Embed Size (px)
Citation preview
Vreme za re{avawe: 240 minuti
avgust, 2008 godina
© BRO 2008
ZALEPI TUKA
[IFRA NA KANDIDATOT
Zapi{i tuka:
[ifra na PRVIOT ocenuva~
ZALEPI TUKA
[ifra na VTORIOT ocenuva~
Bi
ro
za
raz
vo
j n
a o
br
azo
van
iet
oS
EK
TO
R Z
A V
RE
DN
UV
AW
E N
A P
OS
TI
GA
WA
TA
NA
U^
EN
IC
IT
E
MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURAD
R@
AV
NA
MA
TU
RA
Sektor za vrednuvawe napostigawata na u~enicite
UPATSTVO ZA KANDIDATOT
Vnimatelno pro~itaj go upatstvoto. Ne ispu{taj ni{to.Zalepi ja ednata {ifra na ozna~enoto mesto na testot ("[ifra na kandidatot”), a drugata{ifra na ozna~enoto mesto na listot za odgovori.Ne vrti stranici i ne po~nuvaj so re{avawe na zada~ite s¢ dodeka ne ti ka`e nadgleduva~ot.Testot sodr`i zada~i. Na zada~ite se odgovara na eden od slednite na~ini:- so zaokru`uvawe na bukvata pred to~niot odgovor;- so dopolnuvawe na re~enicite vo ponudenite odgovori;- so podvlekuvawe delovi vo prilo`enite tekstovi (zborovi, grupa zborovi, re~enici, pasusi).
Vnimavaj na jazikot i na pravopisot vo odgovorite. Pi{uvaj ~itlivo. Ne~itlivite odgovori,nejasnite popravki i zaokru`uvaweto na pove}e od predvideniot broj opcii se vrednuvaat sonula (0) poeni.I vo testot i vo listot za odgovori pi{uvaj isklu~ivo so penkalo. Odgovorite nazada~ite napi{ani so moliv se vrednuvaat so nula (0) poeni.Pokraj sekoja zada~a e daden brojot na poenite za to~niot odgovor. Zada~ite se odgovaraat prvo vo testot. Otkako }e zavr{i{ so odgovaraweto na pra{awata votestot, odgovorite na zada~ite prenesi gi na listot za odgovori, spored Upatstvoto zapopolnuvawe dadeno vo nego.Ti posakuvame mnogu uspeh!
MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURA
DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA
010102083 8
PRAZNA STRANICA
010102084 8
1 Pro~itaj go vnimatelno izvadokot i odgovori na postavenite pra{awa.
ILIJADA - Homer
„Toga go pogledna mra~no i prozbori brziot Ahil:„Omrazen Hektore nemoj za dogovor ti da mi zbori{. Kako {to nema sred lu|e i lavovi nikoga{ verba, nito pak volci i ovci da `iveat ne mo`at slo`no, tuku ednostojno edni na drugi im dumaat lo{o;taka ni jas, nito ti ne }e mo`eme da imame milost, nito da vrzeme kletva, pred eden od dvata da padnei da go nasiti Ares so krv - {titonosniot borec. Tuku spomni si ja seta juna{tina: sega ti trebako`anik dobar da bide{ i sosema odva`en borec. Begawe pove}e nema, a vedna{ Atena Palada tebe so xilitot }e te svlada; }e otplati{ segavedno za sudnite maki na mnogute drugari moi. {to si gi otepal ti besneej}i so svoeto kopje.
Svetliot Hektor gledaj}i go sprotiv go odbegna nego, za{to go dogleda toj i se navedna pred toa vedna{;te{koto bronzovo kopje preleta nad nego togai se zaka~ilo v zemja; go trgna Atena Palada i mu go vrati na Ahil, no ne ja zabele`a Hektor. Toga na sinot Peleev besprekoren ovoj mu re~e:„Ahile sli~en na boga, me proma{i, za{to ti u{temojata sudba od Zevs ne si ja ~ul, {tom toa go re~e:tuku si brblivec ti i izmamnik itar na zboroj, {to si gi govorel samo da mene me upla{i{ sega, za da zaboravam jas na hrabrost i juna{tvo svoe;znaj deka pove}e nema pred tebe da begam ko pre|e, za da go zaka~i{ tvoeto kopje vo moite ple}i;tuku provni mi go napred vo gradite, koga }e ripnam, ako ti pozvoli bog, no od moeto pazi se sega, {to ve}e celo bi sakal da vleze vo tvoeto telo. Pa i za Trojancite toga{ bi stanala vojnata lesna, koga bi zaginal ti, {to im zadava{ najgolema maka.”Re~e i zamavna toj, ta go isfrli, dolgoto kopje;sred {tit go pogodi sinot Peleev, ne pogre{i sosem;kopjeto skraja se odbi od {titot. Se nasrdi Hektor, {to mu izbegalo nemu od racete kopjeto v pusto;zastana toj so soboreni o~i bez oru`je v race;vedna{ Deifoba pak belo{titniot junak go vikna, za da mu podade kopje, no nego nemalo onde. Toga se doseti Hektor vo svojata pamet vikna:„o, lele, vistina ve}e me viknale bozite da umram;{to sum pomislil jas deka brat mi Deifob e tuka;tuku na bedemot toj e: me izmami mene Atena.
prepev: M. Petru{evski
1 poen
010102085 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
(1.1) Vo navedeniov izvadok se vospeva:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. razdelbata me|u Hektor i Andromaha
B. ubistvoto na Patroklo
V. borbata me|u Ahil i Hektor
(1.2) Koj mu pomaga na Ahil vo sovladuvaweto na protivnikot Hektor?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(1.3) Deloto „Ilijada” spored svoite `anrovski karakteristiki e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. roman
B. epopeja / ep
V. lirska pesna
(1.4) Spomenatoto delo od koe e naveden izvadokot £ pripa|a na:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. starogr~kata literatura
B. starorimskata literatura
V. asirovavilonskata literatura
(1.5) Koj im zadava „najgolema maka” na Trojancite?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
010102086 8
2 Pro~itaj go vnimatelno izvadokot od „Pro{talna pesna” („Strastvuva-weto na ^ajld Harold” - Bajron) i odgovori na postavenite pra{awa:
O, zbogum, roden kraj. Ti sivis~eznuva{ zad morskata {ir. A vetrot ja~i; galeb divso svojot piskot ru{i mir. Na zapad sonceto se kriei {irta morska gubi sjaj;se gubime po patot nie. O, dobra no}, moj roden kraj!
Po ~as i drug, pred zora-al}e prsne toa la~i pak;}e sretnam toga{ more sal, no ne i tebe, bregu drag. Glej, dreme mojot zamok ubav;vo kaminot – ni plam, ni `ar. Vo br{len yidi{ta se gubati vie tamu pesot star.
...........................................................
A vaka sam, sred more, mrakko kradec nekoj {to se skril-kaj ~ove~ki }e najdam trag{tom tu| za lu|eto sum bil!Da mojot pes... Dva-tri dni samo(dur ne svikne) toj `al }e tai, no ako pak se vratam vamu}e bidam pre~ekan so laj.
Moj korabe, da odime!Ti se~i bran, na dolg sme pat!Kaj saka{ tamu vodi me, no samo ne vo tatkov kat. Jas pozdrav iskren vam vi pra}amo, branovi so takva mo}. Na pozdrav – pozdrav, zemjo, vra}am:moj kraju roden – dobra no}!”
prepev: G. Stalev Popovskiizdanie: Makedonska kniga, Kultura, Na{a kniga, Misla
- Skopje, 1986
010102087 8
1 poen
1 poen
1 poen
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
(2.1) Deloto „^ajld Harold” spred `anrot e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. epska pesna
B. lirska pesna
V. poema
(2.2) Xorx Gordon Bajron e pretstavnik na literaturniot period:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. humanizam i renesansa
B. romantizam
V. realizam
(2.3) Temata vo gorenavedeniot izvadok e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. razdeluvaweto od rodniot kraj
B. socijalniot `ivot vo rodniot kraj
V. prirodnite ubavini na rodniot kraj
(2.4) Vrz osnova na navedeniot izvadok, navedi edno ~uvstvo od koe eobzemen glavniot lik (^ajld Harold) proizlezeno od negovitedo`ivuvawa na opi{aniot nastan.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(2.5) Zborot „moja” spored morfolo{kata klasifikacija e:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(2.6) Vo koe glagolsko vreme e zborot „}e prsne”?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
010102088 8
3
1 poen
1 poen
1 poen
1 poen
1 2
1 poen
1 2
Pro~itaj go vnimatelno izvadokot i odgovori na postavenite pra{awa.
„Sal ~ekor – dva: odnenade` pod ridotse javi panter: {aren, strvost poln;me gleda, ne me pu{ta od vidot...
Isprepla{en od yverot tolku zol{to odedna{ pred patot mi se zgodi- si rekov: da se vratam v dol.
Se zore{e. I sonceto se rodi, kapej}i yvezdi ko vo denot prvvo koj za prvpat po~na da gi vodi.
Niz mrakot kaj {to haos stasal vrv. So strelkite se rasfrla, i ve}e nebesata se kapea vo krv.
Toj sladok ~as i ona milo cve}e, i pogledot na proletta vo sjajpak nade` rodija vo mene sre}en.
prepev: G. Stalev Popovski
(3.1) Izvadokot e od deloto:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Bo`estvena komedija (Pekolot)
B. Kanconier
V. Dekameron
(3.2) Vo koe lice se govori vo navedeniot izvadok?
_____________________________________________________________________
(3.3) Deloto od koe e naveden izvadokot e sostaveno od:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. tri dela
B. pet dela
V. sedum dela
(3.4) Koe ~uvstvo prevladuva vo posledniot del (strofa) od navede-niot izvadok?
_____________________________________________________________________
(3.5) Simbolikata na koi broevi e iskoristena pri sozdavaweto nadeloto od koe e izvle~en izvadokot?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. tri i devetB. pet i {estV. eden i osum
010102089 8
4
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
Vnimatelno pro~itaj ja pesnata „Yvona“ od Mateja Matevskii odgovori na postavenite barawa.
Nekade yvoni. Nekade daleku yvoni. Zvucite se branovi na vetrotniz trevite podgoneti.
Nekade yvoni. Prodol`itelno ostro i ne`no. Gluvo e s#. Sal ritamotpliska po bregot na `elezoto.
Nekade yvoni. [ibni me visoko i bezdno. Begajte niz kavezot zvu~engluvo i beznade`no.
Nekade yvoni. Male~ok yvonam i vriskam. S# e zatvoreno. Op~inetza zvucite sum visnal.
Nekade yvoni. Udri me. Kolku sum hrabar a pitom. Vreme, udri i ti po spomenotgrubo i nezasitno.
Nekade yvoni. Premnogu damna i sega. S# boli, nebo. Po trevatana zvucite poznati legni me.
(4.1) Navedenata pesna soglasno so odlikite na modernata lirika e
izvedena vo ______________________________ stih.
(4.2) Spored motivot pesnata e: (zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. patriotska
B. pejza`na
V. qubovna
G. socijalna
(4.3) Strofata vo pesnata e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. tercina
B. katren
V. pentina
(4.4) Koja stilska figura ja prepoznava{ vo vtoriot stih od prvatastrofa?
_____________________________________________________________________
0101020810 8
5 Pro~itaj go izvadokot od romanot “Crno seme” od Ta{ko Georgievski iodgovori na pra{awata.
Hristos se vrati vo redicata so prazen rakav. Toj ima pismo od `enata, misle{e Done, no ne mu go davaat dodeka ne napra-
vat vistinski majmun od ~ovekot. Re{i da mu pomogne. Zaedno }e lovat muvi i}e prosti potporu~nikot, no ovoj pat }e bidat `ivi i }e mu ostanat vo dlanka-ta. Done go podu~i Hristos kako treba so muvite koga }e gi ulovuva. Taka i pra-ve{e. [tom }e ulove{e nekoja, vedna{ ja osloboduva{e od krilcata i potoa japika{e vo rakavot. No iljada i petstotini muvi ne se fa}aat tuku taka. ]e fa-ti{ deset, pet }e sma~ka{, tri }e ti pobegnat, a samo dve }e stri`i{! I pomi-naa denovi dodeka rakavot se napolni do odredena merka.
..........................................................
2„Gospodine potporu~ni~e, sega mo`am da vi izbrojam iljada i petstotini
muvi, `ivi muvi, i niedna da ne vi letne od rakata” izrecitira Hristos kogazastana mirno pred Maki odnapred ogrean od radost {to }e go pobedi pot-poru~nikot i {to }e go primi pismoto od `ena si.
Maki od Kalamati se najde navreden, re~e: „Jas sakam, pedimo, muvi {to ne }e bidat stri`eni!” i polna dlanka, krotki
i pitomi muvi mu frli vo liceto na Hristos. Ne samo {to go frasna so stapotpo liceto, tuku mu naredi da mu se javi vo kancalarijata, ne sakal toj nikoj sonego da se potsmeva.
..........................................................
3„[to napravija so tebe Hristose moj!”Hristos prodol`uva{e da potskoknuva, da se str~nuva, da se sturuva kon
zemjata, potoa vnimatelno, stiskaj}i ja rakata ja vnesuva{e vo rakavot, vo praz-niot rakav. I prodol`i da mrmori, no nerazbirlivo, nejasno, samo edna{ ulo-vi {to zboruva, vele{e:
„Samo da ve izbrojam... dali ste site na mojava zemja... Tuka ste... op!” i pod-ripnuva{e, fa}a{e, gi pika{e kade {to nema{e ni{to staveno.
..........................................................
4I onakov kakov {to be{e izbegan od sebe ne go ostavija na mir. Po ispitu-
vaweto vo kancelarijata na Skalumbakis, potporu~nikot Maki go odvede predcrkvata i dvajca vojnici gi vrzaa za mi{kite i go obesija na skeleto na koeima{e u{te obeseno i golemo yvono namesto kambana. Pod nego ostavija vojnikso pu{ka.
..........................................................
5Hristos ja ima{e vtisnato glavata kako da e ve}e odamna mrtov i roj muvi
mu lazea po ranite i liceto. Odvreme navreme nekoja nevidliva sila mu go{treknuva{e teloto, koj znae od kolku prededovci mu se vra}a{e sila, i ja pot-kreva{e glavata, pro{epnuva{e zaiskruvaj}i so o~iwata:
„Mojata zemja... kade e mojata zemja... “
0101020811 8
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
1 poen
1 poen
(5.1) Na koj period od razvojot na makedonskata literatura mu pripa|atvore{tvoto na T. Georgievski?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. krajot na devetnaesettiot vek
B. periodot me|u dvete svetski vojni
V. vtorata polovina od 20 vek
(5.2) Koja tema dominira vo raska`uva~kiot opus na T. Georgievski?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. nastanite od ilindenskiot period
B. nastanite od periodot na okupacijata pod fa{istite
V. stradawata na Makedoncite vo Egejska Makedonija
(5.3) Koi odliki gi pretstavuva avtorot preku likot na Done vo ovojizvadok?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. ~uvstvitelnost i gri`livost
B. lekovernost i bezgri`nost
V. brzopletost i nedoverlivost
(5.4) Likot na Hristos, po stradawata i ~ove~kata degradacija koi gi
do`iveal zavleguva vo sostojba na ______________________________.
(5.5) Vo prikazot na dvete sprotivstaveni strani vo ovoj izvadok,zatvorenici i potporu~nici, avtorot ja koristi raska`uva~katapostapka:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. povtoruvawe na nastani
B. kontrastni sliki
V. retrospektiva na nastani
0101020812 8
6 Pro~itaj go izvadokot od dramata „Crnila” od Kole ^a{ule i odgovorina pra{awata.
LUKOV: Dobro. Sega slu{aj me. Utre }e nastojuvate toj po nikoja cena da nedobie orientacija nitu za mestoto na atentatot. Nitu pak za ku}ava.U{te sega }e otide{ kaj Krstju, neka najde pod naem nekoj zatvorenpajton, toj samiot neka se preprava vo pajtonxija i utre rano da dojdepo vas. ]e mu objasni{ da vozi kolku mo`e pozaobikoleno taka {toi star sofijanec da ja zagubi orientacijata. Neka ve istovari nanekoe nezabele`livo mesto, daleku od mestoto na atentatot. Pod iz-govor deka se ~uvate od lu|eto na \or~eta, vie }e treba da ispleteteokolu mestoto na atentatot takov lavirint, {to toj nikoga{ da nebide vo sostojba da se izvle~e od nego bez na{a poddr{ka i pomo{.I... ne sakam nikakvi razgovori okolu toa koj treba da bide ubi-eniot. U{te pove}e {to Centralniot komitet izri~no mi zapovedada... Mladi~ot nikoga{ da ne razbere deka go ubil tokmu nego,\or~eta Petrov. A sega na rabota. (Go povlekuva so sebe kon izleznata vrata.)
FEZLIEV: (Za sebe.) Da ne razbere deka go ubil \or~eta Petrov! Kako \or~e dane e \or~e, tuku igla.
METODI: (Ve}e na vrata.) Jas se vra}am u{te ve~erva?
LUKOV: Se razbira.
METODI: (Izleguva.)
LUKOV: (Go ispra}a, go is~ekuva da izleze i duri potoa se vra}a.)
FEZLIEV: (Seto vreme sedi zamislen. Gleda pred sebe, kako tuka, vrz podot, dago otkriva ona {to go ma~i.)(Zaustuva ne{to Lukov, no Fazliev go prekinuva.)
FEZLIEV: Ni zbor. Ne sakam da imam ni{to op{to so likvidacijata na ovojMladi~.
LUKOV: (Iznenaden.) Ti blada{.
FEZLIEV: Jas ne bladam. I ti se molam, ne izigruvaj pred mene - nevinost! Jastaka dobro gi poznavam site tvoi rekviziti so koi ja podgotvuva{sekoja likvidacija, {to gi se}avam u{te pred godina vreme.
LUKOV: Zamol~i.
FEZLIEV: Ne prekinuvaj me, ti se molam. Jas mnogu ubavo ~uv s# {to mu pora~ana Metodi. Do pred malku mislev deka stanuva zbor samo za toa kakonajefikasno da se ubie \or~e Petrov i toa navistina ne mezasega{e. Jas ovde si go zarabotuvam svojot leb i ne e moja rabota daprecenuvam zo{to go ubivate tokmu nego. Me bune{e samo edno:zo{to ni ja doverija taa akcija nam? Otkako go vidov Mladi~ot,po~na da me buni: komu mu e i zo{to potrebno da izvalka edna takvarevolucionerna ~istota i dobrodetel, kakva {to e Mladi~ot? Duriotposle, od tvojot razgovor so Metodij, ja razbrav va{ata namera:vam vi treba ~ovek {to }e go izvr{i ubistvoto i }e vi ovozmo`i vieda ostanete neotkrieni - ~ovek {to }e umre po izvr{eniot atentatod va{ata raka i {to }e prodol`i da vi slu`i, onaka kako {to }eposakate! Vie odnapred ste ja prodale i negovata smrt.
0101020813 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
1 poen
(6.1) Koga se slu~uva dejstvoto vo dramata „Crnila“?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. za vreme na otomanskoto ropstvo
B. me|u dvete svetski vojni.
V. po Vtorata svetska vojna
(6.2) Koj istoriski nastan e inspiracija za ova delo?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(6.3) So koja odlika e okarakteriziran likot „Mladi~” vo navedeniotizvadok? (zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. ambicija za vlast
B. ~istota i naivnost
V. `elba za uni{tuvawe
(6.4) Naslovot ja simbolizira glavnata tema na dramata:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. za nevozvratenata qubov
B. za generaciskiot jaz
V. za predavstvoto
(6.5) Delot od dramskiot tekst koj staven vo zagradi upatuva na izgle-dot i dr`eweto na likot ili dava prikaz na scenata se vika
______________________________________.
0101020814 8
7 Pro~itaj go vnimatelno izvadokot i odgovori na postavenite pra{awa.
„SLOVO ZARADI ZAVIST” od Joakim Kr~ovski (izvadok)
... Pervij sogre{il na nebesi dennica so zavist i fodulluk. Taka i Adam u raj {tomu zapovedal Bog ne poslu{al i otpadnal od boga. A po Adama i Kain ispadnal soszavist. Ama tie pervij grehove izlegle ot djavola {to bil dennica. Adama i Kainatoj gi nau~il na zlo. Ot zavist pomra~il se i potemnel, {to bil glava na angelite,prvij nad serafimite, najhubava dennica {to utro izgreva i sijae. Prvo videlneizre~enaja hubavina {to e kolku tri s’lnca svetlost Boj`estvena. Padnal u za-vist, pak si podignal srceto na gordost, na fodulluk, pa sakal da bide Bog...
(7.1) Spored sodr`inata izlo`ena vo navedeniot izvadok, zavista za
prv pat se pojavila kaj __________________________________________.
(7.2) Izvadokot upatuva na relacija na tekstot na izvadokot od „Slovozaradi zavist“ so:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Biblijata
B. Ilijadata
V. Kuranot
(7.3) Na koja epoha od istorijata na literaturata pripa|a tvore{tvoto na Joakim Kr~ovski?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(7.4) Navedi gi imiwata na dvajca drugi pretstavnici na epohata od razvojot na literaturata na koja £ pripa|a deloto na Joakim Kr~ovski.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(7.5) Zna~eweto na delata na Kr~ovski se sostoi vo toa {to tie se
napi{ani na _______________________________________________ jazik.
(7.6) Joakim Kr~ovski svoite dela gi objavil vo:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Solun
B. Budim
V. Belgrad
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
0101020815 8
8 Podvle~i ja prilo{kata opredelba za vreme vo slednava re~enica:
Najgolem del od taa oblast denes e pokrien so skoro nepreodna xungla.
1 poen
1 2
11 Vo koja grupa leksi~ki zborovi }e go stavite zborot azno?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. neologizmi
B. anglizmi
V. turcizmi
1 poen
9 Navedi gi pridavkite koi se upotrebeni vo slednava re~enica:
Traeweto na son~evata godina go presmetuvale poto~no od gregorijanskiot kalendar, sovr{eno gi poznavale mese~evite meni i pomra~uvawa i dvi`eweto na planetata Venera.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
1 poen
1 2
10 Navedi go glagolskiot prilog upotreben vo slednava re~enica:
Toga{, od toj prav lu|eto po~naa da podgotvuvaat ~okolada dodavaj}i{e}er, a potoa i mleko.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
1 poen
1 2
12 Zamenskata forma upotrebena vo dadenava re~enica: „Ovoj ~ovek ne gopoznavam“ e:
A. li~na zamenka
B. pokazna zamenka
V. li~no-predmetna zamenka
1 poen
0101020816 8
14 Zaokru`i ja bukvata pred glagolskata pridavka:
A. vikawe
B. vikaj}i
V. viknat
1 poen
15 Glagolite vo dadenava re~enica stavi gi vo minato opredelenonesvr{eno vreme:
Sekoe utro stanuva vo sedum ~asot i odi na pro{etka pokraj rekata.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
1 poen
1 2
17 Prvata glagolska forma upotrebena vo dadenata re~enica zameni ja sozapovedna glagolska forma:
Da pi{uva{ dobro, te molam!
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
1 poen
1 2
16 Podvle~i go pogre{no napi{aniot zbor:
zdravstvo vzaemno grevota stravotnost
1 poen
1 2
13 Izvle~i go zborot koj poka`uva pribli`na brojnost vo sledniovizvadok:
Postojat desetina insekti ~ij ubod ili zagriz mo`e da predizvikaproblem. Mo`eme na~elno da gi podelime na otrovni (p~eli, osi,str{leni, crveni mravki) i neotrovni (komarci, muvi i krle`i).
Griznuvaweto od pajakot e najopasno za lu|eto koi se podlo`ni naalergii, za doen~iwata i za starite lu|e. Najopasna e crnata vdovica(vid pajak). Po nejziniot ubod mo`e da se pojavi silna bolka, vko~ane-tost i gr~evi, prosledeni so te{ko di{ewe, temperatura i groznica.Smrtnosta e okolu 4 otsto.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
1 poen
1 2
0101020817 8
18 Napi{i tekst na tema: „Profesijata go osmisluva `ivotot na ~ovekot“
Tekstot treba da ima 300-350 zbora.
- Iska`i go svoeto mislewe po~ituvaj}i gi pravilata na standardniot jazik. - Po~ituvaj gi pravilata za oblikuvawe na kompozicijata (voved, glaven
del/razrabotka na problemot ili temata, zaklu~ok).- Opfati go predvideniot broj zborovi. - Iska`uvaj se so jasni i povrzani misli, koristi argumenti, odnosno fakti
i dokazi.
13 poeni
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
�
0101020818 8
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
�
0101020819 8
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
sodr`ina
1 2
kompozicija na tekstot
1 2
jazik
1 2
0101020820 8
19 Napi{i pismo do prijatelot vo Hamburg so koe }e go izvesti{ za tvojotprestoj vo negoviot grad.
Pismoto treba da ima 50-60 zbora.
Vo sodr`inata na pismoto vnesi gi podatocite za:- celta na tvojata poseta;- vremeto na pristignuvaweto;- dol`inata na prestojot.
Vo tekot na pi{uvaweto treba da se rakovodi{ od slednive upatstva:- da vnimava{ na oblikuvaweto na tekstot vo baranata forma (pismo);- pismoto da bide oblikuvano so vgraduvawe na delovite na kompozicijata;- pismoto treba da gi sodr`i podatocite za koi go izvestuva{ tvojot pri-
jatel;- upotrebuvaj gi pravilata na standardniot jazik;- po~ituvaj go dozvoleniot broj na zborovi.
8 poeni
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
kompozicija na tekstot
1 2
jazik
1 2
0101020821 8
4 poeni20 Napi{i izvestuvawe za promocija na noviot u~ili{ten vesnik.
Tekstot treba da ima 40-50 zbora.
Izvestuvaweto treba da gi sodr`i slednive informacii:- naslov na u~ili{niot vesnik;- imeto na promotorite;- vremeto i mestoto na odr`uvawe na nastanot.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
jazik
1 2
0101020822 8
21 Pro~itaj go dadeniot tekst podolu i odgovori na pra{awata.
GLOBALNO ZATOPLUVAWE I ZA[TITA NA KLIMATA
Globalnoto zatopluvawe e ve}e sekojdnevna tema na nau~nicite koi se zani-mavaat so za{tita na plantetata Zemja. Posledicite od globalnoto zatoplu-vawe s# pove}e se ~uvstvuvaat vo na{iot sekojdneven `ivot. Na planetata Zemjapod vlijanie na globalnoto zatopluvawe se promenija klimatskite uslovi. Istra-`uvawata vo 2007 godina poka`uvaat deka temperaturata vo prosek e zgolemena za0,6 S stepeni {to predizvikuva s# pointenzivno topewe na polarniot region. Voceliot svet e razbirlivo deka treba da se prezeme ne{to za spre~uvawe na global-noto zatopluvawe. Mnogu nau~nici smetaat deka glaven vinovnik za pojavata naglobalnoto zatopluvawe e `elbata za profit na bogatite lu|e. Vo posledno vre-me vpe~atliva e zainteresiranosta na golemite koncerni koi sakaat da u~est-vuvaat vo za{titata na planetata Zemja. Tie vo edna oficijalna izjava pottiknu-vaat inicijativa za reducirawe na gasovite na efektot na staklena gradina.
Politikata e mnogu bavna, i vo svetski ramki ekonomijata e taa koja treba daprezema merki za za{tita na prirodata. Pred izvesno vreme desetina {efovi nakoncerni se soedinija vo edna inicijativa so cel da gi reduciraat gasovite pri-~initeli na efektot na staklena gradina vo svoeto proizvodstvo. Me|u tie vidnilu|e e i Xim Roxers, izvr{en direktor na kompanijata „Djuk Enerxi“ koj izjavil:„Nie treba da investirame vo razvojot i pro{iruvaweto na novite tehnologiikoi }e se baziraat na implementirawe na za{titni sredstva. Finansiski sreds-tva za za{titni filtri, pro~istitelni stanici }e ima i od vladata i od indust-rijata.“.
Poznatite svetski kompanii kako {to se BP, EHON, SHELL investiraat mili-jardi vo alternativnata energetika baraj}i na~in {to pove}e da go zadr`at ~is-tiot kislorod na Zemjata.
Vo Wujork e usvoena rezolucija za za{tita na prirodata. Xim Roxers izjavuva:„Na okrugla masa se diskutirani globalnite klimatski promeni koi mo`at da sere{at samo so me|usebna sorabotka na nau~nicite od celiot svet. Vo SAD, na pri-mer, najgolemiot del od kompaniite i najnoviot kongres o~ekuvaat da se usvoi za-kon za za{tita na okolinata. I normalno, vo takvi uslovi bi bilo neophodno dase bide podgotven za promenite {to treba da se vgraduvaat vo rabotata. Ova e zna-~ajno za na{eto planirawe. Ako izgradime edna termocentrala, taa }e postoi 50godini. No, ako termocentralata raboti na jaglen, toga{ }e treba da razmislu-vame za koristewe na soodvetna za{titna tehnologija so cel da se za~uva ~istiotvozduh.“
(www. duke-energy. com)
0101020823 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
1 poen
1 poen
(21.1) Globalnoto zatopluvawe se javuva:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. vo del na svetot
B. samo vo SAD
V. vo celiot svet
(21.2) Pod vlijanie na globalnoto zatopluvawe se menuvaat:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. klimatskite uslovi
B. socijalnite uslovi
V. kulturnite uslovi
(21.3) So re{avawe na posledicite od globalnoto zatopluvawe se zani-mava:
_____________________________________________________________________
(21.4) Kakva e inicijativata na desetinata {efovi na koncerni?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. reducirawe na upotrebata na elektrikata
B. reducirawe na rabotata na lu|eto
V. reducirawe na {tetnite gasovi
(21.5) Koj }e investira vo razvojot na novite tehnologii?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Organizacijata na obedinetite nacii (OON)
B. samostojno, sekoja vlada i industrija
V. gra|anite
(21.6) Globalnite klimatski promeni mo`at da se re{at so usvojuvawena rezolucija za:
_____________________________________________________________________
(21.7) Stepenuvaj ja pridavkata „golemo”.
_____________________________________________________________________
0101020824 8
22 Pro~itaj go sledniov tekst i odgovori na pra{awata.
XOKONDA (MONA LIZA) OTKRIVA EDNA NOVA TAJNA
Nacionalniot sovet za istra`uvawa od Kanadagi publikuva rezulatite od svoeto istra`uvawe zapoznatata slika na Mona Liza napraveno na barawena Luvr, poznatiot muzej od Pariz. Naodite od is-tra`uvaweto se iska`ani so zborovite: „Na ovaplatno e dadena slika na koja go gledate do`ivuva-weto povrzano so ra|aweto na vtoriot sin na MonaLiza. Na slikata gledate edna `ena, pred vas, koja epred ~inot na ra|awe i koja ve fokusira so svojotpogled i nasmevka. Ova e tajnata {to ja otkrivme“,re~e Bruno Montini, nau~nik od Centarot za is-tra`uvawa vo muzejot vo Francija.
Za da se otkrie najfamoznata tajna za najpozna-tata svetska nasmevka, slikata minala niz eden so-fisticiran skener, so boi i so mo} za trodimenzio-nalno pretstavuvawe. Skenerot so golema preciz-nost za otkrivawe na skrieni elementi na slika go upotrebuvale 11 istra`uva~ikoi postapkata za analiza ja zapo~nale vo oktomvri 2004 godina. Toa {to e ot-krieno so ovoj skener dosega vo nitu edno drugo istra`uvawe ne bilo zabele`ano.„Blagodarenie na tehnologijata so ultracrvenite zraci koja nekoi pigmenti gipravi potransparentni i dava mo`nost da se vidat site sloevi vo edna slika eovozmo`eno da se dojdeme do na{ite otkritija“, raska`uva ponatamu stru~wakot.
So pomo{ na ovaa specificirana tehnologija istra`uva~ite otkrile dekaMona Liza e pokriena so edno tenko par~e svila obvitkano okolu nejzinata polo-vina. Vakvo par~e tkaenina okolu polovina vo taa vreme nosele bremenite `enikoi se nao|ale pred poroduvawe. Ovie istra`uva~i, isto taka, otkrile deka kosa-ta na Mona Liza e sobrana i vrzana so pandelka. Vtoroto otkritie upatuva na mis-terija stara pove}e od 500 godini. S# do ova soznanie se veruvalo deka Mona Lizana slikata ima pu{tena kosa. Toa gi voshituvalo istori~arite, bidej}i ovoj na-~in na odr`uvawe na kosata vo vreme na humanizmot i renesansata bil tipi~en za`enite so lo{o odnesuvawe. No, ovoj fakt nosi zabuni ako se ima predvid potek-loto na ovaa mlada `ena, taa doa|ala od poznato semejstvo i bila sopruga na edentrgovec so svila.
Poslednive istra`uvawa uka`uvaat deka nejzinata tajna nasmevka }e se obo`u-va i ponatamu. Site misterii na nasmevkata na Mona Liza u{te ne se otkrieni.Stru~wacite }e prodol`at so svoite istra`uvawa koristej}i ja ovaa famoznatehnologija na skenirawe so ultracrveni zraci.
(tekstot e od spisanieto „Prestige”)
0101020825 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
(22.1) [to veli Bruno Montini?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.2) [to otkrile edinaesetmina istra`uva~i blagodarenie na tehnika-ta na ultracrvenite zraci?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.3) [to krie misterijata stara pove}e od 500 godini?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.4) Mona Liza, za koja se pretpostavuvalo deka na slikata e so pu{tena kosa, gi voshituva istori~arite so na~inot na odr`uvawe na kosata. Taka ja odr`uvale kosata:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. `eni so „lo{o odnesuvawe”
B. `eni so „dobro odnesuvawe”
V. `eni so „lukavo odnesuvawe”
(22.5) Vo re~enicata: „Taa ima{e pu{tena kosa”, zborot „taa“ sporedmorfologijata e: (zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. zamenka
B. imenka
V. pridavka
0101020826 8
23 Pro~itaj go tekstot i odgovori na pra{awata.
Altruizmot nasproti egoizmot
SOLIDARNOST
Ne mo`e da zboruva za qubov kon drugiteonoj {to ne qubel barem eden ~ovek.
Ibzen
Site op{testveni zaednici se stremat kon prodlabo~uvawe na ~uvstvata, zaem-no pomagawe i solidarnost. Tie treba da bidat razvivani odnatre s# dodeka ne godostignat stadiumot na po~ituvawe na drugite. ^uvstvoto na dol`nost da se odne-suvame solidarno }e n# pottikne navistina toa da go pravime. Duri i kaj suetnite,brzopleti lu|e, koi ne vodat smetka za svoite zborovi i postapki mo`e da serazbudi sovesta.
Knegiwata od raskazot „Izlet” naviknata da & se zadovoluvaat site `elbi bez-obyirno }e ja obvini sluginkata Jelisaveta za kra`ba na prsten. Vakviot nejzinodnos }e rezultira so samoubistvo. Nepravedno obvinetata Jelisaveta ne mo`ej-}i da go izdr`i poni`uvaweto }e ja izbere smrtta. Utredenta koga knegiwata }ego najde izgubeniot prsten na rabot na svojot fustan, }e ja sfati katastrofalna-ta gre{ka. Progonuvana od ~uvstvoto na vina i kaewe kaj nea po~nuvaat da sebudat altruisti~kite ~uvstva. Taa e svesna deka da se obvini nevin e pogolem grevotkolku da se izvr{i zlodelo. Toga{ re{ava da se kazni sebesi so aktot na samo-ubistvo koj }e bide sfaten kako ~in na solidarnost so po~inatata i }e zboruvamnogu za nejzinata priroda.
Idejata za solidarnost me|u lu|eto nekoi ja nosat dlaboko vo sebe. Taa izviraod niv kako najprirodno svojstvo. Takov e likot na tetkata od edna pesna na Kone-ski koja za sekogo bila zakrila. Nejzinata solidarnost e izrazena preku stihovi-te: „Tr~a{e izbezumena od lo{a koba... / da bide vo lo{o, da bide vo zloto so bra-}ata, / da dade kuvet, da krepi nade`, / i da gi izdr`i, ako do{lo, / na bra}ata zulu-mite.“ Koga slu{nala za nivnite nesre}i, taa vedna{ ja zaboravila nepravdata{to & ja nanele istite tie bra}a. Toa mo`e da go stori samo li~nost so dlabokialtruisti~ki ubeduvawa.
Lu|eto mora da se borat protiv zloto duri i toga{ koga toa vladee so svetot icvrsto se dr`i za osvoenite pozicii. Lu|eto mora da bidat tolerantni duri i nasvoja {teta zatoa {to toa, vo krajna linija, e za dobroto na site. Sli~no razmis-luva i Andri}, opi{uvaj}i go svojot junak Daut-Hoxa Mutevali} od romanot „Mos-tot na Drina”. („Toj be{e pomiren so soznanieto deka na{ata sudbina na zemjatae celata vo borba protiv rasipni{tvoto, smrtta i is~eznuvaweto i deka ~ovekote dol`en da istrae vo taa borba i toga{ koga taa e sosema beznade`na.“ / citat odromanot)
Samo so dobra volja i solidarnost lu|eto mo`at da gi sovladaat nesre}ite,stradawata i omrazata koi{to so vekovi se sozdavani me|u razli~nite veri i sfa-}awa.
(Zbornik na trudovi, Institut za makedonska literatura
1999 godina)
0101020827 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen(23.1) Na koja tema govori ovoj tekst?
(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. blagosostojba
B. solidarnost
V. qubov
G. so~uvstvo
(23.2) Kon {to se stremat site op{testveni zaednici?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(23.3) Koj mo`e „da zboruva za qubovta kon drugite” spored mototo natekstot?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(23.4) Koi ~uvstva ja progonuvaat knegiwata vo kontekst na spomenatiotraskaz „Izlet” koga }e ja sfati svojata gre{ka?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(23.5) Kako e sfaten ~inot na samoubistvoto na knegiwata vo kontekst naraskazot „Izlet“?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101020828 8
24 Pro~itaj go sledniov tekst i odgovori na pra{awata.
MUZI^KI ZAPIS SKRIEN VO SVODOVI NA KAPELA
[kotskata crkva Roslin ^epel,spomenata vo bestselerot „Kodot naDa Vin~i” na Den Braun, otkriva u{teedna misterija skriena vo taen kod re-~isi 600 godini, javuva Rojters. TomasMi~el, 75-godi{en muzi~ar i porane-{en „kr{a~ na kodovi” vo Kralskotovozduhoplovstvo, i negoviot sin Stju-art, koj e kompozitor i pijanist, bilefascinirani od simbolite izgravi-rani vo svodovite na kapelata i uspe-ale da de{ifriraat muzi~ki zapis „kodiran” vo niv. Tie go opi{uvaat zapisotkako „smrznata muzika”.
- Muzikata bila smrznata vo vremeto so pomo{ na simbolizmot. Be{e samopra{awe na vreme pred simbolizmot da po~ne da se „topi” i da dobiva smislaza nau~nata i muzi~kata percepcija - veli Mi~el na svojata veb-stranica www.tjmitchell.com/stuart/rosslyn.html, vo koja detaqno e opi{an 27-godi{niotproekt za razbivawe na kodot na kapelata.
Kapelata Roslin, izgradena vo 15 vek, se nao|a petnaesetina kilometri ju`nood Edinburg, [kotska, e spomenata vo posledniot del na „Kodot na Da Vin~i”.Stjuart Mi~el veli deka toj i tatko mu bile zaintrigirani od 13-te izgraviranii bogato ukraseni angeli-muzi~ari na svodovite od kapelata i od 213-te izgravi-rani kocki, koi pretstavuvale geometriska {ema.
- Tie se tolku detalno izraboteni i tolku prekrasni {to pomislivme dekavo niv mora da ima nekakva poraka - veli toj.
Godinite istra`uvawe gi dovele Mi~elovi do anti~kiot muzi~ki sistem nare-~en „simatiks” ili [ladnievi {emi, koi se formiraat od zvu~nite branovi sospecifi~na frekvencija. Tie gi sporedile site zapisi na izgraviranite kocki so[ladnievata frekvencija i kone~no ja odgatnale melodijata. Deloto bilo nare-~eno Roslinov motet, a Mi~elovi mu dodale i zborovi od sovremena crkovnapesna za da ja kompletiraat.
- Toa ne e nekoja kompozicija {to bi posakale da ja pu{tite vo avtomobiloti da ja slu{ate, no definitivno e dobro „par~e” muzika i ima odli~en sredno-vekoven zvuk - veli toj.
(Dnevnik, 3 maj 2007)
0101020829 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
(24.1) Kade mo`e da se pro~ita detalniot opis na proektot na TomasMi~el i negoviot sin Stjuart za razbivawe na kodot na kapelata?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(24.2) Kako slikovito e opi{an zapisot na kapelata?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. kako snegovna belina
B. kako izgravirani kocki
V. kako smrznata muzika
(24.3) [to im pomognalo na Tomas i Stjuart Mi~el da ja dekodiraatmelodijata?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. angeli muzi~ari
B. [ladnievata frekvencija
V. svodovite na kapelata
(24.4) Kade to~no se nao|a kapelata Roslin vo koja e otkrien kodiraniotmuzi~ki zapis?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(24.5) [to mu dodale Mi~elovi na deloto „Roslinov motet”? (motet estara crkovna muzika)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(24.6) Kakov zvuk ja karakterizira ovaa melodija spored vremeto vo koee sozdadena?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101020830 8
25 Pro~itaj go sledniov tekst i odgovori na pra{awata.
[TO SE HIEROGLIFI?
1„Hieroglif” zna~i sveta vdlabena buk-
va. Vsu{nost, toa ne e to~noto ime za pismo-to na starite Egip}ani. Taka starite Grcigi narekle tie znaci koga gi videle prv pat,zo{to mislele deka gi pi{uvale sve{teni-cite za obrednite nameni.
2 Egipetskite hieroglifi pretstavuvaat
eden od najstarite sistemi na pi{uvawe.Nekoi natpisi poteknuvaat duri od vreme-to pred 3 000 godini pred novata era, a Egip-}anite se slu`ele so hieroglifi pove}e od3 000 godini.
3Vo po~etokot upotrebuvale prosta forma na slikovito pismo, kako {to pravat
site primitivni narodi vo svetot. Hieroglifite ednostavno bile crte`i od koisekoj pretstavuval nekoj predmet od `ivotot. Krugot pretstavuval Sonce, srpot-Mese~ina, branovidna linija - voda, ~ove~ka figura - ~ovek itn.
4No, ovie „piktogrami” ne mo`ele da go prika`at ona {to ne e vidlivo - mis-
lite, svetlinata, denot. Zatoa so vreme hieroglifite stanale simboli na poimi-te, a ne sliki na predmetite. Krugot mo`ebi zna~el „den”, a ne samo Sonce, dode-ka nekoj drug signal ozna~uval „svrtuvawe”. Znacite {to pretstavuvaat poimi sevikaat „ideogrami”.
5Potoa, kako sleden ~ekor vo razvojot na hieroglifite, crte`ite na predmeti-
te ne gi pretstavuvale samo tie predmeti, tuku glasovi ili slogovi. Taka, na pri-mer, crte`ot na p~ela mo`el da zna~i slog od egipetskiot zbor „p~ela”, a ne samoinsekt. Crte`ot na nekoj drug predmet ne go ozna~uval vistinski toj predmet, tu-ku nekoj drug slog. So sostavuvaweto na ovie dva crte`a {to ozna~uvaat dva sloga,se dobival nov zbor {to imal nekoe drugo zna~ewe. Takvite hieroglifi {to sekoristat kako glasovni znaci se vikaat „fonogrami”.
6Na ovoj na~in Egip}anite mo`ele da go napi{at koj bilo zbor bez ogled dali
zna~el nekoj predmet ~ija slika mo`ele da ja nacrtaat ili ne. Od fonogramitenastanale celi nizi na znaci, od koi sekoj pretstavuva samo eden glas. Vo pi{ani-ot jazik Egip}anite upotrebuvale samo soglaski. Na primer, zborot „pie” gopi{uvale kako „pt”, sekako koristej}i go egipetskiot zbor. Isto taka, prodol-`ile da gi koristat starite znaci - ideogramite, fonogramite i piktogramite -{to gi kombinirale. So vreme na~inot na pi{uvawe stanal tolku slo`en {toobi~nite lu|e ne mo`ele da go razberat.
0101020831 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
(25.1) [to zna~i zborot hieroglif?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(25.2) Od koj period poteknuvaat najstarite hieroglifi?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(25.3) Navedi ja re~enicata vo koja se objasnuva kakvi bile prvite hie-roglifi.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(25.4) Kako se vikaat znacite so pomo{ na koi se pretstavuvaat poimi?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(25.5) Hieroglifite {to se koristat kako glasovni znaci se vikaat:
_____________________________________________________________________
(25.6) Nabroj gi site vidovi stari znaci koi gi koristele Egip}anite.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101020832 8
PRAZNA STRANICA
