11

Menaxhimi i Biznesit Menaxhimi i Biznesit ndërkombëtarndërkombëtar

Prof. dr. Besim BeqajProf. dr. Besim Beqaj

22

Domosdoshmëria e Biznesit Domosdoshmëria e Biznesit NdërkombëtarNdërkombëtar: :

Objektivat e të mësuaritObjektivat e të mësuarit

Të kuptojmë historinë dhe rëndësinë e Të kuptojmë historinë dhe rëndësinë e biznesit global.biznesit global.

Të mësojmë definicionin e biznesit Të mësojmë definicionin e biznesit ndërkombëtar. ndërkombëtar.

Të njohim (mësojmë) rritjen e lidhjeve Të njohim (mësojmë) rritjen e lidhjeve globale të sotshme.globale të sotshme.

T’i vlerësojmë mundësitë dhe sfidat e T’i vlerësojmë mundësitë dhe sfidat e ofruara nga biznesi ndërkomëtar.ofruara nga biznesi ndërkomëtar.

33

Sferat e biznesit ndërkombëtarSferat e biznesit ndërkombëtar

44

Definimi iDefinimi i Biznesi Biznesitt ndërkombëtar ndërkombëtar

Biznesi ndërkombëtar paraqet të gjitha Biznesi ndërkombëtar paraqet të gjitha transakcionet komerciale (private dhe qeveritare) transakcionet komerciale (private dhe qeveritare) në mes të dy apo më shumë vendeve.në mes të dy apo më shumë vendeve.

Biznesi ndërkombëtar përbëhet prej Biznesi ndërkombëtar përbëhet prej transaksioneve të cilat lindin, kryhen dhe transaksioneve të cilat lindin, kryhen dhe zhvillohen përtej kufijve të vendit me qëllim të zhvillohen përtej kufijve të vendit me qëllim të plotësimit të objektivave të individëve dhe plotësimit të objektivave të individëve dhe organizatave.organizatave.

Qëllimi i biznesit privat është rritja ose stabilizimi Qëllimi i biznesit privat është rritja ose stabilizimi i profitit i cili parcijalisht mvaret nga:i profitit i cili parcijalisht mvaret nga:• Shitjet e jashtme dhe Shitjet e jashtme dhe • Resurset e jashtmeResurset e jashtme

55

Arsyet e bërjës së BNArsyet e bërjës së BN

• Zgjerimi i shitjes Zgjerimi i shitjes • Kërkimi i resurseveKërkimi i resurseve• Divesifikimi i burimeve të shitjes dhe Divesifikimi i burimeve të shitjes dhe

furnizimitfurnizimit• Minimizimi i rrezikut konkuruesMinimizimi i rrezikut konkurues

66

Format e BNFormat e BN

Exporti i mallrave dhe shërbimeveExporti i mallrave dhe shërbimeve Importi i mallrave dhe shërbimeveImporti i mallrave dhe shërbimeve Investimet e huaja të drejtëpërdrejtaInvestimet e huaja të drejtëpërdrejta Investimet portofolInvestimet portofol Kontratat menaxherialeKontratat menaxheriale Aleancat strategjikeAleancat strategjike

• Joint vetureJoint veture• Veprimet tjeraVeprimet tjera

77

GlobalizimiGlobalizimi Transportimi është më i shpejtëTransportimi është më i shpejtë Komunikimi mundëson kotroll të aktiviteteve nga Komunikimi mundëson kotroll të aktiviteteve nga

largësitëlargësitë Shpenzimet e transportit dhe komunikimit nuk janë Shpenzimet e transportit dhe komunikimit nuk janë

të larta për biznesin ndërkombëtartë larta për biznesin ndërkombëtar

• Barrierat e ulëta qeveritare ndaj levizjës së Barrierat e ulëta qeveritare ndaj levizjës së mallrave, sherbimeve dhe resurseve iu mallrave, sherbimeve dhe resurseve iu mundëson ndërmarrjeve shfrytëzimin e mundëson ndërmarrjeve shfrytëzimin e përparësive të biznesit ndërkombëtarpërparësive të biznesit ndërkombëtar

88

Funksionimi i BNFunksionimi i BN

Kur funksionohet jashtë, ndërmarrjet Kur funksionohet jashtë, ndërmarrjet duhet të përshtasin metodat e tyre të duhet të përshtasin metodat e tyre të zakonshme biznesore. Kjo ndodh për zakonshme biznesore. Kjo ndodh për shkak se kushtet e jashtme shpesh shkak se kushtet e jashtme shpesh diktojnë përdorimin e metodave të diktojnë përdorimin e metodave të përshtatëshme dhe sepse menyra e përshtatëshme dhe sepse menyra e funksionimit të biznesit funksionimit të biznesit ndërkombëtar dallon nga metodat ndërkombëtar dallon nga metodat dhe menyrat e funksionimit të dhe menyrat e funksionimit të biznesit vendor.biznesit vendor.

99

Pyetjet kyçe para se të lëvizet drejt Pyetjet kyçe para se të lëvizet drejt tregjeve ndërkombëtare:tregjeve ndërkombëtare:

Si do të përshtatet ideja, produkti, ose Si do të përshtatet ideja, produkti, ose shërbimi jonë në tregun ndërkombëtar? shërbimi jonë në tregun ndërkombëtar?

A do të ishte më mirë të kyçemi në një treg A do të ishte më mirë të kyçemi në një treg përmes tregtisë apo përmes investimeve? përmes tregtisë apo përmes investimeve?

Cilat janë ndryshimet e nevojshme në Cilat janë ndryshimet e nevojshme në produkt në mënyrë që produkti t’i produkt në mënyrë që produkti t’i përshtatet kushteve të tregut të jashtëm?përshtatet kushteve të tregut të jashtëm?

Çfarë kërcënimesh mund të na paraqiten Çfarë kërcënimesh mund të na paraqiten nga konkurrenca (e brendshme/globale)? nga konkurrenca (e brendshme/globale)?

Si mund të neutralizohen këto kërcënime?Si mund të neutralizohen këto kërcënime?

1010

Vlera e lidhjeve globaleVlera e lidhjeve globale

Sot, lidhjet globale e ndërlidhin tregtinë, Sot, lidhjet globale e ndërlidhin tregtinë, tregjet financiare, teknologjinë, dhe tregjet financiare, teknologjinë, dhe standardet jetësore së bashku në një standardet jetësore së bashku në një mënyrë të paparë!mënyrë të paparë!

Investimet globale i shtyejnë kompanitë të Investimet globale i shtyejnë kompanitë të rishikojnë dhe të luajnë me rregulla të reja rishikojnë dhe të luajnë me rregulla të reja në:në: praktikat biznesore praktikat biznesore kërkesat ligjore kërkesat ligjore etikëetikë

1111

TregtiaTregtia

Një ngricë në Brazil dhe efektet e saj në Një ngricë në Brazil dhe efektet e saj në prodhimin e kafës do të kenë pasoja prodhimin e kafës do të kenë pasoja negative të cilat do të manifestohen me negative të cilat do të manifestohen me pamjaftueshmëri të këtij produkti dhe si pamjaftueshmëri të këtij produkti dhe si pasojë e kësaj çmimet do të rriten.pasojë e kësaj çmimet do të rriten.

1212

Tregjet financiareTregjet financiare

Një rrënie e vlerës se Pezos Meksikane u Një rrënie e vlerës se Pezos Meksikane u manifestua me ndryshime negative në manifestua me ndryshime negative në tregjet financiare të të gjitha ekonomive tregjet financiare të të gjitha ekonomive ne rritje dhe kishte efekte të mëdha në ne rritje dhe kishte efekte të mëdha në Poloni, Hungari dhe Republikën Çeke.Poloni, Hungari dhe Republikën Çeke.

1313

Teknologjia krijon lidhje të fuqishme Teknologjia krijon lidhje të fuqishme individualeindividuale

Teknologjia kompjuterike, komunikimet Teknologjia kompjuterike, komunikimet satelitore, dhe telekomunikacioni u satelitore, dhe telekomunikacioni u mundëson qasje në kohë reale të njerëzit mundëson qasje në kohë reale të njerëzit dhe informatat në nivel globaldhe informatat në nivel global..

1414

NjerëzitNjerëzit......

Dëgjimi i muzikës botërore Dëgjimi i muzikës botërore Përcjellja e programeve ndërkombëtare të Përcjellja e programeve ndërkombëtare të trensmetuara nga CNN etj. trensmetuara nga CNN etj. Veshja e xhinseve të kaltërta dhe vallëzimi i Veshja e xhinseve të kaltërta dhe vallëzimi i valleve të njëjtavalleve të njëjta Ushqimet si hamburger, tacos, dhe picaUshqimet si hamburger, tacos, dhe pica Rezultati është që investimi ndërkombëtar Rezultati është që investimi ndërkombëtar është në shkallën më të lartë të paparë deri është në shkallën më të lartë të paparë deri me tani.me tani.

1515

Ndikimet makroekonomike të Biznesit Ndikimet makroekonomike të Biznesit NdërkombëtarNdërkombëtar

Tregjet globale e rrisin numrin e Tregjet globale e rrisin numrin e konsumatorëve potencial.konsumatorëve potencial.

Ndërmarrjet mund të rrisin aftesine e Ndërmarrjet mund të rrisin aftesine e mesimit më shpejt dhe të prodhojnë mesimit më shpejt dhe të prodhojnë produkte me shpenzime më të ulëta produkte me shpenzime më të ulëta shumë më shpejt.shumë më shpejt.

Ndërmarrjet mund të përmirësojnë aftësitë Ndërmarrjet mund të përmirësojnë aftësitë e tyre konkurruese.e tyre konkurruese.

1616

Biznesi Ndërkombëtar krijon ndryshime Biznesi Ndërkombëtar krijon ndryshime ndërkombëtare ndërkombëtare

Çmimet e produkteve të teknologjisë së Çmimet e produkteve të teknologjisë së lartë bien si pasojë e konkurencës globalelartë bien si pasojë e konkurencës globale

VCR’s nuk prodhohen më në SHBA VCR’s nuk prodhohen më në SHBA Vetëm një përqindje e vogël e Vetëm një përqindje e vogël e

motoçikletave prodhohen në SHBAmotoçikletave prodhohen në SHBA Industria e këpucëve në SHBA është duke Industria e këpucëve në SHBA është duke

u shuar.u shuar.

1717

Përparësitë e mundshme për një Përparësitë e mundshme për një ndërmarrje ndërkombëtarendërmarrje ndërkombëtare::

Qasje në teknologjinë e avancuar Qasje në teknologjinë e avancuar Aftësia për të kapitalizuar zhvillimin e Aftësia për të kapitalizuar zhvillimin e

produktit produktit Fuqia superiore financiare Fuqia superiore financiare Thellësia dhe gjerësia e talentit për të Thellësia dhe gjerësia e talentit për të

menaxhuar menaxhuar Rreziku politik i reduktuarRreziku politik i reduktuar

1818

Ndikimet e jashtme në BNNdikimet e jashtme në BN Veprimi i ndërmarrjes në rrethinë kërkon jo Veprimi i ndërmarrjes në rrethinë kërkon jo

vetëm njohuri menaxheriale për vetëm njohuri menaxheriale për funksionimin e biznesit, por gjithashtu funksionimin e biznesit, por gjithashtu kërkohet njohuri bazë për shkencat kërkohet njohuri bazë për shkencat shoqërore: shoqërore: • shkencat politike, shkencat politike, • ligjshmerinë,ligjshmerinë,• antropologjinë, antropologjinë, • sociologjinë, sociologjinë, • psikologjinë, psikologjinë, • makroekonominë, dhe makroekonominë, dhe • gjeografinë.gjeografinë.

1919

Evoluimi i strategjive në procesin e Evoluimi i strategjive në procesin e ndërkombtarizimitndërkombtarizimit

Qasja pasive në aktive në drejtim të mundësive të Qasja pasive në aktive në drejtim të mundësive të rejareja

Veprimet ndërkombëtare krahas atyre vendore në Veprimet ndërkombëtare krahas atyre vendore në biznesbiznes

Drejt qasjeve të palimituara në menyrat e veprimitDrejt qasjeve të palimituara në menyrat e veprimit Lokacionet pakta të jashtme drejt atyre të shumta Lokacionet pakta të jashtme drejt atyre të shumta

dhe të palimituara dhe të palimituara Ngjajshmëritë drejt jongjajshmërive në ambientNgjajshmëritë drejt jongjajshmërive në ambient

2020

Forcat kundërthenëseForcat kundërthenëse• Standardizimi global vs. Praktikave nacionaleStandardizimi global vs. Praktikave nacionale

Praktikat e standardizimit global tentojnë të zvogëlojnë Praktikat e standardizimit global tentojnë të zvogëlojnë shpenzimet. Praktikat nacionale iu mundësojnë ndërmarrjeve të shpenzimet. Praktikat nacionale iu mundësojnë ndërmarrjeve të adaptohen në kushtet unike lokale.adaptohen në kushtet unike lokale.

• Konkurenca e vendeve vs. Konkurencës së Konkurenca e vendeve vs. Konkurencës së ndërmarrjevendërmarrjeve

Vendet moderojnë plotësimin e kushteve globale të efikasitetit Vendet moderojnë plotësimin e kushteve globale të efikasitetit dhe qëllimeve biznesore sepse ka rivalitet me vendet tjera.dhe qëllimeve biznesore sepse ka rivalitet me vendet tjera.

• Sovraniteti vs. Raportet ndër nacionaleSovraniteti vs. Raportet ndër nacionale Vendet janë të gatëshme të lejojnë prekje të sovranitetit me Vendet janë të gatëshme të lejojnë prekje të sovranitetit me

qëllim:qëllim:• Arritjes së reciprocitetitArritjes së reciprocitetit• Qasja e përbashkët ndaj problemeveQasja e përbashkët ndaj problemeve• Ballafaqimi me shqetësimet extrateritorialeBallafaqimi me shqetësimet extrateritoriale

2121

Përmbledhje:Përmbledhje:

Biznesi ndërkombëtar ka ekzistuar që nga Biznesi ndërkombëtar ka ekzistuar që nga formimi i kufijve nacional formimi i kufijve nacional

Biznesi ndërkombëtar i ka dhënë formë Biznesi ndërkombëtar i ka dhënë formë historisë botërore historisë botërore

Lidhjet globale janë çelës i mundësive dhe Lidhjet globale janë çelës i mundësive dhe sukseseve të biznesit ndërkombëtarsukseseve të biznesit ndërkombëtar

2222

Pyetje për të diskutuar:Pyetje për të diskutuar:

- Krahasoni dhe ballafaqoni biznesin vendor dhe atë - Krahasoni dhe ballafaqoni biznesin vendor dhe atë ndërkombëtar.ndërkombëtar.