Lasy w Polsce

Projekt międzyprzedmiotowy

„Rok 2011 międzynarodowym rokiem lasów”

Lasy - wprowadzenie

Lasy, obok krajobrazu rolniczego, są dominującym elementem środowiska

przyrodniczego w Polsce. Nasz kraj, położony w umiarkowanej strefie klimatycznej i będący pod wpływem dość wilgotnego powietrza znad

Atlantyku, leży w rozległej strefie lasów liściastych półkuli północnej.

Dziś w wyniku wieloletniej działalności człowieka, powierzchnia i struktura lasów

drastycznie się zmniejszyły.

Życie lasuŻycie lasu jest procesem dynamicznym, w którym zachodzi nieustannie cykl zmian, w którym można wyróżnić następujące fazy rozwoju:

Regeneracja (odnowienie) – stopniowe osiedlanie się nowych drzew,Dorastanie – drzewa intensywnie powiększają swoje rozmiary. Eliminowane są najsłabsze i najmniejsze drzewa.Optymalna – przyrost drzew jest wolniejszy.Starzenie się – zamieranie pojedynczych drzew, które tworzą luki w drzewostanie umożliwiając z kolei odnowienie drzew.Rozpadu i obumierania – zamieranie drzew ulega przyspieszeniu prowadząc do całkowitego rozkładu.

Różnice między lasem naturalnym a wykorzystywanym gospodarczo:

Różnorodność – las naturalny charakteryzuje się różnorodnością gatunkową, wiekową i przestrzenną. Las użytkowany gospodarczo jest przeważnie jednowiekowy, jednogatunkowy, a skład drzewostanu jest często niedostosowany do warunków siedliska. O doborze sadzonek w takim lesie decyduje popyt na dany rodzaj drewna.Odnowa lasu – lasy naturalne odnawiają się samoistnie, natomiast w lesie gospodarczym człowiek dokonuje nasadzeń, stosując często sadzonki pochodzące z obszarów o odmiennych warunkach, co powoduje słabsze przystosowanie do życia.Wpływ na stosunki wodne – las naturalny zapewnia równowagę wodną –w czasie deszczu zatrzymuje ją, a w okresach bezopadowych uwalnia wilgoć do gleby. Zmiana naturalnej struktury przestrzennej i gatunkowej drzewostanu powoduje zaburzenie retencyjnej funkcji lasu.Ochrona gleby – w lesie naturalnym rozwój gleby przebiega w harmonii z rozwojem lasu i trwa nieprzerwanie z pokolenia na pokolenie drzew. Las gospodarczy nie posiada takiej ochrony i dochodzi tam do intensywnej degradacji gleby, jej zakwaszania, erozji i niedostatecznego tworzenia nowej.

Las naturalnySam decyduje o swoim wyglądzie i o tym, co jest w nim potrzebne lub nie.Żyje bez określonego celu, jego istnienie jest celem w samym w sobie,To skomplikowana sieć wzajemnie od siebie uzależnionych tysięcy organizmów,Nie posiada elementów ważniejszych i mniej ważnych – funkcjonuje jedynie jako całość,To nie tylko drzewa, ale pozostające z nim w ścisłej współzależności ekosystemy nieleśne: źródliska, ziołorośla, środleśne polany itp.,Posiada na określonej przestrzeni wszystkie fazy rozwojowe,Posiada własne mechanizmy samoregulacji - wszystkie organizmy same kontrolują swoją liczebność,Jego istnienie nie jest uzależnione od ingerencji człowieka.

Typy lasów spotykanych w Polsce

Bory (lasy iglaste)

Na glebach suchych i piaszczystych są one najuboższe – sosny rosną dość luźno i osiągają raczej niewielkie rozmiary.Siedliska nieco żyźniejsze porasta tzw. bór świeży - oprócz sosny pojawia się również brzoza brodawkowata i świerk. Tam, gdzie poziom wód gruntowych jest wysoki, a gleba nieurodzajna (torfowiska), tworzą się bory wilgotne i bagienne – drzewa są niewysokie, zmarniałe.Na umiarkowanie żyznym podłożu wykształca się najpowszechniejsze w Polsce zbiorowisko borów mieszanych. Drzewa są dorodne i zróżnicowane. Licznie występuje świerk, jodła i modrzew, a z liściastych – dąb, buk, grab, osika i lipa.Na południu kraju występuje bór świerkowy, zajmujący niemal wszystkie dostępne siedliska regla górnego.

Lasy iglaste zajmują ok. 67% powierzchni leśnej Polski. Drzewostany z udziałem sosny jako gatunku głównego, zajmują prawie 70% powierzchni lasów. Na drugim miejscu znajduje się świerk mający ok.. 6% udziału w strukturze obszarów leśnych. Na ogromnym i zróżnicowanym terytorium kraju bory mogą być dość zróżnicowane:

Górskie reliktowe laski sosnoweTen typ lasu występuje tylko w dwóch miejscach w Polsce:

W Pieninach, gdzie porasta strome, suche i ciepłe skałki wapienneW Tatrach porasta skały dolomitowe.

O specyfice tych lasów decyduje unikalna kombinacja naturalnego drzewostanu sosnowego na podłożu wapiennym i związanej z nim bogatej roślinności (storczyki, kruszczyk rdzawoczerwony, buławik wielokwiatowy czy sasanka).

Kwaśne dąbrowyLasy tego typu w Polsce rozpowszechnione są na zachód od Wisły. Porastają tereny nizinne będące pod dużym wpływem klimatu oceanicznego. Dominującymi gatunkami drzew są tu: dąb szypułkowy i bezszypułkowy. Często towarzyszą im buk, brzoza, sosna, świerk.

Lasy liściastePorastają one siedliska żyzne, zajmują ponad 30% powierzchni leśnej kraju. Charakteryzują się bogatą strukturą przestrzenną i znaczną liczbą gatunków roślin. Wśród rosnących tu w dużym zwarciu drzew dominują dęby, lipy, świerki, jawory, graby, osiki, brzozy, a lokalnie również buk i jodła.

Łęgi wierzbowo – topolowe Wykształcają się na piaszczystych tarasach zalewowych dużych rzek nizinnych. Rokrocznie są okresowo zalewane, a woda nanosi kolejne warstwy osadów. Główne drzewa to różne gatunki wierzby i topole. Dolna warstwa jest zwykle bardzo bujna i trudna do przebycia.

Olsy Lasy te powstają głównie na niżu, w miejscach z długimi okresami stagnującej wody. W drzewostanie dominują olsze. Rzadziej bywają tu brzozy, sosny, jesiony lub nawet świerki.

Piętra roślinności w lesie

Wysokie drzewa

Najwyższą warstwę roślinności w lesie tworzą wysokie drzewa.Warstwę tę zamieszkują wiewiórki, ptaki, np. dzięcioły i sowy.

PodszytWarstwę, którą tworzą krzewy, np.: leszczyny czy jałowca, a także młode drzewa nazywamy podszytem.Można tam spotkać: lisy, sarny, dziki, jelenie i różne owady.

RunoRuno tworzą ją nieduże rośliny, np.: mchy, paprocie, jagody, borówki, a także grzyby.Można tu spotkać: ślimaki, jeże, zaskrońce.

Bibliografia1. LASY NATURALNE, wyd. Stowarzyszenie Olszówka

(broszura)2. SKARBY POLSKIEJ NATURY ENCYKLOPEDIA PRZYRODY

„ROŚLINY, LASY” , wyd. Deagostini3. PORADNIK PRZEWODNIKA, Gerald i Lee Durrell4. REGIONY POLSKI, Dorota Kokurewicz5. DRZEWA, CO I JAK, Hannelose Gilsenbach6. ZWIERZĘTA I ICH ŚRODOWISKO, Bob Buton, Jim Channell7. LAS (przewodnik), Wolfgang Dreyer8. DRZEWA I KRZEWY, Jean – Denis Godet9. ROŚLINY CHRONIONE W POLSCE, wyd. IBIS10.PUSZCZE POLSKI, Paweł Fabijański

Opracowania:Magdalena Krawczyk