosti vode za piće (Sl. list SRJ br. 42/98). Pored ove, javno - zdravstvene kontrole, u pogonskim laboratorijama na instalacijama za prečišćavanje vode se obavlja inter-na kontrola kvaliteta vode, sa sat-nim praćenjem parametara poka-zatelja kvaliteta sirove vode, kao i

parametara koji su ključni za praće-nje tehnološkog procesa proizvod-nje. Pored toga, internu kontrolu sprovodi i Služba sanitarne kontro-le vode beogradskog vodovoda, koja uzima približno isti broj uzoraka kao i Gradski zavod za javno zdrav-lje. Ćetvrti stepen kontrole je nadzor koji vrši sanitarna inspekcija Mini-starstva zdravlja, nenajavljeno, neko-liko puta godišnje.U okviru sistematske javno zdrav-stvene kontrole kvaliteta vode za piće, uzorci se uzimaju:

Fizičko-hemijska ispi-tivanja

Rezultati svih obavljenih fizičko-hemijskih analiza uzoraka vode za piće iz sistema BVS-a u 2012. god., uključujući i vodovod u Vinči, pokazuju da je od 6.946 uzoraka, 80 (1.1%) odstupalo od normi predviđenih Pravilnikom u fizičko-hemijskom pogledu.U uzorcima vode sa instalacija, rezervoara i iz vodovodne mreže najčešće odstupanje od propisanih normi regis-trovano je u pogledu mutnoće i sadržaja gvožđa, što nije značajno sa aspekta zdravlja.

Bakteriološka Ispitivanja

Rezultati bakterioloških analiza uzoraka vode za piće iz sistema beogradskog vodovoda, uključujući i vodovod u Vinči, pokazuju da je od ukupno 6.946 uzorka, 159 (2.3%) odstupalo od Pravilnika u bakteriološkom pogledu.Navedena odstupanja su značajno manja nego prethodnih godina, a najčešći uzrok neispravnosti je povećan ukupan broj bakterija u 1 ml vode, što nema visok zdravstveni značaj, već predstavlja indikator stanja, važan za procenu kvaliteta i integriteta distributivnog sistema. Navedeni parametar se različito normira ili se ne normira u drugim regulativama u svetu, za razliku od našeg propisa, koji je limit za ovaj parametar propisao izuzetno strogo. Prema tome, ukoliko bi se izvršilo usaglašavanje normi, tada bi i ocena bakteriološkog kvaliteta bila znatno drugačija, odnosno odstupanja bi bila manja. Bitno je istaći da pato-geni mikroorganizmi nikada nisu detektovani u vodi iz beogradskog vodovodnog sistema.

Kontrola radio aktivnosti

U 2012. godini ispitano je ukupno 20 uzoraka vode za piće, a rezultati su pokazali da je ukupna alfa aktivnost <0,1 Bq/l, a ukupna beta aktivnost <1 Bq/l, što znači da su svi uzorci bili ispravni u pogledu radioloških osobina.


2. V

OD

A n na pet instalacija za preradu vode (Banovo brdo, Bežanija, Bele vode, Makiš i Vinča);

n iz 16 rezervoara in sa oko 90 tačaka iz distributivne

mreže u raznim delovima Grada.Uzorci sa instalacija se uzimaju sva-kodnevno, uzorci iz svih rezervoa-ra se uzmu u toku nedelju dana, a za isto vreme se „pokriju” i sve tačke na distributivnoj mreži. Pored plan-skog uzorkovanja, primaju se i rea-lizuju zahtevi građana ili instituci-ja za vanredno uzorkovanje zbog sumnje u kvalitet vode nakon kvaro-va na vodovodnoj mreži ili na osno-vu različitih primedbi potrošača. Vanredno praćenje kvaliteta prema posebnim indikacijama, sa praće-njem ciljanih parametara, se odvi-ja i kod svih akcidentalnih zagađe-nja površinskih vodotokova koja bi mogla da ugroze izvorište beograd-skog vodovoda, kod elementarnih nepogoda, kao i u svim situacijama u kojima se procenjuje da postoji rizik od zagađenja vode za piće.U sistem beogradskog vodovoda je od od februara 1993.godine uključen i vodovod u Vinči. Ovaj vodovod snabdeva vodom za pice oko 25.000 stanovnika naselja Vinča i Leštane. Uzorci vode za piće iz ovog vodovo-da se uzimaju sa crpne stanice (dva puta nedeljno) i sa četiri tačke iz dis-tributivne mreže (jednom nedeljno).U uzetim uzorcima vode za piće prati se fizičko-hemijski, bakteriološ-ki, biološki kvalitet vode kao i stepen radioaktivnosti. Ova poslednja vrsta ispitivanja je u 2012. godini obavlja-na u Institutu za medicinu rada „Dr Dragomir Karajović” i to dva puta godišnje, pošto ovu vrstu ispitiva-nja sistematski prate za to ovlašće-ne laboratorije, kao i Služba sanitar-ne kontrole beogradskog vodovoda.Fizičko-hemijski pregled uzoraka vode se radi u nekoliko obima pred-

viđenih važećim Pravilnikom i to: osnovni, periodični i „veliki” pro-gram. Naglašavamo da je poslednjih godina u Laboratoriji za humanu ekologiju i ekotoksikologiju GZZJZ najveća pažnja posvećena razvoju u oblasti organske hemije, zbog prisu-stva sve većeg broja organskih zaga-djivača i njihovih nus produkata u životnoj sredini. Zbog toga se danas u okviru fizičko-hemijskih ispitiva-nja analizira veliki broj parametra iz sledećih grupa jedinjenja: pesticidi, triazinski herbicidi, policiklični aro-matični ugljovodonici, polihlorovani bifenili, hlorovani eteni, alkani, ben-zeni, trihalometani, acetonitrili, aro-matični ugljovodonici i mnogi drugi. Primena osetljivih tehnika gasne, tečne hromatografije i indukovane kuplovane plazme nam omogućava da otkrijemo prisustvo više stotina organskih i neorganskih polutanata.Ova laboratorija je akreditovana po standardu SRPS ISO 17025 i ovlašće-na i učesnik je velikog broja doma-ćih i međunarodnih međulaborato-rijskih ispitivanja.Rezultati laboratorijskih ispitivanja uzoraka vode za piće iz BVS-a se prezentuju u mesečnim i godišnjim izveštajima koji se dostavljaju Sani-tarnoj inspekciji Ministarstva zdrav-lja, Sekretarijatu za zaštitu životne sredine grada Beograda i JKP „Beo-gradski vodovod i kanalizacija”.Prerada vode na instalacijama Bano-vo brdo, Bele vode, Bežanija i Vinča, vrši se konvencionalnom tehnologi-jom koja obuhvata aeraciju sa reten-zijom, filtraciju i hlorisanje. Dezin-fekcija vode u BVS-u se obavlja gasnim hlorom.Postrojenje Makiš je projektovano na principima savremene tehnologije prečišćavanja (predozonizacija, koa-gulacija, flokulacija, taloženje, glav-na ozonizacija, filtriranje na dvo-slojnim filtrima, adsorpcija na gra-nulisanom aktivnom uglju, hlorisa-


2. V

OD

Anje) koja je u stanju da iz sirove vode ukloni veliki spektar povremeno ili stalno prisutnih organskih zagadji-vača i teških metala.Konzumno područje beogradskog vodovodnog sistema čini grad Beo-grad sa prigradskim naseljima Pro-izvodnja vode na instalacijama Beo-gradskog vodovoda u 2012. godini iznosila je 201.469.413 m3, u proseku 6.371 l/s.Od ukupne količine proizvedene vode 53,68% (3.420 l/s) je prema pore-klu pripadalo podzemnoj vodi, a 46,32% (2.951 l/s) rečnoj vodi.Maksimalna proizvodnja zabeleže-na je 5. jula 2012. godine i iznosila je 7.117 l/s odnosno 614.906 m3 na dan.U toku 2012. godine prosečna pro-izvodnja vode za piće na instalaci-jama je iznosila: Banovo brdo 1.937 l/s, Bele vode 619 l/s, Bežanija 1.240 l/s, Makiš 2.530 l/s i Vinča 45 l/s.

Na osnovu ovoga udeo proizvod-nih pogona u ukupnoj proizvede-noj količini vode je iznosio: Banovo brdo 30,40%, Bele vode 9,72%, Beža-nija 19,46%, Makiš sa najvećim ude-

lom od 39,71% i najmanji udeo ima Vinča od 0,70%.

2.10.1. REZULtAtI ISPItIVANJA KVALItEtA VODE ZA PIĆE

U toku 2012. godine u Laboratoriji za humanu ekologiju Gradskog zavo-da za javno zdravlje analizirano je ukupno 6.946 uzorka vode za piće iz beogradskog vodovodnog sistema. Fizičko-hemijsko ispitivanje u obimu osnovne (A) analize je obavljeno u 6.454 uzoraka vode, u 360 uzoraka u obimu periodične (B) analize i u 132 uzorka u obimu „velike'' anali-ze. Praćenje mikrobiološke ispravno-sti je sprovedeno kroz analizu 6.946 uzorka vode za bakteriološko ispiti-vanje, a u 388 uzoraka ispitivani su biološki parametri. U sledećoj tabeli je prikazan broj ispitanih uzoraka vode po vrstama pregleda i mestu uzorkovanja.

2.10.1.1. Rezultati fizičko-hemijskih analiza vode za piće

Rezultati svih obavljenih fizičko-hemijskih analiza uzoraka vode za piće iz sistema BVS-a pokazuju da je od 6.946 uzorka, 80 (1.1%) odstupalo

Tabela 2.10.1.1. Ukupan broj ispitanih uzoraka po mestu uzorkovanja i vrsti pregleda iz BVS-a u 2012. godini

Mesta uzorkovanja

Uk . br . uzor . za fiz . hem . ispitivanja

Broj uzoraka prema Programu fizičko-hemijskog ispitivanja

Br . uzo . za bakter . ispiti .

Br . uzo . za bio-loš ko is pi ti .

Br . uzor . za ra-

dio loš ko is pi ti .

osnovni A

periodični B

Veliki V

Instalacije 1462 1366 48 48 1462 48 8

Rezervoari 717 550 167 0 717 167 0

Vod.mreža 4429 4249 121 60 4429 123 10

Vinča-crp. stanica 149 124 12 12 149 31 2

Vinča-vod.mreža 189 165 12 12 189 19 0

Ukupno 6946 6454 360 132 6946 388 20


2. V

OD

A od normi predviđenih Pravilnikom, u fizičko-hemijskom pogledu.

U uzorcima vode za piće iz rezer-voara i iz vodovodne mreže najče-šće i, zapravo, jedino odstupanje od propisanih normi je registrovano u pogledu mutnoće i sadržaja gvož-đa, dok u uzorcima sa instalacija, sa izuzetkom Vinče, nisu registrova-na odstupanja ni jednog ispitanog parametra. Izuzev navedenih odstupanja, svi drugi ispitani fizičko-hemijski para-metri u uzorcima vode za piće su bili u okviru maksimalno dozvoljenih vrednosti, s tim što treba naglasiti da policiklični aromatični ugljovo-donici, polihlorovani bifenili, orga-nohlorni, organofosforni pestici-di, fenoli, cijanidi, mineralna ulja, alkilbenzolsulfonati, toksični metali (živa, olovo, kadmijum, hrom) i nitri-ti nisu detektovani, odnosno, bili su na granici detekcije, dok su koncen-tracije ostalih parametara bile znat-no ispod maksimalno dozvoljene koncentracije (MDK). Sa zdravstve-nog aspekta je povoljno i to što su koncentracije sporednih produka-ta dezinfekcije bile značajno ispod propisanih limita (pet puta manje od MDK). Iz ove grupe parame-tara određuju se koncentracije tri-

halometana (hloroform, dihlorbro-mmetan, dibromhlormetan i bro-

moform), halogenovanih acetonitri-la (dibromacetonitril, dihloracetoni-tril, trihloracetonitril i bromohloro-acetonitril), hlorpikrina i halosirćet-ne kiseline. Najčešće se u vodi za piće ne registruju, ili se registruju u veoma malim koncentracijama hlo-rovani alkani, eteni, benzoli i aroma-tični ugljovodonici. U tabeli 2.10.1.3. je dat prikaz neor-ganskih parametara koji se registru-ju u vodi za piće sa instalacija u okviru periodičnih i velikih analiza.Iz prikazanih rezultata se može videti da su sve koncentracije ispod maksimalno dozvoljenih, a važno je i da su njihove vrednosti stabilne tokom višegodišnjeg praćenja.

Tabela 2.10.1.2. Ukupan broj i procenat fizičko-hemijskih odstupanja u uzorcima vode za piće iz BVS-a u 2012. godini

Mesto uzorkovanja

Ukupan br. ispit. uzor.

Fizičko-hemijski neispravnobroj uzoraka %

Instalacije 1462 0 0.0

Rezervoari 717 10 1,4

Vod. mreža 4429 53 1,2VinčaCrpna stanica 149 4 2,7

VinčaVod. mreža 189 13 6,9

UKUPNO 6946 80 1,1


2. V

OD

ATabela 2.10.1.3. Srednje, minimalne i maksimalne koncentracije nekih parametara u vodi za piće sa instalacija BVS-a u 2012. god.

PARAMETRI Bele Vode Makiš Bežanija C. S.

Topčider* Vinča

Alu mi nijum (mg/l) MDK 0.2

sr. vred. 0.028 0.077 <0.003 0.031 0.072max. 0.087 0.124 0.005 0.063 0.582min. 0.012 0.035 <0.003 0.016 0.024

Arsen (mg/l) MDK 0.01

sr. vred. 0.001 <0.001 0.004 0.002 <0.01max. 0.002 0.001 0.008 0.005 <0.01min <0.001 <0.001 <0.001 <0.001 <0.01

Bakar (mg/l) MDK 2.0

sr. vred. 0.167 0.006 <0.002 0.004 0.317max. 0.467 0.009 0.003 0.006 0.614min 0.004 <0.002 <0.002 <0.002 0.166

Kalcijum (mg/l) MDK 200.0

sr. vred. 78.7 60.7 81.7 69.3 54.5max. 88.2 68.5 97.9 75.0 66.8min 70.7 49.1 75.8 65.4 40.5

Kalijum (mg/l) MDK 12.0

sr. vred. 1.27 1.31 1.83 1.35 2.03max. 1.59 1.75 1.99 1.70 2.57min 0.95 0.84 1.65 1.10 1.51

Mag ne zijum (mg/l) MDK 50.0

sr. vred. 18.9 10.2 26.4 15.7 12.0max. 21.9 11.5 28.6 19.5 20.1min 14.0 8.0 18.0 14.4 9.1

Natrijum (mg/l) MDK 150.0

sr. vred. 10.8 7.4 17.4 9.6 10.7max. 14.4 12.5 18.8 11.3 14.9min 6.4 4.0 14.6 6.8 7.8

Sulfati (mg/l) MDK 250

sr. vred. 68.3 39.4 38.8 29.6 51.9max. 84.1 58.0 46.4 32.8 66.6min 45.3 28.4 31.9 26.8 43.7

Ortofosfati (mg/l) MDK 0.15

sr. vred. <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02max. <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02min <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02

Fluoridi (mg/l) MDK 1.2

sr. vred. 0.11 0.07 0.19 0.13 0.12max. 0.17 0.13 0.25 0.19 0.31min <0.05 <0.05 0.11 <0.05 <0.05

Bi kar bo nati (mg/l)

sr. vred. 256.7 183.5 342.9 252.3 159.8max. 305.9 215.3 361.7 283.0 194.0min 230.7 155.5 332.4 233.0 133.0

Ukupna tvrdoća (°dH)

sr. vred. 15.4 10.9 17.5 13.3 10.3max. 17.3 12.1 18.3 14.1 13.9min 13.6 8.7 16.9 12.8 7.9

* Mešana voda sa instalacija Banovo brdo i Makiš


2. V

OD

A Sa tehničkog aspekta primene vode je značajno istaći vrednosti za uku-pnu tvrdoću vode, koje su niže u delu sistema na desnoj obali Save, tj. u „Starom Beogradu” i iznose 7.9-17.3 °dH, uključujući Vinču, dok je tvrdo-ća vode na instalaciji „Bežanija”, tj. na Novom Beogradu, veća i iznosi 16.9-18.3 °dH.Takođe je u vodi za piće sa Bežanije nešto veća koncentracija kalcijuma, magnezijuma, bikarbonata, ali i kali-juma, natrijuma i arsena u odnosu na ostale instalacije. Iz ovoga se vidi da kvalitet vode iz izvorišta u aluvi-onu na levoj obali Save ima neznat-no drugačije karakteristike u odno-su na izvorišta u aluvionu na desnoj obali Save.Treba istaći da se ni na jednom pogo-nu za preradu vode na području Beograda ne vrši fluoridizacija vode, tako da prikazane vrednosti u tabe-li predstavljaju prirodni sadržaj flu-orida u vodi za piće. Dodatnu saple-mentaciju fluorom u cilju prevenci-

je karijesa zuba neophodno je obez-bediti primenom bezbednijih postu-paka: lokalna aplikacija u sistemat-skim preventivnim programima sto-matološke zaštite sa edukacijom sta-novništva, korišćenje pasta za zube sa fluorom i dr. Dugogodišnje pole-

mike o potrebi fluoridizacije vode za piće u vodovodima su poslednjih godina utihnule, jer su saznanja o nusproduktima koji se tim postup-kom dobijaju i njihovoj štetnosti po zdravlje prevagnula, a pogotovo što postoji niz drugih, takođe efikasnih načina za prevenciju karijesa.U poređenju sa ranijim godinama ukupno odstupanje od propisanih normi Pravilnika u fizičko-hemij-skom pogledu je među najnižim vrednostima u okviru intervala od 1,0% -1,7% za period od 2002. - 2012.god.

2.10.1.2. REZULtAtI MIKROBIOLOŠKIH ANALIZA

Rezultati bakterioloških analiza

Rezultati bakterioloških analiza uzo-raka vode za piće iz sistema beo-gradskog vodovoda pokazuju da je od ukupno 6.946 uzoraka, 159 (2.3 %) je odstupalo od Pravilnika u bakteri-ološkom pogledu.

Najčešće odstupanje koje se registru-je je povećan ukupan broj aerobnih mezofilnih bakterija u 1 ml vode, koje su identifikovane kao Bacillus sp. i/ili saprofitne koke, što samo po sebi nema značaja, s obzirom da takav nalaz nije praćen prisu-

Tabela 2.10.1.3. Ukupan broj i procenat odstupanja u bakteriološkom pogledu u uzorcima vode za piće iz BVS-a u 2012. god.

Mesto uzorkovanja Ukupan br. ispit. uzor.

Bakteriološki neispravnobroj uzoraka %

Instalacije 1462 5 0,3

Rezervoari 717 4 0,6

Vod. mreža 4429 126 2,8

Vinča Crpna stanica 149 2 1,3Vinča vodovodna mreža 189 22 11,6

UKUPNO 6946 159 2,3


2. V

OD

Astvom nekog od drugih bakteriološ-kih indikatora. U velikom broju slučajeva je u pita-nju kontinuirana bakteriološka nei-spravnost na istim točećim mesti-ma, kao posledica loše izvedene i/ili loše održavane tercijarne distri-butivne mreže (unutrašnja vodovod-na mreža objekata), starih i loših sla-vina ili slabo održavanih individu-alnih sistema za zagrevanje vode. Poseban problem su „divlji” pri-ključci koji su naknadno legalizova-ni bez unapređenja tehničkih karak-teristika, kao i još uvek prisutno neo-vlašćeno i nepropisno priključivanje individualnih bunara sa neisprav-nom vodom na gradsku mrežu u obodnim gradskim naseljima, čime građani, ali i neka preduzeća, posti-žu dvojno snabdevanje vodom za piće. S druge strane, mora se uzeti u obzir da je norma za parametar koji naj-više učestvuje u procentualnoj nei-spravnosti, a to je ukupan broj bak-terija u 1 ml vode (37˚C), a koja izno-si maksimalno 10 bakterija u 1 ml vode, prestroga. U većini stranih regulativa ovaj parametar se ubraja u indikatorske parametre, pa ili nije normiran, ili je norma značajno viša. Prema tome, ukoliko bi se izvršilo usaglašavanje domaćeg propisa sa stranim normama, procenat odstu-panja bi bio značajno niži.Ukupno odstupanje od propisanih normi Pravilnika u bakteriološkom pogledu se u periodu od 2001.- 2011. god. kretalo od 3,0% - 9.4%, pa se odstupanje od 2,3% u 2012. godini može smatrati za značajno poboljša-nje i ukazuje na pozitivne rezulta-te aktivnosti na rešavanju nekih od napred navedenih problema.

Rezultati bioloških analiza

U toku 2012. godine analizirano je ukupno 388 uzoraka vode za piće i

to: 48 uzoraka sa instalacija, 167 iz rezervoara, 123 iz vodovodne mreže, 31 uzorak iz crpne stanice Vinča i 19 uzoraka iz vodovodne mreže u Vinči.Kvalitativni sastav bioindikatora je takav da su dominantne forme iz grupe bakterioflore gvožđa i man-gana i sumporovite bakterije. Pored njih, povremeno su prisutne i alge iz grupe Bacillariophyta, ali u malom broju, koji nije doveo do promene senzornih svojstava vode. Najčešća mesta na kojima se ovi biološki indi-katori evidentiraju su slepi krajevi distributivne mreže i delovi interne mreže objekta sa nedovoljnim pro-tokom vode. Nalaz ove vrste bioin-dikatora ima veći značaj za procenu kvaliteta industrijske vode za tehnič-ku primenu, npr. u sistemima za hla-đenje, u kondenzatorima i sl. U ostalim ispitanim uzorcima vode nije utvrđeno prisustvo fiziološ-ki aktivnih mikroorganizama, koji mogu uticati na promene organolep-tičkih svojstava vode.Najveći broj uzoraka sa biološkim nalazom je registrovan u letnjem periodu što je i očekivano, obzi-rom na temperaturu vode povr-šinskih vodozahvata.

Rezultati parazitoloških analiza

U toku 2012. god. parazitološ-ki je ispitano 388 uzoraka vode za piće. Ni u jednom ispitanom uzorku, metodom koncentracije, nije utvrdjeno prisustvo crevnih protozoa, kao ni jaja i razvojnih oblika crevnih helminata.

2.10.1.3. REZULtAtI RADIOLOŠKIH ANALIZA

Uzorci vode za radiološke analize uzimaju se dva puta godišnje sa instalacija i iz vodovodne mreže. Ova vrsta ispitivanja se obavlja u Institutu za medicinu rada „Dr Dra-


2. V

OD

A goslav Karajović”. Radiološka anali-za obuhvata merenje ukupne a i b aktivnosti.U 2012. godiini radiološko ispitiva-nje je obavljeno u martu i septembru mesecu. Rezultati ispitivanja svih 20 uzoraka vode (8 uzorka sa insta-lacija, 10 iz vodovodne mreže i 2 iz crpne stanice Vinča) su pokazali da je ukupna alfa aktivnost <0,1 Bq/l, a ukupna beta aktivnost <1 Bq/l.Na osnovu dobijenih rezultata radi-ološke analize utvrdjeno je da su svi ispitani uzorci vode ispravni u pogledu radioloških osobina i u okviru normi predviđenih Pravil-nikom.

2.10.2. ZAKLJUČNE KONStAtACIJE

Sagledavanjem rezultata ispitiva-nja vode beogradskog vodovodnog sistema u 2012. godini, kao i na osnovu iznetih činjenica, može se konstatovati sledeće:Kvalitet vode iz vodovodnog siste-ma u fizičko-hemijskom pogledu je odgovarao propisanim normama Pravilnika, uz najčešća i neznatna povećanja mutnoće i koncentracije gvožđa, što nije od značaja po zdrav-lje korisnika, a posledica je prome-ne pritisaka ili nestašica vode zbog planskih isključenja i stanja distribu-tivne mreže.Treba istaći da ni u jednom ispita-nom uzorku vode ili nisu detekto-vane, ili su njihove koncentracije bile na granici detekcije primenje-nih metoda, sledeće materije: tok-sični metali (živa, olovo, kadmijum, hrom), polihlorovani bifenili, poli-ciklični aromatični ugljovodonici, alkilbenzolsulfonati, organohlorni i organofosforni pesticidi, mineralna ulja, fenoli, cijanidi, amonijak, nitri-ti. I ukupna a i b aktivnost su bile ispod granice detekcije. Ostali ispi-tani fizičko-hemijski parametri su bili u okviru dozvoljenih vrednosti.

Značajno je istaći da su koncentra-cije sporednih produkata dezinfek-cije tj. jedinjenja koja nastaju u vodi nakon primene hlora, na prosečnom nivou, a taj nivo je više od pet puta niži od maksimalno dozvoljenog.Bakteriološko odstupanje se najče-šće odnosilo na povećan ukupan broj bakterija, čije je prisustvo jedi-no i dozvoljeno u vodi za piće, a koji nema visok zdravstveni značaj, ali je važan kao indikator stanja. Iz tog razloga se navedeni parametar različito normira ili se ne normira u drugim regulativama u svetu. Regi-strovana odstupanja u uzorcima iz distributivne mreže su u najvećem broju slučajeva posledica individu-alnih, nestručnih radova na mreži: nelegalnog priključivanja na mrežu, amaterskih popravki, prepravki u objektima sa lošim pozicijama insta-lacija, postavljanja baj-pasova, ostav-ljanja slepih krakova itd. Bitno je istaći da nikada nisu izolo-vani patogeni mikroorganizmi, niti je ikada registrovana hidrična epide-mija na teritoriji koju snabdeva ovaj vodovod.Sva dosadašnja naučna saznanja i sadašnji stepen primenjene tehnike i metoda ispitivanja, koji je isti kao u razvijenim zemljama, nam omo-gućavaju da na bazi svih sprovede-nih laboratorijskih ispitivanja tokom 2012. godine, vodu iz beogradskog vodovoda ocenimo kao zdravstve-no bezbednu za ljudsku upotrebu. Naravno, neophodan je kontinui-ran nadzor i rad na poboljšanju sta-nja čitavog sistema vodosnabdeva-nja, a posebno distributivne mreže, u čemu bi najvažniji segment bio postepeno smanjenje broja individu-alnih, nedozvoljenih i/ili nestručnih intervencija na priključcima i unu-trašnjim instalcijama. To podrazu-meva organizovanu edukaciju kadra koji se bavi ovim poslovima, ali i zakonske i organizacione promene u toj oblasti komunalnih poslova.

2. V

OD

A

7,5

52,

510

km

Beog

rad,

2002

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

Stam

ben

otk

ivo

Reke

,pot

oci

Kana

li

Aut

oput

,mag

istr

ale

Važn

ijegr

adsk

esa

obra

ćajn

ice

Gra

nica

GP-

a

Izvo

rči

jase

voda

kont

roliš

edv

ap

uta

mes

ečno

Izvo

rči

jase

voda

kont

roliš

eje

danp

utm

eseč

no

Čes

ma

čija

sevo

dako

ntro

liše

dva

put

am

eseč

no

Čes

ma

čija

sevo

dako

ntro

liše

jeda

nput

mes

ečno

VOD

EKa

rta

43

MRE

ŽAJAVNIH

ČESA

MAIIZV

ORA

PODSISTEM

ATSK

OM

KONTR

OLO

MKV

ALITETA

VODE

DIR

EKC

IJA

ZAG

RAĐ

EVIN

SKO

ZEM

LJIŠ

TEII

ZGRA

DN

JUBE

OG

RAD

7,5

52,

510

km



2. V

OD

A 2.11. KVALItEt IZVORSKE VODE SA JAVNIH ČESMI NA tERItORIJI BEOGRADA U 2012. GODINI

OPŠTA OCENA

Kontrola kvaliteta izvorske vode sa javnih česmi u 2012. godini, je pokazala da veliki broj javnih česmi nema higi-jenski ispravnu vodu za piće.

Fizičko-hemijski kvalitet

Od 300 laboratorijski ispitanih uzoraka vode sa javnih česmi, u 2012. godini, 82 (27,3%) je bilo fizičko-hemijski neispravno

Najčešći razlog fizičko-hemijske neispravnosti vode je povećanje koncentracije nitrata, hlorida i vrednosti elektro-provodljivosti

Mikrobiološki kvalitet

Od 300 ispitanih uzoraka vode sa javnih česmi 143 (47,6%) je bilo bakteriološki neispravno

Najčešći razlog mikrobiološke neispravnosti izvorske vode je bilo prisustvo koliformnih bakterija fekalnog porekla (E.colli i dr.) i povećanje broja ukupnih koliformnih bak-terija, a nešto ređe Streptococcus grupe „D”.

Biološki kvalitet

Biološki kvalitet izvorske vode na većini javnih česmi je bio zadovoljavajući, ali je u vodi određenog broja javnih česmi registrovano prisustvo bioloških indikatora zagađenja ili povećan broj gljiva

Sistematska kontrola kvaliteta izvor-ske vode sa javnih česmi na teritori-ji Beograda se sprovodi na osnovu Ugovora sklopljenog između Sekre-tarijata za zaštitu životne sredine Grada Beograda i Gradskog zavoda za javno zdravlje, Beograd.Programom kontrole kvaliteta vode sa jav-nih česmi u 2012. godini obuhvaćeno je 30 objekata javnih česmi na terito-riji Grada. Svakog meseca, u obimu osnovne fizičko-hemijske i bakteriološke ana-lize, ispituje se voda sa 15 gradskih česmi, tokom cele godine.U periodu od 1. marta do 30. oktobra vrši se kontrola kvaliteta izvorske vode sa 15 prigradskih česmi.Jedan put godišnje voda sa svih jav-nih česmi je ispitana u obimu perio-dične, fizičko-hemijske, bakteriološ-ke i biološke analize.

Cilj kontrole - Kontrola higijenske ispravnosti izvorske vode sa jav-nih česmi sprovodi se u cilju zašti-te zdravlja stanovništva i praćenja kvaliteta izvorišta podzemnih voda koje se koriste kao alternativni izvor vodosnabdevanja, a ujedno pred-stavljaju i jedan od indikatora stanja životne sredine. Na osnovu rezultata laboratorijskih ispitivanja i poznavanja sanitarno-higijenskog stanja objekata i okoli-ne javnih česmi, daje se mišljenje o mogućnosti korišćenja vode za piće sa zdravstvenog aspekta.Kontrola kvaliteta vode sa javnih česmi obavlja se prema: n Standardnim metodama za ispiti-

vanje higijenske ispravnosti vode za piće „Voda za piće” (Savezni zavod za zdravstvenu zaštitu, NIP Privredni pregled, Beograd 1990. god.),


2. V

OD

An Pravilniku o načinu uzimanja uzo-raka i metodama za laboratorijsku analizu vode za piće („Sl. list SFRJ”, br. 33/78),

n Pravilniku o higijenskoj ispravno-sti vode za piće („Sl. list SRJ”, br. 42/98),

Zahtevima standarda SRPS ISO 17025.

Aktivnosti - Gradski zavod za javno zdravlje je tokom realizacije Progra-ma kontrole higijenske ispravnosti vode sa javnih česmi, sproveo broj-ne aktivnosti usmerene na praće-nje, očuvanje i popravljanje kvaliteta izvorske vode sa javnih česmi.U tom pogledu izdvajaju se sledeće aktivnosti:n redovno uzorkovanje i laborato-

rijsko ispitivanje izvorske vode sa javnih česmi prema predvidjenoj dinamici;

n dostavljanje izveštaja o sprove-denom laboratorijskom ispitiva-nju Sekretarijatu za zaštitu život-ne sredine, Sekretarijatu za komu-

nalne i stambene poslove – Upra-vi za vode i Republičkoj sanitarnoj inspekciji – Odeljenje u Beogradu;

n davanje stručnog mišljenja o kva-litetu izvorske vode na zahtev Sekretarijata za zaštitu zivotne sre-dine i drugih institucija;

n kontrola sanitarno-higijenskog sta-nja na objektima i okolini javnih česmi i davanje stručnog mišlje-

nja u smislu unapređenja postoje-ćeg stanja;

n davanje informacija za javnost (gra-đani, mediji) o aktuelnim rezulta-tima ispitivanja higijenske isprav-nosti vode sa javnih česmi i prepo-rukama za korišćenje vode za piće;

n vanredno uzorkovanje i laborato-rijsko ispitivanje vode sa javnih česmi prema sanitarno-epidemio-loškim indikacijama.

REZULtAtI LABORAtORIJSKOG ISPItIVANJA VODE SA JAVNIH ČESMI

U toku 2012. godine u cilju realizaci-je Programa kontrole kvaliteta izvor-ske vode sa javnih česmi, uzorkova-no je i laboratorijski ispitano ukup-no 300 uzoraka. Od toga, 270 uzora-ka vode je ispitano u obimu osnovne, a 30 u obimu periodične analize. Broj laboratorijski ispitanih uzoraka vode sa javnih česmi u 2012. godi-ni, prema obimu ispitivanja i broju i procentu neispravnosti, dat je u sle-dećoj tabeli.

Pored redovnog ispitivanja kvali-teta vode sa javnih česmi u obimu osnovne fizičko-hemijske analize, izvršeno je i ispitivanje u obimu periodične analize, u skladu sa Pravilnikom o higijenskoj isprav-nosti vode za piće. U cilju što kvalitetnije procene higi-jenske ispravnosti i procene rizika korišćenja vode za piće sa javnih

Tabela br. 1 - Obim ispitivanja i procenti neispravnosti

Obimispitivanja

Brojuzoraka

Neispravnobakteriološki

Neispravnofizičko-hemijski

OSNOVNAANALIZA 270 126 (46,6%) 72 (26,6%)

PERIODIČNAANALIZA 30 17 (56,6%) 10 (33,3%)

U K U P N O 300 143 (47,6%) 82 (27,3%)


2. V

OD

A česmi, Zavod je, pored obima defini-sanog Programom ispitivanja izvršio analizu i drugih po zdravlje opasnih i štetnih materija u vodi i to: n pesticida u vodi sa javnih česmi

koje se nalaze okružene poljopri-vrednim zemljištem koje se inten-zivno obrađuje,

n teških metala u vodi česama locira-nih pored saobraćajnica,

n organskih jedinjenja (trihalometa-na, aromatičnih ugljovododnika, hlorovanih alkana, etena i benze-na).

Takođe, na svim česmama je izvr-šeno i ispitivanje biološkog kvalite-ta vode. Rezultati laboratorijskog ispitivanja higijenske ispravnosti vode sa jav-nih česmi prema Programu u 2012. godini prikazani su u sledećoj tabeli.

Tabela br. 2 – Prikaz rezultata ispitivanja

Nazivobjekta

Broj uzoraka

Neispravno bakteriološki

Neispravno fizičko-hemijski

broj % broj % 1. Hajdučka česma 21 4 19,0% 0 0,0% 2. Miljakovački izvor 21 2 9,5% 0 0,0% 3. Sv. Petka Kalemegdan -

posle filt. 21 1 4,7% 3 14,3%

4. Sv. Petka manastir Rakovica 19 12 63,2% 7 36,8% 5. Izvor Sakinac Avala 19 3 15,8% 5 26,3% 6. Topčiderska česma - desna 12 1 8,5% 0 0,0% 7. Topčiderska česma - leva 12 3 33,3% 4 33,3% 8. Javna česma Milošev konak 11 8 62,5% 0 0,0% 9. Kneževačka česma 12 10 83,3% 0 0,0%10. Kakanjska česma 11 11 100% 0 0,0%11. Izvor Zmajevac 12 12 100% 0 0,0%12. Javna česma Bele vode 10 8 80,0% 0 0,0%13. Javna česma Višnjica 10 8 80,0% 1 10,0%14. Mokroluška česma 9 9 100% 9 100%15. J. č. Higij. zavod Grabovac 10 0 0,0% 8 80,0%16. Č. Nar. odbrane Kaluđerica 2 1 50,0% 1 50,0%17. Javna česma Boleč 6 5 87,5% 1 16,0%18. Pašina česma II - Zvezdara 8 3 50,0% 7 87,5%19. Velika česma Beli Potok 8 4 50,0% 8 100%20. Lovačka česma Beli Potok 8 1 12,5% 1 12,5%21. Izvor Točak Zuce 6 5 88,0% 6 100%22. Javna česma Jajinci 7 1 14,5% 0 0,0%23. Izvor Zelenjak Resnik 6 3 50,0% 0 0,0%24. Velika česma Resnik 4 2 50,0% 0 0,0%25. Višnjička banja 10 7 70,0% 10 100%26. Soko-Štark 3 0 0,0% 2 66,6%27. Izvor Kamenac - Beli Potok 7 4 57,1% 1 14,5%


2. V

OD

A

Nakon obrade rezultata sprovede-nog laboratorijskog ispitivanja kva-liteta vode sa javnih česmi na terito-riji Beograda u 2012. godini, može-mo konstatovati značajno veći broj mikrobiološki neispravnih uzoraka u odnosu na broj fizičko-hemijski neispravnih.Uzroci mikrobiološke neispravnosti vode sa javnih česmi u 2012. godini su prikazani u grafikonu.Grafikon 1.

Razloge ovakvog stanja mikrobiološ-kog kvaliteta izvorske vode sa jav-nih česmi, treba tražiti u negativnom antropogenom uticaju na životnu sredinu u gradskom području, nere-šenom pitanju sakupljanja otpadnih voda i čvrstog otpada na periferiji, a posebno u činjenici da se ne sprovo-di redovno infrastrukturno održava-nje ovih objekata (popravka i zame-na dotrajalih delova sistema, redov-

no čišćenje i dezinfekcija kaptaža i rezervoara).Na pojedinim objektima javnih česmi povremeno ili u kontinuite-tu nije bilo moguće uzeti uzorke vode za ispitivanje. Najčešći razlog povremenih problema pri uzorkova-nju i eventualnom korišćenju vode sa pojedinih objekata, bili su zapu-šenost sistema za prihvat i odvod istekle vode, zbog čega je dolazilo do

potapanja nisko postavljenog toče-ćeg mesta (Milošev konak, Bele vode, Velika česma Resnik). Nemogućnost uzorkovanja vode u dužem vremenskom periodu zabele-žena je na nekoliko javnih česmi i to zbog intervencija u okruženju i pre-sušivanja izvorišta, izgradnje saobra-ćajnica, radova na objektu ili ograđi-vanja prostora oko objekta.Zbog nemogućnosti zahvatanja vode sa ovih objekata Stručna služ-

28. Zorina česma - Grocka 4 2 50,0% 4 100%29. Beli Bagrem - Kaluđerica 7 7 100% 2 28,6%30. Javna česma Pandurice -

Zaklopača 5 2 40,0% 0 0,0%

U K U P N O 300 143 47,6% 82 27,3%

6,3

20,1

55,1

18,5

0,0 10,0

20,0

30,0

40,0

50,0 60,0

70,0 80,0 90,0 100,0

%

ukupne aerobne

ukupne koliformne b .

fekalne b .

Streptoccocus grupe ''D''


2. V

OD

A ba Gradskog zavoda za javno zdrav-lje, koja brine o sprovođenju Progra-ma kontrole vode sa javnih česmi, je nakon terenskog izviđanja, odredi-la nekoliko novih objekata sa izvor-skom vodom, na kojima je voda uzorkovana u prethodnom periodu. To su objekti: izvor Točkić – Bara-jevo, Sveta Petka – Železnik, Javna česma Radmilovac.

Klasifikacija javnih česmi na osnovu kvaliteta vode u 2012. godini

Stručne norme, kada je u pitanju kvalitet i bezbednost korišćenja vode za piće iz javnih vodnih objeka-ta koji se nalaze pod stručnim nad-zorom, predviđaju da je tolerantni nivo odstupanja higijenske ispravno-sti vode za piće na godišnjem nivou: 5% za mikrobiološku i 20% za fizič-ko-hemijsku neispravnost.Na osnovu rezultata laboratorijskog ispitivanja izvorske vode na teritoriji Beograda u toku 2012. godine, može-mo konstatovati da ispitane vode ne

zadovoljavaju navedeni stručni kri-terijum.Kvalitet vode na izvoru Svete Petke na Kalemegdanu – voda posle filte-ra, relativno zadovoljava gore nave-deni stručni kriterijum s obzirom na mikrobiološke (uglavnom povećan broj aerobnih mezofilnih bakterija) i fizičko-hemijske uzroke neisprav-nosti vode (ph vrednost neposredno ispod propisane). Na osnovu rezultata ispitivanja higi-jenske ispravnosti vode u 2012. godi-ni, sve javne česme se mogu podeliti na sledeće grupe:1. Česme sa niskim procentom fizičko-

hemijske i relativno niskim procentom bakteriološke neispravnosti – Milja-kovački izvor, izvor Svete Petke na Kalemegdanu (posle filte-ra), Hajdučka česma i Lovačka česma - Beli Potok.

2. Česme sa niskim procentom fizičko-hemijske i visokim procentom bakterio-loške neispravnosti – većina kontro-lisanih objekata.

0,0 0,0

9,5 14,3

4,7

36,8

63,2

15,8

26,3

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

%

19.0

mikrobiološka neispravnost

izvor Sveta Petka Kalemegdan

Sveta Petka Rakovica

Sakinac


2. V

OD

A3. Česme sa visokim procentom fizičko-hemijske i bakteriološke neispravno-sti – Mokroluška česma, izvor Točak Zuce, Velika česma - Beli potok i Višnjička banja.

4. Česme sa visokim procentom fizičko-hemijske i relativno niskim procentom bakteriološke neispravnosti – Higijen-ski zavod Grabovac i česma Soko-Štark.

Kvalitet vode sa javnih česmi koje se najčešće upotrebljavaju

Prikaz rezultata laboratorijskog ispi-tivanja kvaliteta izvorske vode za piće u 2012. godini, sa 5 javnih česmi koje građani najčešće posećuju, dat je u grafikonu 2.1. Hajdučka česma na Košutnjaku – U

2012. godini nema promene mikro-biološkog kvaliteta vode (19,0% neispravnih uzoraka) u odnosu na 2011. godinu (19,0% neispravnih uzoraka). Kvalitet u fizičko-hemij-skom pogledu je bio zadovoljavaju-ći kao i u 2011. godini (0,0%).

2. Miljakovački izvor – Mikrobiološ-ki kvalitet vode za piće na ovom izvorištu u 2012. godini je bolji nego u 2011. godini, s obzirom na procenat registrovane neispravno-sti (5,0% u 20152. godini, u odno-su na 9,5% u 2011. godini). Proce-nat fizičko-hemijske neispravnosti je isti kao u 2011. godini (0,0%).

3. Izvor Svete Petke na Kalemegdanu – higijenska ispravnost vode na izvoru Svete Petke na Kalemeg-danu (posle filtriranja) je prema ukupnom broju mikrobiološki nei-spravnih uzoraka u 2012. god. (4,7%) bolja nego u 2011. god. (16,7% neispravnosti), dok je broj fizič-ko-hemijski neispravnih uzoraka takođe u padu (14,3%) u odnosu na prošlu godinu(20,8%). Uzroci mikrobioške neispravnosti u 2012. godini su sem u jednom sluča-ju, bile ukupne aerobne mezofil-

ne bakterije, te se kvalitet vode sa aspekta korišćenja vode za piće, može smatrati zadovoljavajućim.

4. Izvor Svete Petke u manastiru Rakovica – Na ovom izvoru je tokom 2012. godine došlo do promene kvalite-ta vode za piće, sa aspekta bakteri-ološke neispravnosti (63,2% u 2012. godini, u odnosu na 82,6% u 2011. godini) i sa aspekta fizičko-hemij-ske neispravnosti (36,8% u 2012. godini, u odnosu na 30,4% u 2011. godini).

5. Izvor Sakinac na Avali – U toku 2012. godine je zabeležen pad procenta bakteriološki neispravnih uzoraka (15,8%) u odnosu na 2011. godinu (27,3%). Procenat fizičko-hemijski neispravnih uzoraka je višestru-ko poboljšan (26,3%) u odnosu na 2011. godinu (68,2%).

ZAKLJUČAK

Na osnovu sprovedenog Programa kontrole kvaliteta izvorske vode sa javnih česmi na teritoriji Beograda u 2012. godini, možemo zaključiti sle-deće:n Uzorkovano je i laboratorijski ispi-

tano na sadržaj fizičko-hemijskih, mikrobioloških i bioloških para-metara 300 uzoraka izvorske vode sa javnih česmi.

n Većina kontrolisanih javnih česmi nema higijenski ispravnu vodu za piće po nekom od ispitivanih para-metara.

n Najčešći razlog higijenske nei-spravnosti vode sa javnih česmi je bakteriološko zagađenje koje je uzrokovano bakterijama fekalnog porekla (E. colli, koliformne bakte-rije fekalnog porekla i Streptococcus grupe „D”).

n Prisustvo fekalnih bakterija u vodi sa javnih česmi ukazuje na loše sanitarno-higijensko stanje objeka-ta i okoline i predstavlja značajan


2. V

OD

A higijensko-epidemiološki rizik po korisnike.

n Fizičko-hemijski kvalitet vode je relativno zadovoljavajući na većini javnih česmi, sa izuzetkom Mokro-luške česme, Velike česme u Belom potoku, izvora Točak u Zucama, česme u Boleču, česme Soko-Štark, Višnjička banja, na kojima je naj-češći razlog neispravnosti poveća-nje sadržaja nitrata, hlorida, amo-nijaka i povećanje elektroprovod-ljivosti.

n Filter za prečišćavanje postavljen na izvoru Svete Petke na Kalemeg-danu, daje zadovoljavajuće rezulta-te u pogledu kondicioniranja vode koja je bila neispravna za piće zbog prisustva povećane koncentracije pojedinih hemijskih parametara (hloridi, nitrati, arsen).

n Biološki kvalitet vode je nezado-voljavajući na pojedinim javnim česmama, gde nalaz ukazuje na mogući prodor površinskih voda u kaptaže, kao i postojanje organ-skog taloga (mulja), koji je odlič-na podloga za rast i razvoj mikro i makro organizama, što može zna-čajno da utiče na kvalitet, odnosno higijensku ispravnost vode za piće.

n Razloge često prisutne higijen-ske neispravnosti izvorske vode sa javnih česmi treba tražiti u nega-tivnom antropogenom uticaju na supstrate životne sredine u grad-skom području, a posebno u činje-nici da se ne sprovodi redovno infrastrukturno održavanje obje-kata (popravka oštećenja, čišćenje i dezinfekcija kaptaža), kao ni ade-kvatno uređenje okoline.

n Povremeni problemi sa nedostat-kom vode (letnje restrikcije) u cen-tralnom vodovodnom sistemu potenciraju značaj javnih česmi kao alternativnih izvora vodo-snabdevanja.

n Nameće se potreba intenziviranja napora u cilju popravke i očuva-nja kvaliteta vode za piće u nared-nom periodu, pre svega na onim objektima koji su češće posećeni od strane građana i gde se očeku-ju pozitivni rezultati preduzetih mera sanacije.

PREDLOG MERA

Na osnovu gore navedenih zaključa-ka, predlažemo sledeće mere za unapređenje i očuvanje kvaliteta izvorske vode sa javnih česmi na teritoriji Beograda:1. Sagledati sanitarno-higijensko i

građevinsko stanje Programom obuhvaćenih objekata javnih česmi i na osnovu dobijenih poda-taka izvršiti neophodnu sanaciju;

2. Redovno obavljati (jedan put godišnje) postupak dezinfekcije, a jednom u dve godine i postu-pak čišćenja kaptaža (rezervoara) objekata;

3. Registrovati potencijalne zagađi-vače u okruženju i pristupiti aktiv-nostima na otklanjanju njihovog uticaja;

4. Odrediti zone sanitarne zaštite oko objekata javnih česmi;

5. Prikupiti građevinsko-tehničku i drugu dostupnu dokumentaciju o objektima javnih česmi koje su pod kontrolom i na osnovu toga doneti rešenje o imovinsko-prav-nom statusu, nakon čega treba pokrenuti postupak za dobijanje statusa Javnog objekta od opšteg društvenog značaja;

6. Program ispitivanja kvaliteta izvorske vode tokom 2013. godi-ne, proširiti ispitivanjem vode u obimu velike (”V”) analize, na pojedinim česmama, u skladu sa higijensko-epidemiološkim indi-kacijama;


2. V

OD

A7. Na osnovu rezultata laboratorij-skih ispitivanja kvaliteta vode sa javnih česmi i stanja na terenu, na svim objektima javnih česmi, koji ne zadovoljavaju osnovne sanitar-no-higijenske kriterijume za kori-šćenje vode za piće, postaviti tablu sa obaveštenjem da voda nije za piće;

8. Pratiti sadržaj teških metala i dru-gih hemijskih kontaminanata

na đe nih u vodi pojedinih javnih česmi;

9. Pristupiti prikupljanju podataka o broju i lokacijama javnih česmi na gradskom području (po opština-ma), u cilju izrade Katastra javnih česmi na teritoriji Beograda;

10. Nastaviti sistematsku kontrolu vode sa javnih česmi na teritori-ji Beograda, u cilju zaštite zdrav-lja građana.

2.12. RADIOAKtIVNOSt VODE ZA PIĆE

α i β aktivnost

Rezultati merenja ukupne α i β aktivnosti u vodi za piće poka-zuju da se one mogu koristiti za piće.

137Cs Aktivnost je u svim uzorcima ispod granice detekcije.

Prema Programu monitoringa radio-aktivnosti u životnoj sredini na teri-toriji grada Beograda vrše se kon-tinuirana merenja radioaktivnosti vode za piće. Rezultati merenja uku-pne α i β aktivnosti u svim uzorci-

ma vode za piće pokazuju da se one mogu koristiti za piće (prema Sl. Gla-sniku RS br. 86, 2011). Aktivnost 137Cs u vodi za piće je u svim uzorci-ma ispod granice detekcije.

2.12.1. REZULtAtI ISPItIVANJA SADRŽAJA RADIONUKLIDA U VODI ZA PIĆE

Tabela 2.5.1: Godišnje vrednosti ukupne α i β aktivnosti pijaće vode u Beogradu, Lazarevcu i Obrenovcu u 2012. god. (Bq/l)

Vrednosti a aktivnost b aktivnostMinimalna godišnja vrednost < 0.01 < 0.04Srednja godišnja vrednost 0.02 ± 0.01 0.05 ± 0.02Maksimalna godišnja vrednost < 0.03 0.10 ± 0.02


2. V

OD

A


3. Z

EMLJ

IŠTE

3. ZE MLJI ŠTE

Foto Nebojša Čović ©


3. Z

EMLJ

IŠTE


3. Z

EMLJ

IŠTE

Sadržaj poglavlja:

3.1. Ispitivanje zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda

3.1.1. Cilj ispitivanja zagađenosti zemljišta3.1.2. Područje ispitivanja3.1.3. Rezultati ispitivanja 3.1.4. Tumačenje rezultata3.1.5. Zaključne konstatacije 3.1.6. Predlog mera

3.2. Radioaktivnost u zemljištu3.2.1. Rezultati ispitivanja


3. Z

EMLJ

IŠTE

ZEMLJIŠTE

Karta45

Beog

rad,

2002

Dep

onija

Zona

zaštite

izvo

rišta

vodo

snab

devanja

Poljo

privredn

azona

Indu

strijskazona

Zona

poredprom

etne

saob

raćajnice

Ni,pe

sticidi

Ni,Cr,p

estic

idi

Ni,Pb

,pestic

idi

Ni,Pb

,As,pe

sticidi

Ni,Pb

,As,Cu

,Zn,

pesticidi

As,p

estic

idi,ksilo

l,ug

ljovo

donici,m

ineralna

ulja

Pb

MB1

MB2

Umeren

ozaga

đeno

Veom

azaga

đeno

A B C D E F

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

ZAGAĐEN

OST

ZEMLJIŠTA

UZO

NAMAZA

ŠTITEIZVO

RIŠT

AI

DRU

GIM

ZONAMAPR

EMANAMEN

I

POVE

ĆANSA

DRŽ

AJMETAL

AIP

ESTICIDA

MIKRO

BIOLO

ŠKAZA

GAĐ

ENOST

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,5

10km

KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI 131


3. Z

EMLJ

IŠTE

Program ispitivanja zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda spro-vodi se na osnovu Ugovora zaključe-nog između Grada Beograda – Grad-ske uprave, Sekretarijata za zaštitu životne sredine i Gradskog zavoda za javno zdravlje, Beograd.Zakonske osnove uspostavljenog Programa ispitivanja zagađenosti zemljišta su sadržane u Zakonu o zaštiti životne sredine („Službeni glasnik Republike Srbije”, br. 135/04

i 36/09), Pravilniku o načinu odre-đivanja i održavanja zona i pojase-va sanitarne zaštite izvorišta vodo-snabdevanja („Službeni glasnik RS”, br. 92/08), Uredbi o programu siste-matskog praćenja kvaliteta zemlji-šta, indikatorima za ocenu rizika od degradacije zemljišta i metodologiji za izradu remedijacionih programa („Sl. glasnik RS” br. 88/2010) i dru-gim zakonskim odredbama.

3. ZE MLJI ŠTE

3.1 IS PI tI VA NJE ZA GA ĐE NO StI ZE MLJI ŠtA NA tE RI tO RI JI BE O GRA DA U 2012. GO DI NI

Obim ispitivanja

Tokom realizacije Programa ispitivanja zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda u 2012. godini je uzorkova-no i laboratorijski ispitano ukupno 84 uzoraka zemljišta sa 42 lokacije.

Područje ispitivanja

U skladu sa ciljem ispitivanja, a imajući u vidu namenu i način korišćenja zemljišta Program ispitivanja zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda u 2012. godini se orijen-tisao na sledeća područja ispitivanja: lokacije u okviru zone sanitarne zaštite izvorišta beogradskog vodovoda i u blizini vodnih objekata, lokacije pored prometnih saobraćajnica i zemljište sa javnih površina – komunalna sredina.U 2012. godini je završeno tematsko ispitivanje, započeto u 2011. godini, koje je imalo za cilj utvrđivanje zagađenosti zemljišta na javnim površinama unutar blokova na Novom Beogradu. Tokom 2012. godine je uzorkovano 58 uzoraka sa komunalnih površina, od toga 54 uzoraka na području Novog Beograda.

Opšta konstatacija

Na osnovu ispitivanja sprovedenog tokom 2012. godine možemo zaključiti da je stanje zemljišta na teritoriji Beograda u pogledu prisustva štetnih i opasnih materija uglavnom zadovoljavajuće, ali da na pojedinim lokaci-jama u površnom sloju zemljišta (dubine do 50 cm) postoji povećanje koncentracija nekog od parametara ispitivanja.

Najčešće zagađujuće materije

Najčešće odstupanje u pogledu prekoračenja propisanih koncentracija ispitivanih parametara odnosilo se na povećan sadržaj nikla u zemljištu.

Druge zagađujuće materije

U određenom broju uzoraka zemljišta, na pojedinim lokacijama, registrovano je povećanje koncentracije drugih polutanata i to: teških metala (Cu, Zn, Pb i Cd) i organskih parametara (indeks ugljovodonika C10-C40, razgradni produkti DDT-a, PCB i PAU).


3. Z

EMLJ

IŠTE3.1.1 CILJ ISPItIVANJA ZAGAĐENOStI

ZEMLJIŠtA

Program sistematskog ispitivanja zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda omogućava ostvarivanje sledećih ciljeva:n određivanje koncentracije opa-

snih i štetnih materija u zemlji-štu;

n praćenje stanja zagađenosti zemljišta po gradskim zonama, naročito u zoni sanitarne zašti-te izvorišta beogradskog vodo-voda;

n obradu informacija i dopunja-vanje baze podataka o stepenu zagađenja i karakteristikama zemljišta;

n davanje predloga mera za sma-njenje zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda.

3.1.2 PODRUČJE ISPItIVANJA

U skladu sa ciljem ispitivanja, a ima-jući u vidu namenu i način kori-šćenja zemljišta, Program ispitiva-nja zagađenosti zemljišta na teritori-ji Beograda u 2012. godini se orijen-tisao na sledeća područja ispitivanja:

I Zemljište u zoni sanitarne zaštite izvori-šta beogradskog vodovoda i pored vod-nih objekata – obrađeni su uzorci zemljišta sa 10 lokacija, duž leve obale Save, Belog Potoka, Radmi-lovca i Kaluđerice.

II Zemljište u blizini prometnih saobraćaj-nica – na 3 lokacije pored saobra-ćajnica na kojima se odvija inten-zivan drumski saobraćaj: Novi Beograd, kod Autobuske stanice i Kalemegdana.

III Zemljište na javnim površinama - komu-nalna sredina – 29 lokacija: Novi Beograd, Zemun i Kalemegdan.

Ispitivanje zagađenosti zemljišta unutar blokovskih površinana na Novom Beogradu

U 2012. godini je završeno tematsko ispitivanje, započeto u 2011. godini, koje je imalo za cilj utvrđivanje zaga-đenosti zemljišta na javnim povr-šinama unutar blokova na Novom Beogradu. Tokom 2012. godine je uzorkovano 58 uzoraka zemljišta sa komunalnih površina, od toga 54 uzoraka na području Novog Beo-grada.Položaj lokacija za uzorkovanje u okviru navedenog tematskog ispiti-vanja je u skladu sa urbanističkim

Grafikon 1


3. Z

EMLJ

IŠTE konceptom izgradnje Novog Beo-

grada, koji podrazumeva formira-nje blokova kao svojstvenih mikro-celina. Po ovom konceptu granicu između blokova definišu postojeće saobraćajnice, ka centru su postavlje-ni poslovni prostor (servisne i usluž-ne delatnosti) i stambeni objekti. Unutar blokova su pozicionirane javne ustanove: škole, vrtići, ambu-lante domova zdravlja i sl. U samom središtu se nalaze uređene zelene površine, dečija igrališta i prostor za odmor i rekreaciju na kome stanov-nici blokova provode veći deo svog slobodnog vremena. Upravo iz tog razloga najveći broj uzoraka zemlji-šta je uzet sa zelenih površina u cen-trima blokova na Novom Beogradu.

3.1.3 REZULTATI ISPITIVANJA

U cilju realizacije Programa ispiti-vanja zagađenosti zemljišta na teri-toriji Beograda, tokom 2012. godine, uzorkovano je i laboratorijski ispita-no ukupno 84 uzoraka zemljišta na 42 lokacije.Rezultati sprovedenog laboratorij-skog ispitivanja zagađenosti zemlji-šta na teritoriji Beograda pokazuju

da u površnom sloju zemljišta (do 50 cm), na određenim lokacijama postoji povećanje koncentracije poje-dinih parametara ispitivanja.Broj uzoraka u kojima je odstupao neki od parametara ispitivanja je prikazan na grafikonu broj 2.Iz predhodnog grafikona se vidi da je u gotovo svim ispitanim uzorci-ma zemljišta na teritoriji Beograda u 2012. godini registrovano prekorače-nje koncentracije nikla, koja se kreta-la u rasponu 13.4 – 100.0 mg/kg.Od drugih parametara ispitivanja po zonama su konstatovana slede-ća odstupanja u odnosu na granične vrednosti date u Uredbi („Sl. glasnik RS’’ br. 88/2010):

I U zoni sanitarne zaštite izvorišta beogradskog vodovoda i pored vodnih objekata

n U 8 od 20 ispitanih uzoraka zemljišta povećan je sadržaj ukupnih ugljovodonika (C10C40) u rasponu 13.8 – 3260.0 mg/kg (C10-C40).

n U 6 uzoraka zemljišta je povećan sadržaj bakra (Cu). Prekoračenje koncentracije bakra u ispitanim uzorcima zemljišta se kretalo u rasponu 23.1 – 65.1 mg/kg1.

1 U Uredbi („Sl. glasnik RS” br. 88/2010) su definisane

granične i remedi-jacione vrednosti

koncentracija opasnih i štetnih

materija u zemljištu, ali one nisu izražene kao

jedna vrednost (nisu fiksne), nego

se izračunavaju za svaki uzorak

posebno na osnovu sadržaja

organske ma-terije (gubitak

žarenjem) i sadržaja gline.

Grafikon 2


3. Z

EMLJ

IŠTE

n U 5 uzoraka zemljišta je povećan sadržaj cinka (Zn). Prekoračenje koncentracije cinka u ispitanim uzorcima je bilo u rasponu 95.9 – 2550.0 mg/kg.

n Pored toga registrovane su i povećane vrednosti polihloro-vanih bifenila – PCB u 3 uzorka (0.028–0.110 mg/kg), kadmijuma u 2 uzorka (0.6 i 1.3 mg/kg), razgradnih produkata DDTa u 2 uzorka (12.0 i 70.0 µg/kg), olova u jednom (81.8 mg/kg) i policilkičnih aromatičnih ugljo-vodonika – PAU u jednom (1688 µg/kg).

II Zemljište u blizini prometnih saobraćajnica

n U 5 od 6 ispitanih uzoraka zemljišta je povećan sadržaj razgradnih produkata DDTa (40.0 – 116.0 µg/kg).

n U 3 uzorka je prekoračena gra-nična vrednost ukupnih ugljovodonika (C10C40) (24.9 – 355.3 mg/kg).

n U 2 uzorka je povećan sadržaj olova (61.4 i 268.0 mg/kg).

n U po jednom uzorku je poveća-na koncentracija bakra (54.1 mg/kg) i cinka (195.0 mg/kg).

III Zemljište na javnim površinama

n U 25 od 58 uzorka zemljišta je konstatovano prekoračenje gra-nične vrednosti za bakar (21.0 – 89.2 mg/kg).

n U 20 uzoraka je povećan sadržaj ukupnih ugljovodonika (C10C40) (8.32 – 296.9 mg/kg).

n U 15 uzoraka je povećan sadržaj cinka (71.8 – 208.0 mg/kg).

n U 13 je povećana koncentracija razgradnih produkata DDTa (12.0 – 667.0 µg /kg).

n U 6 uzoraka je povećan sadržaj polihlorovanih bifenila PCB (0.058 – 0.112 mg/kg).

n U 5 uzoraka je povećan sadržaj olova (74.9 – 171.4 mg/kg).

n U 4 uzorka je povećan sadržaj kadmijuma (0.7 – 0.8 mg/kg).

n U 3 uzorka je povećan sadr-žaj policikličnih aromatičnih ugljovodonika (PAU) (1080 – 1448 µg/kg).

3.1.4 tUMAČENJE REZULtAtA

Tumačenje rezultata je urađeno u skladu sa odredbama Uredbe o pro-gramu sistematskog praćenja kvali-teta zemljišta, indikatorima za ocenu rizika od degradacije zemljišta i metodologiji za izradu remedijacio-nih programa („Sl. glasnik RS” br. 88/2010), u kojoj su normirane vred-nosti većine ispitivanih parametara.Ispitivanje zagađenosti zemljišta u okviru 3 zone gradskog područja u 2012. godini je pokazalo da na većem broju lokacija postoje odstupanja u pogledu sadržaja opasnih i štetnih materija u površ-nom sloju zemljišta (do dubine od 50 cm), u odnosu na propisane norme.Najčešće odstupanje, uzimajući u obzir sve rezultate ispitivanja zaga-đenosti zemljišta na teritoriji Beo-grada u 2012. godini, se odnosilo na povećan sadržaj nikla u zemljištu. U svim analiziranim uzorcima, izu-zev jednog, konstatovano je preko-račenje koncentracije nikla u odnosu na graničnu vrednost prema Uredbi („Sl. glasnik RS” br. 88/2010).Nalaz povećanog sadržaja nikla u zemljištu je u vezi sa specifičnim geohe-mijskim sastavom površinskih slojeva tla na ovom području i nije direktno uzro-kovan kontaminacijom antropoge-nog porekla. Ovo se može zaključiti na osnovu analize velikog broja uzo-raka i višegodišnjeg praćenja zaga-đenosti zemljišta na posmatranom području, obzirom da se slične kon-centracije nikla beleže u većini ispi-tivanih uzoraka u okviru prostora GUP-a. Slično stanje u pogledu sadr-


3. Z

EMLJ

IŠTE žaja nikla u zemljištu je i na drugim

područjima van teritorije grada Beo-grada (Smederevo, Požarevac i dr.). Imajući u vidu činjenicu da je kon-taminacija zemljišta niklom moguća usled uticaja industrije, termo-ener-getskih kompleksa i dr., ne može-mo u potpunosti isključiti doprinos antropogenog uticaja.Uzroke povećanih koncentracija drugih metala: bakra (32 uzorka), cinka (21 uzorak), olova (8 uzoraka) i kad-mijuma (6 uzoraka), treba tražiti u štetnom uticaju iz okruženja (uglavnom kao posledica aerozagađenja) i/ili name-nama i aktivnostima u neposrednoj blizi-ni lokacija uzorkovanja.Odstupanje sadržaja organskih parame-tara: indeksa ugljovodonika (C10-C40) (31 uzorak), razgradnih produkata DDT-a (20 uzoraka), PCB-a (9 uzora-ka) i PAU (4 uzorka), nije toliko značajno u pogledu registrovanih koncentracija, ali ukazuje da njihovo prisutvo u zemljištu zah-teva dalje praćenje, imajući u vidu dugačak period poluraspada i druge značajne eko-toksikološke karakteristike (moguće uklju-čivanje u lanac ishrane, potencijalno štetene uticaje na zdravlje i dr.). Veći broj registrovanih odstupanja sadržaja teških metala i drugih parametara u zemlji-štu na teritoriji Beograda u 2012. godini, kao i u poslednje 2 godine, može se dovesti u vezu i sa promenom zakonske regulative, odnosno primenom odredbi nove Uredbe („Sl. glasnik RS” br. 88/2010). Ovom Uredbom je uveden postupak odre-đivanja – proračuna granične i reme-dijacione vrednosti za svaki ispiti-vani parametar, na osnovu sadržaja organske materije i gline. Obzirom da je gore navedeni propis u celo-sti prepisan iz Holandskog zakono-davstva, nisu uzete u obzir prirodne karakteristike sastava tla na našem području. To je za posledicu imalo nerezonsko smanjene granične i remedijacione vrednosti za pojedine ispitivane parametre, pa tako dolazi-mo u situaciju da skoro 100 % ispita-

nih uzoraka zemljišta ima povećani sadržaj nikla. Posmatrajući rezultate po zonama ispi-tivanja, možemo konstatovati da u zoni sanitarne zaštite izvorišta beogradskog vodovoda i u blizini drugih vodnih objekata pored kojih je izvršeno uzorkovanje zemljišta (reni bunari duž leve obale Save i javne česme Beli bagrem Kaluđerica, Rad-milovac i Lovačka česma u Belom potoku) nisu registrovana značajni-ja odstupanja koncentracija ispitiva-nih parametra.Izuzetak u tom pogledu su regi-strovana odstupanja na lokacijama pored reni bunara br. 21 i česme sa prirodnom izvorskom vodom Beli Bagrem u Kaluđerici.U zemljištu pored reni bunara 21, koji se nalazi na levoj obali Save na Novom Beogradu, konstatovano je prekorče-nje sadržaja nikla preko remedijaci-ne vrednosti. Ovde imamo primer kontroverze dosledne primene Ured-be („Sl. glasnik RS” br. 88/2010), jer je remedijacina vrednost ispitivanih parametara, naročito nikla, veoma niska, zbog malog sadržaja organ-ske materije i sadržaja gline u ovom uzorku. Apsolutna vrednost sadrža-ja nikla na ovoj lokaciji je 76.5 mg/kg2, što je relativno niska koncentra-cija, odnosno ona se nalazi u opsegu uobičajenih koncentracija nikla na našem području. Poređenjem vred-nosti nikla na ovoj lokaciji sa drugim izmerenim vrednostima tokom ispi-tivanja u 2012. godini, vidimo da je na drugim lokacijama koncentracija nikla dostizala i više vrednosti, čak do 100 mg/kg, a da te vrednosti nisu prekoračile preračunatu remedijaci-onu vrednost za te uzorke.Iz gore navedenog proističe da kon-statovano prekoračenje remedijacione vred-nosti nikla na predmetnoj lokaciji ne pred-stavlja značajan nalaz i neće se odraziti na kvalitet vode koja se crpi iz bunara br. 21.

2 preračunata remedijaciona

vrednost za nikl u ovom uzorku

iznosi 67.98 mg/kg)


3. Z

EMLJ

IŠTENešto je drugačija situacija u pogledu

tumačenja rezultata sastava zemlji-šta u blizini javne česme Beli bagrem u Kaluđerici. U oba ispitana uzorka (sa 10 i 50 cm) je registrovano prekora-čenje granične vrednosti za veći broj ispitivanih parametara i to:n 10 cm – Zn, Cu, Ni, PCB, ukupni

ugljovodonici (C10-C40),n 50 cm – Pb, Cd, Zn, Cu, Ni, PAU

i ukupni ugljovodonici (C10-C40).Na ovoj lokaciji pored granične pre-koračena je i remedijaciona vred-nost za parametre: ukupni ugljovo-donici (C10-C40) na dubini od 10 cm i cink (Zn) na dubini od 50 cm. Prisu-tvo većeg broja zagađujućih materija, kao i visoke koncentracije ukupnih ugljovodonika (C10-C40) i cinka, koje su značajno više od uobičajenih, uka-zuje na kontaminaciju zemljišta oslo-bađanjem opasnih i štetnih materi-ja na mestu uzorkovanja ili u nepo-srednoj blizini.Naknadno sprovedenom detalj-nom istragom na terenu dobijen je podatak da je na ovoj lokaci-ji na obodu naselja Kaluđerica, nekada postojala divlja deponija koja je prepokrivena zemljištem. U cilju utvrđivanja rasprostiran-ja zagađenja i potrebe za izradu Programa sanacije i remedijacije u 2013. godini su uzeti dopunski uzorci zemljišta sa 3 mesta na ovoj lokaciji (ukupno 6 uzoraka). Takođe, sprovedi se dopunsko labo-ratorijsko ispitivanje vode sa česme na parametre koji su registova-ni u povećanim koncentracijama u zemljištu. Povoljna je okolnost da se samo točeće mesto (česma) nalazi u neposrednoj blizini mesta uzorko-vanja zemljišta, dok se kaptaža izvo-rišta nalazi oko 300m udaljeno (na višoj koti) od česme. Obzirom da su rezultati redovnog praćenja kvaliteta vode sa ove česme pokazali da ona ne odgovara nor-

mama za higijenski ispravnu vodu za piće, na istoj je postavljena tabla sa upozorenjem da voda nije za piće.U zoni uticaja prometnih saobraćajnica tokom ispitivanja u 2012. godini nisu konstatovana značajnija odstupanja koja bi zahtevala posebno razmatranje i dodatna ispitivanja, obzirom da su vrednosti svih ispitivanih parameta-ra bile ispod remedijacine vrednosti.Kao tipičan primer uticaja intenziv-nog drumskog saobraćaja na stanje zemljišta možemo izdvojti lokaciju između Bulevara Nikole Tesle i par-kinga TC Ušće na Novom Beogradu. U oba ispitana uzorka (10 i 50 cm) na ovoj lokaciji registrovano je preko-račenje granične vrednosti za olovo i ukupne ugljovodonike (C10-C40), dok su na 10 cm dubine registrova-ne i povećane koncentracije bakra i cinka.Obzirom da se u našoj zemlji više ne distribuira gorivo sa prisustvom olovnih aditiva u narednom peri-odu se očekuje postepeno smanje-nje sadržaja olova u površnom sloju zemljišta. Analiza sadržaja prisustva štetnih i opasnih materija u zemljištu na jav-nim površinama je činila tematsku oblast ispitivanja u 2012. godini. U 58 ispitana uzorka zemljišta sa jav-nih površina registrovana su odstu-panja u kojima, pored već opisanog prekoračenja granične vrednosti za nikl u gotovo svim uzorcima, zna-čajnu zastupljenost imaju i odstupa-nja sadržaja metala bakra i cinka, a od organskih parametara ukupnih ugljovodonika (C10-C40) i razgrad-nih produkata DDT-a. Prezentovani nalaz je uobičajen kada se razmatra sa aspekta dugogodiš-njeg praćenja zagađenosti zemljišta na teritoriji grada Beograda, imaju-ći u vidu zastupljene sadržaje, izvore zagađenja i vrstu emitovanih polu-tanata u životnu sredinu urbanih područja.


3. Z

EMLJ

IŠTE Ni jedan od ispitivanih parametara u zemlji-

štu sa javnih površina nije prekoračio rene-dijacionu vrednost prema Uredbi („Sl. gla-snik RS” br. 88/2010).Iako je najveći broj uzoraka tokom 2012. godine uzet sa područja Novog Beograda, ukupno 54 od 58 sa javnih površina, komentar zaslužuje nalaz ispitivanja zemljišta na platou malog Kalemegdana.U zemljištu sa lokacije u blizini zgra-de Arheološkog instituta na malom Kalemegdanu je registrovano preko-račenje sadržaja olova, cinka, bakra, nikla, policikličnih aromatičnih ugljovodonika (PAU) i razgradnih produkata DDT-a.Koncentracije ni jednog od nave-denih parametara nisu prekoračile remedijacionu vrednost, ali su one najviše od svih ispitanih sa javnih površina za parametre olovo, poli-ciklični aromatični ugljovodonici i razgradni produkti DDT-a.Pojava ukazuje na istorijsko zaga-đenje koje je vezano za aktivnosti koje su se odvijale u dugačkom vre-menskom periodu na platou donjeg Kalemegdana.Sličan nalaz, na drugoj lokaciji na malom Kalemegdanu, do koga smo došli ispitivanjem pre nekoliko godi-na, govori da se možda ne radi o pojavi takozvanog tačkastog zagađe-nja, već da je verovatno zahvaćeno i nešto šire područje u podnožju Kale-megdanske tvrđave.

3.1.5 ZAKLJUČNE KONStAtACIJE

Na osnovu rezultata sprovedenog ispitivanja zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda u 2012. godi-ni i stručnog razmatranja može se konstatovati sledeće:n Gradski zavod za javno zdravlje je

tokom realizacije Programa ispi-tivanja zagađenosti zemljišta na teritoriji Beograda u 2012. godi-

ni, uzorkovao i laboratorijski ispi-tao ukupno 84 uzoraka zemljišta sa 42 lokacije.

n Na osnovu sprovedenog istraživa-nja, koje je obuhvatilo ispitivanje zemljišta u zoni sanitarne zaštite izvorišta beogradskog vodovoda i pored drugih vodnih objekata, prometnih saobraćajnica i sa jav-nih površina, možemo konstato-vati da na većem broju lokacija postoje odstupanja u pogledu sadržaja opasnih i štetnih materija u zemljištu u odnosu na referentne propise.

n Generalno posmatrano ni u okviru jedne zone ispitivanja nisu registrovana značajnija odstupa-nja koncentracija ispitivanih parameta-ra, mada se prekoračenja odno-se i na teške metale i organ-ske materije sa dugačkim peri-odom poluraspada (perzisten-tni organski polutanti kao DDT i PAU), što zahteva dalje pra-ćenje prisustva ovih materija u zemljištu.

n Najznačajniji nalaz u pogledu zastupljenosti i koncentracija ispi-tivanih štetnih i opasnih materi-ja u zemljištu, kao i mogućih uti-caja na životnu sredinu i zdravlje ljudi, tokom 2012. godine, dobijen je ispitivanjem zemljišta na loka-ciji u blizini česme sa izvorskom vodom Beli bagrem na obodu naselja Kaluđerica. U uzorcima zemljišta sa navedene lokacije koja se nalazi na mestu nekadašnje div-lje deponije konstatovano je preko-račenje sadržaja većeg broja polu-tanata, pri čemu je koncentraci-ja ukupnih ugljovodonika ((C10-C40) na dubini od 10 cm i cinka na 50 cm, prekoračila remedijacionu vrednost prema Uredbi („Sl. gla-snik RS” br. 88/2010). Zbog konsta-tovanog odstupanja preduzete su mere za dopunsko ispitivanje vode sa česme na parametre čije su kon-centracije povećane u zemljištu.


3. Z

EMLJ

IŠTEVoda sa česme Beli bagrem u Kalu-

đerici je na osnovu rezultata ispiti-vanja u okviru Programa kontro-le kvaliteta izvorske vode sa jav-nih česmi, ocenjena kao higijenski nesipravna i na česmi postoji tabla sa obaveštenjem da voda nije za piće. Početkom sprovođenja Pro-grama za ispitivanje zagađenosti zemljišta u 2013. godini uzorkova-no je još 6 uzoraka zemljišta sa ove lokacije u cilju utvrđivanja grani-ce i obima kontaminacije, što bi bila polazna osnova za procenu neophodnosti primene sanacionih i remedijacionih mera.

n Remedijaciona vrednost je prekoračena i za sadržaj nikla u zemljištu pored reni bunara br. 21 na levoj obali Save, ali je utvrđeni sadržaj nikla u okviru uobičajenih koncentracija ovog polutanta na našem područ-ju. Remedijaciona vrednost iz Uredbe je u ovom slučaju preko-račena zbog veoma niskog sadr-žaja organske materije i gline koje se koriste u formuli za preračuna-vanje, što je u konkertnom sluča-ju uzrokovalo veoma nisku reme-dijacinu vrednost. Iz tog razlo-ga smatramo da nevedena pojava nema značajnih implikacija na sta-nje zemljišta i kvalitet vode koji se zahvata iz reni bunara br. 21.

n U 2012. godini najveći broj uzora-ka zemljišta je uzet sa javnih povr-šina i to uglavnom unutar bloko-va na Novom Beogradu. Na osno-vu rezultata ispitivanja možemo zaključiti da u ispitanim uzorcima nije bilo značajnih odstupanja od uobi-čajenog nalaza za zemljišta predmetne namene, imajući u vidu zastupljene sadržaje i prisustvo izvora zaga-đenja u okruženju. Ni jedan od ispitivanih parametara u zemlji-štu sa javnih površina nije preko-račio remedijacionu vrednost datu u Uredbi.

n Prisustvo registrovanih štetnih i opasnih materija (polutanata) u zemljištu na teritoriji Beograda zah-teva nastavak praćenja sadržaja ovih materija imajući u vidu njihove ekotoksikološke karakteristike i potrebu procene mogućih štetnih uticaja na zdravlje ljudi i životnu sredinu, kao i predlaganje i predu-zimanje odgovarajućih mera pre-vencije i sanacije.

3.1.6 PREDLOG MERA

Imajući u vidu zadatke i ciljeve defi-nisane Programom i rezultate ispiti-vanja zagađenosti zemljišta na teri-toriji Beograda u 2012. godini, pred-lažemo sledeće mere za smanje-nje zagađenja i popravljanje stanja zemljišta:1. Sagledati značaj i udeo pojedinih

emitera u zagađivanju zemljišta, obezbediti odgovarajući monito-ring i sprovođenje mera za sma-njenje negativnih uticaja na život-nu sredinu i zdravlje ljudi.

2. Pojedine zone na teritoriji grada od posebnog interesa (zone zaštite izvorišta beogradskog vodovoda, prostor oko javnih česmi sa izvor-skom vodom, zemljište u okviru gradskih parkova i zona rekre-acije, poljoprivredne površine, komunalne deponije, industrijske komplekse, zemljište pored magi-stralnih saobraćajnica, i dr), obra-diti posebnim ekotoksikološkim istraživanjima (Studijama) u cilju utvrđivanja prisustva zagađuju-ćih materija u zemljištu i procene rizika po zdravlje stanovništva i životnu sredinu.

3. Granični pojas između prometnih saobraćajnica i okolnog zemljišta, gde god je to moguće, a naročito prema vulnerabilnim sadržajima (zone stanovanja, izvorišta vode za piće i dr.), kao i parkovskim i drugim javnim površinama, ure-


3. Z

EMLJ

IŠTE diti tako da se na najmanju mogu-

ću meru smanje štetni uticaji pore-klom od saobraćaja.

4. Primeniti mere zaštite zemljišta pored saobraćajnica, uređenjem i održavanjem sistema za priku-pljanje i tretman voda sa kolo-voza (kanali pored puta, šahtovi za sakupljanje i taloženje splavi-na) i postavljanje fizičkih barijera (zasad visoke vegetacije, ograde, bilbordi i dr.).

5. Razmotriti mogućnosti redukci-je ili izmene režima saobraćaja u zonama koje se graniče sa uređe-nim „zelenim” površinama i dru-gim vulnerabilnim sadržajima.

6. Nastaviti prikupljanje podataka o prisustvu zagađujućih materi-ja u zemljištu u cilju izrade mape područja grada sa podacima o zagađenosti zemljišta, posebno

osetljivim zonama i zonama koje su posebno opterećene zagađiva-čima specifičnog porekla (indu-strijsko zagađenje, zagađenje pore-klom od saobraćaja i poljoprivred-nih aktivnosti, zagađenje unutar zona sanitarne zaštite objekata i izvorišta vodosnabdevanja).

7. U cilju definisanja uslova nastan-ka i širenja zagađenja, utvrđivanja zone kontaminacije, odnosno gra-nice zdravog zemljišta, dopuniti ispitivanja na širem području oko lokacija na kojima je Programom u 2012. godini utvrđeno značajni-je prisustvo zagađujućih materija (prekoračena remedijaciona vred-nost).


3. Z

EMLJ

IŠTE3.2. RADIOAKtIVNOSt U ZEMLJIŠtU

Prirodni radionuk-lidi

Aktiv nost prirodnih radionuklida u zemljištu nalazi se u gra-nicama prosečnih vrednosti za Srbiju. Odnos aktivnosti 238U i 235U u merenim uzorcima odgovara njihovom odnosu u priro-dnom uranu.

137CsZbog dugog vremena poluraspada 137Cs njegova aktivnost u zemljištu je još uvek značajna. Izmerene aktivnosti 137Cs u neobradivom zemljištu kretale su se od 0.9 Bq/kg do 26.1 Bq/kg, a u obradivom zemljištu od 5.9 Bq/kg do 65.4 Bq/kg.

90SrIzmerene vrednosti aktivnosti 90Sr u neobradivom zemljištu kretale su se od 0.15 Bq/kg do 0.74 Bq/kg, a u obradivom od 0.15 Bq/kg do 0.78 Bq/kg, što odgovara izmerenim vrednos-tima u prethodnim godinama.

Aktiv nost prirodnih radionuklida u zemljištu nalazi se u granicama pro-sečnih vrednosti za Srbiju. Odnos aktivnosti 238U i 235U u merenim uzorcima odgovara njihovom odno-su u prirodnom uranu (21.4).Zbog dugog vremena poluraspada 137Cs njegova aktivnost u zemljištu je još uvek značajna. Izmerene aktiv-nosti 137Cs u neobradivom zemljištu

kretale su se od 0.9 Bq/kg do 26.1 Bq/kg, a u obradivom zemljištu od 5.9 Bq/kg do 65.4 Bq/kg. Izmerene vred-nosti aktivnosti 90Sr u neobradivom zemljištu kretale su se od 0.15 Bq/kg do 0.74 Bq/kg, a u obradivom od 0.15 Bq/kg do 0.78 Bq/kg, što odgovara izmerenim vrednostima u prethod-nim godinama.

3.2.1. REZULtAtI ISPItIVANJA

Tabela 3.2.1: Specifična aktivnost radionuklida u neobradivom zemljištu u 2012. godini u Beogradu (srednje godišnje vrednosti sa standardnom devijacijom)

Uzorak 40K (Bq/kg) 137Cs (Bq/kg)90Sr (Bq/

kg)Dunavac 576 ± 135 12.6 ± 6.7 0.52 ± 0.14Jabučki rit 612 ± 122 6.1 ± 1.4 0.23 ± 0.09Zeleno brdo 613 ± 23 6.1 ± 4.2 0.41 ± 0.10Lazarevac 663 ± 44 14.2 ± 9.8 0.45 ± 0.11Obrenovac 628 ± 85 10.4 ± 2.9 0.31 ± 0.09

Tabela 3.2.2: Specifična aktivnost radionuklida u obradivom zemljištu u 2012. godini u Beogradu (srednje godišnje vrednosti sa standardnom devijacijom)

Uzorak 40K (Bq/kg) 137Cs (Bq/kg) 90Sr (Bq/kg)Dunavac 581 ± 98 6.3 ± 0.4 0.38 ± 0.08Jabučki rit 669 ± 158 6.9 ± 0.5 0.23 ± 0.08Zeleno brdo 600 ± 16 12.3 ± 1.4 0.26 ± 0.07Lazarevac 721 ± 62 43.1 ± 21.1 0.59 ± 0.17Obrenovac 699 ± 27 29.8 ± 3.2 0.32 ± 0.14


3. Z

EMLJ

IŠTE


4. B

UK

A

4. BUKA

foto Nebojša Čović ©


4. B

UK

A


4. B

UK

A

Sadržaj poglavlja:

4.1. Zdravstveni značaj4.2. Rezultati merenja i diskusija rezultata


4. B

UK

A4.

BU

KA

BUKA

Karta

47

Stam

beno

tkivo

Reke,p

otoci

Kana

li

Autopu

t,mag

istrale

Važnije

grad

skesaob

raćajnice

Granica

GP-a

Beog

rad,

2002

Stam

bena

zona

Zona

poredprom

etnihsaob

raajnica

Zona

grad

skog

centra

Zona

indu

strije

Bolnička

zona

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

MRE

ŽAMER

NIH

MES

TAZA

KONTR

OLU

KOMUNALN

EBU

KE

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,5

10km



4. B

UK

A

BUKA

Karta

46

Stam

beno

tkivo

Reke,p

otoci

Kana

li

Autopu

t,mag

istrale

Važnije

grad

skesaob

raćajnice

Granica

GP-a

Beog

rad,

2002

Prom

etne

saob

raćajnice

Indu

strijskezone

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

PODRU

ČJADOMINANTN

IHIZVORA

BUKE

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,5

10km



4. B

UK

A

Komunalna buka u Beogradu potiče najvećim delom od saobraćaja, dok su industrija, mala privreda, gra-đevinarstvo i druge aktivnosti od manjeg značaja. Uvođenjem celodnevnih (24 časov-nih) merenja, po proširenoj procedu-ri, dobijeni su precizniji i pouzdani-ji podaci o nivou komunlane buke tokom dana i noći, od merenja obav-ljenih standardnom procedurom. Nivoi komunalne buke registrova-ni tokom 2012.godine i dalje su viso-ki i na 25 mernih mesta za dan i 34 merna mesta za noć premašuju pro-pisane vrednosti. Prekoračenje dozvoljenog nivoa buke tokom dana i noći je 0-17 dB(A), a u noćnom periodu je 0-19 dB(A), zavi-sno od zone namene, što je nepovolj-nije nego u 2011. godini. U proseku najveća prekoračenja dozvoljenih nivoa konstatuju se u stambenim zonama i zonama duž prometnih saobraćajnica. Apsolutno najveća buka konstato-vana je u ulici Glavnoj i Krivolač-koj, gde merodavni nivo tokom dana dostiže 75 dB(A), a tokom noći 69 dB(A).Dnevne i noćne varijacije ekvivalen-tnog nivoa buke posebno su izraže-ne u ulicama sa malim intenzitetom saobraćaja. Beograd je po broju stanovnika ali i po ekološkim problemima sa kojima se susreće stanovništvo i gradska uprava (nedovoljne količine vode za piće, stepen zagađenosti vazduha i nivo komunalne buke) postao mega-lopolis. Imajući u vidu ovu činjenicu Gradski zavod za javno zdravlje više od 35 godina prati nivo buke u Beo-gradu, na osnovu ugovora sa Sekre-tarijatom za zaštitu životne sredine Skupštine grada Beograda.

Merna mesta odabrana su kao repre-zentanti pojedinih gradskih zona različite namene i duž najznačajni-jih saobraćajnica. Zoniranje grada sa aspekta buke izvršeno je 1984. godi-ne u samo pet opština.

4.1 ZDRAVSTVENI ZNAČAJ

Buka je naročito poslednjih deceni-ja, jedan od osnovnih uzroka kom-pleksnog oštećenja zdravlja. Nekada se smatralo da je dejstvo buke ogra-ničeno na organ sluha, ali danas je dokazano da je njeno dejstvo mnogo složenije. Buka ozbiljno pogađa ner-vni sistem, i to kako centralni, tako i vegetativni, a preko ovoga utiče na srce, krvne sudove, krvni pritisak, digestivni trakt i mnoge druge orga-ne i tkiva, u kojima izaziva promene i funkcionalne smetnje. Svaki neželjeni zvuk je buka. To znači da svaka zvučna pojava koja ometa rad ili odmor predstavlja buku. U praksi buka je zvuk različi-te jačine, zavisno od uslova i okolno-sti u kojima se javlja i deluje.Prema podacima OECD-a od pre desetak godina, preko 25 % sta-novništva u evropskim gradovima bilo je izloženo 24 h ekvivalentnom nivou buke većem od 65 dB(A), što ozbiljno ugrožava san i dovodi do pojave psihosomatskih simptoma akustičnog stresa. Nivoi buke prisutni u komunalnoj sredini nisu dovoljno visoki da bi doveli do oštećenja sluha ali izazi-vaju čitav niz auditivnih i ekstraa-uditivnih efekata. Oštećenja sluha komunalnom bukom nastaju u kom-binaciji sa dejstvom aminoglikozid-nih antibiotika (gentamicin), poje-dinih citostatika (cisplatin) i stalnim prisustvom u atmosferi velikih gra-dova ugljenmonoksida, organskih

4. KOMUNALNA BUKA U BEOGRADU


4. B

UK

A rastvarača i teških metala (olovo, živa i arsen), što se pripisuje siner-getskom efektu. Individualna osetljivost na buku je značajan faktor kod ocene ometaju-ćeg dejstva buke. Rezultati višego-dišnjih prospektivnih studija poka-zuju da je oko 10% stanovništva pojačano osetljivo na buku. Naroči-to su osetljiva deca mlađa od 6 godi-na i osobe starije od 65 godina. Žene su nešto osetljivije od muškaraca u srednjoj životnoj dobi. Na individu-alnu osetljivost utiču i stanje neuro-vegetativnog i vaskularnog sistema, pojedine virusne infekcije, upotre-ba alkohola, duvana i profesional-na izloženost neurotoksičnim mate-rijama. U bučnoj sredini otežana je govor-na komunikacija, zbog efekta maski-ranja, jer je za razumevanje govora posebno važan frekvencijski opseg od 300 Hz do 3 KHz, a u tom ras-ponu se nalazi najveći deo zvučne energije komunalne buke. Dokazano je da buka predstavlja jedan od značajnih faktora neuro-tizacije ličnosti, a nuroze se danas među vodećim oboljenjima, poseb-no u gradskim sredinama. Ispitiva-nja Gradskog zavoda za javno zdrav-lje pokazuju da u Beogradu na listi izdatih lekova prva mesta imaju sedativi i hipnotici što potkrepljuje sve napred iznete činjenice.

4.2 REZULtAtI MERENJA I DISKUSIJA REZULtAtA

Ako pođemo od činjenice kao rani-jih godina da se merna mesta br. 3, 4, 10, 18,19, 20, 21, 29, 31 i 32 nalaze u stambenoj zoni (gde su dozvolje-ni nivoi za dan 55 dB(A), a za noć 45 dB(A), a mesta br. 1, 2, 5, 7, 12, 15, 24, 25, 26, 28 i 33 pored veoma pro-metnih saobraćajnica (dan 65 dB(A), noć 55 dB(A)), dok su mesta 8, 9, 16, 17, 23, 34 i 35 u zoni gradskog centra

(dan 65 dB(A), noć 55 dB(A)), mesta 6, 14, 22 i 30 u zoni industrije, mesto br. 27 u školskoj zoni (dan 55 dB(A), noć 45 dB(A)), mesto br. 13 u bolnič-koj zoni (dan 50 dB(A), noć 45 dB(A)), a mesto br. 11 u zoni rekreacije (50 dB(A) za dan, a za noć 40 dB(A)) moguće je izvršiti poređenje dobije-nih merodavnih nivoa sa vrednosti-ma u Uredbi o indikatorima buke, graničnim vrednostima za ocenjiva-nje indikatora buke, uznemiravanja i štetnih efekata buke u životnoj sre-dini (tabela br. 2 tačka 1 u „Sl. Gla-snikRS”, br. 75/2010).

I merenje

Nivo buke u stambenoj zoni na svim mernim mestima prelazi dozvoljeni nivo buke kako za dan tako i za noć (izuzev mernih mesta u ul. Bele Bar-tok, Radojke Lakić, Stevana Filipo-vića, Hopovska, Mirijevski bulevar, za dan i veče). U ovoj zoni izmere-ni nivoi su veći od dozvoljenog od 0 dB(A) – 12 dB(A) za dan i od 0dB(A) – 15 dB(A) za noć i od 0 dB(A) – 12 dB(A) za veče.Rezultati merenja pokazuju da su u zoni duž prometnih saobraćajnica nivoi buke u dozvoljenim granica-ma na 6 mernih mesta i za dan, na 5 mernih mesta za veče i na 2 merna mesta za noć. Na ostalim mernim mestima izmerene vrednosti su veće od dozvoljenih od 2 dB(A) – 9 dB(A) za dan i veče i od 5 dB(A) – 14 dB(A) za noć.U centralnim delovima grada buka je tokom dana u dozvoljenim grani-cama na 2 merna mesta, tokom veče-ri na 3 merna mesta, dok u noćnom periodu prelazi dozvoljene nivoe na svim mernim mestima. Tokom dana dozvoljeni nivoi buke su maksimal-no premašeni za 7 dB(A), tokom večeri za 6 dB(A), a tokom noći za 13 dB(A).


4. B

UK

APosebno zabrinjava činjenica da nivoi buke prelaze dozvoljene gra-nične vrednosti, kako za dan, tako za veče i za noć, u školskoj, bolničkoj i zoni rekreacije. Najveći nivo buke izmeren je na mernom mestu u Bulevaru Vojvo-de Mišića i Krivolačkoj [74 dB(A)] za dan, a za noć 70 dB(A) takođe na mernom mestu u Bulevaru Vojvo-de Mišića.

II merenje

Nivo buke u stambenoj zoni na 6 mernih mesta prelazi dozvoljeni nivo buke (Blagoja Parovića 68, Juri-

ja Gagarina 183, Pohorska 4, Stefa-na Filipovića 32, Ugrinovačka 147, Mirijevski bulevar), kako za dnevni i večernji, a za noćni režim na svim mernim mestima. U ovoj zoni izme-reni nivoi su veći od dozvoljenog od 0 dB(A) – 11 dB(A) u dnevnom reži-mu, od 0dB(A) – 11 dB(A) u večer-njem režimu i od 0 dB(A) – 15 dB(A) u noćnom režimu.Rezultati merenja pokazuju da su u zoni duž prometnih saobraćajnica nivoi buke u dozvoljenim granicama na 3 merna mesta za dan, na 2 merna mesta za veče i na 1 mernom mestu za noć. Na ostalim mernim mesti-


4. B

UK

A ma izmerene vrednosti su veće od dozvoljenih od 3 dB(A) – 10 dB(A) u dnevnom i večernjem režimu i od 8 dB(A) – 15 dB(A) u noćnom režimu.U centralnim delovima grada buka je u dnevnom režimu u dozvolje-nim granicama na 3 merna mesta, u večernjem režimu na 3 merna mesta, dok u u noćnom režimu prelazi dozvoljene nivoe na svim mernim mestima. U dnevnom režimu nivoi buke su prelazili dozvoljenu granič-nu vrednost za maksimalno 5 dB(A), u večernjem režimu za 6 dB(A), a u noćnom režimu za 17 dB(A).

Posebno zabrinjava činjenica da nivoi buke prelaze dozvoljene gra-nične vrednosti, kako za dan, tako za veče i za noć, u školskoj, bolničkoj i zoni rekreacije. Najveći nivo buke izmeren je na mernom mestu u ulici Krivolačkoj [75 dB(A)] u dnevnom i večernjem režimu, a u noćnom režimu [70 dB(A)] takođe na mernom mestu u Krivolačkoj i Bulevaru Arsenija Čar-nojevića.

Tabela 1. Merodavni nivo buke u 2012. godini za dan, veče i noć po lokacijama - prolećno merenje -

Redni broj Merno mesto Dan Noć

1. Bul. despota Stefana br. 122 68 652. Bul. Arsenija Čarnojevića br. 117 65 61

3. Ul. Blagoja Parovića br. 68 67 62

4. Ul. Bele Bartok br. 26, Borča 56 50

5. Bul. kralja Aleksandra br. 70 72 67

6. Ul. Gandijeva br. 72 51 45

7. Ul. Goce Delčeva br. 2 67 62

8. Ul. Dalmatinska br. 1 65 60

9. Zeleni venac-Audiovo 74 70

10. Ul. Jurija Gagarina br. 193 65 58

11. Kalemegdan 55 47

12. Ul. Karađorđeva br. 23 74 70

13. Klinički centar 55 52

14. Ul. kraljice Jelene br. 13 65 58

15. Ul. Krivolačka 75 71

16. Ul. Narodnog fronta br. 66 66 65

17. Ul. Nemanjina br. 2 70 66

18. Ul. Perside Milenković br. 3 49 49


4. B

UK

ARedni broj Merno mesto Dan Noć

19. Ul. Pohorska br. 4 63 60

20. Ul. Radojke Lakić br. 16 56 50

21. Ul. Stefana Filipovića br. 32 56 51

22. Ul. Ustanička br. 152 67 61

23. Ul. Uzun Mirkova br. 2 74 60

24. Ul. Zahumska br. 23b 54 49

25. Ul. Vojvode Stepe br. 64 69 65

26. Ul. Vojvode Mišića br. 43 76 73

27. Zemun – Gimnazija 59 57

28. Zemun – Ul. Glavna br. 28 73 70

29. Zemun – Ul. Ugrinovačka br. 147 66 61

30. Servis - Ford 55 51

31. Ul. Hopovska 12 56 53

32. Ul. Mirijevski bulevar 2 62 54

33. Ul. Nedeljka Gvozdenovića 39 66 59

34. Ul. Jovana Brankovića 2 72 67

35. SO Surčin 68 63

Tabela 2. Merodavni nivo buke u 2012. godini za dan, veče i noć po lokacijama - jesenje merenje -

Redni broj Merno mesto Dan Noć

1. Bul. despota Stefana br. 122 72 68

2. Bul. Arsenija Čarnojevića br. 117 60 57

3. Ul. Blagoja Parovića br. 68 64 61

4. Ul. Bele Bartok br. 26, Borča 47 43

5. Bul. kralja Aleksandra br. 70 69 65

6. Ul. Gandijeva br. 72 53 46

7. Ul. Goce Delčeva br. 2 69 63

8. Ul. Dalmatinska br. 1 63 57

9. Zeleni venac-Audiovo 72 69


4. B

UK

A Redni broj Merno mesto Dan Noć

10. Ul. Jurija Gagarina br. 193 61 57

11. Kalemegdan 50 44

12. Ul. Karađorđeva br. 23 73 69

13. Klinički centar 57 49

14. Ul. kraljice Jelene br. 13 59 49

15. Ul. Krivolačka 72 68

16. Ul. Narodnog fronta br. 66 67 62

17. Ul. Nemanjina br. 2 68 64

18. Ul. Perside Milenković br. 3 49 49

19. Ul. Pohorska br. 4 57 52

20. Ul. Radojke Lakić br. 16 54 47

21. Ul. Stefana Filipovića br. 32 52 47

22. Ul. Ustanička br. 152 65 61

23. Ul. Uzun Mirkova br. 2 57 55

24. Ul. Zahumska br. 23b 52 45

25. Ul. Vojvode Stepe br. 64 68 66

26. Ul. Vojvode Mišića br. 43 71 68

27. Zemun – Gimnazija 56 48

28. Zemun – Ul. Glavna br. 28 74 69

29. Zemun – Ul. Ugrinovačka br. 147 68 63

30. Servis - Ford 56 52

31. Ul. Hopovska 12 52 48

32. Ul. Mirijevski bulevar 2 62 53

33. Ul. Nedeljka Gvozdenovića 39 64 57

34. Ul. Jovana Brankovića 2 69 63

35. SO Surčin 63 59


4. B

UK

ATabela 3. Merodavni nivoi buke 2012. g. z a dan i noć po lokacijama

R.br. Ulica Dan* Veče* Noć1. Bul. despota Stefana 122 70 70 662. Arsenija Čarnojevića 119 69 68 653. Blagoja Parovića 35 65 59 554. Borča, Bele Bartok 26 52 52 475. Bul. Kralja Aleksandra 69 69 68 656. Gandijeva 77 54 57 487. Goce Delčeva 2 67 67 628. Dalmatinska 1 62 62 579. Zeleni venac 72 72 70

10. Jurija Gagarina 10/3 58 58 5411. Kalemegdan 53 49 4912. Karađorđeva 23 73 73 6813. Klinički centar 57 52 4914. Kraljice Jelene 11 62 61 5515. Krivolačka 5 75 73 6916. Narodnog fronta 66 66 70 6417. Nemanjina 2 70 69 6318. Perside Milenković 3 53 55 4819. Pohorska 4 59 58 5420. Radojke Lakić 15 52 54 5021. Stevana Filipovića 32 55 54 5222. Ustanička 152 65 64 5923. Uzun Mirkova 2 60 59 5824. Zahumska 23b 56 55 5025. Vojvode Stepe 64 65 66 6226. Vojvode Mišića 43 73 73 6927. Zemun, Gimnazija 57 54 4928. Zemun, Glavna 28 73 72 6829. Zemun, Ugrinovačka 147 66 65 6030. Servis Ford 56 54 5331. Hopovska 12 52 57 5032. Mirijevski bulevar 2 64 63 5833. Nedeljka Gvozdenovića 39 64 64 5934. Jovana Brankovića 2 70 68 6035. SO Surčin 69 64 61


4. B

UK

A


5. U

DES

I

5. UDESI U BE O GRA DU U 2012. GO DI NI



5. U

DES

I


5. U

DES

I


5. U

DES

I5.

UD

ESI

7,5

52,

510

km

Beog

rad,

2002

EKOLO

ŠKIA

TLASBE

OGRA

DA

Stam

beno

tkiv

o

Reke

,pot

oci

Kana

li

Aut

oput

,mag

istr

ale

Vađn

ijegr

adsk

esa

obra

ćajn

ice

Gra

nica

GP-

a

Toče

ćam

esta

Reze

rvoa

ri

Inst

alac

ije

-Sis

tem

beog

rads

kog

vodo

voda

-

VODE

Karta

40

MRE

ŽALO

KACIJA

NAKO

JIMASE

UZO

RKUJE

VODAZA

PIĆE

IISPITU

JEZD

RAVST

VEN

AISPR

AVNOST

DIREK

CIJA

ZAGRA

ĐEV

INSK

OZE

MLJIŠTE

IIZG

RADNJU

BEOGRA

D

7,5

52,

510

km



5. U

DES

I 5. UDESI - GODIŠNJI IZVEŠTAJ O ANGAŽOVANJU MOBILNE EKOTOKSIKOLOŠKE JEDINIcE U TOKU 2012. GODINE NA TERITORIJI GRADA BEOGRADA

Na osnovu Ugovora zaključenog između Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd i Gradske upra-ve - Sekretarijata za zaštitu životne sredine, Skupštine Grada Beogra-da, Mobilna ekotoksikološka jedini-ca odnosno Jedinica za brzu reakciju i praćenje rizika po zdravlje i život-nu sredinu, Centra za ekotoksikolo-giju je angažovana sa zadatkom pri-pravnosti i održavanja u aktivnom stanju radi izlazaka na teren u slu-čaju hemijskih udesa, identifikaciju i kvantifikaciju polutanata životne sredine od značaja i procenu rizika po zdravlje ljudi i životnu sredinu. Mobilna ekotoksikološka jedinica Gradskog zavoda za javno zdavlje Beograd, posredstvom Operativnog centra Grada Beograda, naloge dobi-ja od predstavnika Ekološke inspek-cije, Sektora za inspekcijski nadzor – Sekretarijata za zaštitu životne sredine Skupštine grada Beograda, Komunalne inspekcije Grada Beo-grada, predstavnika Sektora za van-redne situacije Ministarstva unu-trašnjih poslova, predstavnika Poli-cije, Republičke ekološke inspekci-je - Sektora za kontrolu i nadzor i Odeljenja za postupanje u udesi-ma Ministarstva energetike, razvo-ja i zaštite životne sredine Repbulike Srbije, Ekoloških udruženja i građa-na Grada Beograda. U skladu sa Pravilnikom o sadr-žini Politike prevencije udesa (pri-log I i prilog II), sadržini i metodo-logiji izrade Izveštaja o bezbedno-sti i Plana zaštite od udesa („Sl. gla-snik RS”, br. 41/10), Zakonom o tran-sprotu opasnog otpada („Sl. glasnik RS”, br. 88/2010), Zakonom o hemi-kalijama („Sl. glasnik RS”, br. 36/209, 88/2001, 92/2011), Pravilnikom o nači-

nu skladištenja, pakovanja i obeleža-vanja opasnog otpada („Sl. glasnik RS”, br. 92/10), Pravilnikom o sadr-žaju planova kvaliteta vazduha („Sl. glasnik RS”, br. 21/10), Pravilnikom o kategoriji, ispitivanju i klasifikaci-ji otpada („Sl. glasnik RS”, br. 56/10), Pravilnikom (prilog) o listi opasnih materija („Sl. glasnik RS”, br. 41/10), Pravilnikom o sadržini obaveštenja o novom Seveso postrojenju, odno-sno kompleksu („Sl. glasnik RS”, br. 41/10) i Uredbom o uslovima za monitoring kvaliteta vazduha („Sl. glasnik RS”, br. 11/2010) i drugom zakonskom regulativom koja bliže uređuje ovu oblast, članovi Mobil-ne ekotoksikološke jedinice prilikom udesnih situacija vrše analizu stepe-na opasnosti sa ciljem minimalizaci-je rizika i dovođenjem istog u grani-ce prihvatljivosti. Gradski zavod za javno zdravlje Beo-grad redovno vrši tehničko održava-nje mobilne opreme za identifikaciju zagađivača životne sredine (prevas-hodno ambijentalnog vazduha), ate-stiranje i baždarenje aparata i uređa-ja. Takođe obaveza izvršioca je da u slučaju hemijskog udesa u transpor-tu ili na opasnim instalacijama izvr-ši kvantifikaciju i identifikaciju opa-snosti i mogućih štetnih posledica po zdravlje ljudi i životnu sredinu, o čemu izrađuje i dostavlja pojedinač-ne izveštaje koji sadrže procenu rizi-ka i mere za sanaciju kontaminira-nog prostora. Cilj rada Mobilne ekotoksikološ-ke jedinice za reagovanje u ude-snim situacijama i praćenje rizika po zdravlje i životnu sredinu, Grad-skog zavoda za javno zdravlje - Beo-grad je identifikacija i kvantifikaci-ja prvenstveno polutanata atmosfe-


5. U

DES

Ire u toku i nakon hemijskog udesa, kao i određivanje prisustva zagađu-jućih materija i u drugim supstrati-ma životne sredine i to površinskim i podzemnim vodama, zemljištu i sedimentima reka i drugih vodenih površina. Mobilna laboratorija se pored nave-denog koristi u praćenju stanja život-ne sredine, koja nije ugrožena ude-snim situacijama, već su izvori zaga-đenja stacionarni i mobilni objek-ti na teritoriji Grada Beograda (naj-češće industrijski kapaciteti) i to u toku redovne eksploatacije i rada, kao i prilikom izvođenja postupa-ka pretakanja i transporta štetnih i opasnih materija, kao i drugih vrsti manipulacija sa štetnim i opasnim materijama. Dve Mobilne ekotoksikološke jedi-nice pokrivaju teritoriju Grada Beo-grada i sastoje se od lekara specijali-ste higijene, diplomiranog hemičara odnosno tehnologa i višeg sanitar-nog tehničara (svi sa višegodišnjim iskustvom u radu sa komunalnim zagađenjima).Zakonom o transportu opasnog tereta („Sl. glasnik RS”, br. 88/2010), a posebno Pravilnikom o sadrži-ni Politike prevencije udesa (prilog I i prilog II), sadržini i metodolo-giji izrade Izveštaja o bezbednosti i Plana zaštite od udesa („Sl. glasnik RS”, br. 41/10) su definisane obave-ze svih subjekata koji se bave proi-zvodnjom, prometom, korišćenjem, skladištenjem i transportom opasnih hemikalija u pogledu organizova-nja specifičnog odgovora u slučaju hemijskog udesa. Istim Pravilnikom su regulisane i obeveze organa upra-ve, na nivou Grada i Republike, koji treba da čine deo integralnog sistem za upravljanje rizikom od ugrožava-nja zdravlja ljudi i zagađenja životne sredine prilikom hemijskih udesnih situacija.

1. Napominjemo da su u toku 2012. godine doneta podzakonska akta, koji će omogućiti sprovođe-nje Zakona o transportu opasnog tereta („Sl. glasnik RS, br. 88/2010) a koji bliže definišu način izda-vanja dozvola i stručnih licenci za savetnike za bezbedan tran-sport opasnog tereta, način kon-trole transporta, kao i način rea-govanja u slučaju udesne situacije i naknadne sanaciju lokacije. Izra-da podzakonskih akata predmet-nog Zakona je u resoru Ministar-stva za infrastrukturu i energeti-ku Republike Srbije.

U okviru aktivnosti vezanih za teri-toriju Grada Beograda a po nalo-gu Sektora za inspekcijski nadzor Sekretarijata za zaštitu životne sredi-ne Grada Beograda – Gradske upra-ve, Gradski zavod za javno zdravlje Beograd je sprovodio ciljana merenja koncentracija zagađujućih materija u vazduhu kotlarnica pojedinih javnih objekata za koje postoji sumnja na nepravilan i neadekvatan rad i naru-šavanje kvaliteta ambijentalnog vaz-duha. U toku 2012. godine izvrše-no je ukupno dva merenja emisionih vrednosti štetnih i opasnih materija iz kotlarnica jedne osnovne škole i jedne zdravstvene ustanove na teri-toriji prigradskih opština.

5.1 AKCIDENtALNE SItUACIJE NA tERItORIJI GRADA BEOGRADA tIPA HEMIJSKOG UDESA

U toku 2012. godine, na teritori-ji grada Beograda Mobilna ekotok-sikološka jedinica (MEJ) Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd imala je ukupno 18 intervencija kada je obavljen izlazak na akcidentalnu lokaciju, vršena merenja zagađenosti ambijentalnog vazduha na terenu, odnosno uzimani su uzorci supstra-ta životne sredine, otpadnih materi-


5. U

DES

I ja i hemikalija za laboratorijske ana-lize u mobilnoj, odnosno stacionar-noj laboratoriji Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd. U više od 50 slučajeva telefonskim putem obavljene su konsultacije sa ostalim učesnicima u sistemu rea-govanja na akcidentalne situacije, vezane za hemijske udese, pre svega Inspekcijskim službama na nivou Skupštine Grada Beograda – Sekre-tarijata za zaštitu životne sredine i Komunalnom inspekcijom Mini-starstva energetike, razvoja i zašti-te životne sredine Republike Srbi-je, Operativnim centrom Grada Beograda i predstavnicima Upra-ve za vanredne situacije Ministar-stva unutrašnjih poslova Republi-ke Srbije, predstavnicima Policije i predstavnicima lokalnih samoupra-va i građanima prigradskih opština i Grada Beograda. U toku 2012. godine povremeno, u zimskom periodu godine, u više navrata je registrovano zagađenje ambijentalnog vazduha Grada Beograda, i to u naseljima na teritoriji opštine Palilula (Borča, Ovča, Krnjača) na levoj obali Dunava, a poreklom od rada industrijskih objekata u okviru industrijske zone u Pančevu. Povećane vrednosti lako isparljivog organskog rastvarača benzena su registrovane na mernom mestu u Bulevaru despota Stefana 54a za kontinualno praćenje zagađenosti ambijentalnog vazduha Grada Beograda. Hemijski udesi su registrovani na sledećim gradskim i prigradskim opštinama Grada Beograda: n Na teritoriji opštine Voždovac u

2012. godini registrovana je jedna udesna situacija 06. 10. 2012. godi-ne, u vezi sa namernim trova-njem pasa lutalica u naselju Banji-ca, kada je izvršena laboratorij-ska analiza i potvrđeno trovanje insekticidom kreozanom. U parku

Šumice, u decembru 2012. godi-ne, u više navrata, direktno od građana i posredstvom Komunal-ne inspekcije Grada Beograda i Gradskog centra za obaveštavanje prijavljeno je trovanje pasa luta-lica, kućnih ljubimaca i ptica, pri čemu zbog nedostatka uzoraka, nisu vršena pojedinačna laborato-rijska ispitivanja hemijskih materi-ja kojima su izazvana trovanja.

n Na teritoriji opštine Surčin regi-strovane su dve udesne situacije. Dana 09. 05. 2012. godine na pro-storu Aerodroma Beograd, u tur-skom avionu došlo je do ošteće-nja bureta zapremine 200 litara sa hemikalijom ketoconazol (hemi-kalija za farmaceutsku industri-ju) i isticanja dela sadržaja. Druga udesna situacija je vezana za poja-vu neprijatnih mirisa svojstvenih za raspad organskih materija a dovodi se u vezu sa tretiranjem poljoprivrednih površina prirod-nim stajskim đubrivima u okruže-nju naselja Surčin.

n Na teritoriji opštine Rakovica regi-strovano je pet hemijskih udesa i to tri u vezi sa namernim trova-njem pasa lutalica i kućnih lju-bimaca različitim hemikalijama. Članovi Mobilne ekotoksikološke jedinice su 24. 01. 2012. godine izvršili uzorkovanje i laboratorij-ske analize kojima je potvrđeno prisustvo kreozana u Ulici Vuka-sovićeva br. 82. U periodu izme-đu 16. i 20.08.2012. godine u više navrata su pristizale prijave gra-đana o trovanjima pasa lutalica u naselju Kanarevo brdo i to u Ulici Velizara Stankovića i okolnim.

U naseljima Železnik i Petlovo brdo u više navrata u periodu januar – mart 2012. godine registrovana su epizodna zagađenja ambijental-nog vazduha usled prisustva štet-nih i opasnih materija u vazduhu poreklom od sagorevanja otpadnih


5. U

DES

Iguma i plastike na neuređenoj depo-niji pored trase Kružnog puta, pre skretanja na Ibarsku magistralu, na lokaciji pod nazivom „Džamonjin bunar”. Na ovom lokalitetu registro-vani su povremeni požari manjeg intenziteta u toku marta i aprila meseca 2012. godine, pri čemu smo žalbe građana na zagađenje vazdu-ha dobijali sa teritorije opština Rako-vica i Čukarica. U periodu septembar – novembar 2012. godine, a naročito u prvoj polo-vini oktobra registrovano je više-nedeljno zagađenje ambijentalnog vazduha u stambenim zonama oko objekta livnice u Rakovici, u Ulici patrijarha Dimitrija br. 7-13. U okru-ženju livnice uspostavljen je više-nedeljni kontinualni monitoring za praćenje kvaliteta ambijentalnog vazduha i konstatovano je višed-nevno povećanje koncentracija uku-pnih suspendovanih čestica veličine 10 mikrona (PM10) iznad zakonom dozvoljene vrednosti.n Na teritoriji opštine Stari grad u

toku 2012. godine dogodile su se dve udesne situacije. Jedna je bila u vezi sa velikim požarom koji je 25. 05. 2012. godine zahvatio zgra-du bioskopa „Kozara” i izazvao značajno zagađenje ambijental-nog vazduha ove centralne grad-ske zone. Postojala je opasnost od širenja požara i zahvatanja sused-nih objekata. Mobilne ekotoksi-kološke jedinice su vršile trenut-na merenja zagađenosti vazdu-ha u cilju identifikacije štetnih i opasnih materija na više lokacija na prostoru od bioskopa „Koza-ra” duž Vlajkovićeve i Makedon-ske ulice gde je koncentracija dima i zagađujućih materija bila najveća. Drugi udes je registrovan 02. 03. 2012. godine, u Karađorđevoj ulici br. 14 gde je u suterenu (maga-cinskom prostoru) zgrade Fakul-teta primenjenih umetnosti došlo

do nenamernog prosipanja neko-liko litara 35% azotne kiseline bez posledica po zdravlje ljudi i život-nu sredinu.

n Na teritoriji opštine Palilula u toku 2012. godine u tri navrata su rea-govali članovi Mobilnih ekotoksi-kološih jedinica Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd. Udes najvećeg potencijala se desio 23. 06. 2012. godine na prostoru žele-zničke stanice u Ovči, gde je kon-statovano iscurivanje tečnog naf-tnog gasa (TNG) iz sigurnosnih ventila sa dve vagon cisterne u okviru kompozicije koja je tran-sportovala tečni naftni gas do NIS-ovog skladišta u Ovči. Napomi-njemo da su u prethodnih deset godina u sedam slučajeva regi-strovane udesne situacije u vezi sa kvarovima i isticanjima tečnog naftnog gasa na železničkim kolo-secima na prostoru opštine Pali-lula i to naselja Ovča, što zahte-va posebnu pažnju, izradu odgo-varajućih procedura i angažoova-nje stručnih ekipa u okviru Predu-zeća „Železnice Srbije” A.D. a sa ciljem implementacije novih pro-pisa u oblasti transporta opasnog tereta i zaštite ljudi i životne sre-dine. Prevashodno mislimo na sve češće transporte opasnog otpada, elektronskog otpada i drugih spe-cifičnih tereta koji zahtevaju odgo-varajuće uslove u transportu. Iden-tifikacija eventualnog zagađenja zemljišta pored pruga, remedija-cija kontaminiranog zemljišta i upravljanje zaštitom životne sredi-ne treba da budu prioritetni poslo-vi „Železnica Srbije” A.D..

Drugi udes malih razmera dogo-dio se 27. 06. 2012. godine u zgra-di Tehnološko-metalurškog fakulte-ta, u Ulici Karnegijeva br. 4, gde je došlo do prskanja staklene ambala-že i isticanja male količine otpadnih hemikalija uz veoma burnu hemij-


5. U

DES

I sku reakciju (stvaranje dima, pene i neprijatnih mirisa). Na prostoru laboratorija i magacina Tehnološko-metalurškog fakulteta u naknadnom inspekcijskom pregledu izvršen je detaljan pregled i popis zatečenih hemikalija. Treći udes je bio u vezi sa pozivom policije opštine Palilula, uzimanjem uzoraka i laboratorijskom analizom nepoznate žute materije u naselju Višnjica za koju se ispostavilo da je poliuretanska boja. n Na teritoriji opštine Novi Beograd

u toku 2012. godine registrova-na je jedna udesna situacija veza-na za prigradske delove Beogra-da, za priobalni pojas Save i Duna-va. Nekoliko dana građani Novog Beograda, Zemuna i Surčina žali-li su se na prisustvo neprijatnih mirisa u ambijentalnom vazdu-hu poreklom od stajskog đubriva kojim se tretiraju poljoprivredne površine.

n Na teritoriji opštine Čukarica u toku 2012. godine registrovane su tri udesne situacije. Jedna je već opi-sana, vezana je za period janu-ar – mart 2012. godine, a odno-si se na neprijatne mirise usled čestih požara i sagorevanje otpad-ne gume i plastike na neuređenoj deponiji pored Kružnog puta a pre skretanja na Ibarsku magistra-lu („Džamonjin bunar”).

Drugi hemijski udes je registrovan u periodu 15. - 24. 05. 2012. godi-ne, i odnosio se na pojavu neprijat-nih mirisa u ambijentalnom vaz-duhu naselja Umka, Velika i Mala Moštanica i Pećani, a koji su poti-cali sa neuređene deponije između kompleksa „Lukoil”-a i Fabrike kar-tona „Umka” u Ostružnici. Na neu-ređenoj deponiji više dana je goreo, odnosno tinjao požar od sagorevanja otpadnih guma i plastike. Treći udes je bio u vezi sa iscuriva-njem 20% amonijum hidroksida na

prostoru pogona kvasca u Fabrici A.D. „Vrenje” u Radničkoj ulici, 20. 02. 2012. godine. Napominjemo da su se unutar objekta A.D. „Vrenje” u proteklih nekoliko godina u više navrata dešavali hemijski udesi sa isticanjem potencijalno štetnih i opa-snih hemijskih materija po zdravlje ljudi i životnu sredinu. n Na teritoriji opštine Savski Venac

u toku 2012. godine registrova-na je jedna udesna situacija veza-na za pojavu podzemnih voda kontaminiranih naftnim derivati-ma u podrumskim prostorijama stambene zgrade u Ulici Resav-ska br. 26. Nakon detaljnih i opsež-nih terenskih izviđanja i laborato-rijskih analiza podzemnih voda i naftnih derivata konstatovano je da je usled oštećenja podze-mnog rezervoara za dizel gori-vo na kompleksu Belgijske amba-sade (na uglu Krunske i Resav-ske ulice) i naknadnog isticanja sadržaja došlo do kontaminacije podzemnih voda i pojave istih u podrumskim prostorijama stam-benog objekta na broju 26 u Resav-skoj ulici.

n Na teritoriji opštine Barajevo u toku 2012. godine registrovane su dve udesne situacije. Jedna je vezana za namerno trovanje pasa lutalica i kućnih ljubimaca, pri čemu nisu obezbeđeni uslovi za uzorkovanje i laboratorijsku analizu nepozna-tih hemijskih jedinjenja kojima je trovanje izvršeno.

Druga udesna situacija je u vezi sa pojavom neprijatnih mirisa u atmos-feri naselja Barajevo i kontamina-ciju zemljišta usled isticanja smeše otpadnih hemikalija (opasnog otpa-da) nastalih nakon burne hemij-ske reakcije na kompleksu preduze-ća „Feniks” u centralnoj zoni nase-lja Barajevo. Prilikom inspekcijskog pregleda na predmetnom komplek-su je registrovana velika količina


5. U

DES

Iotpadnih ulja (nastalih u postupku rafinacije jestivih ulja), smeše otpad-nih hemikalija (benzaldehida, ace-tofenola, benzil alkohola, etillino-leata). S obzirom da se preduzeće „Feniks” bavi proizvodnjom stočne hrane zatečene hemikalije na kom-pleksu se ne mogu dovesti u vezu sa osnovnom delatnošću i predstavljaju značajan rizik od nastanka požara, kontaminacije ambijentalnog vazdu-za i podzemnih voda.

5.2 Udesi u transportu Od navedenog broja intervenci-ja ukupno dve registrovane tokom 2012. godine su bile vezaneza za neki vid transporta štetnih i opa-snih materija. Prvi udes sa velikim potencijalom se dogodio na teritorji Grada Beograda, u naselju Ovča, na prostoru železnič-ke stanice gde je registrovano isti-canje tečnog naftnog gasa (TNG) iz dve vagon cisterne na prostoru žele-zničke stanice Ovča. Nakon inter-vencije Vatrogasne brigade spreče-no je isticanje TNG-a većeg obima, a naknadno je izvršeno pretaka-nje predmetnih cisterni na prostoru NIS-ovog skladišta u Ovči. Drugi udes se desio na prostoru Aerodroma Beograd u turskom put-ničkom avionu gde je došlo do ošte-ćenja bureta zapremine 200 litara i iscurivanja manje količine farmace-utske hemikalije ketoconazol.

5.3 Udesi u industriji U 2012. godini registrovano je dva hemijska udesa vezana za rad u industrijskim kompleksima.Najznačajnija vanredna situacija vezana za neadekvatan rad indu-strije na teritoriji Grada Beograda, se dogodila u periodu od početka sep-tembra do polovine oktobra mese-ca 2012. godine i odnosi se na rad objekta livnice u Rakovici, u Ulici patrijarha Dimitrija br. 7-13. Višene-deljna kontaminacija ambijentalnog vazduha stambenih zona u nepo-srednom okruženju, zagađujućim materijama poreklom od rada liv-nice, registrovana je automatskim kontinualnim monitoringom koji je bio uspostavljen u saradnji sa pred-stanicima Ekološke inspekcije Sre-kretarijata za zaštitu životne sredine Grada Beograda i Odeljenja za kon-trolu i nadzor Ministarstva energe-tike, razvoja i zaštite životne sredi-ne. Monitoringom kvaliteta ambi-jentalnog vazduha konstatovano je višednevno prekoračenje koncen-tracija suspendovanih čestica veli-čine 10 mikrona (PM10) i povreme-no prisustvo povećanih koncentraci-ja pojedinih teških i toksičnih meta-la u vazduhu. Druga akcidentalna situacija veza-na za rad industrije, odnosi se na pogona za proizvodlju kvasca i sir-ćeta A.D. „Vrenje” u Radničkoj ulici u Beogradu, a u vezi je sa istica-njem manje količine 20% amonijum-hidroksida (amonijačne vode).

5.4 Udesi u vezi sa nepropisnim odlaganjem otpada

U šest slučaja u toku 2012. godi-ne hemijski udesi su bili vezani za nepropisno odlaganje, tretman i uni-štavanje otpada i mogu se kvalifi-kovati kao udesi manjeg rizika po zdravlje ljudi i životne sredine.

Industrija 2

U transportu 2

Na komunalnim površinama

8

Nepropisno odlaganje

otpada 6

Ukupno 18


5. U

DES

I U dva navrata u dižim vremenskim periodima registrovani su povreme-ni požari usled sagorevanja otpad-nih materija, pre svega otpadnih guma i plastike na dvema lokacija-ma na teritoriji Grada Beograda i to na neuređenoj deponiji na Kružnom putu – „Džamonjin bunar” i neu-ređenoj deponiji između industrij-skih kompleksa skladišta „Lukoil”-a i Fabrike kartona „Umka”. Prilikom ovih udesnih situacija registrovano je povremeno zagađenje ambijental-nog vazduha u naseljima Železnik, Labudovo brdo, Petlovo brdo, Umka, Ostružnica, Velika i Mala Moštani-ca i Pećani. Hemijski udes velikog potencijala je vazan i za kontaminaciju ambijental-nog vazduha i zemljišta usled više-nedeljnog isticanja različitih otpad-nih hemikalija (benzaldehid, aceto-fenon, benzil alkohol, etil linoleat i dr.) u naselju Barajevo a poreklom sa kompleksa preduzeća „Feniks” koje se nalazi u centralnoj zoni naselja. Prilikom terenskog obilaska izvrše-no je uzorkovanje različitih otpad-nih hemikalija čija je identifikacija obavljena u Ekotoksikološkoj labo-ratoriji Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd. Ostali udesi su bili manjeg obima i potencijala i desili su se na prosto-ru Fakulteta primenjenih umetnosti, Karađorđeva br. 14 (isticanje manje količine 35% azotne kiseline) i Teh-nološko-metalurškog fakulteta, Kar-negijeva ulica br. 4. U kategoriju udesa u vezi sa nepro-pisnim odlaganjem otpada se može svrstati i posipanje poljoprivred-nih parcela svežim stajskim i pile-ćim kompostom u periodu avgust – septembar 2012. godine. Inspekcij-skim službama Grada Beograda je u tom periodu upućen veliki broj žalbi stanovnika Beograda na neprijatne mirise u ambijentalnom vazduhu svojstvene raspadu organskih mate-

rija. Najviše pritužbi građana je regi-strovano sa prostora naselja Altina, Zemun, Bežanija i Surčin.

5.5 Udesi na komunalnim površinama

U toku 2012. godine osam udesnih situacija je bilo vezano za komunal-ne aktivnosti i površine Grada Beo-grada. Dva najznačajnija udesa na komu-nalnim površinama su:n Kontaminacija ambijentalnog vaz-

duha centralne gradske zone (SO Stari Grad) dimom i štetnim i opa-snim materijama poreklom od požara koji je 25. 05. 2012. godine izbio u zgradi bioskopa „Kozara”. Članovi Mobilnih ekotoksikološ-kih jedinica Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd su u peri-odu najintenzivnijeg požara od 14.00 - 16.45 vršili trenutna mere-nja zagađenosti vazduha na više lokacija u centralnim zonama Beo-grada. Takođe su praćene vredno-sti ukupnih suspendovanih česti-ca veličine 10 mikrona (PM10) na automatskoj stanici za kontinual-ni monitoring kvaliteta vazduha u Bulevaru Stefana 54-a. Tom prili-kom je registrovana najveća vred-nost suspendovanih čestica beliči-ne 10 mikrona ( PM10) koja je izno-sila 464,5 µg/m3 (u 15.40 sati).

n Drugi hemijski udes se dogodio na prostoru Resavske ulice, u martu 2012. godine, kada je usled ošte-ćenja i isticanja dizel goriva iz podzemnog rezervoara sa kom-pleksa Belgijske ambasade (ugao Resavske i Krunske ulice) došlo do plavljenja porumskih prostori-ja stambene zgrade u Ulici Resav-ska br. 26. Nakon uzimanja uzo-raka i izrade laboratorijskih ana-liza podzemnih voda, zemljišta i dizel goriva iz oštećenog rezervo-ara, konstatovano je da je plavlje-nje podrumskih prostorija stambe-


5. U

DES

Ine zgrade izazvano podzemnom vodom zagađenom dizel gorivom iz rezervoara Belgijske ambasade.

Kao i prethodnih godina najveći broj hemijskih udesa se desio na komu-nalnim i zelenim površinama i u vezi je sa namernim trovanjima pasa lutalica, kućnih ljubimaca i domaćih životinja. Najčešća namerna trova-nja životinja na komunalnim površi-nama Grada Beograda u 2012. godi-ni su registrovana na teritoriji opšti-na Rakovica. Voždovac i Čukarica, a sem insekticida kreozana korišćen je i rodenticid (sredstvo za uništava-nje glodara) bromadiolol. Predmetne hemikalije sem životinja mogu ugro-ziti zdravlje ljudi, a posebno dece. Prilikom svih navedenih i izvešta-jima obrađenih hemijskih akciden-talnih situacija u toku 2012. godi-ne, više osoba je bilo lakše povre-đeno, intoksicirano i sa opekotina-ma lakšeg stepena, a letalnih isho-da nije bilo. U više slučajeva (4) predstavnici Mobilne ekotoksikološke jedinice su učestvovali u postupcima sudskih veštačenja u sklopu sudskih proce-sa protiv lica osumnjičenih ili odgo-vornih za ugrožavanje zdravlja ljudi i životne sredine.U 2012. godini predstavnici Grad-skog zavoda za javno zdravlje Beo-grad, Mobilne ekotoksikološke jedi-nice su učestvovali na međuresor-nim sastancima i seminarima na temu „Razvoj i organizovanje siste-ma zbrinjavanja masovnih žrtava i spremnost za situacije sa velikim brojem povređenih” (Mass Casual-dy Situation). Seminari su bili name-njeni lekarima i drugim medicin-skim radnicima koji su uključeni u zbrinjavanju i lečenju povređenih u vanrednim situacijama sa velikim brojem žrtava. Takođe, u toku 2012. godine i to od 10.- 13. 10. 2012. godine, predstavnici Mobilne ekotoksikološke jedinice su učestvovali na seminaru u organiza-

ciji Ministarstva energetike, razvoja i zaštite životne sredine Republike Srbije, Sektora za kontrolu i nadzor sa različitim temama iz oblasti ener-getike, razvoja i zaštite životne sre-dine. U pratećem stručnom progra-mu prikazana su različita napredna rešenja za korišćenje novih tehnolo-gija i pristupa u zaštiti i unapređe-nju životne sredine. U stručnom pro-gramu su učestvovali predstavnici Mađarske, Hrvatske, Češke Republi-ke, Nemačke i domaćih preduzeća i institucija. U martu mesecu 2012. godine pre-stavnici Centra za ekotoksikologiju Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd ispred Ministarstva zdrav-lja Republike Srbije su razmatra-li nacrt „Sporazuma između Repu-blike Srbije i Republike Mađarske o pravovremenoj razmeni informacija u slučaju radiološke opasnosti”. U saradnji sa Upravom za vanred-ne situacije Grada Beograda Mini-starsva unutrašnjih poslova Repbu-like Srbije i Crvenim krstom opštine Stari Grad 05. 10. 2012. godine pred-stavnici Mobilne ekotoksikološke jedinice Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd su učestvovali u pokaznoj vežbi spasavanja lica iz vode kao posledice požara na obali i splavovima na Adi Ciganliji. Sa predstavnicima Uprave za vanredne situacije organizovana je i pokazna vežba reagovanja u slučaju udesa na prostoru Beogradskog sajma u sep-tembru 2012. godine. U decembru mesecu 2012. godine članovi Mobilne ekotoksikološke jedinice Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd su učestvovali u „Radionicama zaštite životne sre-dine u jugoistočnoj Evropi” koji su zajednički organizovali Međuna-rodna železnička unija – UIC i A.D. „Železnice Srbije” – Centar za održi-vi razvoj.


5. U

DES

I 5.6 ZAKLJUČNE KONStAtACIJEAnalizom udesnih situacija u toku 2012. godine može se zaključiti da je broj registrovanih hemijskih udesa u kojima su učestvovali predstavni-ci Mobilnih ekotoksikoloških jedini-ca Gradskog zavoda za javno zdrav-lje Beograd, sličan kao i prethodnih godina i iznosi 18 (osamnaest), pri čemu se struktura udesa promeni-la u smislu povećanja broja udesa na komunalnim površinama i u vezi sa neadekvatnom manipulacijom i odlaganjem otpada. U naselju Barajevo, 07. 07. 2012. godi-ne, je registrovana velika količina otpadnih hemikalija (opasnog otpa-da) i ostataka od rafinacije jesti-vih ulja na kompleksu preduzeća „Feniks” koje se bavi proizvodnjom stočne hrane i bio dizela za sopstve-ne potrebe. Hemijski udes je nastao usled burne hemijske reakcije otpad-nih hemikalija sa stvaranjem dima i

neprijatnih mirisa u ambijentalnom vazduhu Barajeva. Izdvajamo požare tokom februara i maja meseca 2012. godine na neu-ređenim deponijama „Džamonjin bunar” (pored Ibarske magistra-le) i komunalnom zemljištu između industrijskih kompeksa „Lukoil” i Fabrike kartona „Umka”. Udesi u transportu imaju, kao i pret-hodnih godina, najveći potencijal sa aspekta mogućeg ugrožavanja zdravlja ljudi i supstrata životne sre-dine, a u toku 2012. godine registro-vana su dva udesa, od kojih izdvaja-mo udes u vezi sa isticanjem TNG-a na prostoru Železničke stanice u Ovči. Potencijalno ugrožavanje zdravlja ljudi se može dovesti u vezu i sa čestim namernim trovanjima pasa lutalica i drugih životinja insektici-dima i drugim preparatima na jav-nim komunalnim površinama i u parkovima.

PriloziHEMIJSKI UDESI U TOKU 2012. GODINE NA TERITORIJI GRADA BEOGRADA

Red. br. Naziv akcidenta Datum Lokacija

1. Trovanje pasa lutalica kreozanom 24. 01. SO Rakovica

2.

Epizodna zagađenja ambijentalnog vazduha naselja Železnik i Petlovo brdo, usled čestih požara i sagorevanja gume i plastike na neuređenoj deponiji na Kružnom putu pored skretanja na Ibarsku magistralu (Džamonjin bunar)

17. 01.-29. 02

SO Čukarica, Rakovica

3.Trovanje pasa lutalica nepoznatom hemijs-kom materijom u naselju „Labudovo brdo”, na okretnici autobusa 53, 56

12.-15. 02. SO Rakovica

4. Trovanje kućnih ljubimaca i pasa lutalica u naselju Barajevo 19. 02. SO Barajevo

5.Curenje 20% amonijum hidroksida (amonijačne vode) u pogonu kvasca u fabrici A.D. „Vrenje” u Radničkoj ulici

20. 02. SO Čukarica

6.Curenje 35% azotne kiseline u magacinu Fakulteta primenjenih umetnosti u Karađorđevoj ulici br. 14

02. 03. SO Stari Grad


5. U

DES

I

7.Plavljenje podrumskih prostorija podzemnom vodom kontaminiranom naftnim derivatima u stambenoj zgradi u Resavskoj ulici br. 26

23. 03. SO Savski Venac

8.Curenje iz oštećenog bureta od 200 l sa hemi-kalijom ketoconazol, za farmaceutsku indus-triju (Uputstvo za zbrinjavanje 2811-154-CX) u turskom avionu na aerodromu „NIkola Tesla”

09. 05. SO Surčin

9.

Neprijatni mirisi poreklom od gorenja gume i plastike sa neuređene deponije između kompleksa skladišta „Lukoil” i fabrike kar-tona „Umka” u naseljima Umka, Velika Moštanica, Pećani

15.-24. 05. SO Čukarica

10.Zagađenje ambijentalnog vazduha centralne zone Grada Beograda nakon velikog požara u zgradi bioskopa „Kozara”

25. 05. SO Stari Grad

11.

Isticanje TNG-a (tečnog naftnog gasa) iz ventila dveju vagon cisterni na prostoru Železničke stanice u Ovči, transport do NIS-ovog skladišta u Ovči gde je obavljeno pre-takanje

23.-26. 06. SO Palilula

12Isticanje otpadnih hemikalija sa burnom reakcijom iz staklene boce u magacinu Tehnološko-metalurškog fakulteta, Karnegijeva ulica br. 4

27.-30. 06. SO Palilula

13.

Kontaminacija ambijentalnog vazduha i zemljišta usled isticanja smeše otpadnih hemikalija (benzaldehid, acetofenon, benzil alkohol, linoleinska kis, etil linoleat) koje se dime, pene i oslobađaju neprijatan miris sa kompleksa preduzeća „Feniks” u Barajevu

07. 07. SO Barajevo

14.Trovanje pasa lutalica i kućnih ljubi-maca nepoznatom hemikalijom u naselju „Kanarevo brdo” u Ulici Velizara Stankovića

16. 08. SO Rakovica

15.Neprijatni mirisi poreklom sa poljoprivred-nih površina tretiranih prirodnim stajskim đubrivima u ambijentalnom vazduhu naselja Altina, Zemun, Bežanija, Surčin

20. 07.-05. 08.

SO Novi Beograd, Zemun, Surčin

16.Trovanje pasa lutalica i kućnih ljubimaca hranom kontaminiranom kreozanom u nas-elju Banjica

06.-10. 08.

SO Voždovac

17.

Višenedeljna kontaminacija ambijentalnog vazduha okruženja sa prisustvom dima i neprijatnih mirisa poreklom od objekta livnice u Rakovici, u Ulici patrijarha Dimitrija br. 7-13

06. 09.-07. 10. SO Rakovica

18.Uzorkovanje i hemijska analiza nepoznate materije žute boje (poliuretanska boja) pro-sute pored kontejnera u naselju Višnjica, Ul. 110. nova, ispred broja 37

27. 10. SO Palilula


5. U

DES

I

Upravljanje rizikom od udesa

SIStEM OSMAtRANJA I OBAVEŠtAVANJA O HEMIJSKOM UDESU

SLUŽBA OSMATRANJA I OBAVEŠTAVANJA

REŠPUBLIČKI CO

GRADSKI CO BEOGRAD

JEDINICE ZA UZBUNJIVANJE

OSMATRAČKE STANICE

MINISTARSTVO PRIRODNIH BOGATSTAVA

I ŽIVOTNE SREDINE

GRADSKI ZAVOD ZA ZAŠTITU ZDRAVLJASEKRETARIJAT ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE

SREDINERUKOVODSTVO SGB

MUP GSP

UPRAVA ZA PROTIVPOŽARNU

POLICIJU

VOJSKA SRBIJE

JAVNA KOMUNALNA PREDUZEĆA

DRŽAVNI ORGANI, PREDUZEĆA I DRUGA PRAVNA LICARUKOVODSTVOORGANI I ŠTABOVI CIVILNE ZAŠTITE

OSMATRAČKE MREŽE

ORGANIZACIJE I SLUŽBE REDOVNIH DELATNOSTIHIDROMETEREOLOŠKE VATROGASNE SIZMOLOŠKE ZDRAVSTVENE RHB SLUŽBESLUŽBE IZ OBLASTI POLJOPRIVREDE VODOPRIVREDE ELEKTROPRIVREDE POMORSTVARADIOAMATERI I DRUGE ASOCIJACIJEVELIKI TEHNIČKI ISTEMIŠTAMPA RADIO I TVMESNE ZAJEEDNICE STANOVNIŠTVO 985

OKRUŽNI CO ŠABAC I VALJEVO

OPŠTINSKI CO

Šema sistema osmatranja i obaveštavanja o hemijskom udesu

UPRAVLJANJE RIZIKOM OD UDESA

MERE OTKLANJANJA POSLEDICA OD UDESA, SANACIJA

IDENTIFIKACIJA OPASNOSTI

PREVENCIJA

PRIPRAVNOST

ODGOVOR NA UDES

RUKOVODSTVO SGB

Gradski centar za obaveštavanje

ANALIZA OPASNOSTI OD UDESA

ANALIZA STANJA

PROCENA RIZIKA

MERE PREVENCIJE, PRIPRAVNOSTI I ODGOVOR NA UDES

GRADSKI ZAVOD ZA ZAŠTITU ZDRAVLJAMOBILNE EKIPE

GRADSKI SEKRE-TARIJAT ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINEGRADSKI ZAVOD ZA HITNU POMOĆ

GRADSKI SEKRETARI-JAT ZA ZDRAVSTVOKLINIČKI CENTARBOLNICEDOMOVI ZDRAVLJA

GRADSKI SEKRETARI-JAT ZA SAOBRAĆAJ

GRADSKI SEKRETARI-JAT ZA KOMUNALNO STAMBENE POSLOVEJAVNA KOMUNALNA PREDUZEĆA

OSTALI SEKRETARI-JATI PO POTREBI

GSUPVATROGASNA BRIGADA

RHMZ

VOJSKA SRBIJE BEOGRADSKI KORPUS VMA

ORGANI I SLUŽBE RE-DOVNIH DELATNOSTI

GRAĐANI

GSCZ

OPŠTINEOpštinski centar za obaveštavanje


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE6. ZA ŠTI ĆE NA PRI ROD NA DO BRA

NA TE RI TO RI JI GRA DA BE O GRA DA

6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE



6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DETabela 1. Spisak zaštićenih područja proglašenih na osnovu Zakona o zaštiti prirode („Službeni

glasnik RS”, br. 36/09, 88/10 i 91/10) na teritoriji AP grada Beograda

R. br. Zaštićeno područje

Godina pro gla-

šenjaKa te-go rija

Gradska opština Površina

1. PRIRODNI SPOMENIK

2. Miocenski sprud na Tašmajdanu 1968. Palilula

3. Senonski sprud kredne periode Mašin majdan 1969. Savski venac

4. Morski neogeni sprud - profil na Kalemegdanu 1969. Stari Grad

SPOMENIK PRIRODE5. Banjička šuma 1993. III Voždovac 58,66 ha

6. Botanička bašta Jevremovac 1995. II Stari Grad 4,82 ha

7. Akademski park u Beogradu 2007. III Stari Grad 1,46 ha

8. Pionirski park 2007. III Stari Grad 3,60 ha9. Miljakovačka šuma 2010. III Rakovica 84,72 ha

10. Arboretum Šumarskog fakulteta 2011. III Čukarica 6,70 ha

STROGI PRIRODNI REZERVAT

11.Šuma hrasta lužnjaka i graba kod Hajdučke česme

1981. Čukarica

12. Šuma srebrne lipe 1983. Čukarica PREDEO IZUZETNIH ODLIKA

13. Kosmaj 2005. III Mla de no vac, Sopot 3514,50 ha

14. Veliko ratno ostrvo 2005. III Zemun 167,91 ha15. Avala 2007. III Voždovac 489,13 ha

UKUPNO 4331,54 ha

R. br.

Zaštićeno područje (stabla i grupe stabala)

Godina pro gla-

šenjaKa te-go rija


SPOMENIK PRIRODE1. Bukva na Dedinju 2008. III Savski venac 2,40 a2. Stablo kedra 2001. III Savski venac 0,95 a3. Lalino drvo 1998. III Savski venac 4,90 a4. Stablo magnolije 1998. III Savski venac 1,77 a5. Stablo ginka 1998. III Savski venac 3,80 a

6.Grupa stabala hrasta lužnjaka Kod Jozića kolibe

1996. III Obrenovac 16,25 a


6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE

R. br.

Zaštićeno područje (stabla i grupe stabala)

Godina pro gla-

šenjaKa te-go rija


7. Dve magnolije u Botićevoj 2001. III Savski venac 0,60 a

8. Tisa u Botićevoj 2001. III Savski venac 0,50 a

9. Dva stabla himalajskog borovca 2001. III Savski venac 2,02 a

10. Hrast na Cvetnom trgu 2001. III Vračar 2,83 a

11. Platan kod Miloševog konaka 2001. III Savski venac 18,85 a

12. Platan na Vračaru 2002. III Vračar 4,85 a13. Dve tise Saborne crkve 2005. III Stari Grad 2,41 a

PRIRODNI SPOMENIK

14.Grupa stabala na Andrićevom trgu i Kalemegdanu

1981. Stari grad

15. Stabla u Zemunskom parku 1991. Zemun

16. Evropska bukva 1983. Stari grad UKUPNO oko 1 ha 15 a 57 m2

Tabela 2. Spisak područja za koja je pokrenut postupak zaštite na teritoriji AP grada Beograda

R. br. Područje u postupku zaštite

Ka te-go rija

Gradska opština Površina Napomena

SPOMENIK PRIRODE1. Banjička šuma III Voždovac 41,59 ha *Revizija

2. Šuma Košutnjak III Čukarica, Rakovica 266,96 ha

3. Zemunski lesni profil III Zemun 0,78 ha

4. Lesni profil Kapela u Batajnici III Zemun 5,42 ha

5. Obrenovački zabran III Obrenovac 47,77 ha 6. Zvezdarska šuma III Zvezdara 80,88 ha

7. Lipovička šuma - Dugi rt III Čukarica,

Barajevo 241,68 ha

8. Bojčinska šuma III Surčin 670,79 ha ZAŠTIĆENO STANIŠTE

9. Gljive Ade Ciganlije III Čukarica 21,25 ha UKUPNO 1335,53 ha

Izvor podataka: Centralni registar zaštićenih dobara, Zavod za zaštitu prirode SrbijePovršina AP Beograda iznosi 3.227 km2, odnosno 322.700 ha. U odnosu na uku-pnu površinu teritorije grada, zaštićena područja sa 30 prirodnih dobara obuh-

1 Postupak zaštite prirodnog područja

je pokrenut kada zavod dostavi studiju

zaštite nadležnom organu (nadležnom

Ministarstvu ili jedinici lokalne

samouprave). Područje za koje je pokrenut

postupak zaštite smatra se zaštićenim u smislu Zakona o zaštiti

prirode.


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DEvataju oko 1,34%, odnosno oko

4332,70 ha (Izvor: Centralni registar zaštićenih dobara za 2012. godinu).U postupku zaštite nalazi se 9 pri-rodnih dobara ukupne površine 1335,53 ha, od čega je SP „Banjička šuma” u postupku revizije, odno-sno smanjivanja površine zaštite za 17,07 ha (Tabela 2). Nakon okonča-nja postupka, odnosno donošenja formalne zaštite na novim dobrima, ukupna površina zaštićenih područ-ja na teritorji grada Beograda izno-siće 5609,57 ha, odnosno oko 1,74%.Značajno povećanje procentual-ne zastupljenosti zaštićenih prirod-nih dobara za Beograd svakako će doprineti i tri nova prirodna dobra, čije se pokretanje zaštite predviđa do kraja 2013. godine, a formalna zaštita u toku 2014. godine.Slika 1. Prikaz procentualnog odnosa zaštićenih područja (područja i stabla/grupe stabala) od ukupne površine AP grada Beograda

Na administrativnom području grada Beograda formalno je zaštiće-no 30 prirodnih dobro. Utvrđene su sledeće vrste prirodnihi dobara:n predeo izuzetnih odlika - 3

područjan strogi rezervat prirode - 2 područjan spomenik prirode/prirodni spo-

menik - 25 područja (od čega su 3 područja objekti geonasleđa).

U postupku zaštite1 nalazi se novih 8 područja i 1 revizija, a u toku 2013. godine očekuje se pokretanje postupka za još tri: n Zaštićeno stanište Zimovalište

Malog vrancan Spomenik prirode Topčiderski

parkn Spomenik prirode Forland leve

obale Dunava.

Slika 2. Prikaz broja prirodnih dobara prema vrstama na teritoriji AP grada Beograda (zaštićena i u postupku zaštite)


6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE


6. ZAŠTIĆENA PRIRODNA DOBRA (BEZ STABALA I GRUPA STABALA) ZA AP BEOGRADA

6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE

Br. Tip Naziv Površina (ha a m2) God. Upravljač Ka te-

go rija Rešenje Službeni glasnik/list Opštine

Ka ta-star ske opštine

Napomena

1 PSMiocenski sprud na Tašmajdanu

00 00 00 1968

Rešenje o stavljanju pod zaštitu države loka-liteta na kome na kome se nalazi miocenski sprud na Tašmajdanu u Beogradu, i to deo iznad zapadne strane tribine stadiona i bočno od ulaza u stadion pa sve do izgrađenog objekta vodovodnog tunela Broj 01 b-12187/1

Palilula PalilulaRevizija zaštite je u toku

2 PS

Senonski sprud kredne peri-ode Mašin majdan

00 00 00 1969Uprava let-nje pozornice, Uprava za grad-sko zelenilo

Rešenje 03/3-broj 11114/1-68 - SO Savski Venac, Odeljenje za poslove društvenih službi

Savski Venac

Savski Venac

Revizija zaštite u toku

3 PS

Morski neo-geni sprud - profil na Ka le meg-danu

00 05 00 1969 Uprava za grad-sko zelenilo

Rešenje o stavljanju pod zaštitu države lokaliteta na kome se nalazi morski neogeni sprud - profil ispod spomenika Pobedniku na Kalemegdanu broj 05-15846/2 - SO Stari Grad

Stari Grad Stari Grad

Revizija zaštite u toku SP „Ka le meg-danski rt”

4 SP Banjička šuma 58 65 86 1993

JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zele-nih površina, Beograd

III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Banjička šuma br.633225/93-XIII-01 - Skupština grada Beograda

„Službeni list grada Beograda”, br. 12/1993

Beograd-Voždovac Voždovac

Revizija zaštite i površine u toku

5 StPR

Šuma hrasta lužnjaka i graba kod Hajdučke česme

00 00 00 1981 JP Srbijašume, Novi Beograd

Rešenje o stavljanju pod zaštitu Šuma hrasta lužnjaka i graba kod Hajdučke česme u Košutnjaku


Čukarica Stara Rakovica

Revizija zaštite biće u SP Šuma Košutnjak

6 StPR Šuma sre-brne lipe 00 00 00 1983 JP Srbijašume,

Novi Beograd

Rešenje o stavljanju pod zaštitu šume sre-brne lipe VIII- 01 Broj: 06-61/83 - SO Čukarica


Čukarica ČukaricaRevizija zaštite biće u SP Šuma Košutnjak

7 SPBo ta ni čka bašta Je vre-mo vac

04 81 83 1995Biološki fakultet Uni ver zi te ta u Beo gra du - In sti-tut za bo ta ni ku

IIUredba o zaštiti spome-nika prirode „Botanička bašta Jevremovac” 05 Br. 110-1913/95

„Službeni glasnik Republike Srbije”, br. 23/1995



6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE




Napomena

1 PSMiocenski sprud na Tašmajdanu

00 00 00 1968

Rešenje o stavljanju pod zaštitu države loka-liteta na kome na kome se nalazi miocenski sprud na Tašmajdanu u Beogradu, i to deo iznad zapadne strane tribine stadiona i bočno od ulaza u stadion pa sve do izgrađenog objekta vodovodnog tunela Broj 01 b-12187/1

Palilula PalilulaRevizija zaštite je u toku

2 PS

Senonski sprud kredne peri-ode Mašin majdan

00 00 00 1969Uprava let-nje pozornice, Uprava za grad-sko zelenilo

Rešenje 03/3-broj 11114/1-68 - SO Savski Venac, Odeljenje za poslove društvenih službi

Savski Venac

Savski Venac

Revizija zaštite u toku

3 PS

Morski neo-geni sprud - profil na Ka le meg-danu

00 05 00 1969 Uprava za grad-sko zelenilo

Rešenje o stavljanju pod zaštitu države lokaliteta na kome se nalazi morski neogeni sprud - profil ispod spomenika Pobedniku na Kalemegdanu broj 05-15846/2 - SO Stari Grad


Revizija zaštite u toku SP „Ka le meg-danski rt”

4 SP Banjička šuma 58 65 86 1993


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Banjička šuma br.633225/93-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Beograd-Voždovac Voždovac

Revizija zaštite i površine u toku

5 StPR

Šuma hrasta lužnjaka i graba kod Hajdučke česme

00 00 00 1981 JP Srbijašume, Novi Beograd

Rešenje o stavljanju pod zaštitu Šuma hrasta lužnjaka i graba kod Hajdučke česme u Košutnjaku


Čukarica Stara Rakovica

Revizija zaštite biće u SP Šuma Košutnjak

6 StPR Šuma sre-brne lipe 00 00 00 1983 JP Srbijašume,

Novi Beograd

Rešenje o stavljanju pod zaštitu šume sre-brne lipe VIII- 01 Broj: 06-61/83 - SO Čukarica


Čukarica ČukaricaRevizija zaštite biće u SP Šuma Košutnjak

7 SPBo ta ni čka bašta Je vre-mo vac

04 81 83 1995Biološki fakultet Uni ver zi te ta u Beo gra du - In sti-tut za bo ta ni ku

IIUredba o zaštiti spome-nika prirode „Botanička bašta Jevremovac” 05 Br. 110-1913/95

„Službeni glasnik Republike Srbije”, br. 23/1995



6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE


6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE




Napomena

8 PIO Veliko ratno ostrvo 167 90 56 2005


IIIRešenje SG Beograda br. 501-362/05-XIII-01 od 08.04.2005.


Zemun Zemun

9 PIO Kosmaj 3514 50 00 2005 JP Srbijašume, Novi Beograd III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Kosmaj”, SG Beograda, broj: 501-890/05-XIII-01


Mla de no-vac, Sopot

Amerić, Velika Ivanča, Koraćica, Ne me ni-ku će

10 PR

Rogovi od srndaća (Capreolus capreolus) ostreljenog u šumi Rogot kod Lapova

00 00 00 1959 Lovački savez NR Srbije

Rešenje o stavljanju pod zaštitu države rogova od srndaća otstreljenog u šumi Rogot kod Lapova Zavoda za zaštitu prirode i naučno proučavanje prirodnih retkosti NR Srbije, broj 01-590 od 12. novembra 1959.

„Službeni glasnik NRS”, br. 55/1959 - 917. strana

Vračar Vračar

11 PIO Avala 489 13 00 2007 JP Srbijašume, Novi Beograd III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Avala Broj: 501-678/07-S - Skupština grada Beograda


VoždovacRipanj, Pinosava, Zuce, Beli Potok

12 SPAkademski park u Beogradu

01 45 90 2007


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirod-nog dobra Akademski park Broj: 501-680/07-S - Skupština grada Beograda



13 SP Pionirski park 03 60 13 2007


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Pionirski park Broj: 501-679/07-S - Skupština grada Beograda



14 SPArboretum Šumarskog fakulteta

06 69 62 2011Šumarski fakultet Univerziteta u Beogradu

III

Rešenje o proglašenju zaštićenog područja „Arboretum Šumarskog fakulteta” Broj: 501-515/11-S


Čukarica Čukarica

15 SP Mi lja ko va-čka šuma 84 71 92 2010

JP Srbijašume, Šumsko gazdin-stvo Beograd

III

Rešenje o proglašenju zaštićenog područja „Miljakovačka šuma” Broj: 501-845/10-S od 01.12.2010.


Rakovica Rakovica Selo

Ukupna površina 4 331 ha 53 a 82 m2


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE




Napomena

8 PIO Veliko ratno ostrvo 167 90 56 2005


IIIRešenje SG Beograda br. 501-362/05-XIII-01 od 08.04.2005.


Zemun Zemun

9 PIO Kosmaj 3514 50 00 2005 JP Srbijašume, Novi Beograd III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Kosmaj”, SG Beograda, broj: 501-890/05-XIII-01


Mla de no-vac, Sopot

Amerić, Velika Ivanča, Koraćica, Ne me ni-ku će

10 PR

Rogovi od srndaća (Capreolus capreolus) ostreljenog u šumi Rogot kod Lapova

00 00 00 1959 Lovački savez NR Srbije

Rešenje o stavljanju pod zaštitu države rogova od srndaća otstreljenog u šumi Rogot kod Lapova Zavoda za zaštitu prirode i naučno proučavanje prirodnih retkosti NR Srbije, broj 01-590 od 12. novembra 1959.

„Službeni glasnik NRS”, br. 55/1959 - 917. strana

Vračar Vračar

11 PIO Avala 489 13 00 2007 JP Srbijašume, Novi Beograd III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Avala Broj: 501-678/07-S - Skupština grada Beograda


VoždovacRipanj, Pinosava, Zuce, Beli Potok

12 SPAkademski park u Beogradu

01 45 90 2007


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirod-nog dobra Akademski park Broj: 501-680/07-S - Skupština grada Beograda



13 SP Pionirski park 03 60 13 2007


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Pionirski park Broj: 501-679/07-S - Skupština grada Beograda



14 SPArboretum Šumarskog fakulteta

06 69 62 2011Šumarski fakultet Univerziteta u Beogradu

III

Rešenje o proglašenju zaštićenog područja „Arboretum Šumarskog fakulteta” Broj: 501-515/11-S


Čukarica Čukarica

15 SP Mi lja ko va-čka šuma 84 71 92 2010

JP Srbijašume, Šumsko gazdin-stvo Beograd

III

Rešenje o proglašenju zaštićenog područja „Miljakovačka šuma” Broj: 501-845/10-S od 01.12.2010.


Rakovica Rakovica Selo

Ukupna površina 4 331 ha 53 a 82 m2


6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE

178

6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE


Zaštićena stabla i grupe stabala na AP Beograda

Br. Tip Naziv Površina (ha a m2) God. Staralac Kat.

dom. Rešenje Službeni glasnik/list Opštine

Ka ta-

sta rske op šti ne

Na po-me na

1 SP

Stablo himalajskog borovca,ul. Temišvarska 23

00 00 82 2001JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zelenih površina, Beograd

III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Stablo hima-lajskog borovca”, SG Beograda br. 501-466/01-XIII-01 od 19.oktobra 2001.


Savski Venac

Savski Venac

2 SP Stablo kedra 00 00 95 2001JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zelenih površina, Beograd

IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Stablo kedra”, SG Beograda br.501-463/01-XIII-01 od 19.oktobra 2001.


Savski Venac

Savski Venac

3 SP Lalino drvo 00 04 90 1998JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zelenih površina, Beograd

IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Lalino drvo” br. 5-200/98-XIII-01 - Skupština grada Beograda

„Službeni list grada Beograda”,br. 16/1998

Savski Venac

Savski Venac

4 SP Stablo mag-nolije 00 01 77 1998

JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zelenih površina, Beograd

III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Stablo mag-nolije” br. 5-198/98-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

5 SP Stablo ginka 00 03 80 1998JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zelenih površina, Beograd

IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Stablo ginka” br. 5-199/98-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

6 SP

Grupa sta-bala hrasta lužnjaka Kod Jozića kolibe

00 16 25 1996

Javno preduzeće za zaštitu i unapređenje životne sredine opštine Obrenovac

III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Grupa sta-bala hrasta lužnjaka Kod Jozića kolibe” Br.501-8/96-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Obre no-vac

Veliko Polje

7 SPDve mag-nolije u Botićevoj


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Dve magnolije u Botićevoj” br.501-465/01-XIII-01 - Skupštine grada Beograda

„Sl. list grada Beograda”, br. 22/2001

Savski Venac

Savski Venac

8 SP Tisa u Botićevoj 00 00 50 2001


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Tisa u Botićevoj”br. 501-464/01-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

9 SPDva stabla himalajskog borovca


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Dva stabla himalajskog borovca” br.501-467/01-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE

179

6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE





Ka ta-

sta rske op šti ne

Na po-me na

1 SP

Stablo himalajskog borovca,ul. Temišvarska 23


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Stablo hima-lajskog borovca”, SG Beograda br. 501-466/01-XIII-01 od 19.oktobra 2001.


Savski Venac

Savski Venac

2 SP Stablo kedra 00 00 95 2001JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zelenih površina, Beograd

IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Stablo kedra”, SG Beograda br.501-463/01-XIII-01 od 19.oktobra 2001.


Savski Venac

Savski Venac

3 SP Lalino drvo 00 04 90 1998JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zelenih površina, Beograd

IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Lalino drvo” br. 5-200/98-XIII-01 - Skupština grada Beograda

„Službeni list grada Beograda”,br. 16/1998

Savski Venac

Savski Venac

4 SP Stablo mag-nolije 00 01 77 1998


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Stablo mag-nolije” br. 5-198/98-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

5 SP Stablo ginka 00 03 80 1998JKP Zelenilo Beograd - Sektor održavanja zelenih površina, Beograd

IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Stablo ginka” br. 5-199/98-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

6 SP

Grupa sta-bala hrasta lužnjaka Kod Jozića kolibe

00 16 25 1996

Javno preduzeće za zaštitu i unapređenje životne sredine opštine Obrenovac

III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Grupa sta-bala hrasta lužnjaka Kod Jozića kolibe” Br.501-8/96-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Obre no-vac

Veliko Polje

7 SPDve mag-nolije u Botićevoj


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Dve magnolije u Botićevoj” br.501-465/01-XIII-01 - Skupštine grada Beograda

„Sl. list grada Beograda”, br. 22/2001

Savski Venac

Savski Venac

8 SP Tisa u Botićevoj 00 00 50 2001


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Tisa u Botićevoj”br. 501-464/01-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

9 SPDva stabla himalajskog borovca


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Dva stabla himalajskog borovca” br.501-467/01-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE


6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE




Ka ta-

sta rske op šti ne

Na po-me na

10 SPHrast na Cvetnom trgu


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Hrast na Cvetnom trgu”, Skupština grada Beograda Broj 501-461/01-XIII-01 od 19. oktobra 2001.


Vračar Vračar

11 SPPlatan kod Miloševog konaka


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Platan kod Miloševog konaka” Broj 501-460/01-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

12 SP Platan na Vračaru 00 04 85 2002


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Platan na Vračaru” Broj 501-76/02-XIII-01 - SG Beograda


Vračar Vračar

13 SPDve tise Saborne crkve


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Dve tise Saborne crkve” Broj: 501-851/ 05 - XIII - 01 - Skupštine grada Beograda


Stari Grad

Stari Grad

14 PS

Grupa stabala na Andrićevom trgu i Ka le-me gda nu

00 00 00 1981Rešenje Opštinskog komiteta za komunalno stambene i građevinske poslove SO Stari Grad IV -03/ 7 Broj 352-24

Stari Grad

Stari Grad

15 PSStabla u Zemunskom parku


Rešenje Broj. 353-1297/91-3 - Grad Beograd - Opština Zemun, Opštinski sekretarijat za urban-izam, komunalno-stambene i građevinske poslove

Zemun Zemun

16 PS Evropska bukva 00 00 00 1983


Rešenje IV -03 broj: 352-51/83 - Opštinski komitet za komu-nalno-stambene i građevinske poslove opštine Stari Grad

Stari Grad

Stari Grad

17 SP Bukva na Dedinju 00 02 40 2008


IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Bukva na Dedinju Broj: 501-14/08-S - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

27. 12. 2006

18 SPTri hrasta lužnjaka Bare

00 50 00 2006 Mesna zajednica Šiljakovac III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Tri hrasta lužnjaka-Bare Broj 501-435/06-S - Skupština grada Beograda


Ba ra je-vo Barajevo

6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE




Ka ta-

sta rske op šti ne

Na po-me na

10 SPHrast na Cvetnom trgu


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Hrast na Cvetnom trgu”, Skupština grada Beograda Broj 501-461/01-XIII-01 od 19. oktobra 2001.


Vračar Vračar

11 SPPlatan kod Miloševog konaka


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Platan kod Miloševog konaka” Broj 501-460/01-XIII-01 - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

12 SP Platan na Vračaru 00 04 85 2002


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Platan na Vračaru” Broj 501-76/02-XIII-01 - SG Beograda


Vračar Vračar

13 SPDve tise Saborne crkve


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Dve tise Saborne crkve” Broj: 501-851/ 05 - XIII - 01 - Skupštine grada Beograda


Stari Grad

Stari Grad

14 PS

Grupa stabala na Andrićevom trgu i Ka le-me gda nu

00 00 00 1981Rešenje Opštinskog komiteta za komunalno stambene i građevinske poslove SO Stari Grad IV -03/ 7 Broj 352-24

Stari Grad

Stari Grad

15 PSStabla u Zemunskom parku


Rešenje Broj. 353-1297/91-3 - Grad Beograd - Opština Zemun, Opštinski sekretarijat za urban-izam, komunalno-stambene i građevinske poslove

Zemun Zemun

16 PS Evropska bukva 00 00 00 1983


Rešenje IV -03 broj: 352-51/83 - Opštinski komitet za komu-nalno-stambene i građevinske poslove opštine Stari Grad

Stari Grad

Stari Grad

17 SP Bukva na Dedinju 00 02 40 2008


IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Bukva na Dedinju Broj: 501-14/08-S - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

27. 12. 2006

18 SPTri hrasta lužnjaka Bare

00 50 00 2006 Mesna zajednica Šiljakovac III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Tri hrasta lužnjaka-Bare Broj 501-435/06-S - Skupština grada Beograda


Ba ra je-vo Barajevo


6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE

KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 20112 GODINI

6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE

182




Ka ta-

sta rske op šti ne

Na po-me na

19 SP Čempres na Dedinju 00 00 57 2006


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Čempres na Dedinju Broj 501-433/06-S - Donela Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

20 SPTisa u Požeškoj ulici


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Tisa u Požeškoj ulici Broj 501-432/06-S - Skupština grada Beograda


Ču ka-rica Ču ka rica

21 SP Ginko na Vračaru 00 01 02 2006


IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Ginko na Vračaru Broj 501-434/06-S - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

Ukupna površina 1 ha 15 a 57 m2

Prirodna dobra u postupku zaštite na AP Beograda

Br. Tip Naziv Površina (ha a m2)

Ka te-go -rija

Opštine Ka ta star-ske op šti ne

Na po me -na

1 SP Banjička šuma 41 58 50 III Voždovac Voždovac

Pokrenut postupak zaštite sa revizijom površine

2 SPŠuma Ko šu-tnjak

266 96 14 III Čukarica, Rakovica

Rakovica selo, Čukarica

Pokrenut postupak zaštite

3 SP Ze mun-ski lesni profil

00 77 91 III Zemun ZemunPokrenut postupak zaštite

4 SPLesni profil Kapela u Batajnici

05 41 74 III Zemun BatajnicaPokrenut postupak zaštite

5 SPObre-no vač ki zabran

47 77 18 III Obrenovac ObrenovacPokrenut postupak zaštite


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE

183




Ka ta-

sta rske op šti ne

Na po-me na

19 SP Čempres na Dedinju 00 00 57 2006


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Čempres na Dedinju Broj 501-433/06-S - Donela Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac

20 SPTisa u Požeškoj ulici


III

Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Tisa u Požeškoj ulici Broj 501-432/06-S - Skupština grada Beograda


Ču ka-rica Ču ka rica

21 SP Ginko na Vračaru 00 01 02 2006


IIIRešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Ginko na Vračaru Broj 501-434/06-S - Skupština grada Beograda


Savski Venac

Savski Venac


Prirodna dobra u postupku zaštite na AP Beograda

Br. Tip Naziv Površina (ha a m2)

Ka te-go -rija

Opštine Ka ta star-ske op šti ne

Na po me -na

6 SP Zve zdar-ska šuma 80 87 57 III Zvezdara Zvezdara


7 SPLipovička šuma - Dugi rt

241 67 68 III Čukarica, Barajevo

Sremčica, Barajevo


8 ZSGljive Adi Ciganlije

21 25 00 III Čukarica ČukaricaPokrenut postupak zaštite

9 SP Bojčinska šuma 670 79 32 III Surčin Surčin



Očekuje se završetak - stanje do dana izdavanja dopisa:n ZS Zimovalište Malog vrancan SP Topčiderski park n SP Forland leve obale Dunava


6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE

6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE



6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE

Danas Beograd ima 11.365 hektara zelenih površina (14,6 odsto ukupne teritorije). Na užoj gradskoj teritori-ji sa 10 opština, odnos je nešto dru-gačiji, jer u toj regiji od oko 70.500 hektara, čak 10.541 hektara je pod zelenilom. Reč je, naravno, o jav-nim površinama. Tu spadaju par-kovi (385 hektara), skverovi i trgovi (8), zelenilo duž saobraćajnica (175), gradske šume i rečna ostrva (1.800 hektara), zelene površine naselja (1.079)i beogradski drvoredi sa oko 67.000 stabala. Krajem 2009. godine Sekretarijat za zaštitu životne sredine je izradio Strategiju pošumljavanja područja Beograda u saradnji sa Institutom za šumarstvo.Skupština grada Beograda, na sed-nici održanoj 13. juna 2011. godine, je usvojila Strategiju pošumljavanja područja Beograda, a Sekretarijat za zaštitu životne sredine je, u skladu sa Strategijom, pokrenuo niz akci-ja pošumljavanja, koja su započeta na Adi Ciganliji 17. oktobara 2011. godine.Strategija pošumljavanja područ-ja Beograda definiše aktivnosti na podizanju kvaliteta životne sredine, zaštiti biodiverziteta, racionalnom korišćenju šumskih resursa. Strate-gija je, između ostalog, predviđa i integraciju mera iz drugih strateških dokumenata u oblasti zaštite život-ne sredine, odnosno zaštite prirode, zaštite voda, zaštite sistema zelenih površina grada, kao i razvoja šumar-stva na teritoriji Beograda.Izrađena je u skladu sa svim među-narodnim, domaćim i evropskim normativima i dobila je pozitivno

mišljenje stručne i nestručne jav-nosti.Osnovni razlozi za donošenje Strate-gije pošumljavanja koje je Sekretari-jat prepoznao su: podizanje kvalite-ta životne sredine, klimatske prome-ne, opasnost od poplava, degradira-ni i devastirani tereni, mala (zabri-njavajuća) pošumljenost, umanjena osnovna funkcija šuma, loš kvalitet šuma (izdanačkog porekla)i dr.Trenutni stepen šumovitosti područ-ja Beograda iznosi 11,2 %. Površina šuma po stanovniku iznosi 0,025 ha, dok „minimalno optimalna vred-nost” površine šuma po stanovniku, koja imaja efekat na očuvanje zdra-ve životne sredine jedne regije izno-si 0,33 ha. Za 2011. godinu Sekretarijat za zašti-tu životne sredine je izdvojio oko 100 miliona dinara za realizaciju poslova pošumljavanja i pošumlje-no je ukupno 250 hektara zemlji-šta na teritoriji Beograda sa oko 110 000 sadnica. Pošumljavanje se reali-zovalo sa Javnim preduzećima koja se nalaze na teritoriji Beograda i to: JP „Srbijašume”, JKP „Beogradvo-de”, JKP „Zelenilo Beograd”, JP „Ada Ciganlija”. Svi poslovi su se reali-zovali po prioritetima i na osnovu dostavljenih Planova pošumljavanja za 2011 godinu:1. JP „Ada Ciganlija” pošumilo 13

ha sa 8 000 sadnica.2. JP „Srbijašume” izvodilo rado-

ve pošumljavanja na površini od 125.78 ha sa oko 80 000 sadnica.

3. JP „Beogradvode” izvodilo radove na površini od 21.77 ha na kojoj će biti zasađeno 6 531 sadnica.

POŠUMLJAVANJE


6. Z

A ŠT

I ĆE N

I SPO

ME N

I cI P

RI RO

DE4. JKP „Zelenilo Beograd” izvodilo

radove na pošumljavanju 45.12 ha a planiran broj sadnica za te svrhe je 10 000 sadnica.

Sadni maretijal koji će se koristiti je u skladu sa svim šumskim osnova-ma koje su trenutno važeće i to su autohtone lišćarske vrste kao što su hrast, jasen, javor, voćkarice...Ovim nizom akcija koje će Sekre-tarijat sprovoditi u narednim godi-

nama, kada je reč o pošumljavanju Beograda, uticaćemo na podizanje kvaliteta životne sredine, na kva-litet vazduha (smanjenje CO2), na smanjenje efekata staklene bašte, na smanjenje buke, na zaštita zemljišta, na zaštita voda, na povećanje pošu-mlj enosti Beograda (do 35%) i dobio bi se potencijal za proizvodnju bio-mase (energija) koja će unarednim godinama biti nezamenjiva.


U okviru programskih ciljeva Zdrav-lje u Evropi za 21 vek Svetska zdrav-stvena organizacija, SZO je posta-vila: Cilj 10 - Zdrava i bezbedna životna sredina što znači da bi do 2015. godine sta-novništvo u regionu trebalo da živi u bezbednijoj životnoj sredini, sa izloženošću opasnim zagađenjima za zdravlje na nivoima koji ne pre-laze međunarodno usvojene stan-darde.Potreba da se razviju instrumen-ti koji bi doprineli podršci u politici odlučivanja u oblasti životne sredine i javnog zdravlja uslovila je donoše-nje odluke da se uspostavi sveobu-hvatni informacioni sistem u obla-sti životne sredine i zdravlja. Svet-ska zdravstvena organizacija (SZO) podržana od velikog broja zema-lja članica, u saradnji sa Evropskom agencijom za životnu sredinu (EEA) uspela je da definiše i reaelizuje pro-jekat „Zdravstveni indikatori život-ne sredine-razvoj Metodologije za SZO evropski region”.Ciljevi ovog projekta SZO su da razvije metodologiju koja će onima koji donose odluke dati dovoljno informacija o izloženosti populacije faktorima rizika u životnoj sredini, efektima na zdravlje i aktivnostima koje treba preduzeti da se ovi efekti smanje i dovedu na nivo prihvatljiv i uporediv.

KONCEPtI I MODELI KOJI POVEZUJU ZDRAVLJE I ŽIVOtNU SREDINU

Monitoring životne sredine obezbe-djuje podatke u skladu sa prihvaće-nim modelom DPSEEA). U original-nom nazivu skraćenica vodi pore-klo od sledećih pojmova: D-Driving

force (pokretačka snaga), P - Pre-ssures (pritisak), S - State (stanje), E - Exposure (izloženost), E - Effects (efekti), A - Action(akcija).

Šema: Model koji povezuje zdravlje i životnu sredinu

U suočavanju sa problemima u životnoj sredini i posledičnim efek-tima na zdravlje, posebno na decu, društvena zajednica pokušava da usvoji i primeni različite akcije (A). One mogu biti u različitim forma-ma i mogu biti usmerene na različite segmente (ciljne tačke) trajanja odno-sa životna sredina-zdravlje. Aktiv-nosti mogu biti preduzete da se smanji ili kontorliše opasnost koja je identifikovana, kao što je npr. ogra-ničenje emisije zagađujućih materija ili mere koje su usmerene na zaštitu od poplava. Najefikasnije su dugo-ročne akcije koje su u svom prila-

7. ŽIVOTNA SREDINA U FUNKcIJI PREVENcIJE I PROcENE RIZIKA ZA ZDRAVLJE

7. Ž

IVO

TNA

SRE

DIN

A I

UTI

cA

J N

A Z

DR

AVLJ

E

Akcija

Pokretačka snaga

Pritisak

Stanje

Izloženost

Efekti


7. Ž

IVO

TNA

SRE

DIN

A I

UTI

cA

J N

A Z

DR

AVLJ

Ezu preventivne, sa ciljem elimina-cije ili smanjenja uticaja koji dovo-de do promena. Jedna od dugoroč-nih Akcija na nivou Republike Srbi-je koju je usvojila i vlada Republike Srbije jeste:

PLAN AKCIJE ZA ŽIVOTNU SREDINU I ZDRAV-LJE DECE koji se odnosi na period od 2009. do 2019. godine. Ovim planom određeni su prioriteti, koji su iska-zani kao četiri prioritetna cilja koji su bili prihvaćeni na Četvrtoj Mini-starskoj konferenciji Evropske Unije o životnoj sredini i zdravlju. Četiri osnovna regionalna prioriteta:1. Regionalni prioritet I - Voda i sani-

tacija;2 Regionalni prioritet II - Udesi,

povrede i fizička aktivnost;3. Regionalni prioritet III - Kvalitet

vazduha;4. Regionalni prioritet IV - Hemijski,

fizički i biološki agensi i zdravlje na radu.

U okviru četiri navedena priorite-ta planirani su dugoročni i srednjo-ročni ciljevi, a u okviru srednjoroč-

nih ciljeva pojedine jasno definisane aktivnosti.DUGOROČNI CILJ I - do 2019. godine doprineti unapređenju pristupa ade-kvatnim i bezbednim izvorištima vodosnabdevanja i odgovarajućoj sanitaciji za decu.DUGOROČNI CILJ II - do 2019. godine, unapređena bezbednost životne sre-dine i povećana fizička aktivnost dece radi smanjenja umiranja, inva-liditeta, povređivanja i obolevanja dece (učešće u saobraćaju, sportu i slobodnim aktivnostima, povrede u domaćinstvu).DUGOROČNI CILJ III - do 2019. doprine-ti smanjenju izloženosti dece zagađe-nom vazduhu radi prevencije respi-ratornih i ostalih bolesti vezanih za aerozagađenje.DUGOROČNI CILJ IV - Očuvano i una-pređeno zdravlje dece i odraslih u reproduktivnom periodu smanje-njem izloženosti fizičkim, hemijskim i biološkim štetnostima u životnoj sredini do 2019. godine (životna sre-dina i radna okolina koja daje podrš-ku zdravlju dece).

Prim. dr. Snežana Matić-Besarabić


6. Z

AŠT

IĆEN

I SPO

MEN

IcI P

RIRO

DE

8. KOMUNALNE DELATNOSTI


8.

KOM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI


INSTITUCIJE I DELATNOSTI OD ZNAČAJA ZA ŽIVOTNU SREDINUa) Gradska uprava

1. Sekretarijat za komunalne i stambene poslove - Kraljice Marije 1 Sekretar Predrag Petrović

2. Sekretarijat za saobraćaj - 27. marta 43-45 Sekretar Dragoljub Đakonović

3. Uprava za vode Sekretarijata za komunalne i stambene poslove - Kraljice Marije 1

b) Javna preduzeća 4. JKP „Beogradski vodovod i kanalizacija” - Deligradska 28

Direktor Cvijo Babić 5. JKP „Gradska čistoća” - Mije Kovačevića 8

Direktor Aleksandar Stamenković 6. JKP „Zelenilo Beograd” - Surčinski put 2

Direktor Radovan Draškić 7. JKP „Beogradske elektrane” - Savski nasip 11

Direktor Zoran Predić 8. Gradsko saobraćajno preduzeće ”Beograd” - Kneginje Ljubice 29

Direktor Mileta Radojević 9. JKP „Beogradput” - Nušićeva 21

Direktor Milutin Štrbić10. JP „Ada Ciganlija” - Ada Ciganlija 2

Direktor Zoran Gajić11. JKP „Gradske pijace”- Živka Karabiberovića 3

Direktor Predrag Veinović12. KP „Dimničar” a.d. - Deligradska 26

Direktor Dragan Vučković13. Javno vodoprivradno preduzeće „Beogradvode”- Svetozara Ćorovića 15

Direktor Miloš Milovanović14. JKP „Javno osvetljenje”

Direktor Petar Šišović15. JP „Beogradska tvrđava”

Direktor mr Ivana Lučić-Todosić16. JP „Gradsko stambeno”

Direktor Danilo Vuksanović

c) Institucije od značaja za životnu sredinu14. Termoelektrane „Nikola Tesla” - Obrenovac

Direktor Petar Knežević15. „Srbijašume” - Mihaila Pupina 113

Generalni direktor Igor Braunović Šumsko gazdinstvo „Beograd” Direktor Vladan Živadinović

16. Botanička bašta „Jevremovac” - Takovska 43 Upravnik Prof. Dr. Petar Marin

17. Zavod za zaštitu prirode Srbije - Dr Ivana Ribara 91 Direktor Nenad Stavretović

18. Turistička organizacija Beograda - Masarikova 5/IX Direktor Dejan Veselinov


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Održavanje čistoće i upravljanje komunalnim otpadom

JKP „Gradska čistoća” je u 2012. godini redovno obavljalo poslove čiš ćenja i pranja javnih površina, pod zem nih pešačkih prolaza, zim-skog pranja javnih površina, saku-pljanja komunalnog otpada sa Ade Ciganlije i uklanjanja divljih depo-nija na teritoriji grada Beograda u skladu sa usvojenim redovnim pro-gramom. Osim toga, sprovođene su aktivnosti na sakupljanju, transpor-tu, tretmanu i odlaganju komunal-nog otpada. JKP „Gradska čistoća” je poslove iz svoje nadležnosti obavljalo po planu i programu za 2012. godinu. Među-tim, za održavanje čistoće javnih površina u Gradu, veliki problem predstavljaju kako postojeće, tako i stvaranje novih deponija šuta, kaba-stog otpada, građevinskog materijala i drugog otpada, punjenje kontejne-ra građevinskim otpadom, bacanje otpada pored kontejnera i niz dru-gih problema, koje je ovo JKP sva-kodnevnim angažovanjem nasto-jalo da prevaziđe. Osnovna delat-nost JKP „Gradska čistoća” Beograd je čišćenje i pranje javnih površi-na, sakupljanje, transport, tretman i deponovanje komunalnog otpa-da, uključujući selekciju i reciklažu sekundarnih sirovina na područ-ju gradskih opština: Stari grad, Vra-čar, Savski venac, Palilula, Zvezdara, Rakovica, Čukarica, Voždovac, Novi Beograd i Zemun. U održavanju higijene grada i uop-šte u sistemu zaštite životne sredine, JKP „Gradska čistoća” ima značajno mesto. Danas je JKP „Gradska čisto-ća”, u kome radi 1.841 radnik, savre-meno opremljeno preduzeće, ospo-sobljeno za najsloženije zadatke u obavljanju svoje delatnosti.

JKP „Gradska čistoća” svake godi-ne obnavlja vozni park nabavkom savremenih vozila i mašina, kao što su kamioni sa bočnim utovarom, cisterne za pranje pod pritiskom od 170 bara, kamioni, pretovarne sta-nice, samohodni usisivači na elek-trični pogon i slično. Korišćenjem savremenih vozila i novih tehno-logija za sakupljanje otpada putem kontejnera od 3,2 m³ i putem podze-mnih kontejnera, postižu se pozitiv-ni poslovni efekti, smanjenje broja vozila na ulicama, smanjenje broja radnika, povećan kvalitet pruženih usluga. Osim toga, upotreba vozila sa „Euro 4” i „Euro 5” motorima ima značajne efekte u pogledu zaštite životne sredine jer se smanjuje koli-čina izduvnih gasova, smanjuje se buka i slično. JKP „Gradska čistoća” preduzima mere na edukaciji stanovništva, u odnosu na sakupljanje, selekciju, tre-tman i odlaganje otpada, jer samo uz dobru saradnju i podršku građa-na uspešnost rada će dostići očekiva-ne efekte. Mere na edukaciji i infor-misanju sprovode se počev od dece predškolskog uzrasta do odraslih, pri čemu poseban osvrt dajemo pri-marnoj selekciji otpada u domaćin-stvu, sakupljanju sekundarnih siro-vina i značaju reciklaže. Edukacija u predškolskim ustanovama i nižim razredima osnovne škole sprovodi se kroz zabavu, predstavom „Prljavo ili čisto - nije isto”. Pored osnovne, JKP „Gradska čistoća” je u svoj rad uvrstila i druge brojne delatnosti u zaštiti životne sredine, među kojima posebno ističemo projekte o recikla-ži, primeni novih tehnologija u zašti-ti životne sredine, edukaciji stanov-ništva i dr. JKP „Gradska čistoća” na pogonu „Otpad” vrši otkup pojedinih sekundarnih sirovina, i to: papira,

8.1 SEKRETARIJAT ZA KOMUNALNE I STAMBENE POSLOVE, SEKTOR ZA KOMUNALNE DELATNOSTI


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI plastične ambalaže (PET), limenke

(MET), različite vrste metala, plas-tike, stakla i drugo. Na pogonu „Otpad” je u 2012. godini ostva-ren sledeći obim rada: papir svih kategorija 1.803 tone, stari lim 690 tona, staro gvožđe 164 tone, MET ambalaža – 28 tona, obojeni metali (bakar, mesing, aluminijum i olovo) 39 tona, meka plastika 64 tone, PET ambalaža 3.020 tona i gume 20 tona. JKP „Gradska čistoća” je na 40 lokacija u Beogradu omogućilo korisnicima usluga da vrše selekc-iju komunalnog otpada postavljan-jem reciklažnih ostrva, sa po tri kon-tejnera zapremine 3,2 m3 za odvoje-no odlaganje otpadnog papira, PET i MET ambalaže. JKP „Gradska čistoća” je u 2012. godini nastavilo sa aktivnostima u okviru sledećih projekata:n besplatnog sakupljanja kabastog

otpada svake prve subote u mese-cu,

n primarne separacije otpada putem reciklažnih ostrva, reciklažnih dvorišta i podelom kesa domaćin-stvima,

n besplatnog čišćenja septičkih jama jedanput godišnje.

Na području deset gradskih opšti-na ugrađeni su podzemni kontejne-ri na ukupno 1.331 lokaciji. Ugradnja podzemnih kontejnera nastaviće se i u toku 2013. godine.JKP „Gradska čistoća” je u okviru vanrednih akcija sprovodilo aktiv-nosti na čišćenju i uređenju Grada, čišćenju i pranju javnih i drugih, uglavnom neuređenih površina i odnošenju otpada povodom održa-vanja raznih kulturnih i sportskih manifestacija. Takođe, JKP „Grad-ska čistoća” uklonilo je veliki broj divljih deponija na području Grada Beograda. Na dan 31.12.2012. godine JKP „Gradska čistoća” raspolagalo je sa:

n 28.289 metalnih i plastičnih konte-jnera kapaciteta 1,1 m3

n 477 kontejnera kapaciteta 3,2 m 3 za bočni utovar

n 1.612 podzemnih kontejnera kapa-citeta 3 m3

n 70 podzemnih kontenera kapac-iteta 5 m3

n 149 podzemnih kontenera kapac-iteta 1,5 m3

n 65 podzemnih kontenera kapacite-ta 1,8 m3

n 86 kontejnera kapaciteta 4 m3


n 20 rol kontejnera kapaciteta 12 m3

n 29 kontejenra kapaciteta 20 m3


n 2.154 đubrijeran 1.463 visećih korpican 45.790 plastičnih kanti kapacite-

ta 240 ln 120 kontejnera kapaciteta 3,2 m3 -

reciklažna ostrvan 89 reciklažnih zvona.

Održavanje javnih zelenih površina

Tokom 2012. godine, JKP ,,Zelenilo-Beograd’’ je u okviru tekućeg održa-vanja uređivalo, održavalo, čuvalo i štitilo javne zelene površine na teri-toriji deset gradskih opština koje su obuhvaćene redovnim Programom održavanja ovog preduzeća na povr-šini od 2.650 ha, kao i na 47 ha povr-šina uz priobalje reke Save i Dunava. Aktivnosti JKP ,,Zelenilo-Beograd’’ u 2012. godini, usmerene su, pre svega, na brojne intervencije u okvi-ru tekućeg i investicionog održava-nja dečijih igrališta, u okviru jav-nih zelenih površina, gde je poseb-na pažnja posvećena javnim zelenim površinama u parkovima i stam-benim naseljima. Tako je iz bez-bedonosnih razloga, na više loka-cija u gradu, izvršeno ograđivanje sportskih terena i dečijih igrališta, popravka dečijih igrališta, pešačkih


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI staza, stepeništa sa ugradnjom ruko-

hvata, zaštita i obnova travnjaka. U višim kategorijama održava-nja izvršena je sanacija parka Taš-majdan, parka Topčider, Bele vode, Finansijskog parka, parka „Luka Ćelović’’, Akademskog parka, Pan-čićevog parka, parka „Miljakovač-ki izvori”, parka „Jelovac” i parka u Bloku 22, na Novom Beogradu. JKP „Zelenilo-Beograd”, u okviru godišnjeg Programa radova, izvrši-lo je sledeće poslove na redovnom održavanju javnih zelenih površina, u 2012. godini, od kojih izdvajamo: n U okviru tekućeg održavanja u

drvoredima je zasađeno 2057 sad-nica, u žardinjerama 756 sadni-ca niskih četinara i 8.850 sadnica raznog šiblja, a na ostalim zelenim površinama (parkovi, međublo-kovske zelene površine, priobalje i dr.) 933 sadnica visokih četinara i lišćara, 1077 srednjih i niskih sad-nica četinara i lišćara, kao i 4.290 sadnica raznog listopadnog i zim-zelenog šiblja.

n U cvetnjacima i žardinjerama je tokom prolećne i jesenje sadnje zasađeno 763.332 komada sezon-skog cveća i 133.645 komada luko-vičastih vrsta (narcisi, zumbuli, lale i krokusi). Još je zasađeno i 21.281 perena, 980 hrizantema, 2.570 puzavica, 3.298 ruža (od čega 158 ruža povijuša).

n Seča suvih i polomljenih grana sta-bala izvršena je na 10.330 staba-la, izdizanje krošnji je obavljeno na 13.663 stabala formiranje kruna na 984 stabla, orezivanje na 7.267 stabala, dok je estetsko oblikova-nje kruna izvršeno na 461 stablu. Seča izbojaka i zaperaka izvršena je na 57.871, prevashodno, mladih stabala.

n Sa javnih zelenih površina, uklju-čujući i drvorede, iz bezbedono-snih i fito-sanitarnih razloga uklo-njeno je 7.254 bolesnih, trulih i fizi-

ološki zrelih stabala, kao i 3.699 panjeva.

n U okviru poslova na redovnom održavanju, travne površine su u toku vegetacione sezone pokošene 4 do 10 puta, zavisno od kategorije zelene površine u kojoj se nalaze, što ukupno iznosi 6.489 ha. Obno-va i popravka travnjaka je izvršena na 45.979 m².

n U cilju zaštite parkovskog drveća i drvorednih sadnica izvršena je hirurška sanacija na 1.175 stabala zahvaćenih procesom truleži. Foli-jarno prihranjivanje sa hemijskim tretiranjem protiv biljnih boles-ti i štetočina izvršeno je na 27.793 mladih sadnica, kao i na 24.311 odraslih stabala i 125.626 m2 ruža, šiblja i cvetnog zasada; hemijs-ko tretiranje nepoželjne vegetaci-je je izvršeno na 331.377 m², dok je mehaničko uklanjanje nepoželjne drvenaste i zeljaste vegetacije izvršeno na 38.400 m².

n Krčenje podrasta sa mlevenjem granjevine izvršeno je na površini od 63.734 m², kao i malčiranje ter-ena od bagremca sa utovarom i odvozom na 32.700 m2.

n Na dečijim igralištima je izvršena ugradnja 119 novih rekvizita.Ofar-bano je i popravljeno 5.172 dečijih rekvizita (ljuljaške, klackalice, penjalice, vrteške, tobogani), a u peščanicima je zamenjeno 384 m³ peska.

n Na javnim zelenim površinama ugrađeno je 558 novih klupa, a popravljeno je 2079 klupa. Ugrađe-no je 370 novih korpi za otpatke, kao i 16 đubrijera za higijenu pasa.

n U okviru radova na održavanju čistoće javnih zelenih površina izvršeni su sledeći radovi: sa trav-njaka i čvrstih zastora sakupljeno je i odveženo na deponiju 199 m3

smeća.n U zimskom periodu je očišćen sneg

sa 1.092 ha površina.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n Deratizacija je izvršena dva puta

u toku godine (u junu i oktobru mesecu), na ukupnoj površini od 263 ha.

U cilju podizanja nivoa kvaliteta jav-nih zelenih površina, u okviru investicionog održavanja obavljeni su radovi na popravkama i zameni čvr-stih zastora (pešačke staze, rampe, platoi, stepeništa), zatim na sanaci-ji dečijih igrališta, popravkama par-kovskog mobilijara, kao i na zaštiti i obnovi travnjaka.U stambenim naseljima, na oko 80 lokacija, izvršene su popravke manjeg ili većeg obima pešačkih staza. Sledi pregled izvršenih rado-va u okviru investicionog održava-nja javnih zelenih površina, po grad-skim opštinama: n U Zemunu su završeni radovi na

popravkama rigola i čvrstih zas-tora u Bačkoj ulici 43-47. Postavlje-ni su fitnes rekviziti u parku Jeo-lovac, a u naselju „Školsko dobro” postavljen je jedan Haksov rekviz-it.

n Na Novom Beogradu je izvršena obnova više dečijih igrališta: u Gramšijevoj ulici br. 2, u Bloku 61 u ulici Jurija Gagarina br. 160-220, u ulici Omladinskih brigada br. 47, u ulici Omladinskih brigada br. 38-44, u ulici Milutina Milankovića br. 124, Aleksinačkih rudara br. 41-53. Zzavršeni su započeti rado-vi na dečijem igralištu u ulici Pariske komune br. 33. Izvršeni su radovi na uređenju terena u Bloku 1 na Bežanijskoj kosi, kao i tematskog zabavnog parka „Ter-azije iz 1930”. U ul. Nehruova br. 224 i 226 izvršeno je postavl-janje ograde oko sportskog tere-na. Završena je ugradnja Hagso-vih rekvizita u ul. Danila Lekića, izgradnja rampe za invalide u ul. Bulevar Zorana Đinđića 111, sitni-je popravke rekvizita, kao i zaštita zelenih površina na više lokacija.

n Na Paliluli je završena sanaci-ja zelenih površina sa pratećim sadržajima, u stambenom bloku na Karaburmi, između ulica: Mari-jane Gregoran, Jastrebačke i Vlade Ilića. Završeni su radovi na sanaciji staza, stepeništa i dečijih igrališta, u stambenom naselju na Karabur-mi, preko puta stambene zgrade u ulici Dragoslava Srejovića broj 58. Završena je ugradnja Haksovih rekvizita u Padinskoj skeli, zatim u stambenom naselju u ulici Mije Kovačevića br. 9, u naselju Borča III, na Karaburmi, u stambenom naselju između zgrada Patrisa Lumumbe br. 96-98 i Mirijevskog bulevara br. 2, 4, 6 i u ulici Husin-skih rudara br. 23.

n Na Savskom vencu u Finansij-skom parku završeni su radovi na popravci i zameni parkovskog mobilijara i dečijih rekvizita. Zavr-šena je ugradnja sigurnosne pod-loge ispod rekvizita i ugrađeni su rekviziti za decu sa posebnim potrebama. Postojeći košarkaški teren je ograđen i izlivena je sigur-nosna podloga za sportske tere-ne. U stambenom naselju u ulici Ljutice Bogdana i Milutina Ivkovića izvršena je popravka i zame-na parkovskog mobilijara, deči-jih rekvizita, ugradnja sigurnosne podloge ispod rekvizita, ugrađena je i ograda, kao i „fitnes rekvizi-ti”. U Parku „Luka Ćelović” završena je popravka pešačkih staza, ugradnja parkovskog mobilijara, sadnja drveća i šiblja i obnova travnjaka. U Topčiderskom parku ugrađeni su dekorativni ivičnja-ci, uz postojeće pešačke staze. U okviru javne zelene površine stambenog naselja, u ulici Banjički venac – Boška Petrovića, izvr-šeni su radovi manjeg obima na popravci pešačkih staza i stepe-ništa, ugradnji rukohvata, ugrad-nji klupa i đubrijera, „fitnes rekvi-zita”, dečijih rekvizita i ugradnji zaštitnih metalnih stubića.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n Na opštini Stari grad završeni

su radovi na investicionom odr-žavanju Akademskog parka, koji su obuhvatili kompletnu obno-vu oštećenih i degradiranih staza asfasltiranjem, odvođenje atmos-ferskih voda, obnovu oštećenih travnjaka, formiranje novih cvet-njaka, kao i primenu sanitarno-higijenskih mera nege, na postoje-ćem zelenilu. Završavaju se rado-vi na investicionom održavanju Pančićevog parka koji se sasto-je u obnovi oštećenih i degradira-nih staza, dečijeg igrališta, posto-jeće česme, sistema za odvođe-nje atmosferskih voda i hidrantske mreže, u obnovi oštećenih trav-njaka, kao i u primeni sanitarno-higijenskih mera nege, na postoje-ćem zelenilu. Ovi radovi su obu-hvatili i modernizaciju postojećih elemenata zaštite parkovske povr-šine (ugradnju metalne ograde oko parka). Završena je i poprav-ka postojećeg javnog osvetljenja u parku.

n Izvršeni su radovi na sanaciji zele-nih površina u okviru stamben-og naselja „Dorćol I’’, uz šetalište, na priobalju Dunava i ograđivanje dečijih igrališta. U 2012. godi-ni izvršena je kompletna san-acija tri dečija igrališta i fitnes centra na otvorenom, kao i svih dečijih rekvizita, prilaznih staza, stepeništa, rampi za invalide, par-kovskih klupa i dr.

n Na opštini Vračar završeni su radovi na modernizaciji dečijeg igrališta i zaštiti travnatih kosi-na od spiranja oblaganjem beton-skim rasterom, u ulici Jovana Raji-ća broj 5e, zatim sanacija i zaštita javne zelene površine u stambe-nom naselju „Gročanska-Metohij-ska’’ (ugradnja zaštitnih stubića, popravka rukohvata i klupa, i dr.), kao i ugradnja rukohvata uz stepe-nište, na zelenoj površini u Sezo-novoj ulici.

n Na opštini Zvezdara završeni su radovi na popravkama staze, dečijeg igrališta i košarkaškog ter-ena u ulici Mirijevski venac br. 2 i radovi na obnovi i zaštiti zelene površine na skveru u Ul. Stanka Vraza. Takođe je izvršena poprav-ka staza i stepeništa u Pupino-voj ulici, br.19, Koste Trifkovića br. 2, Grge Jankeza br. 14 nas-elje „Mirijevo”, kao i Ul. Bulevar kralja Aleksandra od br. 312 do br. 328. Popravka čvrstih zastora i postavljanje ograde oko igrališta za košarku izvršeno je na uglu ulica Begejska i 10 Avijatičara, nas-elje „Konjarnik”. Uređenje dečijeg i sportskog igrališta izvršeno je u naselju Rudo – Istočna kapija, na Konjarniku. U Parku kod Šeste beogradske gimnazije, izvršena je popravka „Đepeto” rekvizita za igru dece, a završeno je i uređenje površina u Mikenskoj ulici, ulici Bana Ivaniša i u Jovijanijevoj ulici.

n Na opštini Čukarica izvršeno je postavljanje rukohvata, u ulici Vinogradski venac broj 4-6, Mari-ne Veličković br. 16 i Arhimandrita Gerasima Zelića br. 5. U ulici Rado-vana Dragovića br. 6 i Trgovačkoj br. 10 izvršena je popravka staza i stepeništa. U ulici Lipa br. 18, naselje „Cerak vinogradi”, izvrše-na je ugradnja slivničkih rešetki. U ulici Žarka Vukovića Pucara broj 15, naselje „Banovo brdo” završe-ni su radovi na popravci stepeni-šta i rampe za invalidska lica. Ulici Nikolaja Gogolja br. 96, u istom naselju, izvršeno je postavljanje rukohvata. Pri završetku su radovi na sanaciji platoa u Vodovodskoj broj 129-131 (Izvor Bele vode) i na uređenju dečijeg igrališta u ulici Ratka Mitrovića broj 181. U parku „Banovo brdo”, u toku su radovi na sanaciji staza i stepeništa, izradi rampe za invalide, sanaciji zeleni-la i popravkama i zameni parkov-skog mobilijara.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n Na opštini Rakovica, u stambe-

nom naselju „Banjica VI”, na javnoj zelenoj površini u Borskoj ulici broj 7892, izvršena je popravka i zamena parkovskog mobilija-ra, dečijih rekvizita i sanacija čvr-stih zastora na pešačkim stazama i stepeništima uz sanaciju zele-nila (obnova travnjaka i sadnja novih sadnica drveća). Na dečijim igralištima izvršena je ugradnja sigurnosne podloge ispod rekvi-zita i asfaltiran je i ograđen posto-jeći košarkaški teren. Završeno je i asfaltiranje košarkaškog terena u Ul. Dimitrija Koturovića br. 2123, naselje „Miljakovac”.

n U Jelezovačkoj ulici u Resniku, izgrađen je sportski teren, deči-je igralište i izvršena je ugradnja sigurnosne podloge ispod rekvi-zita, na postojećim dečijim igrali-štima.

n U okviru javnih zelenih površina izvršeni su radovi manjeg obima na više lokacija: zaštita zelenih površina ugradnjom metalnih stu-bića i visokih ivičnjaka, popravke rekvizita manjeg obima, popravke pešačkih staza i stepeništa, ugrad-nja rukohvata, kao i ugradnja klupa i đubrijera na sledećim loka-cijama: Jelezovačka br. 68, Oplenačka br. 50, Vidikovački venac br. 12, N. Marakovića br. 27, L. Vojvodića br. 9193 i S. Opačića br. 26.

n Na opštini Voždovac, na više loka-cija, u okviru javnih zelenih povr-šina izvršeni su radovi manjeg obima, zaštita zelenih površina ugradnjom metalnih stubića i viso-kih ivičnjaka, popravka rekvizita manjeg obima, popravka pešačkih staza i stepeništa, ugradnja ruko-hvata, ugradnja klupa i đubrijera. Radovi su izvršeni u naselju Braće Jerković, u ulici Meštrovićeva br. 1220, B. Jerković br. 195197, Dragice Končar br. 10 i Rade Vranješević br. 1. Zatim, u naselju Šumice u ulici Rimska br. 2, u naselju Medaković III, u ulici Borivo

ja Stevanovića br. 45, kao i u ulici Kumodraška kod brojeva 101, 103 i 105.

n U toku 2012. godine nastavljeno je i uređenje prostora za puštanje kuć-nih ljubimaca tzv. „Pet zona”. Pro-stori su organizovani u Bloku 22 i na Kopitarevoj gradini.

Suzbijanje i uništavanje ambrozije

U skladu sa Uredbom Vlade o mera-ma za suzbijanje i uništavanje korov-ske biljke ambrozije - Ambrosia arte-misifolia L. (spp.) („Sl. glasnik RS”, br. 69/2006), grad Beograd je preko Sekretarijata za komunalne i stam-bene poslove i u 2012. godini, nasta-vio da preduzima odgovarajuće mere na suzbijanju i uništavanju ove korovske biljke na teritoriji grada primenom odgovarajućih mehanič-kih i hemijskih mera. Tokom vegetacione sezone, ambrozi-ja je tretirana na oko 160 lokacija, na površini od 59 ha. U urbanom grad-skom tkivu zastupljenost ambrozije se podudara sa stepenom uređenosti zemljišta i pravcima odakle je dospe-la na teritoriju Beograda. Najmanje je ima u centru grada, a prema peri-feriji je sve više zastupljena (Zemun, Palilula, Čukarica), pa je i ove godi-ne najviše tretirana u Zemunu (na 47 lokacija), na Paliluli (24 lokacija), Čukarici (na 33 lokacije), Rakovici (17 lokacija) i Novom Beogradu (23 lokacije) Na ostalim opštinama (Vož-dovcu, Zvezdari i Savskom vencu) tretirano je na ukupno 18 lokacija. Na navedenim opštinama tretirana je površini od ukupno 59 ha.Ambrozija je biljka koja je pre cve-tanja bezopasna, ali se sa cveta-njem raznosi polenov prah koji iza-ziva alergijske reakcije. Redovnim košenjem ili čupanjem biljke iz kore-na sprečava se cvetanje ambrozije, a hemijskim tretiranjem se uništava i suzbija njeno dalje širenje.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

U vezi sa vašim zahtevom od 30. 01. 2013. godine, kojim nas obaveštava-te da je neophodno da Vam dostavi-mo izveštaj o aktivnostima Sekreta-rijata za saobraćaj koje su direktno ili indirektno uticale na smanjenje emisije štetnih gasova, obaveštava-mo Vas daje Sekretarijat za saobraćaj u cilju, smanjenja korišćenja automo-bila, bolje protočnosti saobraćaja a samim time i smanjenja emisije štet-nih gasova uradio sledeće projekte:n Zone usporenog saobraćaja uve-

dena je u sledećim ulicama: Koče Kapetana, Mišarska, Mali Kale-megdan, Ljube Stojanovića, Panči-ćeva i Blok 70a. Ovih dana se zavr-šavaju radovi na uvođenju zone usporenog saobraćaja na zemun-skom keju ( od karamatine do Nje-goševe)

n uvedena je pešačka zona u ul. Reljina,

n zona 30 uvedena je na donjem Dorćolu oivičenom ulicama: Cara Dušana, Tadeuša Košćuška, Dunavska i Francuska i Novom Beogradu u blokovima 71 i 72,

n na delu teritorije opštine Vra-čar izvršeno je redefinisanje reži-ma saobraćaja, uveden je zonski sistem i obeleženo je 2.200 parking mesta,

n kupljena 83 niskopodna solo trolej-bua sa asinhronom vučom, kao i :

n 10 autobusa na GAS (MAZ 203)n 13 CAF tramvajan 26 CAF tramvajan 25 zglobnih Ikarbus autobusa

(motori su EURO5)n 32 niskopodna zglobna autobusa

Ikarbus (motori su EURO5)n CAF - preostalo za isporuku 1 kom

u 2013.

n Sklopljen ugovor sa „Solarisom” za isporuku 200 zglobnih-niskopod-nih autobusa u period od jula do novembra 2013.

n definisana lokacija, u toku je izra-da planova detaljnih regulacija (PDR Altina 2, PDR Kamendin i PDR Plavi horizonti) za „Park and ride” sistem – kao podrška uvođe-nja novih linija Beovoza (podrška u toku sanacije Gazele i autoputa);

n uređena pešačka zona „Knez Mihailove ulice”;

n otvorena saobraćajna traka za desno skretanje u Nebojšinoj ulici

n proširena saobraćajnica i otvorena traka za levo skretanje na Novo-sadskom autoputu u zoni naselja Mala pruga;

n otvorena saobraćajna traku za desno skretanje na raskrsnici ulica Tošin bunar i Milutina Milanko-vića

n Uređena pešačka zona „Ulice Kara-đorđeve” u Lazarevcu;

n otvorene dodatne trake za levo skretanje iz Karađorđeve ka Sta-rom savskom mostu;

n izvršеnа korekcijа signalnih plano-va na raskrsnici ulica Jurija Gaga-rina - Agostina Neta;

n otvorena desna saobraćajnu traku u ul. Jurija Rakitina (smer iz Zemun polja ka Novosadskom autoputu, rasterećenje saobraćajnih tokova)

n izgrađena autobuska stajališta „22. oktobra” i „Industrija obuće” u ul. Aleksandra Dubčeka i Nikolaja Ostrovskog (Povećanje protočnosti na predmetnoj raskrsnici sa raste-rećenjem saobraćajnih tokova)

n produžena desna saobraćajne trake u ul. Dragoslava Srejovića u duži-ni od 50 metara (izlazak sa „Panče-

8.2. SEKRETARIJAT ZA SAOBRAĆAJ


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Uprava za vode obavlja poslo-ve koji se odnose na upravljanje vodama u cilju zaštite voda, zašti-te od štetnog dejstva voda i kori-šćenja voda na vodnom području Beograd prema načelima integral-nog upravljanja vodama; priprema-nje planskih dokumenata za uprav-ljanje vodama vodnog područja Beo-grad: plan upravljanja vodama i pro-gram mera za njegovo ostvariva-nje, poseban plan upravljanja voda-ma i godišnji program upravljanja vodama, plan upravljanja rizicima od poplava; priprema operativnog plana zaštite od poplava za vode II reda; izdavanje vodnih upravnih akata: vodnih uslova, vodne sagla-snosti, vodne dozvole i vodnog nalo-ga, vođenje vodne knjige - registra o izdatim vodnim aktima; organizo-vanje i obezbeđivanje materijalnih uslova za obavljanje vodnih delat-nosti na vodnom području koje je u nadležnosti grada; nadzor nad obavljanjem vodnih delatnosti; ure-đivanje načina korišćenja i uprav-

ljanja izvorima, javnim bunarima i česmama; nadzor nad obavljanjem komunalne delatnosti prečišćava-nja i distribucije vode i komunalne delatnosti prečišćavanja i odvođenja atmosferskih i otpadnih voda; ure-đivanje uslova i načina korišćenja mesta za postavljanje plovnih obje-kata na delu obale i vodenog prosto-ra, uključujući i izdavanje odobre-nja za postavljanje plovnih objeka-ta; nadzor nad korišćenjem mesta za postavljanje plovnih objekata. Uprava za vode vrši, kao poslove državne uprave poverene zakonom, inspekcijski nadzor nad sprovođe-njem odredaba Zakona o vodama i propisa donetih na osnovu tog zako-na i inspekcijski nadzor nad prime-nom propisa i opštih akata koji se odnose na izgradnju novih i rekon-strukciju postojećih objekata i izvo-đenje drugih radova koji mogu uti-cati na promene u vodnom režimu. U skladu sa navedenim, Uprava za vode vodi sledeće programe i aktiv-nosti:

vačkog mosta” uz Povećanje pro-točnosti na predmetnoj raskrsnici)

n proširen broj saobraćajnih traka u Bul. despota Stefana na potezu od ul. Višnjičke do izlaza na „Panče-vački most” (Povećanje protočno-sti na predmetnoj raskrsnici)

n započeti radovi na uvođenju detek-torskog rada i uspostavljena koor-dinacija rada signala na pet raskr-snica na potezu Novosadskog puta i tri raskrsnice na potezu Batajnič-kog puta u cilju povećanja protoč-nosti i bezbednosti učesnika u sao-braćaju.

n ugrađene strelice za uslovno desno skretanje na 42 lokacije (izvode se radovi na još 48 lokacija). Ovim se smanjuje vreme čekanja vozila u desnom skretanju.

n uveden detektorski rad na 7 sema-forisanih raskrsnica u cilju sma-njenja vrtemenskih gubitaka na semaforisanim raskrsnicama.

n korigovani (prilagođeni saobraćaj-noj situaciji) postojeći signalni pla-novi na 50 lokacija radi smanjenja vremenskih gubitaka pri prolasku kroz raskrsnice.

8.3. UPRAVA ZA VODE


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n Redovne programe:

1. Program održavanja sistema grad-ske kišne kanalizacije, koji se rea-lizuje kroz godišnji ugovor sa JKP „Beogradski vodovod i kanaliza-cija”;

2. Program održavanja javnih česmi i fontana koji se realizuje kroz godišnji ugovor sa JKP „Beograd-ski vodovod i kanalizacija”;

3. Program održavanja regulisanih i neregulisanih vodotoka na teri-toriji grada Beograda, koji se rea-lizuje kroz godišnji ugovor sa JVP „Beogradvode”;

4. Program održavanja ulivnih gra-đevina kolektor – vodotok, koji se realizuje kroz godišnji ugovor sa JVP „Beogradvode”.

n Investicione programe:

1. Izgradnja postrojenja za prečišća-vanje vode PPV Makiš 2, sa pra-tećim objektima u okviru kom-pleksa Makiš, u skladu sa spo-razumom o kreditu koji je Grad zaključio sa Evropskom bankom za obnovu i razvoj, pri čemu ovaj projekat realizuje JKP „Beograd-ski vodovod i kanalizacija”, u okviru kojeg je formirana Jedinica za implementaciju programa;

2. Programe poboljšanja vodosnab-devanja, u saradnji sa JKP „Beo-gradski vodovod i kanalizacija”, kroz koje se finansiraju investici-oni i interventni radovi na vodo-vodnom i kanalizacionom siste-mu, kao i nabavka materijala i opreme potrebne za investiciono i redovno održavanje sistema;

3. Program investicionog održava-nja javnih česmi i fontana, koji se realizuje kroz radove na izgrad-nji, rekonstrukciji i sanaciji ovih objekata, na osnovu dokumen-tacije pripremljene u skladu sa Zakonom o planiranju i izgrad-nji, a radovi se ugovaraju na osno-

vu sprovedenog postupka javne nabavke;

4. Program investicionog održavanja vodoprivrednih objekata.

Izrada studija, elaborata i projektne dokumentacije za izvođenje radova na izgradnji, rekonstrukciji i sanaci-ji hidrograđevinskih i vodoprivred-nih objekata, u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji Uprava za vode je u toku 2012. godine sprovela sledeće aktivnsti:

Realizacija redovnih programa:

1. Zaključen je godišnji ugovor sa JKP „Beogradski vodovod i kana-lizacija” za Program održavanja sistema gradske kišne kanaliza-cije. Očišćeno je 42796 slivnika sa slivničkim vezama, zamenjeno 427 slivničkih rešetki, 97 teških i 73 laka poklopca.

2. Zaključen je godišnji ugovor sa JKP „Beogradski vodovod i kana-lizacija” za Program održavanja javnih česmi i fontana. Progra-mom je obuhvaćeno 117 javnih česmi i 33 gradske fontane. U toku 2012. godine postavljeno je 10 novih česmi i izgrađena 1 fon-tana; rekonstruisana je i pušte-na u rad 1 fontana; obavljena je primopredaja 4 fontane; izvede-na je građevinska sanacija 5 fon-tana, zamenjene su pumpe i elek-tro ormani na 6 fontana, sanirano i inovirano osvetljenje na 5 fonta-na, izvedene su manje popravke na većini fontana i delu česmi.

3. Zaključen je godišnji ugovor sa JVP „Beogradvode” za Program održavanja regulisanih i nere-gulisanih vodotoka na teritoriji grada Beograda. Kroz program su realizovani radovi na održava-nju i uređenju sledećih vodotoka i regulacionih građevina:n realizovani su radovi na održa-

vanju i uređenju delova potoka Palanka, reke Bolečice, Kaljavog


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI potoka od Borske ulice do Bule-

vara oslobođenja, Mokroluškog potoka kod garaže GSB, brane na Žarkovačkom potoku,

n regulisan je deo kanala u Makiš-koj ulici (u dužini od 550 m),

n uklonjene su zapreke iz Vrčinske reke (u dužini od 300 m),

n izgrađena je rešetka na Žarkovač-kom potoku,

n očišćen je propust na kanalu Stara Tamnava,

n izmuljen je deo kanala Kupinac (u dužini od 958 m),

n izgrađena je betonska staza i ste-penište u bloku 45 na Novom Beogradu,

n postavljene su rigole za odvo-đenje vode u Vučevskoj ulici (u dužini od 5.000 m),

n otvoren je proticajni profil u zoni propusta na Velikoselskom kanalu u Velikom selu,

n izvedeni su radovi na nastav-ku regulacije Kaljavog potoka (u dužini od 40 m) i nastavku beto-niranja korita Gročanske reke (u dužini od 100 m),

n uklonjen je plutajući materijal i isečeno šiblje u kanalu Vizelj (u dužini od 600 m),

n izvedeni su radovi na uređenju dela obala Save i Dunava - čišće-nje, uklanjanje ambrozije i osta-log šiblja i obeležavanje zona i mesta za postavljanje plovila na obali.

4. Zaključen je godišnji ugovor sa JVP „Beogradvode” za Program održa-vanja ulivnih građevina kolektor – vodotok. Kroz program su realizo-vani radovi na održavanju slede-ćih regulacionih građevina:n Slapište i rešetka na Kaljavom

potoku od km 1+028 do km 1+040,n Uliv Železničke reke u kolektor

„Železnik – Sava’’,n Slapište i rešetka na Mokroluš-

kom potoku kod garaže GSB-a na km 6+580,

n Slapište na Mokroluškom poto-ku u naselju Marinkova bara na km 4+570,

n Izlivna građevina i kolektor kod Kule Nebojše.

Realizacija investicionih programa:

1. Praćena je realizacija ugovora koji se finansiraju delom iz sredstava budžeta Grada, a delom iz sred-stava kredita Evropske banke za obnovu i razvoj, i to: Ugovor 1 o projektovanju i isporuci opreme za izgradnju PPV Makiš 2 zaklju-čenog 2003. godine između JKP BVK i „Tahal” Izrael i Ugovor 2 o izgradnji PPV Makiš 2 zaključe-nog 2009. godine između JKP BVK i „Primorje” Slovenija. Realizaci-ja navedenih ugovora je u toku, i očekuje se završetak izgradnje objekta u toku 2013. godine.

2. Sprovedena je javna nabavka i izabran najpovoljniji ponuđač, sa kojim je sklopljen ugovor za izvođenje radova na sanaciji KCS „Auto put”. Radovi su završeni u decembru 2012. godine.

3. Realizovane su javne nabavke (16 ugovora) za izvođenje radova na zameni dotrajale i izgradnji nove kanalizacione mreže na teritoriji opština Zemun i Voždovac (poda-valska naselja) – Plavi horizon-ti, Školsko dobro, Pinosava, Zuce, Beli potok. Svi ugovoreni rado-vi su završeni, cevovodi i prate-će crpne stanice pušteni u rad i u toku je priključenje potrošača na novoizgrađene kanalizacione sisteme.

4. U novembru 2012. godine završe-ni su radovi na polaganju cevovo-da na potezu Umka-Ostružnica u dužini od 3.500 m. Ovim je zna-čajno poboljšano vodosnabdeva-nje građana na tom delu opštine Čukarica.

5. U decembru 2012. godine su zavr-šeni radovi na izgradnji rezervo-ara Lipovica. Kapacitet rezervoa-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

ra iznosi 5.000 m3. Istovremeno, krajem 2012. godine sprovedena je javna nabavka za izbor izvođa-ča za postavljanje cevovoda koji će spojiti rezervoar Lipovica i rezer-voar Vranić, čime će novoizgrađe-ni rezervoar biti stavljen u punu funkciju, a stanovnicima Lazarev-ca i Barajeva će značajno biti olak-šano vodosnabdevanje. Završetak radova na polaganju ovog cevovo-da planiran je za kraj 2013. godine.

6. Sprovedena je javna nabavka i rea-lizovan ugovor zaključen sa naj-povoljnijim ponuđačem za izvo-đenje radova na sanaciji fontane ispred Muzeja „25. maj”, na Sav-skom vencu. Radovi su završeni u septembru 2012. godine.

7. Realizovana je druga faza rado-va na uređenju Zemunskog keja – komletno je rekonstruisana obalo-utvrda, sa pripadajućim objektima (tribine, stepenice, rampe i prateći mobilijar).

8. Sprovedena je javna nabavka i zaključen ugovor sa najpovoljni-jim ponuđačem za vršenje struč-nog nadzora nad izvođenjem radova na hidrotehničkim i vodo-privrednim objektima.

9. Sprovedena je javna nabavka i zaključen ugovor sa najpovoljnijim

ponuđačem za pružanje usluga PR servisa za Projekat uređenja obala Save i Dunava i vodotoka na teri-toriji Beograda.

Izrada studija, elaborata i projektne dokumentacije za izvođenje radova na izgradnji, rekonstrukciji i sanaci-ji hidrograđevinskih i vodoprivred-nih objekata, u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji: 1. Pripremljena je projektna doku-

mentacija za sanaciju fontane Slap, koja se nalazi na kalkanskom zidu Jugoslovenskog dramskog pozori-šta, u ulici Kralja Milana, opština Savski venac;

2. Pripremljena je projektna doku-mentacija za sanaciju česme Ušće, koja se nalazi u bloku 21, opština Novi Beograd;

3. Realizovana je usluga uvođenja sistema monitoringa Beogradskog izvorišta usklađenog sa konstato-vanim procesima starenja bunara i karakteristikama izvorišta, kao tehnička podrška radu JKP „Beo-gradski vodovod i kanalizacija”.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Turistička organizacija Beograda je javna služba Skupštine grada Beo-grada koja se bavi poslovima razvo-ja, očuvanja, zaštite i promocije turi-stičkih vrednosti na teritoriji Beo-grada. Turistička organizacija Beograda je u 2012. godini, shodno Planu i pro-gramu rada, pružila podršku razvo-ju ekoloških ambijentalnih celina i zelenih zona, kao i velikom broju manifestacija koje se bave temama ekologije, održivog razvoja i zaštite životne sredine, u cilju podsticanja urbane regeneracije grada i razvoja ekoturizma. Podrška razvoju ambijentalnih ce li na realizovana je kroz različi-te razvojne projekte kako bi se bolje po zi cionirali kulturni, privredni i ekološki segmenati turističke ponu-de Beograda, i odnosila se na sarad-nju sa relevantnim institucijama i privrednim subjektima na unapre-đenju njihovih ekoloških karakteri-stika, kao i aktivnu promociju njiho-vih sadržaja u pravcu razvoja turi-stičkih potencijala. Poseban akcenat stavljen je na aktiv-nosti usmerene ka razvoju i promo-ciji sledećih abijentalnih celina:1. Beogradska tvrđava i Kalemeg-

danski park2. Skadarlija3. Uže gradsko jezgro4. Planina Avala5. Ada Ciganlija6. Topčidersko brdo i Topčiderski

park7. Stari Zemun8. Reke Dunav, Sava i obale9. Dvorski kompleks10. Hram Svetog Save

U okviru promotivnih i marke-tinških aktivnosti, organizovani su različiti programi razgledanja grada, različite šetajuće ture: obilasci užeg centra grada, Beogradske tvrđa-ve i Kalemegdansog parka, starog Zemuna i Hrama svetog Save. Reali-zovani su obilasci otvorenim i zatvo-renim autobusom: do Avale, Dvor-skog kompleksa i druge. Promovisa-ne su zelene zone, parkovi, boravci u prirodi i aktivnosti povezane sa eko-turizmom Beograda.

Reke Dunav, Sava i obale

U cilju razvoja nautičkog turizma, isticani su potencijali pozicije Beo-grada kao grada na dve internacio-nalne reke važne za evropski nau-tički turizam i propagirana su krsta-renja Savom i Dunavom turističkim brodovima tokom letnje turističke sezone. Doprinos razvoju priobalnog pod-ručja dat je kroz aktivnosti usme-rene na unapređenje prostora, pri-stupačnost i mogućnosti boravka, kao i organizaciju manifestacija koje direktno promovišu beogradski akvatorijum:1. Beogradski karneval brodova –

manifestacija koja uključuje defile brodova i zabavne programe kao glavni deo manifestacije, ali i edu-kaciju na temu zaštite životne sre-dine i korišćenja obnovljivih izvo-ra energije u saradnji sa organiza-cijama „Nova iskra” i „Strawberry energy”.

2. Beogradski latino maraton – druš-tveno odgovorna manifestacija koja uz promociju akvatorija reka Save i Dunava i Ušća, omoguća-va i besplatnu školu plesa za decu i omladinu.

8.4. TURISTIČKA ORGANIZAcIJA BEOGRADA


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Turistička organizacija Beograda je u

cilju obogaćivanja sadržaja priobalja pružila podršku organizaciji kultur-no-zabavnih manifestacija:1. Fish fest – tradicionalna manife-

stacija sa takmičenjem u pripre-manju ribljih specijaliteta

2. Dani Dunava – gradska manife-stacija sa brojnim kulturnim sadr-žajima

Skadarlija

Turistička organizacija Beograda je tokom nekoliko meseci letnje sezo-ne 2012. godine uspešno promovisa-la Skadarliju kao ambijentalnu celi-nu, u saradnji sa SO Stari grad, JKP Gradske pijace i drugim gradskim i komercijalnim institucijama, kroz realizaciju kulturno zabavnog pro-grama „Letnje boje Skadarlije”. Pored iniciranja sređivanja prostora duž cele ulice, učinjeni su značajni napori u cilju oživljavanja i razvoja donjeg dela ulice kroz projekat „Ska-darlijski bazar”, i podršku projektu „Film street” i emitovanju filmova na otvorenom prostoru ulice, koji su imali cilj da skrenu pažnju na poten-cijale i očuvanje dela ove ambijental-ne celine.

Avala

U cilju intenziviranja razvoja ekološ-kih, privrednih i turističkih poten-cijala planine Avala i uključivanja u redovne programe poseta građana i turista, Turistička organizacija Beo-grada je u saradnji sa SP „Lasta” rea-lizovala ture obilazaka Avale auto-busom, akcentujući boravak u pri-rodi, aktivni odmor i podizanje eko-loške svesti. U cilju popularizacije ove ambijen-talne celine, organizovane su i pose-te stranih novinara Avalskom tor-nju. Opis, sadržaji i turistička ponu-da Avale nalaze se u promotivnim

materijalima Turističke organizaci-je Beograda koji se distribuiraju na domaćem i inostranom tržištu.

Košutnjak, topčidersko brdo i topčiderski park

U okviru projekta podrške zašti-te ekoloških karakteristika velikih zelenih površina Beograda, Turistič-ka organizacija Beograda je podrža-la održavanje manifestacije Orga-nic Live Fest, koji je glavna aktivnost Kampanje za održivu energiju Evro-pe u Beogradu, tokom Evropskoe Nedelje Održive Energije (EUSEW). Turistička organizacija Beograda je učestvovala na konferenciji za novi-nare povodom ove manifestacije, pomogla promociju kroz komunika-cione kanale TOB-a (website, facebo-ok, press informacija) i distribuira-nje promotivnih materijala kroz TOB info centre.

Ada Ciganija

Istaknuta kao ambijentalna celina koja svojim sadržajima obuhvata mogućnosti boravka u prirodi, bav-ljenje brojnim sportsko-rekreativnim aktivnostima, vodenim sportovima, izleta na otvorenom prostoru, reali-zovane su različite inicijative razvoja i promocije Ade Ciganije. Turistička organizacija Beograda je kroz svoje promotivne kanale pro-movisala dobijanje Plave zastave za kvalitet plaže i kontinuirano isti-če ekološki i sportsko-rekreativni potencijal prostora Ade Ciganije. Pružena je podrška projektu „urBI-Nizacija” na Adi Ciganiji, koji se bavi promocijom održivog razvoja, i u okviru kog je realizovana eduka-cija na temu uticaja urbanog dizaj-na na upravljanje otpadom i recikla-žu istog. U cilju obogaćivanja sadržaja Ade Ciganlije, podržali smo i manife-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI staciju „Ada Art” u okviru koje

su na otvorenom prostoru bile izložene slike, skulpture i druge forme umetničkog izražavanja, kao i izložba „Džinovski insek-ti i praistorijske morske nemani” koja je svojim edukativnim karak-terom privukla veliku pažnju i posetioce na Adu Ciganliju.

Socijalno odgovorne kampanje i aktivnosti turističke organizacije Beograda

Turistička organizacija Beogra-da aktivno organizuje, učestvuje i podržava projekte razvoja, očuva-nja i zaštite ekoloških dobara na teri-toriji grada Beograda. U okviru tih projekata, uključuju se aspekti koji se direktno odnose na edukaciju i promociju održivog razvoja i zašti-te životne sredine, među kojima su tokom 2012. godine obuhvatale i sle-deće aktivnosti:n Priključenje udruženja „Nova

iskra” koja se bavi temama recikla-že, tokom održavanja TOB manife-stacije Beogradski karneval brodo-va na platou Međunarodnog pri-staništa Luka Beograd

n Promocija korišćenja solarne ener-gije kompanije „Strawberry Ener-gy” kroz njihovo učešće u manife-staciji Beogradski karneval brodo-va i edukaciji na temu korišćenja obnovljivih izvora energije

Turistička organizacija Beograda je podržala manifestacije od značaja za podizanje ekološke svesti, među kojima je:

Među narodni festival zelene kulture GREEN FESt

www.greenfest.rsMeđunarodni festival zelene kultu-re ”Green Fest” je manifestacija koja

se održava uz podršku grada Beo-grada – Sekretarijata za zaštitu život-ne sredine, u okviru koje je Turistič-ka organizacija Beograda realizovala sledeće aktivnosti:

n Promocija manifestacije kroz PR, objave na website-u, slanje press informacije novinarima

n Postavljanje plakata manifestacije u TOB info centre

n Organizacija zajedničkog štanda Green Fest i TOB-a u Domu omla-dine

n Dostavljanje propagandnog mate-rijala

n Obezbedjivanje volontera za rad na štandu

n Objavljivanje vesti na sajt www.bel-gradegreeters.rs

n Postavljenja banera na internet pre-zentacijama www.tob.rs i www.belgra-degreeters.rs

Ecoweek 2012 Beograd

http://ecoweekconference.orgEcoweek je međunarodna konferen-cija bazirana na predavanjima reno-miranih stručnjaka na polju održi-vosti gradova, po prvi put održana u Beogradu, koju je Turistička orga-nizacija Beograda sa zadovoljstvom podržala u delu gošćenja insotranih mentora i studenata. Manifestaci-ja je obuhvatala i održavanje 8 edu-kativnih radionica u Beogradu, na teme projektovanja bašte za potre-be Centra u Zvečanskoj, Ada Huje, Ada Međice, Ušće Shopping centra i druge.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Osnovne delatnosti JKP „Beograd-ski vodovod i kanalizacija’’ su snab-devanje vodom za piće i prikupljanje

i odvođenje otpadnih i atmosferskih voda grada Beograda. Tokom 2012. godine uspešno su obavljene obe izuzetno važne komunalne funkcije.

PRERADA VODE

Beogradski vodovodni sistem je slo-žen sistem koji čine hidrotehnič-ki objekti na izvorištu sa sistemom za transport sirove vode, postroje-nja za preradu vode i distributivni sistem. Izvorište Beogradskog vodo-voda vezano je za reku Savu. Siro-vom vodom snabdeva se iz podze-mne izdani u priobalju reke, kao i direktnim zahvatanjem rečne vode

iz Save i malim delom iz Dunava. Podzemna voda zahvata se na 99 bunara. Rečna voda prerađuje se na Pogonu „Makiš”, na delu instalacija PP „Bele vode” i na Pogonu „Vinča”.

Odnos zahvatanja podzemne i rečne vode je 53,68% prema 46,32%.

U odnosu na isti period u 2011.godi-ni zahvat rečne vode povećan je za 2.2 % a zahvat podzemne vode sma-njen je za 2.3 %.U 2012. godini u skladu sa potreba-ma grada za vodom, na instalacija-ma Beogradskog vodovoda proizve-deno je ukupno 201.469.413 m³ vode (prosečno 6.371 l/s). U odnosu na prošlogodišnji period proizvedeno je 99,75 % vode, a u odnosu na plan proizvedeno je 99,72 % vode. Dan sa najvećom proizvodnjom bio je 05. jul 2012. sa 614.906 m³ tj. 7.117 l/s. Udeo pojedinih proizvodnih pogo-na u ukupno proizvedenoj količini vode, može se sagledati u tabeli:

Sopstvena potrošnja vode u 2012. godini bila je 10.005.658 m³ тј. 4,97% od ukupne proizvodnje vode. Prera-đena voda sa proizvodnih pogona se preko distributivnog sistema koji

8.5 JKP „Beogradski vodovod i kanalizacija’’

proizvodni pogon

proizve-deno vode

proizve-deno vode

ostvarenje plana 2011.

ostvarenje 2011/2010

učešće pogona

m3 l/s % % % „Banovo brdo” 61.245.395 1.937 99,15 98,65 30,40%

„Bele vode” 19.583.868 619 105,18 106,35 9,72%„Bežanija” 39.212.675 1.240 99,00 96,31 19,46%„Makiš” 80.010.516 2.530 99,18 100,77 39,71%„Vinča” 1.416.895 45 90,25 100,01 0,70%UKUPNO 201.469.413 6.371 99,62 99,72 100,00%

U 2012 godini zahvaćeno je:m l/s %

podzemna voda 108.145.870 3.420 53,68%rečna voda 93.323.543 2.951 46,32%Ukupno 201.469.413 6.371 100,00%


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI čine crpne stanice, glavni dovodi,

rezervoari i vodovodna mreža distri-buira potrošačima.

PODACI O VODOVODNOJ MREŽI

Tokom 2012. godine bilo je 23.416 intervencija na mreži čiste vode, što je za 7 % (ili 1530 kvarova) više nego tokom 2011. godine (21.886 kvarova). Na cevovodima sirove vode bilo je 124 intervencija sto je za 29 više nego u 2011. god (95 intervencija.)Tokom 2012. godine Sektor za distri-buciju vode rekonstruisano je preko 25.076 m vodovodne mreže. Mreža je planski ispirana, a pored planskih, izvršeno je i 548 sistemskih i van-rednih ispiranja i ispiranja na šlus hidrantima.

KVALItEt VODE BVS-a ZA 2012. GOD.

Kontrola kvaliteta vode u BVS-u vrši se prema Pravilniku o higijen-skoj ispravnosti vode za piće (Sl. list SRJ 42/98) i Pravilniku o izmenama i dopunama Pravilnika o higijen-skoj ispravnosti vode za piće (Sl. list 44/99). Kontrolu kvaliteta paralelno vrši i Gradski zavod za javno zdrav-lje i u ukupnoj zajedničkoj kontroli,

ispunjeni su svi uslov iPravilnika u pogledu vrste analiza, broja pregle-danih uzoraka i dinamike uzorko-vanja.Fizičko-hemijski i bakteriološki kva-litet vode za 2012. god. prikazani su u Tabeli 1.Fizičko-hemijski kvalitet vode na sla-vinama potrošača za 2012. god. odli-kuje se veoma niskim procentom odstupanja od Pravilnika o higijen-skoj ispravnosti vode za piće i iznosi 0,8%. Takođe je značajno da se kon-statuje nizak organski sadržaj u vodi (utrošak KMnO4, UV-apsorpcija).Odstupanje mikrobiološkog kvalite-ta vode na slavinama potrošača za 2012. god iznosi 3.9% što za ovako velike vodovodne sisteme predstav-lja nizak procenat odstupanja i u skladu je sa preporukama Svetske zdravstvene organizacije.Fizičko-hemijski kvalitet vode sa sla-vina potrošača na području Vinče u potpunosti zadovoljavaju uslove Pravilnika o higijenskoj ispravnosti vode za piće, a odstupanje mikrobio-loškog kvaliteta iznosi 1.3%.Redovnim ispiranjem mreže, a posebno „mrtvih tačaka” sistema postiže se očuvanje dobrog kvaliteta vode na slavinama potrošača.

Tabela 1. Pregled kvaliteta vode BVS-а zа 2012. god.

Mesto uzorkovanja

Ukupan broj uzoraka Odstupanje od Pravilnika

Hem. Bakt.Fiz.-hemijski

kvalitetMikrobiloški

kvalitetBr. uz. % Br. uz. %

C. S. Topčider 366 366 0 0 0 0PP Bežanija 366 366 0 0 1 0,3PP Bele VodE 366 366 0 0 3 0,8C. S. Makiš 390 398 0 0 2 0,5Dovod Makiš B. B. 366 366 0 0 1 0,3Slavine potrošača 4383 4396 33 0,8 170 3,9Rezervoari BVS-a 1044 1046 5 0,5 11 1,1PP Vinča 204 204 1 0,5 3 1,5Slavine potrošača 74 75 0 0 1 1,3


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Prema oceni sanitarnih inžinjera

JKP BVK, kao i lekara specijalista higijeničara, toksikologa i epidemio-loga iz GZZJZ, voda u BVS-u je sani-tarno-higijenski ispravna.

KANALIZACIONI SIStEM

Beogradski kanalizacioni sistem (BKS) je složeni tehničko tehnološ-ki sistem za odvođenje otpadnih voda sa kanalisane teritorije grada u recipijente Savu i Dunav. Kanali-sana teritorija grada obuhvata oko 180 km2 povšine. Nije svo gradsko područje obuhvaćeno kanalizacio-nim sistemom. Kanalisanost siste-mom za odvođenje otpadnih voda je svega 75% dok je kanalisanost sistemom za odvođenje atmosferskih voda još manja i iznosi svega 65%.

KANALIZACIONA MREŽA

Danas Kanalizacionu mrežu čini 213,61 km kolektora veličine od 60/110 cm do 5,5 m x 5,5 m, zatim 1477,86 km cevne mreže od preč-nika ø250 do ø600, 27 892 slivni-ka, 103 027 kanalizacionih priklju-čaka, ostali objekti kao što su ulivne i izlivne građevine, retenzije, preli-vi i drugo. Za pravilno i nesmetano funkcionisanje kanalizacione mreže, veoma bitan faktor je njeno redov-no održavanje. Starost kanalizacione mreže prikazana je na Slici 1. U toku 2012. godine na Beograd-skim opštinama je ukupno izgrađe-

no cevne mreže i kolektora i primlje-no na održavanje:n Opština Zvezdara 2.387,53 mn Opština Palilula 3.175,95 mn Opština Novi Beograd 3.225 mU okviru investicionih radova kana-lizacione mreže JKP BVK, 149 kana-lizacionih priključaka je dobilo potvrdu o održavanju, a izvedeno je 1.264,5 m cevne mreže:n Opština Zvezdara 30 mn Opština Rakovica 362 mn Opština Savski venac 145 m n Opština Novi Beograd 512.5 mn Opština Čukarica 199 mn Opština Voždovac 16 mTakođe, u toku 2012. godine redov-no je vršeno čišćenje slivnika, sliv-ničkih veza, kolektorskog sadržaja u cevnoj mreži.

KANALIZACIONE CRPNE StANICE

Proces prepumpavanja kišnih i otpadnih voda ostvaruje se putem 43 kanalizacione crpne stanice (u daljem tekstu KCS), elektroenerget-ski objekati visoke kapitalne vredno-sti, čiji je instalisani kapacitet preko 20 m3/s za fekalne, odnosno preko 40 m3/s za kišne vode. Tokom 2012. godine prepumpano je 82.875.696,12 m3 fekalnih i otpad-nih voda i 3.421.720,48 m3 kišnih, što ukupno iznosi 86.297.416,60 m3, odnosno 235.785,29 m3/dan, tj. oko 2,73 m3/s. Prepumpavanje ovih voda zahtevaju funkcionalnu spremnost svih objekata koji su u neprekidnom radu tokom cele godine. Ova funkci-onalna spremnost u proseku ostva-ruje se sa preko 125 pumpi kapaci-teta od 10 do 3000 l/s. Energetsku funkcionalnost obezbeđuje i preko 25 DEA snage od 16 do 400 kVA na objektima. Utrošak električne ener-gije od preko 8 miliona kWh/god, ukazuje na činjenicu složene teh-

Slika 1. Starosna struktura kanalizacione mreže


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI nološke eksploatacije ovih objeka-

ta. Rad celog sistema se usmerava i kontroliše iz Upravljačkog centra „Mostar” putem optičkih kablova i GSM mreže mobilne telefonije.

Podaci sa Slike 2 ukazuju na znatno manju količinu prepumpanih voda u odnosu na ranije godine. Uzrok tome je sušna godina i niski vodosta-ji reka tako da su u funkciji bili svi gravitacioni izlivi.

KVALItEt OtPADNIH VODA NA NAJVEĆIM IZLIVIMA BEOGRADSKE KANALIZACIJE tOKOM 2012. GODINE

Prema rešenju Beogradske kanaliza-cije, do izgradnje centralnog postrje-nja za prečišćavanje otpadnih voda, sve komunalne otpadne vode se kanalizacionim sistemom, bez pret-hodnog prečišćavanja ispuštaju u Dunav i Savu. U cilju praćenja kvali-teta otpadnih voda i količine štetnih materija koje iz otpadne vode putem kanalizacionog sistema dospevaju u recipijent, redovno se vrši kontrola ovih otpadnih voda. Kontinualna kontrola i količine i kvaliteta otpadnih vrši se mere-njem količina i parametara kvalite-ta vode na 8 najdominantnijih izliva Beogradske kanalizacije u recipijen-te (Savu i Dunav). Odabrana merna mesta karakteristična su po svojoj

poziciji, kvantitetu i kvalitetu i čine oko 80% od ukupne količine otpad-nih voda koja se Beogradskom kana-lizacijom ispušta u recipijente. Sva merna mesta su opremljena uređaji-

ma za kontinualno merenje protoka i nivoa vode i sa senzorima za konti-nualno merenje parametara kvalite-ta vode (temperatura, pH, specifična provodljivost i redoks potencijal). Na svakom mernom mestu je postav-ljen i po jedan automatski uzorki-vač. Kvalitet otpadnih voda odre-đuje se laboratorijskim ispitivanjem fizičko-hemijskih i bioloških para-metara. Pored ovih mernih mesta, povodom sveobuhvatnog sagledava-nja kvaliteta otpadnih voda, ispitiva-ni su uzorci: duž kolektorskog siste-ma (opšteg, fekalnog, atmosferskog), na kanalizacionim crpnim stanica-ma, na kanalizacionim ispustima korisnika gradskog kanalizacionog sistema (tzv. zagađivača), kao i uzor-cima sa PPOV Avala. Merna mesta sa kojih je analiziran kva-litet otpadnih voda su:n najveći izlivi beogradske kanali-

zacije, odnosno 8 mernih mesta (Sajam, Dorćol, Lasta, Ušće, Viš-njica, Istovarište, Ada Huja I, Ada Huja II),

n opšti i fekalni izlivi: Mirjevski kolektor i KCS („Kotež”, „Borča”,

Slika 2: Ukupno prepumpane fekalne i kišne vode u periodu od 1999. do 2012. godine


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI „Zemun polje”, „Nova Nova” i

„Karađorđev trg”) n atmosferski izlivi: novi Mokro-

luški kolektor, Viline vode, 13-ca i KCS („Gazela”, „Karađorđev trg”, „Galovica” i „Nova”),kao i pre-livna građevina u ulici Dr Ivana Ribara.

n Korisnici gradskog kanalizacio-nog sistema (GSP, BIP, DES, Borba, Beogradske elektrane, Beogradska pekarska industrija, NIS, OMV pumpe...)

n uređaji na Avali („Čarapićev brest”, „Pansion Beograd” i „Mitrovića dom”)

U toku 2012. analizirani su i van-redni uzorci, odnosno uzorci koji obuhvataju analize vode za koju je neophodno utvrditi poreklo, kao i u raznim drugim situacijama (pro-curivanja, ispuštanja...), a za potrebe pogona i službi koje pripadaju BVK.U toku 2012. godine ukupno je ana-lizirano 1521 uzoraka. Procentualna zastupljenost analiziranih uzoraka prikazana je na Slici 3. Na osnovu dobijenih rezultata ana-liza pokazano je da su najveći izli-vi Beogradske kanalizacije povre-meno opterećena i suspendovanim

materijama (izraženih preko USM) i organskim materijama i to kako biorazgradivim (izraženim preko BPK5) tako i bionerazgradivim (izra-ženim preko HPK). Primećeno je i da opterećenost analiziranih mer-nih mesta po ispitivanim parame-trima kvaliteta varira, što je posledi-ca različitog porekla otpadnih voda na pomenutim mernim mestima tj. različitih grana industrije, prime-njenih tehnologija, sirovina, kapa-citeta i sl. Na osnovu sveobuhvat-nog tumačenja dobijenih rezultata može se zaključiti da kvalitet ispiti-vane otpadne vode ne odstupa od karakterističnog kvaliteta nepreči-šćenih otpadnih voda. Zanimljivo je uočiti i pravilnost kod oscilaci-je parametara u okviru dvadesetče-tiri časa što je posledica određenih ciklusa kod industrijske proizvodnje i aktivnosti stanovništva. Za fekalne izlive uočeno je konstantno prisutno povećano fekalno zagađenje (izraže-no preko NH3), koje i jeste karakte-ristično za ove vode usled njihovog porekla, dok je na osnovu ispitivanja atmosferskih izliva u sušnom perio-du i priodu padavina potvrđeno da padavine dovode do razblaživanja

Vanredni 3,0 %

8 mernih mesta 43%

Opšti + fekalni kolektori KCS 14,0 %

Kišni kolektori KCS 21,0 %

PPOV Avala 6,0 %

Zagađivači 10,0 %

Razno 3, 0 %

Slika3: Procentualna zastupljenost analiziranih uzoraka u 2012. godini


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI otpadnih voda i na taj način pozitiv-

no utiču na kvalitet ovih voda.Monitoringom korisnika gradskog kanalizacionog sistema obuhvaćeni su industrijski korisnici koji imaju karakteristične otpadne vode sa aspekta kvaliteta i kvantiteta i sa tih lokacija potencijalno može biti ugro-žen kanalizacioni sistem, radnici u njemu i recipijent. U toku 2012. godi-ne, izvršena je provera najdominan-tnijih industrijskih korisnika kana-lizacionog sistema i analizirano 149 uzoraka otpadne vode (napomena: treba imati u vidu da su sa pojedinih lokacija definisana 2 ili više ispu-sta u kanalizacioni sistem). U slede-ćoj tabeli je prikazane su minimalne i maksimalne vrednosti pojedinih karakterističnih parametara kvali-teta različitih industrijskih otpad-nih voda analiziranih tokom 2012. godine.

Uređaji za prečišćavanje otpad-nih voda u Park šumi Avala su samo pokazatelji ozbiljnog pristu-

panja JKP BVK rešavanju problema odvođenja i prečišćavanja otpadnih voda. Tokom 2012. godine, vršeno je održavanje i redovna kontrola rada uređaja za prečišćavanje otpadnih voda SBR tehnologijom na sve četi-ri lokacije (Pansion „Beograd”, Hotel „Avala”, „Mitrovićev dom” (Toranj) i „Čarapićev brest”). U tu svrhu, pored redovnog obilaska i vizual-ne kontrole opšteg stanja opreme, na licu mesta vršeno je određiva-nje osnovnih parametara (rastvore-nog kiseonika, pH, temperature i elektoprovodljivosti) i merenje aktiv-nog mulja, dok su potpune fizičko-hemijske i biološke analize vršene u laboratoriji. U toku 2012. godine, analizirano je ukupno 87 uzoraka. Putem SMS-a vršen je daljinski nad-zor i kontrola uređaja, dok je čišće-nje separatora vršeno specijalnim vozilom.

parametri t [°C]

El . prov . [µS/cm] pH USM

[mg/l]BPK5

[mg/l]HPK

[mg/l]Cl-

[mg/l]PO43- [mg/l]

NH3 [mg/l]

MIN 6,6 249 4,1 2 10 20 3,1 0,1 0MAX 39 4660 12,2 1132 900 1319 1924 43 116,6


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Preduzeće JKP „Gradska čistoća” osnovao je 01. avgusta davne 1884. godine kao „Službu za iznošenje đubreta iz privatnih kuća i cišcenje septičkih jama” dr. Vladan Ðordevic tadašnji gradonačelnik Beograda. Sedište te Službe bilo je na veli-koj pijaci na mestu današnjeg Stu-dentskog trga. Kao Javno komunal-no preduzece registrovano je tek 29. decembra 1989. godine., a na današ-njem prostoru, u ulici Mije Kovače-vića br. 4, poznatijem kao „Pionir”, površine 55.000 m2, nalazi se od 1932. god. Sve je počelo sa metlom, konjskim zapregama, taljigama i traktorima da bi se stiglo do savremenih kami-ona sa više od 400 konjskih snaga, kao i drugih mašina najsavremeni-jih tehnologija. Javno komunalno preduzeće „Grad-ska čistoća” osnovala je Skupšti-na grada Beograda. Preduzeće kao osnovnu delatnost obavlja poslove sakupljanja, odvoženja i deponova-nja komunalnog otpada, kao i poslo-ve cišcenja i pranja javnih površina na teritoriji grada Beograda. „Čistoća” obavlja i poslove recikla-že, održavanja deponije i uopšte tre-tman sakupljenog otpada sa grad-skih površina i od 591.123 domaćin-stava, ali i 14.642 pravnia lica. Poslove iz osnovne delatnosti „Čisto-ća” obavlja 365 dana u godini 24 časa dnevno, a zaposleni su organizovani u sedam sektora. Sektor „Operativa” koji broji najviše zaposlenih, obavlja osnovnu delat-nost na jedanaest opštinskih celi-na odnosno deset pogona, a ima i posebno organizacione jedinice i to pogon za sakupljanje i pro-

met sekundarnih sirovina „Otpad” i pogon sakupljanja sekundarnih sirovina i eksploatacije „Deponija Vinča”. Zatim Sektor „Održavanje” koji se bavi održavanjem i remon-tom voznog parka, Sektor „Prav-nih, kadrovskih i opštih poslova”, Sektor „Ekonomsih poslova”, „Sek-tor razvoja, urbanisticko-tehnickih i građevinskih poslova” i „Sektor komercijalnih poslova”. Posebno su izdvojene Služba kontrole površi-na poslovnog i stambenog prostora i vršenja usluga, Služba za informi-sanje i marketing i Služba bezbed-nost i zdravlje na radu, kao službe na nivou preduzeća. Radi kvalitetnijeg i bržeg obavlja-nja poslova, „Gradska čistoća” inte-zivno radi na usavršavanju zaposle-nih, na osavremenljavanju mehani-zacije i uvođenju modernih tehnolo-gija po uzoru na evropske i svetske metropole. Iz dana u dan „Čistoća” postaje je sve efikasnije preduzeće. Obuhvat održavanih javnih površina sve veći, Beograd čistiji, metode kojima se postižu bolji rezultati sve savreme-nije, a uvođenjem savremene meha-nizacije postiže se viši stepen higije-ne ulica prestonice. Danas, JKP „Gradska čistoća” ras-polaže sa 607 vozila. Delatnost pre-duzeća obavlja se specijalnim komu-nalnim vozilima, i to:n ZA SAKUPLJANJE I DEPONOVA-

NJE SMEĆA: autosmecari (kamio-ni za sakupljanje smeca), autosme-ćari sa bočnim utovarom, auto-smećari za podzemne kontejnere i dvonamenska vozila (za sakuplja-nje smeća i pranje kontejnera)

8.6. JKP „GRADSKA ČISTOĆA”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

n ZA ČIŠĆENJE I PRANJE JAVNIH POVRŠINA: autocisterne (cister-ne za pranje ulica), vozila Dule-vo (Roadstar washer 5000 Hydro), elektromašine za čišcenje ( Dule-vo H47 RO), čistilice – Dulevo (200 quattro), Dulevo (5000 City i Evo-lution) i Mrecedes Benz (Schmidt), prikolice za cišcenje (Broadway i Brodd Twist), usisivači: mali sa čet-kama (Madvac PS 300) i veliki sa četkama (Madvac 101 D)

n ZA POTREBE ODVOŽENJA KABASTOG SMEĆA, SMEĆA SA „DIVLJIH” DEPONIJA, KAO I ZA POTREBE UTOVARA I ODVOŽE-NJA SNEGA TOKOM ZIMSKOG PERIODA (teretna vozila, građe-vinske i druge mašine): teški tri-cikli, prikolice i poluprikolice, tegljač, teretna vozila, traktori, uto-varivači, kombinovana mehaniza-cija (Wille) i grajferi

n ZA DEPONOVANJE I ODVOZ FEKALNOG OTPADA: specijali-zovane cisterne

n GRAÐEVINSKE I DRUGE MAŠI-NE ČIJA JE NAMENA RAZNO-VRSNA: Buldožeri, bager, valjak, kompaktori i viljuškari

n VIŠENAMENSKA VOZILA: auto-podizači

n VOZILA ZA POTREBE PREVO-ZA RADNIKA KAO I ZA POTRE-BE KONTROLORA I POSLOVO-ĐA RADI OBILAZKA I KONTRO-LE IZVRŠAVANJE POSLOVA NA TERENU: putnička vozila, bicikli sa motorom

Pored klasičnih cisterni za pranje, koju prate dva zaposlena radnika i vozač, prvi u Srbiji smo uveli speci-jalna vozila za pranje pod visokim pritiskom i smanjili smo broj zapo-slenih na pranju. Tu su i autočistili-ce za pranje i čišćenje kojima uprav-lja i obavlja delatnost samo jedan izvršilac, a koje u zimskom perio-du sakupljaju sneg sa trotoara i ploč-

nika. „Čistoćin” vozni park pose-duje i specijalne mašine za pranje i poliranje pešačkih zona u Beogradu koje vrše i dezinfekciju. Tu su i spe-cijalne zglobne mašine višenamen-ske upotrebe koje između ostalog posebno održavaju ivičnjake, seku i čupaju travu i korov, sakupljaju tako nastali otpad, služe za utovar kaba-stog smeća i u zimskom periodu imaju raonike za sneg kojima se čiste pešačke zone. Tokom 2012. godine „Čistoća” je svoj vozni park dopu-nila sa 10 mega i 20 piaggo vozila koji služe za transport i u mnogome olakšavaju rad na terenu.Pored novih plastičnih metli, još su u upotrebi i svima prepoznatljive brezove metle. U okviru raznih akcija u kojima je „Gradska čistoća” uzela učešće u cilju unapređenja kvaliteta životne sredine Beograda, pokazalo se da su naši sugrađani izuzetno zainte-resovani za RECIKLAŽU. Primar-na i sekundarna separacija, spada u neke od najefikasnijih načina sma-njenja količine otpada i smanjenja „divljih” deponija kao jednih od naj-većih zagađivača Beograda. Tokom 2012. godine na našem reciklažnom dvorištu prikupljeno je 1.797.360 kg papira, 168.170 kg gvožđa, 745.800 kg lima i 17.850 kg gusa. Prikuplje-no je i 2.550 kg prohroma, 4.220 kg bakra, 1.984 kg mesinga, 24.141 kg aluminijuma, 29.820 kg alu limenki, 288 kg mekog olova, 10.140 kg aku-mulatorskog olova, 19.940 kg otpad-nih guma, 305.520 kg meke I tvrde plastike, 3.025.560 kg PET ambalaže, 16.580 kg stakla... Zato što je značaj reciklaže od izu-zetne važnosti za očuvanje život-ne sredine, ali i produženje život-nog veka jedine javne beogradske deponije „Vinča”, „Čistoća” je pored postavljenih 39 reciklažnih ostrva na teritoriji deset gradskih opšti-na, 2010. godine počela i akciju „Eko


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI kesa za čistiji grad” najpre na opšti-

ni Savski venac, a na proleće 2012. godine tu akciju proširila na ceo grad i omogućila sugrađanima iz 550.000 domaćinstava da učestvuju u reciklaži I tako daju doprinos oču-vanju životne sredine. Sugrađanima koji su se prijavili za učešće u akciji, na kućnu adresu se svakog drugog meseca dostav-lja osam „eko kesa” i osam jedin-stvenih bar kodova. Kese popunjene reciklabilima I to papirom, plastič-nom i metalnom ambalažom, sugra-đani jednom nedeljno ostavljaju u blizini kontejnera ili veće saobraćaj-nice, odakle ih ekipe JKP „Gradska čistoća” odnose unapred utvrđenom dinamikom. Broj prijavljenih doma-ćinstava za učešće u akciji svakod-nevno se uvećava, a samim tim i svest o značaju reciklaže. Pri „Čisto-ćinom” INFO CENTRU Beograđani-ma je na raspolaganju 24 časa dnev-no sedam dana u nedelji broj za pri-javu učešća u akciji „Eko kesa za čistiji grad”. Pozivanjem broja 011 33 14 019 sugrađani za svega par minu-ta mogu prijaviti svoje domaćinstvo za učešće u akciji. Potrebno je samo da prate uputstva govornog automa-ta i ukucaju IDENT (identifikacioni broj) sa uplatnice JKP „Infostana”. Prijava za učešće u akciji može se izvršiti i u bilo kojoj jedinici Pošte u Beogradu, tako da sugrađani mogu da izaberu način prijave koji im je lakši, a na bilo koji način dovoljno je prijaviti se samo jednom.Tokom 2012. godine „Čistoća” je nastavila sprovođenje četvrte sezone edukativne kampanje „Prljavo ili čisto nije isto” u okviru koje se po beogradskim osnovnim školama igra istoimena predstva, a najmla-đi sugrađani tako kroz igru I pesmu dobijaju osnovna znanja o recikla-ži, odlaganju otpada I zaštiti život-ne sredine. Edukativna kampanja obuhvata i specijalne škole u kojima

naši glumici igraju predstave huma-nitarno. „Gradska čistoća” je posebno pono-sna na projekat ugradnje podzemnih kontejnera koji predstavlja-ju najbolji sistem za odlaganje kuć-nog otpada, ali ne samo u sve-stskim metropolama, jer je tokom 2012. godine 1.889 tih kontejnera postalo sastavni deo i beogradske infrastrukture. Zahvaljujući njima na trotoarima sada ima više prosto-ra za prolaz pešaka, ali I više par-king mesta. Hermetički su zatvorni I prazne se samo noću, što ne reme-ti dnevnu rutinu grada. Iz njih se smeće ne rasipa, a ne mogu ni da se pomeraju pa tako ugroze saobraćaj. BESPLATNO ODVOŽENJE KABASTOG SMEĆA SVAKOG PRVOG VIKENDA U MESECU je tradi-cionalna akcija „Gradske čistoće”. Tokom te akcije sugrađani mogu da ostave belu tehniku i stari nameštaj pored kontejnera, a taj kabasti otpad radnici „Čistoće” uklanjaju potpuno besplatno. Akcija važi samo za fizič-ka lica, ali ne i za preduzeća koja tu uslugu plaćaju po kubnom metru odnetog otpada i broju utrošenih sati, ali po izuzetno povoljnim cena-ma. Tokom trajanja akcije, prioritet u odnošenju smeća imaju građani koji raspolažu većim količinama otpada, o čemu mogu obavestiti službe JKP „Gradska čistoća” pozivanjem tele-fonskog broja 011/2768-770, nakon čega ekipe preduzeća odmah izlaze na teren i uklanjaju otpad. Odličnu saradnju „Gradske čisto-će” i sugrađana potvrđuje podatak da je samo kroz akciju besplatnog odvoženja kabastog smeća tokom 2012. godine sakupljeno i depono-vano 21.462 m³, a ukupno uklonjeno 62.952 m³ tog otpada. JKP „Gradska čistoća” je 01. marta 2010. godine započelo PROGRAM BESPLATNOG ČIŠĆENJA SEPTIČKIH JAMA, koji podrazume-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI va da sva domaćinstva do kojih

još nije stigla kanalizaciona mreža tokom godine imaju pravo na jedno besplatno čišćenje jame. Akcija za koju je veliki broj sugrađana poka-zalo zaiteresovanost nastavljena je i tokom 2011. i 2012. godine. Od počet-ka akcije „Čistoćine” ekipe sa speci-jalizovanim vozilima su svakodnev-no na terenu kako bi blagovremeno odgovorili na brojne zahteve sugra-đana. Svi sugrađani koji upute zah-tev „Čistoći” evidentiraju se u bazu podataka i automatski se stavljaju na listu za pražnjenje septičkeih jama, a naše ekipe pre izlaska na teren tele-fonskim putem obaveštavaju sugra-đane o tačnom vremenu dolaska. Ta akcija će se nastaviti do završetka procesa prelaska svih beogradskih naselja sa septičkih jama na kanali-zacionu mrežu.n U akciji besplatnog čišćenja septič-

kih jama tokom 2012. godine ispra-žnjeno je 4.128 septičkih jama i iz njih odvezeno 18.576 m³ fekalnih materija

n Tokom redovnih aktivnosti pra-žnjenja septičkih jama u 2012. godini odveženo je 42.850,2 m³ fekalnih materija

Kako bi izašla u susret sugrađanima „Gradska čistoća” je još 2011. godi-ne oformila „MOBILNE EKIPE” koje izlaze u susret skupštinama stanara u čijoj je nadležnosti održa-vanje međublokovskih prostora, a prvenstveno to čine kako bi pomo-gli sugrađanima koji često zajedno sa „Čistoćinim mobilnim ekipama” učestvuju u sređivanju kraja u kome žive. „Mobilne ekipe” na teren izlaze svakodnevno,a u svakoj akciji čišće-nja međublokovskih prostora anga-žovano je najmanje 50 radnika, četi-ri transportna vozila, dve auto-čisti-lice, tri cisterne i jedna „vili” mašina. Akcija je zbog velike zainteresova-nosti sugrađana nastavljena i tokom 2012. godine.

Sugrađani mogu svoje predloge, pitanja i zahteve uputiti „Gradskoj čistoći” svakog radnog dana od 07 do 15h pozivom na broj 011 33 14 000, ili slanjem na elektronsku adresu [email protected]. Info centar „Gradske čistoće” je moderna služba posvećena direktnom radu sa korisnicima usluga, kako bi se ostva-rila što kvalitetnija, efikasnija i brža komunikacija i uspešnija saradnja. Tim obučenih i iskusnih operatera beleži sve sugestije koje Beograđa-ni imaju kako bi grad bio još ured-niji i čistiji.

REDOVNE AKtIVNOStI „Čistoće”

1. ODVOŽENJE I DEPONOVANJE SMEĆA

„Gradska čistoća” sakuplja sav otpad u Beogradu osim opasnog. Kućno smeće, odnosno svo smeće iz domaćinstava i privrednih subjeka-ta, a što nije industrijski otpad, odla-že se na deponiju Vinča. Deponija Vinča kao jedina deponija za terito-riju grada Beograda, svih gradskih kao i prigradskih opština, trenutno zauzima prostor od oko 70 hektara i ima kapacitet za odlaganje smeća za najmanje narednih 20, a najvi-še 30 godina. Međutim, vek trajanja deponije Vinča produžiće se projek-tom „Eko kesa za čistiji grad” tj. pro-cesom reciklaže. Sav otpad sakuplja-mo iz sudova za smeće i to iz: n kontejnera zapremine 1,1 m3 28.228

komadan džambo kontejnera zapremine 3,2

m3 – 477 komadan podzemnih kontejnera od 1,5 m3 –

149 komada (koji su u funkciji)n podzemnih kontejnera od 1,8 m3 –

65 komada (koji su u funkciji)n podzemnih kontejnera od 3 m3 –

1.612 komada (koji su u funkciji)n podzemnih kontejnera od 5 m3 –

70 komada (koji su u funkciji)


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n betonskih kanta za otpatke – 2.154

komadan visećih korpica – 1.463 komadan rol kontejnera od 12 m3 – 20 koma-

dan rol kontejnera od 20 m3 – 29 koma-

dan rol kontejnera od 32 m3 – 23 koma-

da n kontejneri od 3,2 m3 za potrebe

reciklažnih ostrva – 112 komadan reciklažna zvona – 89 komadan kontejner zapremine 5 m3 – 130

komadan PVC kanti od 240 litara, koje

su raspodeljene stanovništvu pri-gradskih naselja u zoni porodične stambene izgradnje. Građani koji poseduju te kante, imaju obave-zu da ih u određeno vreme izno-se kako bi ih naši zaposleni ispra-znili pomoću specijalnih vozila. Podeljeni je ukupno 45.790 kanti na teritoriji svih prigradskih nase-lja grada Beograda, i to:n Zvezdara – 6.736 kanti (Veli-

ki Mokri Lug, Mali Mokri Lug, Padina)

n Palilula - 5.881 kanti (Slanci, Veli-ko selo, Višnjica, Borča, Krnja-ča, Mali zbeg, Put za Crvenku, Sebeš, Pretok, kotež, Mali Lesko-vac)

n Čukarica – 3.989 kanti (Velika Moštanica, Ostružnica, Umka, Pećani, Rucka) Voždovac – 4.966 kanti (Pinosava, Beli potok, Zuce, Porodice Trajković, Selo Rakovica, Dugo polje, Ripanj-put za koloniju, Jajinci, Padina, Jaše Ignjatovića)

n Novi Beograd – 369 kanti (Nase-lje Ledine)

n Zemun – 13.410 kanti (Batajni-ca, Plavi horizonti, Altina, Ugri-novci, Busije, Šangaj Soko salaš, naselje Universal)

n Surčin – 10.439 kanti (Surčin, Dobanovci, Jakovo, Progar, Beč-men, Petrovčić, Boljevci)

Podaci o broju sudova su dati zaključno sa 31. 12. 2012. godine.

Smeće dopremljeno na deponiju „Vinča”:

Na jedinu javnu beogradsku depo-niju „Vinča” u 2011. godini dovezeno je 422.132 t smeća smećarskim vozili-ma i 50.135 t transportnim vozilima što ukupno iznosi 472.267 t smeća. U 2012. godini je na „Vinču” doveze-no 446.882 t smeća smećarskim vozi-lima i 56.818 t transportnim vozi-lima što ukupno iznosi 503.700 t smeća.

2. PRANJE I ČIŠĆENJE JAVNIH POVRŠINA

Čišćenje i pranje javnih površina vrši se na osnovu Ugovora izme-đu Grada Beograda i JKP „Gradska čistoća” na godišnjem nivou. „Gradska čistoća” svakodnevno vrši čišćenje i pranje javnih površina koje su u njenoj nadležnosti, s tim što se pranje ne sme vršiti kada je tempe-ratura vazduha ispod četiri stepe-na Celzijusa. U zimskom periodu se poslovi „Gradske čistoće” uglav-nom odnose na čišćenje i sakupljanje snega i leda, kao i posipanje soli na javnim površinama koje su u nad-ležnosti tog preduzeća.n Očišćena površina ulica, trgova i

podzemnih prolaza u 2011. godini 2.390.344.802 m²

n Očišćena površina ulica, trgova i podzemnih prolaza u 2012. godini 2.544.678.005 m²

n Redovno oprana površina ulica, trgova i podzemnih prolaza u 2011. godini 360.243.300 m² Redov-no oprana površina ulica, trgova i podzemnih prolaza u 2012. godini 476.619.850 m²

n Zimsko pranje ulica, trgova i pod-zemnih prolaza u 2011. godini 85.038.349 m².


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n Zimsko pranje ulica, trgova i pod-

zemnih prolaza u 2012. godini 132.519.273 m².

VANREDNE AKtIVNOStI GRADSKE ČIStOĆE tOKOM 2011.

n Uklonjene „divlje” deponije sa javnih i drugih površina na teri-toriji Grada Beograda: Zrenjanin-ski put, naselje Ovča, Pančevački put, blok braće Marić, blok Sutje-ska, blok Zage Mali Vuk, naselje Popova bara, ispod mosta „Gaze-la”, divljeg romskog naselja kod Belvila, Surčinskog puta, Brodar-ska, Sadika Ramiza, Surčinska, Bežanijska kosa, Dr. Ivana Ribar, Grčke, Vinogradska, Tekeriška, Zaplanjska, Kružni put, Mokroluš-ka, Erčanska, porodice Trajković, Potočka, Smederevski put, Cveta-nova ćuprija, Braće Srnić, Radnič-ka, Vodovodska, Marka Čelebono-vića, naselje Makiš, Ibarska magi-strala kod skretanja za Železnik kao i sa drugih lokacija, posebno oko romskih naselja.

Tačan podatak o broju „divljih” deponija ne postoji, jer dok ih sa jedne lokacije „Čistoćine” službe uklanjaju, istovremeno se stvaraju nove na drugoj lokaciji ili na već prethodno očišćenoj. Neke lokacije „divljih” deponija nažalost se ponav-ljaju više od deset godina. JKP „Gradska čistoća” sredstvima javnog informisanja neumorno ape-luje na sugrađane da ne bacaju smeće na mesta koja za to nisu predviđena, budući da time ruže svoj grad, ugro-žavaju sopstveno zdravlje i zauzima-ju prostor koji bi mogao biti iskori-šćen za izgradnju neke zelene povr-šine ili parka. Međutim, dobrom saradnjom sa komunalnim inspek-cijama, komunalnom policijom ali i eventualnom oštrijom kaznenom politikom, problem „divljih” depo-nija može biti trajno rešen.

n Broj uklonjenih „divljih” deponija u 2011. godini - 645.

n Broj divljih deponija u 2012. godi-ni - 626. n Ukupno je sa nelegalnih sme-

tlišta odneto 109.705 m³ raznog smeća

n Vanredno angažovanje resursa JKP „Gradska čistoća” odvijalo se i povodom održavanja manife-stacija: doček Nove godine, Ulica otvorenog srca, Dani Beograda, Srbija open, Beogradski maraton, Festival hrane, Karneval brodo-va, Festival pića, Trka u venčanica-ma, Festival cveća, Dečiji karneval, Beer fest, Vojna parada, koncert Zdravka Čolića, Dunav fest, poli-tički mitinzi, doček Novaka Đoko-vića, čišćenje i pranje povodom otvaranja Tašmajdanskog parka, prolećno uređenje grada, dani voj-ske Republike Srbije, Fiš fest, Beo-gradizacija Beograda, Rolerijada, Dan odgovorne kupovine, Osmo-martovski učenički bazar.

n Vršeno je besplatno odvoženje kabastog otpada svakog prvog vikenda u mesecu i tom prilikom je ukupno u 2012. odvezeno 21.462 m³.

AKCIJE:n Akcija „Očistimo Srbiju”n Prolećna akcija čišćenja priobalja

Save i Dunavan Akcija čišćenja međublokovkih

prostoran Akcija čišćenja i pranja ulica i dru-

gih javnih površina pre i posle održavanja Beogradskog maratona

n Akcija raseljavanja Roma


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

„ZELENILO-BEOGRAD” je javno komunalno preduzeće koje održava javne zelene površine na teritoriji deset gradskih opština, i to:

R.br. N A Z I V Broj

objekta Površina

1.

JAVNE ZELENE POVRŠINE1.1. parkovi 52 ha 327,731.2. skverovi 54 ha 8,931.3. saobraćajnice 89 ha 162,971.4. uličnii travnjaci 96 ha 23,08 1.5. stambena naselja 265 ha 1.088,64

1.6.ostale zelene površine( uključen Pionirski grad KBC Bežanijska kosa, Vojni muzej i Botanička bašta )

259 ha 220,79

1.7. delimično uređene površine 125 ha 172,62

1.8.zelene površine na obalama i prio-balju Save i Dunava i delu priobalja Topčiderske reke

14 ha 47,17

1.9park šume ( uključena zaštićena prirodna dobra , Veliko Ratno ostrvo i Banjička šuma )

22 ha 629,43

1.10 zaštitni pojasevi 3 ha 15,76Ukupno 1: ha 2.697,12

2

ČVRSTI ZASTORI I PARKINZI VAN ZELENIH POVRŠINA

2.1. čvrsti zastori 233 ha 32,252.2. parkinzi 568 ha 61,19

Ukupno 2: ha 93,44

3.

ZAŠTIĆENA PRIRODNA DOBRA

3.1. Veliko ratno ostrvo 1 ha 211,38

3.2. Banjička šuma 1 ha 59,41

3.3. Pojedinačno zašptićena prirodna dobra (zaštićena stabla) kom. 40

4.DRVOREDI

4.1. Broj drvorednih mesta kom. 67.0635. RAZNI TIPOVI ŽARDINjERA kom. 2.5006. JAVNI SANITARNI OBJEKTI kom. 22

7. VODENA POVRŠINA U TOPČIDERSKOM PARKU kom. 1

8.7. JKP „ZELENILO-BEOGRAD”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Osnovano je 1929. godine i danas

ima 1.191 zaposlenog, od kojih 157 fakultetski obrazovanih stručnjaka različitih profila. U tom broju, naj-zastupljeniji su diplomirani inženje-ri pejzažne arhitekture i inženjeri šumarstva, inženjeri poljoprivrede i arhitekture - 114.Preduzeće raspolaže sa 12 hekta-ra površine za proizvodnju biljnog materijala na otvorenom i 7.000 m² pod staklenicima.„Zelenilo-Beograd” je organizova-no kao Javno komunalno preduze-će radi vršenja delatnosti uređenja i održavanja javnih zelenih površi-na, javnih sanitarnih objekata, pra-teće proizvodnje i popravke parkov-skih, sportskih i drugih rekvizita, proizvodnje cveća, ukrasnog bilja i popune sadnica u park-šumama. Pored navedene komunalne delatno-sti koju vrši na teritoriji deset opšti-na, Preduzeće obavlja i poslove koji su u funkciji komunalne delatno-sti; uređenje novih parkova, zelenih i rekreacionih površina, u manjem obimu trgovina cvećem, sadnim materijalom, semenskom robom, sredstvima za zaštitu bilja i dr. izra-da investicione i tehničke dokumen-tacije za uređenje i rekonstrukciju postojećih parkova, zelenih i rekre-acionih površina i pratećih objeka-ta i opreme.Preduzeće ima takvu unutrašnju organizacionu strukturu da sektor-ski pokriva oblast planiranja, projek-tovanja, proizvodnje biljnog materi-jala, izgradnje (podizanja) i održava-nja (nege ) javnih zelenih površina.Prema gradskoj Odluci o održavanju javnih zelenih površina, održavanje javnih zelenih površina je komunalna delatnost od posebnog društvenog interesa. Na teritoriji Grada razlikujemo:n javne zelene površine čije održavanje

obavlja javno komunalno preduze-će osnovano za obavljanje te delat-nosti ili kome su ti poslovi povere-ni (JKP „Zelenilo-Beograd”)

n javne zelene površine (park-šume) čije je održavanje povereno saglasno Zakonu o šumama Republike Srbi-je , JP „Srbijašume”i JKP „Zeleni-lo-Beograd” ) i

n javne zelene površine specijalne name-ne (zelenilo u školskim dvorištima, u krugu poslovnih, zdravstvenih, prosvetnih i kulturnih objekata, tereni namenjeni za fizičku kul-turu, zelenilo na gradskim gro-bljima, botaničke bašte, zoovrtovi, arboretumi i rasadnici) čije održa-vanje obavljaju pravna i fizička lica koja neposredno koriste te površi-ne ili kojima su te površine pove-rene na upravljanje.

Održavanje površina koje nisu pove-rene JKP „Zelenilo-Beograd” i JP „Srbijašume” nije pod jedinstve-nim nadzorom i njihovo održavanje prepušteno je neujednačenim shva-tanjima i ulaganjima. Ove površi-ne nisu pokrivene nekom program-skom osnovom u pogledu planira-nja, održavanja i unapređenja zele-nila već je kvalitet njegovog podiza-nja, uređenja i održavanja na veoma niskom nivou, često prepušten izbo-ru i oceni lica koja se o tome stara-ju. Ovo uslovljava da velike zelene površine ne samo da nemaju obli-kovnu vrednost već se ne uključuju u funkciju i sistem zelenila u Gradu. To se pre svega odnosi na zelene površine u krugu poslovnih obje-kata, zelenilo ispred individualnih stambenih zgrada i dr.Održavanje podrazumeva: negu i obno-vu biljnog materijala, održavanje staza i objekata, održavanje, zamenu instalacija i inventara koji pripada-ju zelenoj površini, održavanje čisto-će, preduzimanje mera za zaštitu od požara i drugih elementarnih nepo-goda, insekata i biljnih bolesti.Obim i kvalitet održavanja javnih zelenih površina određuje se prema kategoriji u koju je ta površina svr-stana i obavlja se prema godišnjem programu koji usvaja Skupština grada Beograda.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Parkovi, skverovi, ulični travnjaci,

saobraćajnice i stambena naselja svr-stani su u pet kategorija, u zavisnosti od njihovog društvenog i istorijskog značaja, lokacije, namene, opremlje-nosti objekata, broja korisnika i eko-nomičnosti održavanja. Ove katego-rije karakteriše određen broj ponav-ljanja osnovnih operacija održava-nja zelenila, a prema tabeli usvoje-nih normativa. Nivoi održavanja po kategorijama su uglavnom ujedna-čeni na svih deset opština.Delimično uređene površine su svrstane u šestu kategoriju održavanja.Preduzeću i profesiji uopšte poveren je, možda, jedan od najlepših zada-taka u izgradnji i uređenju Beograda - da gradu sačuva i proširi zelenilo, da uveća prostor oduzet od prirode a koji se mora vratiti čoveku.Realizaciju dela ovog zadatka, u 2012 godini, JKP „Zelenilo-Beograd” je ostvarilo kroz razne gradske pro-grame a prvenstveno kroz Program redovnog održavanja javnih zelenih površina.U okviru ovog programa navodimo jedan broj karakterističnih pokaza-telja i to: n na javnim zelenim površinama

zasađeno je 1.265 sadnica četinara i lišćara, 4.287 komada raznog šiblja, 740 poleglih četinara, a u žardini-jerama, 676 sadnice niskih četi-nara, 5 komada srednjih i niskih lišćara, 8.850 komada raznog šiblja i 80 komada poleglih četinara.

Sa istih površina uklonjeno je 5.142 zaraženih ,trulih, suvih i opasnih po bezbednost stabala. Zalivanje sadnica hidrantskom mre-žom je obavljeno kod 37.098 stabala a cisternom kod 100.731. Malčiranje je obavljeno oko 2.337 sadnica, n u toku prolećne i jesenje sezone

sadnje, proizvedeno je i zasađeno na javnim zelenim površinama i u žardinijerama 666.580 komada sezonskog cveća, 21.280 komada

perena – trajnog cveća, 980 hrizan-tema, 2.570 povijuša, 2.512 ruža, 158 ruža puzavica, 3.786 m1 žive ograde i 133.645 lukovica lala, nar-cisa, krokusa i zumbula,

n kod 9.955 stabala na javnim zele-nim površinama obavljena je seča suvih i polomljenih grana, kod 13.639 komada obavljeno je izdiza-nje krune, a ista je formirana kod 526 komada kao i estetski obliko-vana na 461 stabala. Interventni radovi u krunama obavljeni su na 82 stabla a na 18.171 stablu obavlje-na je seča izbojaka i zaperaka,

n u drvoredima je, zasađeno 2.057 sadnica a uklonjeno 2.112 zara-ženih, suvih i opasnih po bez-bednost stabala, izvršena je pro-reda krune kod 7.267 stabala, for-miranje krune kod 422 komada, na 5.160 stabala je obavljeno kre-sanje grana zbog smetnji raznim vodovima, javnoj rasveti i sema-forima. Seča suvih i polomljenih grana obavljena je kod 2.590 staba-la, izdizanje krune kod 246, inter-ventni radovi u krunama obavljeni su na 48 stabala, malčiranje sadnih mesta urađeno je kod 12.541 stabla a kod 39.700 komada je obavljena seča izbojaka i zaperaka.

Zamena zagađene zemlje urađena je kod 1.350 stabala, zalivanje cister-nom obavljeno je kod 85.100 stabala a sa hidrantskom mrežom zalivano je 140.276 stabala,n na zelenim površinama je uklonje-

no 1.587 panja a iz drvoreda 2.112,n u drvoredima je postavljeno 1.862

nova vertikalna metalna štitnika , „korseta’’, isti su popravljeni kod 1.310 stabala a kod 2.610 komada je obavljeno ispravljanje. Kod 28 sta-bala su postavljeni horizontalni štitnici od metalnih profila, anke-rovanje sadnica sa dva ankera je obavljeno kod 200 sadnica a zame-na kod 507, dok su ankeri poprav-ljeni kod 819 sadnica. Čišćenje sad-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI nih mesta je obavljeno kod 95.636

stabala, n na zelenim površinama okopano

je 16.412 sadnica drveća, sezonsko cveće, perene, živa ograda i ruže okopani su na površini od 347.986 m2, riljanje šiblja obavljeno je na površini od 331.412 m2, orezivanje šiblja na površini od 106.937 m2, žive ograde na 912.929 m2 i ruža na 12.990 m2.

U drvoredima je izvršeno okopava-nje 41.500 sadnica sa čankovanjem,n na zelenim površinama je izvršeno

zalivanje sezonskog cveća i pere-na korišćenjem hidrantske mreže na površini od 555.343 m2 a cister-nom na 260.379 m2. Šiblja, ruže i žive ograde zalivane su korišće-njem hidrantske mreže na povr-šini od 825.431 m2 a cisternom na 207.756 m2,

n u žardinijerama je zamenjeno 100 komada plastičnih uložaka i 600 komada plastičnih saksija, okopa-no je 43.172 komada biljnog mate-rijala, orezano 4.247 komada ošte-ćenog šiblja a zalivanje je obavljeno kod 55.246 komada. Prihranjivanje mineralnim đubrivom je urađeno kod 6.384 komada šiblja a oprano je 800 žardinijera,

n u okviru održavanja travnjaka, košenje trave i sakupljanje sa odvo-zom koševine, kao jedna od naj-uočiljivijih operacija na održava-nju javnih zelenih površina (koja najviše utiče na utisak uređeno-sti zelenih površina), obavljeno je tokom 2012. godine na površini od 64.845.954 m² a košenje koro-va motornim čistačem sa priku-pljanjem i odvozom na površini od 40.583 m2,

Istovremeno je urađen nov, obnov-ljen, ili podsejan postojeći travnjak na površini od 58.714 m² a zaliva-nje travnjaka je obavljeno na površi-ni od 10.387.354 m2 i prihranjivanje na 199.412 m2.

n sa zelenih površina skinuto je 166 m3 zagađene zemlje a doveženo 1.689 m3 nove za humuziranje kao i 48 m3 rizle,

n krčenje podrasta je izvršeno na površini od 63.734 m2, a mulčira-nje terena na 32.700m2,

n na zelenim površinama je obavlje-no grabuljane, skupljanje i odvoz lišća sa površine od 27.692.988 m2, a usitnjavanje lista i koševine sa odvozom na 1.706.868 m2

n obavljeno je hemijsko tretiranje protiv biljnih bolesti i štetočina i folijarno prihranjivanje na 20.467 stabala, 101.000 m2 pod šibljem i ružama na zelenim površinama i na 24.626 m2 cvetnih zasada kao i na 11.120 stabala u drvoredima,

n obavljeno je hemijsko tretiranje i folijarno prihranjivanje 20.589 mladih sadnica u drvoredima kao i prihranjivanje mineralnim đubri-vom 3.074 sadnica na zelenim površinama i 11.188 u drvoredima,

n obavljeno je hemijsko tretira-nje korovskih biljaka, nepoželj-ne zeljaste i drvenaste vegetaci-je na površini od 273.471 m2, kao i mehaničko uklanjanje nepoželj-ne drvenaste vegetacije sa površi-ne od 29.250 m2,

n na površini od 77.722 m2 staza, rigola i platoa obavljeno je skida-nje nanosa ručnim alatom, kao i mehaničko uklanjanje trave i korovskih biljaka sa površine od 78.503 m2,

n u peščanicima na dečijim igrališti-ma zamenjeno je 384 m3 peska.

n ugrađeno je 460 novih klupa, 89 m1 klupa na zidićima, 9 rustik gar-nitura, 7 suncobrana od drveta, 316 komplet korpi za otpatke, 54 metalnih korpi bez nosača- stuba i 184 limena uloška u đubrijera-ma. Ugrađeno je i 16 đubrijera za higijenu pasa, 45 ljuljaški i 47 klac-kalica, postavljene su 9 penjalica, 2 tobogana i 7 vrteški na dečijim igralištima kao i 7 sportskih rekvi-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI zita tip „teretana’’. Postavljeno je

4 komletne konstrukcije koša sa tablom, obručom i mrežom i 2 za mali fudbal, 8 novih informativ-nih tabli, 456 metara ograde, 1.961 metalni stub, 6 m1 rukohvata i 469 šaht poklopaca od betona,

n popravljeno je 173 klupe, 2.640 rekvizita na dečijim igralištima i 565 m1 rustik ograde a zamenje-no je 12.131 m1 drvenih lajsni na klupama,

n ofarbano je: 8.953 klupa kao i 1.415 m1 klupa na zidićima, 2.532 deči-ja rekvizita, 3.150 korpi za otpat-ke, 6.521 zaštitna metalna stuba, 11.852 m2 metalne ograde i 2.291 m1 rustik ograde, 5 paviljona, 47 rustik stola, 1.862 m1 rukohvata i 95 šlipera,

n čišćenje snega, ručno i mašin-ski, obavljano je na površini od 10.922.479 m2, so je posipana na površini od 9.169.085 m2 a razbija-nje leda na 162.634m2,

n sa zelenih površina sakupljeno je ručno i odveženo na deponiju 141 m3 raznog smeća i 113 m3 građe-vinskog šuta,

n na površini od 2.627.124 m2 obav-ljeno je suzbijanje štetnih glodara.

n za higijenu pasa postavljeno je 63.684 papirnih i 63.684 PVC kesa,

U okviru radova na Zaštićenim pri-rodnim dobrima (Banjička šuma i Veliko ratno ostrvo) najznačajniji pokazatelji su: n urađena je projektna dokumenta-

cija za otvaranje istražno eksplo-atacionog bunara na Velikom rat-nom ostrvu,

n čišćenje kanala Veliki Galijaš na dužini od 935 metara (250 m3),

n i probijanje putnih pravaca u zoni I na površini od 8.500m2,

n obavljeno je košenje oko taksodi-juma i poljskog jasena na površini od 44.450 m2 i radikalno prihranji-vanje 1.016 mladih sadnica,

n seča zaraženih, trulih, suvih i opasnih po bezbednost 120 sta-bala, seča suvih grana kod 1.371, a hiruški je sanirano 345 vredni-jih stabala, hemijski je tretirano i folijarno prihranjeno 560 stabala i posađeno 20 stabala i 3.945 koma-da sezonskog cveća,

n košenje trave i korova sa grabu-ljanjem i odvozom na površini od 452.525 m2,

n krčenje podrasta na površini od 80.075,80 m2 i mulčiranje terena od bagremca ( Amorpha fruticosa) na 44.305 m2,

n grabuljanje lista pored staza i odvoz sa površine od 67.500 m2,

n uklonjeno je 502,30 m3 raznog smeća sa divljih deponija a sa zele-nih površina sakupljeno je ručno i odveženo na deponiju 256, m3,

n obavljeno je čišćenje u šumskim delovima na površini od 5.053.897 m2 i na popločanim stazama na površini od 39.800 m2,

n ručno čišćenje snega je rađeno na površini od 12.300 m2 i mašinsko na 15.000m2,

n popravljeno je 65 rustik korpi i 18 m1 ograde a ofarbano 3 rustik paviljona, 10 rekvizita i 4 mostića,

n popravljene su zemljane staze na površini od 210 m2,

n radovi na sanaciji korita Banjičkog potoka na dužini od 650 metara,

n premijerno je prikazan ekološko- dokumentarni film o Velikom rat-nom ostrvu, Beogradska oaza, reži-sera Petra Lalovića, priča o ostrvu, kao carstvu životinja i rezervatu biljnog sveta. Film prati život na ostrvu tokom sva četiri godišnja doba, kada biljke i životinje menja-ju svoje lice i svoj način života.

n uzeto je aktivno učešće u raznim informativno- propagandnim manifestacijama (Dani zaštite prirode, Sačuvajmo Dunav, Eko kamp, Dani Evropske baštine, i dr.)


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI JKP „Zelenilo – Beograd’’ je tako-

đe radilo na sličnim zadatcima po posebnim programima za, Gradski Sekretarijat za zaštitu životne sredi-ne, Gradski Sekretarijat za saobraćaj, Direkciju za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda, JKP „Pogrebne usluge’’, JKP „Parking servis’’, JKP „Beogradske Elektrane’’, Republič-ke organe, Institut za virusologiju „Totlak’’ i dr.U okviru ovih programa najznačaj-niji pokazatelji su: n seča zaraženih, trulih, suvih i opa-

snih po bezbednost 370 stabla, n izdizanje krune kod 1.000 a seča

suvih i zaraženih grana na 140 sta-bala. Formiranje krune je obavlje-no kod 209 stabala, proreda krune kod 7 i izvađeno je 15 panjeva, ore-zano 1.248 m2 žive ograde i okopa-no 444 m2 a hemijski je tretirano 636 stabala,

n posađeno je 240 sadnica lišćarskog i četinarskog drveća, 285 sadnica šiblja, 25 komada trajnog cveća – perena, 10.823 komada sezonskog cveća kao i 4.150 komada lišćar-skih sadnica za pošumljavanje,

n održavanje 334,5506 m2 površina pod travom u tramvajskim bašti-cama,

n održavanje biljnog materijala u uličnim žardinijerama GO Stari Grad, Vračar i Savski venac u povr-šini od 83.000 m2,

n krčenje nepoželjne vegetacije na površini od 4.055 m2, krčenje podrasta na 2.720 m2, mulčiranje terena na površini od 33.776 m2, košenje travnjaka na površini od 290.004 m2 i grabuljanje na 17.532 m2, obnova travnjaka na površini od 2.260 m2 i čišćenje travnjaka na površini od 1.928.520 m2,

n čišćenje snega na površini od 513.153 m2 i posipanje soli na

n 777.183 m2 oko poslovnih objekata Vlade Republike Srbije i na stajali-štima javnog prevoza,

U cilju povećanja intenziteta održa-vanja i opšte uređenosti javnih zele-nih površina na teritoriji deset grad-skih opština obavljani su i radovi na popravkama, sanaciji i tekućem odr-žavanju jednog broja degradiranih i oštećenih javnih zelenih površina i objekata.Neki od tih objekata su: n parkovi: Tašmajdan, park Topči-

der, Bele vode, Finansijski, park „Luke Ćelovića’’, Akademski, Pan-čićev, Miljakovački, park Jelovac i park u Bloku 22,

n Slobodne površine u blokovima 1, 11b, 22 , 38, 45, 61, 62, 63, 70 i 70a na Novom Beogradu,

n U okviru blokovskog zelenila u Ulicama: Indire Gandi 2 i Svetozara Radojčića 2-9, Medakovićva 113, Meštrovićeva 12-20, Braće Jerkovića 76a, 195- 197, Borivoja Stevanovića 2, Kumodraška 101- 105, Žarka Vukovića Pucara 15, Koste Trifkovića 2-6, Stanka Vraza 63, Mirijevski venac 2, Bulevar kralja Aleksandra 312, 326-328, Naselje Rudo – Istočna kapija 3, Borska 38a i78-92, Resnik, Tadeuša Košuška 71-84, Jovana Rajića 5e, Dragoslava Srejovića 58, Marijane Gregoran 11-18, Banjički venac 28-32, ugao Ljutice Bogdana i Milutina Ivkovića, Nikole Marakovića 13, 29-31, i t.d.

Na ovim objektima saniran je i ogra-đen znatan broj dečijih igrališta, ste-peništa sa rukohvatima, podesta, platoa i staza, obnovnjeni su travnja-ci, postavljeni su zaštitni stubovi, ograde, parkovski mobilijar, rekvi-ziti za decu. Postavljani su fitnes rekviziti i uređene su ograđene oaze – eko zone sa rekvizitima za pse. Postavljene su đubrijere za higijenu pasa i posađena određena količina raznog sadnog materijala. U okviru ovih programa najznačaj-niji pokazatelji su: n sanirano je 98 m2 stepeništa, a izra-

đeno je i 852 m1 rukohvata,


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n novi travnjak je podignut na povr-

šini od 31.853 m2,n posađeno je 98 sadnica raznog

drveća, n na stazama i platoima podignut je

novi zastor na površini n od 31.647 m2,n ugrađeno je 15.702 m1 ivičnjaka, n postavljeno je 2.566 m1 raznih

tipova ograde i 670 komada zaštit-nih stubova,

n izgrađeno je 227 m3 potpornih zidova,

n od mobilijara, postavljeno je 472 nove klupe, 217 korpi i 192 rekvizi-ta na dečijim igralištima. Postavlje-na su 10 šah stola, 52 fitnes rekvi-zita a popravljeno je i 32 raznih rekvizita na dečijim igralištima,

n u delu javnih površina gde je dozvoljeno puštanje pasa – eko zone, postavljeno je 19 đubrijera za njihovu higijenu,

n Izvršena je popravka – zamena polomljenih drvenih lajsni na klu-pama u dužini od 211 m1 kao i postavljanje 158 zaštitnih korseta oko mladih sadnica.

U istom periodu JKP „Zelenilo – Beograd'' je u okviru svoje delatno-sti i srazmerno svojim mogućno-stima, pomoglo održavanje jednog broja značajnih kulturnih i sport-skih manifestacija u Beogradu:n Evropsko prvenstvo u rukomet,

Festival zdravlja, Festival''Mikser'', 26 Međunarodni turnir u rvanju, Svetski kup u veslanju, Trofej Beo-grada za mlađe juniore u atleti-ci, manifestaciju kolektivno venča-nje „Svadba za maštanje'', Radost evrope, BITEF, Karneval brodo-va, Aeromiting, Beogradski lati-no maraton, manifestacije „Dani Dunava'', Eko kamp, Dani Evrop-ske baštine „Za zeleniji Beograd'', Očistimo Srbiju i dr.

Kao i uređenje nekih institucija kulture, prosvete i zdravstva i to:

n Ministarstvo vera, Crveni krst Beo-grada, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Kliničkog centra Srbije, Sigurna kuća u Rakovici, Udruže-nje građana „Šumska vila’’, Savez slepih Srbije, SO „Grocka’’, „Vla-dimirci’’, „Priboj’’ i Mladenovac, Udruženje pejsažnih arhitekata, Narodna Supština, Geografski fakultet, Udruženje distrofičara, Matematička gimnazija, Tehnička škola „Drvo art’’, Hemijsko-tehno-liška škola, Tehnička škola „Zmaj’’, Osnovne škole : „Vladimir Nazor’’, „Isidora Sekulić’’, „Đuro Strugar’’, Stevan Sinđelić’’, „Vuk Karadžić’’, „Nikola Tesla’’, „Banović Strahi-nja’’, „Vojvoda Živojin Mišić’’, „NH Dušan Dugalić’’, „Rade Končar’’, „Dragan Kovačević’’, „Oslobodioci Beograda’’, „Novi Beograd’’, „Aca Milosavljević’’ u Rušnju, „Đorđe Krstić’’, „Filip Kljajić Fića’’, „Jele-na Ćetković’’, „Stefan Nemanja’’, „Svetozar Marković’’ i dr., Predš-kolske ustanove: „Čika Jova Zmaj’’, „Izvorčić’’, „Boško Buha’’, „Dimi-trije Koturović’’, „Maštalica’’ u Ostružnici, „Roda‘’ , „Bubamara’’ u Rušnju, „Čigra’’ i dr., Mana-stir Dečani, Hram Svetih Apostola Petra i Pavla, KBC „Dragiša Mišo-vić’’ i „Zemun’’, Skupštine stanara na više lokacija i adresa u Gradu, Udruženja građana, itd.

U okviru obeležavanja Dana Predu-zeća, 22. oktobra, a sa ciljem podi-zanja nivoa izgleda javnih zelenih površina kao i njihovog obogaći-vanja koloritom, „Zelenilo – Beo-grad‘’ je posadilo na prostoru Pionir-skog parka kao poklon Gradu, jednu odraslu sadnicu američkog drena. Iako beograđani imaju pozitivni odnos prema zelenim površinama, postoji i jedan broj nesavesnih gra-đana protiv kojih je tokom 2011. godine podneto 1.229 raznih vrsta prijava.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

GODIŠNJI IZVEŠtAJ ZA 2012.GODINU - PRAĆENJE KVALItEtA I UNAPREĐENJE ŽIVOtNE SREDINE U JKP „BEOGRADSKE ELEKtRANE”

1. Istorijat

JKP „Beogradske elektrane” osno-vano je 1965. godine, spajanjem preduzeća u osnivanju Toplana sa Novog Beograda i stare elektrane na Dunavskom keju. Od dana osni-vanja, osnovna delatnost preduze-ća bila je kombinovana proizvodnja električne i toplotne energije i pre-nos toplotne energije do potrošača. Do kraja 1989. godine, BE poslova-le su kao radna organizacija sa tri OOUR-a i RZ, u sastavu Združe-ne elektroprivrede Srbije. Skupšti-na grada Beograda, donela je 21. 12. 1989. godine, na osnovu Zakona o komunalnim delatnostima i Statuta grada Beograda, Rešenje o organizo-vanju Radne organizacije „Beograd-ske elektrane”, kao Javnog komunal-nog preduzeća.

2. Delatnost preduzeća: Proizvodnja i snabdevanje toplom vodom i parom

Proizvodnja toplotne energije u 2012. godini, obavljala se iz 59 toplotnih izvora, od kojih se iz 4 izvora koja nisu vlasništvo BE, vrši preuzimanje toplotne energije, a to su Galenika, Elektronska Industrija, Vojna akade-mija i Topčider-vojna ustanova. Pro-izvodnja i isporuka toplotne ener-gije za zagrevanje sanitarne tople vode, vrši se tokom cele godine iz 11 toplotnih izvora.Prema podacima iz septembra 2011. godine, BE snabdevaju toplotnom energijom stambeni prostor uku-pne površine 16.527.907 m2 i koris-

nike poslovnog prostora kod kojih je instalisana snaga-aktivna 701.586 KW, što prevedeno u uslovne m2 iznosi 4.384.913 m2. Ukupni aktivni konzum za stambeni i poslovni pro-stor u septembru 2011. godine izno-sio je 20.912.820 m2 sa tendencijom daljeg rasta.Ukupan nominalni proizvodni kapacitet BE iznosi 2.832 MW i 36 MW snage dobijene ugradnjom eko-nomajzera na toplanama Novi Beo-grad, Konjarnik, Voždovac, Milja-kovac i Dunav, što čini 1,27% uku-pnog proizvodnog kapaciteta Beo-gradskih elektrana.S obzirom na ubrzani razvoj kolek-tivne stambene gradnje i poslovnih objekata, strategija razvoja će biti usredsređena na priključenje novih objekata, a shodno tome BE će, u skladu sa raspoloživim sredstvi-ma, sprovoditi intenzivne radove na širenju toplovodne mreže, pre svega radi priključenja potrošača iz sektora široke potrošnje.Preduzeće vrši snabdevanje toplot-nom energijom poslovnog i stam-benog prostora u Beogradu, Mlade-novcu, Banovcima i Barajevu. Tržište koje BE pokrivaju veliki je deo trži-šta Beograda, sa tendencijom šire-nja na nivou grada. Strukturu trži-šta, odnosno konzuma čine stambe-ni (79%) i poslovni (21%) potrošači. S obzirom na pojavu konkurencije, BE planiraju da optimalno iskoriste svoje kapacitete u okviru postojeće distributivne mreže, kao i da razvi-ju novu mrežu radi obezbeđivanja novih tržištaDaljinsko grejanje do sada nije imalo ozbiljniju konkurenciju u sferi gre-janja, što ne znači da konkurencije neće biti.

8.8. JKP „BEOGRADSKE ELEKTRANE”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Slika 2. Vrste i učešće energenata u ukupno potrošenim količinama

3. Vrste i učešće energenata u ukupno potrošenim količinama

U 2012. godini najveće učešće u uku-pnoj potrošnji energenata ima gas, koji učestvuje sa 88,13 %, mazut sa učešćem od 11,11%, ugalj sa 0,24 %, lož ulje sa 0,13%, pelet 0,24% i bri-ket 0,13%. Ukupno za 2012. godinu potrošeno je 313.430 tona ekvivalen-tnog mazuta. Da bi se smanjilo zagađenje emisi-je produkata sagorevanja u vazduh, kao i usklađivanje sa zakonskom regulativom, rukovodstvo u pre-duzeću nastoji da prihvati ponuđe-na savremena tehnička rešenja gde mogućnosti to dozvoljavaju, kako

tehnička tako i finansijska. U sva-kom konkretnom slučaju korišćenje biomase, gde je to moguće, ima širo-ku primenu.

3.1 Kotlarnice koje koriste PELET

Pelet (granulatna presovana bio masa), zamena za korišćen ugalj (granulacije orah)n KO „Barajevo” n KO „Senjak I” (Simićeva bb)

3.2 Kotlarnice koje koriste BRIKEt

Briket je zamena za korišćeni ugalj. n KO „Mirijevski bulevar 2a”n KO „Uralska 11”n KO „Uralska 36” - KO „Maljen-

ska 3”n KO „Diljska 7”

3.3 tretirani mazut

U Beogradskim elektranama pored korišćenja čistog mazuta, koristi se i tzv. tretirani mazut. Tretirani mazut nastaje mešanjem, pod pritiskom, mazuta i 14-16% vode, koja odre-đenim hemijskim procesom, daje zadovoljavjuću toplotnu moć gori-

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

Stambeni prostor Poslovni prostor

MW

Slika.1 Instalisani konzum kod potrošača


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI va, a time se postižu znatne ušte-

de u potrošnji goriva. Smanjene su emisije sumpor-dioksida i azotnih oksida za 10-15%. Takođe zaprlja-nost kotlovskih površina je manja, a samim tim i pranje kotlova svake godine je nepotrebno. Toplane koje su koristile tretirani mazut su:n TO Dunav, Ko Višnjička banja, Ko

Borča III;n TO Konjarnik; n TO Novi Beograd, TO Zemun 4. Potrošnja vode hemikalija

4.1 Potrošnja vode za tehnološke i ostale potrebe

Beogradske elektrane kao medijum za prenos toplotne energije za napa-janje kotlova i dopunu distributiv-

ne mreže koristi isključivo omek-šanu vodu. Jedan od važnih uslova za kvalitetnu eksplataciju sistema daljinskog grejanja, jeste da se obez-bedi napojna i kotlovska voda po standardu SRPS-EN 12952-12 (kvali-tet omekšana vode). Omekšana voda nastaje u toku procesa rada hemijske pripreme vode za primarni sistem (vrelovodne kotlove) i za sekundarni sistem mreže, kako u zimskom tako i u letnjem periodu (za sanitarnu toplu vodu). Sirova voda se koristi iz reke Save i beogradskog vodovoda. Voda iz vodovoda se koristi za teh-nološke potrebe postrojenja i za piće.

4.2 Potrošnja hemikalija

Gubici vode i utrošak hemikalija su pokazatelji stepena uspešnosti rada

OPIS 2008. godina

2009. godina

2010. godina

2011. godina

2012. godina

1 2 3 4 5 6

Proizvedeno omekšane vode [m3]

1.388.966 1.326.152 1.465.176 1.369.207 1.460.259

Količina sirove vode iz gradskog vodovoda (gubici vode) [m3]

1.068.223 896.726 823.230 876.398 951.836

Količina sirove vode iz reke Save (gubici vode) [m3]

1.002.762 1.217.508 1.123.210 1.134.391

Vrsta hemikalija 2009. god 2010. god 2011. god 2012. godNatrijum-hlorid (kg) 552.616 628.081 637.209 641.529Hidratisani kreč (kg) 189.320 174.680 170.920 162.750Aluminijum-sulfat (kg) 6.920 7.050 6.800 6.725Tri-natrijum fosfat(kg) 42.363 37.943 42.160 34.110Dezoksidans (lit) 30.992 31.730 28.587 19.719 Natrijum hidroksid (kg) 2.780 3.300Hlorovodonična kiselina (lit) 27.880 21.040

Amonijum-hidroksid (kg) 8.542 14.761Jonska masa (kg) 9.325 5.520Kvarcni pesak (kg) 85.660 10.500


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI postrojenja. Unapređenja i poboljša-

nje rada postrojenja je i smanjenje gubitaka vode, a samim tim i uštedu primarnih resursa (vode, struje gori-va) i hemikalija.

5. Monitoring

Analiza stanja životne sredine u Beo-gradskim elektranama za 59 toplot-na izvora može se dati kroz sledeća praćenja i procena od strane Službe za zaštitu životne sredine:n Praćenje aspekata životne sredine:

voda, vazduh,tlo, i otpad;n Procene potencijalnih rizika po

životnu sredinu,ukoliko postoji;n Procena mogućnosti za upravlja-

njem životnom sredinom;n Utvrđivanje korektivnih akci-

ja za poboljšanje stanja život-ne sredine,umanjenjem sadašnjeg rizika po životnu sredinu i preuzi-manje odgovornosti.

Od 59 objekta u Beoagradskim elek-tranama 8 postrojenja je instalisane snage veće od 50 MWth, što znači da do kraja 2013. godine mora da se da se podnesu zahtevi za integrisa-nu dozvolu. Za postrojenja veća od 10 MWth, kojih ima 15, izveštava se Agencija za zaštitu životne sredine o svim aspektima zagađenja. Ostali toplotni izvori (kotlarnice) instalisa-ne snage veće od 1 MWth a manje od 10 MWth je predmet lokalnog regi-stra izvora zagađivanja grada Beo-grada i dostavlja se Gradskom sekre-tarijatu za zaštitu životne sredine.

5.1. Merenje emisije zagađujućih materija u vazduh

U sledećim tabelama date su ukupne godišnje emisije zagađujućih materi-ja, po toplotnim izvorima većim od 10 MWth, koje se ispuštaju u vaz-duh. Na osnovu dobijenih vredno-sti obračunava se naknada za zaga-

đenje, koje preduzeće uplaćuje na račun budžeta republike Srbije.Inače u Beogradskim elektranama vrši se merenje emisija zagađuju-ćih materija u vazduh u otpadnom gasu, svih toplotnih izvora koje rade na gas, mazut, lako gorivo, ugalj i pelet a na osnovu važeće Uredbe o graničnim vrednostima emisija zagađuju-ćih materija u vazduh („Sl glasnik RS” br. 71/10 i 6/11). Merenja vrši akreditova-na i ovlašćena laboratorija Beograd-skih elektrana. Na osnovu dobijenih vrednosti merenja emisija zagađuju-ćih materija u vazduh iz dimnjaka, može se zaključiti da vrednosti azot-nih oksida, sumpor dioksida, praš-kastih materija, pri korišćenju tečnog goriva (mazuta) i tretiranog mazu-ta nezadovoljavaju Granične vred-nosti emisije iz Uredbe. Razlog neza-dovoljavajućih vrednosti je u kvali-tetu korišćenog mazuta koji je ispo-ručen iz rafinerija NIS-a, mada se mora konstatovati da je kvalitet znat-no bolji(sadržaj sumpora od 1,1-1,5%) u odnosu na prethodni period. Za zadatu vrednost iz Uredbe i to nije zadovoljavajuće (850 mg/Nm3). Teh-nička rešenja za smanjenje emisije azotnih oksida, koja su ponuđena na našem tržištu imaju izuzetno visoku cenu, a pri tome ne garantuju zahte-vane vrednosti iz Uredbe. U skladu sa Zakonom o vazduhu izrađen je akcioni plan postavljanja kontinual-nih monitoringa na objektima većim od 50 MWth. U ovoj grejnoj sezoni (2012/2013), finansijske mogućnosti preduzeća su bile takve da je postav-ljen samo jedan sistem kontinualnog monitoringa na TO Dunav koji je u proceduri dobijanja saglasnosti ope-ratera za merenje emisije iz stacio-narnih izvora zagađivanja. Za osta-la postrojenja tražićemo pomoć od osnivača, donaciju ili kredit.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI 5.2 Godišnja emisija zagađujućih materija koje se ispuštaju u vazduh iz toplotnih izvora većih

od 10 MW za 2012. god

Tabela 1

Objekti TO Novi Beograd TO Voždovac TO Dunav TO Konjarnik

Pro je kto-va ni ka pa-ci tet

949 MWth 304 MWth 438 MWth 232 MWth

Vrsta goriva Gas Mazut Gas Mazut Gas Mazut Gas Mazut

NOx (kg/god) 278 .982 69 .560 55 .702 20 .011 132 .740 50 .232 120 .921 /

CO (kg/god) 408 0 3 .599 0 0 0 0 /

SO2 (kg/god) 4 .021 306 .107 112 71 .581 183 147 .789 0 /

Praškaste materije (kg/god)

681 17 .947 383 2 .617 1 .069 5 .520 2 .946 /

CO2(t/god) 229 .723 15 .919 47 .7921 3 .814 111 .501 7 .688 82 .828 /

Tabela 2

Objekti TO Cerak TO Medaković

TO Banovo brdo TO Miljakovac

Projektovani kapacitet 244,3 MWth 56,6 MWth 115 MWth 119 MWth


NOx (kg/god) 84 .029 / 25 .707 / 19 .755 / 28 .754 /

CO( kg/god) 0 / 2 .350 / 810 / 0 /

SO2 (kg/god) 1 .548 / 184 / 197 / 224 /

Praškaste materi. (kg/god)

263 / 383 / 172 / 257 /

CO2 (t/god) 65 .179 / 15 .374 / 33 .267 / 20 .189 /


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Tabela 3

objekti TO Mirijevo TO Zemun TO Višnjička banja TO Borča

Projektovani kapacitet 122,6 MWth 60,4 MWth 24,8 MWth 30,9 MWth


NOx (kg/god) 50 .342 / / 63 .140 / 28 .513 / 40 .934

CO (kg/god) 0 / / 6 .723 / 1 .283 / 0

SO2 (kg/god) 0 / / 231 .458 / 88 .197 / 124 .331

Praškaste materije (kg/god)

423 / / 28 .861 / 12 .872 / 7 .641

CO2 (t/god) 20 .343 / / 26 .366 / 10 .504 / 15 .321

Tabela 4

objekti TO Mladenovac TO Batajnica TO Železnik

Projektovani kapacitet 44,6 MWth 23,2 MWth 17,4 MWth

Vrsta goriva Gas Mazut Gas Mazut Gas Mazut

NOx (kg/god) 3 .201 / 3 .526 / / 13 .654

CO (kg/god) 0 / 0 / / 0

SO2 (kg/god) 0 / 83 / / 47 .302

Praškaste materije (kg/god) 67 / 25 / / 4 .336

CO2 (t/god) 5 .395 / 5 .284 / / 4 .958

5.3 Kontrola otpadnih vodeZakonski okvir za praćenje kvaliteta otpadnih voda :n Zakon o vodama (Sl. gl. RS br. 3

0/2010)n Zakon o zaštiti životne sredine (Sl.

gl. RS 135/04)

n Pravilnik o opasnim materijama u vodama (Sl. gl. SRS 31/82)

n Pravilnika o načinu i minimalnom broju ispitivanja kvaliteta otpad-nih voda (Sl. gl. RS 47/83, 13/84)

n Uredba o graničnim vrednosti-ma emisije zagađujućih materija u


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI vode i rokovima za njihovo dosti-

zanje („Sl. glasnik RS” br. 67/2011)Kontrolom kvaliteta otpadnih voda u toplanama i kotlarnicama, koja skoro pokriva geografski teritoriju grada Beograda, vrši se ocena boni-teta ispuštene vode, kao i trenda zagađivanja voda i tehničke isprav-nosti uređaja za prečišćavanje voda. Posebna pažnja, fokusirana je na izli-ve koji se direktno i indirektno uli-vaju u reke Savu i Dunav koje služe za vodosnabdevanje grada Beogra-da, navodnjavanje i rekreaciju na ovim rekama. U slučaju da ne može da se dostigne granična vrednost emisije u vodi, neophodno je postići odgovarajuću efikasnost prečišćava-nja otpadnih voda, koja se može pre-poručiti kroz Akcioni plan sa ciljem smanjenja zagađenja emisije zagađu-jućih materija u vodu. Otpadne vode koje nastaju u toku procesa rada su:1. tehnološke otpadne vode;

2. zauljane otpadne vode;3. atmosferske otpadne vode;4. sanitarne otpadne vode.Na osnovu spiska zagađujućih mate-rija koje se ispuštaju u vodu a veza-no za delatnost - termoenerget-ska postrojenja, urađene su analize hazardskih supstanci u otpadnim vodama za postrojenja >50 MWth (35 parametara). U toku grejne sezo-ne 2011/2012 godine u toplanama i kotlarnicama urađeno je 240 uzora-ka otpadne vode, na 53 objekta. Od ispitanih parametara, parametri koji nisu zadovoljavali pomenute Pravil-nike i Uredbe su: vrednosti PH, hlo-ridi, temperatura izlazne vode, sedi-mentne materije, masti, ulja, sulfati. Razlog odstupanja je zastarela opre-ma, nedovoljna zastupljenost kon-tinualnog merenja parametara koji definišu procese, nepostojanje mera-ča protoka kao i ljudski faktor.

Tabela 1. Kvalitet otpadnih voda u 2012. godini

Merna mesta

MD

K z

a re

ku k

lase

II To

Nov

i Beo

grad

iz

liv iz

a H

PV-a

u

reku

Sav

u

To

Nov

i Beo

grad

iz

liv iz

a m

agac

ina

u re

ku S

avu

MD

K z

a gr

adsk

u ka

naliz

a.

To

Nov

i Beo

grad

iz

liv z

aulj.

vod

a u

grad

. kan

aliz

ac.

To N

ovi B

eogr

ad

izliv

kod

rest

oran

a u

grad

. kan

aliz

ac.

Pa ra me tri / Gorivo

Jed. mere

priro-dan gas/mazut

priro-dan gas/mazut

priro-dan gas/

mazut

priro-dan gas/mazut

t-vazduh °C / / / / / /t-vode °C 40 15 27,5 40 22,33 18Mutnoća NTU / 44,3 4,13 / 22 44,1pH 6,5-8,5 10,0 8,63 6-9,5 7,5 7,26Elek trič na pro vod lj. µS/cm 1000 926 198 / 104 469

Sus pen do-va ne mat. mg/lit 25 36 6,66 500 166 465,66


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Se di men-tne ma te-rije

mg/lit / 0,09 0,09 2 0,09 0,13

Ras tvo-reni O2

mg/lit 7 8,4 5,8 / 2 3,86

Za si će ni O2

% 50-70 80 73 / 23 43,0

Fenoli mg/lit 0,001 0,0009 0,0009 0,4 0,0009 0,0009HPK mg/lit 15 59 20,67 450 151,3 346,66BPK5 mg/lit 5 1,96 2,43 300 1,9 37,33Hloridi mg/lit 100 306 18,33 500 13,33 57,66Nitriti mg/lit 0,03 0,02 0,02 30 0,04 0,04Nitrati mg/lit 3 0,6 3,26 50 0,09 0,08Sulfati mg/lit 100 23 21,3 350 9,33 31,3Fosfor mg/lit 0,05 0,11 0,04 10 0,09 5,16Ukupna ulja i masti

mg/lit / 0,9 0,9 40 37,67 15,33

Gvožđe mg/lit 0,5 0,04 0,04 5 1,73 3,1Mag ne zi-jum mg/lit / 14,6 11,93 200 1,6 16,66

Bakar mg/lit 0,04 0,03 0,03 2 0,4 0,32Kalcijum mg/lit / / / / /Olovo mg/lit / 0,005 0,032 2 0,028 0,004Kad mi jum mg/lit / 0,0009 0,0009 2 0,0009 0,0009Živa mg/lit / 0,0009 0,0009 0,01 0,0009 0,0009Fluoridi mg/lit / 0,23 0,04 5 0,08 0,09Arsen mg/lit 0,01 0,004 0,004 0,2 0,004 0,004Hrom mg/lit 0,05 0,009 0,0009 0,5 0,0009 0,0009Nikl mg/lit / 0,009 0,009 3 0,009 0,009Cink mg/lit 1 0,09 0,09 5 0,09 0,09AOX mg/lit 0,05 0,009 0,009 / 0,009 0,009TOC mg/lit / 1,4 1,6 / 15 72PAH mg/lit / 1,25 1,24 / 1,26 1,26


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Merna mesta

MD

K za

gra

dsku

ka

naliz

a .

To D

unav

izliv

teh .

vo

da u

gra

dsku

ka

na li z

a ci ju

To D

unav

izliv

za

ulj .

voda

u

grad

sku

ka na

li-za

ci ju

To C

erak

izliv

u

grad

sku

ka na

li-za

ci ju

To B

anov

o br

do

izliv

u g

rads

ku k

a-na

li za c

i ju

To M

iljak

ovac

izliv

u

grad

sku

ka na

li-za

ci ju

Parametri / Gorivo Jed . mere prirodan

gas/mazut

prirodan gas/mazut

prirodan gas

prirodan gas

prirodan gas

t-vazduh °C / / / 10,1 11,6 4,0t-vode °C 40 16,82 29,75 12,37 15,63 13,6Mutnoća NTU / 19,5 7,5 16,0 6,4 2,06pH 6-9,5 8,0 8,2 8,05 7,83 7,93Električna provodlj. µS/cm / 1853 624,25 1780 1027 552,67

Sus pen do va ne mat. mg/lit 500 184 124,75 278 186,67 33,33

Se di men tne materije mg/lit 2 0,09 0,1 0,55 0,09 0,1

Rastvoreni O2 mg/lit / 7,1 5,4 9,92 9,73 8,96Zasićeni O2 % / 82 54,5 96,5 100,33 92,66Fenoli mg/lit 0,4 0,001 0,0009 0,002 0,0009 0,002HPK mg/lit 450 31,25 24,25 21,25 24,67 15,0BPK5 mg/lit 300 12 7,75 10,25 11,0 7,0Hloridi mg/lit 500 278,75 40,92 569,57 114,33 53,0Nitriti mg/lit 30 0,04 0,04 0,009 0,009 0,009Nitrati mg/lit 50 12 18,05 1,075 1,16 1,01Sulfati mg/lit 350 132,25 45 40,3 53,13 58,66Fosfati mg/lit 10 1,77 1,62 0,009 0,11 0,009Ukupna ulja i masti mg/lit 40 0,9 0,9 1,135 0,15 0,93

Gvožđe mg/lit 5 3,52 1,32 0,99 0,16 0,21Ma gne zi jum mg/lit 200 49,5 12,22 2,6 19,97 2,6Bakar mg/lit 2 0,4 0,4 0,01 0,012 0,015Kalcijum mg/lit / / / 54,47 111,0 44,66Olovo mg/lit 2 0,004 0,004 0,003 0,005 0,006Kadmijum mg/lit 2 0,03 0,0009 0,002 0,002 0,002Živa mg/lit 0,01 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009Fluoridi mg/lit 5 1,125 0,09 0,04 0,04 0,15Arsen mg/lit 0,2 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004Hrom mg/lit 0,5 0,009 0,009 0,09 0,09 0,09Nikl mg/lit 3 0,009 0,009 0,4 0,6 0,4Cink mg/lit 5 0,09 0,09 0,1 0,1 0,1


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

AOX mg/lit / 0,009 0,009 1,0 1,0 0,04TOC mg/lit / 12 16 16 2,7 11,0PAH mg/lit / 1,25 1,23 1,23 1,25 1,27

Merna mestaM

DK

za g

rads

ku k

anal

iz .

To V

oždo

vac

izliv

u g

rads

ku

kana

lizac

iju

To M

edak

ović

u iz

liv u

gr

adsk

u an

aliz

aciju

To K

onja

rnik

u g

rads

ku

kana

lizac

iju

To M

irije

vo iz

liv u

gra

dsku

kana

lizac

iju

To Z

emun

izliv

u g

rads

ku

kana

lizac

iju

Parametri / Gorivo Jed . mere prirodan

gas/mazut

prirodan gas

prirodan gas

prirodan gas mazut

t-vazduh °C / 9,02 7,2 6,3 11,33 11,37t-vode °C 40 27,62 33,12 32,33 35,5 17,9Mutnoća NTU / 53,57 18,92 4,2 4,3 35,6pH 6-9,5 9,07 8,5 9,03 9,83 7,17Električna provodlj. µS/cm /

648,75 531,75 821,33 607,6 1136

Suspendovane mat. mg/lit 500 509,5 167,5 82,66 134,6 682

Sedimentne materije mg/lit 2 5,17 2,27 0,26 0,09 5,55

Rastvoreni O2 mg/lit / 6,32 6,57 5,93 6,8 8,97Zasićeni O2 % / 91,75 90,0 87,0 92,3 91,2Fenoli mg/lit 0,4 0,003 0,004 0,003 0,003 0,002HPK mg/lit 450 99,75 108,75 17,66 39,6 495BPK5 mg/lit 300 34,25 34,25 8,0 17,0 118,7Hloridi mg/lit 500 59,92 56,37 167,33 38,8 244,8Nitriti mg/lit 30 0,009 0,02 0,18 0,08 0,009Nitrati mg/lit 50 0,925 0,73 0,88 1,06 1,36Sulfati mg/lit 350 56,57 39,37 60,33 44,5 65,8Fosfati mg/lit 10 1,21 1,49 1,01 1,07 0,009Ukupna ulja i masti mg/lit 40 0,3 4,96 2,52 1,46 0,61

Gvožđe mg/lit 5 2,29 0,55 0,41 0,23 0,65Magnezijum mg/lit 200 0,87 1,82 2,0 0,96 5,75Bakar mg/lit 2 0,016 0,009 0,005 0,02 0,006Kalcijum mg/lit / 41,26 35,52 24,8 10,1 63,45Olovo mg/lit 2 0,002 0,005 0,003 0,017 0,011Kadmijum mg/lit 2 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002Živa mg/lit 0,01 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Izveštavanja o kvalitetu otpadnih voda, na osnovu dostavljenog Upit-nika o analizi stanja u oblasti tre-tmana otpadnih voda u Republi-ci Srbiji, dostavlja se Ministarstvu energetike,razvoja i zaštiti životne sredine. 5.4 Kvalitet zemljišta i podzemnih voda

u Beogradskim elektranama

5.4.1 Kvalitet zemljišta i podzemnih voda na tO Novi Beograd

Primenjena zakonska regulativa:n Zakon o zaštiti životne sredine;n Zakon o vodama;n Zakon o rudarstvu geološkim istraži-

vanjiman Uredbe o programu sistematskog pra-

ćenja kvaliteta zemljišta, indikatorima za ocenu rizika od degradacije zemlji-šta i metodologiju za izradu remidaci-onih programa

Toplana Novi Beograd je funkcio-nalno vezana za pretovar goriva na reci Savi koje se dovozi baržama. Toplana se nalazi u užoj zoni sani-tarne zaštite, i prisutno je istorij-sko zagađenje od bombardovanja. To je nakon prve inspekcijske kon-trole nalagalo postavljenje 6 pijezo-metara. Osim ove mreže pijezome-tara, naknadni inspekcijski nadzor zahtevao je poguščivanje postojeće mreže pijezometara sa još novih 6 pijezometara u cilju tačne lokaliza-cije mogućih zagađenja( ukupno 12 pijezometara). Na ovaj način uspo-

stavljen je monitoring podzemnih voda u pijezometrima u toku hidro-loškog godišnjeg ciklusa koji će se pratiti od strane akreditovane i ovla-šćene laboratorije.

5.4.2. Ostale toplane veće od 50 MWth

Program monitoringa kvaliteta zemljišta i podzemnih voda za ovu godinu obuhvata postavljanje pije-zometara i na sledećim lokacijama:n TO Konjarnik - 3 pijezometran TO Dunav - 4 pijezometran TO Mirijevo - 2 pijezometran TO Cerak - 2 pijezometran TO Voždovac -2 pijezometran TO Miljakovac- 1 pijezometarn TO Medaković - 1 pijezometarUkupno 15 piezometara Svrha uzorkovanja i analiza zemlji-šta i podzemnih voda je da se pro-ceni sadašnje stanje tla i da se odre-di koje lokacije predstavljaju najvaž-nije vruće tačke kontaminacije ugljo-vodonika i teških metala u okviru objekta. Rezultati ovih ispitivanja omogućili bi bolje razumevanje sta-nja na nekim lokacijama i na osnovu toga sproveo bi se remidacioni pro-gram za otklanjanje posledica kon-taminacije i degradacije industrij-skog zemljišta, bilo da se ono deša-valo prirodnim putem ili da su uzor-kovani proizvodnim aktivnostima.

Fluoridi mg/lit 5 0,04 0,04 0,04 0,04 0,3Arsen mg/lit 0,2 0,004 0,004 0,004 0,004 0,04Hrom mg/lit 0,5 0,09 0,09 0,09 0,09 0,09Nikl mg/lit 3 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4Cink mg/lit 5 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1AOX mg/lit / 11,0 0,7 0,04 0,009 11,0TOC mg/lit / 29,0 5,4 6,6 6,9 6,8PAH mg/lit / 1,24 1,25 1,21 1,24 1,23


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI 5.5. Upravljanje otpadom

U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom izrađen je Plan upravlja-nja otpadom, kojim smo propisali mere postupanja sa otpadom u okvi-ru sakupljanja, transporta, ponov-nog iskorišćenja i odlaganja otpada, uključujući i nadzor nad tim aktiv-nostima i brigu o konačnom zbrinja-vanju otpada. Pored određene loka-cije za skladište opasnog otpada, koja se nalazi na TO Novi Beograd, definisane su još dve lokacije za skladištenje neopasnog otpada (TO Cerak i TO Novi Beograd). Na skla-dištu su zaposlena odgovorna lica, kako za opasan tako i za neopasan opad. Buduće skladište za opasan i neopasan otpad će biti urađeno u skladu sa idejnim i glavnim projek-tima za skladište kao i preporukama iz Studije o proceni analize uticaja, koja će se raditi u narednom perio-du. Rešenja u projektnoj dokumen-taciji će biti u skladu sa zakonskom regulativom EU.Opasan otpad u 2012. god. koji je nastao je u količini od 141.340 t (otpadna motorna ulja, istrošeni akumulatori iz transportnih vozila, otpadni mulj od skladištenja mazu-ta i čišćenja kotlarnica, čađ, azbes-tni materijali, tehničke hemikalije kojima je istekao rok, i dr) zbrinjava se pojedinačno za svaku vrstu otpa-da sa ovlašćenim preducećem za tu vrstu otpada. Za opasan otpad se plaća nadoknada za zagađenje Mini-starstvu energetike, razvoja i zašti-te životne sredine po jediničmnim cenama koje su propisane od starne pomenutog Ministarstva. U toku 2012. godine u BE generisano je 1.769.615 kg neopasnog otpada. Od toga 954.720 kg sekundarnih siro-vina, (gvožđe, aluminijum,bakar, kablovi i predizolovane cevi) su kupljene od strane ovlašćenih pre-duzeća prema komercijalnim uslovi-ma tržišta, i usmerene na reciklažu,

a ostali otpad (talog iz hemijske pri-preme vode, otpadna jonska masa, kvarcni pesak i dr.) odložen je na deponiju.

5.6.Buka u životnoj sredini

U toku 2012. godine izvršeno je 39 ispitivanja nivoa buke u životnoj sre-dini od strane akreditovane labora-torije JKP „Beogradskih elektrana”. Mesta ispitivanja su uglavnom bili stanovi koji se nalaze u neposrednoj blizini toplotno-predajnih stanica i toplana, kao i merna mesta na otvo-renom prostoru u neposrednoj okoli-ni toplana, kao izvora buke. U sluča-jevima prekoračenja graničnih vred-nosti nivoa buke u životnoj sredini, nadležna OC „Proizvodnja i distri-bucija toplotne energije” preduzi-mala je mere za sanaciju povišenog nivoa buke, pa su na nekim lokacija-ma ispitivanja ponavljana kako bi se ustanovilo postignuto poboljšanje, a nivoi buke doveli u dozvoljene gra-nice. Aktivnosti vezane za smanjenje nedozvoljenog nivoa buke su zame-na ili remont agregata koji su izvo-ri buke, prepravke na grejnim insta-lacijama, kao i ugradnja zvučne izo-lacije, čime se sprečava prostiranje buke ka akustički ugroženoj život-noj sredini. 6. Modernizacija sistema i gašenje

kotlarnica

6.1 Sektor Novi Beograd

1. Puštena je u rad izmenjivacka sta-nica – omogućava se dalja toplifi-kacija užeg centra grada i pove-zivanje 3 distributivna sistema – to novi beograd, to konjarnik i to dunav;

2. u toku su gradjevinski radovi na postrojenju za obradu mulja koji nastaje tokom rada hemij-ske pripreme vode koji je prodi-rao u zemlju i stvarao velike kon-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI centracije aluminijuma u zemlji

i podzemnim vodama. Inače to je deo rešenja projekta: „izgrad-nja postrojenjem za prećiščavanje otpadnih voda i obradu mulja iz hemijske priprem vode”;

3. pripremljen je tender za rekon-strukciju izlivnih mesta i ugrad-nju merača protoka otpadne vode koja se ispušta u recipijent;

4. izradjen je nov ponton za prijem barži sa tečnim gorivom. U toku je postupak za nabavku opreme i izrade nove instalacije, čime se povećava sigurnost manipulacije goriva na reci savi;

5. u prethodnom godišnjem remon-tu zamenjeno 16 kompenzatora na mreži većih dimenzija, u toku je postupak za nabavku i zamenu još 18. Ovom investicijom uveliko se smanjuju gubici vode na mreži.

6.2 Sektor Konjarnik

toplana Konjarnik

1. Izvršena prepravka trasa i zame-na cevovoda pratećeg grejanja mazutnih vodova u mazutnoj sta-nici i tankvani rezervoara mazuta zapremine 5000 m3 radi optimiza-cije potrošnje pare;

2. Izvršena zamena neispravnih odvajača kondenzata u mazutnoj stanici radi optimizacije potroš-nje pare;

3. Optimizacija ulazne temperatu-re vode u kotlove VK1 i VK2, sa 100˚C (projektna vrednost) na 90˚C (proračunato da mogu kotlovi sa suprotnosmernim strujanjem) radi povećanja stepena iskorišće-nja kotlova za 0,4%;

4. Izvršeno ažuriranje TERMIS sof-tverskog paketa za proračun opti-malne odlazne temperature za grejanje potrošača;

5. Dobijena je Saglasnost na Studi-ju o proceni uticaja: „Projekta za

ugradnju vrelovodnog kotlovskog postrojenjana u TO Konjarnik”;

Radovi u toku:1. Izgradnja kotla VK4 od 70MWth sa

utilizatorom (povećaće se toplot-ni kapaciteti sektora i zadovoljiti potreba za toplotnom energijom na ovom sektoru);

2. Izvođenje cevovoda za predgreva-nje napojne vode za parne kotlo-ve vodom kojom se vrši dopuna magistrala (optimizacija potroš-nje pare na degazatoru za parne kotlove);

3. Izvođenje cevovoda za povrat kon-denzata u napojni rezervoar vre-lovodnih kotlova (optimizacija potrošnje pare i vode).

toplana Mirijevo

Projekat modernizacije TO Mirije-vo (VK1,PK1, PK2, HPV) se realizuje već drugu godinu i predviđen je da se realizuje po fazama. 6.3.Sektor Voždovac

n U toku ove grejne sezone pušten je u probni rad utilizator VK3 na TO Voždovac, čime smo poveća-li stepen korisnosti kotla, pri radu na gas.

n Izvršena je implementacija progra-ma „Termis”, koji sa preporučenim vrednostima odlaznih temperatu-ra na pragu TO Vozdovac, treba da pomogne da ostvarimo uštede u proizvodnji toplotne energije. Ova sezona je praktično probna i kroz analizu rada programa treba da se uoče i otklone nedostaci u podeša-vanju progarama. Pun efekat ušte-de energije korišćenjem programa „Termis”, bi trebalo da se vidi tek u narednoj grejnoj sezoni.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI 6.4 Sektor Cerak

toplana Cerak

1. Na parnim kotlovima je izvrše-na zamena gorionika novim low NOx gorionicima, kao i praćenja parametara koji omogućavaju pot-punu kontrolu procesa sagoreva-nja;

2. Postavljena je automatizacija pro-cesa odsoljavanja i odmuljivanja kotlova;

3. Izvršena je aditivacija mazuta u skladišnim rezervoarima;

4. 50% podstanica radi u automat-skom režimu što racionalizuje proizvodnju i potrošnju energije.

5. U toku je izrada glavnog projek-ta za postavljanje kontinualnog monitoringa emisije zagađujućuh materija.

toplana Miljakovac:

1. Ugrađeno je i pušteno u rad postro-jenje za deoksigenizaciju napojne kotlovske vode, smanjuju upotre-bu hemikalija i učestalost odmulji-vanja kotlova, što dovodi do eko-nomičnijeg rada postrojenja.

Skoro sve podstanice (osim onih koje su u kvaru ili su nedovrše-ne) rade pri automatskom režimu rada što racionalizuje proizvodnju i potrošnju energije. 6.5. Gašenje kotlarnica

Od 2007 god. do danas ugašeno je 35 kotlarnica koje su radile na mazut i ugalj i priključene su na daljinski sistem grejanja. U planu je da se u narednom period ugasi još 18 kotlar-nica koje predstavljaju izvore zaga-đenja kako u vazduh i vodu tako i izvor prekomerne buke. Sve kotlar-nice imaju privremene zabrane rada ili REŠENJA inspekcijskih organa kojim se nalažu smanjenja emisija,

a to zahteva njihove rekonstrukcije, menjnje vrste goriva ili u najboljem slučaju priključenja na topolovode. Ponuđena rešenja zahtevaju velika finansijska ulaganja koja preduzeće ne može samo da obezbedi. 7. Plan aktivnosti u narednom periodu:

1. Izrada urbanističko – planske dokumentacije za studije izvod-ljivosti, idejne, glavne projekte i rekonstrukcije kao što su:

n Studija opravdanosti izgradnje proširenja kapaciteta postrojenja za proizvodnju toplotne energije na lokaciji tO„Dunav”

Studija je pokazala profitabilnost izgradnje dodatnog kapaciteta od 200 MWt sa pomoćnim postrojenjem (vodozahvatia iz reke Dunav, hemij-ska priprema vode, kondenzacija vodene pare iz otpadnog gasa pri čemu se dobija 16,5% energije);

n Projekat postrojenja za degazaciju napojne vode (5 m3/h) u tO „Miljakovac”.

Odstranjivanje kiseonika iz napoj-ne vode vrši se pomoću kontaktnih membrana. Projektom se vrši sup-stitucija koriščenja vodene pare za degazaciju napojne vode a samim tim i goriva (mazuta);

n Projekat rekonstrukcije kotlarnice i prepumpne stanice ”Sava Kovačević” sa pratećom opremom za proizvodnju tople vode u letnjem periodu

Projektom je predviđeno priklju-čenje grejnog područja kotlarnice „Sava Kovačević” u Zemunu na TO „N. Beograd”. Umesto dosadašnjih 5 kotlova niske energetske efikasno-sti koji koristili mazut, za sagore-vanje predviđa se ugradnja nova tri kotla na ekstra lako gorivo. Posto-jeći kotlovi su ukupnog kapaciteta 60 MWt, zameniće se sa kotlovima 3x3 MWt, samo za isporuku toplot-ne energije za potrebe potrošne tople vode.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n Projekat prepumpne stanice PPS 1 i PPS2

Obe prepumpne stanice su u funk-ciji gašenja KO „Sava Kovačević” tj. omogućavaće snabdevanje toplot-nom energijom grejno podrućje. 8. Izveštavanje za održivost

Centar za upravljanje životnom sre-dinom (EMC), pri Agenciji za zašti-tu životne sredine, je uvrstio JKP „Beogradske elektrane” kao klijen-ta koji je dobio na raspolaganje kori-šćenja odgovarajućeg „TEAMS” sof-tvera. Tim BE je učestvovao u svim radionicama organizovanim u okvi-ru EMC projekta i na taj način uklju-čio se u korišćenje TEAMS-softve-ra definisanog i konfigurisanog u skladu sa organizacijom u JKP ”Beo-gradske elektrane”. Na taj način je urađena softverska podrška, od stra-ne TEAMS-a, sa modelom našeg pre-duzeća, za emisije i izveštavanje ka Nacionalnom registru i institucija-ma EU. Ovaj oblik izveštavanja će se primenjivati prema Agencija za zaštitu životne sredine i saglasan je sa Evropskim registrom ispušta-nja i prenosa polutanata (E-PRTR).

E-PRTR je ustanovljen Uredbom br. 166/2006 o utvrđivanju Evropskog Registra ispuštanja i prenosa zaga-đujućih materija i dopunjen Direk-tivama saveta 91/689/EEC i 96/61/EC koja je stupila na snagu 24. februa-ra 2006. god.

9. Zaključak

Jedan od najznačajnijih strateških ciljeva preduzeća je orijentacija ka potrošaču radi pružanja blagovre-mene i kvalitetne usluge, od evi-dencije zahteva za priključenje do uključenja objekata u sistem redov-nog grejanja. Zavisno od raspoložive ekonomske moći preduzeća, zašti-ta životne sredine ima svoje mesto u preduzeću. Napori koji se neprekid-no čine počinju da pokazuju pozitiv-ne rezultate, jer procesi proizvodnje i modernizacija proizvodnih kapacite-ta prestaju da budu izvori nekontro-lisanih zagađenja i opasnosti.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

JKP Gradsko saobraćajno preduze-će „Beograd’’ (u daljem tekstu: JKP GSP „Beograd’’) je 15. oktobra 2012. god. obeležilo 120 godina postoja-nja svečanim prijemom u Skupšti-ni grada Beograda. Uspešno obavlja funkciju javnog gradskog prevoza i ima za cilj da dostignuti nivo kvalite-ta transportne usluge stalno poveća-va definisanjem i realizacijom cilje-va kvaliteta.Pitanje zaštite životne sredine sma-tra izuzetno važnim, zbog čega u okviru strateškog razvojnog plana veliki značaj pridaje ekološki održi-vom razvoju. Aktivnosti koje JKP GSP sprovodi u cilju zaštite životne sredine usmere-ne su u više pravaca:

1. Zadržavanje visokog stepena učešća javnog prevoza u transportu putnika

Visokim učešćem javnog prevoza u ukupnom prevozu putnika na nivou grada postiže se, sa ekološkog aspek-ta, značajno unapređenje životne sre-dine, usled smanjenja broja putnič-kih automobila u saobraćaju.

2. Obnova voznog parka JKP GSP „Beograd’’

Obnova voznog parka JKP GSP „Beograd’’ posebno je važna aktiv-nost koja će imati izuzetno pozitivan efekat na kvalitet i komfor prilikom prevoza putnika u narednom perio-du, a samim tim i na zaštitu život-ne sredine.

Novi autobusi na gas

Krajem 2011. god. nabavljeno je 10 autobusa na gas domaće firme „Vulović Transport’’ iz Kragujevca. Eksploatacija ovih vozila započeta je 5. februara 2012. god. (4 autobusa na gas saobraća na liniji 26, dva na lini-

ji 23, dva na liniji 104, jedan na lini-ji 35l i jedno vozilo na liniji ugovore-nog prevoza i prevozi decu sa poseb-nim potrebama).U poređenju sa autobusima na dizel pogon, autobuse na gas (MA3-203 CNG) karakteriše znatno niži nivo emisije izduvnih gasova, a emisija buke i vibracija uvek je niža (u pro-seku pet do deset decibela). Ukratko, oni su udobni, ekološki prihvatljivi i moderno dizajnirani.U narednim godinama planirano je dalje povećanje broja autobusa na gas, a u saobraćajnom pogonu „Karaburma’’ biće sagrađena moder-na gasna stanica za punjenje ovih vozila.

Novi autobusi „IKARBUS’’

U saobraćajnom pogonu „Novi Beo-grad’’ krajem aprila 2012.god. pre-zentovano je 25 novih zglobnih auto-busa domaćeg proizvođača „Ikar-bus’’. Autobusi poseduju motore koji ispunjavaju EURO 5/EEB norme emi-sije štetnih gasova. Vozila su opre-mljena najsavremenijom opremom, niskopodna, opremljena rampama za ulaz hendikepiranih lica, a put-nički prostor je klimatizovan. Mate-rijali koji su korišćeni za izradu ente-rijera usklađeni su sa svetskim tren-dovima. Vlada Japana u martu 2012. god. donirala je rezervne delove za revi-talizaciju 93 autobusa. Petog marta 2013. god. navršilo se tačno deset godina od kada je svečano izvršena primopredaja velike donacije japan-ske vlade – 93 autobusa za vožnju u javnom gradskom prevozu. Sva vozi-la iz japanske donacije su u voznom stanju i još uvek redovno prevoze Beograđene.

8.9. JKP GSP „BEOGRAD”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Novi tramvaji

Tokom 2012. god. isporučena su 23 tramvaja španske kompanije „CAF”. Vozila su niskopodna, imaju rampe za bezbedno ukrcavanje osoba sa invaliditetom. Ostvaruju uštedu od 30% električne energije (vraćanje neiskorišćene struje koja je moguća zbog asinhrone vuče).Prvo vozilo tipa Divag („žuti švajca-rac’’) iz donacije bazelskog tramvaj-skog pogona BLT izašlo je na beo-gradske šine 5 decembra 2012. god. od šest tramvaja i istog broja priko-lica pristiglih u avgustu iste godine. Saobraćajni pogon „Ugovoreni pre-voz i unutrašnji transport’’ od trećeg septembra vrši prevoz dece i omla-dine ometene u razvoju sa dvadeset novih minibuseva na osnovu ugo-vora sa Sekretarijatom za socijalnu zaštitu, čime postaje lider u pruža-nju usluga ovoj posebnoj kategoriji korisnika.

3. Mere koje se sprovode u JKP GSP „Beograd’’

Kao i prošle četiri godine, tako i tokom 2012. god., mnoge aktivno-sti službe za zaštitu životne sredi-ne bile su usmerene na kontinui-ranom poboljšanju standarda ISO 14001:2004 kao i popunjavanje i ažu-riranje zahtevane dokumentacije i formulara.Nakon uspešne resertifikacione pro-vere krajem aprila 2012.god. usta-novljeno je da preduzeće ispunja-va neophodne zahteve standarda za obnovu sertifikata ISO 9001:2008 i ISO 14001:2004, te su 1. juna iste godine dodeljeni sertifikati od kom-panije SGS „Beograd’’ sa centralom u Ženevi.Preduzimaju se mere za poboljšanje performanse zaštite životne sredine i samih poslovnih procesa (smanje-na je potrošnja električne energije, vode, motornih ulja i emisije izduv-

nih gasova iz vozila) sa tendenci-jom daljeg smanjenja revitalizaci-jom autobuskog podsistema i uvođe-njem novih autobusa u eksploataci-ju. Redovno se prate i ažuriraju iden-tifikovani aspekti životne sredine.Politika zaštite životne sredine je sastavni deo naše poslovne politike i zasnovana je na poštovanju zako-na, pozakonskih akata i standarda životne sredine.Aktivnosti službe za zaštitu život-ne sredine se baziraju na zakonima i propisima iz oblasti zaštite životne sredine (u daljem tekstu: ZŽS).

Zaštita voda

n Shodno Zakonu o vodama (Sl. gl. RS, br. 30/10) redovno se prati kva-litet otpadnih voda koje se kontro-lišu tri puta godišnje.

n JKP „Beogradski vodovod i kana-lizacija’’ dva puta godišnje ispituje kvalitet otpadnih voda.

n Izdate su vodne dozvole za saobra-ćajni pogon „Dorćol, „Centrala’’ – depo Sava i organizacionu jedi-nicu „Elektro-građevinska opera-tiva’’ od „Uprave za vode’’ grada Beograda.

n U proceduri je obnavljanje vodne dozvole za saobraćajni pogon „Kosmaj’’.

Zaštita vazduha (emisija izduvnih gasova, buka...)

n Izvršena su merenja emisije produ-kata sagorevanja za grejnu sezo-nu 2011/2012. god. u skladu sa Uredbom o graničnim vrednosti-ma emisija zagađujućih materija u vazduh (Sl. gl. RS br. 71/10). Mere-nja emisije vrši KP „Dimničar’’ A.D Beograd– akreditovana labo-ratorija za ispitivanje.

n Izvršene su dimničarske uslu-ge u toku grejne sezone 2012/2013 za čišćenje kotlova i dimovodnih


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI kanala u kotlarnicama JKP GSP

„Beograd”.n U kotlarnici saobraćajnog pogona

„Kosmaj” kao energent se ne kori-sti više mazut već lož ulje;

n Rashodovanjem 113 autobusa koji imaju motore EURO 0,1,2 gene-racije, struktura voznog parka sa stanovišta emisije izduvnih gaso-va i buke poboljšana u odnosu na raniji period. Ukupno 58% inven-tarskog autobuskog voznog parka imaće ekološki prihvatljivije moto-re sa normama: EURO 3, EURO 4, EURO 5 što daje značajan doprinos održivom razvoju grada.

n Ukupna emisija izduvnih gasova iz vozila 2012. god. po elementima CO, HC, NO, PM čestica je niža u odnosu na 2011. god. (u eksploa-taciju je pušteno 10 autobusa sa pogonom na CNG koji ispunjavaju EURO 6 standarde emisije izduv-nih gasova kao i 25 zglobnih auto-busa sa dizel pogonom koji imaju EURO 4 standard).

Zaštita zemljišta

n Redovno se sprovode obuke za reagovanja u slučaju vanrednih situacija (curenje i prosipanje veće količine ulja prilikom pretakanja, curenje i prosipanje veće količine hemikalija, kiselina/baza).

n Sprovodi se stalna mera čišćenja parking prostora i sprečava konta-minacija zemljišta;

n Sprovode se redovne usluge čišće-nja i odnošenja materijala iz sepa-ratora i kanalskih slivnika za odva-janje masti i ulja iz otpadnih voda sa naftnim derivatima po nadzo-rom službe za ZŽS od strane ovla-šćenog operatera „Modekolo”.

Upravljanje opasnim i neopasnim otpadom

U skladu sa odredbama Zakona o upravljanju otpadom (Sl. gl. br. 36/09, 88/10) urađeni su:n Plan upravljanja otpadom u JKP

GSP „Beograd’’ (ažurira se na svake tri godine). Osnovni ele-menti plana su dokumentacija o otpadu koji nastaje u procesima u preduzeću (vrsta, sastav i količi-na otpada), mere koje se preduzi-maju u cilju smanjenja proizvod-nje otpada, posebno opasnog otpa-da, način skladištenja, tretmana i odlaganja otpada, mere zaštite od požara i eksplozija, mere zaštite životne sredine i zdravlja ljudi;

n Godišnji izveštaj o otpadu u JKP GSP „Beograd’’ – GIO1 (obaveza je da se u štampanoj i u elektronskoj formi najkasnije do 31. marta teku-će godine sa podacima za prethod-nu godinu dostavlja Agenciji za zaštitu životne sredine). Urađen je od strane službe za ZŽS i dostav-ljen Agenciji .

U saradnji službe za ZŽS i lica odgo-vornih za upravljanje otpadom u svim pogonima GSP „Beograd’’ popunjavaju se Obrasci dnevne evi-dencije o otpadu proizvođača otpa-da DEO1 za svaku vrstu otpada posebno. Unapređen je sistem vođe-nja dnevne evidencije otpada čiji unos preko Informacionog sistema JKP GSP „Beograd’’ kontroliše služ-ba za ZŽS.Shodno Pravilniku o načinu skla-dištenja, pakovanja i obeležavanja opasnog otpada (Sl. gl. RS br. 92/10) urađene su i podeljene u svim pogo-nima sve nalepnice sa potrebnim podacima i odgovarajućim forma-tima za sve vrste opasnog otpada koji nastaje u JKP GSP „Beograd’’. Redovno se vrši ažuriranje nalepni-ca.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n Redovno se sprovode interne

obuke u vezi pravilnog upravlja-nja otpadom i pravilnog pakova-nja i obeležavanja opasnog otpada u JKP GSP „Beograd’’ kao i obuke novozaposlenih u JKP GSP „Beo-grad’’ (sa temama: značaj život-ne sredine, održivi razvoj, politika zaštite životne sredine u JKP GSP „Beograd’’, opšti i posebni ciljevi zaštite životne sredine);

n Saradnja sa OJ „Investicijama’’ u davanju tehničkog opisa pri raspi-sivanju javnih nabavki, kao i pre-gleda konkursne dokumentacije za izbor najpovoljnijeg ponuđača za sve vrste generisanog otpada u JKP GSP „Beograd’’.

n Sklopljeni su Ugovori sa ovlašće-nim preduzećima za preuzima-nje neopasnog otpada u JKP GSP „Beograd’’ kao i Ugovori za pre-uzimanje i zbrinjavanje opasnog otpada (za rabljena mešana ulja,

otpadni mulj iz separatora i talož-nika, otpadne olovne akumulato-re i nikl-kadmijumske akumula-tore, zauljeni pucval i krpe, filte-re od ulja i goriva, zauljeni pesak i piljevinu, elektronsko-električni otpad).

n Redovno evidentiranje opasnih materija i njihova godišnja potroš-nja;

n Popunjen upitnik Stvaranje otpa-da i postupanje sa otpadom u JKP GSP „Beograd” poslat Gradskoj upravi grada Beograda, Sekretari-jatu za informatiku i statistiku;

n Izvršena je instalacija uređaja za kontrolu i punjenje baterija za aku-mulatorske stanice u svim pogo-nima JKP GSP „Beograd” čime je omogućena dijagnostika akumula-tora a samim tim i smanjenje otpa-da.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI 8.10. JKP „BEOGRAD PUT”

O preduzeću...

JKP „Beograd put” je pre 60 godi-na osnovala Skupština grada Beo-grada kao Direkciju za puteve grada. Od 1975. godine Direkcija za pute-ve je prerasla u RO „Beograd put”, a od 1990. godine dobija status Jav-nog komunalnog preduzeća. Osnov-na delatnost preduzeća je održavanje ulica i puteva. JKP „Beograd put” u okviru svoje delatnosti redovno i periodično odr-žava oko: 2.000 km gradskih ulica ili oko 20 miliona m2, oko 550 km opštinskih puteva ili oko 3,3 miliona m2, oko 200 km puteva drugog reda sa sobraćajnom opremom ili oko 1,2 miliona m2, oko 400 km puteva u nadležnosti lokalne samouprave ili oko 2,4 miliona m2 i oko 400 putnih objekata (mostova, prolaza i drugih putnih objekata).Redovnim i periodičnim održava-njem je obuhvaćeno 578 semaforizo-vanih raskrsnica, 525 uređaja kontro-lera, 2.815 svetlećih stubića, 3 siste-ma za alternativno vođenje saobra-ćaja, oko 40.000 komada saobraćaj-nih znakova, oko 18.500 m zaštitno odbojne i gelender ograde. U nad-ležnosti je održavanje i obeležavanje oko 300.000 m2 horizontalnih ozna-ka (bojom, folijom, hladnom plasti-kom) na ulicama i putevima, 3.500 parking mesta i taksi stajališta.Osim navedenih, preduzeće obav-lja i poslove projektovanja i izrade tehničke dokumentacije, izrade geo-detskih podloga i geodetska mere-nja, izdavanja saglasnosti za van-gabaritni prevoz, vođenje katastra saobraćajne signalizacije i izdava-nje potrebnih izvoda. JKP ”Beograd- put” obavlja delatnosti po ugovoru sa Sekretarijatom za saobraćaj, odno-

sno Direkcijom za puteve grada Beo-grada.

Unapređenje zaštite životne sredine

Unapređenju zaštite životne sredi-ne, iz godine u godinu, posvećuje se sve više pažnje. Svaki projekat, gra-dilište ili bilo koji proces rada u JKP „Beograd put” izvodi se sa ciljem da osim efikasnosti i efektivnosti rada budu ispoštovani i unapređeni para-metri koji utiču na kavalitet život-ne sredine. Osim generalne preven-cije na koju je preduzeće zakonima obavezano, pojedinim inovacijama u poslovanju Beograd put teži da učini i više od propisanog. JKP „Beograd put” poseduje četi-ri asfaltne baze na različitim lokaci-jama. Najnovija od njih, postavljena u Rakovici, opremljena je sa neko-liko dodatnih postrojenja i najve-ća je investicija kompanije u proi-zvodne osnove preduzeća. Njenom nabavkom „Beograd put” je obezbe-dio implementaciju najsavremenijih tehničko-tehnoloških dostignuća u ovoj oblasti i po nivou opremljenosti, potencijalima po pitanju kvaliteta, uz iskustvo i tradiciju, stekao polo-žaj lidera na ovim prostorima. Pre-duzeće je osposobljeno za proizvod-nju svih vrsta asfalta koje se koriste u svetu (više od 40 vrsta), uzimajući u obzir i proizvodnju livenih i tvrdo livenih asfalta, po čemu je „Beograd put” jedinstven u regionu.Stavljanjem u pogon novog postro-jenja, od polovine prošle godine, u standardnu paletu proizvoda uvr-šten je i polimer-modifikovani bitu-men - PmB „E” klase koji odgova-ra najvišim evropskim standardima.Kapitalna investicija u modernizaci-ju proizvodnih kapaciteta preduzeća od značaja je kako za „Beograd put”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI i tako i za Beograd. Ulaganje pred-

stavlja veliki korak u podizanju kva-liteta rada kompanije, ali istovreme-no i kvaliteta putne infrastrukture.Prilikom realizacije najvećeg inve-sticionog ulaganja „Beograd puta” u proizvodna postrojenja i oprema-nje lokacije na kojoj su smeštena, načela zaštite životne okoline bila su među najvažnijim kriterijumima. Afaltna baza u Rakovici zadovolja-va sve evropske standarde u pogle-du zaštite životne sredine. To je, između ostalog, potvrdio i nadležni gradski organ, Sekretarijat za zašti-tu životne sredine, davanjem pozi-tivnog mišljenja na Studiju uticaja na životnu sredinu. Samo postroje-nje za proizvodnju asfalta specifično je po svojoj energetskoj efikasnosti koja je na najvišem nivou. Tako, za tonu proizvedenog, odnosno osuše-nog kamena, baza utroši svega 5 kg gorivnog sredstva. To je za oko 40% manje u odnosu na većinu drugih u okruženju.Kako bi se zaštita eko-sredine dodat-no unapredila, na bazi je u toku proš-le godine stavljen u funkciju separa-tor ulja i masti. Njegov zadatak je da prikuplja atmosferske vode sa pla-toa baze i prečišćava ih pre ispušta-nja, zadržavajući pri tom eventualne sadržaje u vidu masti i ulja. Nabavkom nove baze u „Beograd putu” je stvorena osnova za korišće-nje reciklažnih materijala, odnosno uključivanje kompanije u jednu od trenutno najatraktivnijih oblasti za razvoj i ulaganje u Evropi. Plan za upotpunjavanje proizvod-nih kapaciteta „Beograd puta” obu-hvatio je i nabavku postrojenja za preradu struganog asfalta. Još jedna od novina koju donosi asfaltna baza u Rakovici je mogućnost da utisku-je (iskoristi) i tzv. mlevenu reciklira-nu gumu. Osim ekonomskog efek-ta korišćenja reciklažnih materijala - smanjenja troškova nabavke mate-

rijala, odnosno proizvodnje, ništa manje bitan nije ni ekološki bene-fit. Tu treba imati u vidu pre svega redukciju zaliha na deponijama čime se doprinosi zaštiti životne okoline, a istovremeno i smanjenje eksploataci-je prirodnih resursa.Kapitalni iskorak u segmentu pro-izvodnje podržan je odgovaraju-ćim unapređenjem u oblasti kontro-le kvaliteta. Nabavljena je najsavre-menija laboratorijska oprema name-njena ispitivanju sirovina, materija-la i proizvoda na bazi. Ona u potpu-nosti može da isprati moderan pro-ces proizvodnje različitih vrsta asfal-tnih masa za koje je namenjeno ovo postrojenje. Vrhunska oprema uklju-čuje automatski ekstraktor sa destila-torom rastvarača (trihloretilena) koji proces ekstrakcije veziva i destilaci-je rastvarača obavlja u zatvorenom sistemu i tako svodi na minimum izloženost radnika štetnom uticaju rastvarača, uključujući, naravno, i sve primenjene mere zaštite na radu. Na bazi u Rakovici sprovodi se pro-gram redovnog merenja i redov-ne kontrole emisije i imisije štetnih materija u vazduh i nivoa buke, kao i kontrole kvaliteta zemljišta. Osim internih provera, redovne kontro-le u skladu sa pozitivnom doma-ćom zakonskom regulativom vrše i ovlašćena preduzeća. Rezultati se dostavljaju i nadležnim inspekcija-ma, a kako se do sada pokazalo - zadovoljavaju sve propisane norme.Asfaltna baza u Rakovici u potpu-nosti opravdava epitet „ekološka” pošto je emisija štetnih materija sve-dena na minimum. Ipak, o aspek-tu zaštite životne okoline razmišlja se dalje. Prilikom nabavke postroje-nja posebno je razmatrana moguć-nost snabdevanja baze gasom, kao ekološki prihvatljivim energentom. U cilju skorog prelaska na prirodni gas, stvoreni su preduslovi za uvo-đenje gasne podstanice preko koje bi


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI se baza snabdevala zemnim gasom.

Gas ima manji negativan uticaj na životnu okolinu jer se dobija neupo-redivo bolji agregat nakon prolaska kroz sušaru bez primesa čađi, česti-ca od sagorevanja i dr.Ipak, treba istaći da se i na ostalim proizvodnim postrojenjima „Beo-grad puta” redovno prate emisija štetnih materija i ispusne vode. Tro-mesečne kontrole koje vrše ovlašće-ne institucije pokazuju da se propi-sani parametri kreću u dozvoljenim granicama. To je u mnogome rezul-tat adekvatnog i temeljnog remonta i kontinuiranih ulaganja u proizvod-ne i prostorne kapacitete u cilju una-pređenja zaštite životne sredine.Da to nije samo fraza dokazuje, izme-đu ostalog, preduzimanje priprema i mera za usklađivanje internih akata i procedura sa novim Zakonom o upravljanju otpadom kojim se, u skladu sa Nacionalnom strategijom upravljanja otpadom i sa progra-mom približavanja Evropskoj uniji (za period do 2019. godine), obez-beđuje uspostavljanje integrisanog upravljanja otpadom Prošle godine izvršena je predaja ulja čiji je eksploatacioni vek završen ovlašćenoj firmi i u skladu sa propi-sanim normama.Tokom 2012. godine ekipe JKP „Beo-grad put” sanirale su asfalt u 110 ulica u Beogradu. Reč je o značajni-jim radovima na detaljnijoj rekon-strukciji saobraćajnica čime je posti-gnuto kvalitetnije odvijanje saobra-ćaja, a samim tim i smanjenje emi-sije izduvnih gasova. Iako se ova mera ne može kvantitativno izra-ziti, nesumnjivo je upravo to naj-veći doprinos kvalitetu vazduha, a samim tim i životne sredine u Beo-gradu.U obavljanju svoje primarne delat-nosti JKP „Beograd put” koristi više od 500 kamiona, mašina, vozila i prateće opreme. Njihova intenziv-

na eksploatacija dovodi do stvara-nja velike količine otpada potencijal-no rizičnog po životnu sredinu. Pre svega, reč je o velikoj količini otpad-nih guma, istrošenih akumulatora, starog gvožđa. Tokom 2012. godine kao nusprodukt rada, stvorena je količina od 1.840 kg istrošenih PB akumulatora, iz upo-trebe je izbačeno 11.000 kg starih guma i u staro gvožđe je odbačeno 39.970 kg raznog otpada (otpaci od proizvodnje, neispravni i odbačeni alati, delovi mašina, vozila i sl.).Celokupne količine istrošenih aku-mulatora, starih guma i otpadnog gvožđa prodate su ovlašćenim dile-rima ovim materijalima. Zbog pri-rode otpadnog materijala, stari aku-mulatori se do trenutka predaje lage-ruju u specijalnom kontejneru.Kao nusprodukt održavanja i popravke svih vozila, mašina i alata koji se koriste u primarnoj delatno-sti JKP „Beograd put” nastaje isko-rišćeno ulje. Ulje se lageruje u cister-ni, da bi se nakon prikupljanja odre-đene količine angažovalo ovlašćeno preduzeće za dalje zbrinjavanje kori-šćenog ulja. Kao produkt pratećih, sekundar-nih delatnosti, koje utiču na život-nu sredinu, nastaje značajna količina korišćenih tonera za štampače (zbog velikog broja projekata, planova, kao i obimne dokumetacije koja prati rad svih sektora). Značajan deo tonera se upućuje na recikliranje, a oni kod kojih to nije moguće, skladište se u krugu baze u Dragoslava Srejovića, u kontejneru adekvatne konstrukci-je (lim debljine 4 mm, sa poklopcem i pod ključem). Unutar najveće baze preduzeća koja se nalazi u ul. Dragoslava Srejovi-ća 8a, nalazi se kotlarnica koja greje sve objekte. Tokom njenog rada spro-vodi se stalno praćenje i kontrola dimnih gasova od strane akredito-vanih institucija, kao i redovno ser-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI visiranje i čišćenje gorionika i kotla.

Na istoj lokaciji tokom 2012. godine urađena je nova kišna kanalizacija unutar kruga, kao i reparacija starog i izrada novog separatora na mestu pranja vozila i 40 m kanala i odvod-nih rešetki.Pred početak sezone redovnog odr-žavanja ulica u zimskom periodu 2012/2013 godine, pušteno je u rad postrojenje za proizvodnju rastvora kalcijum-hlorida. Posipanje rastvo-ra kalcijum-hlorida obavlja se u cilju prevencije nastajanja ili uklanjanja poledice na saobraćajnicama, bilo da se radi o tečnom posipanju ili o vla-ženju putarske soli pre posipanja, u trenutku kada so napušta posipač (tzv. mokro posipanje). Navlažena so duže se zadržava na putu i brže se topi, tako da se potrošnja putarske soli smanjuje. Rastvori kalcijum-hlorida koji se naj-češće koriste za održavanje puteva u zimskom periodu imaju koncentra-ciju u rasponu od 18% do 24%, a u nekim oblastima sa oštrijom klimom ta koncentacija ide i do 32%. Kako dato postrojenje može da se koristi za proizvodnju rastvora kal-cijum-hlorida različitih stepena kon-centracije, moguće je u zavisnosti od vremenskih prilika koristiti rastvo-re različitog nivoa koncentracije, što dovodi do smanjenja ukupne količi-ne kalcijum-hlorida upotrebljene za sprečavanje poledice. To je značajan korak u očuvanju životne sredine, a istovremeno se ne umanjuje efika-snost rada Zimske službe. U saradnji sa Sekretarijatom za sao-braćaj, JKP „Beograd put” je nasta-

vio primenu nove LED tehnologije na svetlosnoj signalizaciji u gradu. U proteklim godinama, oko 40% kla-sičnih semarofskih sijalica sa žar-nom niti zamenjeno je LED izvori-ma svetlosti, dok se kod svih novih semaforizacija postavljaju isključivo lanterne sa ovim vidom svetlosnog izvora. Signalizacija koja radi u LED tehologiji troši čak osam puta manje struje nego u ”klasičnoj” tako da je ušteda očigledna. JKP „Beograd put”, na inicijativu Fonda „Ekotopija” i u saradnji sa drugim gradskim organima, uklju-čio se u akciju „Misli o vazduhu pre nego što ga ugledaš – Isključi motor!”. Služba za svetlosnu signa-lizaciju postavila je na 10 semafora na najosetljivijim tačkama u pogle-du zagađenosti specifične table sa porukom vozačima. Projekat apeluje na njihovu svest da na semaforima isključuju motor i tako utiču na sma-njenje štetnih gasova koju emituju vozila. Semafori se nalaze na uglu ulica: Brankove i Carice Milice, Sve-togorske i Kondine, Narodnog fron-ta i Balkanske, Bulevara oslobođenja i Knjeginje Zorke, Bulevara Kralja Aleksandra i Braće Nedića, Beograd-ske i Krunske, Svetozara Markovića i Njegoševe, Kneza Miloša i Vojvode Milenka, Kneza Miloša i Birčanino-ve, Takovske i Jaše Prodanovića.Akcija je sprovedena u cilju dopri-nosa prevenciji štetne emisije gaso-va jer poslednja istraživanja o stanju životne sredine u Srbiji govore da je vazduh jedan od najvećih ekoloških problema u svim većim gradovima u zemlji.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Kvalitet vode u savskom jezeru

U periodu mart-decembar 2012. godine Gradski zavod za javno zdravlje redovno je vršio ispitiva-nja vode. U toku kupališne sezone uzorci za ispitivanje uzimaju se dva-put nedeljno,a pred početak sezone i po završetku sezone jednom u nede-lju dana.Rezultati ispitivanja su pokazali da je voda u Savskom jezeru stabilna i visoko kvalitetna po fizičko-hemij-skim i mikrobiološkim karakteristi-kama.Voda po kvalitetu pripada I i II klasi boniteta. Radi dobijanja saglasno-sti Sanitarne inspekcije za početak rada kupališta u maju i junu mese-cu utvrđeno je da voda odgovara I klasi boniteta. Takođe je utvrđeno odsustvo opasnih i štetnih materi-ja u vodi.U skladu sa Ekološkom studijom kontrole eutrofizacije i produkcije makrofita u jezeru na Adi Ciganliji vršilo se košenje podvodne vegetaci-je u periodu od 20. aprila do 20. sep-tembra 2012. godine.

Održavanje kupališta

Tokom cele godine J.P. Ada Ciganlija je održavala čistoću plaže,sanitarnih čvorova i pokretnih sanitarnih obje-

kata kao i održavanje istih. U vreme trajanja sezone čistoća i održavanje plaže,sanitarnih čvorova i pokret-nih sanitarnih objekata je pojačana u skladu sa potrebama.Ada Ciganli-ja ima oko 17 hektara plaže sa objek-tima potrebnim za nesmetano funk-cionisanje kupališta.Održavanje javnih zelenih površina

U 2012. godini izvršene su pripreme za pošumljavanje na 4 hektara povr-šine koja je bila devastirana i zapo-četo je pošumljavanje na delu povr-šine koji ima funkciju zaštite vodoi-zvorišta.U saradnji sa Sekretarijatom za zašti-tu životne sredine u aprilu mesecu je posađeno 50-tak sadnica na turistič-kom delu Ade Ciganlije.Na površini od 6 hektara vršeno je uklanjanje invazivne korovske vege-tacije i čišćenje šume. Konstantno je obavljano čišćenje šumskog pojasa uz stari obrenovački put jer sa puta nesavesni građani bacaju smeće i šut.U periodu april-oktobar intenzivno se održava 130 hektara javnih zele-nih površina,a sama gazdinska jedi-nica Ada Ciganlija iznosi 229,70 hek-tara.Redovno se od drobljenje granjevi-ne vrši izrada ekološke podloge za trim stazu.

8.11. JP „ADA cIGANLIJA”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Osnovna delatnost preduzeća

Javno komunalno preduzeće „Grad-ske pijace” – Beograd osnovano je odlukom Skupštine grada Beogra-da za obavljanje pijačne delatnosti kao delatnosti od opšteg interesa na teritoriji gradskih opština Voždo-vac, Vračar, Zvezdara, Zemun, Novi Beograd, Palilula, Rakovica, Savski venac, Stari grad i Čukarica.Obavljanje delatnosti odvija se kroz mnogobrojne aktivnosti oprema-nja pijaca i objekata na pijacama, izdavanje objekata, prostora i pijač-ne opreme za prodaju poljoprivred-no-prehrambenih proizvoda, proi-zvoda zanatstva, domaće radinosti i drugih industrijsko-neprehrambe-nih proizvoda, u skladu sa vežećim propisima.Posmatrano kroz prizmu aktivnosti koje su uže vezane za kvalitet život-ne sredine grada Beograda, održa-vanje pijaca, kao osnovna delatnost Preduzeća, shodno Odluci o pija-cama („Sl. list grada Beograda” br. 9/2001, 11/2002, 23/2005.) obuhvata obavljanje svih poslova kojima se obezbeđuje nesmetano obavljanje prometa i vršenje usluga u prometu robe, što podrazumeva i svakodnev-no čišćenje i pranje pijaca, kao i odr-žavanje objekata komunalne infra-strukture.Za realizaciju ovih aktivnosti JKP „Gradske pijace” Beograd jed-nim delom koristi sopstvene resur-se: 3 komunalna vozila za tran-sport smeća kojima upravljaju voza-či u stalnom radnom odnosu, sva-kog dana odvoze komunalni otpad sa 22 pijace na gradsku deponiju. Za održavanje čistoće-čišćenje pijaca, dnevno je angažovano više od 150 lica, na osnovu sprovedenog postup-

ka u skladu sa zakonom. Sa 22 pija-ce dnevno se odveze približno pro-sečno 18 t komunalnog otpada. Sa 11 manjih pijaca otpad odvozi JKP „Gradska čistoća”, u okviru svojih redovnih aktivnosti i plana rada.

Razvoj i unapređenje:

Po pravilu, poslovanje svakog pri-vrednog subjekta obuhvata dva segmenta koji se moraju paralelno odvijati:n staranje o nesmetanom odvijanju

poslova iz delatnosti subjekta,n aktivan rad na razvoju i unapređe-

nju, na osnovu sistemskih rešenja koja donose trajni kvalitet.

Tako pijačna delatnost treba da prati ritam tehničkog razvoja i prilago-đava se novim potrebama potroša-ča, dok, istovremeno, ovo Preduzeće ima svoje mesto i ulogu u doprino-su održivom razvoju i ostvarivanju programa od strateškog interesa za zajednicu. Sa stanovišta ekološki odgovornog poslovanja, a sagledavajući zanačaj komunalnog reda u okruženju pijaca kojima upravlja JKP „Gradske pija-ce” Beograd, kao trajno definisane, odvijaju se aktivnosti multidiscipli-narnih specijalnih timova u koje su, zajedno sa predstavnicima odgova-rajućih službi Preduzeća, uključe-ni predstavnici inspekcijskih službi, uz asistenciju policijskih snaga. Ovi timovi u prethodnoj godini sproveli su preko 900 akcija. „Gradske pijace” su 1. 08. 2011. godi-ne zaključile ugovor o poslovno-teh-ničkoj saradnji sa ovlašćenim ope-raterom za upravljanje ambalaž-nim otpadom „Delta -Pak” d.o.o. Cilj saradnje je edukacija i ospo-sobljavanje zaposlenih u Preduzeću

8.12. JKP „GRADSKE PIJAcE” BEOGRAD


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI za uspešno upravljanje ambalažnim

otpadom i primena propisa o zašti-ti životne sredine, kao i ispunjava-nje nacionalnih ciljeva. Nakon izra-de elaborata o klasifikaciji i razvrsta-vanju ambalažnog otpada i sprove-dene obuke volontera i zaposlenih, postavljeno je 12 mrežnih kontejne-ra za sakupljanje ambalažnog otpa-da na pijaci: „Zvezdara”, „Smede-revski đeram”, „Skadarlija”, „Braće Jerković”, „Zeleni venac”, „Kalenić”, „Banjica”, „Dušanovac”, „Vidikovac”, „Otvoreni tržni centar”, TC „Novi Beograd” kao i na pijaci „Blok 44”. Sakupljanje ambalažnog otpada vrši Privredno društvo za usluge reci-klaže „Eko servis” d.o.o, dok je kra-jem 2012. godine potpisan ugovor sa „Set Reciklaža” d.o.o. o preuzima-nju i reciklaži elekronskog i električ-nog otpada.

n 3 komunalna vozila JKP „Grad-ske pijace” Beograd svakodnevno odvoze otpad sa pijaca

n Više od 150 lica dnevno održava pijace

n sa pijaca se dnevno odveze oko 20 tona otpada

n U prethodnoj godini sprovedeno je preko 900 akcija specijalnog tima

Tokom 2012. godine, volonteri JKP „Gradske pijace” aktivno su učestvo-vali u više akcija sa ciljem pobolj-šanja kvaliteta životne sredine, od kojih izdvajamo: „Očistimo Srbiju”, učešće na Festivalu „Supernatural”, Dan Dunava, „Veliko spremanje na Savskom vencu”, kao i učešće na manifestaciji „Vašu PVC ambalažu nosimo na reciklažu”.

Kontejneri za sakupljanje ambalažnog otpada

Volonteri JKP „Gradske pijace” Akcija „Očistimo Srbiju” Košutnjak


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Komunalno preduzeće „Dimničar” a.d. Beograd je osnovano 1948. godi-ne. Među prvima je osim dimničar-skh usluga počeo da se bavi i hemij-skim pranjem kotlova. Tradiciju da bude uvek na vrhu, prvi i najbolji u svemu, Dimničar je zadržao i danas. Rezultat toga je široka paleta uslu-ga koju „Dimničar” danas može da pruži.

tERMOENERGEtSKI SEKtOR

Čišćenjem i održavanjem dimnjaka i dimovodnih sistema, „Dimničar” doprinosi ekonomičnijem korišćenju energenata, zatim zdravijem i čisti-jem vazduhu, samim tim i zdravijoj i čistijoj životnoj sredinoj, ne samo u Beogradu, već i u čitavoj Srbiji. Naime, redovnim čišćenjem kotlova i dimovodnog sistema značajno uti-čemo na smanjenje emisija zagađuju-ćih materija u vazduh. Optimalnim podešavanjem odno-sa gorivo-vazduh, tj. podešavanjem rada gorionika, ostvaruje se značaj-na ušteda goriva, povećanje stepena korisnosti kotla, smanjuju se emisije zagađujućih materija koje direktno ili indirektno mogu uticati na zaga-đivanje vazduha, samim tim na kva-litet životne sredine.U cilju da zadovolji zahteve svo-jih klijenata, „Dimničar” se oprede-lio da u svoju paletu usluga uvrsti i usluge upravljanja otpadom koji se pojavljuje kod čišćenja ložišnih ure-đaja. Pružanjem ove vrste usluga i edukacijom klijenta, tokom 2012. godine, „Dimničar” je uspeo da tok od oko 100 t otpadne čađi preusmeri sa deponije na tretman. Na taj način smo produžili životni vek deponije, smanjili štetan uticaj na zemljište i životnu sredinu. Ovaj otpad se kori-sti u procesima bioremedijacije, te

na taj način od njega nastaje neopa-san materijal koji ima dalju primenu (hortikultura, dnevna prekrivka na deponijama...)

KOMUNALNI SEKtOR

Odlukom Skupštine grada Beograda 1989. godine dimničarska delatnost poverena je Komunalnom predu-zeću „Dimničar” a.d. Beograd. Od tada „Dimničar” pruža dimničarske usluge na teritoriji deset beograd-skih opština, što predstavlja oko 140 000 dimnjaka. Na taj način doprino-simo smanjenju emisije praškastih mateija koje se javljaju usled sagore-vanja tečnih i čvrstih goriva, a koje mogu imati loš uticaj na životnu sre-dinu i zdravlje ljudi.

SEKtOR VENtILACIJE

Svake godine „Dimničar” očisti oko 1000 HVAC i masnih ventilaci-onih sistema, čime se sprečava da dođe do požara. Pored toga, redov-no čišćenje i održavanje masnih ven-tilacionih sistema sprečava smanje-nje projektovanog radnog kapacite-ta. Kako čišćenje masnih ventilaci-oniih sistema doprinosi bezbednom i zdravom radu, naši klijenti se sve češće odlučuju na redovno čišćenje i održavanje ventilacionih sistema. Pored zaštite od požara, čišćenjem HVAC sistema i njihovom dezin-fekcijom sprečava se razvoj raznih bakterija i virusa kao što su Legi-onela pneumofila, koksaki virus i dr. Tokom 2010. godine unapredi-li smo način čišćenja HVAC sistema nabavkom robota specijalizovanih za čišćenje ventilacionih kanala.

8.13. KOMUNALNO PREDUZEĆE „DIMNIČAR” AD BEOGRAD


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI AKREItOVANA LABORtORIJA

U cilju doprinosa ekonomičnijem i energetski efikasnijem radu naših klijenata, „Dimničar” je tokom 2010. godine akreditovao laboratoriju za merenje emisije zagađujućih materija u vazduh (SO2, NO2, CO, dimni broj i praškaste materije), pod akreditaci-onim brojem 01330. Pored akredita-cije laboratorije od strane Akredita-cionog tela Srbije, dobijeno je i reše-nje od strane Ministarstva energeti-ke, razvoja i zaštite životne sredine za pružanje ovih usluga. Praćenjem ovih parametara moguće je izvršiti, ne samo kotrolu produkata sagore-vanja, već i njihovo smanjenje kroz korekciju rada kotlovskog postroje-nja. Time se može ostvariti i značaj-na ušteda energenta i poboljšati efi-kasnost postrojenja.

Projekti:

Tokom oktobra i novembra 2012. godine Dimničar je u saradnji sa Sekretarijatom za zaštitu životne sre-dine sproveo projekat „Merenje emi-sije dimnih gasova iz individualnih toplotnih izvora na teritoriji Beogra-da” (u daljem tekstu: Projekat). Projekat je sproveden na deset beo-gradskih opština: Stari grad, Savski venac, Vračar, Palilula, Novi Beo-grad, Zemun, Voždovac, Čukarica, Rakovica i Zvezdara.Broj uzorka na kojima je izvrše-no merenje na teritoriji pomenutih opština je šest stotina.Cilj istraživanja je bio početak for-miranja baze podataka na teritori-ji grada Beograda o koncentraciji i kvantifikaciji zagađujućih materi-ja koje se emituju u životn srediinu Grada, na osnovu kojih bi se, nada-lje, u sledećim fazama projekta, izvr-šila merenja na svim individualnim ložištima u gradu Beogradu i formi-rao katastar toplotnih izvora i kata-star zagađivanja koja potiču iz indi-vidualnih ložišta.

Od ukupno izvršenih 600 merenja, 414 (69 %) merenja prelazi granične vrednosti emisija propisanih Ured-bom. Od toga 354, (85,5 %) merenja predstavlja merenja izršena na ložiš-nim uređajima koja koriste čvrsta goriva, dok preostalih 60, odnosno 14,5 % predstavlja ložišne uređaje koji koriste prirodni gas, a koji prela-ze granične vrednosti.Ovi podaci ukazuju uticaj indivi-dualanih ložišta na kvalitet vaz-duha i životne sredine u Beogra-du, a istovremeno su pokazatelj loše energetske efikasnosti, odnosno veće potrošnje goriva.Čest razlog lošeg sagorevanja kod ložišnih uređaja koji koriste čvrsta goriva je taj što su dimnjaci neade-kvatni u odnosu na ložišta, zatim neadekvatno upravljanje ložišnim uređajem ili nepostojanje regulato-ra vazduha – klapne. Kod ložišnih uređaja koji koriste gasovita i tečna goriva čest razlog lošeg sagorevanja je nepravilan rad gorionika, odnosno neadekvatan odnos gorivo:vazduh u procesu sagorevanja.Ukoliko pretpostavimo da su gubi-ci toplote u dimnim gasovima line-arno sarzmerni potrošnji goriva, i da je studija pokazala da su pro-sečni gubici na izvršenih šest stoti-na merenja 23,1 %, to znači da se na teritotiji Beograda poroši oko 23,1 % više goriva, a posledica veće potroš-nje goriva jeste veća emisjia zagađu-jućih materija u vazduh.Obrađeni podaci iz ovog projekta treba da budu polazna osnova za planiranje i sprovođenje mera koje omogućuju dovođenje merenih para-metara u dozvoljene odnosno prepo-ručene granice.To je moguće postići redovnim čišće-njem i održavanjem ložišnih uređaja i dimovodnih sistema, odnosno, ser-visom ložišnih uređaja i optimizaci-jom i sanacijom dimovodnih siste-ma.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Preduslov za ovo delovanje je utvr-

đivanje stanja svakog ložišnog ure-đaja i dimovodnog i sistema u doma-ćinstvu, što se postiže redovnim godišnjim merenjima na ložišnim uređajima, od strane akreditovanih laboratorija, kod svih vlasnika i kori-snika na teritoriji Grada.

ZAŠtItA ŽIVOtNE SREDINE

Jedna od delatnosti „Dimničara” je sakupljanje i transport neopasnog i opasnog otpada. Za te svrhe „Dimni-čar” je 2011. godine dobio dozvolu (izdatu od nadležnog Ministarstva) i to za sakupljanje i transport otpad-nih jestivih ulja, ambalažnog otpa-da, opasne i neopasne čađi i otpada iz „masnih” separatora. Prosečna mesečna količina sakuplje-nih otpadnih jestivih ulja, u 2012. god. iznosila je oko 10 t. „Dimni-čar” se trudi da edukuje svoje klijen-te kako ovaj otpad ne bi završavao u kanalizaciji zagađujući reke i da na taj način poveća sakupljene koli-čine otpadnih jestivih ulja. Razlog zašto je potrebno sakupljati otpad-na jestiva ulja nije samo zadovolja-vanje zakonskih propisa, već se tre-tmanom ovog otpada može dobiti ekološko gorivo – biodizel. Tretman otpadnih jestivih ulja vrši se u firmi „Biodizel” CO koja je od 2012. godi-ne u vlasništvu „Dimničara”. Upo-trebom biodizela, smanjuje se emi-

sija gasova koji izazivaju efekat sta-klene bašte, kao i zagađenje vazduha usled potpunog sagorevanja goriva.Krajem 2012. godine započeta je akci-ja upravljanja ambalažnim otpadom nastalim u ugostiteljskim objekti-ma. Time pokušavamo da odvoji-mo otpad na samom mestu nastan-ka, da ga preusmerimo na ponovnu upotrebu ili tretman i da tako spre-čimo da taj otpad bude deponovan ili što je još gore da završi u život-noj sredini.Komunalno preduzeće „Dimni-čar” a.d. Beograd pružanjem svojih usluga utiče na potpuno iskorišće-nje hemijske energije akumulisane u gorivu. Time značajno utičemo na povećanje stepena efikasnoti postro-jenja, samim tim i na smanjenje potrošnje goriva. Ovo smanjenje ima za posledicu štedljivo i racionalno korišćenje prirodnih resursa, kojih je sve manje, a potrebe stanovništva su sve veće. Na taj način „Dimničar” doprinosi održivom razvoju u Srbiji.Proizvodnjom biodizela, reduko-vanjem emisije praškastih materija, ugljen monoksida, sumpor-dioksi-da i azotnih oksida nastalih radom kotlovskih postrojenja, kao i nepri-jatnih mirisa i masnoća nastalih pripremom hrane u ugostiteljskim objektima, Komunalno preduzeće „Dimničar” a.d. Beograd doprino-si zdravijoj i čistijoj životnoj sredini.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Aktivnosti JVP „Beogradvode” u 2012.godini:

2. Budžet grada Beograda – Sekretarijat za komunalne i stambene poslove, Upra-va za vode:n Održavanje Kaljavog potoka od

Bulevara oslobođenja do Borske ulice km 1+040,50 do km 2+250;

n Nastavak regulacije Kaljavog poto-ka;

n Održavanje Bolečke reke od km 10+250 do km 10+875;

n Održavanje Mokroluškog potoka u zoni garaže GSB od km 6+580 do km 6+960;

n Održavanje brane na Žarkovačkom potoku;

n Održavanje dela obale i prioba-lja reke Dunava i Save na vodnom području grada Beograda;

n Gročanska reka od km 0+498 do km 0+598 betoniranje korita;

n Uređenje Potoka Palanka;n Uklanjanje nepoželjne vegetacije

(ambrozije i ostalog šiblja, hemij-skim putem);

n Uklanjanje plutajućeg materijala i sečenje iz kanala Vizelj u dužini od 600 m;

n Hitna intervencija - Regulacija kanala u ulici Makiškoj od km 0+000 do km 0+550;

n Hitna intervencija - Uklanjanje zapreka iz vodotokova Vrčinske reke od km 0+000 do km 0+300;

n Hitna intervencija - Izrada rešetke na Žarkovačkom potoku;

n Hitna intervencija - Čišćenje pro-pusta na kanalu Stara Tamnava;

n Hitna intervencija - Izmuljenje nerekonstruisanog kanala Kupi-nac od km 2+431,34 do km 3+388,90;

n Hitna intervencija - Izrada rešetke na ulivu Železničke reke u kolek-tor;

n Hitna intervencija - Izrada beton-ske staze i stepeništa u Bloku 45;

n Hitna intervencija - Izrada kanali-zacije Ø160 i rigola u ulici Vučev-skoj, nas. Sutjeska, Kotež

n Hitna intervencija - Otvaranje pro-ticajnog profila u zoni propusta na kanalu Veliko Selo;

n Hitna intervencija - Uređenje Gro-čanske reke od km 0+000 do km 0+325;

n Uređenje i sanacija obaloutvrde u Zemunu na potezu između resto-rana „Šaran” i „Venecija”;

2. Budžet grada Beograda – Sekretarijat za zaštitu životne sredine:n Otvaranje izlaza za čamce i riblje

staze u Čukaričkom rukavcu;n Pošumljavanje leve obale reke Save3. Budžet republike Srbije – Ministarstvo

finansija i privrede, Sektor za turizam:n Izgradnja obaloutvrde na desnoj

obali reke Save u Obrenovcu – Zabran (I faza);

4. Budžet republike Srbije – Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivre-de, Republička direkcija za vode:

n Redovno održavanje vodnih obje-kata za uređenje vodotoka, vod-nih objekata za zaštitu od popla-va, erozija i bujica i održavanje vodotoka;

n Mala brana Duboki potok, Inve-sticiono održavanje, Održavanje vodnih objekata za uređenje vodo-toka, vodnih objekata za zaštitu od

8.14. JVP „BEOGRADVODE”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI poplava, erozija i bujica i održava-

nje vodotoka;n Redovno održavanje vodnih obje-

kata za odvodnjavanje;n Izrada grubih rešetki na ulivnom

kanalu CS Vić Bara, Investicio-no održavanje vodnih objekata za odvodnjavanje;

n Remont transformatora i zame-na mašinske opreme na CS Ovča, Investiciono održavanje vodnih objekata za odvodnjavanje;

n Izrada ograde oko objekata CS Galovica i Petrac, Investiciono odr-žavanje vodnih objekata za odvod-njavanje;

n Rekonstrukcija nasipa uz Savu duž Ade Ciganlije na delu deoni-ce I, u dužini od 35 m – Izgradnja i rekonstrukcija vodnih objekata za uređenje vodotoka i vodnih obje-kata za zaštitu od poplava, erozi-je i bujica;

n Rekonstrukcija nasipa uz Savu duž Ade Ciganlije na deli deoni-ce II, u zoni Beogradskog kupati-la - Izgradnja i rekonstrukcija vod-nih objekata za uređenje vodoto-ka i vodnih objekata za zaštitu od poplava, erozije i bujica;

n Sanacija obaloutvrde na desnoj obali Dunava na km 1164+280, Sanacija vodnih objekata za uređe-nje vodotoka, vodnih objekata za zaštitu od poplava, erozija i bujica i vodnih objekata za odvodnjavanje;

n Sanacija spoljne kosine levoobal-nog nasipa Dunava, Sanacija vod-nih objekata za uređenje vodoto-ka, vodnih objekata za zaštitu od poplava, erozija i bujica i vodnih objekata za odvodnjavanje;

n Sanacija obloge kanala Galovica oko ustave između kanala Galo-

vica i kanala Petrac, Sanacija vod-nih objekata za uređenje vodoto-ka, vodnih objekata za zaštitu od poplava, erozija i bujica i vodnih objekata za odvodnjavanje;

n Sanacija limana na reci Veliki Lug km 18+780, Sanacija vodnih obje-kata za uređenje vodotoka, vod-nih objekata za zaštitu od poplava, erozija i bujica i vodnih objekata za odvodnjavanje;

n Sanacija desnoobalnog nasipa na potoku Serava na km 0+410, Sana-cija vodnih objekata za uređe-nje vodotoka, vodnih objekata za zaštitu od poplava, erozija i bujica i vodnih objekata za odvodnjavanje;

n Odbrana od poplava sa hit-nim intervencijama; Sprovođe-nje odbrane od poplava od sponj-nih i unutrašnjih voda i zaguše-nja ledom;

n Odbrana od leda; Sprovođenje odbrane od poplava od sponjnih i unutrašnjih voda i zagušenja ledom;

n Biotehnički zaštitni radovi - izrada pletera na lokaciji Duboki potok u Barajevu;

n Izrada studija, planske dokumen-tacije, projekata i priprema inve-sticija;

5. Privredno društvo „Hidroelektrane Đer-dap” d.o.o. Kladovo, Sektor za održava-nje priobalja:

n Redovno održavanje priobalja i prve drenažne linije priobalja;

6. Ostale aktivnosti:n Izdavanje Vodnih akata u skladu

sa Zakonom o vodama i rad Služ-be naknada na izdavanju Reše-nja o zauzeću akvatorije i vod-nog zemljišta na vodnom područ-ju grada Beograda


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Sagorevanjem niskokaloričnog ligni-ta u kotlovima TE „Nikola Tesla” A i B nastaju velike količine dimnih gasova koji sadrže štetne materije, od kojih su najznačajnije: SO2, NOx, CO, CO2 i praškaste materije (lete-ći pepeo).Posle elektrostatičkog izdvajanja praškastih materija u elektrofilteri-ma (EF), dimni gasovi se ispuštaju preko dimnjaka i to: n TENT A - visine 150 m, blokovi A1,

A2 i A3, visine 220 m, blokovi A4, A5 i A6 i

n TENT B - visine 280 m, blokova B1 i B2.

Pepeo i šljaka se mešaju sa vodom u odnosu 1:10 (u praksi taj odnos je i do 1:20), u TENT A, odnosno 1:1 u TENT B i hidrauličkim putem se transpor-tuju na otvorene deponije pepela i šljake. Odlaganje pepela se vrši na aktivnoj kaseti, a drugi deo deponije je u fazi privremenog mirovanja (pasivna–rezervna kaseta). Pasivna kaseta je u fazi mirovanja radi tehničke kon-solidacije pepela i dreniranja, a taj period traje 6–10 godina. Deponija TENT A zauzima površinu od 400 ha, a deponija TENT B površinu od 600 ha (pepeo je odlagan na 400 ha, a 200 ha nije korišćeno) i okružene su naseljima i obradivim površinama. Pored toga, na levoj obali reke Save nalazi se zaštićeno područje - Obe-dska bara, a na desnoj obali speci-jalni rezervat prirode-Orlača-Provo. Oba lokaliteta su smeštena na maloj udaljenosti od TENT B. Sada je na deponiji TENT-a A kaseta I aktivna, a kasete II i III su pasivne. Na depo-niji TENT B kaseta II je aktivna, a kaseta I je pasivna.

Na deponiji se vrši mehaničko talo-ženje pepela iz suspenzije pepela i vode, pri čemu nastaju prelivne i drenažne otpadne vode koje se indirektno preko drenažnih kana-la ispuštaju u reku Savu na TENT A. Od februara 2011. god. na TENT B napravljen je sistem recirkulacije ovih voda na deponiji, te na taj način zaustavljeno ispuštanje ovih voda u potok Vukićevica, odnosno u reku Savu. U cilju sprečavanja zabariva-nja okolnog terena i hemijskog zaga-đenja podzemnih voda, po obodu deponije izgrađen je sistem drenaž-nih bunara. Deponije su površinski izvori zagađivanja vazduha pepe-lom. U cilju sprečavanja eolske ero-zije pepela sa deponija, primenjuju se odgovarajući sistemi zaštite i bio-loška rekultivacija, koja se obavlja po tehnologiji koja je u skladu sa Glav-nim projektom rekultivacije depo-nije pepela TENT A i B, (Instituta za zemljište, Beograd, 2004.). U toku 2011. godine Institut za zemljište Beograd uradio je dopunu Glavnog projekta rekultivacije deponije pepe-la i šljake JP TE „Nikola Tesla” A i TE „Nikola Tesla” B u skladu sa novom tehnologijom, malovodnog transpor-ta i odlaganja pepela i šljake. Praćenje uticaja TENT A i B na život-nu sredinu vrši se interno i od strane ovlašćenih institucija. Internu kon-trolu vrši Služba za kontrolu i zašti-tu životne sredine TENT. Tokom 2012. godine vršena su:1. Interna merenja:n Kvaliteta prizemnog sloja vazduha,

imisija, u okolini TENT A i B - sva-kodnevno

n Kontrola kvaliteta površinskih i podzemnih voda – jedan put

8.15. KONTROLA, ZAŠTITA I UNAPREĐENJE ŽIVOTNE SREDINE U TENT A I TENT B U 2012. GODINI


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI mesečno (savska voda i kanal

povratne rashladne vode kontroli-šu se jednom nedeljno);

n Praćenje rada EF – svakodnevno.2. Periodična merenja u saradnji sa ovla-

šćenim institucijama, u skladu sa zakonskim obavezama i to:

n Kontrola kvaliteta otpadnih voda TENT A i B i uticaj na površinske i podzemne vode (Anahem - Beo-grad);

n Pojedinačna merenja emisije štet-nih i opasnih materija u vazduh (Rudarski institut – Zemun i Insti-tut za nuklearne nauke Vinča);

n Kontrola radioaktivnosti u radnoj i životnoj sredini (Institut za nukle-arne nauke Vinča);

n Kontrola uticaja deponije pepela i šljake TENT A i B na zemljište i vode melioracionih kanala (Mol - Beograd);

n Merenja nivoa buke u životnoj sre-dini (Instalacije inženjering);

n Takođe su pribavljena Uverenja o utvrđivanju karaktera za odgo-varajuće vrste industrijskog otpa-da (od Gradskog zavoda za javno zdravlje - Beograd).

1. Remonti i rekonstrukcija elektrofiltEra (EF)

U skladu sa Planom remonata za 2012. godinu obavljeni su poslovi redovnog održavanja i remonta EF koji obuhvataju mašinske i elektro radove.Tokom 2012. godine urađena je rekonstrukcija EF na bloku B1 tako da izlazna koncentracija praška-stih materija bude ≤ 50 mg/m3, što je potvrđeno garancijskim merenji-ma. Za rekonstrukciju su potrošena sredstva u visini od 84 800 000 RSD.Rekonstrukcijom EF na blokovi-ma emisija praškastih materija u TENT A je u 2012. godini smanje-na za oko 78% u odnosu na 2004. godinu (proračun je rađen na bazi

pojedinačnih merenja emisije praškastih materija u 2011. godini, a preko specifične emisije).Rekonstrukcijom EF na bloku B1 emisija praškastih materija u TENT B je u 2012. godini smanjena za oko 10% u odnosu na 2010. godinu (proračun je rađen na bazi pojedinačnih merenja emisije praškastih materija u 2011. godini).

2. SPREČAVANJE ZAGAĐENJA REKE SAVE ULJEM I MAZUtOM

Zauljene vode

Mineralna ulja se u TE koriste kao regulacioni fluid, fluid za podma-zivanje i fluid za hlađenje. Zauljene vode nastaju kao posledica povre-menih i stalnih curenja u mašinskoj hali u toku redovnog rada i remon-ta. Mineralna ulja u toku curenja se prihvataju u kadice ili burad. Prosu-to ulje i mazut u pogonu se skuplja mehanički i primenom adsorpcionih sredstava. Iz bazena mešavine vode i pepe-la (bager stanice TENT A) u sluča-ju viška vode – preliva koji je pove-zan sa atmosferskom kanalizacijom, koja se ispušta u povratni tunel ras-hladne vode, može doći do zagađe-nja uljima, mazutom i šljakom.U cilju sprečavanja zagađenja voda uljem i mazutom, preduzimaju se preventivne i sanacione mere zašti-te. Prioritetan zadatak je pre svega sprečiti curenja ulja i mazuta i šire-nje po čvrstim i vodenim površina-ma. Takođe se sprovode i mere koje obuhvataju skupljanje prosutog ulja i mazuta sa betonskih i vodenih povr-šina, primenom adsorpcionih sred-stava.U planu je izgradnja postrojenja za preradu otpadnih voda u TENT A i TENT B. Za oba postrojenja ura-đeni su Idejni projekti sa studijama procene uticaja i dobijene su sagla-



8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI snosti Ministarstva. Za postrojenje

u TENT B izabran je izvođač radova, na međunarodnom tenderu, Kon-zorcijum firmi Kralovopolska Ria (Brno, Češka) i Lad-grupa (Beograd, Srbija). Početak radova planiran je za sredinu 2013. godine. U toku 2013. godine izvršiće se i izbor izvođača radova za postrojenje u TENT A.

3. SPREČAVANJE EOLSKE EROZIJE PEPELA SA DEPONIJA

U cilju smanjenja negativnog utica-ja deponije pepela i šljake na zagađe-nje vazduha česticama pepela koje nastaje eolskom erozijom pepela, tokom 2012. godine sprovođene su redovne mere zaštite:

tENt A

n Vodeno ogledalo kasete I je održa-vano maksimalne površine koliko su to tehnički uslovi dozvoljavali: od 10% do 55%.

n Sistem za kvašenje vodom: u funk-ciji je bilo 105 topova i 140 prskača.

n U okviru redovnih poslova biološ-ke rekultivacije u prolećnom i jese-njem periodu 2012. godine urađe-no je:

U prolećnom setvenom rokun sadnja 18 700 reznica tamariksa na

kosinama obodnih nasipa kasete I (19. 01. - 14. 03.),

n setva na 8,3 ha površine i to na:n 4,2 ha nasipa kasete I, (04. - 11.

06.), i n 4,1 ha ravnog dela kasete II, (11.

- 14. 06.),n prihrana trave (mineralnim đubri-

vom KAN u normi 300 kg/ha) i to nan 3,5 ha nasipa kasete I, zasejane u

jesen 2011. godine (04. 04.), n 4,2 ha nasipa kasete I, zasejane u

proleće 2012. godine (29. 06.) in 3,0 ha ravnog dela kasete II, zase-

jane u proleće 2012. godine (06. 07.).

n prihrana sadnica i zalivanje (pri-hrana KAN-om u normi 0,2 kg/kom) i ton 3 200 sadnica na obodnim nasipi-

ma kas. I, posađenih 2010. i 2011. g. (27. - 29. 06.).

n zalivanje suručice (u normi 10 l vode/kom) i ton 180 sadnica posađenih u jesen

2011. godine (10. 07.) na cikloni-ma kasete I.

n seča topole 900 stabala u vetrozaštitnom pojasu deponije TENT A (09. 04.-10. 08.).

U jesenjem setvenom rokun seča topole 78 stabala u vetrozaštit-

nom pojasu deponije TENT A (28. 09. - 08. 10. – 6 radnih dana),

n setva trave na 6,0 ha nasipa kasete I, (09. - 22. 10.),

n posađeno je 3.545 sadnica drve-ća i žbunova, i to dafina, bagrem i suručica na deponiji TENT A (26. 11. -21. 12).

Stručni nadzor nad poslovima bio-loške rekultivacije, u skladu sa Glav-nim projektom Rekultivacija deponi-je pepela i šljake JP TE „Nikola Tesla” a, vršio je Institut za zemljište Beo-grad, a izvođenje radova PROTENT.

tENt B

n Vodeno ogledalo kasete II je održa-vano maksimalne površine koliko su to tehnički uslovi dozvoljavali: od 55% do 75%.

n Sistem za kvašenje vodom: u funk-ciji je bilo 200 topova i 240 prskača.

n U okviru redovnih poslova biološ-ke rekultivacije u 2012. godine ura-đeno je:

U prolećnom setvenom rokun sadnja 94 300 reznica tamariksa

(15. - 28. 03.) na:n šljaci kod HCS3 – 6 000 reznica,n novi nasip II/III – 5 200 reznica in ravan deo kasete I – 83 100 rezni-

ca.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n setva trave na 5,4 ha nasipa II/III

(21. 05.-01. 06.)n prihrana trave (mineralnim đubri-

vom KAN u normi 300 kg/ha) i to nan 1 ha nasipa I/II, posejane u jesen

2011. godine (03. 04.) i n 5,4 ha nasipa II/III, posejane u

proleće 2012. godine (21. 06.),n prihrana 3 260 sadnica i zalivanje

(prihrana KAN-om u normi 0,2 kg/kom) i ton 740 u krugu TENT B kod silosa

- platan, javor pajavac, katalpa, pirakanta i suručica (18. - 20. 06.).

n 2 520 na kosinama nasipa kao dopuna postojećeg zasada na kaseti I - dafina, bagrem, sibir-ski brest, gledičija i poljski jasen posađenih u jesen 2011. g. (25. i 26. 06.).

n zalivanje 3 239 sadnica i to:n 1 054 sadnica, 254 topole iz 2010.

+ 800 sadnica-silos iz 2011. g. (02. i 03.04.),

n 2 185 sadnica u krugu TENT B kod silosa - platan, javor pajavac, katalpa, pirakanta i suručica, (05. 07. - 23. 08.).

U jesenjem setvenom rokun setva trave na 2,2 ha nasipa II/III

- popravka oštećenog nasipa (23. - 26. 10.),

n seča topole 64 stabala u vetroza-štitnom pojasu deponije TENT B (18.-27. 09.),

n posađeno je 100 sadnica šumskih vrsta drveća i to javora pajavca i katalpe u krugu TENT B kod silo-sa – zamena postojećeg oštećenog zasada (25. 12.).

Stručni nadzor nad poslovima bio-loške rekultivacije, u skladu sa Glav-nim projektom Rekultivacija depo-nije pepela i šljake JP TE „Nikola Tesla” B, vršio je Institut za zemljište Beograd, a izvođenje radova PRO-TENT.

KONtROLA UtICAJA DEPONIJE PEPELA I ŠLJAKE tENt A I B NA ZEMLJIŠtE I VODE MELIORACIONIH KANALA U 2012. GODINI

Poznato je da na sadržaj opasnih i štetnih materija u zemljištu u naj-većem broju slučajeva utiče geološ-ka podloga, ali to svakako nije bio razlog da se ne razmotre i drugi mogući izvori zagađenja koji u nekim slučajevima mogu mnogo značajnije od geološke podloge preko podze-mnih voda i depozita iz vazduha, uticati na stepen kontaminacije. To naročito važi za industrijske zone, ali i za sve ostale koje su pod značaj-nim uticajem antropološkog faktora. S obzirom na ključni značaj zemlji-šta i vode kao komponenti agro-eko-sistema, kao i uticaja istih na lanac ishrane, izvršena je kontrola plod-nosti zemljišta i sadržaja ukupnih i pristupačnih oblika teških meta-la i potencijalno štetnih elemenata u zemljištu, kao i kontrola hemijskog sastava i kvaliteta vode u meliorativ-nim kanalima u okolini proučenih termoelektrana sa aspekta određi-vanja stepena uticaja deponija pepe-la i šljake na okolno zemljište i vode. Pri tome su uzeti u obzir svi poten-cijalni izvori zagađivanja i relevan-tni parametri vezani za njih. Uzorkovanje i merenje definisanih parametara u 2012. godini, vršio je „MOL” Beograd. Merenje je vršeno 2 puta u toku 2012. godine, 1 u vegeta-cionom periodu i 1 u van vegetacio-nom periodu.Radi lakšeg praćenja i komparaci-je rezultata, prihvaćena je podela na zone prethodnog obrađivača, „Insti-tuta za zemljište”, koji je analizirao ove parametre za TENT A i TENT B, kao i mapirana mesta i njihovo svr-stavanje u predložene zone. Dodata je (po zahtevu naručioca posla) još po jedna ispitna tačka. Takođe su zadržana i sva ispitna mesta za uzor-ke voda.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Ukupno je određeno četri zone uzor-

kovanja (tri zone uticaja i jedna kon-trolna zona) i to: Zona 1 – do jednog kilometra udalje-nosti uzetih uzoraka od deponije, Zona 2 – od jedan do tri kilometra udaljenosti uzetih uzoraka od depo-nije, Zona 3 – od tri do pet kilometara uda-ljenosti uzetih uzoraka od deponi-je, i Zona 4 - predstavlja kontrolu koja je uzeta na razdaljini većoj od pet kilo-metra udaljenosti od deponije. Kvalitet zemljišta i ocena stanja posmatraju se u odnosu na mak-simalno dozvoljene koncentracije (MDK) u zemljištu propisane Pra-vilnikom o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemlji-štu i vodi za navodnjavanje i meto-dama njihovog ispitivanja (Sl. gla-snik RS 23/94) i granične i reme-dijacione vrednosti koncentracija opasnih i štetnih materija propisa-ne Uredbom o programu sistemskog praćenja kvaliteta zemljišta, indika-torima za ocenu rizika od degrada-cije zemljišta i metodologiji za izra-du remedijacionih programa (Sl. gla-snik RS br. 88/2010).U okolini deponije pepela uzeti su uzorci voda iz melioracionih kanala. Sastav i kvalitet voda u kanalima se posmatra u odnosu na maksimalno dozvoljene koncentracije (MDK) u vodama za navodnjavanje propisa-ne Pravilnikom o dozvoljenim koli-činama opasnih i štetnih materija u zemljištu i vodi i vodi za navodnja-vanje i metodama njihovog ispitiva-nja (Sl. glasnik RS br. 23/94).

4. KONTROLA KVALITETA VAZDUHA

Na kvalitet vazduha pored emisije zagađujućih materija iz izvora zaga-đivanja, veliki uticaj imaju meteoro-loški parametri. Nizak vazdušni pri-

tisak, velika vlažnost vazduha, poja-ve magle i temperaturnih inverzi-ja smanjuju rasprostiranje dimnih gasova u vertikalnom i horizontal-nom pravcu, pa se zagađujuće mate-rije zadržavaju u prizemnom sloju, u blizini izvora zagađivanja.Kontrolom kvaliteta vazduha u okolini TENT A i B su obuhvaćena merenja imisije ukupnih taložnih materija (UTM) i sumpordioksida (SO2). Napominje se da ne postoje merenja meteoroloških parametara, a oni su neophodni za tumačenje podataka o kvalitetu vazduha. Služ-ba za kontrolu i zaštitu životne sre-dine je bila ovlašćena da vrši mere-nje imisije ukupnih taložnih materi-ja (UTM) i sumpordioksida (SO2) do 05.05. 2008. godine, kada je isteklo ovlašćenje, pa je pokrenut postupak akreditacije, za merenje imisije uku-pnih taložnih materija (UTM) i sum-pordioksida (SO2) i PM10. U okviru praćenja kvaliteta ambi-jentalnog vazduha, u okolini TENT A i TENT B vršeno je merenje kon-cetracije ukupnih taložnih materija (UTM) i sumpordioksida (SO2). U 2012. godini u periodu od marta do decembra merenja je vršio A.D. Zaštita na radu i zaštita životne sre-dine Beograd, a za januar i febru-ar ne postoje merenja akreditovane laboratorije, jer su merenja vršena samo od strane interne laboratori-je Službe za kontrolu i zaštitu život-ne sredine.Koncentracija UTM je praćena na 18 mernih mesta, dok je koncentra-cija ЅO2 praćena na 4 merna mesta na različitim rastojanjima od TENT A i B.Mesečni izveštaji o uticaju TENT A i TENT B na kvalitet vazduha u Obrenovcu i okolnim naseljima su dostavljani: Agenciji za zaštitu život-ne sredine, Gradskoj opštini Obreno-vac, Gradskom sekretarijatu za zašti-tu životne sredine – Beograd, Mini-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI starstvu energetike, razvoja i zaštite

životne sredine i Direkciji za strate-giju i investicije - Sektoru za zaštitu životne sredine JP EPS. Pored toga rezultati merenja kvaliteta vazduha se od marta 2005. godine objavlju-ju u Ekološkom biltenu, koji svakog meseca izdaje Gradski sekretarijat za zaštitu životne sredine - Beograd.

Koncentracija ukupnih taložnih materija, UtM

Dobijeni rezultati su upoređivani sa propisanim maksimalno dozvolje-nim vrednostima (MDV) za UTM prema Uredbi o izmenama i dopu-nama uredbe o uslovima za moni-toring i zahtevima kvaliteta vaz-duha (Sl. glasnik RS br. 75/10 od 5. marta 2010.), koja za srednju meseč-nu vrednost iznosi 450 mg/m2/dan, a za srednju godišnju vrednost, 200 mg/m2/dan. Analizom dobijenih rezultata za utvrđeno je da za:1. Prosečne mesečne vrednosti:n 1,43% ukupnih podataka prelazi

MDV za prosečnu mesečnu vred-nost,

n procenat podataka koji prelazi MDV za prosečnu mesečnu vred-nost na mernim mestima:n u krugu deponije TENT B izno-

si 8,33%.n u okolini TENT A iznosi 2,08%,

n na mernim mestima u krugu deponije TENT A, okolini TENT B, Vladimircima i Obrenovcu i bližoj okolini nije bilo prekoračenja MDV

2. Prosečne godišnje vrednosti: n 5,56% podataka prelazi MDV.Analizom rezultata za koncentraciju SO2 u 2012. godini utvrđeno je:1. Upoređivanjem ukupno dobije-

nih rezultata srednjih dnevnih vrednosti za koncentraciju SO2 sa graničnom vrednosti, 125 mg/m3, zaključuje se da je:

n 100% rezultata u ispod granične vrednosti, pri čemu je,

n 99,78% rezultata manje od 29 mg/m3,

n 0,22% podataka u opsegu od 30 ÷ 62 mg/m3,

Dugogodišnja merenja koncentracije SO2 u okolini TENT A i TENT B su pokazala da uticaj TENT A i TENT B u pogledu SO2 nema lokalan, već globalni značaj. Svi dobijeni rezulta-ti su upoređivani sa propisanim gra-ničnim vrednostima, za SO2 prema Uredbi o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha (Sl. glasnik RS br. 11, 5. mart 2010.)

5. KONtROLA KVALItEtA VODA

U skladu sa zakonskim obaveza-ma obavljena je periodična kontro-la površinskih i podzemnih voda TENT A i B po programu koji je usa-glašen sa JKP Beogradski vodovod i kanalizacija. Pored kontrole povr-šinskih i podzemnih voda ugovo-rom su obuhvaćena merenja makro i mikro elemenata, kao i elemenata u tragu u uzorcima uglja, elektrofil-terskog pepela i pepela sa aktivnih i pasivnih kaseta.U 2012. godini kontrola voda je vrše-na od strane laboratorije ANAHEM-Beograd.

Rashladna voda i atmosferska kanalizacija

Pored tehnološke vode, koja se kori-sti u sistemu voda-para, najveća je potrošnja tehničke vode, koja se zahvata iz reke Save, oko 1 062 112 x 103m3/god - TENT A i oko 852 110 x 103m3/god - TENT B, gde posto-ji otvoren sistem hlađenja. Savska voda se koristi za hlađenje u kon-dezatorima posle čega se povrat-nim tunelom ispušta u reku Savu. Mali deo vodozahvata se oduzima za potrebe hidrauličkog transporta pepela i šljake.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Posle hlađenja ova voda se preko

kanala povratne rashladne vode ispušta u reku Savu. Ove vode su termički opterećene. Temperatura vode u kanalu rashladne vode je povećana za oko 6 °C, a povećanje temperature reke Save, na profili-ma uzvodno i nizvodno ne prelazi 3 °C. U povratni tunel rashladne vode se ispuštaju otpadne vode iz mašin-ske hale.

Otpadne vode

Sanitarne otpadne vode

Sanitarne otpadne vode se prečišća-vaju biološkim postupkom, aktiv-nim muljem pri aerobnim uslovi-ma u uređajima BIODISK-TENT A i PUTOKS-TENT B. Uvođenje kise-onika potrebnog za aerobni uslo-ve prečišćavanja sanitarnih otpad-nih voda u Biodisku se vrši okre-tanjem kolone diskova sa mikrobi-ološkim talogom kroz masu i vaz-duh, a u uređaju Putoks barbotira-njem vazduha pod pritiskom u bio-zoni uređaja.U skladu sa Zakonom o vodama, član 179 Sl. glasnik SRS 33/75, i Zakonom o regulisanju i sprovođe-nju programa zaštita voda Sl. gla-snik RS od 07. 03. 2002. god. br. 11, član 2.1. TENT A mora da uređaj za prečišćavanje otpadnih voda održa-va u funkcionalnom stanju. Prema uputstvima koje je dao proizvođač, neophodno je vršiti pražnjenje pri-marnih taložnica 1 - 2 puta godišnje kao i redovno održavanje i remont ovih postrojenja.

Kisele i alkalne otpadne vode iz hemijske pripreme vode

Kisele i alkalne otpadne vode iz hemijske pripreme vode nastaju dis-kontinualno, pri regeneraciji jonskih izmenjivača, u pogonu za proizvod-nju demineralizovane vode

Skupljaju se u neutralizacioni bazen, a evakuišu se bez prethodne neutra-lizacije (samo se vrši neutralizaci-ja mešanjem baznih i kiselih voda) u bazene mešavine i pepela vode. Vode su alkalne ili bazne sa visokim sadržajem soli, a rN vrednost sus-penzije vode i pepela iznosi od 8.5 do 11.4. Ispuštaju se diskontinualno i njihov udeo je mali u odnosu na ukupnu količinu vode u bager stani-ci. Udeo otpadnih voda iz HPV-a u odnosu na suspenziju vode i pepela je oko 5% na TENT A. Udeo otpadnih voda iz HPV-a u udnosu na ukupnu vodu koja se transportuje na deponiju je oko 0,32%.

Suspenzija pepela i vode

Suspenzija vode i pepela se iz baze-na mešavine hidrauličkim putem transportuje na deponiju pepela gde se vrši mehaničko taloženje pepe-la. drenažne vode se preko kanala ispuštaju u Savu. U bazene mešavi-ne može dospeti mazut sa otpadnim vodama drenažnih jama dogrevnih stanica mazuta i sa šljakom prilikom startovanja kotla, u slučaju kvara na gorionicima mazuta.

Prelivne i drenažne vode sa deponije pepela

Prelivne otpadne vode sa deponi-je pepela se iz kasete I, preko dva prelivna stuba direktno ispuštaju u reku Savu. U TENT B se, zahvalju-jući novom sistemu za recirkulaciju vode na deponiji, ove vode više ne ispuštaju u kanal Vukićevica, odno-sno u reku Savu.Na osnovu merenja koje je na depo-niji pepela 1994. godine obavio Institut za vodoprivredu „Jaroslav Černi”, utvrđeno je da je na TENT A udeo prelivnih voda 20-25%, dre-nažnih voda 75-80%, a na TENT B udeo prelivnih voda 65-70%, a dre-nažnih voda 30-35%.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Najveći sadržaj arsena je izmeren

u suspenziji pepela i vode, manji u prelivnim, a najmanji u drenažnim vodama, na deponiji TENT A. Budu-ći da se izvorište za snabdevanje vodom za piće grada Beograda nala-zi nizvodno od TENT A i TENT B, pitanje ispuštanja vode sa deponije je od posebne važnosti. Ovo će se u budućnosti rešiti istim modelom koji je primenjen na deponij TENT B.

Sistem drenažnih bunara

Zaštitno ispumpavanje - dreniranje se izvodi sa drenažnim, cevastim bunarima oko deponije da bi se stvo-rila hidraulična barijera i tako zašti-tila podzemna voda u okolini depo-nije pepela. Druga namena je da se održava dovoljno nizak nivo pod-zemne vode oko deponije da bi se sprečilo povećanje nivoa podzemnih voda - zabarivanje u zaleđu deponije (poljoprivredne površine). Drenaž-ne vode se preko drenažnih kana-la konačno odvode u reku Savu na deponiji TENT A, a na TENT B se vrši njihova recirkulacija. Oko deponije pepela je urađen sistem drenažnih bunara. Drenaž-ni bunari su u funkciji zavisno od nivoa podzemnih voda.Oko deponije tokom 2012. godine u funkciji je bilo u TENT B 17 od ukupno urađenih 30, a u TENT A 50 od ukupno urađenih 60 drenaž-nih bunara. Kvalitet voda drenažnih bunara je u granicama očekivanog s obzirom da bunari zahvataju infil-trirane vode deponije pepela. Ove vode karakteriše visoka minerali-zovanost i povećan sadržaj gvožđa (zbog pojave korozije na pumpama) što je imalo za posledicu smanje-nje izdašnosti bunara. Koncentraci-ja sulfata je bila u opsegu od 138-581 mg/L u drenažnim bunarima pored deponije TENT A i 335-607 mg/L u drenažnim bunarima pored deponi-je TENT B.

Zagađenje podzemnih i površinskih voda

Praćenje kvaliteta površinskih i pod-zemnih voda se vrši redovno, počev-ši od 1983. godine. Veoma je bitno naglasiti da je u TENT B urađeno snimanje takozvanog zatečenog sta-nja „nultog stanja” kvaliteta podze-mnih voda, pre početka eksploata-cije deponije pepela. Podaci o kvali-tetu podzemnih voda su od izuzet-ne važnosti za dalje praćenje i ocenu uticaja deponije pepela i nove teh-nologije transportapepela i šljake na kvalitet podzemnih voda u nared-nom periodu.Kvalitet vode za piće je propisan Pravilnikom o higijenskoj ispravno-sti vode za piće (Sl. list SRJ 42/98 i 44/99) a vodotok Pravilnikom o opa-snim materijama u vodama (Sl. list SRS 31/82), a za otpadne vode Ured-bom o graničnim vrednostima emi-sije zagađujućih materija u vode i rokovima za njihovo dostizanje (Sl. glasnik RS br. 67/2011).Na osnovu dugogodišnjih merenja hemijskih parametara površinskih i podzemnih voda od strane ovlašće-nih institucija može se konstatova-ti sledeće:

tENt A

Površinske voden nema promene kvaliteta reke Save

nizvodno od TENT A u pogle-du relevantnih parametara, sulfa-ta i arsena. Registrovano je neznat-no povećanje koncentracije sulfa-ta, a izmerena koncentracija arse-na je u svim uzorcima Save ispod MDK za vodotok II klase odnosno 50 µg/l,

n koncentracija mineralnih ulja u reci Savi nizvodno nije povećana u odnosu na koncentraciju uzvod-no od TENT A,


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI Podzemne vode (pijezometri i seoski bunari)

1. Koncentracija arsena u svim pije-zometrima nije prelazila remedi-jacionu vrednost od 60 µg/l, zato što se arsen adsorbuje na podlozi-pepeo (na deponiji) i glini (zemlji-šte).

2. Koncentracije sulfata u pijezome-trima je promenljiva, a najveća je u pijezometrima P24/d, P6/3 i Pp/5.

3. U pojedinim piezometrima kon-centracija cinka je bila iznad reme-dijacione vrednosti od 0,8 mg/l. Visoke vrednosti za cink poti-ču od rastvaranja ovih metala od cevi koje su pocinkovane i koje su sastavni deo pijezometara.

Uzorci podzemnih voda iz seoskih bunara su uglavnom bili i hemijski i bakteriološki neispravni. Najčešća prekoračenja MDK prema Pravilni-ku o higijenskoj ispravnosti vode za piće (Sl. list SRJ br.42/98 i 44/99) odnose se na sledeće parametre: elektroprovodljivost, nitrati i man-gan. 1. Elektroprovodljivost kao posle-

dica visokog sadržaja rastvore-nih soli bila je povećana iznad MDK od 1000 µS/cm u svim seo-skim bunarima (Urovci, Krtinska i Ratari),sem jednog na području Urovaca.

2. Koncentracija mangana je iznad MDK vode za piće od 50 µg/l tako-đe je bila povećana u svim seo-skim bunarima osim jednog na području Krtinske. Koncentraci-ja mangana u prelivnim i drenaž-nim vodama deponije pepela je niska, pa je povećana koncentra-cija ovog elementa u podzemnim vodama verovatno posledica viso-ke zastupljenosti ovog elementa u zemljištu.

3. U uzorcima iz seoskih bunara u Krtinskoj bila je povećana koncen-tracija nitrata preko MDK od 50 mg/l. Zagađenje nitratima može

biti organskog ili neorganskog porekla.

4. Pojedini uzorci pokazali su i nei-spravnost u pogledu povećane koncentracija arsena (jedan seoski bunar iz Ratara), hlorida (jedan seoski bunar iz Urovaca), magne-zijuma (uzorci iz Urovaca) i bora (jedan bunar iz krtinske i jedan iz Ratara).

5. Bakteriološka analiza voda iz seo-skih bunara, pokazuje prisustvo koliformnih bakterija fekalnog porekla koje je izazvano blizinom septičkih jama i staja.

tENt B

Površinske voden u uzorcima Save uzvodno i nizvod-

no od TENT B nije registrovano povećanje koncentracije relevan-tnih parametara - sulfata i arse-na. Koncentracije oba parametra u svim uzorcima su ispod granič-ne vrednosti prema Uredbi o gra-ničnim vrednostima zagađujućih materija u površinskim i podze-mnim vodama i sedimentu i roko-vima za njihovo dostizanje (Sl. gla-snik RS br. 50/2012);

n u kanalu Vukićevica nizvodno od deponije pepela primećuje se povećanje koncentracije sulfata kao i manje povećanje koncentra-cije arsena u odnosu na uzorke uzvodno od deponije pepela i po prestanku ispuštanja prelivnih i drenažnih voda u kanal, što se može objasniti prisustvom taloga pepela na dnu kanala; Koncentra-cija arsena u jednom uzorku pre-vazilazi graničnu vrednost od 10 µg/l;

n u reci Savi uzvodno i nizvodno, kao ni u otpadnim vodama nije registrovano prisustvo mineralnih ulja


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n povećanje temperature vodotoka

reke Save nizvodno, bilo je uglav-nom u okviru maksimalno dozvo-ljenog od 3°C, sem u jednom uzor-kovanju, gde je izmereno poveća-nje temperature od 4,1°C.

Podzemne vode (pijezometri i seoski bunari)Kvalitet podzemnih voda iz pijezo-metara je razmatran u odnosu na remedijacione vrednosti koncentra-cija opasnih i štetnih materija i vred-nosti koje mogu ukazati na zna-čajnu kontaminaciju podzemnih voda, prema Uredbi o programu sistemskog praćenja kvaliteta zemlji-šta, indikatorima za ocenu rizika od degradacije zemljišta i metodologiji za izradu remedijacionih programa (Sl. glasnik RS, br. 88/2010).1. Koncentracija arsena u svim pije-

zometrima je bila ispod remedi-jacione vrednosti od 60 µg/l, zato što se arsen adsorbuje na podlozi-pepeo (na deponiji) i glini (zemlji-šte)

2. Koncentracije sulfata u pijezome-trima je promenljiva, a najveća je u pijezometrima P48, P59 i P9/1.

3. U većini pijezometara koncentra-cija cinka je bila iznad remedija-cione vrednosti od 0.8 mg/l. Viso-ke vrednosti potiču od rastvaranja ovog metala od cevi koje su pocin-kovane i koje su sastavni deo pije-zometara.

Kvalitet podzemnih voda iz seoskih bunara analiziran je u skladu sa Pra-vilnikom o higijenskoj ispravnosti vode za piće (Sl. list SRJ br. 42/98 i 44/99). Analizirano je 13 seoskih bunara na području Drena, Grabov-ca, Ušća, Skele i Ratara.Najviše odstupanja od MDK bilo je u pogledu sledećih parametara:1. Koncentracija nitrata bila je pove-

ćana povećana iznad MDK od 50 mg/l u sedam seoskih buna-ra na području Drena, Grabovca,

Skele i Ratara. Zagađenje nitrati-ma može biti organskog ili neor-ganskog porekla.

2. Koncentracije magnezijuma bila je povećana povećana iznad MDK od 50 mg/l takođe u sedam seo-skih bunara na području Grabov-ca, Skele i Ratara.

3. Povećana elektroprovodljivost, kao pokazatelj količine rastvore-nih soli, preko MDK od 1000 µS/cm je registrovana u šest bunara na području Drena, Ušća, Skele i Ratara.

4. Koncentracija mangana je iznad MDK vode od 50 µg/l u četiri seo-ska bunara u Grabovcu, Skeli i Ratarima. Povećana koncentraci-ja ovog elementa u podzemnim vodama je verovatno posledi-ca visoke zastupljenosti ovog ele-menta u zemljištu.

5. U pojedinim uzorcima seoskih bunara u Skeli, Grabovcu i Drenu, izmeren je utrošak kalijum per-manganata preko MDK od 8 mg/l, što ukazuje na visok sadržaj organskih materija.

6. U svim analiziranim seokim bunarima, osim jednog u Rata-rima, utvrđena je bakteriološka neispravnost, koja se tumači kao posledica blizine septičkih jama i staja.

Povećane vrednosti mangana, ni tri ta, amonijaka i bakteriološ-ka nespravnost u vodama seoskih bu na ra utvrđena je u „nultom sta-nju”.

6. KONtROLA RADIOAKtIVNOStI U RADNOJ I ŽIVOtNOJ SREDINI

Kontrola radioaktivnosti u životnoj i radnoj sredini se vrši redovno od 1990. godine. U 2012.godini je obavljena kontrola radioaktivnosti u radnoj i životnoj sredini TENT A i B od strane Insti-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI tuta za nuklearne nauke Vinča. Kon-

trolom su obuhvaćene gamaspektro-metrijske analize uzoraka:n uglja, n elektrofiltarskog pepela, n pepela sa aktivnih i pasivnih kase-

ta, n biljnih kultura sa deponija pepela, n zemljišta koje je u i van dometa uti-

caja deponija kao i n biljnih kultura sa ovih zemljišta. Istovremeno sa uzimanjem uzora-ka za spektrometriju gama emite-ra, izvršeno je merenje jačine ambi-jentalne doze gama zračenja u pri-zemnom sloju atmosfere. Takođe je urađena i kontrola ukupne alfa i ukupne beta aktivnosti otpadnih voda i voda reke Save.Na osnovu dobijenih rezultata utvr-đeno je:n S obzirom na to da ne postoje

posebni zakonski propisi o kon-centraciji prirodnih i proizvedenih radionuklida u uzorcima iz radne i životne sredine termoelektrana, upoređivanje sa literarnim podaci-ma iz sveta, jedna je od mogućno-sti dobijanja kompletne slike o uti-caju rada termoelektrane na život-nu sredinu.

n Rezultati spektrometrije gama emi-tera uglja, šljake, pepela i zemlje ukazuju na to da su dobijene vred-nosti koncentracije prirodnih radi-onuklida istog reda veličine, kao i termoelektranama u drugim zemljama.

n Koncentracija prirodnih i proizve-denih radionuklida u biljnim kul-turama, zemlji i vodama, ne razli-kuju se u odnosu na iste uzorke ali koji se nalaze na drugim teritorija-ma naše zemlje ili u svetu. Prime-ćeno je da nema značajnih razli-ka u dobijenim vrednostima kon-centracije prirodnih radionuklida između lokacija koje su bile bliže i dalje od deponije.

n Jačina apsorbovane doze gama zra-čenja u prizemnom sloju atmosfere varira u granicama nivoa osnov-nog zračenja.

n Sve analizirane vode odgovaraju važećem Pravilniku o higijenskoj ispravnosti vode za piće.

Generalni zaključak, na osnovu svih urađenih analiza, u okviru rada na projektu „Kontrola radioaktivnosti radne i životne sredine TE „Nikola Tesla” A i B, ukazuje na to da nema povećanja radioaktivnosti životne sredine, usled rada termoelektrane „Nikola Tesla”

7. KONtROLA RADA ELEKtROFILtERA I MERENjE EMISIJE ZAGAĐUJUĆIH MAtERIJA U VAZDUH

Interna kontrola rada elektrofiltera

U toku 2012.godine je redovno pra-ćen rad elektrofiltera (EF) od strane nadležnih službi u TENT.

Periodična merenja emisije štetnih i opasnih materija u vazduh

Pored interne kontrole rada EF vrše-na su periodična merenja emisije ЅO2, NOx (NO2), CO i praškastih materija (čvrstih čestica) u vazduh od strane RI Zemun i INN Vinča.Granične vrednosti emisije, GVE, za ložišta na ugalj toplotne snage >300MW, gde pripadaju svi blokovi TENT, definisane su Uredbi o gra-ničnim vrednostima emisija zaga-đujućih materija u vazduh (Službeni glasnik RS 71/10) GVE, kao i mase-ne koncentracije štetnih materija su date na normalne uslove, suv gas i referentni O2 6%.U toku 2012 godine urađena su poje-dinačna merenja emisije (po 3 mere-nja u trajanju od po1 do 3h) zagađu-jućih materija u vazduh na bloko-vima: A1, A2, A3, A4, A5, B1 i B2. Upoređivanjem rezultata dobijenih merenjem sa GVE, zaključuje se da su:


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI za tENt A

n O2 iznad GVE domaćih i propisa EU, na svim blokovima

n praškaste materije:n iznad GVE domaćih i propisa EU

na blokovima A1, A2, A3 i A5, n ispod, GVE domaćih i propi-

sa EU na blokovima A4 i A6 U drugoj polovini 2012. godi-ne je počela ralizacija Projek-ta ,,Visokofrekventno napajanje elektrofiltera bloka A1’’ od stra-ne Instituta Mihajlo Pupin

n CO u okviru GVE domaćih i propi-sa EU, na svim blokovima

n NOX (NO2) ispod GVE u odnosu na domaće propise na svim blokovima , osim na bloku A6 .

Do povećane emisije praškastih materija je došlo usled povećanih protoka i temperatura dimnih gaso-va, sniženih strujno- naponskih paramatara sekcija, kvaliteta uglja i drugih faktora U 2012. godini je izmerena specifič-na otpornost elektrifiltarskog pepela na ispitivanim blokovima. Dobijena specifična otpornost pepela je iznad 1010 Ωcm, odnosno pepeo je visoko otporan što negativno utiče na pro-ces elektrostatičkog izdvajanja pepe-la - praškastih materija

za tENt B

Blokovi B1 i B2 n SO2 iznad GVE domaćih i propisa

EU, na blokovima B1 i B2n praškastih materija:iznad GVE

domaćih i propisa EU, na blokovi-ma B1 i B2

n CO ispod GVE domaćih i propisa EU, na blokovima B1 i B2

n NOX (NO2) u granicama GVE u odnosu na domaće propise na blokovima B1 i B2

Pomoćnu kotlarnicun SO2 iznad GVE domaćih propisa

na kotlovima 2 i 3n NOX (NO2) iznad GVE domaćih

propisa na kotlovima 2 i 3 n CO iznad GVE domaćih propisa

na kotlu 2, a ispod GVE na kotlu 3Na grafiku broj 1 date su emisije zagađujućih materija iz TENT A i B u toku 2012. godine. Određivanje emisije SO2, NOX (NO2) i praškastih materija je urađeno na osno-vu rezultata pojedinačnih merenja emisije, odnosno emisionog fakto-ra (kg/MWh) i godišnje bruto proiz-vodnje el. energije blokova (MWh) a CO2 na osnovu potrošnje i toplotne moći goriva (uglja i mazuta) kao i korekcionog faktora emisije. Napo-minje se da nije rađen proračun emi-sija u vazduh poreklom iz pomoće kotlarnice jer ona radi povremeno i

05

101520253035404550556065707580859095

10 010 511 0

SO2N O2

Praš kaste ma terije

310

t/g

od

TENT A TENT B

0

1

2

34

5

6

7

8

910

11

12

13

CO2

610

t/g

od

Grafik 1 - Emisija SO2, NO2, CO2 i praškastih materija (t/god) u 2012.godini


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI kratko (preventivni rad), do 60 sati u

toku godine.

Kontinualno merenje emisije opasnih i štetnih materija u vazduh

U periodu od 2003. do 2010. godine ugrađena je oprema za kontinualno merenje emisije praškastih i gasovi-tih materija SO2 NOx (NO2), CO, O2 na svim blokovima TENT A.Krajem decembra 2010. godine je sklopljen ugovor između Delegaci-je Evropske unije (EUD) u Republi-ci Srbiji i firme Siemens A.G. i Sie-mens d.o.o. Beograd, a čiji je pred-met „Oprema za sistem kontinual-nih merenja emisije u Elektropri-vredi Srbije (EPS) – Termoelektrana Nikola Tesla”. Ovaj projekat je finan-siran iz IPA fonda.Projekat obuhvata projektovanje, nabavku, isporuku, instalaciju, testi-ranje i QAL2 sertifikaciju sistema kontinualnog merenja emisije za sve blokove Termoelektrane Nikola Tesla A, Nikola Tesla B i za blok A5 Termoelektrane Kolubara. Izvešta-ji CEMS će biti u skladu sa „Directi-ve 2001/80/EC* (23 October 2001) for large combustion plants”, odnosno u skladu sa Direktivom za velika loži-šta i u skladu sa važećom zakon-skom regulativom u Republici Srbiji.Projekat je realizovan krajem aprila 2012. godine.

8. UPRAVLJANJE INDUStRIJSKIM OtPADOM

Plan upravljanja otpadom u PD TENT d.o.o. Obrenovac za sve četiri lokacije (TENT A, TENT B, TE Kolu-bara i TE Morava) izrađen je tokom 2011. od strane Instituta „Kirilo Savić” Beograd. U zvaničnoj upotre-bi je od januara 2012. godine.U 2012. godini nastalo je:n 2 203 128,87 t neopasanog otpada

i 206,48 t opasnog otpada u TENT A i

n 1 401 523,44 t neopasanog otpada i 117,10 t opasnog otpada u TENT B.

Prodaja otpada se vrši putem javne licitacije. Izbor najpovoljnijeg kupca (ovlašćenog za postupanje sa otpa-dom i koji poseduje odgovarajuće dozvole nadležnih organa u skla-du sa Zakonom o upravljanju otpa-dom) vrši se po kriterijumima datim u oglasu za licitaciju ili konkursnoj dokumentaciji. Sa kupcem se skla-pa ugovor o prodaji otpada prema QP.0.04.01 − Prodaja, kojim se defini-še način i dinamika odnošenja otpa-da sa lokacija TENT d.o.o.Za vrste otpada koje se ne mogu prodati (naročito opasne) jednom godišnje se pristupa njihovom zbri-njavanju, takođe putem javnog ogla-sa, a sve u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom. Sa ovlašćenim licima (koja poseduje odgovaraju-će dozvole nadležnih organa u skla-du sa Zakonom o upravljanju otpa-dom) sklapa se Ugovor o zbrinjava-nju otpada, kojim se definiše način i dinamika odnošenja otpada sa loka-cija TENT d.o.o.U 2012. godini su potpisani ugovori za prodaju neopasnog otpada sa fir-mama „Centar za reciklažu” Žele-znik, „Metalprom” Valjevo i „Jugo-Impeks” Niš. Ugovori se odnose na sve ogranke PD TENT, a sa TENT A je u 2012. godini prodato 3.314,92 t neopasnog otpada. Što se tiče opasnog otpada, u 2012.godini potpisani su ugovori o pro-daji sa sledećim ovlašćenim firma-ma:n „Eko Sekund” Beograd za otpadna

mešana ulja,n „Farmakom” Šabac za otpadne

olovne akumulatore in „Eko Metal” Vrdnik za elektronski

i električni otpad.Pored ugovora o prodaji potpisani su i ugovori o zbrinjavanju opasnog


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI otpada sa sledećim ovlašćenim fir-

mama:n „Eko Tank Plus” Beograd za mulj i

gorivo iz rezervoara i n „Ezo grupa” Beograd za otpadni

azbest.Na osnovu ovih ugovora sa lokaci-je TENT A u 2012. godini preuze-to je 128,16 t opasnog otpada. Nave-dena prodaja i zbrinjavanje za PD TENT znači oslobađanje od ogro-mnog balasta, dobijanje novog pro-stora za skladištenje i veliko olakša-nje za kompletno upravljanje otpa-dom na sve četiri lokacije.

Mogućnost korišćenja pepela u niskoj i visokoj gradnji

Elektrofiltarski pepeo koji u termo-elektranama nastaje kao nus produ-kat, može se koristiti kao sirovina u proizvodnji građevinskih i drugih materijala.Mnogobrojna istraživanja su poka-zala da je pepeo nastao u kotlo-vima PD TENT pogodan za proi-zvodnju cementa i drugih građevin-skih materijala. Pored toga pepeo se može koristiti i za gradnju pute-va. Kako je ograničavajući faktor za korišćenje pepela u ove svrhe radioaktivnost, obavljena su potreb-na istraživanja koja su pokazala da su radiološki parametri u dozvolje-nim granicama, uz napomenu da se moraju vršiti redovna ispitivanja.Uvođenjem nove tehnologije saku-pljanja i malovodnog transporta pepela i šljake omogućena je ispo-ruka suvog pepela iz silosa, auto cisternama, kao i šljake zasebno od pepela. Tokom 2012. godine sa TENT B je na osnovu ugovora isporučivan suvi pepeo:n cementarama u zemlji količini od

37.789,01 t

n cementarama u inostranstvu (izvoz u Hrvatsku) u količini od 15.894,72 t i

n ostale svrhe (industrija građ. mate-rijala i putogradnja) u količini od 274,02 t.

9. UVOĐENJE NOVE tEHNOLOGIJE SKUPLJANJA, PRIPREME, tRANSPORtA I ODLAGANJA PEPELA I ŠLJAKE - tRANSPORt I ODLAGANJE GUStE MEŠAVINE

U cilju smanjenja negativnog uticaja deponije pepela i šljake na kvalitet vazduha i vode radi se na uvo-đenju nove tehnologije, malovod-nog transporta i odlaganja pepela na TENT A. Do sada je urađen General-ni projekat sa predhodnom Studi-jom opravdanosti izmene tehnolo-gije sakupljanja, transporta i odla-ganja pepela - malovodni transport. U toku 2011. godine završen je Idej-ni projekat sa Studijom opravdanosti izmene tehnologije skupljanja, tran-sporta i odlaganja pepela.Od juna 2010. godine je i na bloku B1 počeo transport pepela po novoj tehnologiji.Izmena postojeće tehnologije hidra-uličkog transporta pepela i šljake, tehnologijom malovodnog transpor-ta (odnos pepela i vode 1:1) omogu-ćila je smanjenje negativnog uticaja deponija TENT B na životnu sredi-nu. Iskustva evropskih zemalja ova-kvim izmenama tehnologije koja su urađena pre 10 i više godina potvr-dila pozitivne rezultate. Efekti uvođenja nove tehnologije se ogledaju u:1. Manja količina potrebne vode za

transport pepela i šljake2. Poboljšanje kvaliteta površinske i

podzemne voden nema prelivnih voda


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n nema isputanje drenažnih voda

(vršiće se recirkulacija drenažnih voda)

3. Produžava se vek korišćenja depo-nije, zbog mogućnosti isporuke pepela (uslov za primenu pepela u industriji)4. Ušteda finansijskih sredstavan prodajom pepela smanjiće se godiš-

nja naknada za odložen pepeon ostvarenje ekonomske dobiti, pro-

dajom pepela5. Uticaj deponije na kvalitet vaz-

duha će se smanjiti na najmanju moguću meru

n smanjenje veličine suvih, nezašti-ćenih, površina

n povećanje otpornosti površinskog sloja pepela – stvaranje pokorice

10. SARADNJA SA LOKALNOM ZAJEDNICOM, ORGANIMA GRADSKE I DRŽAVNE UPRAVE

Tokom 2012. godine TENT je nasta-vio saradnju sa organima gradske samouprave i državnom upravom. U cilju redovnog obaveštavanja i infor-misanja, u skladu sa zakonskim oba-vezama TENT dostavljao: n Mesečni izveštaji o uticaju TENT

na kvalitet vazduha u Obrenovcu i okolnim naseljima

n Ministarstvu energetike, razvoja i zaštite životne sredine

n Agenciji za zaštitu životne sredi-ne i

n Opštini Obrenovac (Službi za zašti-tu životne sredine) i JP za una-pređenje i zaštitu životne sredine Obrenovca

n Gradskom Sekretarijatu za zaštitu životne sreedine

n EPS-uElaborat - Praćenje uticaja otpadnih voda TENT A, odnosno TENT B, na površinske i podzemene vode se svake godine

dostavljaju na uvid i mišljenje JKP Beogradski vodovod i kanalizacija. U skladu sa Pravilnik o metodologi-ji za izradu nacionalnog i lokalnog registra izvora zagađivanja, kao i metodologiji za vrste, načine i rokove prikupljanja podataka (Službeni gla-snik RS, br. 91/2010), TENT je Agen-ciji za zaštitu životne sredine dosta-vio popunjen Upitnik - Katastar zaga-đivača u Srbiji, koji se odnosio na 2011.godinu.

11. PRIMENA SISTEMA MENADŽMENTA ZAŠTITOM ŽIVOTNE SREDINE PREMA STANDARDU ISO 14001

PD TENT je u julu 2008. godine dobio sertifikat za uspostavljeni sistem menadžmenta zaštitom život-ne sredine, prema standardu ISO 14001:2004 od strane sertifikacionog tela SGS. Resertifikacija sistema EMS je izvršena u junu 2011. godine od strane sertifikacionog tela SGS, a rok važenja sertifikata je produžen do 2014. godine.Primenom ovog sistema vrši se stal-no poboljšanje, postavljanjem i praće-njem realizacije ciljeva zaštite život-ne sredine, kao i stalnim preispitiva-njem sistema, internim proverama i preduzimanjem korektivnih mera, a što potvrđuju i rezultati eksternih provera od strane SGS.PD TE „Nikola Tesla” je u Privrednoj komori Srbije u Beogradu u julu 2012. godine, dobilo sertifikat o uspešno uvedenoj metodologiji čistije proi-zvodnje u svojim postrojenjima. Ovo priznanje je uručeno na konfereci-ji koju je organizovala Privredna komora Srbije i Centar za čistiju pro-izvodnju Tehnološko-metalurškog fakulteta Univerziteta u Beogradu u saradnji sa Ministarstvom životne sredine, rudarstva i prostornog pla-niranja Republike Srbije, a uz podrš-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI ku Organizacije ujedinjenih nacija

za industrijski razvoj (UNIDO).

12. PLAN POSLOVA KONTROLE, ZAŠTITE I UNAPREĐENJA ŽIVOTNE SREDINE U TENT ZA 2013. GODINU

1. Redovna merenja (zakonska oba-veza)

n Kontrola kvaliteta vazduha u oko-lini TENT A i B,

n Kontrola kvaliteta površinskih i podzemnih voda,

n Kontrola emisije štetnih i opasnih materija u vazduh,

n Baždarenje analizatora za konti-nualno merenje emisije praškastih materija u vazduh

n Kontrola radioaktivnosti u radnoj i životnoj sredini

n Kontrola nivoa buke u životnoj sre-dini u okolini termoelektrana PD TENT

n Kontrola uticaja deponija pepela i šljake TENT A i B na zemljište i vode meliorativnih sistema

2. Sprovođenje mera zaštite na depo-nijama TENT A i B

n Biološka rekultivacija (setva trava, sadnja drveća)

n Kvašenje vodomn Održavanje vodenog ogledala3. Unapređenje upravljanja otpadomn Usklađivanje procedure Upravlja-

nje otpadom u PD TENT sa novom zakonskom i podzakonskom regu-lativom,

n Završetak projektne dokumenta-cije skladišta za privremeno odla-ganje otpada u TENT A, odnosno TENT B i početak izgradnje skla-dišta

4. Izrada Glavnog projekta za rekon-strukciju skladišta ulja i maziva TENT A

5. Raspisivanje tendera za izgrad-nju postrojenja za odsumporava-nje TENT A

6. Izrada projektne dokumentacije za izgradnju postrojenja za prečišća-vanje otpadnih vodaTENT A i B


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Ove godine, sprovedeni su svi pla-nirani radovi koji su predviđeni Pro-gramom upravljanja Predelima izu-zetnih odlika Avala i Kosmaj kao i Spomenika prirode Miljakovačka šuma:PIO „ AVALA ”

n svakodnevno čuvanje šuma kao i organizovanje dodatnih dežursta-va tokom prazničnih dana

n postavljanje i pražnjenje kontejnera velike zapremine tokom praznič-nih dana

n sakupljanje komunalnog otpadan redovno su odvoženi i pražnjeni

kontejneri za komunalni otpad na gradsku deponiju

n pokošeni su i pograbuljani trav-njaci na škarpama pored kružne saobraćajnice i pešačke staze od autobuske stanice do izvora „Saki-nac”

n obavljano je redovno čišćenje pešačke staze od lišća i snega

n uklonjena je divlja deponija iza restorana „Mitrovićev dom” na Avali

n Održavani su zastor i rekviziti na trim stazi u podnožju Avale

n Postavljene su informativne table o merama sigurnosti pri loženju vatre u za to određenim lobištima

n Organizovana su protivpožarna dežurstva

n Redovno su praćene pojave biljnih bolesti i štetnih insekata i postav-ljana su lovna stabla

n Sanitarnom sečom su uklonjena suva i bolesna stabla

n Uređena je i očišćena borova kul-tura u blizini planinarskog doma „Čarapićev brest”

n Tokom jesenjeg i zimskog perioda se vodila briga o prehrani divljači

n Organizovano je takmičenje škol-ske dece u „Šumarskom višeboju”

n Redovno je održavan sajt PIO „Avala”

PIO „ KOSMAJ ”

n svakodnevno čuvanje šuma kao i organizovanje dodatnih dežursta-va tokom prazničnih dana

n sakupljanje komunalnog otpadan redovno su odvoženi i pražnjeni

kontejneri za komunalni otpad na gradsku deponiju

n redovno su pokošeni i pograbulja-ni travnjaci na škarpa uz saobra-ćajnicu i biciklističku stazu

n očišćene su rigole uz biciklistič-ku stazu

n uklonjeno je nekoliko divljih depo-nija

n izgrađena su ložištan održavanje higijene prostora oko

izvora n redovno je kontrolisana voda na tri

javne česmen sprovedene su mere na forsiranju

fenotipski najboljih stabaka n sanitarnom sečom su uklonjena

suva i bolesna stablan zamenjene su oštećene oznake za

Predeo izuzetnih odlika Kosmajn Redovno su praćene pojave biljnih

bolesti i štetnih insekata i postav-ljana su lovna stabla

n Sprovedena je edukacija lokalnog stanovništva

n Organizovano je takmičenje škol-ske dece u „Šumarskom višeboju”

n Redovno je održavan sajt PIO „Kosmaj”

8.16. JAVNO PREDUZEĆE ZA GAZDOVANJE ŠUMAMA „SRBIJAŠUME”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI SPOMENIK PRIRODE „MILJAKOVAČKA

ŠUMA”

n svakodnevno čuvanje SP „Miljako-vačka šuma”

n sakupljanje komunalnog otpadan uklonjena je divlja deponija na

trasi dalekovodaRedovno je održavan sajt SP „Milja-kovačka šuma”I. U okviru realizacije plana pošu-

mljavanja na površinama u siste-mu, JP „SRBIJAŠUME” ŠG „BEO-GRAD” obavljeno je pošumljava-nje GJ „Dunav” na površini od 32 hektara sa 8913 sadnica topo-le i istovremno je izvršeno popu-njavanje prethodnog pošumljava-nja , sadnjom sadnica topole kao i košenje korova i šiblja ,okopava-nje i prašenje kao i prehrana mla-dih kultura.

II. Na osnovu ugovora sa Gradskom upravom, tj. Sekretarijatom za komunalne i stambne poslove, za

radove na redovnom održavanju i uređenju izletničkih šuma Beo-grada obavljeni su svi ugovoreni radovi na izletničkim površina-ma na Avali, Košutnjaku, Milja-kovačkoj šumi i Adi Ciganlji.

Na svim navedenim površinama obavljeni su radovi grabuljanja , košenja, sakupljanja otpadaka, čišće-nja staza, prilaza,parkinga i stepeni-šta, dežurstva, orezivanja i okopava-nja šiblja i žive ograde, sadnje i odža-vanja sezonskog cveća, uništavanja korova, održavanja higijene javnih toaleta kao i izvorišta i česmi.Redov-no su čišćene rigole i održavana rustik oprema. Tokom zimskog peri-oda redovno se čistio sneg sa staza, prilaza parkinga i stepeništa kao i sadnca četinara i šiblja.JP „SRBIJAŠUME” ŠG „BEOGRAD” je iz sopstvenih sredstava finansi-ralo zamenu dotrajale ograde od drvenih stubova, kod rekonstruisa-ne Kraljeve česme u Košutnjaku.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Program upravljanja prirodnog dobra Botanička bašta „Jevremovac” za 2012. godinu, donešen je na osno-vu Zakona o zaštiti prirode (Službe-ni glasnik br. 36/09. i 88/10) i Ured-be Vlade Republike Srbije o progla-šenju Botaničke bašte „Jevremovac” za Spomenik prirode II kategori-je (od velikog značaja) sa posebnim režimom (Službeni glasnik. br. 23, str. 777-778, god. LI, 29. 06. 1995), i u skladu sa Uslovima zaštite prirode i izrade Programa zaštite i razvoja Spomenika prirode Botanička bašta „Jevremovac” (Zavod za zaštitu pri-rode Srbije, br. 03-2247/4 od 14. 12. 1995. godine). Godišnji Program upravljanja za 2012. godinu baziran je na čitavom nizu poslova koji su zacrtani u sred-njoročnom Planu upravljanja spome-nika prirode Botanička bašta „Jevre-movac” (2011.-2020. god.). Istovreme-no, neki planirani poslovi (naročito oni krupniji, koji su i od kapitalnog značaja), zbog nedostatka adekvat-nog i kontinuiranog finansiranja ili duge procedure rešavanja, bili su preneti iz prethodnih godina. Zna-čajan broj poslova predviđenih Pro-gramom upravljanja za 2012. godi-nu je realizovan, a deo se prenosi u naredni period. n Tokom jula 2012. godine započeti

su radovi po Projektu rekonstruk-cije parkovskog uređenja, odvod-njavanja kišnih voda, hidrantske i protivpožarne hidrantske mreže u Botaničkoj bašti „Jevremovac”. Fond za zaštitu životne sredine preuzeo je obavezu sufinansiranja realizacije ovog projekta. Među-tim zbog gašenja Fonda i neizvr-

šavanja ugovorenih obaveza izvo-đač je privremeno prekinuo izvo-đenje radova.

n Nastavljeni su poslovi na realizaci-ji Glavnog projekta rekonstrukcije starog staklenika. Sredstva za ovaj Projekat su obezbeđena i u toku godine raspisan je međunarodni tender, na kome je izabran izvo-đač. Ceo postupak vodilo je Mini-starstvo prosvete i nauke uz sarad-nju sa konsultantskom firmom, takođe izabranom putem tendera. Izabrani izvođač je krajem novem-bra 2012. godine započeo radove i to rekonstrukcijom Male staklare – množare, a početkom 2013. godi-ne očekuje secpočetak radova i na velikom stakleniku.

n Takođe, u novembru 2012. godine izvršeni su i radovi na rekonstruk-ciji velikog jezera u Japanskom vrtu finasnirani od strane Opštine Stari Grad.

n Završena je izrada Plana detalj-ne regulacije, a posao je realizo-vao Urbanistički Zavod Beograda. Uprava je maksimalno angažova-na na obezbeđivanju svih neop-hodnih preduslova i podrške za uspešan završetak izrade pomenu-tog „Plana detaljne regulacije uku-pnog prostora Botaničke bašte”, kao osnovnog urbanističko-plan-skog dokumenta bez kojeg nije moguće, ili je veoma teško, reali-zovati mnoge od planiranih aktiv-nosti predviđenih srednjoročnim Planom upravljanja (2011.-2020. god.).

n Završen je idejni projekt nove zgrade Biološkog fakulteta. Nakon usvajanja novog Plana detaljne

8.17. IZVEŠTAJ O REALIZAcIJI PROGRAMA ZAŠTITE I RAZVOJA SPOMENIKA PRIRODE BOTANIČKA BAŠTA „JEVREMOVAc” ZA 2012. GODINU


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI regulacije pojačaće se aktivnost

na kompletiranju projektne doku-mentacije i pribavljanju neophod-nih dozvola i sredstava za nasta-vak radova na izradi Glavnog pro-jekta. Istovremeno, Uprava Biološ-kog fakulteta traži od nadležnog ministarstva rešavanje prostornih potreba Biološkog fakulteta.

n Ukupne aktivnosti i mere na zašti-ti, održavanju, praćenju stanja i unapređenju prirodnih i stvorenih vrednosti realizovane su u sarad-nji sa akreditovanim institucija-ma koje se bave zaštitom biljaka, u saradnji sa „Zelenilom Beograd” radi osnovnog održavanja otvore-nih površina (redovna seča trulih grana i stabala i okopavanje i ore-zivanje žbunja),

Na osnovu već ostvarenog dogovo-ra i saradnje sa preduzećem „Eko-san” oko redovnog fitosanitarnog održavanja staklene bašte, izvršena su neophodna tretiranja insekticidi-ma i fungicidima. Takođe, izvršene su redovne deratizacije i dezinsek-cije Upravne zgrade, zgrade Kate-dre za ekologiju i geografiju bilja-ka i radnih prostorija u Stakleniku. U više navrata je obavljena redov-na zaštita od komaraca (zamagljiva-njem sa zemlje), kao i zaštita od sit-nih glodara.n Biljni fond je u toku 2012. neznatno

obogaćen, pre svega, zbog najave-ne rekonstrukcije otvorenog pro-stora (staza, hidrantske mreže, itd.) Sa terena je donešeno i zasađeno 15 novih vrsta biljaka. U razmeni za naš materijal dobijeno je 5 odra-slih drvenastih biljaka. Redovno je održavana edukativna parcela sa retkim i ugroženim biljkama Srbi-je, koja je svojevremeno formirana u Ex situ uslovima Bašte.

Nastavljeno je sa aktivnostima na formiranju kolekcije semena bilja-ka koje žive u Bašti. Nastavljene su pripreme za formiranje Index semi-

num-a. Časopis Botanica Serbica redovno se štampa.n U toku 2012. godine za potrebe

Botaničke bašte, nabavljena nova ručna duvalica i servisirana je postojeća oprema i mašine (trak-tor - rajder). Takođe izvršena je i redovna nabavka HTZ opreme za zaposlene.

n Kako bi sadržaji Bašte na najade-kvatniji način bili dostupni široj javnosti, nastavljene su aktivno-sti na izradi i ažuriranju informa-cionog sistema, koji bi bio otvo-ren i koordinisan u nacionalnim i međunarodnim mrežama i javnim bazama podataka.

n Nastavljeno je sa aktivnostima na realizaciji marketinškog pro-grama. Botanička bašta „Jevremo-vac”, izuzev kao prirodno dobro, prikazivala se javnosti i kao steci-šte umetnika i kulturnih radnika, i posebno kao atraktivna i nezaobi-lazna turistička ponuda Beograda.

U okviru medijske prezentacije Botaničke bašte „Jevremovac”, kao i u ranijem periodu, posebna pažnja je posvećena odnosima sa medijima. Zahvaljujući tome, javnost je redov-no informisana o svim aktivnostima i manifestacijama koje su se organi-zovale i dešavale u Botaničkoj bašti i na Biološkom fakultetu. Redov-no je rađen „kliping” štampanog, a u zavisnosti od mogućnosti, i elek-tronskog materijala.Snimljeno je preko 50 različitih tele-vizijskih priloga ili gostovanja u stu-dijima više TV stanica, ostvareno je oko 25 učešća ili direktnih uključe-nja u različite radio emisije Štampa-no je 90 novinskih članaka ili repor-taža u dnevnim ili nedeljnim novi-nama.Sajt Botaničke bašte „Jevremovac”, (www.bfbot.bg.ac.rs) je redovno ažuri-ran. Takođe, štampan je novi rekla-mni materijal u vidu razglednica, blokova, magneta i sl.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI n Deo sadržaja Botaničke bašte pre-

zentovan je kroz organizova-ne posete učenika i nastavnika osnovnih i srednjih škola sa teri-torije čitave Srbije, kao i zaintere-sovanih građana i grupa sa poseb-nim potrebama, socijalno ugrože-nih itd.

U toku ove godine, kroz organizo-vane grupne posete kroz Botanič-ku baštu je prošlo 13.750 posetioca. U okviru besplatnih humanitarno-edukativnih poseta, za decu iz spe-cijalnih osnovnih i srednjih škola, domova za nezbrinute, kao i grupa odraslih iz Instituta za mentalno zdravlje u Palmotićevoj ulici, kul-turno umetničkih društava, Bota-ničku baštu je tokom prethodne godine, sa stručnim vodičem obiš-lo oko 300 posetilaca. Na biletarnici Botaničke bašte evidentirano je oko 13.000 pojedinačnih poseta. Osim toga, kako je besplatan ulaz u Baštu dozvoljen deci do 7 godina u prat-nji punoletnih osoba, studentima, trudnicama, vojnicima, saradnicima i gostima Instituta za botaniku, uku-pan broj poseta u ovom periodu je bio znatno veći.n U toku ove godine organizovane

su četiri različitie manifestacija u kojima je Bašta bila organizator, suorganizator ili domaćin.

1. – 30. 01. 2012. godine je u Botanič-koj bašti započet projekat „Arijad-nina nit” autora skulptora Nenada Vučkovića. Projekat, u okviru koga je više umetnika, članova ULUPU-DUS-a stvaralo skultpure od snega, trajao je tokom februara meseca, u više objekata od kulturnog znača-ja za grad i bio je medijski izuzetno propraćen.2. - 01. i 02. 06. 2012. godine održana je tradicionalna prolećna izložba glji-va pod nazivom „Dvadeseto proleće sa gljivama” u saradnji sa Mikološ-kim društvom Srbije.3. – 19.06. 2012. godine – Botanička bašta je bila domaćin međunarod-nog skupa koji je organizovao IUCN pod nazivom „Partnerski doručak za Dinarski Kup” sa konferencijom za štampu.4. - 06. 07. 2012. godine – Ekološ-ko društvo Endemit je u saradnji sa Botaničkom baštom realizovalo program sa promocijom publikaci-je „Vodič kroz biološku i kulturnu raznovrsnost NP Đerdap” iz Matra/KNIP programa Ambasade Kraljevi-ne Holandije.n Bašta je sa studentima učestvova-

la u akciji za čišćenje Srbije koje su organizovali Ministarstvo za zašti-tu životne, Skupština grada.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

ZAŠtItA PRIRODE U BEOGRADU U 2012. GODINI

U protekloj godini Zavod za zašti-tu prirode Srbije nastavio je i reali-zovao brojne aktivnosti, u skladu sa programskim ciljevima koji su podr-žani, kao i sa planovima Gradskog sekretarijata za zaštitu životne sre-dine o povećanju broja zaštićenih prirodnih dobara i šumskih površi-na. Izražavajući kontinuitet rada na unapređenju kvaliteta životne sre-dine Beograda zaštitom prostornih celina očuvane prirode, realizovane su aktivnosti na zaštiti prirode koje podrazumevaju istraživanja, valo-rizaciju područja i objekata predlo-ženih za zaštitu, kao i stručni nad-zor, edukativne i promotivne akci-je, i brojne druge aktivnosti s ciljem zaštite prirode u prestonici. Neke od završenih studija zaštite u fazi zakonske procedure usvaja-nja. Tako je Studija zaštite Spome-nika prirode „Bojčinska šuma” koju je uz podršku Sekretarijata za život-nu sredinu Grada izradio Zavod za zaštitu prirode Srbije, od 25. aprila do 25. maja 2012. stavljena na uvid javnosti, kao i predlog akta o progla-šenju zaštite. Bojčinska šuma na teri-toriji opštine Surčin, predstavlja fra-gment nekadašnjih ogromnih starih nizijsko-močvarnih šuma na jugo-zapadnom obodu Beograda. Kako je predstavljeno Studijom zaštite, ova specifična oaza hrasta lužnjaka, odlikuje se prirodnim vrednostima i raznovrsnošću divljeg život sveta uz prisustvo ugroženih i međunarodno značajnih predstavnika flore i faune, što je, uz kulturno-istorijsko nasle-đe, čini vrednom za zaštitu. Posebna

uloga šumskih kompleksa ogleda se u njihovoj nesumnjivoj ulozi u oču-vanju svih bitnih segmenata život-ne sredine (voda, vazduh, zemljište, mikroklima, i dr).Takođe, u ovom periodu završena su započeta terenska istraživanja Lipovičke šume. Na osnovu utvrđe-nih prirodnih vrednosti ove pozna-te šume nadomak gradskog jezgra, urađena je Studija kao predlog zašti-te Spomenika prirode „Lipovička šuma – Dugi rt”. Time je ustanovljen osnov za dalje sprovođenje postup-ka zaštite ovog šumskog kompleksa, delića divljine „pritisnutog” urbani-zacijom sa svih strana. Pored izrade stručno-dokumentaci-onih studija, Zavod za zaštitu priro-de Srbije u 2012. godini obavljao je i druga terenska istraživanja određe-nih područja na teritoriji Beograda, radi izrade studija i daljeg sprovođe-nja postupka zaštite.Istraživan je Forland leve obale Dunava kod Beograda, i završe-na prva faza projekta zaštite ovog područja. Rezultatima u prvoj fazi projekta potvrđeno je da je ovo plavno područje, sa registrovanim brojnim retkim i ugroženim bilj-nim i životinjskim vrstama, značaj-no kao ekološki koridor za opsta-nak vrsta karakterističnih za vlažna područja, za očuvanje živog sveta u širem području Grada, ali i za kva-litet životne sredine, kao i očuvanje ambijenta prostora koji čine prioba-lja Save i Dunava na „ušću”. Nastavljen je i rad na zaštiti staništa strogo zaštićene vrste orhideje - bar-ska kalužđarka (Epipactis palustris) koja se nalazi u Krnjači, u neposred-

8.18. ZAVOD ZA ZAŠTITU PRIRODE SRBIJE


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI noj blizini Velikog blata, na teritoriji

opštine Palilula. Konstatovano je da je ovo područje značajno i za opsta-nak ptica vezanih za vlažna područ-ja, što će uticati na proširenje koncep-ta zaštite.Aktivnosti Zavoda na zaštiti priro-de u prestonici, koje su realizova-ne uz veliku podršku, pa i inicijati-vu Sekretarijata za zaštitu životne sredine grada Beograda, praćene su brojnim obrazovnim i promotivnim akcijama, raznovrsnim po temama i programskim sadržajima, ali jed-nako usmerenim ka razvijanju sve-sti Beograđana o značaju i vrednosti očuvanja prirode i prirodnih doba-ra Grada. Pored obrazovnih seminara Zavo-da koji uključuju nastavnike biolo-gije i geografije beogradskih osnov-nih škola, realizovan je program „Upoznajmo parkove Beograda” u saradnji sa Dečjim kulturnim cen-trom, Mladim istraživačima Beogra-da, Tehničkom školom „Drvoart”, a uz podršku Sekretarijata. Takođe, organizovan je niz poseta školaraca različitog uzrasta izložbenoj postav-ci Zavoda „Zaštita prirode Srbije”. Održana su i druga tematska preda-vanja i radionice, kao što je radionica o istraživanju biodiverziteta u cilju podrške izvođenju projekta „Zelena škola” (nosilac: NVO „Ekoist-Krea-tivna mreža”) u OŠ „Drinka Pavlo-vić”, tematska radionica za učesni-ke studentskog eko kampa „Upoznaj i sačuvaj životnu sredinu grada Beo-grada - Kosmaj 2012”, i dr.U okviru promovisanja zaštite život-ne sredine, kao i očuvanja i unapre-đenja ukupnog kvaliteta gradskog življenja, obeležen je niz međuna-rodno značajnih ekoloških datuma

u saradnji sa školama, nevladinim organizacijama, i drugim instituci-jama. U okviru različitih manifesta-cija promovisane su zaštićene zele-ne zone Grada. Tako je, povodom 21. marta Dana šuma, najširoj javno-sti predstavljena studija zaštite Spo-menika prirode „Bojčinska šuma”, a zaštita Forlanda leve obale Duna-va kod Beograda u okviru progra-ma obeležavanja Dana Dunava. Uče-šćem u različitim manifestacijama koje su organizovane u Gradu tokom protekle godine, Zavod je predsta-vio zaštitu prirode, značaj očuva-nja biološke raznovrsnosti, i otškri-nuo vrata divlje prirode gde su broj-ni učesnici imali prilike da sagleda-ju značaj njihove prirodne vrednosti i bogatstva. Sajamske manifestacije u Beogradu (ECO EXPO 2012, ECO-FAIR, 57. Međunarodni beograd-ski sajam knjiga), Beogradski festi-val cveća, Festival Organic Live Fest, Međunarodni festival zelene kulture „Green Fest”, tradicionalni izbor za „Najlepši balkon 2012” Doma pen-zionera „Bežanijska kosa”... neki su od događaja u Gradu gde je priroda bila jedna od značajnih tema. Premi-jera filma „Reka života” reditelja mr Olivera Fojkara održana u Muzeju jugoslovenske kinoteke, dopunila je raznovrsnost promotivnih sadrža-ja posvećenih prirodi i njenoj zaštiti. Realizaciji programskih zadataka i strateških opredeljenja Zavoda za zaštitu prirode Srbije za zaštitu i očuvanje zelenih prostornih celina u gradskom tkivu, neposredno je doprinela podrška i zacrtani prio-riteti Sekretarijata za zaštitu život-ne sredine grada Beograda, odnosno ostvarenje uspešne saradnje na osno-vu zajedničkih ciljeva.


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Kada je reč o primeni energetske efi-kasnosti u javnom osvetljenju, može se uzeti u obzir zamena starih sve-tiljki sa živinim izvorima visokog pritiska novim svetiljkama sa natri-jumovim izvorima visokog pritiska.Konkretno, smanjenje potrošnje električne energije, odnosno, sma-njenje ukupne instalisane snage jav-nog osvetljenja, postiže se upravo korišćenjem natrijumovih izvora svetlosti umesto živinih. Natrijumo-ve sijalice snaga 100 W, 150 W i 250 W zamenjuju živine snaga 125 W, 250 W i 400 W. Dakle, za isti svetlo-sni fluks utrošena električna ener-gija daleko je manja prilikom upo-trebe natrijumovih sijalica, u odno-su na živine. Na ovaj način postiže se ušteda električne energije od oko 35-40%. Pritom, osvetljenje postaje kvalitetnije, jer nove svetiljke imaju vrhunske fotometrijske performan-se i mogućnost usmerenja svetlo-snog fluksa tačno na željenu površi-nu, bez nepotrebnog rasipanja. Sma-njenjem potrošnje električne ener-gije, smanjuje se emisija CO2; svaki

proizvedeni kWh električne energi-je emituje 4.92 kg CO2. Ovo je veoma bitan faktor sa aspekta zaštite život-ne sredine.Još jedna prednost upotrebe svetilj-ki sa natrijumovim izvorima sve-tlosti umesto živinih, ogleda se i u smanjenim troškovima održavanja; natrijumovi izvori imaju 2-3 puta duži životni vek od živinih, što omo-gućava uštedu u održavanju od oko 40%.Smanjenje učešća žive u javnom osvetljenju veoma povoljno utiče na zaštitu životne sredine. Živine sijali-ce u sebi sadrže veliku količinu žive koja je kancerogena i veoma otrov-na supstanca. Zbog toga se ove sija-lice moraju propisno odlagati, a to stvara dodatna zagađenja i dodatne troškove.U Beogradu je tokom protekle godi-ne izvršena zamena oko 900 svetiljki sa živinim izvorima svetlosti savre-menijim tipovima sa natrijumovim izvorima, čime je instalisana snaga javnog osvetljenja smanjena za oko 85 kW.

8.19. JKP „JAVNO OSVETLJENJE BEOGRAD”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI

Uvod

Javno preduzeće za obavljanje kul-turno umetničke i poslovne delatno-sti „Beogradska tvrđava” osnovano je Rešenjem Skupštine grada Beogra-da broj 3-208/02-XIII-01 od 12. jula 2002. godine kao javno preduzeće za obavljanje kulturnoumetničke i poslovne delatnosti od opšteg interesa za grad Beograd.Osnivačkim aktom i Statutom regi-strovano je za delatnost: umetničko i književno stvaralaštvo i scensku delatnost; delatnost muzeja, galeri-ja i zbirki; ostale zabavne aktivno-sti; kinematografsku i video distri-buciju; prikazivanje filmova i prire-đivanje sajmova, koje se finansiraju iz sredstava budžeta grada Beogra-da, kao i za izdavanje knjiga, brošu-ra, drugih publikacija i ostalu izda-vačku delatnost; štampanje i aktiv-nosti u vezi sa štampanjem; repro-dukciju zvučnih zapisa, video zapi-sa i kompjuterskih medija; resto-rane; barove; delatnost putničkih agencija i turoperatera, pomoć turi-stima; iznajmljivanje nekretnina; izgradnje baze podataka; ispitiva-nje tržišta i javnog mnjenja; konsal-ting i menadžment poslove, usluge reklame i propagande; prevodilačke aktivnosti; trgovinu na malo: u spe-cijalizovanim prodavnicama, polov-nom robom, na tezgama i pijacama; trgovinu na malo izvan prodavnica; razvoj projekata o nekretninama i zaštitu kulturnih dobara, prirodnih i drugih znamenitosti, koje se finan-siraju sredstvima koje se obezbeđu-ju tržišnim poslovanjem preduzeća.Delatnost preduzeća realizuje se na prostoru Beogradske tvrđave i parka Kalemegdan, kroz aktivno-sti planirane i odobrene godišnjim programima rada i poslovanja pre-

duzeća. Rešenjem Izvršnog odbo-ra Skupštine grada Beograda, broj: 463-2205/03-IO od 29.08.2003. godi-ne i Rešenjem o dopuni navedenog Rešenja Izvršnog odbora Skupštine grada Beograda, broj: 463-3210/04-IO od 13. 09. 2004. godine, JP „Beo-gradska tvrđava” su poverene na upravljanje nepokretnosti – zemljište i objekti Beogradske tvrđave i parka Kalemegdan, upisane u listu nepo-kretnosti broj 1542 KO Stari Grad. Po obimu, to je 27 katastarskih parcela ukupne površine 47 ha, 49 a 82 m2 zemljišta u svojini grada Beograda u najužem gradskom jezgru.Odlukom o utvrđivanju nepokret-nih kulturnih dobara od izuzetnog značaja i od velikog značaja Skup-štine Socijalističke Republike Srbi-je broj 29 od 29. marta 1979. godine („Sl. glasnik SRS” br. 14/79 i 30/89), Beogradska tvrđava utvrđena je i proglašena za spomenik kulture nepokretno kulturno dobro od izuzetnog značaja I reda. Na osnovu nevedene Odluke, prostor Beograd-ske tvrđave i parka Kalemegdan - spomenik kulture, kao i neposred-na okolina spomenika kulture koja se, po zakonu, tretira kao i spome-nik kulture, uživa zaštitu utvrđenu Zakonom o kulturnim dobrima („Sl. glasnik RS”, br. 71/94 i 52/11).Pretežna delatnost i dosadašnja aktivnost preduzeća usmerena je na zaštitu, konzervaciju, restaura-ciju i revitalizaciju objekata, kao i na očuvanje i prezentaciju poseti-ocima i javnosti kulturne baštine, nasleđa, tradicionalnih starih zana-ta i tehnika, vezanih kako za kulur-no istorijsku, arheološku, arhitekton-sku, umetničku, turističku poseb-nost Beogradske tvrđave, tako i Beo-grada i Srbije, kao dela svetske bašti-ne. Navedenim aktivnostima predu-

8.20. JP „BEOGRADSKA TVRĐAVA”


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI zeće, u saradnji sa osnivačem – gra-

dom Beogradom i svim relevantnim institucijama grada i Republike Srbi-je učestvuje i utiče na opštu sliku podizanja kvaliteta životne sredine grada Beograda u celini.Pored navedenog pretežnog cilja i aktivnosti – očuvanja, zaštite i pre-zentacije kulturne baštine, preduze-će je u proteklom periodu učestvova-lo u nizu akcija i preduzelo niz kon-kretnih mera i aktivnosti u cilju oču-vanja i unapređenja kvaliteta život-ne sredine na prostoru kojim uprav-lja, a odnose se na:n unapređenje upravljanja i razvo-

ja efikasnih i čistih načina tran-sporta;

n zaštitu od emisije zagađenja česti-cama ugljenmonoksida;

n zaštitu od buke;n zaštitu od podzemnih i poplav-

nih voda;n upravljanje otpadom;n redovan nadzor stanja spomeni-

ka prirode;n redovno fizičko tehničko obezbe-

đenje spomenika kulture i pose-tilaca;

n redovna saradnja sa nadležnim organizacionim jedinicama Grad-ske uprave grada Beograda, služ-bama zaštite, inspekcijskim služ-bama, organima javnog reda i mira i javnim komunalnim službama, koje organizaciono i funkcionalno obavljaju delatnost od opšteg inte-resa na Kompleksu.

Unapređenje upravljanja i razvoja efikasnih i čistih načina transporta

Zaštita od emisije zagađenja štetnih gasova i čestica ugljenmonoksida

Zaštita od buke

Godišnjim programima poslova-nja preduzeća, kao strateški, utvr-đen je cilj da se posetiocima Beo-gradske tvrđave i parka Kalemeg-dan pružaju kvalitetnije usluge, eko-

loški opravdane, te da sa posebnom pažnjom vodi računa o očuvanju i zaštiti životne okoline.Ideja o održivom razvoju gradova kroz zaštitu lokalne ulične mreže od motornog saobraćaja pokrenu-ta je u Holandiji, a zatim se širila svim evropskim zemljama. Prema inostranim iskustvima, primenom zone usporenog saobraćaja, postižu se višestruki pozitivni efekti:n smanjuje se obim saobraćaja,n smanjuje se brzina vozila (10 km/h),n smanjuju se buka i zagađenje,n postiže se ušteda energetskih

re sur sa.U zoni usporenog saobraćaja pešaci i vozila koriste istu površinu za kre-tanje, pri čemu se saobraćajni uslo-vi prilagođavaju pešacima. U zoni usporenog saobraćaja vozač je oba-vezan da se kreće brzinom kretanja pešaka, tako da ne ometa kretanje pešaka, a najviše 10 Km/h.Odlukom Upravnog odbora predu-zeća o režimu saobraćaja na prosto-ru Beogradske tvrđave i parka Kale-megdan, br. 650/05 od 03. avgusta 2005. godine uveden je restriktivni režim saobraćaja motornim vozili-ma na Kompleksu. U saradnji sa JKP „Parking servis” postavljene su hori-zontalne pokretne prepreke na pri-laznim saobraćajnicama na tri loka-cije na Kompleksu. Navedenim se značajno utiče na smanjenje emi-sije štetnih gasova (u dozvoljenom režimu saobraćaja – zona usporenog saobraćaja, u terminima od 07,00 do 09,00 časova i od 23,00 do 01,00 časo-va, omogućen je restriktivni ulazak motornim vozilima na Kompleks sa posebnom dozvolom). O svim ulas-cima vozila na prostor Beogradske tvrđave i parka Kalemegdan, vodi se evidencija. Restriktivnim režimom saobraćaja ostvarena je bezbednost posetilaca, posebno starih i dece.Posetiocima koji nisu u mogućno-sti da šetnjom upoznaju Kompleks omogućeno je razgledanje korišće-


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI njem ekološkog vozila na električ-

ni pogon, kao i vožnja otvorenim turističkim vozićima na električni pogon tokom turističke sezone utvr-đenom maršrutom. Navedenim pre-vozima moguće je transportovati i teret do željene destinacije na Kom-pleksu.

Upravljanje otpadom

Na prostoru Kompleksa JKP „Zele-nilo Beograd” postavilo je i održa-va, a služba fizičko tehničkog obez-beđenja preduzeća 24 sata 365 dana godišnje čuva 262 đubrijere sa ciljem prikupljanja otpada posetilaca. U saradnji sa inspektorom za zašti-tu životne sredine i uz pomoć Sekre-tarijata za zaštitu životne sredine Gradske uprave grada Beograda, u postupku kojim je naloženo predu-zeću da obezbedi uslove za odvoje-no sakupljanje otpada koji ima upo-trebnu vrednost – sekundarnih siro-vina (papir, karton, plastika, sta-klo, metal) koje nastaju na prosto-ru Beogradske tvrđave, preduzeće je tokom 2012. godine, u skladu sa merama tehničke zaštite i uz sagla-snost Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture – Beograd, obez-bedilo postavljanje objekata za odla-ganje razvrstanog otpada – sekun-darnih sirovina na više lokacija na prostoru Beogradske tvrđave i parka Kalemegdan n u neposrednoj blizini Zabavnog

parka „Adria” i ulaska u „Beo-gradski zoološki vrt” na Malom Kalemegdanu;

n u neposrednoj blizini javnog toa-leta JKP „Zelenilo” u parku Veliki Kalemegdan;

n u neposrednoj blizini objekata koje koristi JKP „Zelenilo” i javnog toa-leta na Gornjem gradu Beogradske tvrđave;

n u neposrednoj blizini pešačke pristupne staze prema Velikom barutnom magacinu na Donjem gradu Beogradske tvrđave.

Preduzeće je sa ovlašćenim ope-raterom u smislu odredbi Zakona o upravljanju otpadom, imaocem dozvole za sakupljanje i transport neopasnog otpada na teritoriji Repu-blike Srbije, zaključilo ugovor o rea-lizaciji postupka odvojenog saku-pljanja i transporta otpada sa prosto-ra Beogradske tvrđave i parka Kale-megdan.

Redovan nadzor stanja spomenika prirode

Na prostoru Beogradske tvrđave i parka Kalemegdan, koje je povereno preduzeću na upravljanje, nalaze se i zaštićena prirodna dobra – spomenici prirode, proglašeni u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode. Prvi, pod zaštitom države od 1969. godine je lokalitet na kome se nalazi Morski neogeni sprud ispod spome-nika „Pobednik”, u Donjem gradu kao prirodna retkost i prirodni spo-menik geološkog karaktera, jedin-stven ostatak mediteranskog stadi-juma, najstarijeg stadijuma u isto-riji Panonskog mora na našem tlu. Isti ima izuzetan naučni, prosvetno-instruktivni i turistički značaj i kao takav uklapa se u čitav spomenič-ki ambijent Kompleksa, koji se može koristiti kao znamenitost prirodnih lepota glavnog grada.Drugi je spomenik prirode botanič-kog karaktera pod zaštitom drža-ve od 1981. godine, stabla: Crvene bukve, Hrasta lužnjaka, Kelreuterije i Mečje leske.Svakodnevno, zaposleni u tehničkoj službi preduzeća sa službom fizič-ko tehničkog obezbeđenja vrše nad-zor stanja navedenih spomenika pri-rode.

Redovno fizičko tehničko obezbeđenje spomenika kulture i posetilaca

Prostor Beogradske tvrđave i parka Kalemegdan, najznačajnija turistič-ka zona grada Beograda, izuzetno je atraktivna, kako zbog kulturno-isto-rijskog sadržaja i ponude, tako i zbog


8. K

OM

UN

ALN

E D

ELAT

NO

STI lokacije (centralna gradska zona sa

vidikovcom na platou spomenika „Pobednik” na ušće dveju reka). Kompleks godišnje poseti prosečno dva miliona posetilaca iz zemlje i inostranstva.Zadatak službe fizičko tehničkog obezbeđenja, a koja podrazumeva i poslove protivpožarne zaštite podrazumeva:n zaštitu posetilaca i imovine na

celovitom prostoru Beogradske tvrđave i parka Kalemegdan (izu-zev prostora na kome se nalazi ZOO vrt);

n zaštitu gradilišta, odnosno lokaci-je na kojoj se izvode restauratorsko – konzervatorski radovi sa opre-mom i imovinom u okviru postav-ljenog gradilišta;

n obezbeđenje posebnih programa i manifestacija koje se održava-ju na prostoru Beogradske tvrđa-ve i parka Kalemegdan, a posebno Eksperimentalni mini etno trg sa pokretnim objektima;

n pružanje prve pomoći posetioci-ma;

n zaštitu postavljenih reflektora i drugih rasvetnih tela, teleskope, postavljene sisteme bežične inter-net mreže, kao i info-table na nave-denom prostoru;

n zaštitu od sile koja preti oštećenju Beogradske tvrđave, spomeničkih i pojedinačnih objekata, ispisiva-nja grafita, kao i različitih oblika krađe;

n saradnju sa inspekcijskim služba-ma, policijom i komunalnom poli-cijom pri intervencijama službi;

n preduzimanje mera u cilju otkriva-nja krivičnih dela ili drugih poja-va u vezi celokupne bezbedno-sti (obaveštenje policije, odgovor-nog lica naručioca usluga obezbe-đenja).

n preduzimanje svih preventivnih mera u cilju suzbijanja pojava za mogućnost nastanka požara;

n obaveštavanje najbliže vatrogasne jedinice nadležnog organa za unu-trašnje poslove kao i organizacio-ne jedinice o izbijanju požara i uče-šće u gašenju i otklanjanju posledi-ca požara;

n kao i dnevne, vanredne, mesečne i zbirni godišnji izveštaj o izvrše-nim aktivnostima.

Redovna saradnja sa nadležnim organizacionim jedinicama Grad-ske uprave grada Beograda, služ-bama zaštite, inspekcijskim služba-ma, organima javnog reda i mira i javnim komunalnim službama, koje organizaciono i funkcionalno obav-ljaju delatnost od opšteg interesa na KompleksuU okviru zaštite i unapređenja kvali-teta životne sredine, JP „Beogradska tvrđava” ostvaruje saradnju sa svim nadležnim organima, organizacija-ma i institucijama koje organizaci-ono i funkcionalno obavljaju delat-nost od opšteg interesa na Komplek-su, uz redovno, nedeljno izveštava-nje Gradske uprave grada Beograda, kao osnivača, o sprovedenim mera-ma i aktivnostima, kao što su:n redovne i planske aktivnosti JKP

„Zelenilo Beograd” na uređenju i održavanju javnih zelenih povr-šina i javnih sanitarnih objeka-ta; hemijskog tretiranja korovskih biljaka, nepoželjne zeljaste i drve-naste vegetacije, mehaničkog ukla-njanja nepoželjne drvenaste vege-tacije, kao i programi suzbijanja krpelja, suzbijanja glodara nadlež-nih organizacija, obavljaju se na Kompleksu uz saradnju sa nadlež-nim organizacijama.

n redovno održavanje i kontrola rada javnih česmi i fontana, pra-žnjenje septičkih jama, kao i hitne intervencije službi JKP „Beograd-ski vodovod i kanalizacija” i briga o javnoj i dekorativnoj rasveti JKP „Javno osvetljenje” na Komplek-su ostvaruju se zajedničkim aktiv-nostima.


9. O

PŠTI

NE

9. OPŠTINE

9.

OPŠ

TIN

E


9. OPŠTINE9.1 Opština Stari Grad9.2 Opština Vračar9.3 Opština Savski Venac9.4 Opština Novi Beograd9.5 Opština Zvezdara9.6 Opština Rakovica9.7 Opština Voždovac9.8 Opština Čukarica9.9 Opština Zemun9.10 Opština Palilula9.11 Opština Surčin9.12 Opština Barajevo9.13 Opština Mladenovac9.14 Opština Grocka9.15 Opština Sopot9.16 Opština Lazarevac9.17 Opština Obrenovac

R. br. BEOGRAD Rezultat1. Površina, km², 2005 32222. Broj naselja, 2005. 1663. Broj stanovnika prema Popisu 1991. 15521514. Broj stanovnika prema Popisu 2002. 15761245. Porast ili pad stanovništva 1991. - 2002. 239736. Poljoprivredna površina (ha), 2005. 2194187. Ukupna obrasla šumska površina (ha), 2005. 374438. Ukupna dužina puteva (km), 2005. 912

9. Dužina puteva sa savremenim kolovozom (km), 2005. 884

10. Broj telefonskih pretplatnika, 2005. 77783611. Redovne osnovne škole, 2004/2005. 28212. Broj stanovnika na 1 lekara, 2005. 277.7


9. O

PŠTI

NE

IZVEŠtAJ O RADU SAVEtA ZA ZAŠtItU ŽIVOtNE SREDINE ZA 2012.GODINU

U toku 2012. godine, Savet za zaštitu životne sredine SO Stari grad, radio je po Programu koji je usvojen od strane članova Saveta, kao i od stra-ne Veća Gradske opštine Stari grad na početku godine u januaru mese-cu.U januaru mesecu proglašen je naj-lepši novogodišnji i božićni izlog i održana je manifestacija proglašenja i podele nagrada. Značajno je napo-menuti da je ove godine bilo veliko interesovanje i mnogo veći broj izlo-ga u centru grada je konkurisao za najlepši izlog.U aprilu i maju mesecu na inicijati-vu Saveta za ekologiju organizova-na je serija radionica u svim staro-gradskim osnovnim školama i vrti-ćima na temu „Deca i reciklaža”. Radionice su trajale jedan školski čas sa učenicima drugih razreda, interaktivnog karaktera, o reciklaži. Ovim radionicama je bilo obuhvaće-no oko 650 učenika osnovnih škola i oko 600 dece predškolskog uzra-sta. Tom prilikom su deci pojašnje-ni pojmovi ekologije i zaštite život-ne sredine. Svaki učenik je dobio na poklon časopis „Zrnce Starog grada” u kome su pojašnjeni pojmovi ekolo-gije primereno uzrastu dece. Radio-nice su održane i u oktobru mesecu na temu „Održivi razvoj i globalno zagrevanje”.Obeleženi su značajni datumi 22. april i 5. juni prigodnim manifesta-

cijama. U okviru manifestacije Mik-ser kod starog mlina na Dorćolu u saradnji sa JKP Zelenilo i DVD Stari grad kompletno je sređena manja zelena površina, očišćena od otpada, korova i granja.U junu mesecu u okviru akcije „Moje dvorište mala pluća grada”, je održa-no i proglašenje najlepše bašte resto-rana, najlepšeg dvorišta, najcvetni-je terase, najurednije zgrade i tada je održana manifestacija uz prisustvo građana koji su nagrađeni diploma-ma, statuetama dživdžana i nov-čanim nagradama. Manifestacija je održana u kući Đure Jakšića u Ska-darliji uz prisustvo mnogobrojnih novinara i televizije.U toku 2012. godine nastavljen je projekat podele građanima ekološ-kih torbica, pod nazivom „Za čisti-ju Bajlonijevu pijacu”. Svakog mese-ca jedan vikend su građanima delje-ne ekološke torbice, u zamenu za plastične kese. Torbice su deljene na bajlonijevoj pijaci. Izrađene su rekla-mne majice koje su takođe deljene građanima. U oktobru mesecu u velikoj sali opštine održana je priredba za đake prvake sa teritorije opštine Stari grad, kojom prilikom je proglaše-na najurednija osnovna škola. Skoro 600 đaka prvaka dobilo je na poklon knjige sa ekološkom temom, održa-na je pozorišna predstava sa ekološ-kom dobrodošlicom đacima prvaci-ma i đaci prvaci su položili ekološ-ku zakletvu.

9.1. GRADSKA OPŠTINA STARI GRAD


9.

OPŠ

TIN

E 9.2. GRADSKA OPŠTINA VRAČAR

GODIŠNJI IZVEŠtAJ O REALIZOVANIM AKtIVNOStIMA GRADSKE OPŠtINE VRAČAR OD FEBRUARA 2012. GODINE DO FEBRUARA 2013. GODINE

MARt

Vračarski „Sat za našu planetu”Opština Vračar tradicionalno se pri-ključila svetskoj akciji „Sat za našu planetu”, koja simbolično poziva na smanjenje zagrevanja naše planete i apeluje na sprečavanje klimatskih promena. Zgrada opštine Vračar bila je isključena sa mreže električnog osvetljenja jedan sat. Pozivu opšti-ne Vračar da se gašenjem spoljašnjeg svetla simbolično doprinese global-noj akciji protiv klimatskih prome-na i za očuvanje životne sredine, pri-družili su se i Hram Svetog Save, Javno preduzeće „Poslovni prostor Vračar”, Centar za fizičku kulturu „Vračar”, Narodni univerzitet „Boži-dar Adžija” i Muzej Nikole Tesle. APRIL

tradicionalna akcija „Vračar – moj zeleni kutak”Gradska opština Vračar pokrenula je tradicionalnu takmičarsku akciju „Vračar – moj zeleni kutak”, kojom se pozivaju građani Vračara da kon-kurišu za najlepšu zalenu površi-nu, cvetni balkon ili prozor, najlepše uređeno školsko i predškolso dvori-šte. Cilj ove akcije jeste da se pozovu građani da ozelenjavanjem i mašto-vitim cvetnim aranžmanima „vrate prirodu u grad”, da doprinesu stva-ranju zdrave životne sredine, lep-šeg Vračara i boljeg života na našoj opštini.

MAJ

Izložba fotografija „Eko foto 2012”Gradska opština Vračar i Centar za foto talente organizovali su sedmu godinu zaredom izložbu „Eko foto 2012”. Ova manifestacija postala je izložba prvog ranga po kategoriza-ciji Foto saveza Srbije i prikazana je u više gradova u Srbiji. Nagrađene fotografije na izložbi „Eko foto 2012” imaju uvek dvojako značenje: umet-ničko a istovremeno su poziv da se ne zagađuje životna sredina i ne narušavaju zakonitosti prirode. Kon-kurisalo je 56 autora sa 220 fotogra-fija, a žiri je za izlaganje izabrao 74 rada koja je snimilo 44 autora. Izlož-ba je prikazana u još 17 opština u Beogradu i Srbiji, a poslednje izlaga-nje fotografija „Eko foto 2012” orga-nizovano je u novembru, ponovo na Vračaru - u biblioteci „Petar Kočić”. JUN

Dodela nagrada „Vračar – moj zeleni kutak”Tradicionalna takmičarska manife-stacija „Vračar – moj zeleni kutak” završena je svečanom dodelom pla-keta i nagrada. Po odluci žirija naj-lepša zelena površina oko poslov-nog prostora je oko frizerskog salo-na „Daca” u Mlatišuminoj 14. Za naj-lepši cvetni balkon proglašen je bal-kon Leposave Jocović u ulici Sveto-zara Markovića 13-15, a u kategoriji najlepšeg dvorišta prvo mesto dele Skupština stanara u Resavskoj 33 i Ljubica Radulović iz Šumatovačke 103. Najlepše školsko dvorište je u OŠ „NH Dušan Dugalić” u Đerdap-skoj 19. Najlepša zelena površina oko stambenog objekta je u Mlade Bosne


9. O

PŠTI

NE2 zahvaljujući Ljiljani i Milenku Ple-

mić. Najlepša zelena površina ispred restoranskog prostora je kod posla-stičarnice „Prezent” u Nevesinjskoj 19 i kafea „Eskvina” u Molerovoj 45.

SEPtEMBAR

Uređenje novog „Urbanog džepa Vračara”Gradska opština Vračar je podrža-la inicijatitu Sekretarijata za zašti-tu životne sredine i Udruženja pej-zažnih arhitekata Srbije za realizaci-ju projekta „Urbani džepovi Beogra-da”. Na inicijativu skupština stanara, za realizaciju urbanog džepa na Vra-čaru izrabran je pešački prolaz unu-tar bloka ulica Ivana Đaje i Mutapo-ve u delu ka Mekenzijevoj koji je bio nebezbedan, mračan i prljav. Grad-ska opština Vračar je u saradnji sa 12 skupština stanara okolnih zgra-da, kao i sa Sekretarijatom za zašti-tu životne sredine grada Beogra-da, obezbedila da se prostor unutar bloka ulica Ivana Đaje i Mutapove rekonstruiše, postavi ulazno-izla-zna kapija, postave svetiljke, zasadi zelenilo i popločaju pešačke staze. Ovaj Urbani džep, posvećen sestra-ma Mihailović – pijanistkinji i vio-linistkinji, je četvrti po redu uređen prostor na Vračaru. Deca Vračara i recikliranje ambalažeGradska opština Vračar podržala je realizaciju ekološkog projekta udru-ženja „Deca Vračara” „Vašu plastič-nu ambalažu nosimo na reciklažu”. Cilj projekta bio je da đaci primene znanje o ekologiji koje stiču u školi i da razviju potrebu praktičnog rada na očuvanju zdrave životne sredi-ne. Projekat je realizovan na trgu

Soje Jovanović a učestvovali su đaci osnovnih škola „Jovan Miodragović” i „Sveti Sava”. Na Kalenić pijaci na četiri promotivna ekološka štanda đaci su delili kese od biorazgradivog materijala, prikupljali odbačene pvc kese i delili propagandni materijal o potrebi recikliranja ambalaže.

DECEMBAR

Uređenje „Urbanog džepa Vračara” na Cvetnom trguGradska opština Vračara je u sarad-nji sa Sekretarijatom za zaštitu život-ne sredine i Udruženjem pejzažnih arhitekata Srbije realizoavala prvu fazu uređenja Cvetnog trga. To je peti urbani džep na Vračaru. Postav-ljene su umetničke klupe koje podse-ćaju na koren hrasta i cvetna kapija po kojoj je ovaj trg dobio ime. Cvetni trg je po istorijskim, kulturološkim, urbanističim i prirodnim karakteri-stika prostor od izuzetnog značaja i idejno rešenje poštuje tradiciju ovog prostora. U 2013. godini očekuje se nastavak uređenja Cvetnog trga.

Nagrađeni pobednici takmičenja „Green games”Gradska opština Vračar je 2009. godi-ne postavila prvu pticu robot za reciklažu limenki u Srbiji, nazvanu Limenko Gutić. U decembru 2012. godine bila je domaćin na dodeli nagrada za najbolju ekološku video igru na takmičenju „Green games”. Projekat „Znanjem za održivi razvoj” i takmičenje „Green games” deo je društveno odgovornog programira-nja koji udruženje „Oktopus” reali-zuje u saradnji sa lokalnim samou-pravama.


9.

OPŠ

TIN

E

9.3. GRADSKA OPŠTINA SAVSKI VENAc

Pored redovnih administrativno-stručnih poslova nastavljena je kon-tinuirana saradnja sa nadležnim gradskim i republičkim organima, radi potrebe preduzimanja mera za zaštitu i unapređenje životne sredine i sprovođenje akcionih i sanacionih planova na području gradske opšti-ne. Pokrenuta je realizacija aktivno-sti iz LEAP-a kroz: projekat „Eko-loške patrole na Savskom vencu”, BELLS Akademija, program „Zašti-timo i sačuvajmo prirodna dobra i vrste”, projekat „Kvalitet životne sre-dine”, razvojne aktivnosti u sklo-pu akcije” Eko kesa za čistiji Savski venac”, edukativne programe „Eko-dijamant”, Dečji ekološki festival na Savskom vencu, projekat Najzeleno, Limenijada, „Koš za Savu”, Savski karneval, projekat „Zelena ekspedi-cija”, projekta „Urbani džepovi Beo-grada” finansiranog od strane Sekre-tarijata za zaštitu životne sredine za 2 lokacije Crnogorska 8 i Kra-lja Milana br. 32; akcija na čišćenju i uređenju teritorije opštine u okvi-ru republičke Akcije „Očistimo Srbi-ju” pod nazivom „Veliko spremanje na Savskom vencu”; Zelene dane na Savskom vencu koji podrazumeva-ju organizaciju, informisanje i obra-zovanje građana (posebno mladih) o kvalitetu životne sredine i merama zaštite. Usledio je nastavak eduktiv-nih programskih aktivnosti sa gra-đanima, učenicima, decom, na iden-tifikovane teme, održani su okrugli stolovi, seminari, radionice i tribi-ne na aktuelne teme i javna slušanja. Nastavljena je implementacija aktiv-nosti „Energetska efikasnost i plani-ranje urbanog razvoja”.Nastavljeno je umrežavanje i povezivanje hije-

rarhijskih nivoa (stručnih poslova na nivou republika, grada, lokala, nvo i akreditovanih institucija i SKGO). Izveštaj o realizaciji godišnjih aktiv-nosti iz LEAP-a prosleđen je grad-skom Sekretarijatu za životnu sre-dinu. U skladu sa članom 10 stav 1 i 2 Zakona o proceni uticaja na život-nu sredinu (Sl. glasnik RS br. 135/04 i 36/09), gradski Sekretarijat za zaštitu životne sredine upućuje opštini oba-veštenja o javnom uvidu u podneti zahtev kao zainteresovanoj javnosti u postupku. Izvršeni su javni uvidi i prisustvovano je javnim prezenta-cijama studija na kojima su izlože-na mišljenja. Poslovi zaštite život-ne sredine sprovode primenu Zako-na o upravljanju otpadom i Pravilni-ka o obrascu Dokumenta o kretanju otpada za opštinske zgrade. Opštin-ske zgrade primenjuju u praksi pri-marno odvajanje sekundarnih siro-vina za čiju potrebu je uspostavljena saradnja sa JKP „Gradska čistoća”, „Papir servis” Umka i „Set trade” za elektronski otpad. Utvrđeno je da za svako ubuduće preuzimanje otpada mora postojati odgovaraju-ća prateća dokumentacija i eviden-cija putem dokumenta o kretanju otpada, vođenje dnevne evidenci-je otpada u skladu sa Pravilnikom o obrascu dnevne evidencije i godiš-njeg izveštaja o otpadu sa uputstvom za njegovo popunjavanje(Sl. glasnik RS br. 95/2010) u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine(„Službeni glasnik RS” broj 135/04, 36/09), Zako-nom o upravljanju otpadom („Služ-beni glasnik RS” broj 36/09) i drugim propisima RS iz ove oblasti. Uvede-na je primena evaluacionih upitnika


9. O

PŠTI

NEkoji se popunjavaju na svim akcija-

ma i projektima koji se realizuju.Akcija „Eko kesa za čistiji Savski venac” Gradska opština Savski venac u par-tnerstvu sa JKP „Gradska čistoća” i građanima, realizovala je pilot pro-jekat za primarnu selekciju i saku-pljanje sekundarnih sirovina na svo-joj teritoriji pod nazivom „Eko kesa za čistiji Savski venac” u periodu od juna 2010. godine do maja 2012. godine. Zahvaljujući interesovanju sugrađana za reciklažu i kako je Sav-ski venac postao prva opština u Beo-gradu u kojoj je realizovano spro-vođenje projekta primarne selekci-je i sakupljanja posebnih vrsta otpa-da JKP „Gradska čistoća” je krajem maja 2012. godine odlukom Grada Beograda počela sa širenjem projek-ta na ceo Beograd. Dan za iznošenje Eko kesa sa prikupljenim sekundar-nim sirovinama za opštinu Savski venac je četvrtak. U toku je prilago-đavanje i uključivanje naših građana u inovirani program rada gradske akcije. Sugrađani, koji recikliranjem žele da ostvare 20 odsto popusta na uslugu odvoženja smeća, treba da se jave najbližoj jedinici Pošte u svom naselju i sa sobom ponesu posled-nju uplatnicu infostana, na osnovu koje, zaposleni u Pošti će domaćin-stvo uvrstiti u evidenciju za meseč-nu dostavu kesa i formirati jedin-stveni bar kod. Od tada će na nji-hovu adresu svakog meseca stizati četiri „eko kese” i četiri samoleplji-va bar koda. Svako domaćinstvo koje za mesec dana popuni te kese, što će pomoću učitavanja bar koda koji se zalepili biti registrovano na Pogonu „Otpad”, dobija 20 odsto popusta na uslugu odvoženja smeća JKP „Grad-ska čistoća”.Zimski zeleni dani na Savskom vencu - Realizovana je prezentacija projek-ta u saradnji sa SANEKO „Pokreta-nje akcije za čistiju ibarsku magistra-lu” za opštine, 17 januara u Kneza

Miloša 47 i prezentovana je tema „Uticaj saobraćaja na životnu sredi-nu i zdravlje ljudi”. Projekat „Akcije pokrenimo - elektronski otpad pri-kupimo” koji je finansijski podržao Sekretarijat za zaštitu životne sredi-ne a realizovan je u partnerstvu sa SAN-Eko i podrazumevao je aktiv-nostima koje se odnose na škole i zgrade opštine Savski venac u Kneza Miloša 69, 99 i 47. Održan je program obrazovanje o hrani 27. februara u svečanoj sali GO Savski venac sa sle-dećim temama: Briga za životnu sre-dinu i zdravstveno bezbednu hranu; Integralna i organska proizvodnja sa aspekta bezbednosti hrane; Kakva je genetski modifikovana hrana i šta treba da znamo o GMO; Standar-di u proizvodnji i uslugama hrane-šta je HASAP. Obeležen je Dan ener-getske efikasnosti, Dan zaštite šuma, Dan zaštite voda i Dan meterologi-je. Održan je program Edukacije na Savskom vencu 14 marta u sveča-noj sali opštine sa sledećim tema-ma: Uticaj opasnog otpada na faktore životne sredine, Upravljanje električ-nim i elektronskim otpadom na GO Savski venac. Realizovan je semi-nar „Mesne zajednice i EU ekološke politike”. Teme seminara obuhvati-le su zeleni stil stanovanja i pokreta-nje zelenih inicijativa koje doprinose jačanju i sprovođenju zelenih politi-ka. Seminar se održao 16. marta 2012. godine u periodu od 13-15 časova u sali opštine, Kneza Miloša 69, I sprat. Realizovano je postavljanje 100 kući-ca za ptice u Topčiderskom parku 22. maja, na dan biodiverziteta, u sarad-nji sa Fondom Ekotopija i JKP Zele-nilom. Dodeljene su nagrade najbo-ljim učesnicima u Akciji Najzeleno iz prethodne godine u vidu vauče-ra za kupovinu zelenila i to u sle-dećim kategorijama: Dvorište stam-benog objekta - Žanke Stokić 20, Sarajevska 11b, Admirala Geprata 15; Dvorište poslovnog objekta-Dečji


9.

OPŠ

TIN

E kulturni centar Majdan, Muzej Kuća kralja Petra, Restoran Mithologia; Dvorište škole ili vrtića-Kreativno Pero, Internacionalna škola Čartvel, Dečiji vrtić Cvetić-Repić; Dvorište ambasade-Ambasada Velike Britani-je, Ambasada Republike Indonezije, Ambasada Kanade; Balkon objekta: Kraljice Natalije 52 stan 5, Birčanino-va 17a, Hajduk veljkov venac 10, stan 12. Krovna ili dvorišna terasa: Stje-pana Filipovića br. 28a stan br. 6,Ul. Karađorđeva 36, Crnogorska 3; Park: Finansijski park, Manjež, Hajd park. Pripremljena je završnu manife-stacija projekta „Zelena ekspedicija” i obavljeno je snimanje dokumentar-nog filma „Spasimo planetu” ispred Doma narodne skupštine i opštine Savski venac. Malim istraživačima je priređen prijem u Domu narod-ne skupštine i kabinetu predsedni-ka opštine Savski venac. Završna manifestacije i prikazivanje doku-mentarnog filma „Spasimo plane-tu” organizovani su u svečanoj sali opštine 3. aprila u 17 časova. Pro-jekciji filma prisustvovalo je oko 100 učesnika koje su činili deca, rodite-lji, vaspitači i stručno osoblje iz PU Savski venac, predstavnici instituci-ja Finske ambasade, POD Teatra i dr. Takođe na Mikser konkursu prošle su i aplikacione forme za prezenta-ciju Ekodijamanta i projekciju filma „Spasimo planetu” koji su obuhva-ćeni u sklopu aktivnosti Leap-a.Akcija „Najzeleno 2012.” - Prijava na novi poziv za Akciju „Najzeleno 2012.” trajala je od 23. aprila do 31. maja. U okviru opštinske akcije bira-li smo „najzeleno” u osam kategorija i to: 1. Naj-bašta stambenog objekta, 2. Naj-zelenilo poslovnog prostora, 3. Naj-balkon, 4. Naj-zelena površina školske ustanove, 5. Naj-zelena povr-šina predškolske ustanove, 6. Naj-zelena površina ambasade, 7. Naj-krovni vrt, 8. Naj-park. Nakon oda-bira najuspešnijih opština se takmi-

čila i na gradskom nivou tako što se sa svojom akcijom pridružila Akci-ji JKP Zelenila pod nazivom „Za zeleniji Beograd”. Na nivou Grada nagrađena je drugom nagradom za najlepšu zelenu površinu poslov-nog objekta zelena površina Beo-gradskog Sajma. Proglašenje i dode-la lokaknih nagrada za sve kategori-je sa po tri nagradna nivoa za prvo, drugo i treće mesto realizovano je u toku novog ciklusa Zelenih dana na Savskom vencu od oktobra meseca.GO Savski venac aktivno se pri-družila globalnoj akciji „Sat za našu planetu” - Earth Hour, koju organi-zuje Svetski fond za zaštitu priro-de (WWF). Takođe, pored učešća u akciji gašenja svetla na sat vreme-na na svim opštinskim objektima, u subotu 26. marta 2011. godine u 20:30 h. U akciju su se uključili svi objekti opštine Savski venac kao i mnoge institucije i organizacije sa sedištem na Savskom vencu.Realizovana je završna faza aktiv-nosti u okviru projekta „Urbani dže-povi Beograda” finsiranih od Sekreta-rijata za zaštitu životne sredine po projektima za 2 lokacije Crnogorska 8 i Kralja Milana br. 32. Zbog nedo-statka finansiskih sredstava potreb-nih za izvođenje radova po dostav-ljenim projektima od strane PUPE koje je izabrao Sekretarijat, Lokacija u Crnogorskoj 8 završena je u perio-du trajanja Festivala Mikser uz sufi-nansiranje drugih donatora za šta se postarala opština. Urađen je izve-štaj o realizaciji aktivnosti u okviru projekta „Urbani džepovi Beograda” finsiranih od Sekretarijata za zaštitu životne sredine-po projektima za 2 lokacije Crnogorska 8 i Kralja Mila-na br. 32 i dostavljen Sekretarijatu. U okviru projekta Energis koji se rea-lizuje u okviru Kancelarije za evrop-ske projekte i strateško planiranje, obavljano je upravljanje projektnim ciklusom i pokretanje aktivnosti


9. O

PŠTI

NEpredviđenih AP, izrada dvomeseč-

nih, periodičnih izveštaja, sastana-ka projektnog tima, koordinacija sa partnerskim organizacijama, moni-torima i dr. i ostale aktivnosti po potrebi. U inicijalnoj fazi katastra uneti su podaci iz LEAP-a koji se odnose na popis zagađivača, proi-zvodne i druge infrastrukture koja predtavljaju izvor zagađenja život-ne sredine. Uneta su merna mesta za praćenje kvaliteta vazduha, vode i buke sa prikazom izmerenih vred-nosti na godišnjem nivou. Vidlji-vost projektnih aktivnosti opština je pokazala na Sajmu Eko ekspo koji je organizovan 1 i 2 marta u Ekspo centru na Novom Beogradu i Mik-ser festivalu u periodu od trajanju od 28. maja do 1 juna. U okviru pro-jekta primenjena je pilot aktivno-sti koja se odnosila na zamenu pro-zora na zgradi u Kneza Miloša 69, razvoj postojećeg GIS-a, kroz mapu Grejnih područja opštine Savski venac i Energetske efikasnosti obje-kata pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture. Na opštinskom sajtu postavljen je link ka Agenci-ji za zaštitu životne sredine i auto-matskoj mernoj stanici Mostar gde se mogu viteti 2 nivoa pristupa para-metrima. gde se u prvom prikazuju sledeći parametri: sumpordioksid, azotdioksid, PM10, ugljenmonoksid, ultravioletno zračenje, ozon, tempe-ratura vazduha, rel. vlažnost, brzina vetra, pravac vetra, atmosf.pritisak, u poslednjih sat vremena i posled-nja 24 h, i drugi nivo - prikaz je sve-obuhvatniji gde su vidljivi svi para-metri koji se prate namernom mestu Mostar. U toku juna meseca uspeš-no su implementirane sve aktivnosti projakta. Organizovane su završne aktivnosti i finalna konferencija uz prisustvo monitora. „Ekološke patrole Savskog venca” - Beo-gradski ekološki centar pod pokro-viteljstvom i partnerstvom sa Grad-

skom opštinom Savki venac orga-nizuje i realizuje projekat „Ekološ-ke patrole Savskog venca” sa volon-terima srednjih škola i gimnazija sa ove opštine.Ekološke patrole na Savskom vencu uočavaju promene u odabranim parametrima mediju-ma životne sredine, a čije praćenje se uklapa u veći projekat monitorin-ga životne sredine u Beogradu, koji realizuju različite institucije u okvi-ru Gradske uprave grada Beograda i ostali nadležni organi. Instruktiv-ni seminar za volontere patrola odr-žan je 10. 05. 2012. u biznis centru GO Savski venac, Ul. Kneza Milo-ša br. 47 sa početkom u 12 časova. Nastavljena je kontinuirana realiza-cija aktivnosti projekta Međunarodni Dan reke Save - Gradska opština Savski venac u partnerstvu sa Ministarstvom poljoprivrede, trgovine šumarstva i vodoprivrede - Republička direkcija za vode, Coca Cola Hellenikom, WWF-om Srbija, kao i prethodnih i ove godine orga-nizovala je manifestaciju međuna-rodni Dan reke Save, koja se održa-la u ponedeljak 4. juna 2012. godine u periodu od 11.00-14.00 časova. Pro-gram Akcije je sadržao: Mapiranje deponija na priobalju koje su uradile Eko patrole Savskog venca, takmiče-nje u Limenijadi pored reke „Koš za Savu”, kreativnu radionicu i anima-ciju na temu reke Save, Savski karne-val i predstavljanje izrađenih maski posvećenih obeležavanju Dana reke Save, i plovidbu sa dva broda sa dva javna časa. Tema koja je bila obrađena odnosila se i na smanje-nje štetnih uticaja na resurse i zdrav-lje ljudi i implementaciju Kjoto pro-tokola. Akciji je prisustvovalo oko 100 učesnika i to učenici osnovnih i srednjih škola, Angloamerička škola, predstavnici Ministarstva, Republič-ke direkcije za vode, nevladine orga-nizacije, građani i dr. MPTŠV-Repu-blička direkcija za vode i partneri


9.

OPŠ

TIN

E povodom proslave Međunarodnog Dana reke Save 1. juna, organizovali su dvodnevni boravak u Parku Pri-rode „Lonjsko polje” u Hrvatskoj 1-2. juna 2012. godine. Centralni događaj na čitavom slivu je Parlament mla-dih „Mladost danas za Savu sutra”. Tim povodom učenici srednje Ugo-stiteljsko turističke škole koji su se prethodno takmičili dobili su kao nagradu da budu predstavnici Srbi-je u Parlamentu mladih i pokazali svoje angažovanje i stav po pitanju zaštite reke Save i njenih jedinstve-nih predela. „Za naj park-čist Hajd park 2012.” - U okviru programa zaštite životne sre-dine i nacionalne Akcije Ministar-stva životne sredine i prostornog planiranja „Očistimo Srbiju”, opšti-na je uz podršku odreda izviđača France Prešern, organizovala 08. 06. 2012. godine ekološku akciju posve-ćenu međunarodnom danu zaštite životne sredine, koja je dobila zna-čaj trajnog karaktera, a ove godine nosi poruku „Za naj park-čist HAJD PARK 2012.” U okviru akcije, orga-nizovano je čišćenje i ambijental-no uređenje Hajd-parka u kome je učestvovalo oko 150 učenika osnov-nih, srednjih, kao i internacionalnih škola na Savskom vencu. U sklopu akcije realizovane su sledeće takmi-čarske igre za osnovne škole: guse-nica, vrtoglavica, eko - štafeta . Sle-deće igrice bile su raspoređene na jednom poligonu, blizu jedne dru-gima za srednje škole: dupli toranj, karte, preslaganje čaša, eko- štafeta. U takmičarskom delu slatke nagra-de su osvojile sledeće osnovne škole: prvo mesto: OŠ „Vojvoda Radomir Putnik”; drugo mesto: OŠ „Isidora Sekulić”; treće mesto: OŠ „Radojka Lakić”; Takođe predstavnici srednjih škola osvojili su sledeća mesta: prvo mesto: „Stefan Dečanski”; drugo mesto: Vojna Gimnazija; treće mesto: Ugostiteljsko turistička škola. Podrš-

ku Akciji dale su JKP Čistoća i Zele-nilo. Veliko spremanje na Savskom vencu - Na poziv i u sklopu kampanje „Oči-stimo Srbiju” Ministarstva život-ne sredine i prostornog planiranja, podržane od strane Vlade Republi-ke Srbije, opština je organizovala niz ekoloških akcija posvećenih Među-narodnom danu zaštite životne sre-dine. Aktivnosti su realizovane u subotu 9. juna, na 4 makro lokaci-je i 9 mikrolokacija duž teritorije opštine povezane su u jednu celinu pod nazivom „Veliko spremanje na Savskom vencu”. Definisane makro lokacija za čišćenje bile su: Hajd park, Topčiderski park, Topčiderska reka, Savsko priobalje, a u okviru mikro lokacija koje su od izuzetnog značaja označena je teritorija 9 MZ na opštini Savski venac. Poseban akcenat u akciji stavljen je na aktiv-no uključivanje građana i MZ. Okvi-ran broj učesnika na teritoriji opšti-ne prelazio je 3500. Učestvovala je vojska, javna komunalna preduzeća, privredni subjekti, nevladine orga-nizacije, građani, železnica i dr.DEF5 - Dečiji ekološki festival - Projekat DEF5-Dečiji ekološki festival na Sav-skom vencu 2012. predstavlja nasta-vak kontinuiranog delovanja na jača-nju svesti dece u predškolskim usta-novama o značaju očuvanja živitne sredine kroz ekološke, edukativno-umetičke radionce i predstave. Peti DEF realizovan je u partnerstvu sa POD Teatrom i PU Savski venac u 10 vrtića, a podstaknut je i rezulta-tima dosadašnjih istraživanja, koja pokazuju da postoji potreba da se što više pažnje posvećuje urbanim ekološkim problemima. U edukativ-ni proces uključen je profesionalni rada glumaca, sa treninzima i spe-cifičnim metodama koji su u sarad-nji sa stručnim osobljem PU i opštin-ske ekologije odabrani i pažljivo pri-lagođeni godištu i strukturi uče-


9. O

PŠTI

NEsnika. Primarnu ciljnu grupu čine

deca uzrasta 4-6 godina iz 10 obje-kata PU Savski venac. U projekat koji obuhvata 356 radionica uklju-čene su 26 grupa (srednja i starija grupa dece 4-6 godina starosti) iz sledećih 10 vrtića PU Savski Venac: Kraljica Marija, Grofica Olga, Grofi-ca Jelena Anžujska, Kralj Petar, Prin-ceza Olivera, Pčelica, Duga, Carica Milica, Sveta Petka i Anđelak. Rea-lizacija projektnih aktivnosti-ciklu-sa edukativnih radionica u okviru DEF-a trajala je u periodu od 15. 02. 2012. do 30. 06. 2012. Finalna mani-festacija organizovana je 27. 06. 2012.godine u DKC Majdan u periodu od 9.30-11 časova. U programu je ove godine bilo uključeno oko 800 dece a na finalnoj manifestaciji učestvo-vale su starije i srednje grupe oko 350 učesnika. Publiku su činila deca iz srednjih grupa koja se pripremaju za napredniji program kao i gosti iz PU Rakovica.Gradska opština Savski venac tradi-cionalno je, u okviru Evropske nede-lje mobilnosti i Lokalnog ekološ-kog akcionog plana, obeležila „Dan bez automobila” čiji je cilj da se skre-ne pažnja na zagađenje vazduha iz izduvnih gasova motornih vozila. Tim povodom, u sredu 19. septem-bra, u ulici Topčiderski venac koja je bila zatvorena za saobraćaj, u peri-odu od 10 -14 časova organizovano je okupljanje oko 120 dece iz predš-kolske ustanove Savski venac, i oko 150 najmlađih osnovaca iz svih šest osnovnih i učenika četiri srednje škole sa Savskog venca, a u cilju promovisanja zdravih stilova života. Program su započeli predškolci sa edukativno zabavnim programom i malim poligonom za decu koji se završio koreografijom uz razigra-nu eko žurku. Program su nastavili osnovci i srednjoškolci sa Gradskim zavodom za javno zdavlje i udru-ženjem za zdravlje kroz realizaciju

projektnih aktivnosti projekta „Kva-litet životne sredine” koji su održali radionice „Zdrava deca u zdravom gradu”, javni čas na „zebri” uz film i prezentacije na videobimu. Učesnici su se takmičili u spretnosti, brzini i znanju. Takmičenja su se odvijala u: veštini sklapanja edukativnih puzli posvećenih alternativnoj mobilno-sti, na poligonu spretnosti koje je vodio AMSS, vožnji alternativnim prevoznim sredstvima, kao i rešava-nju testova znanja i učešću na radio-nicama i predavanju. Sve aktivnosti učesnika bile su bodovane a na kraju manifestacije zahvaljujući osvojenim poenima bili su proglašeni pobedni-ci „Dana bez automobila”. Pobedni-ci dana u kategoriji osnovnih škola bile su škole: Vojvoda Radomir Put-nik, Stefan Nemanja i Vojvoda Mišić. Pobednici u kategoriji srednjih škola bili su: Vojna Gimnazija, Škola za brodarstvo,brodogradnju i hidro-gradnju i Ugostiteljska škola. Svim učesnicima opština je obezbedila osveženje i voće. U toku manifesta-cije učesnicima je podeljeno neko-liko edukativnih promo materija-la od strane opštine, GZJZ, Udruže-nja za zdravlje i AMSS. Predškolskoj ustanovi kao nagrada dat je mali eko bicikl od drveta i mali saobra-ćajni tepih sa saobraćajnim znacima. Uz zabavno-edukativne igre, edu-kaciju, radionice, muziku, animaci-ju, vožnju biciklima, rolerima i koči-jama i druga interesantna dešava-nja po lepom danu, i ovaj „Dan bez automobila” protekao je u veselom raspoloženju, pa će oko blizu trista učesnika ovog hepeninga u vedrom tonu zapamtiti i ono što su tom prili-kom kroz igru i zabavu naučili.Akcija „Sava u srcu” - Kako bi se na pri-meru dobre prakse pospešila ekološ-ka kultura građana i mlade popu-lacije i nastavila realizacija progra-ma podizanja nivoa ekološke svesti kroz praktičnu primenu mera zašti-


9.

OPŠ

TIN

E te životne sredine na terenu, Grad-ska opština Savski venac realizova-la je Akciju „Sava u srcu” u petak 19. 10. 2012. godine u periodu od 11.30-14.30 časova. Ovom prilikom učesni-ci iz svih srednjih škola sa teritori-je Savskog venca su izveli terensku akciju sa Ekopatrolama. Snimljeno je stanje na savskom priobalju, održan je javni čas instruktaže, nakon čega je izvedena akcija terenskog čišće-nja uz stručnu pomoć JKP čistoće i Beograd voda. U znak zahvalnosti na dosadašnjem ekološkom aktiviz-mu učesnici su zasadili „drvo dobro-došlice” koje je upotpunilo naš zele-ni pojas na Savskom priobalju uz podršku JKP Zelenila. Nakon toga najaktivniji učesnici Akcije-pred-stavnici srednjih škola sa profeso-rima krenuli su na nagradno krsta-renje rekom Savom brodom „RTD NAUTIKA” gde je održan „Ekološ-ki čas na reci”. Realizovan je i deo aktivnosti projekta „Kvalitet voda i vodnih resursa”. Predavanje na temu „Kvaltet vode reke Save i vod-nih resursa” odžao je predavač sa Tehnološkog fakulteta prof.Vladimir Pavićević. U realizaciji čišćenja i oze-lenjavanja savskog priobalja pored stručnih službi Beograd vode, JKP „Zelenilo”, JKP „Gradska čistoća” i UG „Beogradski ekološki centar”, učestvovali su učenici srednjih škola i to: Ugostiteljsko turistička škola, Brodarska škola,Tehnička škola za dizajn kože, Škola za dizajn i Medi-cinska škola. U akciji čišćenja uče-stvovalo je preko 100 učesnika dok su krstarenje Savom osvojili najak-tivniji učesnici -predstavnici sred-njih škola.U sklopu implementacije strategi-je pošumljavanja uspostavljena je saradnja sa inženjerima JKP Zelenila i zaduženima za oržavanje šumskog zemljišta Topčiderske šume - veli-ke škarpe Rajsove padine. Pokrenu-ta je inicijativa od strane građana za

nastavak pošumljavanja. Pokrenuta je inicijativa od strane građanke da se izvrši ozelenjavanje zelene povr-šine čiji je korisnik MUP. Uspostav-ljena je saradnja sa MUP-om i JKP Zelenilom radi sagledavanja moguć-nosti za implementaciju ove inicija-tive. Takođe data je inicijativa JKP Zelenilu za popunjavanje drvoreda u ulici Kneza Miloša što je takođe bio predlog građana.Opštinski ekolog je na poziv Sekre-tarijata zaštite živote sredine pri-sustvovao i aktivno učestvovao na drugom radnom sastanku u okviru izrade Programa zaštite životne sre-dine Beograda. Nakon toga dostav-ljene su podloge, presek stanja, dati su predlozi, primeri prakse u imple-mentaciji i dr. mišljenja od zanačaja za opštinsku problematiku iz oblasti zaštite životne sredine, a koja treba biti obuhvaćena Programom Grada. Opština Savski venac je izabrana da učestvuje sa opštinom Novi Beograd i Sekretarijatom za zaštitu životne sredine u okviru Klastera za buku i aerozagađenje u programu koji orga-nizuje SKGO. Novi ciklus zelenih dana na Savskom vencu - Gradska opština Savski venac u okviru Lokalnog ekološkog akcio-nog plana, Oblast 6. Podizanje nivoa svesti, informisanosti i učešća jav-nosti u procesu donošenja odluka u oblasti životne sredine, Cilj 6.1.3. Uspostavljanje izgradnje produk-tivnog partnerstva realizuje Aktiv-nost 6.1.3.9. ZELENI DANI NA SAV-SKOM VENCU. U toku je realizacija programa za drugi ciklus „Zelenih dana na Savskom vencu”. Kroz Akci-ju „NajZELENO” opština Savski Venac pozivala je sve zainteresovane građane, institucije, školske ustano-ve, ambasade i sl. sa teritorije opštine da uzmu učešće u akciji. Utvrđeno je 7 kategorija u kojima su dodelje-ne nagrade, a to su: Naj-bašta stam-benog objekta, naj-zelenilo poslov-


9. O

PŠTI

NEnog prostora, naj-balkon, naj-zelena

površina školske i predškolske usta-nove, naj-zelena površina ambasade, naj-krovni vrt, naj-park. Tim povo-dom u okviru Zimskih zelenih dana 26. novembra 2012 god. u svečanoj sali opštine predsednik opštine uru-čio je vaučere za ozelenjavanje kao nagrade za najlepše zelene površine na Savskom vencu, sledećim dobit-nicima: DVORIŠTE STAMBENOG OBJEKTA: Resavska 67 (Srbijanka Bulatović), Zvečanska 56-60, Admi-rala Geprata 13 (Grinerović Kata), specijalna nagrada - Bulevar Vojvo-de Putnika 14 (Grbić Rada); DVO-RIŠTE POSLOVNOG OBJEKTA: Brankov Bar (Ulica Crnogorska 12 ), Kolonial Sun (Bulevar Vojvode Put-nika 32-34), Muzej Istorije Jugosla-vije (Botićeva 6); DVORIŠTE ŠKOLE ILI VRTIĆA: Predškolska ustano-va Mašana (Aleksandra Stambolij-skog 25), Internacionalna škola Beo-grad, (Banjičkih žrtava 6), Četvr-ta gimnazija (Teodora Drajzera 25); DVORIŠTE AMBASADE: Ambasada Crne Gore. Pošto se na teritoriji Sav-skog venca nalaze brojne rezidencije ambasada koje posvećuju izuzetnu pažnju održavanja zelenih površina dat je predlog za specijalne nagra-de: Rezidencija Ambasadora Japa-na, Rezidencija Kraljevine Norveš-ke; BALKON OBJEKTA: Lomina 41, stan 9 (Savić ), Vojvode Milenka 46, stan 13 (Melentijević, Radić- Melen-tijević Mirko), Crnogorska 4, i sprat, stan 3 (Kašanin Mirjana); specijalna nagrada(prozor), Kraljevica Marka 17(Berak Vesna); KROVNA TERA-SA: Kneza Miloša 83/11 (Maraš Lidi-ja), Gavrila Principa 6 (Đuričić Bran-ka), dvorišna terasa: Milivoje Jova-novićul. Kralja Vukašina 11; PARK: Finansijski park, Manjež, Park Gaze-la. Takođe, za potrebe akcije pošu-mljavanja na teritoriji opštine Savski venac koje će se odvijati u saradnji sa Gradskim sekretarijatom za zašti-

tu životne sredine i JKP Zelenilom, a u skladu sa Strategijom pošumljava-nja obezbeđeno je 3 vaučera u izno-su od po 10.000,00 dinara. Nakon uručenja nagrada održan je uvodni seminar pod nazivom „Urbana per-makultura”, za predsednike skup-ština stanara. Predavanje i razgo-vor sa zainteresovanim građanima koji su izvršili prijavu lokacija rea-lizovala je Aleksandra Knez Miloj-ković. U okviru planiranih aktivno-sti Zelenih dana na Savskom vencu i Godišnjeg Programa „Zaštitimo i sačuvajmo prirodna dobara i vrste” 29. novembra 2012. godine realizo-vana je poseta 130 dece iz tri vrtića Predškolske ustanove Savski venac i osnovne škole Isidora Sekulić Festi-valu nauke. Deca su posetila i uče-stvovala na svim programima nauč-ne igraonice u Narodnoj banci, kao i na raspoloživim radionicama Nauka bez prestanka održanim u RK Kluz i naučno eksperimentalnim radioni-cama u SKC-u. Takođe određeni su pogodni termini za realizaciju Pro-grama „Zaštitimo i sačuvajmo pri-rodna dobra i vrste za posete” koji obuhvataju posete Prirodnjačkom muzeju, Botaničkoj bašti, Avali ili Carskoj bari. U sredu 12. decembra 2012. godine, sa početkom u 12 časo-va, u svečanoj sali opštine Savski venac, Kneza Miloša br. 69, I sprat. održano je zanimljivo predavanje „Na kafi sa naučnikom -Mala škola biodiverziteta”. Interaktivno preda-vanje održala je Dr Zorana Kurba-lija-Novičić sa Instituta za biološka istraživanja „Siniša Stanković”. U subotu 22. decembra u prostorija-ma vrtiće Kraljica Marija predavač Stevan Jokić, rukovodilac projekta „Ruka u testu” i projekta EU-FP7-FIBONAČI, realizovao je praktičan seminar koji je sadržo: plenarno pre-davanje pod nazivom „Naučno opi-smenjavanje sve dece”, dve preaktič-ne radionice sa materijalima koji se


9.

OPŠ

TIN

E koriste u programu „Ruke u testu”, predavanja na teme „Koji su tren-dovi prezentacije nauka u osnov-nim školama u svetu i šta možemo uraditi kod nas”, „Inkvajeri metod u nastavi nauka”, primeri Interna-conalnih projekata (Evropa otkri-ća, Tragovima Eratostena, Živeti sa Suncem; Zeleni talas...), prezentaciju rada po grupama, diskusiju o semi-naru, popunu evaluacionih listova i podelu uverenja učesnicima. Organizovana su dva svečana novo-godišnja seminara „Reciklirajmo zajedno”, koji će se održali 21. i 27. decembra 2012. godine, sa počet-kom u 12 časova, u sali za prezenta-cije Biznis centra GO Savski venac, Kneza Miloša br. 47. Tokom semina-ra su obrađene sledeće teme: Uprav-ljanje otpadom (sekundarne sirovi-ne, E-otpad) i mogućnosti formira-nja „eko ostrva” u školama ( punkto-va za selektivno prikupljanje otpa-da); Primena zakonske regulative u praksi - dokument o kretanju otpa-da; Reciklaža biootpada u funkci-ji proizvodnje energije; Uticaj fakto-ra životne sredine na zdravlje ljudi i životinja. Predavanja su održale Dr Jelena V. Stojičić i Mr Mara Vlajković. Projekat „Javno zagovaranje primarne selekcije sekundarnih sirovina u srednjim školama” koji je finansiran od stra-ne Gradskog sekretarijata za zašti-tu životne sredine i realizovan je u partnerstvu sa Beogradskim ekološ-kim centrom u periodu 01. 10. 2012.god. do 15. 11. 2012. god Projektom

su obuhvaćene sve srednje škole i gimnazije sa opštine Savski venac kao i Chartwel interational school. Prva faza podrazumevala je edu-kacija učenika srednjih škola i uku-pno je održano 22 predavanja sa oko 2200 učenika. Druga faza obuhva-tala je realizaciju Ekološkog kviza koji je održan 14 novembra u sve-čanoj sali opštine sa početkom u 11 časova. U takmičarskom delu kviza i učestvovale su gimnazije i srednje škole koje su postigle sledeće rezul-tate: Za grupu prvih i drugih razre-da: prvo mesto osvojila je Medicin-ska škola „Beograd”; drugo mesto osvojila je Sportska gimnazija; treće mesto osvojila je Četvrta gimnazi-ja. Za grupu trećih i četvrtih razre-da: prvo mesto osvojila je Četvrta gimnazija; drugo mesto osvojila je Medicinska škola „Beograd”; Rea-lizacija projekta u srednjim škola-ma i gimnazijama je protekla u vrlo korektnim i pozitivnim relacijama sa učenicima. Utisak je da su veoma zaineresovani za ekološke teme i da su uživali u programu, jer su poka-zali samoinicijativu, ekološku svest, znanje, timski rad, kao i pozitivnu energiju. Naročito je ovaj rezultat bio vidnjiv na kvizu. Izvršeno je planiranje i priprema akcija i projekata iz LEAP-a, koji će započeti realizaciju u narednom periodu. U skladu sa LEAP-om ura-đen je GOP za 2013. godinu sa pred-logom budžeta i dostavnjen nadlež-nima na razmatranje.


9. O

PŠTI

NE

9.4. GRADSKA OPŠTINA NOVI BEOGRAD

1. Otvoren Park prijateljstva OŠ „Marko Orešković” i Ambasade Izraela

Projekat „Parkovi prijateljstva” osmi šljen je sa idejom da sve osnov-ne škole na Novom Beogradu dobi-ju po jedan park posvećen nekoj od zemalja koja ima diplomatsko sedi-šte kod nas.U dvorištu škole posađeno je četr-naest platana, a park krasi i izložba posvećena Izraelu.Projekat „Parkovi prijateljstva” reali-zuje se uz finansijsku podršku grada Beograda, a park prijateljstva Osnov-ne škole „Marko Orešković” i Amba-sade Izraela otvoren je u saradnji sa Ekološkim volonterskim centrom.

2. Akcija „Očistimo Srbiju”

Opština Novi Beograd učestvovo-vala je u akciji „Očistimo Srbiju” koju povodom Međunarodnog dana zaštite životne sredine 9. juna, orga-nizovalo Ministarstvo životne sre-dine, rudarstva i prostornog plani-ranja.Tim povodom opštinska uprava uputila je poziv građanima, predu-zećima, školama i drugim institu-cijama da aktivnim učešćem u ovoj akciji daju svoj doprinos uređeni-jem i lepšem izgledu sredine u kojoj žive i rade.

3. Osnovna škola „Mladost” obeležila Svetski dan zaštite životne sredine

Osnovna škola „Mladost”, Gandije-va 99, u utorak 5. juna 2012. godine u Tržnom centru „DELTA SITI” od 17 sati prigodnim programom obe-ležila je Svetski dan zaštite životne sredine.

Učenici škole i deca iz pripremnog predškolskog programa priredili su priredbu i modnu reviju od reci-klažnih materijala učenika različitih uzrasta, koji su rezultat stvaralačkih aktivnosti učenika, roditelja, vaspi-tača i nastavnika. Ove aktivnosti škola realizuju u saradnji sa društve-nom sredinom sa ciljem podizanja ekološke svesti građana i adekvat-nog korišćenja materijala za recikla-žu.

4. Povodom Svetskog dana zaštite životne sredine opština dopunjuje kućni budžet svojih sugrađana

Povodom 5. juna, Svetskog dana zaštite životne sredine, kao i povo-dom akcije „Veliko spremanje Srbi-je”, novobeogradska opština pruži-la je mogućnost đacima, studentima, penzionerima, građanima Novog Beograda da, čuvajući životnu sre-dinu - zarade džeparac za letovanje, dopune „rupe” u penziji i pomognu kućni budžet. Akcija koju su osmi-slili zajedno sa pančevačkim reci-klažnim oepraterom „BiS Reciklaž-ni centar”, zove se: DO PLAŽE, PREKO RECIKLAŽE!Sa željom da Novi Beograd saču-vaju čistim, da se sačuvaju prirod-ni resursi i afirmiše reciklaža, ali i da se mladi novobeogradske opšti-ne edukuju o nužnosti pravilnog odlaganja električnog i elektronskog otpada, za svaki doneti rashodovani električni ili elektronski uređaj, donosioci ove vrste otpada će biti nagrađeni i biće im isplaćen iznos prema cenovniku koji će biti istaknut na namenskom kontejneru za prikupljanje ove vrste otpada.


9.

OPŠ

TIN

E Akcija je sprovedena 9. i 10. juna, kod brendiranog namenskog kontej-nera na platou ispred Gradske opšti-ne Novi Beograd, u Bulevaru Miha-ila Pupina, 167. Svi prikupljeni ure-đaji biće recilirani u pogonima „BiS Reciklanog centra”.

5. Akcija suzbijanja ambrozije

U toku 2012. godine Sekretarijat za komunalne i stambene poslove u saradnji sa opštinom Novi Beograd radio je na suzbijanju i uništavanju korovske biljke ambrozija na uređe-nim (parkovi, bašte, skverovi i dr.) i na neuređenim zelenim površinama (kanali, deponije, obale reka, pored puteva, nasipi, ruderalna zemljišta, neuređeno građevinsko zemljište i dr.), kao i na obradivim površinama na periferiji opštine.Suzbijanje i uništavanje korov-ske biljke ambrozija obavljano je i na površinama koje nisu u režimu redovnog održavanja, Aktivnosti na suzbijanju i uništava-nju ambrozije izvršene su pre cveta-nja biljke kako bi se sprečilo raznoše-nje semena i izazivanje alergije kod ljudi.

6. Otvoreno novo igralište na Bežanijskoj kosi

Saradnjom opštine Novi Beograd i JKP „Zelenilo Beograd” otvoreno je novoizgrađeno igralište u Magelano-voj ulici na Bežanijskoj kosi.U ovom delu naselja, koje je novi-jeg datuma, nije bilo mesta za dečju igru, pa je igralište urađeno na ini-cijativu građana. Za svega nekoliko meseci nekadašnja neuređena povr-šina pretvorena je u lepo, opremlje-no igralište, koje već koriste mališa-ni iz kraja.Igralište je veličine 304 kvadratna metra, iam dva tobogana, klackali-ce, ljuljaške i penjalice. Za one stari-je postavljene su i klupe, a ceo teren popločan je betonskim pločama u

crvenoj i sivoj boji. Zbog bezbedno-sti dece mesta za igru presvučena su specijalnom gumom. Oko terena raspoređene su i korpe za otpatke. Teren oko igrališta će se ozeleneti i biće posađene sadnice. U drugoj fazi izgradnje predviđen je košarkaški teren, deo za miran odmor i teretana na otvorenom.

7. Akcija „Parkiraj i bicikliraj” na parkingu kod Sava centra

Predsednik opštine Novi Beograd Aleksandar Šapić sa predstavnicima JKP „Parking servis” na parkiralištu „Sava centar” prisustvovao otvara-nju još jedne lokacije na kojoj će svi zainteresovani vozači imati moguć-nost da koriste novu uslugu „Parki-raj i bicikliraj”.Ova usluga preduzeća „Parking ser-vis” omogućava vozačima da na parkingu ostave svoj automobil i po redovnoj ceni dobiju karticu sa kojom mogu da preuzmu i koriste za dalju vožnju električni bicikl. Opšti-na Novi Beograd je idealna za ova-kav projekat jer ima preko 50 kilo-metara biciklističkih staza, ravna je, a nije ni teško voziti ovaj bicikl. Glavna ideja iz koje je proistekla nova usluga „Parking servisa” bila je želja da se grad rastereti od velikog broja automobila i utiče na svest ljudi o zaštiti životne sredine. Akcijaa ima ekološki karakter i svako smanjenje automobila u centru grada već neki doprinos u zaštiti životne sredine.

8. Obnovljen park u Bloku 70-a

Saradnjom opštine Novi Beograd i JKP „Zelenilo Beograd” otvoreno je obnovljeno dečje igralište u bloku 70-a, preko puta pijace u Omladin-skih brigada 47.Na uređenoj zelenoj površini 3700 kvadratnih metara najmlađi su dobi-li igralište sa 7 rekvizita. Na celoj površini igrališta postavljene su crvene gumene ploče, a oko igrali-


9. O

PŠTI

NEšta ograda visine jednog metra. Na

prostoru predviđenom za teretanu na otvorenom montirano je pet fit-nes sprava.Jedan deo zelene povr-šine izdvojen je za „kutak za miran odmor” sa dva šah stola namenjen najstarijim sugrađanima. Na celoj površini nalazi se 15 klupa sa naslo-nom i 11 klupa bez naslona, a postav-ljeno je i 6 đubrijera.

9. Novi parking i tereni u Bloku 11-b

U bloku 11-b, završeni radovi su na uređenju parking mesta i izgrad-nji dečjeg i sportskog igrališta. Na površini od oko 30 ari u unutrašnjo-sti bloka, između zgrada u Aleksi-načkih rudara od broja 41 do 53 i 55 do 71 stanari su dobili nove sadrža-je, koji su im godinama nedostajali.Urađen je potpuno novi parking sa 114 uređenih parking mesta. Sređen je i teren za decu i sportsko igralište sa spravama za vežbanje. Dečje igralište sa svim potrebnim rekvizitima za igru, klackalicama, ljuljaškama i kružnom penjalicom, presvučeno je specijalnom gumom. Oko celog igrališta postavljena je i zaštitna ograda. Pored njega odvo-jen je i prostor za starije sa klupama i stolovima za šah. Ceo komleks zao-kružen je i delom sa sport i rekrea-ciju. Tu se nalazi teren za mali fud-bal i košarku, a postavljenjem neko-liko sprava građanima je omoguće-no da vežbaju i koriste teretanu na otvorenom. Izvođenje radova je tra-jalo nekoliko meseci, a radnicima je ostalo još da ceo prostor oplemene i posade zelenilo.

10. Novi Beograd bogatiji za šest novih javnih česama

Novi Beograd je dobio šest novih jav-nih česama, kao rezultat inicijativa Novobeograđana i saradnje opštine Novi Beograd, gradske uprave i jav-nih preduzeća. Novobeograđanima su najviše nedostajale česme na Sav-skom keju, pa je opština Novi Beo-

grad zahtev za izgradnju česama na potezu od Bloka 70 do početka bloka 45, uputila Sekretarijatu za komu-nalne i stambene poslove koji je u saradnji sa JKP „Beogradski vodo-vod i kanalizacija” odredio lokacije za postavljanje novih česmi.Na Savskom keju su česme postavlje-ne na početku Bloka 45, na kraju Blo-kova 44 i 70, i kod „Teatra na Savi”. Dve česme su postavljene i na deči-jim igralištima u Blokovima 62 i 63.Novoizgrađene česme rađene su po idejnim rešenjima pobednika javnog konkursa Mirjane Ilić, Miloša Mili-vojevića i Srđana Prcovića. Tri česme, nazvane „Ušće” koje su po rečima autoke Mirjane Ilić bile inspirisa-ne prepoznatljivim izgledom ušća Save u Danav, postavljene su na Sav-skom keju i Bloku 62. Česma po reše-nju Miloša Mitrovića, u obliku slova g je podignuta u Bloku 63, a česma po modelu „Kockica” Srđana Prco-vića napravljena je na dve lokacije na keju.

11. Forum „Energetski svesni i efikasni”

Opština Novi Beograd bila je doma-ćin četvrtog regionalnog foruma „Energetski svesni i efikasni”, na kome su učestvovali gradonačelnici i i predstavnici više opština iz Srbije.Forum je organizovala Stalna konfe-rencija gradova i opština uz podrš-ku Programa za razvoj Ujedinjenih nacija.Ovo je četvrti regionalni forum, a prethodno su organizovani skupo-vi u Kragujevcu, Subotici i Nišu. Povelju će do kraja godine potpisa-ti oko 40 gradova i opština. Učesnici foruma potpisali su Povelju gradova i opština o energetskoj efikasnosti, čime su lokalne samouprave, potpi-snice iskazale posvećenost načelima racionalnog gazdovanja energijom.S obzirom na činjenicu da opšti-ne i gradovi imaju veoma značajnu i višestruku ulogu u energetskom


9.

OPŠ

TIN

E sektoru čije potencijale ne koriste u potpunosti, forumi su prevashodno namenjeni gradonačelnicima i pred-sednicima opština, odnosno člano-vima veća koji u svom delokrugu rada imaju i pitanja u vezi sa ener-getikom i zaštitom životne sredine. Ovi regionalni skupovi imaju za cilj promovisanje koncepta racionalnog i efikasnog gazdovanja energijom na lokalnom nivou, odnosno podi-zanja svesti o energetskoj efikasno-sti donosilaca odluka u jedinicama lokalne samouprave.Realizaciju foruma „Energetski sve-sni i efikasni” podržava Program za razvoj Ujedinjenih nacija (UNDP) u okviru projekta „Podizanje svesti o energetskoj efikasnosti kod dono-silaca odluka na lokalnom nivou u Srbiji”, a zajednički organizuju Stal-na konferencija gradova i opština i Beogradska otvorena škola.

11. Otvoren Park prijateljstva OŠ „Mladost” i Ambasade Danske

Park prijateljstva Osnovne škole „Mladost” i Ambasade Kraljevine Danske otvoren je u dvorištu ove škole.Prvi sekretar Ambasade Danske Seren Tundeborg i zamenik predsed-nika opštine Novi Beograd Nemanja Cabunac, u dvorištu škole posadi-li su petnaest sadnica i otvorili stal-nu postavku fotografija snimljenih u Danskoj.Projekat „Parkovi prijateljstva”, koji Udruženja građana „Ekolog” spro-vodi da bi se sadnjom drveća trajno povezale ambasade stranih zemalja u Srbiji i beogradske osnovne škole, finansirao je Sekretarijat za zašti-tu životne sredine u okviru javnog

konkursa za nevladine organizacije „Za lepše lice Beograda”.Seren Tundeborg predstavio je uče-nicima običaje i istoriju svoje zemlje zahvalio Upravi Beograda što je podržala projekat i tako omogući-la uspostavljanje prijateljskih veza između ove škole i diplomatskog predstavništva Danske u Beogradu.Predsednik Udruženja građana „Ekolog” Miloš Marković podsetio je da je su parkove prijateljstva u novobeogradskim školama već otvo-rile ambasade Indonezije, Izraela i Australije, a budući da se i mnoge druge ambasade interesuju za ovaj projekat, parkovi prijateljstva bi tre-balo da budu otvoreni u svih 20 novobeogradskih osnovnih škola.

12. Postavljena ekološka jelka ispred tC „Ušće”

U novogodišnjoj prazničnoj atmosfe-ri TC „Ušće” u saradnji sa opštinom Novi Beograd pokrenuo je akciju sakupljanja plastične ambalaže kroz nesvakidašnju novogodišnju jelku.Jelka visine tri metra napravljena od plastičnih boca danas je postavljena ispred ulaza u „UŠĆE”, i na njoj se nalazi otvor u koji će posetioci moći da ubacuju prazne plastične flaše. Posle svake ubačene boce u koš, jelka će zasvirati u znak male eko-loške pobede. Praznična atmosfera, i nešto drugačija jelka je iskorišćena da se svi podsetimo na značaj ekolo-gije i reciklaže, jer je za razgradnju jedne plastične flaše koju nepažljivo bacimo u prirodu potrebno oko 500 godina da se razgradi.Sve flaše ubačene u jelku biće posla-te na reciklažu, kao sirovina za neke nove proizvode. Jelka će biti postav-ljena do 15. januara 2013. godine.


9. O

PŠTI

NE

9.5. GRADSKA OPŠTINA ZVEZDARA

1. Prisustvovanje prezentaciji projek-ta „Urbani džepovi Beograda” i debati povodom istog, u okviru Beograd-skog festivala cveća, od 23-26. sep-tembra 2010. godine, nakon čega je usledio predlog za uspostavlja-nje partnerstva između Udruže-nja građana BFC i GO Zvezdara, na realizaciji sličnog projekta na teritoriji opštine. GO Zvezdara je izrazila zadovoljstvo da bude uče-snik na projektu uređenja zelenih površina i malih otvorenuh jav-nih prostora, obzirom da je zašti-ta životne sredine deo Strategije razvoja opštine.Projekat se realizuje uz podrš-ku Sekretarijata za zaštitu život-ne sredine, GO Zvezdara i Udru-

ženja pejzažnih arhitekata Srbi-je. Izrada i revizija projektno- teh-ničke dokumentacije za odabrane lokacija je završena, kao i njihova realizacija, prezentacija projekta i sprovođenje stručnog nadzora nad izvođenjem radova.

2. Organizovane su radionice za decu i mlade „Put oko sveta pod maskama” i „Nauka je zabava” u toku zimskog odnosno letnjeg raspusta, u kojima su se koristili otpadni materijali.

3. Takođe smo organizovali krea-tivnu radionicu „Izrada nakita” u Medicinskoj školi u okviru Zvez-darijade – festivala kulture mla-dih, u okviru koje se koristio reci-klirani materijal.


9.

OPŠ

TIN

E

Odeljenje za ekologiju, zdravstvo i turizam GO Rakovica priprema, prati i realizuje program aktivnosti za zaštitu životne sredine na terito-riji opštine; u saradnji sa privrednim i javnim preduzećima i institucijama radi na očuvanju i zaštiti prirodnih vrednosti, u cilju održivog razvo-ja; prati rezultate merenja zagađe-nja životne sredine i o tome obave-štava odgovarajući organ Opštine; sarađuje sa Ministarstvom energe-tike, razvoja i zaštite životne sredi-ne i Sekretarijatom za zaštitu život-ne sredine grada Beograda u izradi planova iz oblasti zaštite životne sre-dine; prati relizaciju programa rada nadležnih javnih preduzeća i pred-laže mere za uređenje zelenih povr-šina; sarađuje sa Gradskim zavodom za javno zdravlje po pitanju kvalite-ta vazduha i voda; donosi rešenja za seču i orezivanje stabala, u skladu sa zapisnicima gradske komisije za seču, formirane od strane Gradskog sekretarijata za komunalne i stam-bene poslove; sarađuje sa osnovnim i srednjim školama u edukaciji uče-nika o zaštiti životne sredine i spro-vodi zajedničke akcije sa istom tema-tikom. Odeljenje učestvuje i u poslovima vezanim za praćenje kvaliteta voda na teritoriji opštine i to:n kvalitet vode 6 javnih česmi,n kvalitet površinskih voda-Topči-

derska reka, n kvalitet voda u akumulacijama-

veštačka akumulacija Pariguz.

Mart 2012. godine

Na osnovu zahteva Ministarstva životne sredine, rudarstva i prostor-nog planiranja u Velokoj sali GO

Rakovica održana je javna raspra-va u vezi ažuriranja Studije o pro-ceni uticaja projekta:Postrojenje za inertizaciju industrijskih otpada sa MID-MIX reaktorom, u krugu fabri-ke automotora „21. Maj” u Rakovi-ci, na kat.parceli 2372/1 Stara Rako-vica, na životnu sredinu. Raspravi i prezentaciji su prisustvovali pred-stavnici Ministarstva životne sredi-ne. rudarstva i prostornog planira-nja, Gradskog sekretarijata za zašti-tu životne sredine i zaintersovani građani

April 2012. godine

Odeljenje je u saradnji sa Kacelari-jom za mlade, povodom obeleža-vanja Dana planete, 22. aprila 2010. godine, organizovalo akciju saku-pljanja korišćenog papira u svrhu njegovog recikliranja.Tokom te akcije postavljane su kuti-je za sakupljanje korišćenog papira u kancelarijama opštinske uprave i kancelarija državnih organa na teri-toriji GO Rakovica. Za dve godine prikupljeno je i tran-sportovano u sabirni centar za reci-klažu oko 7 t papira. Povodom Dana planete organizova-no je i prikupljanje električnog i elek-tronskog otpada na teritoriji opštine Rakovica, koji je preuzet od strane ovlašćenih reciklera.

Maj 2012. Godine

I ove godine Odeljenje za ekologiju, zdravstvo i turizam, je učestvova-lo u Akciji „Za zeleniji Beograd” u organizaciji JKP „Zelenilo Beograd”. Odabir opštinskih predstavnika po

9.6. GRADSKA OPŠTINA RAKOVICA


9. O

PŠTI

NEkategorijama, za gradsko takmiče-

nje, vršio se u periodu april- maj:.n najlepši balkon: Mijailović Slađana,

Susedgradska 51 stan 11 sprat I, n najlepša zelena površina oko stam-

benog objekta: Skupština stanara zgrade Vidikovački venac 4 (pro-stor ispred zgrade )

n najlepše uređeno dvorište predš-kolske ustanove, PU „Čarobna šuma” Miška Kranjca 12

n najlepša površina ispred poslov-nog objekta Dečija igraonica „Lili-put”, Vidikovački venac 62e

Jun 2012. godine

U okviru akcije „Očistimo Srbiju”, dana 09. 06. 2012 godine održana je, treću godinu za redom, radna akci-ja prikupljanja i separacije otpada na teritoriji GO Rakovica.Sa 15 lokacija (priobalje jezera Pari-guz, površine oko pijaca na Vidikov-cu i Miljakovcu, površine oko žele-zničke stanice Rakovica, leva i desna strana bulevara Patrijarha Pavla, pri-lazne staze u Košutnjaku, Kružni put Kijevo- šumica, smetlište kod OMV, na Ibarskoj magistrali, površi-ne oko vojne kasarne u Kneževcu, u organizaciji Skupština stanara zele-ne površine u ulicama: Vidikovač-ki venac 77, Pilota Mihajla Petrovi-ća 14, Vodice 55, Patrijarha Joanikija 100, Stojana Jankovića 6, dvorišta XV beogradske gimnazije i OŠ „France Prešern”) prikupljeno je i mehaniza-cijom odneto oko 90 m³ otpada. Pored standardnih aktivnosti čišće-nja u okviru akcije su uključeni i učesnici iz reciklažne industrije. U tom cilju određena je lokacija, plato ispred mesnih zajednica „Mitar Bakić” i „Braća Veličković”, ul.Pilota Mihajla Petrovića br. 12, na kojoj su građani donosili elektronski i elek-trični otpad, koji su recikleri preu-zimali.

U akciji je učestvovalo ukupno 645 volontera iz različitih struktu-ra : zaposleni opštinske uprave GO Rakovica i JP „Poslovni centar Rako-vica”, JP Železnice Srbije, Kancelari-ja za mlade GO Rakovica, izviđački odred „Ratko Vujović Čoče”, Sanitar-no ekološko društvo „Saneko”, udru-ženje građana „Fanfare”, JKP „Grad-ska čistoća” pogon Rakovica, JKP „zelenilo Beograd” - pogon Rakovi-ca, Green Dragon - reciklaža elekrič-nog i elektronskog otpada,učenici osnovnih i srednjih škola, Skupštine stanara zgrada i pojedinci.

Jul 2012. godine

Na osnovu zahteva za saglasnost na Studiju o proceni uticaja na život-nu sredinu za projekat IZGRADNJE AUTOPUTA E-70/75. OBILAZNI-CA BEOGRAD, Dobanovci- Bubanj potok, Sektor 6. od strane nosioca projekta, JP „Putevi Srbije”, Sektor za investicije, Beograd, Vlajkovićeva 19a, dostavljen Ministarstvu život-ne sredine, rudarstva i prostornog planiranja, obezbeđen je javni uvid u studiju, svakog radnog dana od 11-14 časova u kanc. 324, III sprat, zgrada uprave GO Rakovica u tra-janju od 20 dana od dana objavljiva-nja oglasa kojim se javnost obevašta-va o zahtevu za saglasnost na studi-ju i organizovana je javna rasprava i prezentacija predmetne studije dana 26. 07. 2012. godine sa početkom u 11 časova. Raspravi i prezentaciji su prisustvovali predstavnici Ministar-stva životne sredine i prostornog planiranja, Gradskog sekretarijata za zaštitu životne sredine i zaintersova-ni građani.

Septembar 2012. godine

U saradnji sa Sanitarnim Ekološ-kim Društvom „San Eko” organizo-van je seminar „Doprinos održivom


9.

OPŠ

TIN

E razvoju, ekološkim akcijama i uvo-đenje inovacija zaštite životne sredi-ne u praksu”.Seminar je odobren od Zavoda za unapređivanje obrazovanja i vaspi-tanja, i program je namenjen struč-nom usavršavanju nastavnika, vas-pitača, medicinskih sestara-vaspita-ča, stručnih saradnika i direktora.U organizaciji Kancelarije za mlade GO Rakovica i saradnji sa JKP „Zele-nilo Beograd”, Odeljenje je učestvo-valo u sređivanju parka Srpskog – Japanskog prijateljstva, u Borskoj ulici, u cilju čišćenja zelenih povr-šina, farbanju mobilijara i kanti za smeće. U istom periodu organizova-no je otvaranje multifunkcionalnih terena, u osnovnim školama „Ivo Andrić” i „Branko Ćopić”.

Oktobar 2012. godine

Uspostavljena saradnja sa RECAN fondacijom. Prepoznati su zajednič-ki ciljevi i interesi u vezi edukacije dece i odraslih vezano za prikuplja-nje limenki po školama na teritoriji opštine i drugim javnim institucija-mau cilju ekološke zaštite ali i reci-klažnog procesa uzimajući u obzir da su efekti prikupljanja limenki finansijski značajni.

Novembar 2012. godine

Poboljšanje odnosa prema život-noj sredini nemoguće je samo kroz jačanje zakonske regulative i uspo-stavljanje represivnih mera, nego je neophodan sistemski i dugotrajan rad na razvoju ekološke svesti, odgo-vornosti i kulture, a posebno ekološ-ku odgovornost imaju lideri u svim oblastima društvenog života.Kao prvi korak, koji treba da inici-ra angažovanje lidrea Rakovice na ekološkim problemima, organizova-no je predavanje „LIDERI I EKOL-GIJA I ZAHTEVI STANDARDA ISO

14001. Predavanje je održao mr Bra-nislav Sladić, Rukovodilac sektora za sistem podrške kompanije Ener-goprojekt Oprema a.d. iz Beogra-da, koji ovu aktivnost sprovodi kao segment društveno odgovornog poslovanja svoje kompanije.Zajednički i opšti cilj seminara je uspostavljanje održivog poslovanja i delovanja u odnosu na životnu sre-dinu, tako da omogućimo život naše dece u prirodnim uslovima primere-nim i dostojnim čoveka.Na poziv Edukativno-akcionog cen-tra za unapređenje, očuvanje pri-rodnih resursa i promociju održivog razvoja (Eco-priora) postignuta je poslovna saradnja i podrška prezen-taciji projekta „Potrebe posetilaca i način korišćenja šume Košutnjak”. Odeljenje za ekologiju, zdravstvo i turizam je prihvatilo da u budućem periodu sarađuje i pruža podršku projektima koji imaju za cilj očuva-nje prirode i razvoj održivih ekološ-kih aktivnosti koji se odnose na teri-toriju koju obuhvata opština Rako-vica.

Decembar 2012.godine

U cilju dobre saradnje i upozna-vanje sa aktivnostima Odeljenja za ekologiju, zdravstvo i turizam ,kao i problemima vezanim za zaštitu životne sredine GO Rakovica, orga-nizovana je poseta Sekretara Sek-retarijata za zaštitu životne sred-ine, gospodina Gorana Trivana.U okviru posete organizovano je i pre-davanje učenicima osnovnih škola sa područja opštine Rakovice. Pre-davanje su održali sekretar gospo-din Goran Trivan i gospodin Filip Abramović, Rukovodilac Odeljenja za planiranje i organizaciju uprav-ljanja otpadom pri Sekretarijatu za zaštitu životne sredine.


9. O

PŠTI

NE

U okviru akcije komunalnog ure-đenja i poboljšanja kvaliteta život-ne sredine, GO Voždovac, je u 2012.godini, očistila 11 divljih deponi-ja i to: 1. Beli Potok, ul. Saveza Boraca (kod

pružnog prelaza) - oko 4 m3

2. Vojvode Stepe - Ubska (okretnica autobusa 33) oko 10 m3

3. Borivoja Stevanovića (preko puta broja 10) oko 90 m3

4. Kumodraška (kod broja 210 oko 10 m3

5. Tr. centar, ul. Braće Jerković 117 (kod samoposl. Aman oko 10m3

6. Kod „Henkela” oko 15m3 7. Kod Kumodraškog groblja oko

4 m3

8. Kod groblja u Jajincima oko 20m3

9. Pinosava (deponija ispod groblja) oko 150m3

10. Pinosava (Deseta nova ulica) oko 100 m3

11. Kod Molove pumpe oko 400 m3

9.7. GRADSKA OPŠTINA VOŽDOVAC


9.

OPŠ

TIN

E

9.8. GRADSKA OPŠTINA ČUKARICA

Uprava Gradske opštine Čukarica je i tokom 2012. godini povodom pro-mocije ekologije organizovala, uče-stvovala i podržala više akcija i to:Dana 13. januara 2012. g. počela je ponovna obnova parkića u naselju „Cerak vinogradi” u blizini OŠ „Uje-dinjene nacije”, koji je vrlo brzo po uređenju i puštanju u rad gotovo uništen od strane nesavesnih građa-na. GO Čukaruca je obezbedila sred-stva da se postavi zaštitna ograda, kao i video nadzor uređenog pro-stora za igru dece, a JKP-e „Zelenilo Beograd” je ponovo postavilo rekvi-zite koji su nedostajali. Valja podseti-ti da je parkić u naselju Cerak vino-gradi, omiljeno sastajalište dece iz ovog naselja koja idu u OŠ „Ujedi-njene nacije”. Ovom prilikom član Opštinskog veća GO Čukarica Jovan Anđelković i Dražen Tica, direktor Sektora za održavanje u JKP „Zele-nilo-Beograd” su apelovali na sve građane da čuvaju zajedničku imo-vinu kako bi uređeni prostori služili na dobrobit svima, a pre svega deci kojoj je ovaj parkić namenjen.U utorak 13. marta 2012. g., korisnici iz Dnevnog boravka za decu i omladi-nu ometenu u razvoju na Čukarici iskoristili su prve lepe dane nakon duge zime i započeli prve proleć-ne radove u Terapijskom vrtu na Adi Ciganliji. Zajedno sa svojim vas-pitačima i roditeljima, studentima i nastavnicima, Šumarskog fakulte-ta, predstavnicim opštine Čukarica i JP „Ada Ciganlija” deca su „otvori-li sezonu” prolećnih radova u Vrtu, proverila sadnice koje su tokom jese-ni zasadili, očistili su lišće sa trav-nate površine, posadila nove mlade biljke koje će nastaviti da neguju tokom proleća i leta i nastavili su sa uređenjem vrta kroz zajedničko dru-

ženje sa decom iz drugih Dnevnih boravaka iz grada Beograda.Dnevni boravak Čukarica već tri godine unazad kontinuirano spro-vodi projekat „Hortikulturna terapi-ja i isceliteljski vrtovi” kao novi vid usluge u socijalnoj zaštiti. U Tera-pijskom vrtu se sprovode program-ski sadržaji projekta „Hortikulturna terapija i isceliteljski vrtovi” kao novi vid usluge u socijalnoj zaštiti. Pored neposrednog učinka u radu sa biljka-ma i zelenim površinama, osobe sa ometenošću imaju priliku da ostva-re socijalizaciju, inkluziju i uključe-nje u društvene tokove, koji ih čine korisnim članovima zajednice. Ovaj izuzetan projekat je pokazao broj-ne benefite, pa je kao njegov sastav-ni deo, uz podršku GO Čukarica, JP „Ada Ciganlija”, Šumarskog fakulte-ta Univerziteta u Beogradu i brojnih dobrotvora, oformljen kao Terapijski vrt na Adi Ciganliji.Dana 15. marta. 2012. godine zajednič-kom akcijom Sekretarijata za inspek-cijske poslove grada Beograda i JKP „Gradska čistoća”, uklonjena je div-lja deponija kod skretanja sa Ibarske magistrale ka naselju Železnik. Akci-ji je prisustvovao Zamenik sekre-tara za inspekcijske poslove Nebo-jša Tomić koji je najavio da će u cilju uvođenja komunalnog reda u prestonici dolaskom lepih dana ove akcije biti intenzivirane i ujedno još jednom podsetio da je Odlukom o održavanju čistoće grada Beograda zabranjeno bacati, istovarati i ostav-ljati smeće i drugi otpadni materi-jal van propisanih deponija. Radnici pomenutog preduzeća izašli na teren sa dve građevinske mašine i neko-liko kamiona koji su uklonili više hiljada kubika otpada.


9. O

PŠTI

NEDana 21. marta. 2012. godine, član

opštinskog veća GO Čukarica, Jovan Anđelković, učestvovao je u akci-ji sadnje stabala na prostoru kod SC Košutnjak koja je nosila simboličan naziv „Stabla za Olimpijadu” povo-dom Svetskog dana šuma. Projekat je pokrenut u organizaciji udruže-nja građana za zaštitu šume „Šum-ska vila” koja je u 2012. g. sprovodi-la akciju sadnje stabala, posvećenoj prošlogodišnjoj Olimpijadi u Lon-donu.Pomenuta akcija sadnje je realizova-na uz podršku GO Čukarica i grada Beograda, a osnovni cilj je promovi-sanje ekološke svesti. Takođe orga-nizatori su želeli da skrenu pažnju šta zdrava prirodna sredina znači za sportiste u mnogim sportovima. Ovog puta promoter sadnje mla-dica je bio naš proslavljeni sporti-sta i selektor vaterpolo reprezenta-cije Dejan Udovičić a društvo su mu pravili đaci osnovnih škola Čukarice koji su sa uživanjem i radno proveli svoj čas u prirodi Dana 11. aprila 2012. god. članovi pome-nutog udruženja „Šumska vila” u saradnji sa GO Čukarica i JKP „Zele-nilo Beograd” nastavili su sa projek-tom za 2012. godinu, pod nazivom „Porodično stablo” i realizovali sad-nju 15 novih sadnica kojoj su prisu-stvovali i predsednik Gradske opšti-ne Čukarica Milan Tlačinac. Akci-ja je prevashodno bila usmerena na obnavljanju polomljenih stabala koja su bila posađena tokom jeseni 2011. godine.Ovom prilikom u saradnji sa stare-šinom hrama Svete Petke na Čuka-ričkoj padini, posađena su stabla i u porti hrama kao početak radova na uređenju crkvenog dvorišta.tokom maja 2012. g. Uprava Gradske opštine Čukarica je u 2012. godi-ni, deveti put za redom organizo-vala takmičenje za najlepše uređene prostore na teritoriji opštine Čukari-ca pod nazivom „Proleće na Čuka-

rici 2012.”, u pet kategorija i to: naj-lepša zelena površina oko stambe-ne zgrade (blokovsko zelenilo), naj-lepša zelena površina ispred poslov-nog objekta, najlepši balkon, najlep-še uređeno školsko dvorište, najlepše uređeno dvorište predškolske usta-nove i najlepša okućnica. Na prigod-noj svečanosti, u sali Gradske opšti-ne Čukarica, u petak, 25. maja, pro-glašeni su pobednici. Najzaslužniji-ma su uručene plakete i nagrade u vidu opreme za održavanje zelenih površina, u ukupnoj novčanoj vred-nosti od 120.000 dinara.U navedenom takmičenju u katego-riji najlepše uređeno školsko dvori-šte, u konkurenciji 23 školskih dvo-rišta, prvo mesto osvojilo je dvori-šte Tehničke škole „Lola” iz Železni-ka i to zbog kontinuiranog rada na uređivanju školskog prostora i izu-zetne zainteresovanosti da se pro-nađu načini da se stanje unapređu-je. I pored nepovoljnog okruženja u kome se škola nalazi, stalna posve-ćenost radu doprinosi unapređenju životne sredine i razvoju ekološke svesti učenika.Drugu nagradu je osvojio „Dom za decu i omladinu ometenu u razvo-ju Sremčica”, koji raspolaže sa veli-kom površinom okućnice Doma koji zahteva veliki trud kako zaposlenih tako i svih korisnika Doma. Njiho-vim angažovanjem se uspešno kori-sti i održava prostor. Pored toga, uz angažovanje učenika, šira okućni-ca Doma se uspešno koristi kako za proizvodnju hrane tako i za eduka-ciju. Treća nagrada je dodeljena Osnov-noj školi „Karađorđe” – Ostružni-ca, zbog kontinuiteta u kvalitetnom održavanju dvorišta.U kategoriji najlepše uređeno dvo-rište predškolske ustanove, u kon-kurenciji 17 objekata, prvo mesto je osvojilo dvorište vrtića „PLAVA PTICA” – Cerak, koje je novoizgrađe-ni vrtić, sa savremeno uređenim pro-


9.

OPŠ

TIN

E storom dvorišta. Velike travne povr-šine, zanimljivo modelovan teren i oprema, obezbeđuju deci dobre uslo-ve za raznovrsnu igru. Drugo mesto dodeljeno vrtiću „BAJKA” – Banovo brdo, koje je sa razvijenim zelenilom i opremom, što uz dobro negovanje pruža najbolje uslove za igru, razvoj i učenje. Uspešno je iskorišćena veza enterijera i eksterijera omogućava sagledavanje elemenata prirode iz unutrašnjih prostorija. Nagrada je dodeljena za uređenost, kvalitetno korišćenje prostora i visok nivo odr-žavanja.Treća nagrada je dodeljena vrtiću „GORICA” – Sremčica, jer obezbe-đuje deci prijatno mesto za boravak na otvorenom prostoru, sa izuzet-nim pogledom na okolinu. Nagrada je dodeljena za kvalitetno korišćenje uz očuvanje potencijala prostora kao i za kontinuitet u održavanju.U kategoriji „najlepši balkon okrenut prema ulici”, prvo mesto je osvojila Bosa Marjanović, ul. Milana Jovano-vića 10, drugo mesto Zorica Šolaja, ul. Jasenova 14/11, dok je treće mesto pripalo Mirjani Gladović, iz ul. Mile-ne Čupić 23-a, u Železniku.U kategoriji „najlepša zelena povr-šina oko stambene zgrade”, prvo mesto je osvojilo dvorište stambe-ne zgrade u ul. Toše Jovanovića 14, drugo mesto je pripalo lepom dvo-rištu ispred zgrade u ul. Radnička 32, dok je treće mesto pripalo dvori-štu koje su uredili stanari zgrade u ul. Poručnika Spasića i Mašere br. 8.U kategoriji „najlepša zelena povr-šina ispred poslovnog objekta”, prvo mesto je osvojila zelena povr-šina ispred pekare „TOPALOVIĆ”, u Požeškoj ulici, drugo mesto je pri-palo zelenoj površini oko poslovne zgrade HYPO ALPE ADRIA Banke, u ul. Trgovačka br. 2, dok je treće mesto zaslužila Cvećara Rose Hill, u Požeškoj ulici.Za najlepšu okućnicu u 2012. godini proglašena je prelepo dvorište gos-

pođe Zlate Jednak, iz ul. Bele vode 145, drugu nagradu odnelo je dvo-rište Lide Ćatović, iz ul. Kadinjača 92, dok je treće najuspešnije dvori-šte vlasnika Zorana Vukajlović, iz ul. Radovana Miloševića 11.Krajem septembra i početkom okto-bra 2012. godine realizovana je sve-obuhvatna akcija čišćenja nehigijen-skog naselja na Čukaričkoj padini, u organizaciji Gradske opštine Čuka-rica i u saradnji sa JKP „Gradska čistoća”.Radnici pomenutog javnog predu-zeća, su za sve ovo vreme odneli preko 1600 m³ smeća i uklonili veći deo otpada koji su stanovnici nehi-gijenskog naselja već dugo gomi-lali. Stanovnici naselja „Čukarička padina” već dugi niz godina unazad imaju ne samo problem sa deponija-ma i nagomilanim otpadom u nepo-srednoj blizini svojih zgrada, već su gotovo svakodnevno izloženi nesno-snom mirisu i dimu od zapaljenih guma i drugog sekundarnog otpa-da.Ostaće zabeleženo da su stanovnici nehigijenskog naselja, koji su i sami učestvovali u akciji čišćenja, obeća-li da neće više paliti gume i otpad, međutim odmah posle opisane akci-je ponovo su stigle prijave građa-na koji upozoravaju na težak miris paljevine. Moramo se podsetiti da je tada Uroš Janković zamenik pred-sednika GO Čukarica, obavestio jav-nost o uvođenju dežurstva putem telefona broj: 063- 101- 93- 85 na koji su se mogli prijaviti paljenje otpa-da na osnovu čega se u najkraćem mogućem roku izlazilo na teren, locirano mesto gde se otpad palio i eventualno pokretao postupak pro-tiv prekršilaca.U mesecu novembru 2012. g. za vreme održavanja Sajma lokalne samou-prave, predstavnici Gradske opšti-ne Čukarica u saradnji sa Papir ser-visom FHB, održali su prezentaci-ju na temu „Očuvanje životne sredi-


9. O

PŠTI

NEne kroz reciklažu ambalažnog otpa-

da”, imajući u vidu da gradska opšti-na Čukarica veliku pažnju poklanja zaštiti životne sredine i razvoju i oču-vanju celina koje predstavljaju veliki turistički potencijal, kako za Opšti-nu tako i za Grad Beograd u celini. Povodom opisane prilike, član Veća opštine Čukarica Milutin Šoškić je rekao da je Beograd metropola koja u svom najužem centru ima niz eko-loških bisera (Adu Ciganliju, Hipo-drom, Topčider, Košutnjak), i dodao da je to privilegija našeg grada, a da je najveći broj ovih bisera upravo na Čukarici. „Naš cilj je zato da radimo na ekološkoj zaštiti ovih vrednosti”, dodao je Šoškić. Važno je napomenuti da je na pome-nutom Sajmu lokalne samouprave opština Čukarica pokrenula u sarad-nji sa Papir servisom FHB, niz proje-kata koji se odnose najviše na naše najmlađe sugrađane i njihovo učešće u očuvanju životne sredine kao što je projekat očuvanja šume Košutnjak, koji je odobren od strane Sekretarija-ta za zaštitu životne sredine. Projekat predstavlja prvu fazu ure-đenja šume dok bi sledeći korak bio formiranje stručnog tima koji bi ana-lizirao postojeće rezultate i dao pre-sek stanja na terenu, kao i predloge za dalje unapređenje šume Košut-njak.Sekretarijat za zaštitu životne sredi-ne i u 2012 godine nastavio finansi-ranje programa upravljanja zaštiće-nim prirodnim dobrima na područ-jima grada. Opština Čukarica se može pohvaliti da se na njenoj terito-riji nalazi jedan od jedanaest zaštiće-nih područja. Radi se o Arboretum Šumarskog fakulteta koji predstavlja jedinstvenu, botanički raznovrsnu zbirku na otvorenom prostoru, koja obuhvata 242 vrste sa 1.841 pred-stavnikom drveća i grmlja name-njenim naučno-istraživačkom radu i obrazovanju, te poseduje karakte-ristike i vrednosti prirodnog dobra.

Inače arboretum Šumarskog fakul-teta predstavlja značajan deo sred-nje zone urbanog tkiva Beograda (jugozapadno od starog beograd-skog jezgra). Po položaju zauzima blage severozapadne padine Košut-njaka i delom je oivičen naseljima i gradskom infrastrukturom. Šumar-ski fakultet se zajedno sa arboretu-mom naslanja se na prostor ozna-čen kao „Prostorno kulturno-istorij-ska celina Topčider”. Arboretum ima izuzetan kulturološki značaj. Osno-van je 1957. godine, nakon preselje-nja Šumarskog fakulteta na Banovo brdo. Predstavlja stvorenu botaničku vrednost na nekadašnjem šumskom staništu, koje je prostorno i funk-cionalno povezano u sistem grad-skog zelenila sa specifičnim funk-cijama. Prepoznatljiv je prvenstve-no po obrazovnoj i naučnoj nameni zatim bioekološkoj, sanitarno-higi-jenskoj, kulturnoj i estetskoj. Plan-skom sadnjom obrazovan je izuzet-no vredan dendrološki materijal, sa zastupljenošću autohtonih, alohto-nih i egzotnih primeraka koji u pot-punosti ispunjavaju sve navedene funkcije i kao antropogena tvorevi-na čini jedinstvenu oazu svežine i ambijentalne lepote, stalno promen-ljivu i drugačiju usled različitih peri-oda cvetanja i listanja, a doprinosi regulisanju i poboljšanju mikrokli-matskih uslova. Na prostoru Srbi-je postoji izuzetno mali broj arbo-retuma ili drugih uređenih površi-na, gde bi zainteresovani mogli da se upoznaju sa mnogobrojnim vrsta-ma, koje je moguće uzgajati u našim klimatskim uslovima. Pored Bota-ničke bašte „Jevremovac”, arbore-tum Šumarskog fakulteta je najzna-čajniji i najreprezentativniji objekat te namene.


9.

OPŠ

TIN

E

Gradska opština Zemun je u 2012. godini organizovala Akcije i Manife-stacije u cilju popularizacije i eduka-cije građana Zemuna na unapređe-nju i očuvanju životne sredine:n praćenje kontrole zagađenosti vaz-

duha, zemlje, vode za piće i vodo-toka reke Dunav

n promociju ekologije putem tradici-onalnih akcija, manifestacija i pro-grama

n izrada i realizacija projekta vezanih za zaštitu životne sredine po kon-kursu Nacionalne službe za zapo-šljavanje pod nazivom „Povratak prirodi-čišćenje i održavanje Veli-kog Ratnog ostrva” i projekta za zapošljavanje osoba sa invalidite-tom pod nazivom „Zdrav život u zdravoj sredini”

n davanja mišljenja o potrebi procene uticaja na životnu sredinu

n rešavanje po zahtevima građa-na vezanih za zagađenje životne sredine, intenzivnu saradnju sa opštinskim, gradskim, republič-kim, medijskim, stručnim i komu-nalnim institucijama

n prikupljanje ponuda za reciklira-nje E-otpada, papirne, PET i MET ambalaže

I Programom sistematskog praće-nja kontrole kvaliteta životne sredi-ne u Zemunu, definisana su merna mesta za uzorkovanje vazduha, pijaće vode, vode Dunava i plaže „Lido”.

Tokom 2012. godine redovno su vršena merenja zagađenja vazduha osnovnim i specifičnim zagađujućim materijama. Merenja su vršena na lokacijama Avijatičarski trg i ugao Zmaj Jovine i Glavne ulice.

Merenja su pokazala da je koncen-tracija osnovnih zagađujućih mate-rija poreklom iz stacionarnih izvo-ra (ložišta, industrijska i individual-na) i specifičnih (od saobraćaja) bila ispod dnevnih graničnih vrednosti, kao i da su njihove vrednosti manje u odnosu na merenja iz 2011. godine.Na osnovu praćenja i analize rezul-tata merenja kvaliteta činioca život-ne sredine, može se zaključiti da je uže jezgro Zemuna i dalje ugroženo zagađujućim materijama koje potiču od izduvnih gasova motornih vozila pogotovo teških metala olova i azot-nih oksida tokom letnjeg perioda a zagađenja su pojačana u zimskim mesecima usled rada indididualnih i kolektivnih ložišta .Tokom juna, jula, avgusta i septem-bra vršena je kontrola kvaliteta vode Dunava sa kupališta Lido. Na osno-vu rezultata obavljenih ispitivanja, konstatovano je da je kvalitet vode bio u granicama II klase rečnih voda, ali u sanitarno-biološkom pogledu iznad normi za rekreaciju. Prepo-ruke Gradskog zavoda za zaštitu zdravlja su bile da se nakon izlaska iz vode treba obavezno istušiti, što se posebno odnosilo na malu decu, rekonvalescente i osobe oštećenog imuniteta.Treba napomenuti da je ista preporu-ka data i za prethodnu godinu.Takođe analizirani uzorci vode sa plaže „Lido” nisu zadovoljavajući usled povećane količine „koli-bak-terija”, te se mora intezivnije radi-ti na rešavanju problema koji nasta-je usled ispuštanja fekalne kanali-zacije u vodotok Dunava kod Kara-đorđevog trga, kao i trajno rešava-nje postavljenih brodova-restorana duž obale.

9.9. GRADSKA OPŠTINA ZEMUN


9. O

PŠTI

NEKupališna sezona je završena tokom

II dekade septembraII U toku 2012. godine, uspešno su

realizovani promotivni i eduka-tivni projekti, pod pokrovitelj-stvom Gradske opštine Zemun, a u kojima su aktivno učestvovali građani Zemuna.

1. „Najlepši Božićni izlog 2012. godine” – tradicionalno takmičenje, povo-dom Novogodišnjih i Božićnih praznika u uređenju izloga, vitri-na i prozora, kao i izbor najlepše uređene i ukrašene tezge, u kome su učestvovali vlasnici poslovnih objekata, tezgi kao i građanstvo koje je svojim predlozima doprine-lo na kvalitetu i masovnosti takmi-čenja. Žiri, sastavljen od petoro mladih članova, je obišao sve pri-javljene i doneo odluku o nagrađe-nima. Dodeljene su po dve nagra-de u kategoriji „Najlepši izlog” i kategoriji „Najlepša tezga” kao i deset plaketa za učesnike koji su ušli u najuži krug.

Žiri je za najleppši izlog proglasio „Studio dizajn ART LUKS” u Beža-nijskoj ulici, a za najlepšu tezgu Dra-gici Jeličić za postavljenu tezgu u Gospodskoj ulici.2. Javni radovi u 2012. godini - Na osno-vu javnog konkursa Nacianalne službe za zapošljavanje Republike Srbije iz februara 2012. godine, Grad-skoj opštini Zemun je odobren Pro-jekat izvođenja javnih radova pod nazivom „Povratak prirodi” program čišćenja i održavanja Velikog ratnog ostrva za predstojeću kupališnu sezonu.Program je predvideo zapošljavanje pet (5) nezaposlenih lica sa evidenci-je nezaposlenih tokom četiri meseca ( polovina maja – polovina septem-bra) koji su radili na čišćenju, uređe-nju i održavanju Velikog ratnog ostr-va, posebno plaže Lido. Radovi su se

odvijali u više faza i podrazumeva-li su čišćenje obala i priobalja, čišće-nje unutrašnjih delova ostrva sa šet-nim stazama i prostorom namenje-nom za sport i rekreaciju i čišćenje i održavanje plaže „Lido”. Radovi su posebno intenzivirani tokom kupa-lišne sezone u julu i avgustu mesecu kada se radilu u dve smene (od 07.00 do 13,00 i od 13,00 do 19,00 časova). Na osnovu razgovora, izjava i reak-cija posetilaca ostrva svih uzrasta, stalnih i povremenih, opšti je uti-sak da su ovi javni radovi oprav-dali očekivanja i da ih treba redov-no obavljati svake godine. Na ovaj način se doprinelo i kvalitetnijem i uspešnijem sprovođenju tradicional-ne manifestacije „Leto na Lidu”, koju već godinama organizuje Gradska opština Zemun.Na osnovu javnog poziva Nacional-ne službe za zapošljavanje, Gradskoj opštini Zemun je odobren javni rad za zapošljavanje osoba sa invalidite-tom. Rad pod nazivom „Zdrav život u zdravoj sredini” podrazumevao je radno angažovanje četiri osobe sa invaliditetom sa visokom i srednjom stručnom spremom, koji bi tokom perioda od pet meseci vršili preda-vanja učenicima osnovnih i speci-jalnih škola (ukupno 20) na teritori-ji Zemuna, na temu zaštite životne sredine (značaj, zaštita, unapređe-nje). Predavanja bi se odvijala u veli-koj sali gradske opštine ili u samim školama ako bi se na taj način lakše realizovala.3. „Sat za našu planetu” - isključivanje rasvete sa javnih objekata u trajanju od jednog sata. U akciji su aktivno uzeli učešće osnovne i srednje škole sa područja Zemuna, zgrada GO Zemun, pozorište „Madlenijanum”, hala Pinki kao i kula „Sibinjanin Janka”. Ova globalna akcija je održa-na 31. marta u vremenu od 20,30 do 21,30 časova.


9.

OPŠ

TIN

E 4. Gradska opština Zemun je aktivno učestvovala u manifestaciji „Dan voda”, koja je održana na Velikom Ratnom ostrvu u aprilu mesecu.

5. „Cvetna aleja Zemuna”- takmičenje u čišćenju, uređenju, ulepšavanju, ozelenjavanju bašti, balkona, jav-nih površina između zgrada kao i školskih i predškolskih dvorišta i ove godine imalo je veliki broj učesnika tako da je Zemun dobio lepši, uređeniji, zeleniji i rascveta-liji izgled, što je i bio krajnji cilj ove akcije. Takmičenje je trajalo tokom celog proleća, održavalo se u četi-ri kategorije a završena je krajem maja, kojom prilikom su, uz skro-mnu svečanost, proglašeni pobed-nici u svakoj kategoriji:n Za najlepšu baštu-Zvonko Golić

iz Zemunan Za najlepše blokovsko zelenilo-

Snežana Simić iz Zemuna poljan Za najlepši balkon-Milan Kokir

iz Ugrinovacan Za najlepše školsko dvorište-OŠ

„Gornja varoš” iz Zemunan Za najlepše predškolsko dvo-

rište-Obdanište „Petar Pan” iz Batajnice

U svakoj kategoriji dodeljene su po tri nagrade. Takođe dodeljeno je i deset plaketa za najuspešnije koji su ušli u uži izbor.Za isto takmičenje koje je ograni-zovao Grad Beograd, pod nazivom „Za zeleniji Beograd”, predstavnici Gradske opštine Zemun osvojili su dve prve i jednu treću nagradu.5. „Svetski dan zaštite životne sredine”

– već deset godina duga tradicija obeležavanja Svetskog dana eko-logije pod pokroviteljstvom GO Zemun, se nastavila i ove godine. Svake godine sve osnovne škole (16) sa teritorije GO Zemun uče-stvuju u akciji sakupljanja sekun-darnih sirovina, a najbolje i najus-pešnije GO Zemun nagradi struč-nom ekološkom eskurzijom.

Organizacija akcije sakupljanja sekundarne sirovine i stručne eskur-zije poverena je Udruženju građana „Ekološki pokret Zemun”.6. Povodom Svetskog dana zaštite životne

sredine sprovedena je akcija „Očistimo Srbiju” - čišćenje parkova, šetališta i drugih javnih zelenih površina. Akciju su realizovali volonteri Gradske opštine Zemun.

7. Udruženje građana za prava i zaštitu životinja i ekologiju „tera” iz Zemuna, priključilo se akcijama „Očistimo Srbiju”, „Dani Dunava” i „Očistimo parkove”. U sklopu svojih pla-niranih aktivnosti za 2012. godi-nu, udruženje je radilo na popisu gradskih pasa na teritoriji opštine Zemun, vršilo predavanja o saži-votu sa životinjama i o primeni zakona o dobrobiti životinja, kako prema vlasnicima tako i gradskim psima. Takođe Udruženje je poče-lo rad na izradi projekta za groblje kućnih ljubimaca.

8. Formiranje drvoreda – Pokrenuta je inicijativa od strane građana Mesne zajednice Ugrinovci, da se uz angažovanje Gradske opštih-ne Zemun, stručnih službi i dona-tora, nastavi sa ozelenjavanjem, odnosno sadnjom novih sadnica u ulicama koje dosadašnjim akci-jama nisu obuhvaćene. Odobrena su sredstva za formiranje drvore-da Platana u dužini od 6 000 meta-ra, sadnjom ukupno 500 sadnica u ulicama koje su meštani Mesne zajednice sami izabrali. Akcija je realizovana u ulicama Beograd-skoj i Krnješevačkoj.

Opština Zemun je svojim sredstvi-ma donirala i sadnju TUJA u dvori-štu srednje ekonomske škole „Nada Dimić”9. Organizovano je i sprovedeno

uklanjanje Elektronskog otpa-da iz prostorija Gradske opštine Zemun na dalji postupak – reci-klažu, preko preduzeća „S.E-Reci-


9. O

PŠTI

NEklaža” iz Beograda. Otpad je odve-

žen u više navrata tokom 2012. godine, u maju i novembru mese-cu i u narednom periodu sprovo-diće se po potrebi.

Od preduzeća „Papir servis” iz Umke, nabavljene su kartonske kuti-je za odlaganje iskorišćenog kance-larijskog papira koje su raspoređene po spratovima. Ukupno je postavlje-no 30 kutija u koje se odlagao stari papir koji je kasnije odvožen na reci-klažu.Takođe i svim osnovnim, specijal-nim, srednjim školama i visokoo-brazovnim institucijama na područ-ju GO Zemun prosleđena je ponu-da preduzeća „Inos-papir servis” za otkup starog papira i papirne amba-laže.10. U novembru mesecu, povodom

dana opštine 05. novembar, orga-nizovana je, već tradicionalna manifestacija, „Ekološki filmovi za učenike osnovnih škola”. Tokom zadnje nedelje u mesecu održavala se projekcija ekoloških filmova, u svečanoj sali opštine. Ova manifestacija se organizuje u saradnji sa Zavodom za zaštitu prirode Republike Srbije. Prika-zano je ukupno 4 (četiri) filma, prilagođenih uzrastu i projekci-jama je prisustvovalu preko 500 dece sa nastavnicima, odnosno po 120 đaka dnevno u prose-ku. Od pozvanih 16 osnovnih škola, manifestaciji se odazvalo 13. Takođe školama je, na njihov zahtev, predata po jedna kopi-ja filma kako bi ih koristili u nastavnom procesu.

III U skladu sa čl.10 Zakona o proce-nu uticaja na životnu sredinu, a na zahtev Sekretarijata za zaštitu životne sredine Grada Beograda, stručnoj službi opštine, upućeno je 49 zahteva za davanje Mišljenja o potrebi izrade Studija procene uticaja na životnu sredinu. Zah-tevi su se uglavnom odnosili na projekte za izgradnju većih proi-zvodnih i poslovnih objekata za koje Gradski organ izdaje građe-vinsku i upotrebnu dozvolu.

Postupajući po peticiji građana, opština Zemun je pokrenula inicija-tivu i preduzela mere i postupke iz svoje nadležnosti radi rekonstrukci-je dečjeg igrališta na uglu ulica Bulevar Nikole Tesle i Goce Delčeva.IV Stručnoj službi je u ovom perio-

du stiglo više pismenih i usmenih zahteva i prijava građana i dru-gih institucija i organizacija koje se odnose na zagađenje životne sredine. S obzirom na nadležnost, ove prijave su se uglavnom reša-vale na miran način, putem pla-nova i predloga mera, ili su se prosleđivale nadležnoj Ekološkoj inspekciji.

V Veoma značajan deo posla odvi-jao se kroz mnogobrojne kontak-te i razgovore u cilju zaštite i una-pređenja životne sredine, sa Grad-skim i Republičkim institucijama, sa komunalnim službama, struč-nim organizacijama, nevladinim organizacijama i građanima koji žele da sarađuju na poboljšanju životnih uslova u Zemunu.


9.

OPŠ

TIN

E

Projekat „Urbani džepovi Beograda”

Opština Palilula je, u saradnji sa UG „Beogradski festival cveća” i Udru-ženjem pejzažnih arhitekata Srbije, a pod pokroviteljstvom Sekretarija-ta za zaštitu životne sredine, zavr-šila projekat „Urbani džepovi Beo-grada” započet 2011. godine. Proje-kat se bavio gradskim prostorima koji su izgubili svoju funkciju, jer su napušteni, a koji su adekvatnom intervencijom postali deo svakodne-vice lokalne zajednice poboljšavajući uslove života. Tako je Ulica Mitropo-lita Petra 19-23 dobila lepo sređenu zelenu površinu, odličnu za odmor i opuštanje.

Projekat „Zeleni transformator”

UG „Beogradski festival cveća”, uzpomoć Fonda za zaštitu život-ne sredine i gradske opštine Palilu-la, zasnovao je prvi društveni vrt u Beogradu na prostoru oko zgra-de samoorganizovanog društveno-kulturnog centra „Ineks Film” na Karaburmi. Formiranje ovog vrta je bio deoprojekta-platforme „Zele-ni transformator” za umrežavanje mladih profesionalaca, studentskih i profesionalnih udruženja, nevla-dinih organizacija, a sa ciljem njiho-vog uključivanja u procese kreira-nja, rekonstrukcije i uređenja otvo-renih urbanih prostora na održiv način, podstičući međusobnu pro-fesionalnu komunikaciju i razme-nuznanja. Tako je nekada smetli-šte, leglo korovskih alergena, danas pretvoreno u prijatnu baštu sa edu-kativnim tendencijama, koja sadr-ži aromatiča nvrt, eksperimentalnu

perma baštu, ogledno polje, ognjište za okupljanje, kompostište.

Edukacije i poklon kante za otpad i prese za osnovce

Udruženje „Ekoplaneta”, uzfinan-sijskupodršku GO Palilula, poklo-nilo je OŠ „RadeDrainac” u Borči kante za otpad i presu za smanjiva-nje odpada. Uz to je vršena edukacija dece o zaštiti životne sredine, sma-njenju otpada, reciklaži, u kojoj su učenic iaktivno učestvovali u ekološ-kim radionicama.

Studija o zaštiti staništa retke vrste orhideje

Na teritoriji opštinePalilula, KO Krnjača, u neposrednoj blizini Veli-kog Blata, nalazi se stanište strogo zaštićene vrste orhidej eEpipactispa-lustris (barska kalužđarka) u popu-laciji od stotinak jedinki. Ovu orhi-deju je za područje Beograda prvi put zabeležio Josif Pančić još 1865. godine. U junu 2011. godine, otkrive-no je da se šut, zemlja i druge vrste krupnog otpada istovaraju direk-tno na stanište barske kalužđarke I da je stoga neophodno uraditi zašti-tu staništa ove vrste. U skladu sa tim, opština Palilula je, u saradnji sa Zavodom za zaštitu prirode, započe-la sa izradom studije o zaštiti ovog staništa.

Akcije čišćenja i uređenja područja Ada Huje

Ekopokret „Štediša” je, uz podršku GO Palilula, Sekretarijata za zašti-tu životne sredine grada Beograda, Nacionalne službe za zapošljavanje i više pravnih i fizičkih lica, i u 2012.

9.10. GRADSKA OPŠTINA PALILULA


9. O

PŠTI

NEgodini nastavio sa čišćenjem i ure-

đenjem područja Ada Huje, rukavca Dunavac i Paradaj zostrva. Očišćen je rukavac Dunavac, obale i Paradajz ostrvo od plutajućeg otpada (izvađe-no 4000 vreća pet ambalaže i ostalog smeća), uređene i raskrčene obale Paradajz ostva, postavljeno 20 kućica za ptice na ostrvu, uređene i održa-vane pešačke staze i mesto za kam-povanje, postavljene table obavešte-nja i upozorenja na ostrvu. Takođe je posađenoi 5100 sadnica energet-ske vrbe i trske kao biljaka koje će svojim rastom čistiti vodu u rukav-cu Dunavac, a biće i dobra sirovi-na za biomasu, ogrev i građevinski material.

Projekat – Geotermalno zagrevanje vrtića „Mimoza”

Opština Palilula je, uz podrš-ku Fonda za zaštitu životne sredi-ne Republike Srbije, a u saradnji sa Inovacionim centrom Mašinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, u vrtiću „Mimoza” u Krnjači ugradila solarne kolektore i bojlere za zagre-vanje sanitarne vode. To je značaj-no smanjilo finansijsko opterećenje vrtića, jer se topla voda tokom većeg dela godine dobija bez finansijskih izdataka, a istovremeno se poveća-va kapacitet instalacije i obezbeđu-je mnogo veća količina tople vode nego do sada. Ugradnjom toplot-nih pumpi je obezbeđeno zagreva-nje vrtića na jedan potpuno novi ekološki način. Zahvaljujući realiza-ciji ovog projekta došlo je i do pove-ćanja svesti o upotrebi obnovljivih izvora energije, kako kod zaposle-nih u samom vrtiću, takoi kod rodi-telja dece koji pohađaju vrtić, što otvara mogućnost i za širu upotre-bu obnovljivih izvora energije kod lokalnog stanovništva.

Projekta „Savetnik opštine Palilula za Energetsku efikasnost Ii obnovljive izvore energije”

NVO „Strawberry energy” je u toku realizacije projekta „Savetnik opšti-ne Palilula za Energetsku efikasnost i Obnovljive izvore energije” organi-zovala dežurstva savetnika u infor-macionom centruo pštine Palilula svakog prvog ponedeljka u mese-cu od 16-18 časova gde su davani praktični saveti građanima o načini-ma povećanja energetske efikasnosti u njihovim domaćinstvima i save-ti o mogućnosti korišćenja obnovlji-vih izvora energije. Tokom projek-ta su održane prezentacije projek-ta povećanja energetske efikasno-sti u mesnim zajednicama Opšti-ne Palilula (Krnjača, Kotež, Borča) i savetovanja o mogućnosti korišće-nja obnovljivih izvora energije u pri-vrednim subjektima od kojih je naj-značajni bio u PKB-u.

Strategiju lokalnog održivog razvoja Gradske opštine Palilula 2012-2020.

Skupština opština Palilula je u febru-aru 2012. godine usvojila Strategi-ju lokalnog održivog razvoja. Ovaj strateški dokument pruža smernice i podsticaj za razvoj lokalne zajedni-ce za narednih deset godina. Izazov izrade i primene Strategije je u defi-nisanju i usklađivanju svih segme-nata razvoja lokalne zajednice na takav način da se ne unište postoje-ći ekosistemi, a da se unapredi eko-nomska stabilnost zajednice, isto-vremeno omogućavajući kvalitetni-ji i bolji život kako sadašnjim tako i budućim generacijama. Kao što odr-živi razvoj počiva na tri osnovna stuba (drušveni, ekonomski razvoj i zaštita životne sredine), tako su se kroz proces izrade strategije izdvo-jila tri prioriteta Palilule: društveni razvoj, ekonomski razvoj i zaštita i unapređenje životne sredine.


9.

OPŠ

TIN

E SUPER NAtURAL PARK na Ada Huji

Supernatural pokret, u saradnji sa Opštinom Palilula, a uz kordinaciju sa JKP Gradska Čistoća i JKP Zele-nilo Beograd, sanirao je preko 2000 kubika šuta sa područja Ada Huje. Na tom prostoru koji je bio nedostu-pan za građansvo napravljen je eko-loski park sa sadržajem; Zelena uči-onica za organizaciju neformalnog obrazovanja mladih na temu zaštite životne sredine, postavljen je Plaste-nik za eksperimentalni uzgoj bilja-ka i promociju hortikulture, izrađe-ne su dve Bašte od 1000 kvadrata sa 500 kubika visokokvalitetnog humu-sa i uz podršku JP Srbija Šumaz asa-đen je beli jasen, hrast lužnjak i vrba.Postavljeno je 350 kubika prirodnog šljunka za formiranje staza kojima će se posetioci kretati.

Proslava Dana Dunava

Po prvi pu tcentralna proslava Dana Dunava održana je na Adi Huji u Supernatural parku, u organizaci-ji Supernatural pokreta, a u sarad-nji sa Coca-Cola sistemom u Srbi-ji, Republičkom direkcijom za vode i Sekretarijatom za zaštitu životne sredine Beograda. Dan Dunava, obe-ležen je kroz različite edukativno zabavne programe za decu i mlade u cilju unapređenja znanja i inte-resovanja mladih za teme ekologi-

je. Organizovanjem centralne pro-slave Dana Dunava u Supernatural parku, pružena je podrška projektu Supernatural park, kako bi se skre-nula pažnja na ekosistem Ade Huje i otpočela njena sanacija i čišćenje reč-nog rukavca.

Prezentacija projekta Ada Huja

25. septembara u KC Palilula odr-žana je javna prezentacija projekta „Revitalizacija Ada Huja”.Prezentaciju projekta otvorili su GoranTrivan, sekretar za život-nu sredinu grada Beograda, Stojan Nikolić, predsednik Opštine Palilu-la, Dragana Milovanović, sef Odseka za međunarodnu saradnju Republič-ke direkcije za vode, Branisalv Božo-vić, inžinjer geologije i bivši sekre-tar životne sredine Beograda, Alek-sandar Ložajić isored firme Dekon-ta i Srđan Stanković, osnivač Super-natural-a.Ovim povodom prezentovan je pro-jekat Supernatural park, i koraci ka revitalizaciji ekosistema Ada Huja. Formiran je i Think Tank, grupa eksperata okupljena sa ciljem da zajedno radi na revitalizaciji ekosi-stema Ade Huje. Eksperti su doka-zani profesionalci iz različitih oblasti koji trenutno rade na izradi tehničke dokumentacije za rešenje problema zagađenja rukavca.


9. O

PŠTI

NE

OSNOVNI PODACI O tERItORIJI OPŠtINE SURČIN

Gradska opština Surčin se nalazi u severozapadnom delu Begrada na 44°47'21″ severne geografske širine i 20°16'29″istočne geografske duži-ne. Prostire se po južnom obodu sremske lesne terase i na aluvijal-noj ravni leve obale reke Save, na prosečnoj nadmorskoj visini od 73 metra. Severnu granicu opštine čini GO Zemun, istočnu GO Novi Beo-grad, zapadnu opština Pećinci dok je južna strana omeđana rekom Savom u ukupnoj dužini od 40 km. Od cen-tra Beograda udaljena je 15 km dok je veza sa ostalim delovima Srbi-je i sveta omogućena presecanjem opštine najznačajnijim putnim prav-cima: auto put E70, obilaznica oko Beograda i međunarodni aerodrom Nikola Tesla. Kroz naselja Surčin i Dobanovce prolazi železnička pruga Batajnica-Surčin. Ukupna površina koju zauzima opština Surčin je 288 km², od čega 20 928 ha tj. 72,7% obuhvata poljoprivredno zemljište. Teritoriju opštine Surčin čine sedam katastarskih opština (naselja):1. Bečmen2. Boljevci 3. Dobanovci4. Petrovčić5. Progar6. Surčin7. JakovoPrema popisu iz 2011. godine teri-toriju GO Surčin naseljava 44.635 stanovnika odnosno 15.752 doma-ćinstava.

StANJE ŽIVOtNE SREDINE

Najznačajniji faktori koji određuju stanje životne sredine: Položaj opštine u regionu Beo-

grada, sa delom područja opšti-ne u okviru Generalnog plana Beograda, za koje je karakteristi-čan povećan pritisak na prostor i resurse, odnosno na životnu sre-dinu u celini;

Povoljni saobraćajni, lokacioni i drugi uslovi za privredni razvoj, koji je i potencijalni uzrok zaga-đivanja i degradacije životne sre-dine;

Blizina rudarsko-energetsko-in du strij skih kompleksa na području susednih opština Obre no vac i Lazarevac čiji se uti-caji protežu na područje opštine i doprinose stvaranju kumulativ-nih uticaja kao ograničavajućeg fak tora razvoja.

Klimatski uslovi

Prema podacima Meteorološke sta-nice u Surčinu klima na području opštine je umereno kontinentalnog tipa. Pod uticajem panonske nizije podneblje ima stepsko kontinental-ni karakter i jasno četiri izdiferenci-rana godišnja doba. Zime su relativ-no hladne sa malo snega, leta topla i najčešće suva, a jeseni umereno tople i vlažne, proleća toplija i sa manje padavina od jeseni. Iako je raspored padavina ujednačen po godišnjim dobima, česti su periodi suše tako da ovo područje karakteriše nedo-statak vode u zemljišti tokom cele godine. Srednja godišnja temperatu-ra vazduha je 12 °C, a godišnja koli-čina padavina (1991-2002) je 628.7 mm (tabele 5 i 6). Kako je područje

9.11. GRADSKA OPŠTINA SURČIN


9.

OPŠ

TIN

E ravničarsko, izloženo je vetrovima. Najučestaliji vetrovi su koji duva-ju iz pravca zapada 123%o, zatim jugoistočni 89%o i istočni-jugoistoč-ni 87%o.

Vazduh

Kvalitet ambijentalnog vazduha uslovljen je emisijama SO2, NOx, SO, čađi i praškastih, organskih i neor-ganskih materija koje potiču iz ter-moenergetskih postrojenja, privred-nih delatnosti, saobraćaja, sagore-vanja u individualnim kotlarnica-ma itd. Veliki zagađivači su termoe-nergetska postrojenja u Obrenovcu i aerodrom „Nikola Tesla”.Koncentracije ugljenmonoksida i lako isparljivih ugljovodonika pove-ćane su u zimskom periodu što se objašnjava uticajem meteoroloških parametra (povećana vlažnost, sni-žena temperatura).

Najveći deo emisija štetnih materija potiče od kamiona i putničkih vozi-la kao i rada kotlarnice na lož ulje.Emisija zagađujućih materija pore-klom iz vozila uslovljena je intenzi-

tetom saobraćaja, strukturom sao-braćajnih vozila kao i meteorološkim uslovima.

Buka

Dnevni i noćni nivo komunalne buke na svim mernim mestima u Beogra-du je visok, što se može uzeti kao indikativno i za deo područja opšti-ne u okviru Generalnog plana Beo-grada. Poseban izvor buke i vibraci-ja je aerodrom „Nikola Tesla” i putni saobraćaj duž auto-puta i glavnih saobraćajnica. Na osnovu saobraćajnog opterećenja na putu Dobanovci-Ugrinovci, brzi-

Srednje mesečne i godišnje temperature vazduha, oCMesec

ProsekI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

0.9 3.1 7.1 11.9 17.5 20.8 22.5 22.6 17.3 12.5 6.6 1.0 12.0

Srednje mesečne i godišnje količine padavina, mmM e s e c

UkupnoI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

36.5 24.7 33.3 55.6 55.5 77.0 64.9 55.4 68.8 51.7 50.2 55.2 628.7

Tabela 1. Imisije zagađujućih materija - sumpordioksida, suspendovanih čestica, ozona i azotovih oksida

zagađujuća materija

GVI (24 h) nas ta-nje na

po dru-čja

maj jun jul avg septembar

min maks min maks min min min maks min maks

SO2 (µg/m3) 150 8 37 18 58 10 10 10 24 10 43PM10 (µg/m3) 120 15.5 39.8 17.1 57.9 8.4 8.4 12.4 69.3 8.4 78.2O3 (µg/m3) 85 34 71 8 69 24 24 29 73 32 56NO2 (µg/m3) 85 14 71 20 72 10 10 15 77 10 105NOX (ppb) - 7.7 89.7 19.3 84.1 5.9 5.9 8.6 124.7 5.9 238.3NO (µg/m3) - 9.1 75.4 10.6 66.8 3.7 3.7 9.9 111 3.7 230.1

Izvor: Gradski zavod za javno zdravlje


9. O

PŠTI

NEna protoka vozila i kvaliteta habaju-

ćeg sloja, iskustveno se može proce-niti da nivo buke duž ove saobraćaj-nice na rastojanju od 25 m od kolo-voza iznosi da 60 dB danju i 50 dB noću. Nivo buke danju i noću povre-meno prelazi navedene dozvoljene vrednosti, posebno pri prolasku teš-kih teretnih i neispravnih automobi-la ili poljoprivrednih mašina.

Buka drumskog saobraćaja (automo-bili, autobusi, kamioni i motocikli) je najrasprostranjeni izvor buke u svim zemljama i primarni je uzrok koji izaziva ometanje ljudskih aktivno-sti. Dominanti izvori buke kod put-ničkih i teretnih vozila su pogonska jedinica i kontakt površine puta sa pneumaticima.Buka u životnoj sredini, ili kako se veoma često zove - komunalna buka, definiše se kao buka koju stvara-ju svi izvori buke koji se javljaju u čovekovom okruženju. Glavni izvo-ri komunalne buke koji se svakod-nevno sreću u čovekovom okruže-nju uključuju:n izvore buke na otvorenom pro-

storu;n izvore buke u zatvorenom pro-

storu.n izvori komunalne buke na otvore-

nom prostoru mogu se dalje pode-liti na sledeće grupe:

n saobraćaj;n građevinske mašine koje se koriste

pri izvođenju radova;n industrija;n mašine za kućnu upotrebu (kosači-

ca, motorna testera i sl.);

n mašine i vozila za komunalno odr-žavanje;

n sportske aktivnosti, koncerti, za bav ni parkovi, alarmi

Nivo buke je meren na teritoriji GO Surčin, pri čemu je merna stani-ca bila postavljena na raskrsnici u centru Surčina. Merenje je bilo dva-desetčetvoročasovno. Tokom dana izmeren je nivo buke od 67 decibela,

a tokom noći 63 decibela. U oba slu-čaja vrednosti su bile veće od dozvo-ljenih (za dan je 65 decibela, a za noć 55 decibela).

Vode

Gradska opština Surčin raspolaže dovoljnim količinama vode za zado-voljavanje svojih potreba, ali samo ako ih racionalno koristi i štiti od slučajnog ili namernog zagađivanja.Reka Sava (priobalje reke oko 40km) nije u propisanoj II klasi kvalite-ta, što indirektno predstavlja uzrok zagađivanja zemljišta i podzemnih voda. Ovo je od posebnog značaja jer je priobalje uz reku Savu izvori-šte podzemnih voda. Takođe, znača-jan deo teritorije opštine se nalazi u užoj zoni sanitarne zaštite vodoizvo-rišta u kojoj su locirana 28 reni buna-ra i 20 cevastih bunara. Kvalitet vode kanala Galovica pogor-šan je u odnosu na prethodne godi-ne i uglavnom se ne nalazi u propi-sanoj II klasi kvaliteta. Kanal Galo-vica prikuplja otpadne vode naselja, farmi i agrokompleksa pa je u pro-teklih 10 godina konstantno veliko zagađenje organskim materijama i

Tabela 2 Nivo buke koju stvaraju prevozna sredstva

Prevozno sredstvo Spoljašnji nivo buke dB (A)Automobil pri brzini od 90 km/h 72 - 75Autobus 82 - 87Kamion 82 -89Kamion (ler gas) 70 - 75


9.

OPŠ

TIN

E mikrobiološko zagađenje, usled veli-kih količina sanitarnih i otpadnih voda sa farmi, dok je uticaj tehnološ-kih otpadnih voda manji. Pri ispu-štanju otpadnih voda sa farmi kon-centracija amonijaka, nitrita, nitra-ta i organskih materija je ekstremno visoka što dovodi do odsustva kiseo-nika i pomora vodenih organizama, ali ima i nepovoljan uticaj na pod-zemne vode u priobalju i užu zonu sanitarne zaštite beogradskog vodo-voda. Voda melioracionih kanala na području opštine Surčin koji se kori-ste za poljoprivrednu proizvodnju takođe je nezadovoljavajućeg kvali-teta.

Kanalizacija

Započeta je izgradnja kanalizacio-nog sistema na celoj teritoriji opštine Surčin. Kanalizacioni sistem je pla-niran kao distribuirani sistem, tako da sa gledišta transporta otpadnih voda i prepumpavanja predstavlja-ju zaokružene, ekonomski opravda-ne celine, koje se mogu zaokružiti izgradnjom budućeg PPOV u okviru Batajničkog kanalizacionog sistema.Razvoj kanalizacije sprovodi se po separacionom sistemu: posebno za otpadne vode naselja i onih industri-ja koje se nakon predtretmana smeju priključiti na kanalizacije za otpad-ne vode, a posebno za kišne kana-lizacije. Sva otpadna voda naselja biće treti-rana na postrojenju za prečišćavanje otpadnih voda (PPOV) u Batajnici. U cilju racionalnog korišćenja prostora koristiće se celoviti grupni sistemi, sa mogućom izgradnjom kanaliza-cije pod pritiskom, povezani magi-stralnim kolektorima sa odgovaraju-ćim kanalizacionim crpnim stanica-ma (KCS).Pri kanalisanju naselja koja nisu imala kanalizacione sisteme, strik-tno se sprovodi princip obaveznosti

priključenja domaćinstva, bez obzi-ra na dotadašnja privremena reše-nja. Striktno se zabranjuje evakuacija otpadnih voda u napuštene bunare i upojne jame.Otpadne vode iz privrednih pogo-na smeju se upuštati u gradsku kanalizaciju tek nakon predtretma-na, kojim se prečišćavaju do nivoa da smeju da budu usmerene prema PPOV. Posebno je zabranjeno uvoditi u gradsku kanalizaciju opasne mate-rije i supstance koje bi ometale i raz-bijale proces biološkog prečišćavanja u PPOV. Dimenzionisanje kišne kanalizacije treba primeriti značaju područja koje se štiti i veličini potencijalnih šteta od plavljenja delova naselja i saobra-ćajnica. Kapaciteti ne bi trebalo da budu manji od onih koji su potrebni za prihvatanje tzv. dvogodišnje kiše, niti veći od tzv. desetogodišnje kiše. Tokom 2012. godine prve kuće pri-ključene su na kanalizacio ni sistem.

Zemljište

Zemljište u GO Surčin pretežno čine obradive površine namenjene za poljoprivrednu proizvodnju, na koji-ma se upotrebljava organsko i mine-ralno đubrivo i pesticidi.U pedološkom pogledu, najra-sprostranjenije tipove zemljišta na području opštine Surčin predstavlja-ju ritske crnice, černozemi i gajnjače, koje spadaju u grupu klimatogenih zemljišta.Černozem karbonatni (micelarni) na lesnom platou je nastao u suvom i toplom borealom dobu, stepskoj kon-tinentalnoj klimi i vegetaciji. Geološ-ka podloga je tipski les. Karakteri-še se mrko-smeđom bojom , sitno-grudvičastom i mrvičastom struktu-rom, visokim procentom karbonata i razvijenim humusnim horizontom.Navedena svojstva govore o povolj-nom vazdušnom, vodnom i toplom


9. O

PŠTI

NErežimu, te su ova zemljišta visoko

produktivna.Na lesnom platou postoje i varijeteti:a) černozem erodirani: nastao je pro-

cesom erozije. Akumulativni hori-zont je redukovan. Zavisno od ste-pena erozije, boja mu je otvoreno mrka. Sadrži visok procenat kar-bonata ali mu je produktivnost smanjena zbog redukcije humu-snog sloja.

b) černozem karbonatni zaruđeni: nastao je daljim procesom degra-dacije, zaruđivanjem zemljišta koje je bilo pod šumsko-stepskom vegetacijom. Humusni sloj je izra-žen ali mu je boja izrazito smeđa, sa smanjenim zalihama humusa usled zaruđivanja. zbog toga se odlikuje nižom produktivnošću.

c) černozem slabo ogajnjačeni: prela-zna forma zemljišta od černozema ka gajnjači. Obrazuje se pod utica-jem šumske vegetacije i nešto vlaž-nije klime. Siromašnije je humu-som i karbonatima, neutralnije reakcije i slabije produktivnosti.

d) černozem ogajnjačeni: nastao je daljim stepenom degradacije koja je bila uslovljena ustaljivanjem hladnije i vlažnije klime.

U okviru sanitarne zone zaštite izvo-rišta beogradskog vodovoda, u 29 od 32 uzorka zemljišta registrova-no je povećanje sadržaja nikla (Ni) u odnosu na norme predviđene važe-ćim Pravilnikom.Koncentracija nikla

u ispitanim uzorcima zemljišta se kretala u rasponu 53.9 - 134.6 mg/kg Ni1.Sadržaj drugih teških metala nije bio povećan.U 4 od 10 ispitanih uzoraka zemlji-šta uzetih pored velikih saobraćajni-ca povećan je sadržaj nikla. Koncen-tracija nikla u ispitanim uzorcima zemljišta se kretala u rasponu 51.4 - 87.8 mg/kg Ni.Jedan od osnovnih uzroka zagađi-vanja zemljišta u prigradskim nase-ljima na području opštine je neod-govarajuća primena agrotehničkih mera (veštačka đubriva i pesticidi).

Šume

Opština Surčin je u decembru 2007. godine usvojila Prostorni plan kojim je tačno definisan planski osnov za organizaciju, korišćenje, uređe-nje i zaštitu prostora opštine Surčin, odnosno plansko korišćenje građe-vinskog, poljoprivrednog, šumskog i vodenog zemljišta („Sl. list grada Beograda”, br. 9/08 od 16. aprila 2008.godine).Početkom ove godine završena je studija zaštite Bojčinske šume po kojoj se predlaže da Bojčinska šuma postane zaštićeno prirodno dobro sa trečim stepenom zaštite. Prezen-tacija i javno izlaganje upriličeni su na svetski Dan šuma 21. marta 2012. godine.U opštini Surčin pod šumama se nalazi oko 3500 ha i to:

Tabela 3.

R. br. Naziv KO Gazdovanje Površina

(ha)1 Cerova greda Progar G.J. Bojčin 21,492 Bojčinska šuma Progar G.J. Bojčin 629,513 Progarska ada Progar G.J. Crni lug 23,354 Gibavac Bečmen G.J. Bojčin 219,655 Draža Petrovčić G.J. Bojčin 81,506 Višnjik Petrovčić G.J. Bojčin 16,31


9.

OPŠ

TIN

E

Pošumljavanje i uređenje zelenih površina

Među prioritetima prostornog razvoja područja opštine Surčin zna-čajno mesto zauzima i povećanje površina pod šumama. Pri plan-skom korišćenju, nezi i zaštiti posto-jećih biće sprovedeni radovi na for-miranju novih površina pod šuma-ma i to:n Formiranje novih šumskih povr-

šina na neobraslom šumskom zemljištu;

n Formiranje zaštitnog zelenila u okviru linije eksproprijacije uz puteve ;

n Formiranje manjih površina pod zaštitnim zelenilom oko deponija komunalnog otpada, radnih kom-pleksa i

n Formiranje zelenih površina svih kategorija u građevinskom rejonu naselja.

Tabela 4. Planirane površine za pošumljavanje

Red.br.

Katastarska opština

Površina (ha)

1. Boljevci 120,53202. Petrovčić 209,35813. Bečmen 320,65284. Dobanovci 5,68185. Progar 222,80946 Surčin 14,1550

Ukupno 893,1891

Projekat „Urbani džepovi”

Opština Surčin se uključila u proje-kat „Urbani džepovi Beograda” koje je pokrenuo Sekretarijat za zaštitu životne sredine u saradnji sa udru-ženjem građana „Beogradski festival cveća” i Podmlatkom udruženja pej-zažnih arhitekata. U okviru projek-ta izvršeno je parterno uređenje Beč-menskog ribnjaka i zelene površine na okretnici autobusa 601 u Surčinu, u ukupnoj površini od 400 m².

Predeo, biljni i životinjski svet, staništa i biodiverzitet

Bogatstvo opštine čini 50 000 sta-novnika, 3 500 ha šuma, 50 km obale Save, dva ribnjaka, i skoro 290 km² plodnih njiva. Priobalje Save je područje značajno sa aspekta zašti-te predela i bogatstva biodiverzite-ta, posebno u pogledu ptica močva-rica i vlažnih staništa. Ovi elemen-ti životne sredine značajni su i za razvoj područja opštine u turistič-kom i rekreativnom smislu.

Retke ili ugrožene vrste

U GO Surčin nalaze se sledeće vrste koje su zaštićene po Uredbi o zašti-ti prirodnih retkosti Republike Srbi-je („Sl. glasnik R. Srbije” br. 50/93 i 93/93): belogrudi jež, vrtna rovči-ca, poljska rovčica, evropska krti-ca, vodena voluharica, prugasti miš, patuljasti miš, slepo kuče, lasica, kuna zlatica, jazavac, srednji nočnik i belorubi slepi mišić.

7 Crni lug Boljevci-Progar G.J. Crni lug 784,598 Zidine Boljevci G.J. Crni lug 262,049 Drenska Jakovo G.J. Crni lug 249,05

10 Jakovački ključ Surčin-Jakovo VU Karađorđevo oko 50011 Dobanovački zabran Dobanovci VU Karađorđevo oko 300

12Priobalni pojas Save (od Bisera do bloka 45)

Surčin-Bežanija,Jakovo-Boljevci Galovica oko 160

13 Vrbaci Progar Privatno oko 5


9. O

PŠTI

NEAutohtone vrste

Prepoznavši poterbu poljoprivre-de da se vrati vrednostima u koji-ma smo nekada bili najbolji, osno-van je zapat lasastih mangulica na rubu šume Bojčin, u Progaru. Počet-no stado koje je brojalo 27 nazimi-ca, dve krmače i jednog nerasta, u gotovo idealnim uslovima u slobod-nom uzgoju, na 670 hektara šume se uvećalo za preko 200 jedinki. Sve jedinke su umatičene i obeležene u sladu sa važećim propisima. Ideja o osnivanju zapata mangulica nije profit već pomoć poljoprivrednici-ma koji žive i rade na teritoriji GO Surčin. Zainteresovanim stočarima, koji imaju uslova za uzgoj mangu-lica, dodeljena su po tri praseta na uzgoj sa obavezom da se po isteku dve godine razduže, istom težinom u utovljenoj meri.

Tabela 5. Stanje na dan 31. 12. 2012.

Kategorija BrojPriplodni nerast 1Priplodne krmače 18Zalučena prasad 65Tovljenici 8Prasad na sisi 8Grla dodeljena kooperan-tima 101

Prodato tovljenika 12Prodato zalučenih prasadi 12UKUPNO: 225

Otpad

Neadekvatno postupanje sa otpa-dom je jedan od najvećih i najslo-ženijih problema koji se odnose na životnu sredinu. Neadekvatan tre-tman svih vrsta otpada (komunal-nog, industrijskog, opasnog, medi-cinskog itd.) i njegovo nekontroli-sano i neorganizovano odlaganje, pored narušavanja pejzažnih karak-teristika prostora, neminovno dovo-di do zagađenja podzemnih i povr-šinskih voda, zemljišta, vazduha, ali predstavlja i opasnost za zdravlje stanovništva. Upravljanje otpadom je kompleksan zadatak, koji zahteva odgovarajuće organizacione kapaci-tete i saradnju izveđu brojnih zainte-resovanih strana u privatnom i jav-nom sektoru.Komunalni otpad uključuje otpad iz domaćinstva kao i drugi otpad koji je zbog svoje prirode i sastava sli-čan otpadu iz domaćinstva. Na teri-toriji GO Surčin komunalni otpad organizovano sakuplja i odnosi JKP „Gradska čistoća”. Uslugu JKP „Gradske čistoće” koristi 12.433 kori-snika od kojih 10.598 poseduju kante za smeće, zapremine 240 l. Prilikom pražnjenja vlasnik kantu iznosi na put gde se kreće vozilo „Gradske čistoće” koje ih prazni po unapred utvrđenom rasporedu.Ambalažni otpad jeste svaka amba-laža ili ambalažni materijal koji ne može da se iskoristi u prvobitne svrhe, izuzev ostataka nastalih u procesu proizvodnje. Opština Surčin je obezbedila 100 žičanih kontejnera namenjenih sakupljanju PET ambal-

Tabela 6. Godišnja količina sakupljenog i baliranog ambalažnog materijala

2008. godina

(t)

2009. godina

(t)

2010. godina

(t)

2011. godina

(t)

2012. godina

(t)Ukupno

Presovana PET ambalaža 16 23 20 34 13 106

Presovan najlon 5 4 8 7 5 29Presovane limenke - 0.24 - - - 0.24


9.

OPŠ

TIN

E že, najlona i limenki i ravnomerno ih rasporedila po svim mesnim zajed-nicama, a odnošenje je poverila JP „Agrar”.Kako poljoprivreda, posebno inten-zivna, zahteva upotrebu hemizacije u zaštiti bilja i plodova, poseban su problem „seoske deponije”, gde bi se ova vrsta otpada odlagala i eventu-alno uništavala. Na teritoriji opštine Surčin evidentirano je oko 20 divljih deponija koje se periodično čiste. U okviru akcije „Očistimo Srbiju”, na Dan zaštite životne sredine, održana je velika radna akcija čišćenja otpada na teritoriji GO Surčin. Očišćene su ulice u svim naseljima, priobalje Save, ribnjak u Bečmenu i druga izletnička mesta.Akciju su podržali i u njoj učestvo-vali volonteri, nevladine organiza-cije, privredni subjekti naše opštine.

SWIFt program

U okviru SWIFT programa Evrop-ska unija i Vlada Švedske odluči-le su da finansiraju projekte koji-ma se predviđa ukupno šest reci-klažnih centara, od kojih je jedan planiran u Surčinu. Zadatak ovog centra je obavljanje poslova priku-pljanja otpada, sortiranje i eventu-alno recikliranje, čime bi se obez-bedio prihod i zaposlenje bivšim neformalnim sakupljačima otpada, uz istovremeno poboljšanje učin-ka u pogledu sakupljanja komunal-nog otpada smanjujući time količine otpada ka opštinskim deponijama.

Programi komunalne zoohigijene

Na sednici Skupštine opštine, održa-noj 31. decembra 2007. godine done-ta je Strategija rešavanja pasa luta-lica na teritoriji GO Surčin koja je u saglasnosti sa Strategijom rešava-nja pasa lutalica Grada Beograda. Do stupanja na snagu ove strategije, problem sve većeg broja pasa luta-

lica na ulicama opštine rešavamo u saradnji sa JVS Beograd i službom zoohigijene, u skladu sa Strategijom Grada Beograda.Broj pasa nepoznatih vlasnika iz dana u dan se povećava kao i broj pritužbi ljudi koji se osećaju ugrože-nim od strane nevlasničkih pasa a sa druge strane kapaciteti službe zoo-higijene i Veterinarske stanice Beo-grad nisu dovoljni da u potpuno-sti reše problem. GO Surčin razma-tra mogućnosti formiranja azila za nezbrinute pse i mačke na teritoriji KO Progar. U tom smislu pokrenut je projekat izgradnje groblja za kućne ljubimce u Petrovčiću

Ekološko-turistički potencijali GO Surčin

Izgrađena je atraktivna flota od tri kvatromarana i uspostavljena nau-tička linija od Novog Beograda do četiri priobalna pristana po izbo-ru, na kojima čekaju minibusevi koji izletnike po želji odvoze do mana-stira Fenek iz XV veka, muzeja vaz-duhoplovstva, Zlatnog krsta, etno kuća, programa na letnjoj pozornici, salaša, sportskih terena, restorana, vožnje fijakerom, jahanja, šumskih šetnji i slično.Na pristanu Boljevci opština je izgra-dila nautičko selo od 15 dvokrevet-nih kućica učvršćenih šipovima sa restoranom, terasama i marinama, koje se ocenjuju kao najatraktivniji „silazak na reku” u širem regional-nom rečnom slivu.Ova jedinstvena kombinacija reč-no-kopnenog, izletničkog, dnevnog, vikend ili seoskog turizma, na koji se mogu poneti sendviči, oprema za roštilj, bicikli i sportski rekviziti i čiji je deo petomesečni vikend festival svih vrsta visokoumetničkih scen-skih programa „Bojčinsko kultur-no leto” na novoizgrađenoj najlepšoj letnjoj sceni u Srbiji, privlači godiš-nje na hiljade posetilaca.


9. O

PŠTI

NERibnjak „Bečmenska bara”

Ribnjak „Bečmenska bara” u Beč-menu je površine 53 hektara. Sasto-ji se od tri jezera koja su međusobno podeljena izgrađenim nasipima.Jezero broj jedan ima površinu od 17 hektara i služi za sportsko-rekrea-tivni ribolov. Izvršeno je kompletno čišćenje i dezinfekcija dna ribnjaka i sređivanje nasipa kao i revitalizacija ispusta i brana na jezeru i prostorno uređenje okoline jezera.Jezero broj dva ima površinu od 11 hektara. Dno ribnjaka je komplet-no uređeno i izgrađen je nasip ispod sela, tako da su eliminisane otpadne vode iz septičkih jama, koje su dola-zile u ribnjak. Ovo jezero je namenje-no sportskom ribolovu i takmičenju ribolovaca.Jezero broj tri ima površinu od 25 hektara. Na ovom delu su u toku radovi čišćenja i uređenja. Prvih 10 hektara ovog jezera odvojeno je za sportove na vodi i školu skijanja kao i takmičenja u skijanju na vodi. Osta-lih 15 hektara namenjeno je ribolovu na štuku u potpuno prirodnim uslo-vima. U sastavu ribnjaka izgrađeni su infrastrukturni objekti, putevi, kanalska mreža. Od objekata izgra-đena je upravna zgrada sa ribljim restoranom, zgrada recepcije ribnja-ka u kojoj se nalazi čuvarska služ-ba, terenska kuća za čuvare i dve osmatračnice za osmatranje ribnja-ka. Nasip pored ribnjaka broj dva je nasut tucanikom, urađen je parking prostor za vozila i ugrađen bazen za prodaju sveže ribe. Seoski bunar koji je služio za snabdevanje sela pijaćom vodom, koristi se za dopunjavanje ribnjaka vodom. Ribnjak je počeo sa radom 01.05.2009. godine i u toj godini je imao 8.550 prodatih dozvola, dok je u 2011. godini broj prodatih dozvola bio 15.773.

Na ovom ribnjaku se gaje šaran, štuka, smuđ, som, tolstolobik, amur i babuška. U cilju razvoja sportskog ribolova ribnjak „Bečmenska bara” poribljen je sa 8000 kg šarana i 4000 kg babuške.

Akcija „Za zeleniji Beograd”

Gradska opština Surčin je prvi put uzela učešće u akciji „Za zeleniji Beograd” koju organizuje JKP „Zele-nilo” Beograd i u okviru koje se biraju najlepše zelene površine oko stambene zgrade, ispred poslov-nog objekta, najlepši balkon, najlep-še uređeno školsko dvorište, najlep-še dvorište predškolske ustanove i najlepša okućnica. Komisija je obiš-la sve prijavljene kandidate na teri-toriji opštine i „Gradskom zeleni-lu” dostavila spisak pobednika u tri kategorije:n Klub „S”, Jakovo u kategoriji najlep-

ša zelena površina ispred poslov-nog objekta;

n OŠ „Branko Radičević”, Boljevci, u kategoriji najlepše školsko dvo-rište;

n Smiljanić Dušan, Boljevci, u kate-goriji najlepša okućnica

Sva tri izabrana kandidata su dobili prve nagrade i na gradskom nivou.

Strategija održivog razvoja Gradske opštine Surčin 2012. - 2021.

Strategija lokalnog održivog razvo-ja je opšti strateški plan razvoja koji treba da pruži smernice i podstica-je za budući razvoj lokalne zajedni-ce, ali i da bude koristan instrument u prilagođavanju promenljivom okruženju u kome živimo.Skupšti-na Gradske opštine Surčin je 2012. godine donela Odluku o usvajanju strategije održivog razvoja Gradske opštine Surčin 2012.-2021. Strategi-ja je rađena u skladu sa nacional-nim planovima i strategijama razvo-


9.

OPŠ

TIN

E ja ali se najviše naslanja na Strategi-ju grada Beograda sa ciljem da una-predi implementaciju tog plana ali i da ostvari određene specifične cilje-ve koje sekonkretno odnose na opštinu Sur-čin. Takođe, Strategija održivog razvoja se naslanja na Prostorni plan za deo gradske opštine Surčin, kao i na Nacionalnu Strategiju održivog razvoja Republike Srbije kao krov-nom nacionalnom dokumentu čijoj implementaciji želi da doprinese.Strategija se definiše, usvaja i spro-vodi na nivou gradske opštine i odnosi se na teritoriju gradske opšti-ne Surčin. Ipak, u mnogim ciljevi-ma i aktivnostima, Strategija podra-zumeva zajednički pristup Grada i gradske opštine u rešavanju odre-đenih problema i izazova, pa se u navedenim ciljevima i aktivnostima podrazumeva koordinisano delova-nje.Jedan od najvažnijih prioriteta za dostizanje održivog razvoja u grad-skoj opštini Surčin odnosi se na zaštitu i unapređenje životne sredi-ne i racionalno korišćenje prirodnih resursa. To podrazumeva integraciju i usaglašavanje ciljeva i mera u svim sektorima, primenu svih domaćih

zakona i propisa kao i međunarod-no priznatih propisa.

Udesi

Postojeći rizici od udesa vezani su za aerodrom „Nikola Tesla”, koji je svr-stan u D kategoriju objekata sa rizi-kom po životnu sredinu.Rizik od udesa prisutan je i zbog farmaceutske industrije „Galenika” na Batajničkom putu (G kategori-ja) i „Grmeča” na autoputu (G kate-gorija), ali i kao rezultat povoljnog saobraćajnog položaja Opštine na čijem području se ukrštaju značaj-ni i različiti vidovi transporta (auto-putevi, magistralni putevi, železnič-ka pruga) koji su potencijalni pravci havarijskog izlivanja opasnih mate-rija.Položaj opštine na obali reke Save je rizičan zbog mogućnosti od poplava. Ukupna površina ugrožena popla-vama je oko 4 000 hektara, od čega je oko 3 600 hektara poljoprivredno zemljište.

Kategorizacija životne sredine

Kategorizacija životne sredine prema stepenu zagađenosti za područje opštine Surčin data je u tabeli 8:

kate-gorija područje

II Aerodrom „Nikola Tesla”, gradsko područje Opštine, opštinski centar, južni delovi Opštine

IIIPodručja autoputeva i železničke pruge, reka Sava i kanal Galovica, okolina lokaliteta II kategorije na rastojanju od 10 km u pravcu SZ-JI

IV Prigradska naselja, magistralni putevi, stočne farme, područja intenzivne poljoprivrede

V Lokalni putevi, prigradske zone sa nekontrolisanom gradnjomVI Seoska naselja, područja oko nepokretnih kulturnih dobaraVII Prirodna dobra, šumska i lovna područja


9. O

PŠTI

NE

Akcija „Očistimo Srbiju 2012” – „Veliko spremanje Srbije”

U okviru akcije „Očistimo Srbiju 2012”, u subotu 09. juna 2012. godine, održana je radna akcija „Veliko spre-manje Srbije’’ na teritoriji Gradske opštine Barajevo, sa početkom u 9 h.Lokacije (7), na kojima je sprovedeno čišćenje otpada su:1. Dvorišni deo Osnovne škole

„Knez Sima Marković” Barajevo2. Dvorišni deo Osnovne škole

„Pavle Popović” u Vraniću3. Dvorišni deo područnog odeljenja

Osnovne škole „Knez Sima Mar-ković” u Boždarevcu

4. Dvorišni deo Srednje škole Baraje-vo (Svetosavska 4a)

5. Svetosavska (centralna) ulica u Barajevu

6. Mađarsko brdo (centar Barajeva)7. Naselje Gaj (prostor oko stambe-

nog kompleksa).U sprovođenju akcije su učestvo-vali učenici Osnovne škole „Knez Sima Marković” Barajevo, učenici područnog odeljenja Osnovne škole „Knez Sima Marković” u Boždarev-cu, učenici Osnovne škole „Pavle Popović” u Vraniću, učenici Srednje škole Barajevo, stanovnici Naselja Gaj, Barajeva, volonteri i zaposleni u Gradskoj opštini Barajevo.U dvorištu škole „Knez Sima Mar-ković”, vršena je primarna separa-cija otpada: papirni, plastični i elek-tronski otpad. Sakupljeno je 3 t sta-rog papira. Papir servis „Umka" je preuzeo prikupljenu količinu starog papira. Dobijena novčana sredstva, đački parlament će utrošiti za uređe-nje čitaonice i medijateke, kao i ospo-sobljavanje razglasa u školi. Učešće u prikupljanju starog papira, dali

su Elektrodistribucija, Agrobanka, Vodovod, Katastar i Centar za soci-jalni rad Barajevo.U dvorištu područnog odeljenja Osnovne škole „Knez Sima Mar-ković u Boždarevcu, vršeno je pri-kupljanje električnog i elektronskog otpada, stare hartije i limenki. Čla-novi ekološke sekcije „Knez Sima Marković”, sakupili su više od 1000 kg stare hartije, 40 kg limenki i 40 komada raznovrsnog električnog i elektronskog otpada. Bilo je tu sta-rih radio aparata, fenova za kosu, pegli, usisivača, mobilnih telefona, monitora. U svim školama, učesnicama akci-je, očišćena su školska dvorišta, ure-đeni šumski pojasevi, vršeno je kre-sanje šiblja, granja, košenje trave. U dvorišnom delu Osnovne škole „Pavle Popović” u Vraniću, angažo-vana je mehanizacija JKP „Oktobar Barajevo’’ na crpljenju vode iz baze-na, nakon čega je izvršeno sakuplja-nje otpada iz istih.Centralnu ulicu u Barajevu i Mađar-sko brdo, čistili su stanovnici Baraje-va i zaposleni u opštini, dok su sta-novnici Naselja Gaj uređivali prostor oko stambenog kompleksa.Na prikupljanju otpada je angažova-no Javno komunalno preduzeće „10. Oktobar” Barajevo. Učestvovalo je 1000 volontera. Saku-pljeno je 1400 kesa sa otpadom. Otpad prikupljen mehanizacijom 25 m3.

MSP IPA 2007 – Poseta ROM monitora

Nakon uspešno sprovedenog pro-jekta "Lokalni plan upravljanja otpa-dom Gradske opštine Barajevo 2011-2020”, u okviru programa MSP IPA

9.12. GRADSKA OPŠTINA BARAJEVO


9.

OPŠ

TIN

E 2007, projekta finansiranog od EU, eksperti su nakon 6 meseci od okon-čanja projekta, posetili Gradsku opštinu Barajevo. Vođa tima MSP IPA 2007, g-din Klaus Richter, g-đa Irene Salvi, ekspert monitori Ste-fan Tanić, Milan Marjanović i g-đica Zorica Bilić su nakon 15 –minutnog predstavljanja koncepta Lokalnog plana upravljanja otpadom, učestvo-vali u interaktivnom okruglom stolu. Tom prilikom je istaknut veliki zna-čaj GIZ konzorcijuma, u finansira-nju projekata iz oblasti zaštite život-ne sredine, i izvršen direktan lobi u finansiranju projekata determinisa-nih sektorskim planom, kojima bi se rešili ključni problemi životne sredi-ne na teritoriji opštine Barajevo.

Akcija „Sat za našu planetu 2012”

Putem Barajevskog glasnika, građa-ni su pozvani da se priključite glo-

balnom pokretu za očuvanje plane-te 31. marta, od 20:30 do 21:30, sta-novnici opštine Barajevo, isključili su svoja svetla u domovima, škola-ma, poslovnim zgradama, mesnim zajednicama. Akcija „Sat za našu planetu” je 2007. godine, nakon inici-jative grada Sidneja postala globalni pokret u koji se prošle godine uklju-čilo 1.8 milijardi ljudi u 135 zemalja. U našoj zemlji se ova akcija održala četvrti put.

Exchange 3 - GIS baza Registra divljih deponija

Za potrebe instaliranja Geografskog informacionog sistema u Gradskoj opštini Barajevo, urađene su tabele (u exell-u) Registra divljih deponija.


9. O

PŠTI

NE

Teritorija opštine Mladenovac nala-zi se 50-ak kilometara južno od Beo-grada, u severnom delu niske Šuma-dije, na nadmorskoj visini od 113 do 518 metara. Obuhvata veći deo sliva rečice Veliki Lug, leve pritoke Kubršnice, sa perifernim područjem Kosmaja na zapadu. Opština Mlade-novac zauzima površinu od 338km², i okružena je teritorijama opština Sopot, Grocka, Smederevo, Smede-revska Palanka, Topola i Aranđelo-vac. Područje opštine ima karakteri-stike umereno - kontinentalne klime, sa prosečnom godišnjom temperatu-rom od 11,4 °C i sa prosekom pada-vina od 649 mm/m². Po poslednjem popisu stanovništva i domaćinstava iz 2011. godine, opština broji 53.050 stanovnika (gradski deo 23.314 sta-novnika i seoska 22 naseljena mesta 29.736 stanovnika). Kroz teritoriju opštine prolazi autoput Beograd-Niš, od koga se u Malom Požarev-cu odvaja magistralni put za Mlade-novac. U Mladenovcu se od magi-stralnog puta za Kragujevac odva-jaju regionalni putevi za Smedere-vo i Smederevsku Palanku, tako da je opština odlično povezana sa okol-nim gradovima. Grad ima vezu i sa Beogradom i to autoputem (54 km) i preko Ralje i Avale (56 km). Blizina Beograda opštini Mladenovac pruža velike geografske prednosti u odno-su na druge gradove. U okviru Odeljenja za komunalne, građevinske i poslove zaštite život-ne sredine, Opštinske uprave grad-ske opštine Mladenovac, nalazi se grupa za poslove zaštite životne sre-dine, u okviru koje su sistematizova-na radna mesta: rukovodilac grupe-kontrola kvaliteta poljoprivrednog zemljišta, vazduha i vode i stručni

saradnik na poslovima zaštite život-ne sredine. U toku 2012.godine obrađeno je 9 predmeta sa klasifikacionim zna-kom 501.U sklopu predmeta dava-na su mišljenja o zahtevima za odlu-čivanje o potrebi procene uticaja na životnu sredinu i mišljenja za dava-nje saglasnosti na Studiju o proce-ni uticaja na životnu sredinu. Tako-đe su date primedbe i sugestije na Nacrt Prostornog plana područja posebne namene predela izuzetnih odlika Avala - Kosmaj i Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja na život-nu sredinu. Pored toga opština je organizova-la i finansirala razne projekte, pro-grame i akcije koji su neposredno ili posredno vezani za zaštitu i unapre-đenje životne sredine.n Program iznošenja otpada iz seo-

skih osnovnih škola;n Program iznošenja kabastog otpa-

da svake prve subote u mesecu;n Program čišćenja divljih deponija;n Program analize izvorske vode sa

javnih česama u gradu i prigrad-skim naseljima. U okviru ovog Programa izvršena je redovna kontrola kvaliteta vode sa 5 javnih česama, a rezultati su objavljeni na TV Mladenovac i sajtu Opštine, u cilju upoznavanja javnosti sa kva-litetom vode za piće, a sve u svrhu očuvanja zdravlja građana. Anali-ze je radio Gradski zavod za javno zdravlje, odnosno ljihova laborato-rija za humanu ekologiju i ekotok-sikologiju, i to 26.04. i 05.10. 2012. godine.

U 2012. godini opština Mladenovac je postala bogatija za oko 170 novih sadnica lišćara i četinara. Zasađe-ne su sadnice jasena, javora,bresta,

9.13. GRADSKA OPŠTINA MLADENOVAC


9.

OPŠ

TIN

E smrče i tuje. Sadnju je izvršio Pokret gorana Mladenovac, čiji je proje-kat finansirao Sekretarijat za zašti-tu životne sredine, u saradnji sa Turističkom organizacijom, osnov-nim i srednjim školama i uz podršku JKP „Mladenovac”. Nove sadnice su posađene na lokaciji spomen česme Crkvenac, u školskim dvorištima tri gradske osnovne i dve srednje škole, Domu za stara lica, a zasađen je i drvored prema Selters banji. Takođe je izvršeno i popunjavanje nedosta-jućih sadnica u već postojećim grad-skim drvoredima.Kad je reč o boljem i kvalitetnijem vodosnabdevanju treba naglasiti da je revitalizovano 10 bunara, da je izgrađen nov bunar BNV 6/3 (izvo-rište Kokorin), kao i da je izgrađena vodovodna mreža u ulici Kosmaj-ski put. U delu odvođenja i prečišćavanja otpadnih voda izgrađena je fekalna kanalizacija u ulicama: Kragujevač-ka, Mali prolaz, Ive Stefanovića Srbe, Milutina Milankovića i Đure Salaja.Najvažnije investiciono ulaganje u održavanje javnih zelenih površi-na je pejzažno uređenje gradskog parka, koje podrazumeva izgradnju električnih instalacija, rekonstrukci-ju rasvete i izgradnju automatskog sistema za zalivanje travnjaka.Što se tiče upravljanja otpadom, pored PET ambalaže koja se orga-ni zovano sakuplja od 2005. godine, JKP „Mladenovac” od 2011. godine sakuplja karton i papir, koji se balira i predaje na reciklažu. Tokom 2012.godine nabavljeno je 50 novih kon-tejnera za PET ambalažu, 5 velikih kontejnera za karton i papir i 10 kon-tejnera za kabasti otpad.Za kvalitetnije održavanje čistoće na javnim površinama JKP „Mlade-novac” je nabavilo specijalno vozilo za iznošenje smeća zapremine 8 m³. Takođe je postavljeno 14 podzemnih

kontejnera u saradnji sa javnim pre-duzećem DIP „Mladenovac”.Grad Beograd i Sekretarijat za zašti-tu životne sredine odlučili su da finansijski pomognu u oplemenji-vanju javnog prostora projektom koji se zove urbani „džepovi”. Ovaj projekat podrazumeva oživljavanje manjih gradskih zelenih površina, poput ćoškova, trgića, dvorišta zgra-da i malih parkova. Tako su realizo-vana dva urbana džepa na teritori-ji opštine Mladenovac, i to na loka-cijama ul. Janka Katića 7 i ul. Kneza Lazara 18-22. Ovi projekti bazirani su takođe na građanskoj inicijativi skupština stanara, koje učestvuju u realizaciji i očuvanju ovih opleme-njenih prostora.U okviru Programa za rešavanje problema pasa lutalica u Mladenov-cu, izgrađeno je Prihvatilište za pse, trenutnog kapaciteta oko 300 pasa, o kojima brine Društvo za zašti-tu životinja. Tokom 2012. godine postavljene su nove kućice za pse, izgrađeni su boksovi, a urađeno je i betoniranje postojećeg dvorišta. U planu je nastavak izgradnje, odno-sno proširenje kapaciteta, a trenut-no su u toku pregovori oko prela-ska ovog prihvatilišta u nadležnost Grada Beograda. Tokom aprila meseca 2012. godi-ne organizovana je tradicionalna akcija „Očistimo opštinu Mladeno-vac”. Zadatak akcije je bio čišćenje smeća oko putnog pojasa svakog lokalnog i nekategorisanog puta u opštini.. Nosioci akcije su bile mesne zajednice čiji su volonteri sakupljali smeće, koje je utovarivano u kamio-ne „JKP Mladenovac” i odvoženo na Gradsku deponiju. Uz dobru sarad-nju mesnih zajednica, JKP „Mla-denovac”, DIP „Mladenovac”, koje je obezbedilo finansijska sredstva i komunalne inspekcije, koja je kon-trolisala radove na terenu, rezultati akcije bili su odlični. Inače, ova akci-


9. O

PŠTI

NEja je imala za cilj da se podigne svest

svakog pojedinca o neophodnosti života u čistoj i zdravoj sredini.U okviru akcije „Očistimo Srbiju” Ministarstvo životne sredine, rudar-stva i prostornog planiranja Vlade Republike Srbije organizovalo je veliku radnu akciju čišćenja otpa-da „Veliko spremanje Srbije”, 9. juna 2012. godine povodom Dana zaštite životne sredine. Učešće o ovoj akciji uzelo je oko 1.800 volontera koji su čistili na 116 lokacija, a koje su činili zaposleni iz Opštinske uprave grad-ske opštine Mladenovac, Sekretari-jata za zaštitu životne sredine Beo-grad, Turistička organizacija Mla-denovac, DIP „Mladenovac”, JKP „Mladenovac”, „Biblioteka „Despot Stefan Lazarević”, „Telekom” Srbi-ja, ribolovačko društvo „Mića Petro-vić”, Lovačko udruženje „Varovni-ce”, Železnica Mladenovac, Omla-dinska kulturna organizacija, Sport-sko-obrazovni centar „Rom”, pri-vatna preduzeća „Blažić Komerc” i „Promoter” sa raspoloživom meha-nizacijom i učenici svih osnovnih i srednjih škola sa svojim nastavni-cima (24 osnovne i 2 srednje škole). Ovom prilikom očišćeno je prioba-lje Markovačkog jezera, uklonjeno je šest najvećih divljih deponija na teritoriji opštine, uređene su mnoge gradske zelene površine (neselje 25. maj), i očišćena sva školska dvorišta i njihova okolina. Mehanizacijom je prikupljeno 620 kubnih metara otpa-da sa deponija, a ručno je napunje-no 3130 kesa raznog otpada. Može se reći da su rezultati ove akcije bili iznad svih očekivanja. Raduje maso-van odziv građana, a posebno dece školskog uzrasta, što govori o podi-zanju ekološke svesti i brige za čisto-ću svog grada, kao i čitave opštine.Povodom „Evropske nedelje mobil-nosti-Dan bez automobila” koja je

održana od 16. 09. - 22. 09. 2012., a čiji je ovogodišnji moto bio „U pra-vom smeru”, opština Mladenovac je organizovala priredbu u osnov-noj školi „Momčilo Živojinović” i maskenbal u predškolskoj ustano-vi „Jelica Obradović”. Cilj ove akci-je je bio da se naši najmlađi sugrađa-ni upoznaju sa ekološkim načinima kretanja, koja doprinose kvalitetni-jem i zdravijem načinu života.Ono što je bitno naglasiti je da je ura-đen program „Planirane aktivnosti u oblasti zaštite životne sredine za 2013. godinu”. Ovaj plan predviđa pripremu i izradu nacrta Lokalnog ekološkog akcionog plana (LEAP-a), sadrži niz preventivnih i sanacionih mera u oblasti zaštite životne sredi-ne, zatim razvoj svesti kod građana o zaštiti životne sredine i prirodnim resursima, kao i edukaciju omladi-ne. Plan je prezentovan 11. 12. 2012. na Svetski dan planina, a prezentaci-ji su prisustvovali članovi NVO, jav-nih preduzeća, obrazovnih ustano-va... Čitavu prezentaciju je ispratila, snimila i objavila TV „Mladenovac”.Podaci vezani za opštinu Mladeno-vac: 1 Površina, km² 3382 Broj naselja 23

3 Broj stanovnika prema Popisu 2002. 52.490

4 Broj stanovnika prema Popisu 2011. 53.050

5 Porast ili pad stanov-ništva 2002.-2011. + 560

6 Poljoprivredna površina (ha) 27.327

7Ukupna obrasla šum-ska površina (ha)

2.994

8 Redovne osnovne škole 24


9.

OPŠ

TIN

E

Geografski položaj opštine Grocka

Prema administrativno-teritorijalnoj podeli opština Grocka je jedna od 17 opština Administrativnog područ-ja Grada Beograda. Gradska opština Grocka zauzima površinuod 289,23 km2. Prema popisu stanovnika iz 2002. godine imala je 75.466 sta-novnika.Prema prvim rezultatima popisa stanovništva iz 2011. godine opština Grocka ima 81.929 stanov-nika.Područje opštine obuhvata 15 nase-lja: Grocka, Ritopek, Vinča, Bresto-vik, Kamendol,Živkovac, Umčari, Dražanj, Pudarci, Begaljica, Zaklo-pača, Vrčin, Boleč, Leštane i Kaluđe-rica. Opština Grocka je oivičena na severu i severoistoku rekom Dunav (24 kilometara obale i Gročanskom adom) i graniči se sa opštinama Pan-čevo i Kovin na severu, Smedere-vo na istoku, sa juga se graniči Mla-denovcem, dok je sa zapadne strane oivičena opštinama Sopot, Voždo-vac, Zvezdara i Palilula, koje takođe pripadaju beogradskom administra-tivnom području.Gradska opština Grocka nalazi se na kontaktu šumadijskog pobrđa i vojvođanske ravnice. Ograničena je Dunavom sa severoistoka, dolinom Zavojničke reke, Avalom i „Šumadij-skom gredom” sa zapada i dolinom reke Ralje sa juga. Blizina Beogra-da omogućava području opštine bli-ske funkcijske veze (prodaja poljo-privrednih proizvoda, razvoj turiz-ma, i sl).Gradska opština Grocka ima povo-ljan geografski položaj u odnosu na širu regionalnu sredinu, na šta utiče međunarodna plovna reka Dunav,

grad Beograd, kao i kontakt Šuma-dijske površi i Panonskog basena. Opština ima i veoma povoljan sao-braćajni položaj (dva evropska kori-dora X i VII). Auto-put Beograd–Niš i železnička pruga Beograd–Poža-revac su glavne saobraćajnice koje od Beograda prelaze u Moravsku dolinu, prolaze kroz područje opšti-ne dolinama Zavojničke reke i reke Ralje.

Klimatske karakteristike

Svi klimatski faktori su međusobno povezani i deluju u određenoj kom-binaciji, što me možemo da menja-mo nijednim planom, već se planom treba prilagoditi klimi.

Po svom položaju Grocka čini prelaz od Panonske ravnice, u kojoj vlada uglavnom kontitnetalna klima, prema Šumadijskom pobrđu gde na klimu znatno utiče visinski mome-nat. Područje Grocke u istočnom delu beogradskog područja više je pod uticajem suve kontinentalne klime, gde pada 500-600 mm vod-nog taloga godišnje, bezmrani peri-od je dug 227 dana, trajanje sun-čevog sjaja je oko 2100 sati godiš-nje. Količina padavina je za Grocku mala iz ugla voćarske proizvodnje, prepoznatljive za ovaj kraj,ali je zato godišnji raspored padavina povo-ljan. Najviše je padavina u junu (81.3 mm) i maju (67.7 mm) kada je poljo-privredi najpotrebnije, a najmanji je u hladnom delu godine - februar (39.1 mm), oktobar (39.6 mm). Groc-ka ima nešto suvlju klimu i manju oblačnost nego Beograd, pa ima i

9.14. GRADSKA OPŠTINA GROCKA


9. O

PŠTI

NEmanje dana sa maglom, a više je sun-

čanih dana.Uticaj panonske klime čini tempera-turne prilike na ovom području neu-jednačenim i leti i zimi.Poznato je da je područje izlože-no snažnim uticajem vetra,jer je potpuno otvoreno prema Panon-skoj ravnici. Na ovom vetrovitom području prevlađuje košava, dok se dosta često javljaju zapadni i seve-ro-zapadni vetrovi. Udarima vetra posebno su izraženi priobalni delovi uz Dunav i visoki delovi područja. Strujanja su posebno izražena u let-njem periodu,kada se vetar koji dola-zi sa Karpata prosušuje, pa kao suv se penje na brdovite delove ovoga područja, i veoma povoljno utiče na zdravlje ljudi, kao i na razmeštaj nndustrije.Relativna vlažnost vazduha je najve-ća u zimskim, a najmanja u letnjim mesecima.

Izveštaj rada Javnog komunalnog preduzeća Grocka za 2012. godinu

Očiščene su sledeće divlje deponije na teritoriji GO Grocka:1. Kaluđerica: na Smederevskom

putu u delu naselja zvanom ,,Čar-dak” očišćena velika deponija od oko 40-50 m3 smeća. Postavljene su table o zabrani bacanja smeća.

2. Boleč: Deo naselja gde se nala-ze PKB plantaže. Velika deponija, delimično očišćena krajem 2012. godine, a sasvim u 2013. Takođe postavljene table o strogo zabra-njenom bacanju smeća.

3. Ritopek: Deo naselja duž Sme-derevskog puta u pravcu Boleč-Grocka, deponija srednje veličine. Obeleženo tablom.

4. Leštane: Centar Leštana, kod mostića, očišćena manja deponija. Obeleženo tablom.

5. Uklonjeni kontejneri sa priobalja u naselju Vinča, koji su u jako lošem stanju, a obzirom da stambe-nih objekata u tom potezu nema, nema ni potrebe da budu tamo.

6. Sađene su sadnice u parku Groc-ka (20 tuja), park u Vinči (15 tuja), ruže oko opštine i kesice cveća oko 20

7. Košenje trave je vršeno prema planu i programu kao i po zapisni-ku komunalne inspekcije. Kaluđe-rica: OŠ Miloje Vasić, ulica Dra-goljuba Stojanovića, parking kod policije, groblje, mesna zajedni-ca. Vinča: Beogradska ulica prema deponiji, MZ Vinča, staro groblje i novo, kej, arheološko nalazište. Leštane: Dom zdravlja, groblje, mesna zajednica, ulica Save Kova-čevića do centra Leštana. Vrčin: glavna ulica do centra Vrčina, pija-ca. Boleč: glavna ulica Maršala Tita, groblje staro i novo. Rito-pek: Spomenik,mesna zajednica i groblje. Brestovik: mesna zajedni-ca, park za decu. Umčari: mesna zajednica, pijaca. Dražanj: mesna zajednica. Pudarci: mesna zajed-nica.

8. Uklanjanje ambrozije kod stočne pijace u Boleču i u Leštanima u delu naselja Kremenje.

9. Kompletna priprema Gročanskih svečanosti - čišćenje i košenje pre početka svečanosti, tokom i po završetku. Obezbeđenje, pranje ulica, tj centra Grocke, čišćenje sportskih terena i dvorišta zbog održavanja sportskih turnira, čišćenjenj centra Grocke.

10. Ozelenjavanje parka u Grockoj i površine u Zanatskom centru Grocka.

11. Čišćenje priobalja - Gročanski kej, Vinča kej i Ritopek kej.

Javno preduzeće Vodovod i kanalizacija Grocka


9.

OPŠ

TIN

E Kontrolu higijenske ispravnosti vode u vodovodu Grocka vrši Grad-ski zavod za javno zdravlje Beograd.

Na teritoriji gradske opštine Groc-ka se nalaze dva vodovodna siste-ma. Severni deo opštine (Kaluđeri-ca, Leštane i Vinča) se snabdevaju vodom za piće iz Beogradskog vodo-voda, a južni deo je pod ingirenci-jom Gročanskog vodovoda (Boleč, Grocka, Vrčin-koji ima dva sistema, centar i Ramnice, Zaklopača, Umča-ri i Pudarci. Naselja poput Ritope-ka, Kamendola i Živkovca nemaju vodovod, a ostala (Brestovik, Dra-žanj) imaju privatne vodovode. Voda u naseljima Umčari i Pudarci je nei-spravna zbog velike koncentracije amonijaka i u planu je završetak izgradnje fabrike vode. 2012. godine se krenulo sa kopanjem dva buna-ra u naseljima Grocka i Vrčin, kako bi stanovnici ovih mesta imali veće količine vode, pogotovo u letnjem periodu kada imaju velikih proble-ma sa slabim pritiskom i čestim nestajanjem. Do jula 2013. očekuje se završetak ova dva bunara. U planu je i izgradnja vodovoda u Ritopeku, čiji stanovnici nemaju vode. 2012. godine se krenulo sa projektom.

Izveštaj o aktivnostima u 2012. god. Odeljenja za inspekcijske poslove, Odsek za komunalnu inspekciju opštine Grocka

Ovaj organ, vršenjem svojih redov-nih aktivnosti posredstvom izvor-nih ili poverenih poslova inspekcij-skog nadzora, u znatnoj meri dopri-nosi zaštiti životne sredine na direk-tan ili indirektan način, sprovođe-njem kontrole postupanja građana i drugih činilaca u skladu sa pozi-tivnim propisima, čijom se prime-nom između ostalog utiče i na zašti-tu životne sredine.U toku 2012. godine u Odseku za komunalnu inspekciju, Odeljenja za inspekcijske poslove GO Groc-ka, sprovedeno je preko 500 (pet sto-

tina postupaka) u kojima su doneta ukupno 516 rešenja, uglavnom zbog deponovanih vozila na javnoj povr-šini, deponovanog smeća van pred-viđenog mesta, zagušenja kanali-zacionih mreža, izlivanja otpadnih voda i izlivanja septičkih jama.Što se tiče održavanja čistoće na teritoriji opštine Grocka i dalje naš najveći problem predstavlja čišćenje divljih deponija u naseljima: Rito-pek, Boleč, Begaljica i Dražanj.Ovaj organ uticaj na zaštitu život-ne sredine ostvaruje i primenom odredbi kojima je regulisan način i mesto držanja domaćih životinja u naseljenim mestima, vršenjem kon-trole njihovog držanja na propisanoj udaljenosti od stambenih i susednih objekata kao i u posebno ograđenom prostoru.Po službenoj dužnosti organizovan je i veliki broj akcija na uklanjanju pasa lutalica od strane ZOO higije-ne.Takođe, po pitanju zaštite životne sredine odnosno zagađenja vazdu-ha, ovaj Odsek preduzima odgova-rajuće mere, odnosno vrši kontrolu primene odredbi na osnovu Odluke o dimničarskim uslugama („Službe-ni list grada Beograda’’ br. 24/10) u cilju obezbeđenja ispravnog funkci-onisanja dimovnih i ložišnih objeka-ta i uređenja kao preventivu zaštite života i imovine od požara.U pogledu ugrožavanja životne sre-dine, poseban problem i dalje pred-stavlja MZ Kaluđerica sa nelegal-nom komunalnom infrastrukturom i divljim kanalizacionim mrežama, kod kojih često dolazi do zagušenja i izlivanja otpadnih voda, kao i sta-nje takozvanog ,,Kaluđeračkog poto-ka’’ koji se proteže kroz naselje Kalu-đerica i prostire do granice sa kata-starskom opštinom Mali Mokri Lug i dalje, celom dužinom do katastarske opštine Leštane, gde se sa leve stra-ne uliva u Bolečicu, što predstavlja akutni problem naše opštine.


9. O

PŠTI

NES obzirom na značaj potoka za nave-

deno naselje, neophodno je da se problem kanalisanja otpadnih voda sa uređajima za prečišćavanje otpad-nih voda dovede u funkcionalno stanje. U tom cilju, pred nadlež-nim Ministarstvom građevinarstva i urbanizma - Odsekom republič-ke komunalne inspekcije, prosleđi-vanjem zapisnika o stanju ,,Kalu-đeračkog potoka”, inicirano je sani-ranje ovog akutnog problema naše opštine.Kako poslovi iz ove oblasti nisu povereni drugim institucijama,

ustanovama i preduzećima na terito-riji naše opštine, akcije se u cilju ure-đenja i unapređenja životne sredine sprovede periodično, a odnose se na uređenje priobalnog pojasa Duna-va i reke Gročice, kroz naredbu uni-štavanja korova naročito s početka proleća-naredbom košenja ambrozi-je, uređenja lokalnih i nekategorisa-nih puteva (uklanjanje granja i dru-gog rastinja koje onemogućava nor-malno odvijanje saobraćaja) čišćenja putnih jarkova, šahtova kao i predu-zimanje drugih radova na njihovom održavanju.

9.15. GRADSKA OPŠTINA SOPOT

Opština Sopot, jedna od 17 opšti-na grada Beograda se nalazi u jugo-istočnom delu područja grada Beo-grada odnosno između 44° 20’ i 44° 37’ severne geografske širine i 22° 30’ i 22° 37’ istočne geograf-ske dužine. Veličina opštine je 270,8 km2. Graniči se sa istoka sa opšti-nom Mladenovac a sa jugozapada sa opštinom Lazarevac,ona omeđa-va centralni južni deo šireg područ-ja Beograda od opštine Aranđelo-vac, koja pripada regionu Šumadija i pomoravlje. Sa zapada opština Sopot graniči se sa opštinom Barajevo,a sa severa sa opštinama Voždovac i Grocka Karakteriše ga jasno izražen brežuljkasto-brdovit teren, karakte-rističan za celu Šumadiju.Jugoistoč-ne granice opštine prelaze preko centralnog dela planine Kosmaj čija je glavna masa sastavljena od kon-glomerata, lapora, varpnenca, rož-naca i peščara nadmorske visine 628 m. Sa istoka i zapada ona je opkolje-na neogenim tvorevinama, a mesti-

mično pokrivena povelikim masama serpentina. Severne granice opšti-ne idu preko Parcanskog visa, čiji je najveći vrh na 408 m nadmorske visine. Najniži delovi teritorije nala-ze se na severoistoku u dolinama reka Ralja i V. Lug. U pravcu juga i zapada teren se postepeno diže,a od centralnog dela opštine ponovo blago spušta prema Kolubari. Ovo područje leži južno od Save i Duna-va i predstavlja brežuljkastu oblast sa vrhovima pojedinih planina do 628 m (Kosmaj) i izloženo je struja-nju vazduha iz svih pravaca,a pred-stavlja značajnu orografsku prepre-ku naročito za vazdušna strujanja iz pravca severozapada, preko seve-ra do severoistoka, te ovde posto-je povoljni uslovi za nešto povećanu količinu padavina u odnosu na pre-dele severno od ove oblasti.Opštinu Sopot čini 16 katastarskih opština, u kojima prema posled-njem popisu iz 2002. godine živi oko 21.000 stanovnika. Ovaj kraj pripa-


9.

OPŠ

TIN

E dao je velikim imperijama. Od 1842 godine Sopot je središte Kosmajskog sreza, a 2. jula 1955. godine stiče svoju nezavisnost.Statutom grada Beograda, oktobra 2008. godine dobija status gradske opštine.Od ukupne površine teritorije opšti-ne Sopot koja iznosi 27.079 hektara poljoprivredne površine su zastu-pljene sa oko 21.000 hektara od čega individualno poljoprivredno gaz-dinstvo oko 19.200 ha a društve-ni odn. ostali oblici svojine oko 400 hektara. Od poljoprivrednih površi-na na oranice i bašte otpada 15600 ha, voćnjake 1600 ha, livade 1600 ha, pašnjake 750 ha i vinograde 289 ha. Učešće neplodnog zemljišta iznosi 4,8 % a šumskog 17,8%.1. LEAP - ne postoji,

2. Izvori degradacije i zagađivanje životne sredine:

Najveći deo teritorije gradske opšti-ne Sopot odlikuje se očuvanom i kvalitetnom životnom sredinom, što je uglavnom posledica odsustva većih izvora degradacijei zagađenja životne sredine. Kao glavni proble-mi životne sredine mogu se izdvoji-ti: otpadne vode i postojanje nesani-tarnih septičkih jama, divlje deponi-je i neplanska izgradnja.Na teritoriji opštine ne vrše se mere-nja kvaliteta vazduha, te se opšta ocena može izvesti na osnovu pre-gleda situacije na terenu, kao i litera-turnih podataka. Generalno, kvali-tet vazduha nije značajnije ugrožen, osim u izvesnoj meri u zoni važni-jih saobraćajnica (posebno autopu-ta), kao i pod uticajem energetskih procesa u urbanoj sredini (kotlarni-ce, individualna ložišta). Značajnijih industrijskih izvora zagađenja vaz-duha nema.Monitoring kvaliteta površinskih voda u opštini Sopot meri se samo na reciRalji. U poslednjih sedam

godina, od četiri uzorka uzeta tokom godine na reci Ralji, u prose-ku su dva u granicama II klase boni-teta, dok od preostala dva, jedannaj-češće odstupa od navedene klase zbog izmenjenih mikrobioloških a drugi zbog pojedinih fizičko-hemij-skih parametara (ili zbog udružene neispravnosti). U periodu 2003–2009. g., kvalitet reke Ralje bio je nešto lošiji tokom 2006. i 2008.godine, ali generalno posmatrano, situacija je relativno zadovoljavajuća.Problem odvođenja otpadnih voda predstavlja jedan od najznačajnijih na teritoriji opštine. Kanalizacioni sistem nije izgrađen na područjima seoskih mesnih zajednica, a u Sopo-tu i Ralji ne pokriva čitavu teritoriju naseljenog mesta. Pri tome je izve-dena samo fekalna kanalizacija, dok kišna kanalizacija nije uopšte izve-dena. Gradske komunalne otpad-ne vode se ne prečišćavaju što pred-stavlja ozbiljan faktor ugrožavanja zemljišta, površinskih i podzemnih voda. Poseban problem predstavlja-ju i nesanitarne septičke jame.Na osnovu podataka o ispitivanju kvaliteta vode za piće u periodu 2005–2009. godine, može se zaklju-čiti da kvalitet vode iz centralnog vodovodnog sistema u Sopotu nije zadovoljavajućeg kvaliteta, jer tokom čitavog posmatranog perioda pre-vazilazi dozvoljeni limit za fizičko-hemijsku i mikrobiološku neisprav-nost.Zagađivanje zemljišta i podzemnh voda se vrši usled ispuštanja zaga-đenih otpadnih voda iz domaćin-stava, kao i usled postojanja brojnih divljih deponija. Uz sve ovo, izraže-no je neadekvatno korišćenje poljo-privrednog zemljišta i preterana pri-mena hemijskih preparata u poljo-privrednoj proizvodnji, pre svega u proizvodnji voća.Upravljanje otpadom. Na teritoriji gradske opštine Sopot poslovima


9. O

PŠTI

NEprikupljanja, odvoženja i odlaganja

otpada bavi se JKP „Sopot’’. Otpad se prikuplja sa teritorije naseljenog mesta Sopot, i delimično sa teritori-je seoskih mesnihzajednica (Đurin-ci, Mala Ivanča, Ralja, Nemeniku-će, Parcani, Popović, Mali Požare-vac, Rogača, Dučina,Drlupa ,Slatina i Sibnica). Takođe, JKP „Sopot’’ priku-plja otpad i sa sportsko-rekreativnog centra u Babama, kao i na Kosmaju (‘’Srbijašume’’). Otpad se ne priku-plja, a postoji potreba za tim, sa teri-torija mesnih zajednica: Babe, Stoj-nik, Guberevac dok u preostalim mesnim zajednicama postoji potre-ba za proširenjem obuhvata orga-nizovanog odvoženja smeća na celu teritoriju MZ. U organizovano pri-kupljanje otpada uključeno je 3.069 domaćinstava.

Sav prikupljeni otpad odlaže se na gradsku deponiju. Na teritoriji opšti-nepostoji 21 divlja deponija stalnog i desetak deponija tzv. sezonskog karaktera. Uopštini ne postoji ura-đen plan upravljanja otpadom.

Zelena i stočna pijaca se nalaze u naseljima Sopot i Ralja. Stočna pija-ca funkcioniše u selu Nemenikuće, samo tokom vašara. Potrebu za for-miranje zelene i stočne pijace iskaza-lo je naselje Mali Požarevac.U naseljima Popović, Dučina, Gube-revac, Rogača, Mali Požarevac, Sla-tina, Parcani, Ralja, Đurinci i Sopot postoji po jedno lokalno/seosko kla-sično groblje. U naseljima Drlupa, Stojnik, Babe, Nemenikuće i Sibni-ca postoje dva groblja, a tri groblja se nalaze u ataru sela Mala Ivanča. Neka groblja je popunjena i neop-hodno je proširivanje ili formiranje groblja na novoj lokaciji. Potrebu za širenjem groblja imaju naselja Mala Ivanča, Nemenikuće, Slatina, Sopot i Đurinci.

Na teritoriji opštine Sopot nalazi se jedno zaštićeno prirodno dobro – predeo izuzetnih odlika „Kosmaj’’, koji jednim delom pripada i teri-toriji opštineMladenovac. Zaštićeno prirodno dobro obuhvata područ-

Ukupne godišnje količine prikupljenog otpada (izmereno) Količine t/god.Komunalnog, osim kabastog otpada 3.110Komunalnog kabastog otpada 0,777Otpada iz preduzeća i ustanova (osim industrijskog) 1,555Industrijskog otpada 0,777Otpada sa javnih površina 1,555Količina pojedinih vrsta otpada (procenjeno) t/god.Papir 2332Staklo 0,778Plastika 0,778Guma 0,388Metal (gvožđe, čelik) 0,388Metal (aluminijum i dr.) 0,388Organski otpad (hrana, lišće i sl.) 0,778Građevinski otpad 0,778Tekstil 0,388Ostalo 0,778Ukupno 7,774


9.

OPŠ

TIN

E je planine Kosmaj i njegovunepo-srednu podgorinu. Ukupna površi-na prirodnog dobra iznosi 3514,50 ha,opštini Sopot pripada 1915,60 ha (delovi katastarskih opština Rogača iNemenikuće), a opštini Mladenovac ostali deo.Pod zaštitu je stavljen radi očuva-nja i unapređenja živopisnih pej-zažnihobeležja i nenarušenih pri-marnih predeonih vrednosti, šuma i voda,raznovrsnosti i bogatstva bilj-nog i životinjskog sveta i staništa, dobarakulturne baštine, kao i obez-beđenja održivog razvoja, odnosno uređenja ikorišćenja prostora koji ima prirodni, kulturno-istorijski, turistički,rekreativni i poljoprivred-ni značaj. Ustanovljena su dva reži-ma zaštite u granicama zaštićenog područja, i to režim zaštite II ste-pena, na delu ukupne površine od 677,00 ha i režim zaštite III stepena na ostalom prostoru, ukupne povr-šine 2837,50 ha.

3. KORIŠĆENJE VODNIH RESURSA

3.1. Vodosnabdevanje

Vodoprivredna infrastruktura

Sa vodoprivrednog aspekta na teri-toriji opštine Sopot najrazvijeniji su mreže i objekti za vodosnabdeva-nje naselja, dok su sistemi za odbra-nu od spoljnih i unutrašnjih velikih voda, sistemi za evakuaciju otpad-nih voda i melioracioni sistemi u rudimentarnom stadijumu.Vodosnabdevanje

Vodosnabdevanje naselja na teritoriji opštine Sopot obavlja se iz više pro-stornotehničko-tehnoloških sistema građenih i aktiviranih u različitim vremenskim periodima. Na grad-ski sopotski vodovod, kojim uprav-lja JKP „Sopot’’ sa ukupno 5.510 priključaka, priključena su sledeća naselja: Sopot, Đurinci, Mali Poža-revac, Nemenikuće, Rogača,Sibnica, Drlupa, Mala Ivanča i Ralja. Osta-

la naselja i delovi navedenih nase-lja koji nisu priključeni na gradski vodovod delom se vodosnabdeva-ju iz lokalnih vodovoda. Komplet-no naselje Guberevac se vodosnab-deva iz kopanih bunara. Udaljene kuće za odmor i povremeno stano-vanje takođe se vodosnabdevaju iz bunara.Opština Sopot se nalazi u malovod-nom području Srbije tako da sa teš-koćama uspeva da pokrije sadašnje potrebe naselja. Lokalna izvorišta su manjih izdašnosti. To su bunari: „Jaki izvor’’ sa 14 l/s i „Nestorovac’’ u Popoviću, „Bulin potok’’, „Most’’ 7l/s i „Reka’’ u Đurincima 2,5 l/s , „Selište’’ u Nemenikuću i „Drena’’ u Ropočevu 1 l/s zatim SN5 - 12l/s, SN6 - 7l/s, SN12 - 1,5l/s, SN15 - 5l/s, SN14 - 5l/s i SN14-1- 3l/s.Na Kosmaju postoji lokalni vodo-vod, koji se oslanja na izvorište Vrelo. Sva izvorišta imaju definisa-nu zonu sanitarne zaštite, i čuvaju se u budućnosti kao lokalna izvori-šta, koja su bitna u havarijskim situ-acijama. U budućnosti naselja opšti-ne Sopot će se povezati na Beograd-ski vodovod, odnosno na Mladeno-vački cevovod kod Malog Požarev-ca, sa odvojkom za Sopot (Regional-ni vodovod „Makiš’’ – Mladenovac).Većina naselja ima problem pouz-danog vodosnabdevanja u letnjem periodu godine i to: Stojnik, Neme-nikuće, Babe, Parcani, Mala Ivanča, Rogača, Guberevac i Popović.Kanalisanje otpadnih voda

Na teritoriji opštine organizovani sistem javne kanalizacije ima samo opštinski centar naselja Sopot i mali deo naselja Ralja. Sistem se razvi-ja kao separacioni i ne pokriva sve korisnike unaselju. Otpadne vode se bez ikakvog tretmana ispušta-ju u recipijent rekuSopočicu. Loka-cija za buduće PPOV rezerviše se u Đurincima, blizu Velikog Luga.


9. O

PŠTI

NEKompletna sanitacija naselja Sopot,

sa izgradnjom separacionog kanali-zacionog sistema i PPOV imaju prio-ritet, u okviru zaštite gornjih delova sliva Velikog Luga.Evakuacija otpadnih voda u ostalim naseljima je posebno problematična.Upotrebljene vode se izlivaju u pri-mitivno izgrađene upijajuće septič-ke jame, zemljište i potoke, čime se direktno zagađuju bunari namenjeni vodosnabdevanju, izvori, zemljište i vodotoci. Problem je evidentiran u skoro svim naseljima: Babe, Ralja, Parcani, Slatina, Mali Požarevac, Nemenikuće, Drlupa, Sopot,Đurinci, Stojnik, Sibnica, Rogača, Guberevac, Dučina i Popović. Veliki problem u naselju Sopot predstavlja nekom-pletna i neizgrađena kanalizacija, a u naseljima Ralja i Babe postojeće nehigijenske septičke jame.Na osnovu podataka JKP „SOPOT” za naselje Sopot priključeno je uku-pno 1060 korisnika od toga 554 domaćinstava, privreda 151 i 329 priključaka smabenih zgrada, a za naselje Ralja 26 ukupno od toga 24 domaćinstava i 2 priključka privred-nih subjekata.

4. Korišćenje eneregetskih resursa

Sva naselja u opštini su elektrificira-na i distributivna mreža je u dobrom stanju. U toku je modernizacija dis-tributivne mreže i objekata – zame-na drvenih, sa betonskim stubovima i postavljanje upletenih, samonose-ćih kablovskih snopova (SKS) distri-butivnih sistema. Poseban problem predstavljaju nekadašnje „vikend zone’’. U proteklih deset godina, značajan broj „vikend kuća’’ se kori-sti za stalno stanovanje. Tokom zim-skog perioda i dnevne vršne potroš-nje javljaju se problemi u napaja-nju i korišćenju električnih uređa-ja u ovim domaćinstvima. Najlošija situacija sa uličnim osvetljenjem je u

naselju Stojnik. Osim ovih zona pro-blem sa elektrosnabdevanjem imaju naselja: Sibnica i Mali Požarevac.Krajem devedesetih godina prošlog veka izvršena je sveopšta gasifika-cija opštine. Rezultati su evidentni, jer je smanjena potrošnja električ-ne energije, fosilnih goriva za zagre-vanje prostorija i značajno unapre-đena životna sredina. Stvoreni su preduslovi za otvaranje proizvod-nih pogona i razvijanje intenzivne poljoprivredne proizvodnje.

5.Stanje kvaliteta vazduha

Najveći deo teritorije gradske opšti-ne Sopot odlikuje se očuvanom i kvalitetnom životnom sredinom, što je uglavnom posledica odsustva većih izvora degradacijei zagađenja životne sredine. Kao glavni proble-mi životne sredine mogu se izdvoji-ti: otpadne vode i postojanje nesani-tarnih septičkih jama, divlje deponi-je i neplanska izgradnja.Na teritoriji opštine ne vrše se mere-nja kvaliteta vazduha, te se opšta ocena može izvesti na osnovu pre-gleda situacije na terenu, kao i litera-turnih podataka. Generalno, kvali-tet vazduha nije značajnije ugrožen, osim u izvesnoj meri u zoni važni-jih saobraćajnica (posebno autopu-ta), kao i pod uticajem energetskih procesa u urbanoj sredini (kotlarni-ce, individualna ložišta). Značajnijih industrijskih izvora zagađenja vaz-duha nema.

6. Stanje kvaliteta voda

Monitoring kvaliteta površinskih voda u opštini Sopot meri se samo na reci Ralji. U poslednjih sedam godina, od četiri uzorka uzeta tokom godine na reci Ralji, u prose-ku su dva u granicama II klase boni-teta, dok od preostala dva, jedan najčešće odstupa od navedene klase zbog izmenjenih mikrobioloških a


9.

OPŠ

TIN

E drugi zbog pojedinih fizičko-hemij-skih parametara (ili zbog udružene neispravnosti). U periodu 2003–2009. g., kvalitet Ralje bio je nešto lošiji tokom 2006. i 2008. godine, ali gene-ralno posmatrano, situacija je rela-tivno zadovoljavajuća. U toku je izra-da projekta „Ekološko stanje u opšti-ni Sopot, uzroci zagađivanja i kvali-tet vode reke Veliki Lug”.Problem odvođenja otpadnih voda predstavlja jedan od najznačajnijih na teritoriji оpštine. Kanalizacioni sistem nije izgrađen na područjima seoskih mesnih zajednica, a u Sopo-tu i Ralji ne pokriva čitavu teritoriju naseljenog mesta. Pri tome je izve-dena samo fekalna kanalizacija, dok kišna kanalizacija nije uopšte izve-dena. Gradske komunalne otpad-ne vode se ne prečišćavaju što pred-stavlja ozbiljan faktor ugrožavanja zemljišta, površinskih i podzemnih voda. Poseban problem predstavlja-ju i nesanitarne septičke jame.Na osnovu podataka o ispitivanju kvaliteta vode za piće u periodu 2005–2009. godine, može se zaklju-čiti da kvalitet vode iz centralnog vodovodnog sistema u Sopotu nije zadovoljavajućeg kvaliteta, jer tokom čitavog posmatranog perioda pre-vazilazi dozvoljeni limit za fizičko-

hemijsku i mikrobiološku neisprav-nost.

7. Stanje kvaliteta zemljišta

Zagađivanje zemljišta i podzemnh voda se vrši usled ispuštanja zaga-đenih otpadnih voda iz domaćin-stava, kao i usled postojanja brojnih divljih deponija. Uz sve ovo, izraže-no je neadekvatno korišćenje poljo-privrednog zemljišta i preterana pri-mena hemijskih preparata u poljo-privrednoj proizvodnji, pre svega u proizvodnji voća.

8. Buka

Ne postoje podaci.

9. Jonizujuće zraćenje

Ne postoje podaci.

10. rizik od industrijskog udesa

Ne postoje podaci

12. Opštinske odluke koje se odnose na upravljanje otpadom i komunalne delatnosti (odluke o čistoći, komunalnim delatnostima, uređenju pijaca i groblja)

Primenjuju se gradske odlike izuzev odluke o grobljima i sahranjivanju.


9. O

PŠTI

NE

Tokom 2012. godine realizovane su brojne aktivnosti koje su prepoznate kao prioriteti prilikom analize stanja životne sredine na teritoriji Gradske opštine Lazarevac.Neke od najznačajnijih aktivnosti koje su realizovane u 2012. godini su sledeće:n Ugovor sa Geološkim zavodom Srbije o

realizaciji druge faze projekta „Nulti nivo kvaliteta zemljišta opštine Lazarevac sa ekogeološkog aspekta u funkciji zaštite životne sredine”

Ovaj projekat razmatra zemljište, sa njegovim višestrukim funkcijama i mnogobrojnim uticajima na njega, sagledavajući zemljište u kontek-stu zaštite životne sredine sa eko-geološke tačke gledišta. Dosadaš-nja sporadična ispitivanja hemijskog sastava zemljišta, jalovine i mulja iz postrojenja za prečišćavanje otpad-nih voda, kao i atmosferskog taloga, ukazuju na kontaminaciju zemljišta. Za donošenje ocene o stepenu zaga-đenosti zemljišta nedostaju detaljna i sistematska ispitivanja, što je pred-metni zadatak ovog projekta.Poštujući široku definiciju zemlji-šta, koja uključuje sve relevantne aspekte zemljišta, ne prioritizuje ni jedan izvor zagađenja, niti tip zemlji-šta dajući aktuelni, sistematski pre-sek stanja fizičko-hemijskog kvalite-ta zemljišta, identifikujući i kvantifi-kujući hemijsku degradaciju zemlji-šta kao i procenu mogućnosti njenog transporta kroz zemljište obzirom na fizičke osobine i geološke uslo-ve terena. Druga faza projekta predviđa nasta-vak radova koncepcijom i metodo-logijama istraživanja konsistentnim sa primenjenim u prethodnoj istra-živačkoj fazi, a koji su predviđeni Glavnim projektom. Zapravo, pro-

jektuje se 26 lokacija uzorkovanja, što daje ukupno 52 uzorka (dubine do 10cm i 30-50cm). Dobijeni rezulta-ti koncentracija hemijskih elemena-ta analiziraju se u odnosu na važe-ću domaću i stranu zakonsku regu-lativu.Rezultati prve i druge faze prostor-no se nadovezuju u prilog celokupne interpretacije kvaliteta zemljišta GO Lazarevac kao komparativni podaci čija će analiza pružiti zaključke i pre-poruke o stanju i uticaju na životnu sredinu (javno zdravlje, poljoprivre-du, šumarstvo, prostorno planiranje, zaštitu vodenih resursa, itd). n Aktivnosti na realizaciji projekta

izgradnje Regionalne sanitarne deponije sa centrom za reciklažu čvrstog komunalnog otpada u Kaleniću

GO Lazarevac je u projekat izgrad-nje regionalnog centra za upravlja-nje otpadom „Kalenić” uključena od samog početka. Važan i neophodan korak za nastavak realizacije ovog projekta predstavljalo je osnivanje Regionalnog preduzeća Eko Tamna-va d.o.o., koje je osnovano potpi-sivanjem međuopštinskog sporazu-ma. Sporazum o osnivanju preduze-ća potpisali su predstavnici Valjeva, Uba, Lajkovca, Ljiga, Mionice, Ose-čine, Vladimiraca, Koceljeve, Baraje-va, Obrenovca i Lazarevca, dok sve opštine potpisnice ovog sporazuma imaju svoj udeo u vođenju pomenu-tog preduzeća.Zapravo, osnivanje Regionalnog pre-duzeća Eko Tamnava d.o.o. Ub omo-gućilo je da se izvrši transfer zemlji-šta sa EPS-a na pomenuto preduze-će koje će za vreme trajanja projekta voditi kompletno poslove iz oblasti investicija.Na osnovu prethodne saglasnosti gradova i opština, resornog Mini-

9.16. GRADSKA OPŠTINA LAZAREVAC


9.

OPŠ

TIN

E starstva i operatera - REC „Eko-Tamnava” d.o.o. Ub donet je projek-tovan Plan finansiranja i utvrđena je dinamika pripreme tehničke doku-mentacije čime su se ispunili uslovi za donaciju bespovratnih sredstava IPA fonda u iznosu od oko 17 mili-ona evra za realizaciju čitavog pro-jekta.Takođe je utvrđena neophodna dokumentacija za realizaciju projek-ta koju je potrebno evoluirati kako bi se ista mogla kompletirati i sa loka-cijskom dozvolom predati Republič-koj revizionoj komisiji i to;n Urbanistički projekatn Projekat preparcelacije i parcelacijen Dopunske geodetske i geološke

podlogen Analiza varijantnih rešenja sa teh-

no-ekonomskom analizom i usva-janjem najpovoljnijeg rešenja

n Idejni projekat regionalne deponije za izabrano varijantno rešenje

n Studija opravdanosti za regional-nu deponiju „Kalenić” usaglašena sa Idejnim projektom

n Studija o proceni uticaja Idejnog projekta regionalnog centra na životnu sredinu

n Učešće i podrška gradske opštine Lazarevac akciji „Očistimo Srbiju”

Pod pokroviteljstvom Ministarstva životne sredine, rudarstva i pro-stornog planiranja i ove godine je u subotu 9. juna 2012. godine sa početkom u 9,00 časova sprovedena volonterska akcija „Očistimo Srbi-ju” pod nazivom „Veliko spremanje Srbije”. Na više lokacija na teritoriji gradske opštine Lazarevac, organi-zovano je čišćenje zelenih površina i deponija komunalnog otpada.Za sve učesnike akcije bile su obez-beđene rukavice i kese za smeće, a u okviru ovogodišnje akcije na terito-riji gradske opštine Lazarevca uče-šće je uzelo 460 volontera, koji su u

subotu prikupili 930 kesa smeća i 120 m³ komunalnog otpada.Tokom akcije čišćene su deponije u Velikim Crljenima, Stepojevcu, Vre-ocima, na Ibarskoj magistrali, kao i zelene površine u blizini osnovnih škola u Lazarevcu, Stepojevcu, Jun-kovcu i Dudovici.Pored ovih divljih deponija, građa-ni su čistili i lokacije u Šušnjaru i Dudovici, kao i zelene površine kod Železničke stanice u Vreocima. Đaci osnovne škole „Vojislav Voka Savić” uređivali su prostor oko svoje škole, Gimnazije i Tehničke škole i pri tom skupili oko 50 džakova smeća.Ove godine prioritet su imale div-lje deponije i zapušteni prostori koje su građani prethodno prijavljivali na sajtu Ministarstva životne sredine, rudarstva i prostornog planiranja.Podršku ovogodišnjoj akciji je u koordinaciji sa Sektorom za zaštitu životne sredine RB „Kolubara”, pru-žilo i PD RB „Kolubara”, koje je ustu-pilo mehanizaciju za čišćenje div-lje deponije u Stepojevcu. Učešće u ovoj akciji na teritoriji naše opšti-ne uzelo je i javno preduzeće „Pute-vi Srbije” čije su mašine čistile jednu od većih divljih deponija na Ibarskoj magistrali.Članovi udruženja „Naše ognjište” i štićenici duhovne zajednice „Zemlja živih” iz Brajkovca, učestvovali su u čišćenju prostora duž Ibarske magi-strale kod Lazarevca i na taj način se pridružili projektu „Spremanja Ibarske magistrale”. Ovaj projekat sproveden je kao sastavni deo akci-je „Očistimo Srbiju” sa ciljem da se ukloni otpad duž Ibarske magistra-le koja prolazi kroz nekoliko beo-gradskih opština. Pomenuti proje-kat sprovodilo je udruženje Sanitar-no ekološko društvo „SAN EKO” iz Beograda, a gradska opština Laza-revac se priključila organizacijom čišćenja jednog dela magistrale, i to na ulazu u Lazarevac.


9. O

PŠTI

NEKoordinacija aktivnosti u akciji

„Veliko spremanje Srbije” ove godi-ne bila je u okviru Projektnog centra gradske opštine Lazarevac.n Kapitalna ulaganja u sistem daljinskog

grejanja na području gradske opštine Lazarevac

Na teritoriji Gradske opštine Laza-revac pored postrojenja „Kolubara Prerada” u kojima se obavlja proces sušenja uglja, lociranim u Vreocima i postrojenja Termoelektrane u Veli-kim Crljenima, uzroci koji utiču na kvalitet ambijentalnog vazduha su još i saobraćaj i individualna ložišta. Dosadašnjim monitoringom kvali-teta vazduha utvrđeno je da je imi-sija taložnih materija viša tokom zime nego tokom leta iz razloga što su zimi kućna ložišta znatno aktiv-nija. Toplifikacionim sistemom, koji se svake godine širi, nisu obuhva-ćena domaćinstva u svim naseljima u opštini, a procenjuje se da je na postojeću mrežu samo oko 10% indi-vidualnih domaćinstava priključeno na daljinsko grejanje.Konstantan razvoj, proširenje, una-pređenje i modernizacija toplifika-cionog sistema, kao i orijentacija na daljinsku toplifikaciju u opštini Lazarevac predstavlja jedan od pri-oriteta, ne samo u smislu racional-ne potrošnje energenata, već i u smi-slu manjeg aerozagađenja životne sredine prouzrokovanog individual-nim ložištima i malim kotlarnicama.Rezultati merenja pokazuju prekora-čenja granične vrednosti zagađuju-ćih materija u vazduhu tokom grej-ne sezone iz razloga što kućna loži-šta za ogrev koriste u najvećoj meri lignit manje kalorijske vrednosti sa visokim sadržajem sumpora. Shod-no svemu navedenom priključenjem novih domaćinstava na toplifikacio-ni sistem svakako će se smanjiti nivo zagađujućih materija i njihovo prisu-stvo u vazduhu.

JP „Toplifikacija” Lazarevac, čija je osnovna delatnost održavanje, razvoj i proširenje toplifikacionog sistema na teritoriji GO Lazarevac, je tokom 2012. godine na sistem daljin-skog grejanja priključilo 700 novih korisnika, 124 individualna objekta i 23 stambene zgrade, odnosno obez-beđeno je 15.000 metara kvadrat-nih novog grejnog prostora. U 2012. godini JP „Toplifikacija” je instalira-la dodatnih 4,5 kilometara cevi na postojeći toplifikacioni sistem čime se u značajnoj meri utiče na kvalitet vazduha i životne sredine u opštini Lazarevac. n Revitalizacija i izgradnja novih sistema za

prikupljanje, odvođenje i prečišćavanje otpadnih voda i izgradnja novih kapaciteta za vodosnabdevanje naselja

Adekvatno prikupljanje, odvođenje i prečišćavanje otpadnih voda na teri-toriji opštine Lazarevac, koje pred-stavlja osnovni korak u sprečava-nju zagađenja vodnih resursa, bio je jedan od prioriteta u 2012. godini. Kanalizaciona mreža u opštini Laza-revac ne postoji u svim naseljima. Gradsko područje sa prigradskim naseljima obuhvaćeno je sa oko 50% primarne kanalizacione mreže, dok se sakupljene otpadne vode direktno ispuštaju u prirodne recipijente. Pri-gradska naselja, kao i deo Lazarevca, su „pokriveni” sa septičkim jama-ma koje su većinom vodopropusne. Deo postojećih fekalnih kanala nisu zadovoljavajući u pogledu kapaciteta prijemne i transportne moći otpad-nih voda, tako da ih je potrebno rekonstruisati. Rekonstrukcijom i izgradnjom novih sistema za prikupljanje, odvođenje i prečišćavanje otpadnih voda postiže se kvalitetnije funkcionisanje kana-lizacionog sistema koje direktno utiče na poboljšanje stanja kvaliteta vode u vodotokovima i nalazištima podzemnih voda.


9.

OPŠ

TIN

E Na teritoriji GO Lazarevac distri-butivna vodovodna mreža je stara, sa visokim procentom gubitaka, što dosta otežava racionalnu potrošnju vode i dovodi do prekomerne eksplo-atacije resursa. Kako bi se rešio ovaj problem u 2012. godini je urađen Program sanacije i analiza proizvod-nje, potrošnje i gubitaka vode na vodovodnom sistemu „Lazarevac”, po kojem se pristupilo izvođenju radova na sanaciji gubitaka vodo-vodne mreže. Izgradnja sekundar-ne mreže za ugrožena naselja i pri-ključivanje što većeg broja stanovniš-tva na javne sisteme vodosnabdeva-nja doprinosi povećanju dostupnosti kvalitetne vode i očuvanju prirod-nih resursa.Tokom 2012. godine JPKP „Lazare-vac” - Sektor za održavanje i izgrad-nju vodovodne mreže bio je angažo-van na izgradnji novih vodovodnih linija, sanaciji kvarova, održavanju primarne i sekundarne vodovodne mreže i vodovodnih instalacija. Na spoljnim vodovodnim instalacijama, magistralnim cevovodima i distribu-tivnoj mreži urađeno je ukupno 1752 intervencije.U 2012. godini izvršena je izgradnja i rekostrukcija vodovodnih linija u dužini od 7.262 metara prečnika od Ø 23,41mm do Ø 225mm.U ovom periodu izvršena je izgrad-nja i rekonstrukcija kanalizacionih linija u dužini od 2.172 metra preč-nika od Ø 225mm do Ø 400mm, a postavljeno je i 423 metra kišne kanalizacije. Dva vodovodna podsistema „Nepri-čava” i „Peštan” proizveli su 7.076.158 metara kubnih vode, što je za 20% manje od planiranog usled nedostat-ka sredstava za bušenje novih buna-ra radi povećanja kapaciteta pome-nutih izvorišta. Kvalitet isporučene vode, u skladu sa sprovedenim ana-lizama, je bio na zadovoljavajućem nivou.

n Realizacija projekta „In2wood” – proizvodnja biomase na rekultivisanim površinama Rudarskog basena „Kolubara”

Projekat omogućava saradnju sa Nemačkim partnerima u okviru istraživačkog projekta postavlja-nja ogleda pošumljavanjem brzora-stućim drvrenastim vrstama. Ovaj ogled će proširiti istraživanja podi-zanja plantaža kratke ophodnje za proizvodnju biomase za energiju, koje je već započet u okviru povr-šina rasadnika Baroševac a koji je podržan u okviru projekata Mini-starstva nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije. U Lazarevcu je 20. aprila 2012. godi-ne, u Direkciji PD RB „Kolubara” održan okrugli sto na temu „Moguć-nost proizvodnje biomase na povr-šinskim kopovima lignita”.Na skupu je istaknuto da ovakvi projekti predstavljaju primer otvo-renosti PD RB „Kolubara” ka novim izazovima i novim tehnologijama u cilju smanjenja negativnih utica-ja na životnu sredinu kao i primer prilagođavanja rudarstva savreme-nim tokovima u ovoj oblasti. Pored toga, naglašeno je da zamena odre-đene količine uglja biomasom kao gorivom u srpskim termoelektrana-ma, treba da bude državni projekat, jer bi se na taj način i uz povećanje energetske efikasnosti, emisija SO2 smanjila za 15 do 20 procenata.Uz predstavnike institucija iz Nemač-ke i Austrije, koje su uključene u pro-jekat „In2wood”, skupu u Lazarevcu su prisustvovali i predstavnici misi-ja Organizacije za evropsku bezbed-nost i saradnju (OSCE) i Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) u Srbiji, kao i predstavnici ministarstava život-ne sredine, rudarstva i prostornog planiranja, infrastrukture i energe-tike, poljoprivrede trgovine, šumar-stva i vodoprivrede Srbije, Institu-ta za šumarstvo, Instituta Vinča, Šumarskog i Poljoprivrednog fakul-


9. O

PŠTI

NEteta, Sekretarijata za životnu sredi-

nu Beograda i druge brojne zvanice.Uz prethodno zasađenih oko 1.600 sadnica brzorastuće šume, na ogled-noj parceli u Junkovcu 20. aprila 2012. godine je, u okviru projekta „In2wood”, počelo formiranje novog energetskog zasada sa 5.000 kontej-nerskih sadnica austrijske kompa-nije „Lieco und Liechtenstein Ener-gie”, iste vrste koje su posađene na prostoru oko nekadašnjeg rudnika

„Hugo” u blizini Gelzenkirhena u Nemačkoj. Završetkom projekta će se međusob-nom razmenom stečenih iskustava dobiti rezultati koji će pokazati koje brzorastuće vrste i pod kojim uslovi-ma primene mogu dati najveće pri-nose ukoliko se pokrene masovna produkcija na rekultivisanim povr-šinama.

9.17. GRADSKA OPŠTINA OBRENOVAC

Vazduh

Stanje životne sredine u Obrenov-cu, u pogledu kvaliteta vazduha, praćeno je kontinualnim merenjima parametara aerozagađenja na mer-nim stanicama: u O. Š. „Jefimija”, O. Š. Grabovac, „Centar” i na deponiji pepela TENT B. Automatska merna stanica u O.Š. „Jefimija” je počela sa radom 9. maja 2006. godine i u njoj se mere se sle-deći parametri: NO, NO2, NOx, SO2 i PM10. U julu 2010. počinje sa radom merna stanica „Grabovac”. Najpre samo kao meteorološka stanica, da bi se kasnije merili i SO2 i PM10. Od februara 2011., u okviru Držav-ne mreže Agencije za zaštitu život-ne sredine, u Obrenovcu počinju sa radom još dve merne stanice, jedna u Ušću, pored deponije TENT B i druga u centru grada na najpromet-nijoj raskrsnici kod mosta na Kupin-cu. Merna stanica na deponiji je do pred kraj 2012. godine merila slede-će parametre. NO, NO2, NOx, SO2 i SO i neizvesno je da li će nastavi-

ti sa radom, dok se u mernoj stani-ci „Centar” mere sledeći parame-tri: NO, NO2, NOx, SO2, SO, PM10, PM2.5, ozon, benzen, toluen, p-ksi-len i o-ksilen. U svim stanicama se mere i meteorološki parametri (tem-peratura, pravac i brzina vetra, rela-tivna vlažnost vazduha i atmosfer-ski pritisak) Na osnovu Uredbe o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha (Sl. glasnik RS br. 11/2010.) utvrđene su granične vrednosti imi-sije i tolerantne vrednosti polutana-ta. Za Obrenovac su najinteresan-tnija tri osnovna parametra: sadrža-ji suspendovanih čestica PM10, SO2 i NO2, Za preciznu ocenu kvaliteta vazdu-ha i kretanje tri najvažnija parame-tra aerozagađenja - PM10, NO2 i SO2, u proteklom periodu su nam bila dostupna reprezentativna merenja koja su realno prikazala stanje kva-liteta vazduha u Obrenovcu. Kako je koncentracija azotdioksida uvek bila ispod maksimalno dozvoljene kon-


9.

OPŠ

TIN

E centracije, u sledećim tabelama ćemo prikazati samo 2 parametra.Već smo rekli da merenja u pred-hodne 3 godine nisu zabeležila ni jedno prekoračenje sadržaja azoto-vih oksida. NO2 nastaje na visokim temperaturama, na primer u moto-rima sa unutrašnjim sagorevanjem. Obzirom da je temperatura u ložišti-ma kotlova termoelektrana relativno niska, odnosno nedovoljna za sinte-zu NO2, to znači da azotovi oksidi uglavnom potiču od drumskog sao-braćaja. Do 1999 godine je Namen-ska proizvodnja u „Prvoj Iskri” u Briču emitovala značajne količine NO2, poreklom od nitracije u proce-su proizvodnje trotila. Sumpordioksid je takođe produkt rada motora sa unutrašnjim sagore-vanjem. Pored saobraćaja i Termoe-lektrane emituju SO2, posebno kada se koristi mazut za pokretanje blo-kova, ili za povećanje entalpije gori-va. Mazut sadrži mnogo više sum-pora od lignita, posebno ovog iz kolubarskog basena, koji na sreću, u poređenju sa drugim sličnim uglje-vima, ima relativno mali sadržaj sumpora. Bez obzira na mali sadr-žaj sumpora, godišnje se u obreno-vačkim termoelektranama sagori 31

milion tona uglja, koji u sebi ima oko 190.000 tona sumpora. Približno polovina sumpora se u vidu sufida veže za pepeo i šljaku, dok se druga polovina emituje u atmosferu u obli-ku SO2. Prema Uredbi o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha, granična vrednost imisije, za SO2 je 0,125 mg/m3 i ne sme biti prekoračena više od 3 puta u toku kalendarske godine. U tabeli 2 vidi-mo da je tokom 2011. godine na jed-nom mestu došlo do prekoračenja ovog uslova.Suspendovane čestice u vazduh dos-pevaju kao produkt sagorevanja ili sa izduvnim gasovima motora sa unutrašnjim sagorevanjem. Iako je TENT dominatni zagađivač suspen-dovanim česticama, ne treba zane-mariti saobraćaj. U zimskom perio-du, individualna ložišta mogu imati veliki doprinos zagađenju suspen-dovanim česticama, posebno kada je nizak atmosferski pritisak. Prema Uredbi o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha, gra-nična vrednost imisije, za PM10 je 0,05 mg/m3 i ne sme biti prekoračena više od 35 puta u toku kalendarske godine. U tabeli 1 vidimo da je ovaj kriterijum premašen, te da imamo

Tabela br. 1. Pregled prekoračenja GVI srednjih dnevnih vrednosti PM10,

GodinaJefimija centar

br. me re-nja

pre ko ra-če nje % br. me re-

njapre ko ra-

če nje %

2010. 346 58 16,8% 29 15 51,7%2011. 323 136 42,1% 364 160 44,0%2012. 269 178 66,2% 316 75 23,7%

Tabela br. 2. Pregled prekoračenja GVI srednjih dnevnih vrednosti SO2

GodinaJefimija centar

br. me re-nja

pre ko ra-če nje % br. me re-

njapre ko ra-

če nje %

2010. 340 - 0% 29 - 0%2011. 342 4 1,2% 356 3 0,8%2012. 326 - 0% 324 - 0%


9. O

PŠTI

NEpermanetno zagađenje vazduha u

većem obimu i u više navrata.Ciljana merenja sadražaja olova u 2012. godini nije bilo, ali možemo predpostaviti da su vrednosti iznad dozvoljenih. Ovo možemo zaključi-ti na osnovu ranijih merenja, kada je koncentracija Pb dostizala vred-nost od preko 0,76 mg/m3, što pred-stavlja ogromno prekoračenje obzi-rom da granična vrednost imisije za olovo, u naseljenim mestima, iznosi 0,001mg/m3. Isto možemo predpostaviti i za hrom i mangan, obziraom da je su ranija merenja koncentracije hroma poka-zala 17 puta veća odstupanja od dozvoljene vrednosti. Maksimal-na vrednost koncentracije mangana iznosi 518,4ng/m3, dok je granična vrednost imisije 1ng/m3. Arsen se neprekidno emituje uz dimnjaka TENT i možemo ga naći u taložnim materijama i na filterima uređaja za merenje sadržaja suspen-dovanih čestica.Na kraju da sumiramo, najveći izvo-ri aerozagađenja na teritoriji opštine Obrenovac su: industrijska postroje-nja (TENT), saobraćaj, individualna ložišta, stočne farme i alergene bilj-ke. Najvažnije zagađujuće materije poreklom od industrije, individual-nih ložišta i saobraćaja su: suspen-dovane čestice, SO2, ugljovodonici, teški metali i benzo(a)pirenNe treba zanemariti emisiju gaso-va sa efektom staklene bašte a to su CO2 iz TENT i metan koji se emituje sa stočnih farmi.Od biljaka sa alergenim dejstvom na ovom području najzastupljenija je ambrozija.

Vode

Stanje reka, sa stanovišta zaštite životne sredine, je zadovoljavajuće. Sava je najčešće u rangu II kategori-je, što znači da se može koristiti za

sport i rekreaciju. Kolubara je samo ponekad u II kategoriji, i ne prepo-ručuje se kupanje u njoj.Sa kanalima je stvar sasvim druga-čija. Voda u kanalima koji ne prola-ze kroz naselja je relativno čista, dok bi za vodu kanala Kupinac i Tamna-va, koji prolaze kroz naš grad, pre mogli reći da su to fekalni kolektori na otvorenom.Najveća obrenovačka reka je severna granica opštine. Sava ulazi na terito-riju Obrenovca u selu Ušće na ušću Vukodraža u Savu, a napušta našu opštinu posle 38,5 Km u ataru sela Mala Moštanica, na mestu koje se zove Duboko. Ovde je Sava najuža, svega 220 m, i samim tim i najdublja.Kolubara se uliva u Savu u pozna-tom izletištu Zabran. Kolubara teče kroz opštinu Obrenovac ukupnom dužinom od oko 27,3 km, od čega 14,7 km svojim koritom, od ušća u Savu do ušća Peštana u Kolubaru, a ostatak od 12,6 km Kolubara teče koritom Peštana. Kolubara je uve-dena u korito svoje pritoke zbog izmeštanja njenog korita na prosto-ru površinskog kopa REIK Kolubara. Staro, napušteno korito Kolubare, je najvećim delom godine suvo. Treća obrenovačka reka, Tamnava, je u stvari kanal koji je preostao od nekadašnjeg toka ove reke. Tamna-va je naime uvedena u staro korito Kolubare, uzvodno od ušća Pešta-na. Tamnava je istovremeno grani-ca opština Obrenovac i Ub, odnosno teritorije Gradova Beograda i Valje-va. Ova granica se proteže od ušća reke Ub u Tamnavu, do ušća Tamna-ve u Kolubaru, ukupne dužine 10,7 Km. Kanal Tamnava, koji je proko-pan starim koritom Tamnave, prola-zi kroz sam grad Obrenovac i sada prikuplja atmosferske i podzemne vode. Uveden je u Kolubaru preko crpne stanice Zabreške livade.Praćenje kvaliteta vodotoka Save i Kolubare od 11. marta 2011. godi-


9.

OPŠ

TIN

E ne prešlo je u nadležnost Agenci-je za zaštitu životne sredine, ranije su to činili Gradski zavod za javno zdravlje iz Beograda i Republički hidrometeorološki zavod. Prema ovim merenjima, Sava je u protekle 3 godina bila u II i III klasi bonite-ta. Od 92 ispitivanja, 51 puta je bila u II klasi boniteta, što je 55%. Najče-šći uzrok odstupanja kvaliteta je bio zbog bakteriološke neispravnosti u 28% slučajeva, dok je fizičko-hemij-ska neispravnost zabeležena u 26% slučajeva. Kolubara je u protekle 3 godine bila u II, III i IV klasi boniteta. Od 48 merenja samo u 11 slučajeva je bila u II klasi, što je 23%. Najčešća odstu-panja su zabeležena kod fizičkohe-mijskih parametara, u 67% slučaje-va, a u 50% slučajeva, bilo je i mikro-biološkog odstupanja.Ukupna dužina kanala na teritori-ji Obrenovca je oko 460 km. Voda iz kanala se preko crpnih stanica pre-bacuje u reke: Savu (3), Kolubaru (2) i Trstenicu (1 crpna stanica). Kvali-tet voda u kanalima se ne kontroliše.Osnovna uloga kanala je odvođenje viška vode, bilo da potiče od atmos-ferskog taloga, bilo da su u pitanju podzemne vode. Brigu o kanalima na teritoriji Obrenovca vodi JVP Beo-gradvode.Nivo podzemnih voda varira u zavi-snosti od vodostaja na Savi i Kolu-bari. Debljina vodonosnih naslaga je promenjiva i kreće se od 5-15 m. Naj-manja je u južnom delu, a u central-nom delu iznosi od 10-12 m. U zoni severno prema Savi, gde se nalazi najveći broj bunara, debljina pesko-vito - šljunkovitih naslaga mestimič-no prelazi 15 m. Gornji sloj zemlji-šta je slabo vodopropusan i njegova debljina varira od 2-7 m, lokalno i do 12,6 m. Najčešća debljina ovog sloja je 4-6 m. Podzemne vode se eksplo-atišu za zalivanje i vodosnabdevanje

Snabdevanje vodom stanovniš-tva i ostalih korisnika vodovod-nog sistema grada Obrenovca vrši iz dva pravca: iz podzemnih izda-na – bunara (izvorište Vić bare na Zabrežju) i iz vodozahvata toka reke Save u Bariču.Izvorište „Vić bare”, koje se kori-sti za vodosnabdevanje GO Obreno-vac, nalazi se u aluvijalnoj ravni na desnoj obali Save, u naselju Zabrež-je udaljenom 4km severno od Obre-novca. Eksploatacija podzemnih voda na izvorištu vrši se od 1963. godine uz povećanje broja bunara na izvo-rištu u skladu sa razvojem grada, odnosno porastom potreba za kva-litetnom vodom za piće. Danas se eksploatacija vrši pomoću 30 ceva-stih bunara i dva bunara sa hori-zontalnim drenovima - jedan tipa „Ranney” i drugi izrađen po teh-nologiji „Preussag”. Bunari su loci-rani u meandru reke Save: 21 ceva-sti bunar se nalazi u branjenom području, a 9 cevastih bunara, Reni bunar i Projsag bunar se nalaze u zoni inundacije.Postrojenje u Bariču koristi površin-sku vodu iz vodotoka reke Save i ima kapacitet oko 165 l /s pitke vode.Oba sistema su povezana preko veznog cevovoda čiste vode, Obre-novac – Barič, i na taj način čine jedinstven, složen, sistem vodo-snabdevanja sa dva izvorišta i dva postrojenja za tretman vode za piće, čije se čiste vode mešaju i daju kvali-tetnu vodu za piće.U ovom trenutku pored većeg dela opštine koji se snabdeva kvalitet-nom pitkom vodom iz fabrika za preradu vode, postoji i deo koji nije priključen na vodovodnu mrežu: Vukićevica, Piroman, Trstenica, Bro-vić, Ljubinić, Orašac i deo Baljevca.Na području Obrenovca postoje 2 tipa izdani: Zbijeni tip izdani u okvi-


9. O

PŠTI

NEru peskovito - šljunkovitih aluvijal-

nih sedimenata i uslovno bezvod-ni delovi terena u okviru aluvijalnih glina i laporovito - glinovitih plio-censkih naslaga.Prihranjivanje vodonosnog sloja, vrši se najvećim delom iz Save i Kolubare. Otuda i nivo vode u buna-rima varira u zavisnosti od vodosta-ja. Bunari bliže Rekama, brže reagu-ju na promenu nivoa, dok udaljeniji bunari reaguju sa zakašnjenjem i do nekoliko nedelja.Izdan se manjim delom prihranju-je na račun padavina. Bez obzira što je površinski sloj slabo vodopropu-stan, reljef je takav, da atmosferske vode često leže i po nekoliko dana na površini. To daje vodi dovoljno vremena da prodre u dublje slojeve.

Najveći zagađivač reka u našoj opšti-ni je gradska kanalizacija. Trenutno se sve upotrebljene (fekalne) vode bez ikakvog tretmana ispuštaju u Kolubaru nizvodno od kolubarskog mosta. Individualna domaćinstva ponekad prelive iz septičkih jama izlivaju u obližnje kanale. AD Dra-gan Marković, sa farmama u Rata-rima, Mladosti, Stublinama i Oraš-cu su jedan od većih tačkastih zaga-đivača koji emituju veliku količi-nu amonijaka u podzemne vode, a ponekad i u kanalsku mrežu. TENT sa termalnim zagađenjem Save je specifičan zagađivač. Ne možemo da ne pomenemo malu privredu i indi-vidualne farme, koji takođe značajno utiču na kvalitet voda. U GO Obre-novac ne postoji katastar zagađivača podzemnih i površinskih voda.

Tabela br. 3. rezultati ispitivanja vode Kolubare na lokaciji uzvodno, 2012. i 2013.

Parametar Merna jed . Uzorak 1 Uzorak 2 Uzorak 3 Uzorak 4

Datum 17 . 01 . 2013 . 11 . 09 . 2012 . 14 . 09 . 2012 . 07 . 09 . 2012 .

Temperatura 10.0 21.1 19.6 22.8Boja (opisno) žuta Bl. žuta Bl. žuta Bl. žutaMiris bez bez bez bezMutnoća NTU 20.73 5.91 15.42 5.66Izgled zamućena Bl. mutna Bl. mutna Bl. mutnapH 8.00 8.17 7.92 8.15Rastvoreni kis-eonik mg/l 5.2 4.1 4.2 4.1

HPK mg O2/l 49.18 73.77 16.33 48.19potrošnja KMnO4

mg/l 27.18 12.64 10.37 6.32

BPK5 mg O2/l 16.5 7.0 3.9 4.5Specifična pro-vodljivost mS/cm 380 460 530 520

Suvi ostatak (nefiltr.) mg/l 436.0 452.0 410.0 390.0

Suspendovane materije mg/l 77.0 <15.0 <15.0 <15.0

Sedimentne materije ml/l <0.1 <0.1 <0.1 <0.1

Amonijum jon mg NH4

+/l 1.56 0.20 0.33 0.19


9.

OPŠ

TIN

E

Rezultati ovih ispitivanja pokaza-li su da je voda Kolubare u svim ispitivanjima bila van klase, najče-šći uzrok su boja, rastvoreni kiseo-nik, biološka potrošnja kiseonika, hemijska potrošnja kiseonika, sadr-žaj nitrata i Amonijum jona.Kanalizacioni sistem kišne kanaliza-cije je decentralizovan i ima 16 ispu-sta. Kanalizaciona mreža je izgrađe-na samo u naseljima na levoj obali Kolubare. Najveću deo mreže je u gradu. Površina sliva, koji je obu-hvaćen kišnom kanalizacijom, u KO Obrenovac je 171 ha od 624,3 ha, što iznosi 27,4% površine. Ako gleda-mo samo urbani deo grada, onda je nepokriveni deo 113,8 ha, što izno-si 18,1%. Kišna kanalizacija je izgra-đena delom i u okolnim selima, tako

da u Rvatima kanalizacija pokriva 159,7 ha od 309,9 ha, što je 51,3%. Na Zabrežju, Belom Polju, i Urovcima su samo neznatni delovi pokriveni kiš-nom kanalizacijom.Kanalizacija za upotrebljene vode pokriva najveći deo Obrenovca i delove naselja koja gravitiraju ka Obrenovcu. Ukupan broj stanova priključenih na gradsku kanalizaciju je oko 20.000. Kanalizacioni sistem je centralizovan i ima samo jedan ispust u Kolubaru, koja je krajnji recipijent upotebljenih voda i kla-sifikovana je u II kategoriju kvalite-ta, dok je opšte stanje kvaliteta real-no III - IV kategorija. Ukupna duži-na kanalizacione mreže je oko 60km. Zbog pretežno ravnog terena u siste-mu fekalne kanalizacije postoji više

Nitriti mg NO2

-/l <0.005 <0.005 <0.005 <0.005

Nitrati mg NO2

-/l 13.89 2.51 3.67 1.82

Hloridi mg/l 14.31 32.07 43.95 30.99Sulfati mg/l 64.20 48.06 79.50 60.42Fosfati mg/l <0.020 <0.020 <0.020 <0.020Sadržaj anjon-skih tenzida mg/l <0.03 0.04 <0.03 0.61

Fenoli mg/l <0.003 <0.003 <0.003 <0.003Ukupan azot mg N/l 3.65 0.74 1.12 0.57Ukupan fosfor mg P/l 0.17 <0.005 <0.005 <0.005Masti i ulja mg/l 2.7 <1.4 2.1 <1.4Gvožđe mg/l <0.05 <0.05 <0.05 <0.05Hrom (ukupni) mg/l <0.05 <0.05 <0.05 <0.05Olovo mg/l <0.002 <0.002 <0.002 <0.002Kadmijum mg/l <0.0002 <0.0002 <0.002 <0.0002Bakar mg/l <0.05 <0.05 <0.05 <0.05Cink mg/l 0.01 <0.005 <0.005 <0.005Živa mg/l <0.001 <0.001 <0.001 <0.001Nikl mg/l <0.003 <0.003 <0.003 <0.003Benzen µg/l <1.0 <1.0 <1.0 <1.0Toluen µg/l <1.0 <1.0 <1.0 <1.0Etilbenzen µg/l <1.0 <1.0 <1.0 <1.0Ksilen µg/l <1.0 <1.0 <1.0 <1.0


9. O

PŠTI

NEcrpnih stanica. Pored crpne stani-

ce Kolubara, koja prebacuje vodu iz sistema u Kolubaru, postoje još CS „Vojska”, CS „Zabrežje”, CS „Kupi-nac”, CS „Mesna zajednica II” i neko-liko malih crpnih stanica, koje pre-pumpavaju otpadne vode iz manjih sekundarnih kolektora lociranih u lokalnim depresijama terena, u glavne kolektore kanalizacije.Glavni problemi vezani za vode, u GO Obrenovac su što je Koluba-ra zagađena suspendovanim česti-cama uglja koje potiču od REIK Kolubara. Ovo je očigledno, ali ne postoje merenja koja bi to dokazala. Na celom toku Kolubare kroz našu opštinu izražena je fluvijalna erozi-ja. Sava takođe nosi oblu naročito na potesu Perilo – Zabran. Generalno sve naše površinske vode su opterećene velikom količinom komunalnog otpada, bilo da se radi o mrtvajama, kanalima ili rekama. Stajaćim vodama i kanalima, preti eutrofikacija, a jedan deo je već bez biljnog i životinjskog sveta.Izlivanje fekalnih otpadnih voda u vodotoke bez ikakvog predhodnog tretmana je zastupljeno na celoj teri-toriji opštine, bilo da se radi o kru-pnim izlivima kao što su glavni fekalni kolektor, ili otpadne vode sa farmi. Veliki broj manjih farmi, svi-njaca i štala svoje otpadne vode upu-štaju u kanale, pa su ovi optereće-ni nitratima, naročito u naseljima sa većom gustinom stanovanja.Podzemne vode na teritoriji opšti-ne Obrenovac su skoro sve zagađene nitratima. Ovo je veoma značajno sa stanovišta vodosnabdevanja. Vode u okolini deponija pepela su opte-rećene ocednim vodama, koje sadr-že teške metale, (kadmijum i arsen).Deo magistralnog vodovoda u Obre-novcu, izrađen je od azbestnocemen-tnih cevi.

Zemljište

Zemljište predstavlja jedan od naj-važnijih prirodnih resursa, ono je složen biohemijski kompleks organ-skih i mineralnih jedinjenja. Na pro sto ru GO Obrenovac mo gu će je iz dvo ji ti različi te ge net ske ti po-ve ze mlji šta. Pre ma sta ro sti, zemlji-šta se mo gu po de li ti na sta ri ja i mla đa, a prema pedološkom sasta-vu, uočavamo dve ce line. Prva se proteže u pravcu istok-zapad, para-lelno sa rekom Savom, a geo loš ku podlogu čine aluvijalni sedimenti. Druga celina je na uzvišenim delo-vima (gredama), se karbonatnom ilovačom, dok je u depresijama teška plava ilovača. Od zemljišta, zastupljeni su slede-ći tipovi: gajnjača, ritska crnica, jako zakišeljena gajnjača, smonivca, alu-vijumi i peskuše. Tabela br. 4. Pedološka struktura zemljišta

opštine Obrenovac

Naziv Površina(ha) (%)

Gajnjače 13.938 34Ritske crnice 10.248 25Jako zakišeljene gajnjače 8.198 20

Smonice 5.329 13Aluvijumi 2.460 6Peskuše 820 2

Od ukupno 40.993 ha na području GO Obrenovac, poljoprivredna pro-izvodnja je zastupljena na površini od 21.569 ha, šume su na 3.131 ha i neplodno je 16.293 ha. Poljoprivredno zemljište čine obra-diva (19.942 ha) i neobradiva zemlji-šta (1.627 ha). U obradivim su:1. Oranice i bašte ................18.545 ha2. Voćnjaci ................................487 ha3. Vinogradi .............................. 35 ha4. Livade ..................................718 ha5. Ostala zemljišta ...................157 ha


9.

OPŠ

TIN

E Neobradiva zemljišta:1. Pašnjaci .................................403 ha 2. Trstici, bare i ribnjaci .......... 124 ha3. Deponija pepela ............... 1.100 haU neplodno zemljište spadaju građe-vinsko zemljište ili naseljene, tj urba-nizovane površine i vodno zemljište.Sa stanovišta zemljišta, struktura šumskog fonda ne igra bitnu ulogu, jer čak i znatno degradirana izdanač-ka šuma deluje blagotvorno, štiteći površinski sloj od spiranja,čuvajući zemljišnu vlagu i omogućujući pro-ces stvaranja humusa. Tabela br. 5. Oranične površine prema vrsti

useva (ha)

R. br. Oranice i njive

Za stu-plje-nost

%1 Žitarice 60

2 Stočno i krmno bilje 22

3 Povrtarske kulture 84 Industrijsko bilje 15 Rasadnici 0,5

6 Ugari, neobrađene oranice i bašte 8,5

Od žitarica najviše se gaji kukuruz (zastupljen je sa 60%), pšenica (20%), ječam (6%), krmno bilje (4%), zatim soja, zob itd. Ispitivanje plodnosti se vrši svake pete godine, prema programu koji donosi Vlada Republike Srbije, i u nadležnosti je Komisije za poljopri-vredu GO Obrenovac. Na osnovu dobijenih rezultata, kao i na osno-vu proučavanja zemljišta na terito-riji dela GO Obrenovac u okviru Stu-dije o stepenu ugroženosti zemlji-šta i vode opasnim i štetnim mate-rijama u MZ na području gradske Opštine Obrenovac, ustanovljeno je da su zastupljeni različiti tipovi, pre-težno razvijena, duboka i potenci-jalno plodna zemljišta, na kojima se

mogu postići visoki prinosi ratar-skih i voćarskih kultura. Na osnovu izvršenih analiza brojnosti određe-nih grupa mikroorganizama i uku-pne mikroflore, može se zaključi-ti da zemljište Opštine Obrenovac ima umerenu plodnost koja je u veli-koj meri u korelaciji sa pH vredno-šću zemljišta. Veću biogenost i plod-nost pokazuju zemljišta neutralne reakcije i slabo kisela zemljišta istoč-nog područja u odnosu na zemljišta zapadnog područja sa delovima oko i iznad Obrenovca. Najmanju bioge-nost imaju zemljišta kisele reakcije u istočnom delu područja koji pri-padaju delovima katastarskih opšti-na Mala Moštanica, Barič, Mislođin, Jasenak, Draževac, Baljevac, kao i u zapadnom delu područja na nekim lokalitetima katastarske opštine Trstenica, Stubline i Piroman. Na reakciju zemljišta su uticali pri-rodni činioci, ali se zapaža i uticaj emisije gasova i čestica iz termoe-lektrana i sa deponija pepela. Pepeo na deponijama TENT je uglavnom alkalne reakcije, pa neki uzorci zemljišta u njihovoj okolini imaju bazniju reakciju. Ovo je nepovoljno za zemljišta koja su inače neutralna ili alkalna, a može biti povoljno za kisela zemljišta (kao što je slučaj sa okolnim zemljišem TENT B). Rela-tivno velike površine imaju kiselu reakciju, pa im je potrebna poprav-ka.Nekontrolisana upotrebe pestici-da, mineralnih i organskih đubri-va, dovodi do različitih procesa, od zakišeljavanja i alkalizacije do pore-mećaja u mikro biološkoj aktivnosti. Primena većih količina organskih đubriva, naročito osoke i tečnog staj-njaka na ogra ničenom prostoru, oko većih farmi, nameće mnoge pro-bleme u vezi sa zagađenjem podze-mnih i površin skih voda. S obzirom da su široko primenji-vani u poljoprivredi, šumarstvu i


9. O

PŠTI

NEkomunalnoj higijeni, pesticidi spa-

daju u zagađivače životne sredine. Spiranjem pesticida sa tretiranih kultura padavinama i sa površine zemljišta oni se rastvaraju u povr-šinskim vodama. Za potrebe studije koja je završena 2012. Godine, uzeto je 120 uzoraka zemljištasa teritori-je GO Obrenovac. U svim ispitiva-nim uzorcima zemljišta, koncentra-cije određivanih pesticida niže su od granice detekcije definisane metode.Zaključak je da zemljište nije kon-taminirano ispitivanim pesticidima i fosfatnim i amonijačno-nitratnim đubrivima.U okviru Studije o stepenu ugrože-nosti zemljišta i vode opasnim i štet-nim materijama u MZ na području gradske Opštine Obrenovac ispiti-vano je prisustvo As, Hg, Cd, Pb, Se

i Ni u preko 400 uzoraka zemljišta. Sadržaj As, Hg, Cd, Pb, u zemištu u 99 % slučajeva ne prelazi MDK, dok sadržaj Ni u skoro 50 % uzoraka pre-mašuje MDK. Visoke koncentraci-je nikla u dolini Kolubare su pretež-no geohemijskog porekla. Rastvorlji-vost Ni iz prirodnih izvora je relativ-no mala, pa i njegov štetan uticaj na životnu sredinu.

Živa priroda

Šume predstavljaju značajan deo gradskih područja, koji blagotvor-no utiče na čoveka svojim klimatom, kako u samoj šumi, tako i u nepo-

sredno bliskim i udaljenijim povr-šinama. Šuma kao filter uklanja iz atmosfere štetne gasove, „prerađu-je CO2”, obogaćuje vazduh kiseoni-kom, odnosno ubijaju ili usporavaju razvoj nekih bakterija, tako da vaz-duh u šumi sadrži i do dvesta puta manje bakterija nego vazduh iznad ulice. Šumski kompleksi u okolini gradova predstavljaju izuzetno zna-čajne površine za odmor i rekreaciju, a nesporna je i važnost prigradskih šuma u obezbeđenju mnogobrojnih zaštitnih funkcija.Zelenilo u gradu i njegovoj okoli-ni ima veliki, mnogostruki značaj. Biljke zelenih površina, a naročito drveće i žbunje svojim oblikom, gra-đom i životnim osobinama, pred-stavljaju u naseljima nezamenljive elemente prirode. Zelene površine

pozitivno utiču na okolinu delova-njem na mikroklimat, tako što sma-njuju visoke temperature vazduha, povećavaju stepen vlažnosti, regu-lišu brzinu vetra, pročišćavaju vaz-duh zagađen različitim polutanti-ma, smanjuju i ublažuju jačinu tzv. „gradskog šuma”, itd. Zelene povr-šine su i mesto opuštanja, odmora i rekreacije, tako da u znatnoj meri utiču i na psihu čoveka.Ukupna površina pod javnim zele-nilom (parkovi, skverovi, ulični trav-njaci, zelenilo saobraćajnica, stam-benih naselja, zaštitni pojasevi i delimično uređene površine) u GO Obrenovac iznosi oko 45 ha.

Tabela br. 6. Sadržaj teških metala u zemljištu

R. br.

Teški metal

MDK mg/kg

Ukupno uzoraka

Broj uzoraka sa sadržajem iznad

MDKprocenat uzoraka iznad MDK (%)

1 As 25 400 3 0,82 Hg 2 400 - 03 Cd 3 400 - 04 Pb 100 400 6 1,55 Ni 50 400 172 43


9.

OPŠ

TIN

E Biljni svet (flora) na području GO Obrenovac se ogleda i u ekološ-koj raznovrsnosti. Veoma različi-ti mikrostanišni uslovi (klima, oro-grafija, geološka podloga i pedološ-ki supstrat) omogućili su formira-nje brojnih biljnih zajednica. Šum-ski ekosistemi su najrazvijeniji oblik organizacije živih bića i najveća riznica biodiverziteta. Evidentirano je preko 35 vrsta drveća. Najzastu-pljeniji su cer 18,00 %, lužnjak 15,40 %, sladun 5,32 % i ostali tvrdi lišćari 5%. Od mekih lišćara najzastupljeniji su zasadi klona topola I-214. Učešće vrbe, bele i crne topole kao autohto-nih vrsta je manje od 3,50 %. Pojedi-načno se u nekim lokalitetima javlja i siva topola.Urbana staništa predstavljaju uobi-čajene centre introdukcije i daljeg širenja adventivnih vrsta ka prirod-nim i agroekosistemima. Prisustvo adventivnih biljaka u urbanim sre-dinama uzrokuje niz negativnih posledica za biodiverzitet, a time neposredno i na ekonomiju regio-na. Od 123 konstatovane adventiv-ne vrste velikom brojnošću se odli-kuju korovi, invazivne vrste šum-skih ekosistema, vodenih ekosiste-ma, kao i vrste koje istiskuju autoh-tonu floru menjajući izgled vegetaci-je i predela. U urbanim sredinama, one za stanovnike predstavljaju sve značajniji problem (alergija na polen ambrozije npr.), a iz gradskih stani-šta dospevaju u prirodne ekosisteme i agroekosisteme, gde mogu izazvati daleko veću štetu.Područje GO Obrenovac se odlikuje velikom florističkom raznovrsnošću i zahteva izuzetan odnos usmeren na očuvanje, zaštitu i ponovnu intro-dukciju autohtonih vrsta, na delove areala sa kojih su nestale.Među postojećim biljnim fondom Obrenovca evidentirano je 16 gene-tički ugroženih autohtonih vrsta drveća. Genofond mnogih vrsta (divlja trešnja, pitomi kesten, orah,

javor, mleč, jasika, crna topola, beli jasen, ruža, leska, kostrika) je ugro-žen usled krčenja šuma neumerene eksploatacije drvne mase ili izme-njenih ekoloških uslova sredine. Neke od ugroženih vrsta drveća su značajne i kao voćkarice, čiji je geno-fond ugrožen usled konkurencije sa kultivisanim voćem (divlja jabuka, divlja kruška, itd.). Među ugroženim drvećem ima i vrsta sa lekovitim ili medonosnim osobinama (beli jasen, divlja jabuka, divlja trešnja, javor, orah, pitomi kesten, crni bor, crna topola). Evidentirana je i jedna dosta retka vrsta: mala zimzelen.Evidentirane su i 53 retke vrste, od toga 14 u kategoriji dosta retkih (visi-baba, visoka ljubičica, jagoda, jagor-čevina, itd.), 18 u kategoriji vrlo ret-kih (divlja ljubičica, velebilje, žuta divlja perunika, šarena divlja peru-nika, vilina metla, itd.) i 21 biljna vrsta pred iščezavanjem (bela bre-berina, vunasti naprstak, đurđevak, iđirot, jelenov jezik, mrazovac, odo-ljen, oman, samonikli božur, sasa, itd.). Većina nabrojanih vrsta ugro-žena je usled promena ekoloških uslova sredine, a neke od njih i zbog jestivosti i lekovitosti.Među ugroženom, retkom i kori-snom dendroflorom, od ukupno 91 vrste sa značajnijim učešćem, oko 18 % je ugroženih vrsta, 1 % retkih, 35 % su vrste sa jestivim delovima, 39 % sa lekovitim svojstvima, 55 % je medonosno, a 10% je onih koje imaju primenu u farmaciji.Od 212 evidentiranih vaskularnih biljaka, 12 % je u kategoriji ugrože-nih vrsta, 25 % je retkih vrsta, hran-ljivu vrednost ima 12 %, 29 % ima lekovita svojstva, 8 % je medonosno i 12 % se koristi u farmaciji. U šuma-ma, na progalama i pored puteva se mogu između ostalih naći sledeće jestive biljke: veliki kaćunak, volov-ski jezik, ždraljevina, zečja stopa, žuti lokvanj, jarčija trava, kozlac, krasuljak i sedmolist; lekovite: beli slez, bulka, valerijana, velebilje, veli-


9. O

PŠTI

NEka bokvica, virak, vodopija, vrani-

lovka, vunasti naprstak, daninoć, divizma, dobričica, imela, jaglika, kamilica, kantarion, kokotac, kopri-va, maslačak, macina trava, peto-prsnica, pirevina, poljski rastavić, razvodnik, rastavić, rusa, srdačica, hajdučka trava, crni slez i čičak; jestive i lekovite: vučja jabuka; leko-vite i medonosne: konjski bosiljak, majkina dušica i čelinja trava; ujed-no hranljive, lekovite i medonosne: gavez i plućnjak.Životinjski svet (fauna) na područ-ju GO Obrenovac odlikuje se razli-čitim kontinentalnim životinjskim vrstama. Neke vrste su stalno nase-ljene na području opštine, a neke se povremeno pojavljuju na ovim pro-storima usled migratorskih kreta-nja. Podataka o raznovrsnosti faune ovog područja nema mnogo osim podataka koji se odnose na faunu šume Zabran što predstavlja mikro-lokaciju područja na kojem je pred-viđena gradnja PPOV.Generalni stav je da u okviru grad-skih šuma, koje su bile predmet istraživanja projekta, ne treba da postoje lovišta. Međutim, veoma je poželjno da ovi šumski ekosistemi budu obogaćeni različitim vrstama ekološki odgovarajućih divljih živo-tinja i ptica koje oplemenjuju ambi-jent i čine ga atraktivnim za pose-tioce. Izuzetno je prijatan doživljaj videti srnu, zeca, fazana i druge vrste prilikom šetnji i rekreacije u prirodi. Na području GO Obrenovac nala-zi se samo jedno zaštićeno prirodno dobro „Grupa stabala hrasta lužnja-ka – Jozića koliba”. Spomenik priro-de se nalazi na levoj obali reke Kolu-bare, oko 7.200 m uzvodno od kolku-barskog mosta. Ceo prostor obuhva-ta površinu od oko 2 ha, i organizo-van je kao izletište grada. Zaštiće-nu površinu čine šest stabala hrasta lužnjaka sa horizontalnim projekci-jama krošnji koje obuhvataju uku-pnu površinu od 16,49 ari. Prosečna

starost svih šest stabala iznosi 200 godina i predstavljaju ostatke autoh-tonih nizijskih hrastova (Querceto-Fraxinetum serbicum). Stabla domini-raju prostorom i celom kompleksu „Jozića koliba” daju pejzažnu atrak-tivnost. U postupku zaštite je područje izlet-ničke šume Zabran, koje se nalazi na drugoj obali Kolubare u odnosu na Planom obuhvaćeno područje PPOV. Za šumu Zabran je predložena III (treća) kategorija zaštite, a II (druga) kategorija za vlažna staništa u šumi.U istoriji našeg naroda nikada nismo pridavali značaj zoohigijeni. Naš mentalitet je takav da bolest, kako svoju, tako i svojih životinja, nema-štinu i probleme ne iznosimo u jav-nost. Problemi zoohigijene zahtevaju velika materijalna i finansijska ula-ganja koja u predhodnim godinama nisu bila dovoljna. Čitav niz zakona koji su trebali da utiču na ljude da se stanje popravi nisu urodili plo-dom, jer se zakoni ne primenjuju u onoj meri u kojoj ih je zakonodavac propisao. Veliki broj vlasnika životinja uginu-le životinje ostavlja pored puteva, baca u potoke, kanale i manje rečice što još više doprinosi zagađenju sre-dine. Klanje u individualnom sekto-ru se vrši bez ikakve veterinarsko-sanitarne kontrole, iznutrice se baca-ju i koriste za ishranu drugih živo-tinja najčešće pasa i mačaka čime se lanac zaraze samo nastavlja. Higijen-ske navike stanovništva u ruralnim područjima su na niskom nivou, kla-nje se obavlja u samim dvorištima ispred kuća u blizini bunara, voćnja-ka i povrtnjaka.Iz godine u godinu gradska opština Obrenovac se suočava sa problemom pasa i mačaka lutalica. Ovaj pro-blem je evidentan i veoma složen što su građani prepoznali i naveli kao jedan od bitnih problema u anke-ti koja je urađena u cilju prikuplja-nja stavova građana o životnoj sre-


9.

OPŠ

TIN

E dini, njihove procene stanja i utvrđi-vanje prioriteta rešavanja ekoloških problema. Osim ekološkog, problem ima i svoje socijalne, epidemiološke, epizootiološke, estetske i ekonomske aspekte.Postoji više razloga zašto se popu-lacija pasa i mačaka u opštini Obre-novac ne smanjuje. Zakonska regu-lativa koja se odnosila na rešavanje ovog problema u predhodnim godi-nama nije bila odgovarajuća, a i ona koja je postojala se nije u dovoljnoj meri primenjivala. Rešavanje pro-blema u prethodnom periodu bio je isključivo usmeren na radikalno uklanjanje pasa lutalica eutanazi-jom. Mislilo se da će na ovaj način populacija pasa i mačaka biti sma-njena, ali se ništa značajnije nije dobilo ovom metodom. Jedan od najbitnijih razloga zašto je problem toliko prisutan u GO Obrenovac i pored donošenja zako-na, leži i u tome što gradska opština nema ingerencije u pogledu rešava-nja ovog problema, već se problem pasa lutalica rešava na nivou grada Beograda. Na teritoriji opštine Obrenovac naj-češće glodare koje možemo naći su: kućni miš (Mus Musculus), i običan i sivi pacov (Ratus Ratus i Ratus Norve-gicus). Zbog svojih bioloških karak-teristika glodari se brzo šire i zau-zimaju velike površine. Dosadašnje akcije su bile redovne, tako da se populacija glodara drži pod kontro-lom, ali s obzirom na njihovu izu-zetnu reprodukciju, prilagodljivost, inteligenciju, akcije se moraju i u budućnosti sprovoditi.Dezinsekcija je skup mera i postupa-ka koji se sprovode u cilju suzbijanja štetnih vrsta insekata koji su preno-sioci oboljenja ljudi i životinja, pro-uzrokovači materijalnih šteta, kao i onih koji svojim prisustvom uzne-miravaju ljude i životinje. U različi-tim vrstama objekata, kao i na otvo-renim prostorima dominiraju poje-

dine vrste: krpelji, muve, bubašvabe, komarci, ose, mravi i dr. Njihova naj-veća štetnost je što izazivaju obolje-nja ljudi i životinja koje mogu imati i letalan završetak.Na teritoriji opštine Obrenovac pri-mećeno je da je populacija krpelja podjednako prisutna kako u grad-skim tako i u seoskim sredinama. Larvicidni tretman komaraca se na području GO Obrenovac radi svake godine u 4-6 akcija uz nadzor Struč-ne komisije, koja je prati brojnost larvi komaraca na raznim staništi-ma i predlaže koje će se površine i sa kojom količinom larvicida tretirati. Adultne forme komaraca su tokom 2012. tretirane uređajima sa zemlje i avionima. Tretiranje je vršeno insek-ticima na bazi permetrina.Prema izveštajima Stručne komisi-je, na teritoriji GO Obrenovac su ustanovljene sledeće vrste komaraca: Anopheles, Aedes i Culex. Svi su oni dobri letači i prevaljuju velike uda-ljenosti tako da se iz obodnih delo-va grada lako preseljavaju u naselja i napadaju ljude i životinje. Izaziva-ju bolne ubode domaćinu za vreme konzumiranja krvi. Na teritori-ji opštine Obrenovac postoje opti-malni ekološki uslovi kako u pogle-du temperature, tako i u pogledu ishrane, za pojavu razvoj i održava-nje larvi i odraslih formi komaraca različitih vrsta. Stoga je neophodno da se larvicidni tretman i tretman odraslih formi sprovodi redovno kako bi se brojnost održavala na bio-loškom minimumu.

Otpad

U GO Obrenovac otpad se organizo-vano sakuplja u urbanom delu, dok se na ostalom delu teritorije opštine sakupljanje vrši veoma retko.n Broj stanovnika ...............................

.......................... 74 460 (popis 2011.)n Površina opštine u kvadratnim

kilometrima ...................... 410 km2


9. O

PŠTI

NEn Broj stanovnika na pokrivenoj

teritoriji ..................... 35 000 - 75 %n Broj opsluženih

domaćinstava ....................... 20.163n Količina sakupljenog

otpada ................................ 75 t/danPo prostornoj lokaciji oko polovina stanovništva je gradsko, a polovina pripada ruralnom (seoskom) prosto-ru. Prostorni raspored stanovništva utiče i na prosečne količine komu-nalnog otpada. Prosek za gradsko jezgro je oko 1,5 kilogram otpada po stanovniku na dan. Za ruralno područje, količina otpada po stanov-niku je 0,5 kg, što u proseku iznosi 0,75 kg/stanovnik. Uslugom iznoše-nja komunalnog otpada je obuhva-ćeno je 20.163 korisnika i oko 1.300 korisnika privrede i male privrede. Orjentaciono je to oko 75% ukupne populacije G.O. Obrenovac. Usluge sakupljanja, transporta i odlaganja komunalnog otpada na teritoriji G.O. Obrenovac vrši J.K.P. „Obrenovac”. Preduzeće je osnovano 1953. godine i od tada se u kontinu-itetu bavi komunalnom delatnošću. J.K.P. „Obrenovac” dnevno priku-pi oko 75-85 tona komunalnog otpa-da, što na godišnjem nivou iznosi 25.000 tona. Sve prikupljene količi-ne se deponuju na gradsku deponi-ju „Grebača”. Zbog nemogućnosti odlaganja komunalnog otpada na adekvatan način, a najčešće u seoskim sredi-nama, došlo je do formiranja veli-kog broja divljih smetlišta. Opšti-na Obrenovac, preko JKP „Obreno-vac’’, vrši uklanjanje divljih sme-tlišta. Na osnovu prijava građana preko mesnih zajednica i uz kontro-lu nadzornih organa. Uočeno je da se neke lokacije divljih smetlišta pono-vo pojavljuju, bez obzira na redovno čišćenje i uklanjanje istih. Takođe, primećeno je i smanjene ukupnog broja divljih smetlišta. Konkretan razlog ovoj pojavi je povećanje sve-

sti građana u pravcu zaštite životne sredine i proširenje reona iznošenja otpada od strane JKP „Obrenovac’’.J.K.P. „Obrenovac” se vrlo aktivno ukljičio u procese reciklaže izgrad-njom pogona za separaciju meša-nog komunalnog otpada na lokaci-ji gradske deponije. Predviđena je i izradnja sistema za kompostira-nje biorazgradivog otpada. U okvi-ru J.K.P. „Obrenovac” radi i pogon reciklažnog dvorišta. Pogon se bavi prikupljanjem, sortiranjem, presova-njem i daljom distribucijom sekun-darnih sirovina. Mesečno se prera-di oko 15 tona starog papira i 4 tone PET ambalaže. Reciklažno dvorište zauzima površinu od 1600 m2 i pose-duje halu za reciklažu ukupne povr-šine 114 m2. Razvrstavanje sekun-darnih sirovina se vrši u posebno izrađene boksove. Obrada PET-a se vrši pomoću perforatora, transpor-tne trake i dvadesetpetotonske hori-zontalne prese balirke. Dalja mani-pulacija nastalih bala se vrši čeonim viljuškarom.Odlaganje komunalnog otpada vrši se na Deponiji - smetlištu „Grebača’’ od 1984. Godine. Deponija je uda-ljena vazdušnom linijom 4.5 km od centra grada, a udaljenost od stam-benih objekata je 2.1 km. Ukupna površina deponije je 16 ha, a pod otpadam nalazi se približno 9 ha. Trenutno se otpad odlaže na kasetu površine 3 ha u slojevima i uz sva-kodnevno kompaktovanje po povr-šini. Smeće se redovno prekriva slo-jem zemlje. Na godišnjem nivou se odloži oko 25.000 tona komunalnog otpada. GO Obrenovac od 2011. ima Plan upravljanja otpadom, a urađen je i Katastar otpadnih ulja sa progra-mom organizovanog sakupljanja na teritoriji GO Obrenovac.


9.

OPŠ

TIN

E


9. O

PŠTI

NE

10. INSTITUcIJE

10.

IN

STIT

UcI

JE

Sadržaj poglavlja:

10.1. Gradski zavod za javno zdravlje10.2. In sti tu t za javno zdra vlje Sr bi je - "Dr Mi lan Jo va no vić Ba tut"10.3. In sti tut za me di ci nu rada Srbije „Dr Dra go mir Ka ra jo vić”10.4. Za vod za za šti tu pri ro de Sr bi je



10.

IN

STIT

UcI

JE

Gradski zavod za javno zdravlje, Beograd (u daljem tekstu Zavod), u skladu Zakonom o zdravstvenoj zaštiti, je preventivna javno zdrav-stvena, zdravstveno promotivna i stručno metodološka zdravstvena ustanova za nivo grada Beograda koja obavlja socijalno - medicinsku, higijensko-ekološku, epidemiološku i mikrobiološku zdravstvenu delat-nost. Istovremeno obezbeđuje pri-menu i praćenje sprovođenja Stra-tegije „Novog javnog zdravlja”, kao osnove politike zdravstvene zašti-te u gradu Beogradu i u Republi-ci Srbiji. Od svog osnivanja, beleži uzlazni trend razvoja, koji je rezultirao uslo-žnjavanjem i povećanjem obima rada, kadrovskim jačanjem, oprema-njem, uvođenjem novih laboratorij-skih i drugih metoda rada i standar-da kvaliteta. Pri tome nisu zanema-reni uslovi rada i standard radnika.Nov način rada usklađen je sa ino-viranom organizacijom, koju danas strukturno čine zasebne organizaci-one celine - Centri, a ne više delat-nosti. Time su stvoreni bolji uslovi za koordinaciju aktivnosti i sarad-nju među pojedinim organizacionim jedinicama unutar Zavoda.Multidisciplinarni i multisektorski pristup, fokusiranje akcija i inter-vencija na terenu, odnosno lokalnoj zajednici, promocija zdravlja i afir-macija zdravih stilova života, razvoj partnerstava za zdravlje i zdravih okruženja, fleksibilnost, adekvatnost i pravovremenost u odgovoru na aktuelne izazove i javno zdravstvne probleme, su osnovni metod i sadr-žaj rada. Dobro vođena razvojna politika poslednjih nekoliko decenija, veli-ko angažovanje zaposlenih, njiho-va posvećenost poslu i privrženost

ustanovi imali su za ishod da Zavod, koji je uvek imao značajne razvoj-ne potencijale, preraste u jednu od vodećih javno zdravstvenih institu-cija u Republici Srbiji. Osnivač Zavoda, a za potrebe grada Beograda, je Republika Srbija, čime je određena njegova usmerenost ka lokalnoj samoupravi. Politika kontinuiranog unapređenja kvaliteta rada Zavoda odražava nje-govu javno zdravstvenu funkciju, kako u odnosu na sopstvenu delat-nosti tako i u sistemu zdravstvene zaštite u Beogradu.

POLItIKA KONtINUIRANOG UNAPREĐENJA KVALItEtA

Zavod prati, istražuje i proučava zdravstveno stanje i zdravstvenu kulturu stanovništva, stanje i kva-litet životne sredine, uzroke pojave i širenja zaraznih i drugih bolesti, faktore rizika po zdravlje ljudi kao i organizaciju i rad zdravstvene služ-be, koji doprinose njenom razvoju. Rad Zavoda se odvija u skladu sa prihvaćenom vizijom, misijom, cilje-vima, vrednostima i principa.U cilju kontinuiranog unapređenja kvaliteta našeg rada, primenjujemo sistem menadžmenta kvalitetom koji ispunjava zahteve međunarodnog standarda SRPS ISO 9001: 2000. i SRPS ISO 14000 kao i SRPS ISO 17025 u oblasti laboratorijskih ispi-tivanja. Da bismo svoj cilj adekvat-no i ostvarili, svi zaposleni imaju odgovornost u realizaciji navedenih standarda, vezanih kako za zahte-ve korisnika tako i za kvalitet uslu-ga, a u skladu sa sopstvenim nad-ležnostima.

10.1. GRADSKI ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE


10.

IN

STIT

UcI

JE

1. Centar za promociju zdravlja

2. Centar za analizu, planiranje i organizaciju zdravstvene zaštite

3. Centar za informatiku i biostatistiku u zdravstvu

4. Centar za kontrolu i prevenciju bolesti

5. Centar za mikrobilogiju

6. Centar za higijenu i humanu ekologiju

n Planiranje i realizacija programa praćenja stanja i očuvanje životne sredine;

n Evidentiranje, prikupljanje i anali-za podataka o faktorima rizika po zdravlje stanovništva u životnoj sredini sa predlogom mera za una-pređenje stanja;

n Obavljanje sanitarno-higijenskog nadzora u objektima pod sanitar-nim nadzorom i drugim objekti-ma u kojima se obavlja delatnost od javnog interesa,u skladu sa Zako-nom kojim se uređuje oblast sani-tarnog nadzora;

n Učešće u izradi medicinskih pro-grama za izgradnju, rekonstrukci-ju i adaptaciju objekata zdravstve-nih ustanova i davanje mišljenja na idejna rešenja, tehničku dokumen-taciju za izgradnju, rekonstrukci-ju i adaptaciju objekata od javnog interesa;

n Laboratorijska ispitivanja u oblasti sanitarne mikrobiologije, sanitar-ne hemije i ekotoksikologije u skla-du sa domaćim i međunarodnim standardima i regulativom, u svim medijima životne sredine, hrani, predmetima opšte upotrebe i dr.

7. Centar za eko-toksikologiju

n Ispitivanje otpada (karakterizaci-ja, kategorizacija i dr) i predlaganje načina postupanja sa čvrstim i teč-nim otpadom

n Sakupljanje, reciklaža, uništavanje i definitivno odlaganje medicin-

skog otpada iz zdravstvenih i dru-gih ustanova;

n Utvrđivanje i sprovođenje mera u elementarnim i drugim većim nepogodama i vanrednim prilika-ma;

n Obavljanje funkcije ekotoksikološ-kog centra za teritoriju grada Beo-grada;

n Prevencija, pripravnost i odgovor na hemijske udese sa predlaganjem mera sanacije;

n Stalna pripravnost mobilnih eko-toksikoloških jedinica;

n Dizajniranje i aplikacija softverskih programa u oblasti ekotoksikološ-ke delatnosti;

n Izrada studija o proceni uticaja na životnu sredinu, stidija procene rizika, lokalnih i regionalnih eko-loških akcionih planova kao i pro-grama, planova i projekata iz obla-sti zaštite životne sredine i zdrav-lja ljudi.

8. Laboratorija za humanu ekologiju i ekotoksikologiju

n Laboratorija HEE je jedna od prvih akreditovanih laboratorija za ispiti-vanje u skladu sa SRPS ISO 17025;

n Laboratorija HEE poseduje najsa-vremeniju instrumentalnu anali-tičku opremu neophodnu u anali-zi tragova u životnoj sredini, i dru-gim matriksima;

n U laboratoriji se identifikuje i ispi-tuje veliki broj neorganskih i organ-skih materija u uzorcima vazduha, vode, zemljišta, sedimenta i biološ-kog materijala, namirnica i pred-meta opšte upotrebe;

U njoj se vrši uzorkovanje, analiza, kalibracija instrumenata, međuna-rodna laboratorijska uporedna ispi-tivanja u svim matriksima, što obez-beđuje osnovu pouzdanosti, tačno-sti i preciznosti u radu laboratorije sa našim korisnicima.


10.

IN

STIT

UcI

JE

Kratak istorijat Instituta za javno zdravlja Srbije - Milan Jovanović BatutInstitut zа јаvnо zdrаvljе Srbiје „Dr Milаn Јоvаnоvić Bаtut” је оsnоvаn zа nivо rеpubliке i prеdstаvljа екspеrtsкu instituciјu zа јаvnо zdrаvljе која dаје sа vеt, pоdršкu i smеrnicе zа Vlаdu

Rе pu bli ке Srbiје i svе zаvоdе zа јаvnо zdrаvljе i sprоvоdi nеzаvisnа istrа ži-vа njа о prоblеmimа јаvnоg zdrаv ljа u Sr biјi. Institut je tokom devet decenija svog postojanja obavljao važnu i uspeš-nu ulogu kako u stručnom tako i u naučno istraživačkom radu u oblasti medicine i zaštite zdravlja stanovništva.

10.2. IN STI TU T ZA JAVNO ZDRA VLJE SR BI JE - "DR MI LAN JO VA NO VIĆ BA TUT"

11000 Beograd, Dr . Subotića 5http://www.batut.org.rse-mail: prijemnakancelarija@batut .org .rsTel . centrala: 2684 566 Faks: 2685 140 Broj računa: 840-624667-70 Matični broj: 07036027PIB: 102000930

REPUBLIKA SRBIJAINSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE SRBIJE„Dr. Milan Jovanović Batut” p.o.

Hro no lo gi ja tran sfor ma ci je in sti tu ci je:Stal na epi de mij ska ko mi si ja Mi ni star stva zdra vlja Kra lje vi ne Sr ba, Hr va ta i Slo ve na ca 1919.Cen tral ni hi gi jen ski za vod (Zgra da iz gra đe na sred stvi ma Rok fe le ro ve fon da ci je) 1923/1924.Bak te ri o lo ško-epi de mi o lo ški za vod Sr bi je 1944/45.Hi gi jen ski in sti tut Na rod ne Re pu bli ke Sr bi je 1951.Za vod za zdrav stve nu za šti tu So ci ja li stič ke Re pu bli ke Sr bi je 1961.Za vod za za šti tu zdra vlja Sr bi je „Dr Mi lan Jo va no vić Ba tut” 1979.In sti tut za za šti tu zdra vlja Sr bi je „Dr Mi lan Jo va no vić Ba tut” 1997.Institut za javno zdravlja Srbije "Dr Milan Jovanović Batut" 2006.

Delatnost Instituta je definisana Zako-nom o zdravstvenoj zaštiti koji pod jav-nim zdravljem podrazumeva ostvariva-nje javnog interesa stvaranjem uslova za očuvanje zdravlja stanovništva putem organizovanih sveobuhvatnih aktivno-sti društva usmerenih na očuvanje fizič-kog i psihičkog zdravlja, odnosno oču-vanje životne sredine, kao i sprečava-nje nastanka faktora rizika za nasta-nak bolesti i povreda, koji se ostvaru-je primenom zdravstvenih tehnologija i merama namenjenih promociji zdravlja,

prevenciji bolesti i poboljšanju kvalite-ta života. U tom smislu, osnovne oblasti delatnosti Instituta su: analiza, planira-nje i organizacija zdravstvene zaštite, informatika sa biostatistikom, promo-cija zdravlja, kontrola i prevencija bole-sti, higijena i humana ekologija i mikro-bilogija.Laboratorije poseduju sertifikat o uve denom sistemu menadžmenta kva li teta prema JUS ISO 9001/2008 i sertifikat o akreditaciji prema standardu ISO/IEC 17025:2006.

KON tAKtDi rek torPrim. dr. sci. med. Tatjana Kneževićspecijalista higijene011 264 23 64

Načelnik Centra za higijenu i humanu eko-logijuDr Dušica Nikosavić, specijalista higijene 011 268 45 66 / lok. 190


10.

IN

STIT

UcI

JE

KliničkicentarSrbijeInstitutzamedicinuradaSrbije

„DrDragomirKarajović”Deligradska29

Beograd

10.3. INStItUt ZA MEDICINU RADA SRBIJE „DR DRAGOMIR KARAJOVIĆ”Institut za medicinu rada i radiološku zaštitu Srbije ”Dr Dragomir Karajović” (Institut), najviša je struč-na, nastavna i naučna ustanova u oblasti medicine rada u Republici. Institut je Kolaborativni centar za medicinu rada Svetske zdravstvene organizacije. Nastavna je baza Medicinskog fakulteta Univerzi-teta u Beogradu. Sedište je Republičke stručne komisije za medicinu rada koju obrazuje Ministarstvo zdravlja, kao i Sekcije za medicinu rada srpskog lekarskog društva. Institut za medicinu rada i radiološku zaštitu ima pet organizacionih jedinica:

Centarzarazvojmedicinerada• Odeljenje za stručnometodološku delatnost • Odeljenje za biostatistiku i medicinsku dokumentaciju

Centarzaekologijuifiziologijurada• Odeljenje za profesionalnu ekologiju i fiziologiju rada • Odeljenje specijalizovanih laboratorija

Centarzaprofesionalnebolestiitoksikologiju• Odeljenje za polikliničku dijagnostiku • Odeljenje za toksikologiju • Odeljenje za profesionalna respiratorna oboljenja • Odeljenje za ostale profesionalne bolesti i bolesti u vezi sa radom

Centarzaocenuradnesposobnosti• Prvo odeljenje za ergospecijalističku delatnost • Drugo odeljenje za ergospecijalističku delatnost • Odeljenje za ispitivanje funkcije kardio-respiratornog sistema • Odeljenje za ocenu privremene radne nesposobnosti i druga veštačenja radne sposobnosti

Centarzazaštituodjonizujućeginejonizujućegzračenja• Odeljenje za medicinska ispitivanja radijacionih oštećenja • Odeljenje za dozimetriju jonizujućeg zračenja • Odeljenje za radioekologiju

OSNOVNIZADACIINSTITUTA• Referentna ustanova za zdravstvenu zaštitu

radnoaktivnog stanovništva, kao i za zaštitu pri primeni jonizujućeg zračenja u zdravstvu;

• Zdravstvena delatnost u okviru koje se spro-vodi prevencija, dijagnostika, terapija i reha-bilitacija profesionalnih bolesti, bolesti u vezi sa radom i povreda na radu;

• Izrada doktrinarnih stavova i metodologija u oblasti medicine rada;

• Zaštita od jonizujućeg i nejonizujućeg zrače-nja profesionalno izloženog stanovništva;

• Naučnoistraživački rad;• Obrazovanje i edukacija u oblasti medicine

rada i srodnih disciplina.

OSNOVNEAKTIVNOSTIINSTITUTA• Prevencija profesionalnih bolesti, bolesti u

vezi sa radom i povreda na radu, analizom štetnosti na radu i identifikacijom zahteva rada, merenjima hemijskih, fizičkih i bioloških štetnosti u radnoj sredini, procenom rizika i predlogom preventivnih mera radi snižavanja rizika za zdravlje radnika koja na radnim mes-tima postoje;

• Klinička, ambulantna i stacionarna obrada obolelih radnika, ocena radne sposobnosti za odgovarajuće radno mesto;

• Obrazovanje i usavršavanje preko Katedre za medicinu rada Medicinskog fakulteta Univerz-iteta u Beogradu, na kojoj se obavlja redovna


10.

IN

STIT

UcI

JE

nastava iz medicine rada za studente medi-cine, poslediplomsko usavršavanje u medicini rada (specijalizacija, subspecijalizacija, mag-isterijumi i doktorati), kao i u oblasti profe-sionalne i kliničke toksikologije, radiološke zaštite i procene radne sposobnosti;

• Naučnoistraživački rad u okviru koga se proučava dejstvo na zdravlje pri ekspoziciji olovu, živi, azbestu, slobodnom silicijum dio-ksidu, kao i rani znaci i simptomi usled dugo-trajne ekspozicije (organski rastvarači, alu-minijum, PCB), oštećenje sluha, bol u leđima, neuropsihički simptomi, stres, smenski rad, rad sa video-terminalima, reproduktivni efek-

ti, ”sindrom bolesnih zgrada”, profesional-ni rak i dr.

• Organizacija domaćih i međunarodnih kon-gresa i simpozijuma u oblasti medicine rada, profesionalne toksikologije, pneumokonio-za i drugih plućnih bolesti, bolesti u vezi sa radom i sl.

• Međunarodna saradnja kao kolaborativni cen-tar u oblasti medicine rada Svetske zdravstvene zajednice, u organizaciji osam međunarodnih kurseva iz toksikologije za zemlje u razvoju, formiranjem Balkanskog udruženja medicine rada, saradnjom sa stručnjacima i institucijama medicine rada iz sveta.

DirektorProf. dr Aleksandar P.S. MilovanovićTelefon: 011/ 2685-485 011/ 3400-961Fax: 011 2643675

NačelnikOdeljenjazaradioekologijuMaja Eremić-Savković, dipl. fizičar, specijalistaTel: 011 3400994, 011 3400958Fax: 011 2643675



10.

IN

STIT

UcI

JE

Zavod za zaštitu prirode Srbije je stručna ustanova osnovana od stra-ne Vlade Republike Srbije koja obav-lja delatnost zaštite, unapređenja i očuvanja prirodne baštine Srbije. Započeo je sa radom 30. aprila 1948. godine kao Zavod za zaštitu i nauč-no proučavanje prirodnih retkosti NR Srbije. Tokom svog postojanja od preko šest decenija, prolazio je kroz više organizacionih promena, da bi danas bio moderna ustanova sa sedištem u Beogradu, i radnom jedinicom u Nišu. Svoju delatnost Zavod ostvaruje kroz sektore zaštite prirode, sektor za istraživačko-razvojnu delatnost, i sektor opštih poslova. Poslove u okviru delatnosti Zavoda obavljaju saradnici profilisani u većem broju različitih prirodnih, pa i društve-nih oblasti, čime se ostvaruje inter-disciplinarni pristup zaštiti prirode. Zavod je član Svetske unije za zašti-tu prirode IUCN, čija je Regional-na kancelarija za jugoistočnu Evro-pu smeštena u njegovom sedištu, Evropske asocijacije za zaštitu geo-nasleđa ProGEO, Europark federa-cije, i saradnik na programu MAB - UNESCO. Zaštitu i unapređenje nacional-ne prirode baštine Zavod ostvaruje obavljanjem niza poslova iz širokog okvira svoje nadležnosti, kao što su: n prikupljanje i obrada podataka o

prirodi i prirodnim vrednostima i izrada studija zaštite kojima se

utvrđuju vrednosti područja pred-loženih za zaštitu i način uprav-ljanja tim područjima, kao i svi drugi poslovi vezano za pokreta-nje i sprovođenje procedure zaštite prirodnih dobara;

n stručni nadzor na zaštićenim dobri-ma;

n razvijanje baze podataka i vođe-nje registra zaštićenih prirodnih dobara;

n proučavanje i zaštita biodiverziteta i geodiverziteta;

n izdavanje uslova za radove na zašti-ćenim prirodnim dobrima;

n utvrđivanje uslova i mera zašti-te prirode i prirodnih vrednosti u postupku izrade i sprovođenja pro-stornih planova i davanje mišljenja o uticaju na životnu sredinu tj. pri-rodu u odnosu na projekte, urba-nističke planove i drugu investici-ono-tehničku dokumentaciju, pro-grama i strategija u svim delatno-stima koji utiču na prirodu;

n učešće u sprovođenju međunarod-nih ugovora o zaštiti prirode, i saradnja i angažovanje na uspo-stavljanju evropskih standarda zaštite prirode;

n podizanje svesti najšire javnosti po pitanju zaštite životne sredine i pri-rode putem publikovanja naučno-stručnih i popularnih izdanja, rea-lizacije obrazovnih programa, pro-motivnih aktivnosti i informisanja.

10.4. ZA VOD ZA ZA ŠTI TU PRI RO DE SR BI JE

11070 N. Be o grad, Dr. Iva na Ri ba ra 91tel: 011/209 3801; 209 2803faks: 011/2093-867E-mail: [email protected], www.zzps.rs


10.

IN

STIT

UcI

JE



10.

IN

STIT

UcI

JE



10.

IN

STIT

UcI

JE


CIP - Каталогизација у публикацијиНародна библиотека Србије, Београд

502.175(497.11)”2010”

KVALITET životne sredine grada Beo-grada : u 2010. godini / [urednici Marija Gru-bačević ... et al.]. - Beograd : Sekretarijat za zaštitu životne sredine : Gradski zavod za javno zdravlje : Regionalni centar za život-nu sredinu za Centralnu i Istočnu Evropu, 2010 (Beograd : Standard 2). - 352 str. : ilu-str. ; 29 cm

Tiraž 1.300.

ISBN 978-86-7550-067-4 (REC)1. Грубачевић, Марија [уредник]a) Животна средина - Kвалитет - Београд

- 2010COBISS.SR-ID 183723276

Documents

KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI sredina Bgd 2012.pdf · KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2012. GODINI 9 UVOD U Beogradu je 1974. godine, kao resorni