MENADŽMENT SPORTSKIH OBJEKATA I DOGAĐAJA

Doc. Dr Mirko Tufegdžijamirko.t@apeiron-uni.eu

I DIOMENADŽMENT

SPORTSKIH OBJEKATA

Osnovi uslov za sprovođenje aktivnosti iz oblasti sporta, fizičkog vaspitanja i rekreacije je postojanje dovoljnog broja sportskih objekata. Rad sportske organizacije nemoguće je organizovati i sprovesti bez adekvatnog sportskog objekta kao neizostavnog resursa. Tek sadejstvo ljudskog faktora i odgovarajućeg objekta (ili prostora) omogućava realizaciju sportskog potencijala, odnosno omogućava stvaranja sportskog rezultata, kao primarnog cilja u sportu. Nije, međutim, važan samo njihov dovoljan broj, već i da ti objekti zadovoljavaju propisane uslove (u pogledu dimenzija i bezbjednosti, sanitarno-higijenske, protivpožarne, instalaciono-tehničke i dr.) kako bi se u njima mogle obavljati sportske aktivnosti. Bez objekta je nemoguće bilo šta raditi u sportu.

Nepostojanje adekvatnih sportskih objekata umanjuje mogućnost za bavljenje sportom djece i omladine, kao i mogućnost za razvoj vrhunskog sporta, a istovremeno destimuliše građane da se bave rekreativnim sportom.Bez odgovarajućih sportskih objekata nema mogućnosti razvoja sporta. Obezbjeđenje ovog uslova zahtjeva izdvajanje velikih materijalnih sredstava koja, po pravilu, ne mogu da obezbjede sami korisnici (sportski klubovi, organizacije, pojedinci). Uzme li se u obzir neophodnost sportskih objekata, jasno je da rješavanje ovog infrastrukturnog problema pored stručnosti traži i velika budžetska izdvajanja.

MENADŽMENT SPORTSKIH OBJEKATA

Sportski objekti predstavljaju mjesto neposredne realizacije takmičarskih aktivnosti sportista odnosno mjesta gdje se neposredno odvijaju sportski događaji. Govoriti o sportskom događaju se može samo ukoliko se imaju u vidu svi raspoloživi resursi sporta.

Sportski objekat obuhvata sve prostore na kojima se mogu izvoditi različite vrste sportskih aktivnosti.

Resursi u sportu podrazumjevaju sve materijalne uslove koji obezbjeđuju ali istovremeno i ograničavaju realizaciju osnovnog trenažno-takmičarskog procesa u sportskom sistemu.

Resursi u sportu se mogu posmatrati kao funkcionalni resursi (oni koji su odgovorni u obezbjeđivanju neophodnih uslova za nesmetano odvijanje osnovnih funkcija sportskog sistema) i logistički resursi (imaju za zadatak da uobliče poslovnu cjelinu u sportskom sistemu, zajedno sa funkcionalnim resursima i da budu aktivna podrška za efikasno funkcionisanje sportske organizacije u cjelini).

Javni sportski tereni predstavljaju posebnu vrstu građevina namjenjenih slobodnom korišćenju od strane građana i posebno uređenih za upražnjavanje određenih sportskih aktivnosti. Tu podrazumjevamo uređene površine namenjene za određene sportske aktivnosti (trim staze, planinarske staze, skijaški objekti, biciklističke staze, plaže i sl.), dostupne građanima pod jednakim uslovima.

VRSTE SPORTSKIH OBJEKATA

Osnovna podjela sportskih objekata:•Objekti namjenjeni sportovima na otvorenom prostoru;•Objekti namjenjeni sportovima u zatvorenom prostoru.

Zatvoreni sportski objekti su objekti koji predstavljaju fizičku, funkcionalnu i tehničko-tehnološku cjelinu sa svim instalacijama, postrojenjima i opremom namjenjeni za obavljanje određenih sportskih aktivnosti (hale, bazeni, balon sale i sl.).Otvoreni sportski tereni jesu posebno uređene površine namjenjene za obavljanje određenih sportskih aktivnosti (trim staze, skijališta, planinarske staze, biciklističke staze, plaže i sl.).

U odnosu na sadržajnu strukturu odnosno sportske aktivnosti:•Univalentni sportski objekti namjenjeni za odvijanje samo jedne vrste sportske aktivnosti i•Polivalentni sportski objekti na kojima je moguće odvijanje više različitih sadržaja sportskih aktivnosti.

Sportsko-rekreativni centri predstavljaju multifunkcionalni i polivalentni sportski objekat. Oni pružaju široke mogućnosti za istovremeno odvijanje raznovrsnih programa sportskih i rekreativnih aktivnosti većeg broja korisnika različitog uzrasta.

Sportski centri namjenskog tipa su izgrađeni i koncipirani u skladu sa zahtjevima određene sportske discipline ili grane.

Sportsko-poslovni centri imaju gotovo istu namjenu kao i sportsko-rekreativni centri s tim što je kod njih jasnije definisana i istaknuta sadržajna komponenta poslovnih komunikacija. Zatvorenog su prostornog obuhvata sa velikom propusnom moći sa sadržajnim kapacitetima koji omogućavaju odvijanje različitih sportskih, rekreativnih, kulturnih, poslovnih, sajamskih i drugih aktivnosti.

KATEGORIJE SPORTSKIH OBJEKATAPod kategorijom sportskih objekata podrazumjeva se razvrstavanje ovih objekata u grupe koje izražavaju usklađenost sa normativima urbanističko-građevinskih kriterijuma u određenoj sredini. Postoji nekoliko vrsta generalnih planskih dokumenata po kojima je vršena kategorizacija sportskih objekata-objekata fizičke kulture. Prema “Metodologiji planiranja mreže objekata fizičke kulture” kategorizacija je izvršena prema kriterijumu namjenske komponente:

I. Objekti u sklopu kojih je moguće organizovati međunarodna takmičenja i takmičenja saveznog razreda;

II. Objekti u sklopu kojih je moguće organizovati takmičenja međunarodnog, republičkog i regionalnog značaja;

III. Objekti u sklopu kojih se mogu organizovati takmičenja opštinskog i lokalnog značaja;

IV. Objekti za trening i sportsko-rekreativne aktivnosti;

V. Objekti za sportsko-rekreativne aktivnosti a koji mogu poslužiti i kao pomoćni objekti za trening;

VI. Vankategorijalni objekti u sklopu kojih se organizuju vrhunske međunarodne priredbe u sportu kao npr. olimpijade

Principi i kriterijumi za kategorizaciju prostora za fizičku kulturu se temelje na funkcionalnoj usmjerenosti prostora, kvaliteti opremljenosti, stepenu opremljenosti prostora i potrebama korisnika. Na osnovu ovih principa prostori za fizičku kulturu se kategorišu:

I Kategorija Prostori koji odgovaraju geografsko-klimatskim uslovima i tradiciji naselja sa okruženjem (improvizovana kupališta, trim staze, privremeno uređena kupališta na rijeci, sankališta);

II Kategorija Otvoreni tereni za specifične sadržaje pojedinih grana sportova (objekti između stambenih blokova, školske sale za fizičko obrazovanje, prostori za rekreaciju);

III Kategorija Otvoreni tereni sa minimumom standarda za ostvarivanje trenažnog procesa i takmičenja regionalnog karaktera (tereni za fudbal i druge sportske grane kod klubova koji se takmiče u rangovima nižim od regionalnog);

IV Kategorija Pokriveni objekti fizičke kulture sa standardom koji obezbjeđuje uslove za ostvarivanje programa nastave fizičkog vaspitanja (sale za fizičko vaspitanje pri osnovnim školama);

V Kategorija Manji sportsko-rekreativni cenri i ostali prostori kompleksnog karaktera za potrebe trenažnog procesa ili rekreacije (otvoreni bazeni, otvorena vještačka klizališta, trim kabineti, kuglane, uređeni tereni za sportove na snijegu);

VI Kategorija Pokriveni i otvoreni kompleksi terena čiji normativi standarda zadovoljavaju kriterijume predviđene uslovima za održavanje takmičenja saveznog ranga ili užeg međunarodnog značaja (kompleksni sportsko.rekreativni centri sa visokim nivoom standarda

za konkretnu granu sporta:hale bazeni, klizališta, strelišta, fudbalski stadioni);

VII Kategorija Objekti čiji nivo opremljenosti ispunjava uslove za održavanje međunarodnih takmičenja visokog ranga (svjetska

prvenstva, evropska prvenstva, univerzijade).

Bez obzira na kategorijske pristupe, kod sportskih objekata može se govoriti o nekoliko osnovnih tipova:•Dvorane – za sportske aktivnosti tzv. dvoranskih sportova (gimnastika, borilački sportovi), za dopunske aktivnosti drugih sportova kao prostori za odvijanje nastave fizičkog vaspitanja, sportsko-rekreativne aktivnosti;•Bazeni (otvoreni i zatvoreni) – koji se koriste za obuku neplivača, nastavu plivanja u obrazovnim institucijama, sportskim aktivnostima plivačkog i vaterpolo sporta, programe podvodnih aktivnosti;•Streljane (vazdušne i ostale) – se koriste za obuku u rukovanju vazdušnim, sportskim, malokalibarskim, vojničkim i drugim oružjem, takmičenja streljačkog sporta kao i za nastavni proces;•Kuglane – otvorene i zatvorene i koriste se za sport i rekreaciju;•Klizališta – otvorena i pokrivena, sa vještačkim ledom, uređene otvorene površine sa prirodnim ledom, a koriste se za aktivnosti klizačkog sporta i za rekreativne programe;

•Atletska borilišta – koja se koriste za proces pripreme sportista i takmičenja atletskog sporta i opštu obuku i nastavu fizičkog vaspitanja te slobodne aktivnosti;•Fudbalska igrališta – za tening i sportska takmičenja fudbalskih klubova a mogu se koristiti i za nastavu fudbalskih škola;•Igrališta za male sportove – se mogu koristiti za nastavni proces i za rekreativne sadržaje (odbojka, košarka, rukomet);•Teniska igrališta – su namjenjena teniskom sportu;•Skijališta – skijaške staze za alpsko i nordijsko skijanje te skijaške skokove;•Površine za slobodnu rekreaciju – sve ostale površine nakojima se mogu provoditi rekreativne aktivnosti u prirodi kao trčanje, kodanje, vožnja bicikla a nalaze se u okviru površina parkova, šetališta, park-šuma,•Ostali zatvoreni objekti – svi zatvoreni sportski objekti koji se koriste u zimskom periodu.

Sportska organizacija može obavljati djelatnost ako ima:•Obezbjeđen odgovarajući sportski prostor odnosno objekat •Dvije poslovne prostorije minimalne površine 15m2 sa odgovarajućim sanitarnim aneksom.

Opšti uslovi koje u pogledu sadržajne strukture koje sportski objekat mora da ispunjava odnose se na:

1. Osnovne prostorije;

2. Prateće prostorije i

3. Instalaciono-tehničke uređaje.

Osnovne prostorije moraju posjedovati:

1. Dimenzije koje omogućavaju da se na njima nesmetano odvija najmanje jedna sportska djelatnost

2. Podlogu od materijala propisanog sportskim pravilima

3. Pokriven prostor za vježbanje najmanje 4x4m, visine 2,60m, ili otvoren prostor 10x20m, za obavljanje djelatnosti obučavanja u fizičkom vježbanju, razvoja fizičkih sposobnosti, sticanja sportskih navika i rekreativnog sporta, osim djelatnosti fitnes centra, bodi bilding i sličnih organizacija

Prateće prostorije moraju zadovoljavati sledeće kriterijume:1. Garderobe veličine od najmanje 1m2 po

jednom korisniku, s tim da su ženske garderobe odvojene od muških

2. Umivaonike, sa jednim uređajem za pranje ruku na petnaest korisnika prostora za vježbanje

3. Prostoriju za sportsku opremu (sprave i rekvizite) odgovarajuće veličine

4. Kupatilo sa jednim tušem na svaka četiri korisnika prostora za  vježbanje, s tim da su kupatila određena za žene odvojena od kupatila za muškarce

5. Toalet sa jednim mjestom, sa pretprostorom i wc kabinom, na svakih dvadeset korisnika istog pola

6. Gledališni prostor sa najmanje 100 mjesta za sjedenje.

Instalaciono-tehnički uređaji podrazumjevaju:1. Priključke za vodu, kanalizacionu i električnu mrežu2. Instalacije koje omogućavaju da se temperatura u

sali sa pratećim prostorima prilagodi potrebama obavljanja djelatnosti;

3. Instalacije rashladnog uređaja u objektima klizališta4. Instalacije filterskog postrojenja u objektima bazena

i instalacije za zagrijavanje vode5. Ventilacione uređaje6. Protivpožarne uređaje7. Razglasne uređaje8. Instalacije za ravnomjerno osvjetljavanje zatvorenih

dijelova9. Kompletan pribor i sredstva za pružanje prve

pomoći

Sportski objekti pored opštih uslova moraju svojom strukturom odgovarati i specifičnostima sportskih aktivnosti koje se na njima odvijaju. S toga se uslovi koje Pravilnik utvrđuje odnose i na površine u sportskom objektu koje moraju zadovoljavati kriterijume koji su propisani pravilima određene sportske grane posebno u pogledu dimenzija

(npr.kod atletike staza za trčanje mora da bude najmanje dužine 40m, širine 7,32m sa obilježenim spoljnim i unutrašnjim ivicama, obilježenim startom i ciljem).

ZNAČAJ PLANIRANJA I IZGRADNJE SPORTSKIH OBJEKATA

Sportski objekti nisu samo neophodan resurs sportskim organizacijama i sportistima već predstavljaju i društveni kapital koji ima izraženu socio-ekonomsku ulogu.

Kada se govori o utvrđivanju potreba za izgradnju sportskih objekata u prvom redu se mora naglašavati svrsishodnost i ekonomičnost njihove buduće egzistencije što upućuje na značaj planiranja.

Kod planske aktivnosti mora se poći od najmanje dva faktora:

•Analize potrebe svih kategorija stanovništva na određenom području za fizičkim vježbanjem u skladu sa društvenim interesom koji je i u funkciji njihovog zadovoljenja i•Stručnih dokumenata koji se odnose na urbanističke i druge planove gdje mora biti definisana i potreba određivanja adekvatnih parametara za izgradnju sportskih objekata.

Polazne osnove odnosno definisanje mreže objekata obuhvata dva bitna elementa:

1. Vrstu, broj i lokaciju već izgrađenih objekata

2. Objekte koje je potrebno izgraditi na određenom području gdje se mora izvršiti analiza sledećih faktora:• Programa fizičkog vaspitanja djece i omladine odnosno

potrebe vaspitno-obrazovnih institucija;• Potrebe društvenih i drugih organizacija u oblasti fizičke

kulture (sportskih organizacija, ustanova i društava vrhunskog i amaterskog sporta, organizacija rekreativnog sporta) kao i ukupnih potreba stanovništva u ovoj oblasti;

• Broj stanovnika i veličinu određenog naselja, grada ili opštine;

• Geografske i druge karakteristike područja značajne za realizaciju izgradnje ovih objekata ili uređenja prostora

Planiranje izgradnje sportkih objekata treba da se oslanja na analizu vrste aktivnosti koja će se odvijati na određenom objektu odnosno u određenom okruženju.

Školski sport zahtjeva omogućavanje svakodnevnog fizičkog vježbanja svih uzrasta učenika i studenata.

Rekreativni sport je područje fizičke kulture koje u osnovi ima zadatak da što široj populaciji stanovništva omogući svakodnevno bavljenje fizičkim vježbanjem odnosno omogući fizičku aktivnost u skladu sa potrebama i mogućnostima pojedinca.

Vrhunski sport karakteriše prisustvo talentovanih pojedinaca što zahtjeva optimalne uslove na najvišem nivou opremljenosti.

Drugi bitan elemenat kod analize potreba za planiranje izgradnje sportskih objekata odnosi se na mogućnost korišćenja što zavisi od:•Uticaja vremena – atmosferskih prilika;•Lokacije objekta;•Tehnoloških mogućnosti i•Sezone korišćenja.

U planiranju izgradnje sportskih objekata kao neophodnog resursa za egzistenciju sportske djelatnosti, potrebno je primjenjivati princip maksimalne realnosti. Adekvatno planirana aktivnost izgradnje kao i kasnija realizacija plana, odnosno izgrađeni objekat u skladu sa optimalnim potrebama i mogućnostima određene sredine, predstavlja osnovu za njegovo efikasno i racionalno korišćenje.

STRUKTURA MENADŽMENTA SPORTSKIH OBJEKATA

Kvalitet egzistencije sportskih objekata koji je direktno odgovoran za njihov opstanak i razvoj, uslovljen je postojanjem kvalitetnog menadžmenta čiji značaj raste uporedo sa složenošću djelatnosti koje objekti opserviraju.

Menadžment sportskih objekata je proces usmjeravanja života i rada sportskog objekta u cilju zadovoljenja potreba korisnika i šire društvene zajednice. Sve više izražen lični interes za učestvovanjem u sportskim aktivnostima kao i širi društveni interesi zahtjevaju da se problem upravljanja sportskim objektima naučno istraži, da se identifikuju faktori opšteg interesa i potreba građana koji determinišu racionalno upravljanje kapitalnim sportskim objektima.

Menadžment sportskih objekata predstavlja primjenjenu naučnu disciplinu čiji je predmet efikasno i racionalno funkcionisanje sportskih objekata ili sportskih centara, kao mjesta obavljanja sportskih aktivnosti, a na osnovu jasno identifikovanih potreba korisnika i društvene zajednice.

Sportski objekti se planiraju, grade, organizuju i funkcionišu da bi na najbolji način odgovorili potrebama društva, ali i građana kao korisnika njihovih usluga. Javne potrebe su definisane kao opšti interes, a pojedinačne potrebe kao potrebe građana u smislu osvarivanja prava na bavljenje sportom i fizičkim aktivnostima.

Menadžeri sportskih objekata su nosioci funkcije upravljanja sportskim objektima i odgovorni su za rad i poslovanje sportskog objekta kao poslovnog sistema.

Menadžment sportskih objekata predstavlja proces određen fazama procesa menadžmenta:

•Predviđanja potreba društva i korisnika u smislu izgradnje sportskog objekta ili profilisanja novih vidova ponude;

•Planiranja izgradnje i uređenja sportskog objekta i/ili kreiranja ponude na osnovu analize sportske tražnje i ciljeva društva;

•Organizovanja postojećih službi i optimizacija svih kapaciteta u postupku definisanja programskih sadržaja, a u cilju efikasnog poslovanja i racionalnog odgovora na želje i potrebe korisnika i društva;

•Rukovođenja sportskim objektom kao poslovnim sistemom koji svoje ciljeve realizuje na tržištu i

•Kontrole i utvrđivanja standarda u funkcionisanju sportskog objekta

Predviđanje je proces utvrđivanja mogućnosti da se na što racionalniji način zadovolje potrebe korisnika koji gravitiraju određenom objektu, kao i anticipacija želja, motiva i potreba ljudi u smislu postojeće ali i nove potražnje.

Planiranje predstavlja proces utvrđivanja ciljeva, procedura i tehnika za njihovo ostvarivanje. Osnovni cilj planiranja je zadovoljenje potreba korisnika usluga sportskog objekta određenog gravitacionog područja. Organizovanje predstavlja proces obezbjeđenja ljudskih i materijalnih resursa u cilju efikasnog funkcionisanja sportskog objekta. Organizaciono struktuiranje se odnosi na poslove definisanja uloga i zadataka, kompetencija i ovlašćenja, pravila i normi ponašanja i kontrole resursa kako bi sportski objekat funkcionisao u skladu sa poslovnom politikom i utvrđenim ciljevima.

Rukovođenje sportskim objektom predstavlja proces uticanja na zaposlene da sa entuzijazmom izvršavaju postavljene zadatke u funkciji zadovoljenje zahtjeva korisnika i društva. Menadžer sportskog objekta mora da vlada i sportskim i poslovnim znanjima i veštinama i mora da poseduje osobine savremenog lidera.Kontrola u sportskim objektima je prvenstveno orijentisana na utvrđivanju standarda koji sportski objekti moraju da zadovolje da bi bili u stanju da na najkvalitetniji način odgovore zahtjevima korisnika. Standardi se prije svega, odnose na zakonske i sportske norme, pravila određena sistemima takmičenja i standardima međunarodnih sportskih organizacija.

U zavisnosti od forme vlasništva nad sportskim objektima kao i nivoa potreba koje bi oni trebalo da zadovolje, možemo razlikovati:•Državni menadžment;•Privatni menadžment i•Mješoviti oblik menadžmenta.

Državni menadžment se odnosi na one sportske objekte koji su u vlasništvu države, odnosno republike, pokrajine ili jedinica lokalne samouprave. To su objekti od državnog, regionalnog ili lokalnog značaja. Menadžment sportskog objekta (organe upravljanja) postavlja državni organ koji je vlasnik.

Privatni menadžment se odnosi na sve one sportske objekte koji su u privatnom vlasništvu. Privatni menadžment se javlja tamo gdje postoje profitni interesi ulagača i po pravilu, predstavlja efikasniji model upravljanja.

Mješoviti menadžment se odnosi na različite forme partnerskih vlasničkih odnosa. Sve češće se javljaju novi vidovi javno-privatnog partnerstva, odnosno zajedničkih ulaganja državnog i privatnog kapitala u sportsku infrastrukturu. Ovakvim načinom investiranja se postiže visok nivo zadovoljenja opšteg i javnog interesa, ali i profitnih interesa ulagača.

Partneri u poslu (ovo se odnosi na izgradnju novih sportskih objekata) svoje međusobne odnose definišu ugovaranjem. Kod nas, još uvek, nije zaživio ovakav vid ulaganja u sportsku infrastrukturu, ali je već odavno u primjeni u razvijenim zemljama, kao i u zemljama u okruženju. Efikasnost poslovanja i usaglašeni javni i privatni interes su osnovna obilježja mješovitog menadžmenta sportskih objekata.

MODEL ORGANIZACIONE STRUKTURE SPORTSKO POSLOVNOG CENTRA

DIREKTOR SAVJETNIK DIREKTORA

Pomoćnik direktora za

SPORT I MARKETING

Pomoćnik direktora za

OPŠTE I ZAJEDNIČKE

POSLOVE

Pomoćnik direktora za TEHNIČKE POSLOVE

Pomoćnik direktora za FINANSIJE I

KOMERCIJALU

SLUŽBA SPORTA

SLUŽBA MARKETIN

GA

Odjeljenje dizajna

Odjeljenje stadiona i otvorenih terena

Velika, mala, ledena dvorana i trim

kabinet

Bazeni

Borilačke dvorane i kuglana

SLUŽBA POSLOVNOG PROSTORA

SLUŽBA PRAVNIH POSLOVA

Odjeljenje garaže

Mašinska služba

Elektro služba

Građevinsko zanatska služba

Služba higijene

Odjeljenje komandnog

centra

SLUŽBA FINANSIJA I

KNJIGOVODSTVA

SLUŽBA KOMERCIJALE

SLUŽBA UGOSTITELJSTV

ASLUŽBA

KULTURE

Odjeljenje pripreme prostora

Odjeljenje magacina

Odjeljenje nabavke

Odjeljenje plana i analize

Odjeljenje računovodstva

Odjeljenje finansija

Iz prethodne tabele vidimo da model organizacione strukture obuhvata sledeće organizacione cjeline:•Rukovodstvo;•Sport i marketing;•Opšti i zajednički poslovi;•Tehnički poslovi;•Komercijala i finansije;•Služba obezbjeđenja.

Rukovodstvo čini centralnu menadžmentsku strukturu i obuhvata sledeće funkcije:•Direktor;•Savjetnik direktora;•Pomoćnici direktora za sport, marketing, opšte i zajedničke poslove, tehničke poslove, finansije i komercijalu;•Rukovodioci službi bezbjednosti, sporta i marketinga.

Organizacionom cjelinom za sport i marketing rukovodi pomoćnik direktora za sport i marketing. Služba sporta je organizovana po principu odjeljenja a služba marketinga predstavlja centralnu službu u kojoj se prikupljaju sve informacije o događanjima u objektu.

Organizaciona cjelina za opšte i zajedničke poslove obuhvata službu poslovnog prostora gdje se vodi evidencija o poslovnim prostorima koji se izdaju u zakup, vrši naplatu te obavlja ostale poslove po nalogu svog rukovodioca odnosno pomoćnika direktora za opšte i zajedničke poslove, te pravnu službu koja vodi evidenciju o radnicima. Kod ove organizacione cjeline prisutno je i odjeljenje garaže koje vodi računa o vozilima objekta.

Organizaciona cjelina za finansije i komercijalu ima svog rukovodioca odnosno pomoćnika direktora za finansije i komercijalu a obuhvata službu finansija i knjigovodstva, komercijale, ugostiteljstva i kulture.

Organaziciona cjelina za tehničke poslove predstavlja veoma bitan organizacioni dio kojim rukovodi pomoćnik direktora za tehničke poslove. Obuhvata mašinsku službu, elektro službu, građevinsko zanatsku službu, službu higijen i komandni centar.

PLANIRANJE RADA SPORTSKOG OBJEKTA

Planiranje rada sportskih objekata je u nadležnosti menadžmenta sportskog objekta čiji je primarni zadatak da obezbjedi svim klijentima prostornog sadržaja odgovarajući program korištenja.

Planiranje rada u sportskim objektima predstavlja složen proces izrade i realizacije različitih programa kojima se postiže maksimalno korištenje raspoloživih resursa, prije svega prostora i površina u samom objektu, radne snage, finansijskih sredstava i slično.

Menadžment je najviše usmjeren na proces programiranja koji predstavlja kontinuirani proces koji uokviruje aktivnost izrade planova realizacije programskih sadržaja u objektima čije se komponente odnose na osnovne namjere sportskog objekta, tržišnu procjenu, postavljanje ciljeva, izbor strategije odnosno sprovođenje i vrijednovanje planiranih akcija. Mehanizam programiranja obuhvata planiranje, izradu vremenskih rasporeda i sprovođenje aktivnosti uz korišćenje resursa u cilju zadovoljenja potreba društvene zajednice.

Program sportskog objekta obuhvata tri osnovna elementa:

•Sadržajni obuhvat – odnosi se na aktivnosti koje je moguće realizovati u raspoloživim prostornim kapacitetima;

•Objekte i prostore – kojima raspolaže sportski objekat u cjelini a mogu da se odnose na otvorene i zatvorene građevine uključujući i adekvatnu opremu i rekvizite te prirodne prostore uređene za sportske i rekreativne aktivnosti kao što su plaže, trim staze;

•Usluge – koje obuhvataju sve potrebne aktivnosti, metode i sredstva kojima se iskorištavaju raspoloživi resursi sportskog objekta u funkciji postizanja određenih sportsko-takmičarskih rezultata, efekata rekreacije, pratećih usluga kao što su ugostiteljstvo, iznajmljivanje opreme, transport, informisanje.

SPORTSKA OPREMA I REKVIZITI

Kao i druga vrsta opreme različitog namjenskog obuhvata, sportska oprema i rekviziti moraju biti predmet stalne aktivnosti menadžmenta sportske organizacije u pravcu njenog adekvatnog i permanentnog obezbjeđivanja, održavanja, efikasne i pravilne upotrebe kao i neophodnog periodičnog obnavljanja u skladu sa upotrebnim karakteristikama. Karakteristika svake sportske grane ili sportske, rekreativne i druge aktivnosti uslovljava nivo i obim angažovane opreme, rekvizita, pomagala i drugih resursa ovog tipa. Određeni kontigenti sprava, rekvizita i opreme su neophodni za svakodnevnu upotrebu u radu sportista, te se mogu smatrati obaveznim resursima koje je neophodno posjedovati u radu sportskih organizacija.

Oni su u principu povezani i sa karakterom sportskih objekata na kojima se aktivnost odvija, te određeni kontigent opreme, sprava i rekvizita egzistiraju u okviru sadržajnog dijela takvih objekata i dostupni su korisnicima za svakodnevnu upotrebu.

Sportski objekat može biti vlasništvo sportske organizacije sa svim svojim kapacitetima, uređajima i opremom. Bez obzira da li se resursi nalaze u vlasničkom posjedu sportske organizacije ili sportskog objekta karakteristike pojedinih sportskih aktivnosti uslovljavaju specifičnu opremu koja se odnosi na minimalni kontigent opremljenosti ua jednu sportsku organizaciju.

ATLETIKATRČANJE I HODANJE•8 kompleta startnih blokova;•80 prepona promjenjive visine u skladu sa pravilima atletskih takmičenja;•8 štafetnih palica dužine 280mm, obima 120mm i najmanje težine 50gr;

SKOKOVI

SKOK U VIS•2 stalka za letvicu 0,1m iznad najveće moguće visine skoka;•2 držača letvice;•2 letvice dužine3,98m, prečnika 29mm, težine 2kg, sa jednom ravnom pljosnatom površinom;•Oprema za mjerenje visine;

SKOK MOTKOM•Kutija za ubod motke 600x150x200mm;•2 stalka za letvicu sa držačima letvice visine 0,5m iznad najveće moguće visine skoka;•2 letvice dužine 4,48m i težine 2,25kg;•5 motki za skok proizvoljne dužine;•Oprema za mjerenje visine;

SKOK U DALJ, TROSKOK•Odskočna daska s plastelinom;•Oprema za mjerenje: metalna pantljika, vizir, markacije;•Ravnača za pijesak;

BACANJA

BACANJE KUGLE•Kružni segment sa unutrašnjom ivicom dužine 1,21m, širine 122mm, visine 98mm;•Po 5 gvozdenih kugli;•Oprema za mjerenje: metalna pantljika dužime 25m, markacije;

BACANJE KLADIVA•5 kladiva sastavljenih iz 3 dijela dužine 1,175m i težine 7,260kg;•Zaštitna mreža u obliku slova “U” od neprobojnog elastičnog materijala širine 5,5m sa dvije pomoćne ploče;•Oprema za mjerenje: metalna pantljika dužine 100m, markacije;

BACANJE DISKA•Po 5 diskova oivčenih metalnim prstenom okruglih ivica;•Zaštitna mreža u obliku slova “U” od neprobojnog elastičnog materijala širine 6m i visine 4m;•Oprema za mjerenje: metalna pantljika dužine 100m, markacije;

BACANJE KOPLJA•Po 5 kopalja za bacanje; •Oprema za mjerenje: metalna pantljika dužine 100m, markacije;

VIŠEBOJ•Uslovi za atletske discipline koje višeboj obuhvata;

BICIKLIZAM•5 trkačkih bicikala;•Pokriveni prostor za bicikle;•Priručni servis za održavanje i opravku opreme;•Prevozno sredstvo za transport opreme i pružanje pomoći.

BODI BILDING•Olimpijska garnitura tegova od 200kg;•Podijum od drveta 2x2m i visine 10cm•Jedan ili više kombinovanih ili samostalnih trenažera za razvoj snage gdje u jednom momentu može vježbati 6 sportista;•2 kose klupe sa stolicama;•Jedna mašina za ravno vučenje tegova;•Jedna stolica za polučučnjeve;•Jedne zidne ljestve;

•5 stalaka za tegove sa mogućnošću odlaganja šipke sa tegovima na različitim visinama;•Jedno gimnastičko vratilo;•2 zidna ogledala 2x2m;•40 jednoručnih tegova “bučica”;•10 manjih garnitura tegova od 100kg;•Ploče raznih veličina ukupne težine 500kg;•5 pari “ježeva” za odlaganje ploča

BOKS, TAJLANDSKI BOKS, KIK BOKS•Ring omeđen sa svih strana sa 3 reda konopaca prečnika 5cm;•2 stolice na uglovima ringa;•Pet pari rukavica od 10 unci težine 310gr;•5 zaštitnih kaciga.

DIZANJE TEGOVA•2 olimpijske garniture tegova od 200kg;•Jedan podijum dimenzija 3x3m i visine 10cm;•3 kose klupe sa stolicama;•2 kose klupe sa stolicama;•Jedna mašina za ravno vučenje tegova;•Jedna stolica za polučučnjeve;•Jedne zidne ljestve;•5 stalaka za tegove sa mogućnošću odlaganja šipke sa tegovima na različitim visinama;•Jedno gimnastičko vratilo;•2 zidna ogledala 2x2m;•40 jednoručnih tegova “bučica”;•10 manjih garnitura tegova od 100kg;•Ploče raznih veličina ukupne težine 500kg;•5 pari “ježeva” za odlaganje ploča

DŽUDO, KUNG FU, KENDO•Tatami stručanje za prekrivanje prostora 14x14m;•Jedan crveni i jeda bijeli pojas;•Signalizacija po 2 zastavice, jedno zvono;

GIMNASTIČKI SPORT•Zavisno od vrste gimnastičke discipline oprema i rekviziti predviđeni međunarodnim pravilima gimnastičkog sporta.

Gimnastički sport podrazumjeva mušku i žensku sportsku gimnastiku, sportsku akrobatiku, sportski aerobik, sportovi na elastičnom stolu

FITNES•1 garnitura tefova do 200kg;•Podijum od drveta 2x2m i visine 10cm•Jedan ili više kombinovanih ili samostalnih trenažera za razvoj snage gdje u jednom momentu može vježbati 6 sportista;•2 kose klupe sa stolicama;•Jedna mašina za ravno vučenje tegova;•Jedna stolica za polučučnjeve;•Jedne zidne ljestve;•Jedno gimnastičko vratilo;•1 zidno ogledalo 2x2m;•20 jednoručnih tegova “bučica”;•5 manjih garnitura tegova od 100kg;•5 pari “ježeva” za odlaganje ploča;•3 sprave za aerobno vježbanje i deset strunjača 100x60cm.

JEDRENJE, KAJAK, KANU, VESLANJE, JEDRENJE NA DASCI•Nnajmanje 3 plovna objekta sa pratećom opremom po vrsti discipline.

KARATE•Karate tatami strunjače za prekrivanje prostora 12x12m;•Signalizacioni uređaji;•Dva crvena i dva plava pojasa;•Lična oprema takmičera predviđena pravilima karate sporta.

KONJIČKI SPORT•Jednu garnituru od najmanje deset preponskih prepreka;•Start mašina i mjerni uređaji.

KUGLANJE•2 garniture čunjeva 2x9; težina 1720gr, visina 400mm, sa srednjim čunjem težine 1750gr i visine 430mm;•2 garniture kugli prečnika 160mm, težine 2818gr,;•Daska položnica dužine 5,5m;•Čelična pantljika dužine 30m, libela, šabloni za mjerenje čunjeva i kugli, džepna vaga i vrećica za mjerenje čunjeva i kugli.

MAČEVANJE•2 “floreta” sa kuglicom na vrhu i mačem dužine 110cm, sječivom 90cm, ukupne težine 1200gr;•Dvije sablje dužine 105cm sa rukohvatom, sječivom od 85cm i maksimalne težine 500gr;•Dvije garniture odjeće i obuće sa rukavicama.

FUDBAL•2 konstrukcije fudbalskih golova 7,32x2,44m sa mrežama;•10 fudbalskih lopti obima 68cm i težine 410gr.

HOKEJ NA TRAVI•2 konstrukcije golova 3,66x2,14m;•5 lopti presvučenih kožom obima 22,40cm i težine 156gr;•40 palica od drveta dužine 90cm, težine 340gr i debljine 5,08cm.

KOŠARKA•2 konstrukcije koševa;•10 košarkaških lopti obima 78cm i težine 650gr

MALI FUDBAL•2 konstrukcije golova 2x2,80m sa mrežom;•5 fudbalskih lopti obima 82cm i težine 290gr.

ODBOJKA•Odbojkaška mreža dimenzija 1x9,5m sa stalcima, antenom i zatezačima;•10 odbojkaških lopti obima 65cm i težine 260gr.

PLIVANJE, SINHRONO PLIVANJE•Šest startnih blokova.

RUKOMET•2 konstrukcije rukometnih golova dimenzija 3x2m sa mrežom;•10 rukometnih lopti

RVANJE•Oprema u skladu sa sportskim pravilima.

SKIJANJE – ALPSKE I NORDIJSKE DISCIPLINE•Oprema u skladu sa sportskim pravilima.

SKOKOVI U VODU•Elastična daska podignuta na visini 1m i 3m iznad nivoa vode;•Fiksne platforme dužine 6 i širine 2m.

STONI TENIS•Stonoteniski sto dimenzija 274x152,5cm, podignut od poda 76cm;•Mreža okomito postavljena po širini stola na stalcima na visini od 15,25cm;•4 para reketa u skladu sa sportskim pravilima;•20 loptica od celuloida prečnika 37,2cm i težine 2,40gr.

ŠAH•5 garnitura stolova sa dvije stolice;•5 kompleta šahovskih figura sa šahovskim tablama;•5 šahovskih časovnika.

TEKVONDO•5 oklopa za grudi;•5 zaštitnih kaciga za glavu.

TENIS•Mreža razapeta na dva stuba visine 106,68cm a na sredini visoka 91,44cm, pantljikom pričvršćena za podlogu;•4 reketa;•20 okruglih teniskih loptica bez šavova obima 6,25cm i težine 56,69gr.

VATERPOLO•2 konstrukcije plivajućih golova dimenzija 3x0,90m sa mrežama;•10 vaterpolo lopti od nepromočivog bez šavova obima 68cm i težine 400gr;•2 garniture kapica različite boje sa brojevima veličine 10cm.

SPORTSKI PLES•Muzički stub sa odgovarajućim zvučnicima•“Ripstol” - pritka za ples

RITMIČKO SPORTSKA GIMNASTIKA•Muzički uređaj odgovarajuće jačine;•Po 10 sprava – vijača, lopri, obručevi, čunjevi, trake;•“Ripstol” - pritka za balet.

SPORTSKI AEROBIK•Muzički uređaj odgovarajuće jačine;•“Ripstol” - pritka za balet.

PRIMJER SPORTSKOG

OBJEKTA

Nacionalni stadion u Pekingu takođe poznat i kao „Ptičje gnijezdo“ je stadion u kojem su se održale ceremonije otvaranja i zatvaranja Olimpijskih igara u Pekingu 2008. godine kao i mnoga takmičenja za trajanja tih igara. Izgradnja je počela 24.12. 2003. godine, a otvaranje stadiona je održano 28.06.2008. godine.

Kapacitet stadiona za vrijeme Igara iznosio je 91 000 sjedećih mjesta, ali je nakon završetka Olimpijskih igara kapacitet smanjen na 80 000 mjesta. Izgradnja je koštala 423 miliona US$(325 miliona €).

Ovaj atraktivni stadion nazvan je ptičjim gnijezdom zbog isprepletene konstrukcije od spleta čeličnih cijevi. Konstrukcija gnijezda je teška 42.000 tona, a stadion zauzima površinu od nevjerovatnih 258 hiljada kvadratnih metara, širok je 220, dugačak 330, a visok 69,2 metra. Ovaj stadion je djelo švicarskih arhitekata Pierrea de Meurona i Jacquesa Herzoga.

Herzog je izjavio da se takva golema konstrukcija ne bi mogla nigdje drugdje izvesti nego u Kini. Na stadionu su danonoćno radile hiljade radnika koji su bili smješteni u barakama podignutim uz stadion.

II DIO

MENADŽMENT SPORTSKIH DOGAĐAJA

SPORTSKA TERMINOLOGIJASPORTSKI DOGAĐAJ sa sportskog aspekta predstavlja prostornu, vremensku i organizacionu pojavu u kojoj sportska organizacija verifikuje i valorizuje svoje vrijednosti u odnosu na sportskog konkurenta.

U širem kontekstu, ako se kao osnovna aktivnost u sportu smatra trening i takmičenje, sportski događaj tada predstavlja ogledalo njihove efikasnosti.

Međutim, sportski događaj ima širu dimenziju vrijednovanja njihove efikasnosti i efektivnosti jer se tu pojavljuju i drugi značajni elementi koji omogućavaju njihovu egzistenciju i realizaciju.

Zakon o sportu diferencira sportski događaj na dva segmenta: sportska takmičenja i sportske manifestacije.

Sportska takmičenja na ovaj način predstavljaju kvalifikovani oblik sportske aktivnosti samo kada ispunjavaju sledeće uslove:• Odvijaju se prema unaprijed utvrđenim i poznatim pravilima; • Cilj svakog takmičenja je pobjeda ili ostvarenje unaprijed određenog rezultata kome svaki učesnik takmičenja mora težiti.

Sportska manifestacija predstavlja ispoljavanje šire ideje sporta gdje prethodni elementi ne moraju biti obavezno zastupljeni. Ona se može sprovoditi i bez utvrđenih sportskih pravila odnosno pravila manifestacije se određuju u skladu sa njenim idejnim konceptom.

SPORTSKO TAKMIČENJE je integralni dio sportskog događaja i predstavlja upoređivanje sopstvenih sposobnosti sportista u različitim bio-socio-psihološkim atributima. Postoji mnogo naučno-teorijskih pristupa definisanja pojma sportskog takmičenja:

• Institucionalizovana pojava u kojoj sportski uspjeh, prestiž i primat se definišu kroz sportsko odmjeravanje dvije ili više takmičarskih strana;

• Svojevrsno ogledalo kvaliteta i efikasnosti trenažnog procesa;

• Sportski događaj ili priredba koja ima za cilj postizanje vrhunskih sportskih rezultata, poređenje rezultata i dobijanje najboljih sportista i ekipa te razvijanje i jačanje sportskog duha, solidarnosti i drugarstva;

• Uzrok sportskog događaja.

SPORTSKA AKTIVNOST u užem smislu obuhvata izvorni smisao sporta gdje je opredjeljujući faktor bavljenje sportom i on čini određujući element sportske aktivnosti kao zakonskog termina.

SPORTSKA PRIREDBA se definiše pretežno kao određeni planski pripremljen i sproveden, vremenski ograničen sportski događaj.Po ovom kreiterijumu definisanja, sportska priredba mora da ispunjava dva uslova kako bi se posmatrala u svojstvu sportskog događaja:• da za to postoji javni interes i • da na njemu učestvuje više sportista ili timova.

Sportska organizacija se javlja kao jedan od načina formiranja grupa unutar područja sporta i osniva seradi obavljanja sportskih djelatnosti sa ciljem što brojnijeg obuhvatanja članstva i postizanja vrhunskih sportskih rezultata. Sportska organizacija se definiše kao složeni sistem upravljanja odnosno dinamičan i otvoren sistem koji se sastoji od podsistema i elemenata kao međuzavisnih dijelova cjeline. Organizaciona struktura sistema u sportskim organizacijama predstavlja osnovni oblik organizovanja sportske djelatnosti, a nju sačinjavaju:

• Sportski klub predstavlja najčešći oblik organizovanja sportista u svijetu. To je samostalna organizaciona cjelina, nezavisna u postavljanju ciljeva i odabiru strategije za ostvarivanje istih i podrazumjeva postojanje članstva oličenog prvenstveno u sportistima a osnovni cilj postojanja jeste bavljenje sportskim aktivnostima.

• Sportsko društvo predstavlja multigranski način organizovanja sportova odnosno više sportova.

• Sportsko udruženje se najčešće formira po pojedinim sportskim aktivnostima (stručni savjeti, sportski treneri) s ciljem razvijanja pojedinih sportova i radi zaštite svojih stručnih i ostalih interesa;

• Sportski savez predstavlja skup sportskih klubova i udruženja u okviru jedne sportske grane a osnovni zadaci su mu da prati i razvija djelatnost unutar svoje sportske grane, usklađuje aktivnosti svojih članova, usklađuje opšte državne sportske interese, vrši promociju svog sporta, reguliše status i zaštitu prava sportista i trenera;

• Savez sportova predstavlja skup više različitih sportskih grana a osnovni zadaci su mu da kreira politiku razvoja organizacijskog sistema u sportu, usklađuje interese sportskih organizacija, institucija i državnih organa, uspostavlja međunarodnu sportsku saradnju, ugovara međunarodni takmičarki program itd;

• Ministarstvo za sport je organ državne uprave, nadležan za razvoj sporta u zemlji, može egzistirati i djelovati samostalno ili u okviru nekog drugog ministarstva.

• Nacionalni olimpijski komitet je nevladina (može biti i vladina) sportska asocijacija koja pripada Olimpijskom pokretu, formirana u skladu sa Olimpijskom poveljom i priznata od strane Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK).

SPORTSKA PRAVILA definiše Zakon o sportu radi jasnijeg i pravilnijeg shvatanja suštine i karaktera sportskog događaja jer svaki sport ima određena pravila. Zakonom je definisano da se sportske aktivnosti i sportske djelatnosti ostvaruju u skladu sa ovim zakonom, sportskim pravilima nadležnih sportskih organizacija i nacionalnih i međunarodnih saveza u oblasti sporta.

Sam pojam sportska pravila je osnovni termin za sve norme utvđene od strane konkretnih sportskih subjekata: organizacija, saveza, udruženja, asocijacija i slično.

Sportska pravila su hijerarhijski rangirana: nacionalna sportska pravila određenog sporta moraju biti u saglasnosti sa pravilima međunarodnog saveza kome isti pripada; republički savezi usklađuju svoja pravila sa nacionalnim; pravila gradskog i opštinskog sa pravilima odgovarajućim pravilima republičkog saveza itd.

Sva pravila unutar sportske organizacije moraju biti u skladu sa osnovnim aktom organizacije odnosno statutom.

KARAKTERISTIKE SPORTSKOG DOGAĐAJA1. Sportske karakteristike predstavljaju konstantnu veličinu sportskog

događaja, u protivnom gubi se smisao istog. Svako sportsko takmičenje ima cilj i odnosi se na ostvarenje sportskog rezultata.

2. Komercijalno marketniške karakteristike koje podrazumjevaju i određen nivo finansijskih zahtjeva koje organizator mora da realizuje radi same egzistencije događaja.

3. Propagandne karakteristike su vezane za osnovnu koncepciju i značaj sportskog događaja a odnose se na prezentaciju događaja u javnosti radi širenja informacija o dostignućima i prezentaciju radi obezbjeđivanja finansijskih sredstava za realizaciju.

4. Vaspitno obrazovne karakteristike podrazumjevaju uticaj na sportsko, etičko i drugo obrazovanje i vaspitanje sportskog auditorijuma.

KATEGORIZACIJA SPORTSKOG DOGAĐAJA1. U odnosu na granu sporta – fudbal, košarka, tenis, rukomet..;

2. Prema sportskom kvalitetu – amaterska i profesionalna takmičenja;

3. U odnosu na uzrast učesnika – dječija, pionirska, kadetska, juniorska, seniorska, takmičenja veterana;

4. Prema sportskoj tipologiji – individualna i ekipna;

5. Prema kompleksnosti – takmičenja u različitim sportskim granama npr. Olimpijske igre, Univerzijada...;

6. Prema geografskom obilježju – kategorizacija prema prostornom obuhvatu npr. školska, gradska, svjetska prvenstva..;

7. U odnosu na nivo reprezentovanja – klupske i reprezentativne ekipe kao učesnici sportskog takmičenja;

8. U odnosu na tip sportskog objekta – takmičenja na otvorenom i u zatvorenom prostoru.

Učesnici sportskog događaja su obuhvaćeni njegovim okruženjem: Unutrašnje okruženje – sportisti, treneri, klubovi, menadžeri...

Spoljašnje okruženje – sponzori, donatori, mediji..

UČESNICI SPORTSKOG DOGAĐAJA

Sportisti, treneri, klubovi, menadžeri,

organizatori, publika

mediji

sponzori biznis kompanije

oglašivači sportska javnost

VRSTE SPORTSKIH DOGAĐAJA1. SPORTSKI DOGAĐAJ KOMPLEKSNOG KARAKTERA

2. SPORTSKI DOGAĐAJI GRANSKOG TIPA

SPORTSKI DOGAĐAJ KOMPLEKSNOG KARAKTERA

Predstavlja kompleksni višegranski sportski događaj i odnosi se na velike događaje kao što su Olimpijske igre, Univerzijade, radničke olimpijade i slično.

OLIMPIJSKE IGRE su najprivlačniji sportski događaj jer vezuje uz sebe najveći broj ljudi. To je najobimniji organizaciono-upravljački poduhvat u sportu i obuhvata gotovo sve oblike menadžerskog rada i angažuje najveći broj resursa. Ovakvi sportski događaji imaju uticaj na okruženje i posmatraju se sa nivoa subjekta (odnosi se na učesnike događaja, državu u kojoj se odvija, sportiste) i nivoa aspekta djelovanja (uticaj na kulturne, ekološke..činioce okruženja).

Sam čin kandidovanja nekog grada za domaćina Olimpijskih igara predstavlja odgovoran i značajan zadatak. Međunarodnom olimpijskom komitetu moraju se dati odgovori na pitanja koja se odnose na: mišljenja i stavove šire javnosti, podršku državnih institucija, strukturu organizacionog odbora, budžet kandidature, strukturu budžeta igara, moguće izvore prihoda, stanje infrastrukture.. Ono što je karakteristično za OI jeste da se za organizaciju kandiduju gradovi a ne države i to nekoliko godina prije održavanja samih igara. Ukoliko kandidatura bude uspješna, grad-domaćin treba da ispuni izuzetno složene i odgovorne zadatke kao što je finansiranje:

1. Javno finansiranje gdje se više od 2/3 troškova finansira iz javnog sektora;

2. Mješovito finansiranje gdje i javni i privatni sektor učestvuju u finansiranju i

3. Privatno finansiranje gdje više od 75% troškova finansira privatni sektor.

Tabela 1. EFEKTI INVESTIRANJA GRADA DOMAĆINA OI

POTREBE GRADA DOMAĆINA

INVESTIRANJE U...

..KORIST ZA GRAD DOMAĆIN

IZVORI FINANSIRANJA

Olimpijsko seloIzgradnju

stambenih objekataPovećanje stambenog

prostora Privatni

Sportski objektiSportske i

rekreacione centreŽivotni standard - bolji uslovi za sport i rekreaciju

Javni

Tv i press centriIzgradnju

poslovnih prostoraNovi obrazoni i kulturni centri Javni

Javni saobraćaj Gradski prevoz, javne puteve...

Životni standard - poboljšanje javnog

saobraćajaJavni

Dobra atmosferaUređenje

komunalne infrastrukture

Prijatnija životna sredina Privatni

Turistički centri Turizam Povećanje smještajnih kapaciteta

Privatni

OLIMPIJSKI POKRET predstavlja svjetski priznatu ideju koju je promovisao Pjer de Kuberten 23.juna 1894. godine na Međunarodnom pariskom atletskom kongresu. Cilj Olimpijskog pokreta je da doprinese izgradnji mirnog i boljeg svijeta obrazovanjem mladih kroz sport bez diskriminacije bilo kakve vrste a u duhu prijateljstva, solidarnosti i fer-pleja. Ciljevi se odnose na:1. Promociju sporta i takmičenja uz posredovanje državnih i međunarodnih

sportskih institucija širom svijeta;

2. Saradnju sa javnim i privatnim organizacijama u cilju stavljanja sporta u službu čovječanstva;

3. Unapređivanje mjesta žena u sportu na svim nivoima;

4. Suprostavljanje oblicima eksploatacije sporta i sportista;

5. Borba protiv dopinga;

6. Promocija sportske etike;

7. Podizanje nivoa svijesti o problemima sredine;

8. Finansijska i obrazovna podrška za zemlje u razvoju kroz institciju MOK;

9. Olimpijsku solidarnost.

MOK – Međunarodni olimpijski komitet je internacionalna nevladina neprofitna organizacija i kreator olimpijskog pokreta. To je najviši organ olimpijskog pokreta i vlasnik je prava na olimpijske simbole: zastavu, moto, himnu i Olimpijske igre. Najveća odgovornost se ogleda u organizaciji ljetnjih i zimskih Olimpijskih igara.

Pravila i načela po kojima radi MOK su regulisana Olimpijskom poveljom i razlikujemo tri grupe organizacionih cjelina koje djeluju i rješavaju pitanja:

1. Međunarodne sportske federacije- najviša tijela u svakoj pojedinačnoj sportskoj grani i ima ih 35;

2. Nacionalni Olimpijski komiteti – svaka zemlja ima svoj Olimpijski komitet i trenutno aktivno djeluju 202 nacionalna olimpijska komiteta pod okriljem MOK-a i

3. Organizacioni odbor Olimpijskih igara koji formira nacionalni olimpijski komitet one zemlje članice kada ta zemlja-grad organizuje igre i raspušta se po obavljenom zadatku.

Partneri MOK-a:1. Arbitražni sportski sud (CAS);

2. Međunarodni komitet za fer-plej (CIFP);

3. Međunarodni paraolimpijski komitet (IPC);

4. Svjetska anti-doping agencija (WADA);

5. Svjetsko udruženje olimpijaca (WOA);

Međunarodne organizacije u oblasti sporta koje priznaje MOK:6. Udruženja međunarodnih sportskih federacija;

7. Udruženje međunarodnih federacija ljetnjih olimpijskih sportova;

8. Udruženje međunarodnih federacija zimskih olimpijskih sportova;

9. Udruženje međunarodnih sportskih federacija priznatih od MOK;

10. Generalno udruženje međunarodnih sportskih federacija;

11. Udruženje nacionalnih olimpijskih komiteta

12. Multi-sportske organizacije i takmičenja – sport za sve;

13. Obrazovanje i širenje olimpijskih ideala;

14. Sportska medicina i nauka;

15. Sportska oprema i objekti;

16. Mediji i informacije

17. Ostale organizacije.

SPORTSKI DOGAĐAJI GRANSKOG TIPA

Ova vrsta sportskih događaja se razlikuje od kompleksnog tipa po obuhvatu sportsko-takmičarskih disciplina, gdje je u ovom slučaju riječ o jednoj grani sporta. Nalaze se pod ingerencijom i koncepcijskim obuhvatom organizacija u oblasti sporta koje se zovu granski savezi.

Granski savezi se formiraju po dva principa:

1. Funkcionalnom čiji je osnov u samoj osobenosti određenog sporta ili sportske djelatnosti i

2. Teritorijalnom, kada se sportske organizacije udružuju prema geografskom obuhvatu ili prostornoj pripadnosti.

Granski savezi su ovlašćeni da utvrđuju sportska pravila u svojoj grani sporta.

ZNAČAJ SPORTSKOG DOGAĐAJA KROZ NIVO SPORTSKE PONUDE

Sportski događaj je dio sportske ponude. Ponuda se naziva i sportskim proizvodom, koji označava sve što može biti ponuđeno na tržištu kako bi se zadovoljile određene želje ili potrebe potrošača. Sportska ponuda, odnosno sportski proizvod može se, prema hijerarhiji vrijednosti za posjetioce dekomponovati na pet osnovnih nivoa:

• sportski doživljaj, kao prvi nivo sportske ponude;• sportski događaj, drugi nivo;• sportski rezultat, treći nivo;• imidž sportskih klubova ili sportista, četvrti nivo;• sportski brend, peti nivo.

Sportski doživljaj označava privlačan stil sportskog nadmetanja kojeg karakterišu brzina, vještina, spretnost, fizička snaga, harmonija i slično. Sportski doživljaj je osnovni nivo sportske ponude, koji kreiraju neposredni izvršioci sportskog programa, odnosno sportisti i treneri.

Sportski događaj je drugi nivo sportske ponudee i odnosi se na osnovnu ponudu u hijerarhiji vrijednosti za potrošače sportskog događaja. Kao što je već istaknuto, sportski događaj označava svako takmičenje koje se odvija prema nekom sportskom programu, koji uključuje jedan ili više aspekata zabave, za čije je održavanje neophodno istovremeno postojanje izvršioca, mjesta, publike i vremena održavanja sportskog događaja.

Sportski rezultat je treći nivo sportske ponude. Predstavlja ključni nivo sportske ponude, jer je najveći dio publike sportskih događaja zainteresovan upravo za određeni ishod sportskog rezultata.

Imidž sportskih klubova ili sportista pojedinaca jeste četvrti nivo sportske ponude. U užem smislu, imidž predstavlja pozitivnu sliku u svijesti posjetilaca sportskog događaja o klubovima ili sportistima pojedincima, koji se takmiče na tom sportskom događaju. U širem smislu, imidž obuhvata i sliku posjetilaca sportskih događaja o sportskoj ponudi, odnosno poziciji sportskih klubova ili sportista pojedinaca na određenom segmentu sportskog tržišta.

Sportski brend je peti, i ujedno posljednji nivo sportske ponude. Američko udruženje za marketing definiše brend kao ime, pojam, znak, simbol ili dizajn, ili kao kombinaciju navedenog, na osnovu čega se identifikuju proizvodi ili usluge jednog prodavca ili grupe prodavaca i diferenciranju u odnosu na konkurente. Brend, dakle, predstavlja proizvod ili uslugu sa dodatnim dimenzijama, na osnovu kojih se izdvajaju od ostalih proizvoda ili usluga dizajniranih za zadovoljenje iste potrebe.

VRSTE SPORTSKIH TAKMIČENJA

Sportska takmičenja se mogu razvrstati u tri globalne cjeline koje odslikavaju njihovu unutrašnju dijametralnu diferenciranost:

1. Zvanična i nezvanična takmičenja;

2. Amaterska i profesionalna takmičenja i

3. Klupska i reprezentativna takmičenja.

Zvanična sportska takmičenja sadržavaju najopštiji i najobuhvatniji pristup jer u svom tretmanu mogu imati gotovo sve kategorije ili potkategorije sportskih takmičenja. Zvanična takmičenja su pod idejnom i regulativnom ingerencijom određenog oblika sportsko-institucionalnog organizovanja gdje su jasno propisana sva pravila koja se odnose na određeno takmičenje i gdje ostvareni sportski rezultat stvara određene efekte po njegove protagoniste.

Nezvanična takmičenja imaju za zadatak promociju sporta, provjeru sportske stabilnosti i pripremljenosti ekipa i pojedinaca, afirmaciju sportske aktivnosti u određenoj sredini i slično. Ova vrsta takmičenja dozvoljava liberalniji odnos odnosno modifikaciju pravila određene sportske discipline na konkretnom takmičenju.

Amaterska sportska takmičenja obuhvataju sve sportske događaje na kojima učešće uzimaju sportisti koji se u svom osnovnom sportskom angažmanu deklarišu kao neprofesionalci odnosno lica koja se ne bave sportskim aktivnostima u vidu zanimanja.

Profesionalna takmičenja su ona gdje su učesnički pozicionirana kroz ekipe ili pojedince koji se sportskom aktivnošću bave u vidu zanimanja i danas privlači veliku pažnju u društvu.

Klupska sportska takmičenja odnose se na osnovni organizacioni oblik u sportu - sportske klubove i njihova međusobna sportska nadmetanja. U organizacionom obuhvatu sporta kao osnovni nosilac sportske aktivnosti javljaju se sportske organizacije čiji je najzastupljeniji pojavni oblik sportski klub. Bitno obilježje sportske organizacije i kluba jeste postojanje članstva oličenog u sportistima kao i definisanje cilja osnivanja- bavljenje sportskim aktivnostima.

Reprezentativna takmičenja se javljaju kao oblik nadmetanja sportista koji predstavljaju šire sportsko okruženje i u svojoj sportskoj osnovi definišu mogućnost učešća sportista iz većeg broja osnovnih organizacionih cjelina- klubova, koji čine personalni sastav jednog učesnika takmičenja- sportskog subjekta. Reprezentaciju predstavljaju najbolji predstavnici jedne grane sporta koji učestvuju kao cjelina na utakmicama u inostranstvu kao predstavnici sporta jedne države.

TAKMIČARSKI SISTEMIPredstavljaju načine na koji se odvijaju sportska takmičenja i na osnovu kojih se određuje pobjednik te definišu različite aspekte učestvovanja sportskih ekipa ili pojedinaca.

U savremenoj sportskoj praksi izdiferencirala su se tri osnovna sistema takmičenja koja se primjenjuju gotovo u svim sportovima, odnosno mogu se sresti u svim oblicima i kategorijama sportskih događaja:

1. BOD SISTEM po kome poražene ekipe imaju priliku da nastave sa daljim učešćem u takmičenju i rangiranje upješnosti učesnika vrši se prema broju osvojenih bodova koji se ostvaruju u odnosu na ishod pojedinačnog sustreta sa jednim od protivnika. Ovaj sistem se popularno naziva i liga takmičenje i sebi može da sadrži dvije podvarijante koje se u sportskoj praksi nazivaju jednostruki (svaki učesnik se takmiči sa svakim po jedan put) ili dvostruki bod sistem (svaki učesnik se takmiči sa svakim dva puta).

2.KUP SISTEM se ogleda u diskvalifikujućem karakteru poraženog učesnika gdje je prema pravilima poraženi učesnik u pojedinačnom susretu sa određenim mu protivnikom eliminisan iz daljeg toka takmičenja. Pobjeda je mjerilo uspješnosti i donosi mogućnost nastavka takmičenja. I u ovom slučaju postoji jednostruki (pojedinačni učesnici se eliminišu već poslije prvog poraza) i dvostruki kup sistem (učesnik se eliminiše poslije drugog poraza).

3.KOMBINOVANI SISTEM predstavlja kombinaciju prethodna dva sistema i najčešće se primjenjuje kod velikih sportskih takmičenja ili takmičenja gdje je velika koncentrisanost sportskog kvaliteta a zbog vremenskog ograničenja nije moguće primjeniti bod sistem. Mogućnost kombinovanja je velika ali u praksi kod velikih sportskih događaja granskog tipa primjenjuje se varijanta po kojoj se u prvoj fazi takmičenja koristi bod sistem a u drugoj kup sistem.

šema 1. Kombinovani sistem

KVALIFIKACIONA RUNDAB1B2B3B4

A1A2A3A4

Bod sistem C1C2C3C4

D1D2D3D4ELIMINACIONI

DIO

A2-B3 B2-A3 C2-D3 D2-C3

četvrtfinale

Pobjednik : C1

Pobjednik : D1

Pobjednik : A1

Pobjednik : B1

polufinale

finale

POBJEDNIK TAKMIČENJA

SPORTSKI DOGAĐAJ I AKTIVNOST MENADŽMENTA

Sportski događaj je neposredno vezan za sportske objekte. Sa aspekta menadžmenta sportski događaj predstavlja značajnu aktivnost koja podstiče potencijale kako samog organizatora takmičenja tako i menadžmenta sportskog objekta. Glavne osobine koje karakterišu sportske događaje i imaju značaj za menadžment su:

1. Svaki događaj ima svoje autentične karakteristike koje ga razlikuju od drugih sportskih događaja;

2. Sportski događaji uvijek kreiraju nove programske zahtjev te utiču na razvoj menadžmenta u cjelini a posebno menadžera kod kojih razvijaju poželjne menadžerske osobine. Predstavljaju sredstvo promocije sportske organizacije.

3. Sportski događaji izazivaju određene promjene na koje manadžment mora adekvatno da reaguje što ga čini aktivnim.

4. Različiti sportski događaji zahtjevaju različit nivo i kvalitet menadžmenta, određene stilove i metode rada.

Organizator, pored sportista, čini unutrašnje okruženje sportskog događaja bez obzira na složenost. Zakonom je regulisano da se organizovanjem sportskih događaja mogu baviti sportske organizacije, savezi i druga pravna ili fizička lica pod uslovima utvrđenim zakonom i sportskim pravilima. Karakteristike svakog sportskog događaja u velikoj mjeri su zavisne od specifičnosti sportske grane ili discipline za koju se događaj organizuje. Sportski događaj pred organizatora postavlja odgovorne zadatke a menadžmentu obavezu za primjenu svih menadžment funkcija. Etape planiranja koje su značajne za uspješnost sprovođenja sportskog događaja se mogu podijeliti u dvije faze:

1. Konceptualnu koja obuhvata postavljanje idejnog koncepta, odluku o projektovanju događaja i utvrđivanje ciljeva i

2. Operativnu koja obuhvata formiranje organizacionog komiteta, finansijsko planiranje, postavljanje organizacione strukture, operativno planiranje i izradu programa, marketing i medijsko predstavljanje i evaluaciju sportskog događaja.

KONCEPTUALNA FAZAIdejni koncept predstavlja prvu fazu koju je neophodno realizovati i od koje u budućnosti zavisi postavljanje temelja za dobro i uspješno odvijanje sportskog događaja. U prvoj fazi definišu se opšte vrijednosti i razlozi organizovanja događaja, postavljaju okviri za njegovu konkretnu realizaciju, određuju vremenski parametri za njegovo održavanje, određuje se ko je odgovoran za planiranje i realizaciju kao i ostali elementi koji treba jasno da formulišu korisnost konkretnog sportskog događaja.

Odluka o projektovanju predstavlja drugu fazu i usmjerena je ka utvrđivanju osnovnih elemenata pisane dokumentacije koja ima za zadatak da objasni šta se sportskim događajem postiže. Pisani dokument koji se u ovoj fazi izrađuje naziva se “Idejni projekat sportskog takmičenja” ili “Elaborat opravdanosti organizacije sportskog događaja” i odgovara na pitanja: da li je i u kojoj mjeri događaj realno izvodljiv u konkretnoj sredini, šta je neophodno obezbjediti za odvijanje događaja, kakve troškove iziskuje i slično.

Utvrđivanje ciljeva se odnosi na ciljeve koji se nastoje ostvariti realizacijom sportskog događaja. U ovom kontekstu kao osnovni cilj se ne podrazumjeva sportski cilj odnosno rezultat već šta će se organizacijom konkretnog događaja postići u određenoj sredini i pri tom se misli na ekonomske, vaspitne, obrazovne, propagandne, političke i slične ciljeve.

OPERATIVNA FAZA

Formiranje organizacionog komiteta predstavlja prvi korak u operacionalizaciji pripreme sportskog događaja i ima obilježja menadžmenta sportskog događaja koji ima ulogu organizovanja, upravljanja i rukovođenja. Sastav i forma ovog tijela zavisi od samog karaktera događaja i može da ima različite konfigurativne elemente.

Šema 2. Model Organizacionog

komiteta sportskog događaja

FISU USSJORGANIZACIONI KOMITET

POČASNI KOMITET

NADZORNI ODBOR

Predsjednik OK

Izvršni potpredsjednik OK

Potpredsjednik OK

Generalni sekretar OK

Sekretarijat-Odbor za hitna

pitanjaIZVRŠNI KOMITET

Predsjednik IK

Potpredsjednik IK

Komisije IK-za planiranje i praćenje-za bezbjednost-za sport-za objekte-za finansije-za marketing-za boravak i smještaj-za informisanje i pres-za kulturu i zabavu-za prevoz i transport-za opšte poslove i protokol-za dobrovoljni rad-za elektronsku tehnologiju-medicinska i sanitarna komisija

Specifičnost rada Organizacionog komiteta podrazumjevaju tri perioda njegovog djelovanja:

1. Period neposredne pripreme sportskog događaja;

2. Period realizacije sportskog događaja i

3. Period evaluacije sportskog događaja.

Najduži vremenski period se posvećuje pripremi događaja od čega zavisi kvalitet i uspješnost same programske faze. Sama realizacija sportskog događaja je period koji je vremenski tačno definisan i zavisi od same strukture događaja, karakteristika takmičarskog programa, pratećih sadržaja i drugih aktivnosti koje su u funkciji neposrednog odvijanja sportskog sadržaja cjelokupnog događaja. Posljednja faza jeste analiza i evaluacija održanog sporskog događaja u kojoj se vrši vrijednovanje cjelokupne aktivnosti obuhvaćenih sportskim događajem kroz sve njegove periode. U ovoj fazi se izvodi i konačna ocjena o sportskom događaju i zaključci koji mogu bit dobra podloga za naredna ista ili slična takmičenja

Finansijsko planiranje predstavlja drugu fazu i obuhvata procjenu i planiranje stvarnih troškova realizacije događaja. Veoma bitno je izraditi i usvojiti finansijski plan gdje će se jasno definisati troškovi koji se mogu odnositi na:

•Troškove objekta;•Troškove smještaja i ishrane učesnika;•Troškove transporta;•Troškove zakupa;•Režijske troškove;•Administrativne troškove;

•Nepredviđene troškove koji se mogu pojaviti u toku pripreme i realizacije događaja i moraju se planirati u određenom iznosu;

i prihodi koji se mogu ostvariti •direktnim (prodajom ulaznica, suvenira, prihodom od ugostiteljstva, parkinga, garaderobe) i •indirektnim putem (sponzorstva, reklame, prilozima i slično).

Operativno planiranje i izrada programa predstavlja fazu u kojoj se izrađuje detaljan plan realizacije sportskog događaja.

Prvi dio plana sadrži sve podatke iz konceptualne faze pripreme.

Akcioni dio plana obuhvata sve ono što je bitno za tok pripreme i realizacije događaja:

•Uspostavljanje oraganizacione strukture odnosno formiranje radnih grupa i definisanje konkretnih zadataka, meta i odgovornosti,•Planiranje datuma;•Utvrđivanje programa takmičenja;•Realizacija događaja i njegovo odvijanje i•Vrijednovanje i analiza sportskog događaja.

Program takmičenja predstavlja planski dokument koji je neophodan ne samo organizatoru već i akterima.

Realizacija takmičarskog programa predstavlja najznačajniju fazu sportskog događaja a svi prethodni elementi planiranja i priprema predstavljaju uvodni dio koji treba da obezbijedi adekvatne uslove za osnovnu aktivnost odnosno sprovođenje planiranih takmičarskih sadržaja.

Program sportskog takmičenja se može podijeliti u tri cjeline:

1. Program svečanog otvaranja kojim se odaje svojevrsna počast učesnicima takmičenja;

2. Program takmičenja se odnosi na vremenski, sadržajni i prostorni planski obuhvat svih takmičarskih disciplina koje su evidentirane konkretnim sportskim događajem i

3. Program svečanog zatvaranja predstavlja završetak svakog sportskog takmičenja koji se obilježava u sličnom kontekstu kao i sam početak.

Marketinške aktivnosti se odnose na stvaranje uslova za što kvalitetnije i obuhvatnije predstavljanje sportskom tržištu osnovnog proizvoda sportskog događaja – takmičenja sa njegovim sportskim rezultatom. Obuhvata izradu marketing plana koji treba da sadrži nekoliko osnovnih elemenata:•Dijagnozu (analiza postojećeg tržišta i potencijalnih potrošača sportskog događaja);•Prognozu (procjena o pravcu kretanja poslovne komponente sportskog događaja u odnosu na okruženje i stalne promjene);•Analizu okruženja (utvrđivanje pozicioniranosti i međusobnih zahtjeva učesnika sportskog događaja iz unutrašnjeg i spoljašnjeg okruženja);•Utvrđivanje ciljeva marketinških aktivnosti;•Izbor marketing strategije;•Akcioni marketing program i•Specifikaciju troškova.

Analiza i vrijednovanje sportskog događaja predstavlja završnu aktivnost menadžmenta. Osnovni cilj je sadržan u obezbjeđivanju povratnih informacija o samom toku događaja, njegovim efektima i vrijednostima koje su ostvarene. Na osnovu dobijenih podataka izvode se i utvrđuju određeni zaključci te izvlače neophodna iskustva koja mogu biti u funkciji budućih istih ili sličnih sportskih događaja.

ZNAČAJ SPONZORSTVA U SPORTUPribavljanje finansijskih sredstava predstavlja problem sa kojim se suočavaju sportske organizacije i organizatori sportskih događaja. U situaciji kada državni sistemi ne mogu da zadovolje zahtjeve sportskih organizacija one se okreću ka privrednim subjektima, kojima putem ugovora o sponzorisanju, nude za uzvrat sportski rezultat. Sponzorstvo predstavlja najjaču vezu sporta sa privrednim djelatnostima, zasnovanu na obostranim interesima i treba ga shvatiti kao poslovni odnos između dva partnera. Po svom karakteru može da bude filantropsko i komercijalno.

Ekonomki teoretičari Sandler i Shard su identifikovali tri kategorije sponzorskih ciljeva:

1. Široki korporativni ciljevi koji su zasnovani na imidžu,

2. Marketing ciljevi koji obuhvataju promociju marke i povećanje prodaje i

3. Medijski ciljevi koji podrazumjevaju troškovnu efikasnost i širenje ciljnih tržišta.

Ciljevi koji najčešće utiču na odluku da se uđe u sporazum o sponzorstvu su:•Povećanje svjesnosti u okviru javnosti u vezi kompanije i proizvoda;•Promjena i pojačanje javne percepcije o kompaniji;•Identifikacija kompanije sa određenim tržišnim segmentima;•Uključivanje kompanije u zajednicu;•Izgradnja goodwilla-a među donosiocima odluka;•Generisanje medijske koristi;•Ostvarivanje prodajnih ciljeva;•Kreiranje prednosti iznad konkurenata kroz ekskluzivnost;•Stvaranje publiciteta;•Sticanje jedinstvene mogućnosti u izrazima gostoprimstva i zabave.

CRM Cause related marketing – Marketing opšte koristi predstavlja zajedničku akciju privrednih subjekata i neprofitnih organizacija kojom privredni subjekti, pružajući pomoć neprofitnoj organizaciji, teže da ostvare konkretne prodajne ili promotivne učinke.

Sponzorstvo i CRM su distinktivne aktivnosti ali imaju sličnosti i potencijalno mogu biti kombinovane u integrisanom programu. Drugim riječima, CRM je proces formulisanja i implementiranja aktivnosti koje se karakterišu ponudom firme da doprinese na izvjestan način određenom cilju kada se potrošači uključe u profitabilne razmjene koje zadovoljavaju organizacijske i individualne ciljeve.

MENADŽMENT BEZBJEDNOSTI SPORTSKIH DOGAĐAJA

Bezbjednost sportskih događaja predstavlja jedno od najznačajnijih pitanja koja zaokupljaju njegov menadžment i postavljaju veoma ozbiljne i teške zadatke pred njihove organizatore. Jedno od osnovnih pravila organizovanja sportskih takmičenja jeste obezbjeđivanje optimalnih uslova za nesmetano ispoljavanje maksimalnih sportskih potencijala njegovih aktera odnosno sportista. Bezbjednost sportskog događaja je u pravnoj nadležnosti njegovog organizatora. Organizatoru sportskog događaja se s toga nameću zadaci koji regulišu pitanje bezbjednosti kroz nekoliko segmenata:

1. Javna bezbjednost,

2. Bezbjednost sportskog objekta;

3. Bezbjednost opreme i rekvizita koji su u upotrebi tokom odvijanja događaja;

4. Medicinsko-zdravstveno obezbjeđenje učesnika.

Bezbjednost sportskih događaja predstavlja značajno pitanje koje treba da zaokuplja sve njegove učesnike a prije svega njegove organizatore i realizatore i obuhvaćeno je vremenom prije, za vrijeme i nakon njegovog održavanja. Svaka sportska aktivnost pa time i sportsko takmičenje predstavljaju potencijalni rizik za njegove aktere te je s toga na menadžmentu zadatak da preduzme sve potrebne mjere predupređenja mogućih rizika.

Mjere koje organizator može i treba da preduzme u ovom pravcu odnose se na:

1. Upozorenja na rizike svojstvene sportskom takmičenju;

2. Zabrane koje se odnose na sprečavanje bliskog odnosa sa izvorom rizika,

3. Davanje obavještenja;

4. Osvjetljavanje sportskih objekata.

Pri organizaciji sportskih takmičenja moraju se predvidjeti mogućnost pojavljivanja “atipičnih rizika” koji nisu u opsegu spoznaje iz ugla prosječnog životnog iskustva odnosno mogu da potiču od specifičnosti aktivnosti ili okolnosti koje izazivaju aktivnosti u okviru događaja. Ovakvi atipični ili povećani rizici za organizatora događaja predstavljaju okolnost koja se odnosi na dva aspekta:•Organizator ne smije stvoriti pretjerane rizike pomoću zabranjene radnje i•Potrebno je da postoji mogućnost pojavljivanja atipičnih rizika koje ugrožena lica ne mogu sama u punoj mjeri prepoznati.

Obaveze kojima se utiče na predupređenje povećanih i atipičnih rizika su sledeće:•Kontrola i otklanjanje rizika koji potiču od sportskog objekta ili sportske opreme;•Kontrola i otklanjanje rizika koji potiču od sportske aktivnosti i•Izbor sposobnih sportista i uticaj na njihovo ponašanje.

Šema 3. Mogući uzročnici atipičnih rizika

Sportski objekat

Sportska aktivnost

Sposobnost sportista

Sportska oprema

Ponašanje sportista

RIZIK

Za menadžment sportskih događaja veoma je važno poznavanje zakonskih odredbi kojima se regulišu prije svega odnosi u sportskoj djelatnosti kao i u drugim oblastima koje su direktno ili indirektno povezane sa njom. Pored zakona o sportu potrebno je poznavanje i primjena ostalih podzakonskih akata kojima su obuhvaćene najznačajnije odrednice iz oblasti sportskog prava. Među njima se posebno ističu:•Pravilnik o nomenklaturi sportskih zanimanja;•Pravilnik o uslovima za obavljanje sportskih aktivnosti i djelatnosti;•Pravilnik o nadzoru nad stručnim radom u oblasti sporta i•Pravilnik o registraciji sportskih organizacija kao udruženja, sportskih društava i saveza i slično.

Obavezna primjena odredbi pojedinih zakona podrazumjeva:•Zakon o javnom redu i miru;•Zakon o sprečavanju nasilja i nedoličnog ponašanja na sportskim priredbama;

•Zakon o javnom okupljanju građana;•Zakon o sprečavanju dopinga u sportu;•Zakon o zaštiti od požara, itd.

MENADŽMENT SPORTSKIH TAKMIČENJA VISOKOG RIZIKA

Sportskim priredbama visokog rizika se smatraju sva sportska takmičenja koja imaju elemente za koje se može pretpostaviti da potencijalno utiču na moguće narušavanje uobičajenih i konvencionalnih oblika ponašanja njegovih učesnika, prije svega publike i navijača ali i ostalih činilaca sportskog događaja.

Domaće i međunarodne sportske priredbe većeg takmičarskog značaja;Sportske priredbe na kojima se očekuje prisustvo velikog broja gledalaca ili navijača gostujućih klubova;Sportske priredbe kod kojih posebne okolnosti ukazuju da na njima može doći do nasilja ili nedoličnog ponašanja gledalaca.

Bezbjedonosne mjere koje su predviđene Evropskom konvencijom o nasilju i nedoličnom ponašanju gledalaca na sportskim priredbama podrazumjevaju:•Obezbjeđenje upotrebe adekvatnih sredstava javnog reda protiv izbijanja nereda;•Efikasno odvajanje grupa protivničkih navijača;•Obezbjeđenje odvajanja navijača strogom kontrolom prodaje ulaznica;•Isključivanje ili zabranu pristupa takmičenju i objektu;•Opremanje sportskog objekta efikasnim sistemom javnog razglasa i obezbjeđivanje njegovog punog korišćenja;•Zabranu unošenja alkohola u sportski objekat;•Sprovođenje kontrole i zabrane unošenja određenih predmeta koji mogu biti upotrijebljeni u nasilnim postupcima.

BEZBJEDNOST TAKMIČENJA I AKTIVNOST MENADŽMENTA

Organizator priredbe je obavezan da planira sprovođenje mjera za spriječavanje nasilja i nedoličnog ponašanja odnosno da ih neposredno primjeni u realizaciji nastupajućeg sportskog događaja. Dio bezbjedonosnog planskog sadržaja u pripremi sportskih priredbi usmjeren je ka definisanim bezbjedonosnim objektima koje čine: učesnici sportske priredbe,sportski objekat i sportski teren. Poznavanje bezbjedonosnih elemenata je od suštinskog značaja za dobru pripremu i bezbjednu realizaciju sportskog događaja a odnose se na nekoliko grupa aktivnosti koje preduzima neposredni organizator priredbe:•Preventivne mjere;•Opšte mjere na sportskoj priredbi;•Posebne mjere koje se preduzimaju na sportskim priredbama visokog rizika i•Mjere koje preduzimaju nadležni državni organi.

Prventivne mjere se preduzimaju u planiranju svih vrsta sportskih priredbi u skladu sa sportskim pravilima i opštim zakonskim normama. Imaju zadataka predupređenja mogućih rizika a gledano sa aspekta nasilja i nedoličnog ponašanja da do istih ne dođe. Odnose se na podsticanje svojih navijača na kulturno i fer ponašanje tokom priredbe i informisanje navijača.

Opšte bezbjedonosne mjere se odnose na prijavu sportske priredbe odgovarajućim državnim organima; obavezno obrazovaje odgovarajuće redarske službe koja sarađuje sa organima reda državnih institucija odnosno policijom; izradu plana preventivnog djelovanja bezbjednosti i sigurnosti te obezbjeđenje prisustva odgovarajućih pratećih službi u skladu sa karakterom priredbe i prostorom na kome se odvija. Podrazumjeva dovoljan broj medicinskih ekipa, protivpožarno obezbjeđenje, službu elektrodistribucije, tehničku službu, inspekcije i komunalne službe.

Posebne mjere podrazumjevaju dodatne aktivnosti organizatora i to:•Obavještavanje nadležnih organa o okolnostima povećanog rizika najkasnije 48 sati prije početka priredbe;•Imenovanje odgovornog lica za rukovođenje sprovođenja mjera preventivnog djelovanja;•Ostvarivanje direktne sadarnje sa predstavnicima MUP-a radi postupanja po nalozima koji se odnose na obezbjeđenje javnog reda i mira na sportskoj priredbi;•Ostvarivanje direktne saradnje sa predstavnicima klubova navijača;•Obezbjeđivanje odvajanja grupa gostujućih navijača;•Saradnju sa sportskim organizacijama koje učestvuju u sportskoj priredbi, njihovih navijača te vođenje evidencije o identitetu lica kojima se ulaznice prodaju;•Određivaje posebnih ulaza, izlaza i dijela gledališta za grupe gostojućih navijača ukoliko se očekuje njihov organizovani dolazak.;

Mjere koje preduzimaju nadležni državni organi proizilaze iz njihove zakonske nadležnosti. U skladu sa svojim ovlašćenjima nadležni organ MUP-a prilikom održavanja sportskih priredbi povećanog rizika može:•Da naloži grupama gostujućih navijača kretanje određenim pravcem prilikom dolaska i odlaska;•Da naloži organizatoru otklanjanje uočenih nedostataka na sportskom objektu;•Da zabrani ulazak na sportsku priredbu lica iz čijeg ponašanja se može zaključiti da je sklon nasilničkom ponašanju;•Da pred svaku sportsku proiedbu izvrši pregled sportskog objekta;•Da zabrani prodaju alkoholnih pića na prilazima, u neposrednoj blizini i u sportskom objektu i to do tri časa prije i po završetku sportskog događaja.

MEDICINSKO OBEZBJEĐENJE SPORTSKIH TAKMIČENJA

Zdravstvena bezbjednost u sportu se prožima kroz tri međusobno povezana područja koja se kao kvalifikovani oblik aktivnosti odnose i na sportska takmičenja:

•Opšta i posebna zdravstvena sposobnost takmičara;•Medicinsko obezbjeđenje sportskih takmičenja;•Aktivnost anti-doping kontrole.

Klupski ljekar predstavlja osnovni faktor realizacije zdravstvenog obezbjeđenja sportista i obuhvata:

•Kontrolu zdravstvenog stanja sportista;•Liječenje sportiste;•Funkcionalna testiranja;•Dežurstva na utakmicama;•Oporavak,•Praćenje na putovanjima i pripremama i•Rješavanje medicinskih problema selekcije u sportu.

LITERATURA:

1. Tufegdžija, M., Menadžment sportskih objekata u događaja

2. Nešić, M., Menadžment sportskih događaja

3. Nešić, M., Sport i menadžment

4. Nešić, M., Lolić, V., Osnove menadžmenta u sportu

5. Tomić, M., Menadžment u sportu

HVALA NA PAŽNJI!