Nasionale Senior Sertifikaat Eksamen3.2 Kies die regte woord of term vir elkeen van die volgende stellings. Skryf slegs die nommer en die korrekte antwoord neer, bv. 3.2.6 bevolking

Geografie Graad 10 Vraestel 1 November 2015 1/13

Nasionale Senior Sertifikaat Eksamen

Tyd: 3 uur

Totaal : 225

INSTRUKSIES

1. Beantwoord DRIE van die VIER vrae. 2. Lees vrae aandagtig deur voordat jy dit beantwoord en raadpleeg ook die bylaag. 3. Nommer die vrae net soos dit op die vraestel genommer is. 4. Laat „n reёl oop tussen die sub-afdelings. 5. Begin elke nuwe vraag bo-aan „n nuwe bladsy. 6. Skryf netjies en leesbaar.

Geografie: Vraestel 1 November Eksamen

2015

Graad 10


Vraag 1: Klimaat en Geomorfologie

1.1 Beantwoord die vraag deur die korrekte word in hakkies te kies.

Skryf slegs die vraagnommer met die korrekte antwoord bv. 1.1.8

Isolasie

1.1.1 Uitstraling vanaf die Aarde staan bekend as (omgewing/solêre)

uitstraling.

1.1.2 Lyne op „n kaart wat plekke verbind met die selfde temperatuur

staan bekend as (isobare/isoterme).

1.1.3 Die temperatuur waarby lug versadig raak word (doupunt-

/verdampings-) temperatuur genoem.

1.1.4. Rotse waar krake voorkom en waardeur water kan filtreer word

genoem (deurlaatbare/soliede) rots.

1.1.5 „n Vertikale indringing waar magma opwaarts beweeg na die

oppervlakte word „n (pyp/gang) genoem.

1.1.6 Die instrument wat gebruik word om die sterkte van skokgolwe

gedurende „n aardbewing te meet is „n (seismograaf/seismogram).

1.1.7 Die proses waar ys en sneeu verander na waterdamp word

(evapotranspirasie/sublimasie) genoem.

7x1 (7)

1.2 Lees die volgende stellings en sê of die stelling WAAR/ONWAAR

is. Skryf slegs die vraagnommer en die korrekte antwoord neer bv.

1.2.9 ONWAAR.

1.2.1 25% van solêre insolasie word weerkaats deur wolke.

1.2.2 Cirruswolke kom op hoogtes van 1-2km bo die aardoppervlakte

voor.

1.2.3 Orografiesereёn kom voor in Gauteng.

1.2.4 Tafelberg is „n voorbeeld van „n skuldvulkaan.

1.2.5 Verwering is die proses waar rotse chemise of meganies

afgebreek word.

1.2.6 Die San Andreas-verskuiwing is „n voorbeeld van „n normale

verskuiwing.

1.2.7 Verskuiwing is die proses waar rotse aansienlik verplaas word.

1.2.8 Verskuiwing is die proses waar vertikale rotse misvorm word. 8x1 (8) (15)


1.3 Bestudeer die sinoptieseweerkaart in figuur 1.3 en beantwoord die

volgende vrae.

1.3.1 Wat is die lugtemperatuur by A? 1x1 (1)

1.3.2 As wat staan die lugdrukstelsel by B bekend? 1x1 (1)

1.3.3 As wat staan die lyne bekend wat plekke met dieselfde lugdruk op

„n kaart verbind?

1x1

(1)

1.3.4 Gee EEN weerstoestand wat geassosieer word met dalende lug? 1x1 (1)

1.3.5 Noem TWEE redes waarom die sinoptieseweerkaart

winterstoestande weerspieёl.

2x1

(2)

1.3.6 Watter seestroom kom voor by Durban? 1x1 (1)

(7)

1.4 Verwys na figuur 1.4 en beantwoord die volgende vrae.

1.4.1 Aardbewings kom al langs die plaatgrense voor. Noem VIER

verskillende tipe plaatgrense en illustreer elkeen met „n

eenvoudige diagram.

4x2

(8)

1.4.2 Beskryf die ooreenkomste wat bestaan tussen aardbewings en

vulkane.

2x2

(4)

1.4.3 Verduidelik wat word bedoel met „n intensiteit van 7.3 op die

Rigterskaal?

1x2 (2)

1.4.4 In die artikel word daar melding gemaak van Everest se beweging

oor die laaste dekade. Wat word die beweging van aardplate

genoem?

1x2

(2)

(16) 1.5 Bestudeer figuur 1.5 wat die verhitting van die atmosfeer aandui en

beantwoord die vrae wat volg.

1.5.1 Verduidelik die volgende stelling: “Die atmosfeer word hoofsaaklik

van onder af verhit.”

2x2

(4)

1.5.2 Vergelyk die prosesse van konduksie en konveksie. 2x2 (4)

1.5.3 Noem TWEE kweekhuisgasse. 2x1 (2)

1.5.4 Die kweekhuis-effek is nie noodsaaklik vir lewe op aarde nie. Gee

TWEE redes vir die stelling.

2x2

(4)

1.5.5 Die ultraviolet-uitstraling vanaf die son word vasgevang deur? 1x1 (1)


1.5.6 Skryf „n kort paragraaf (nie meer as 10 reёls) om die invloed van

die osoonlaag op mens het te verduidelik.

4x2

(8)

(23) 1.6 Bestudeer figuur 1.6, wat „n landvorm aantoon en beantwoord die

volgende vrae.

1.6.1 Wat word die rotsformasie genoem? 1x1 (1)

1.6.2 Met watter tipe rots word met die rotsformasie geassosieer? 1x1 (1)

1.6.3 Die verskille in bogenoemde rots het „n invloed op die landvorme

wat gevorm word.

Verduidelik wat word bedoel met:

a) Weerstand

b) Deurlaatbaarheid

2x1

(2)

(4) 1.7 Bestudeer figuur 1.7 wat die interne struktuur van die aarde

aantoon.

1.7.1 Benoem lae A,B,C en D. 4x1 (4)

1.7.2 Hoe dik is laag D? 1x2 (2)

1.7.3 Benoem die toestand waarin die volgende lae voorkom, naamlik A,

B, C & D. (bv. Soliede rots, gesmelte rots of vloeibaar).

4x1

(4)

(10) [75]


Vraag 2: Klimaat en Geomorfologie

2.1 Pas die definisies 1-10 in Kolom A met die termonologie (woorde)

in kolom B (A-K). Skryf slegs die nommer en die gepaste letter in

jou antwoordboek neer, bv. 2.1.11 B.

Kolom A Kolom B 2.1.1 Rotslae A. Mantel

2.1.2 Rotse met fossiele B. Blok berg

2.1.3 Afwaartse geplooide rotse C. Niekel

2.1.4 Magma op die aardoppervlakte D. Sedimentêre

2.1.5 Platberg wat veroorsaak is deur indringing

van horisontale stollingsgesteente.

E. Kors

2.1.6 Platberg wat opgehef is tussen twee

paralelle verskuiwings.

F. Mesa

2.1.7 Gesmelte materiaal wat die aarde se kern

omring

G. Lawa

2.1.8 „n Laag rots wat die aarde omring H. Sinklien

2.1.9 „n Metaal wat in die aarde se kern voorkom. I. Skeurvallei

2.1.10 Vallei wat ontstaan is deur daling tussen

twee paralle verskuiwings

J. Strata

K. Graniet

(10)

2.2 Kies die regte woord tussen hakkies. Skryf slegs die

vraagnommer en die regte word neer, bv 2.2.6 Kors.

2.2.1 (21%/78%) van die atmosfeer bestaan uit Stikstof.

2.2.2 Temperatuur (neem af/neem toe) met hoogte in die troposfeer.

2.2.3 Stratuswolke kom voor op „n hoogte van (2/12) kilometer.

2.2.4 (Reliëf-/Sikloniese reёn) word veroorsaak wanneer „n lugmassa

opgehef word deur die topografie.

2.2.5 Die proses waar waterdamp verander in waterdruppels word

(verdamping/kondensasie) genoem.

(5)

(15)


2.3 Bestudeer figuur 2.3 wat die aarde se plaatgrense aandui, en

beantwoord die volgende vrae.

2.3.1 Op watter plaat is Suid Afrika geleё? 1x1 (1)

2.3.2 a) Wat word die plaatgrens genoem wanneer twee plate van

mekaar weg beweeg?

b) Noem twee plate wat weg van mekaar beweeg.

3x1

(3)

2.3.3 Wat word die plaatgrense genoem waar plate teen mekaar bots? 1x1 (1)

2.3.4 Hoekom word die afstand tussen Afrika en Suid-Amerika al hoe

groter?

1x2

(2)

(7) 2.4 Bestudeer figuur 2.4 wat die gat in die osoonlaag aandui. Een van

die redes vir die gat is die gebruik van CFK‟s. Beantwoord die

volgende vrae.

2.4.1 Waarvoor staan die afkorting CFK? 1x1 (1)

2.4.2 Noem een bron van CFK‟s. 1x1 (1)

2.4.3 CFK‟s word sedert 1989 uitgefasseer. Waar het hulle hierdie

besluit geneem?

1x1

(1)

2.4.4 Wat is die gevolg van die afname van osoon in die atmosfeer? 1x1 (1)

2.4.5 Wat is die negatiewe impak a.g.v. die afname van osoon soos

genoem in 2.4.4?

3x2 (6)

2.4.6 Hoe kan ons die gevolg soos genoem in 2.4.4 verminder? 1x2 (2)

(12) 2.5 Lees die artikel in figuur 2.5 wat handel oor die uitbarsting van die

Calbuco vulkaan in Chile en beantwoord die vrae wat volg.

2.5.1 Vulkane kom voor al langs „n gordel in die Stille Oseaan. As wat

staan dit bekend?

1x2

(2)

2.5.2 Hoekom is dit nodig om inwoners te ontruim uit gebiede waar

vulkaniese uitbarstings voorkom?

1x2

(2)

2.5.3 a) Kalderas word gevorm wanneer „n vulkaan (dormant/aktief) is.

b) Verduidelik die vorming van „n kaldera.

1x1

2x2

(1)

(4)

2.5.4 Chile word gereken as „n ontwikkelende land. In „n paragraaf (nie

meer as 10 reëls) verduidelik die redes waarom die uitbarsting van

vulkane „n groter impak het op ontwikkelende lande as ontwikkelde

lande.

4x2

(8)

(17)


2.6 Bestudeer figuur 2.6 van „n kaart van Suid Afrika en beantwoord

die vrae.

2.6.1 Port Nolloth en Richardsbaai is geleë op ongeveer dieselfde

breedtelyn, ook genoem afstand van die ewenaar. Watter ander

DRIE faktore speel „n rol om die temperatuur van plekke te

beïnvloed?

3x1

(3)

2.6.2 Watter van die faktore soos genoem in 2.6.1 het ook „n invloed op

die klimaat van beide Port Nolloth en Richardsbaai?

1x1

(1)

2.6.3 Hoe beïnvloed die Benguela Seestroom die temperatuur van

Kaapstad?

1x2

(2)

2.6.4 Dit word algemeen aanvaar dat dit baie warm is op die ewenaar,

hoekom kom sneeu dan op die bergspitse voor naby die ewenaar?

2x2

(4)

(10) 2.7 Bestudeer figuur 2.7 en beantwoord die vrae.

2.7.1 Benoem die landforme A, C, E en G. 4x1 (4)

2.7.2 Watter tipe vulkaan word voorgestel op die oppervlakte by A?

Verduidelik kortliks hoe hierdie tipe vulkaan ontstaan.

1+1

(2)

(6) 2.8 Bestudeer figuur 2.8 en beantwoord die volgende vrae.

2.8.1 Definieer die kweekhuiseffek. 1x2 (2)

2.8.2 Hoekom verskil koolstofuitlatings in ontwikkelde lande van die in

ontwikkelende lande?

3x2

(6)

(8) [75]


VRAAG 3: Bevolking en Water

3.1 Sê of die volgende stellings Waar of Onwaar is. Skryf slegs die

nommer en die toepaslike antwoord neer, bv. 3.1.11 WAAR

3.1.1 Die persentasie van die wêreld se bevolking wat gebuk gaan

onder wanvoeding is 60%.

3.1.2 Die boere wat al langs die Nylrivier woon is afhanklik van die

rivier se slik.

3.1.3 Wanneer mense uit „n land uit trek, staan dit as immigrasie

bekend.

3.1.4 Die groei van slegs een gewas jaar na jaar staan beken as mono-

kultuur.

3.1.5 Die oseane verteenwoordig 97% van die wêreld se water.

3.1.6 Die Agulhasstroom vloei langs die Namibiese kus.

3.1.7 Bloemfontein ervaar kontinentale klimaat.

3.1.8 Die warm Noord Atlantiese Dryfstroom hou die Noorweegse

hawens vry van ys.

3.1.9 Lesotho se vlak van verstedeliking is 89%.

3.1.10 Botswana het „n breë-basis bevolkingspiramide. 10x1 (10)

3.2 Kies die regte woord of term vir elkeen van die volgende stellings.

Skryf slegs die nommer en die korrekte antwoord neer, bv. 3.2.6

bevolking.

3.2.1 40% van die wêreld se vloede vind plaas in (Asië/Suid-Amerika)

as gevolg van moessonreëns.

3.2.2 Gebiede waar daar amper geen teken van mense is nie, staan

bekend as (ekumene/nie-ekumene) gebiede.

3.2.3 Water wat oor die oppervlakte na „n laer vlak vloei staan bekend

as (infiltrasie/afloop).

3.2.4 Fossielbrandstof is „n (hernubare/nie-hernubare) bron van

energie.

3.2.5 Die proses waardeur meer en meer van die bevolking vanaf

landelike gebiede na stedelike gebiede trek staan as (stedelike

groei/verstedeliking) bekend.

5x1

(5)

(15)


3.3 Bestudeer die tabel hieronder en beantwoord die vrae wat volg.

Provinsie Bevolking in miljoene Oppervlakte in km2 Gauteng 7.35 17 010

Noord Kaap 0.84 361 830

3.3.1 Bereken die bevolkingsdigtheid van Gauteng en die Noord-Kaap. 2x2 (4)

3.3.2 Watter provinsie het die hoogste bevolkingsdigtheid? 1x2 (2)

3.3.3 Verskaf TWEE redes vir die verskille in bevolkingsdigtheid vir

elkeen van bogenoemde provinsies.

2x2

(4)

(10)

3.4 Bestudeer figuur 3.5 wat „n hidrografiek aandui en beantwoord die

vrae wat volg.

3.4.1 Waarvoor word „n hidrografiek gebruik? 1x2 (2)

3.4.2 Hoekom is daar „n vertragingstyd vandat die reën geval het totdat

die afvoerpiek bereik word?

1x2

(2)

3.4.3 Wat word bedoel met afvoerpiek? 1x2 (2)

3.4.4 Wat is stormvloei? 1x2 (2)

3.4.5 Watter gevolge kan „n vloed hê op die ekonomie van „n gebied? 3x2 (6)

3.4.6 Bespreek verskillende maniere hoe goeie vloedbestuur die effek

van vloede kan verminder.

4x2

(8)

(22)

3.5

Verwys na figuur 3.5 wat die bevolkingspiramides vir Suid-Afrika

en Duitsland in 2015 aantoon. Beantwoord die volgende vrae.

3.5.1 Watter EEN van die volgende stellings is nie reg nie?

a) Ontwikkelde lande het „n lae geboortekoers, lae sterftekoers

en „n lae natuurlike aanwas.

b) Mense in ontwikkelende lande het „n kort lewensduur.

c) Ontwikkelende lande het „n lae geboortekoers, hoë

sterftekoers en „n hoë natuurlike aanwas.

d) Ontwikkelende lande het „n hoë geboortekoers, hoë

sterftekoers en „n lae natuurlike aanwas.

1x1

(1)


3.5.2 Beskryf die vorm van elkeen van die bevolkingspiramides vir

beide Suid-Afrika en Duitsland onderskeidelik.

2x2

(4)

3.5.3 Watter land het die grootste bevolking? 1x2 (2)

3.5.4 Watter een van die twee piramides dui „n drastiese afname in die

geboortekoers aan?

1x1

(1)

3.5.5 Wat is die ekonomiese gevolge a.g.v. hierdie afname in die

geboortekoers?

1x2

(2)

3.5.6 Noem TWEE faktore wat verantwoordelik is vir die toenemende

sterftekoers in Suid-Afrika.

2x1

(2)

3.5.7 Wat word bedoel met die afhanklikheidsverhouding? Is hierdie

verhouding hoër in Suid-Afrika of in Duitsland?

1+1

(2)

3.5.8 Bespreek verskillende strategieë wat deur regerings reg oor die

wêreld ingestel word om die toename in bevolkingsgetalle te

beperk.

3x2

(6)

(20) 3.6 Lees die artikel in figuur 3.6 en beantwoord die vrae wat volg.

3.6.1 Volgens die artikel, wat is die redes vir die probleme in die

bestuur van Suid-Afrika se water infrastruktuur.

3x1

(3)

3.6.2 Hoekom ondervind Suid-Afrika „n uitdaging om die vraag en

aanbod na water te balanseer?

1x2

(2)

3.6.3 Volgense die artikel, wie is die grootste sondebok wanneer dit

kom by besoedeling van water in Suid-Afrika?

1x2

(2)

3.6.4 Wat is die persentasie waterverlies vir Suid-Afrikaanse

munisipaliteite?

1x1

(1)

(8) [75]


Vraag 4: Bevolking en Water

4.1 Beantwoord die volgende vrae. Skryf slegs die nommer en die

korrekte antwoord neer, bv. 4.1.9 Oranjerivier.

4.1.1 Die Cookhousetonnel verskaf water aan die (Caledon-

/Sondagsrivier)

4.1.2 Die Katzedam is in die (Senqu-/Malibamatsorivier) gebou.

4.1.3 Die (Oranje-/Duzirivier) se oorsprong is in Lesotho.

4.1.4 (Golf-/Windenergie) verander die krag van seegolwe in elektrisiteit.

4.1.5 Warm oseaanstrome beweeg vanaf (die pole na die ewenaar/vanaf

die ewenaar na die pole).

4.1.6 Blouvlagstrande word aan strande toegeken wat (goed/swak)

bestuur word.

4.1.7 „n Blitsvloed is „n vloed wat („n paar ure na/gedurende) die reënval

plaasvind.

4.1.8 Die (Oranjerivierprojek/Tugela-Vaal-skema) is die oudste en die

grootste watervoorsieningskema in Suid-Afrika.

8x1

(8)

4.2 Pas die korrekte antwoord in Kolom B by die stelling in Kolom A.

Skryf slegs die nommer en die korrekte letter neer, bv. 4.3.8 B

Kolom A Kolom B 4.2.1 Vrywillige beweging van mense wat

na beter geleenthede en „n

verbeterde lewensstandaard soek.

A. Verstedeliking

4.2.2 Die totale hoeveelheid vog wat

verwyder word gedurende

verdamping en transpirasie vanaf die

oppervlaktes van plantegroei.

B. Vrywillige migrasie

4.2.3 Energiebronne soos steenkool, gas

en olie wat nie binne „n kort tydperk

vervang kan word nie, indien ooit.

C. Ekonomiese migrant

4.2.4 Mense beweeg van een gebied na „n

ander vir werksredes.

D. Asiel soeker

4.2.5 Baie sterk vrees vir buitelanders, E. Vlugteling


hulle kutuur en tradisies.

4.2.6 Mense wat geforseer word om hulle

land van herkoms te verlaat omdat

hulle bang is vir aanvalle of as gevolg

van „n omgewingsramp.

F. Fossielbrandstowwe

4.2.7 Die verandering van „n bevolking

vanaf landelik na stedelike status.

G. Xenofobie

H. Trek arbeid

I. Evapotranspirasie

(7)

(15)

4.3 Bestudeer figuur 4.3 wat die bevolkingsdigtheid en

reënvalverspreiding van Suid-Afrika aantoon en beantwoord die

volgende vrae:

4.3.1 Verduidelik hoekom die reënval afneem vanaf oos na wes. 2x2 (4)

4.3.2 Stel redes voor hoekom daar hoër konsentrasies van mense aan

die ooste as aan die weste kant is (sluit reënval uit).

2x2

(4)

(8) 4.4 Bestudeer die spotprent in figuur 4.4 en beantwoord die vrae.

4.4.1 Noem VIER stowwe wat ons oseane besoedel. 4x1 (4)

4.4.2 Wat is die gevolge van DRIE van die stowwe wat in 4.4.1 genoem

word.

3x2

(6)

4.4.3 Hoekom is olie een van die hoofbronne van besoedeling in die

Mediterreense see?

1x2

(2)

4.4.4 Bespreek in „n paragraaf van omtrent 10 reёls die oorsake, impak

en bestuurstrategië wat die oorbevissing van die oseane sal

verhoed.

3x2

(6)

(18)

4.5 Verwys na figuur 4.5 van „n grafiek wat HIV-voorkoms per geslag

en ouderdom in Suid-Afrika aantoon in 2012 en beantwoord die

vrae.

4.5.1 Volgens die grafiek, watter ouderdomsgroep het die hoogste

voorkoms van HIV?

1x1

(1)


4.5.2 Hoe sal die groep in 4.5.1 genoem, die ekonomie van Suid-Afrika

beïnvloed?

2x2

(4)

4.5.3 In „n paragraaf van nie meer as 10 reёls, bespreek die invloed wat

HIV en VIGS het op die bevolking van „n land as die epidemie nie

behoorlik bestuur word nie.

4x2

(8)

(13) 4.6 Beantwoord die volgende vrae.

4.6.1 Tref onderskeid tussen direkte en indirekte afloop. 2x1 (2)

4.6.2 Verduidelik hoekom die infiltrasiekoers in landelike gebiede hoër

sal wees as in stedelike gebiede.

2x1

(2)

4.6.3 Wat word met die term Vloedrisikobestuur bedoel? 1x2 (2)

(6) 4.7 Lees die artikel in figuur 4.7 wat verwys na die xenofobiese

aanvalle in Suid-Afrika en beantwoord die vrae.

4.7.1 Die artikel verwys na “verplaasde” Afrika-immigrante. Wat was die

oorsaak dat hierdie mense uit hulle lande getrek het?

2x1

(2)

4.7.2 Definiëer die begrip “buitelandse burger”. 1x1 (1)

4.7.3 Watter opsies is aan die buitelandse burgers gegee met die sluit

van die kamp?

2x2

(4)

4.7.4 Hoeveel is aan die nie-winsgewendeorganisasies vir hulle hulp

betaal?

1x2

(2)

4.7.5 Hoekom sou mense individue van ander nasies, kulture en

gebruike wou aanval?

1x2

(2)

4.7.6 Tref onderskeid tussen tydelike en paremanente bewegings. 2x2 (4) (15) [75] TOTAAL 225

Addendum/Bylaag Gr 10 Nov 2015

1/17

National Senior Certificate Exam


Geography: Question Paper 1/Vraestel 1

November Exam / November Eksamen

2015

Grade 10

ANNEXURE / BYLAAG


2/17

FIGURE 1.3 FIGUUR 1.3

(Source: http://www.weathersa.co.za)


3/17

FIGURE 1.4 FIGUUR 1.4

Mount Everest moved three centimetres after Nepal earthquake China‟s national survey agency says the mountain moved slightly south-west, reversing its gradual north-easterly shift of the past decade. (Agence France-Presse Tuesday 16 June 2015 06.46 BST) The world‟s tallest peak, Mount Everest, moved three centimetres (1.2 inches) to the southwest because of the Nepal earthquake that devastated the country in April, Chinese state media reported on Tuesday.

The 7.8-magnitude quake reversed the gradual north-easterly course of the mountain, according to a report in the state-run China Daily, citing the national administration of surveying, mapping and geo-information. Before the quake, Everest had moved 40cm to the northeast over the past decade at a speed of 4cm a year, the report said. The mountain also rose 3cm over the same time period. The earthquake caused an avalanche on Everest, killing 18 people and leaving the climbing base camp in ruins. It prompted authorities in both China and Nepal to cancel all climbs for this year. The mountain straddles the border between the two countries. Two earthquakes, on 25 April and 12 May, killed more than 8,700 people in Nepal, triggered landslides and destroyed half a million homes, leaving thousands without shelter just weeks ahead of monsoon rains. The second quake, which had a magnitude of 7.3, did not move the mountain, China Daily said. Mount Everest skuif drie sentimeters na die Nepal Aardbewing. China se nasionale waarnemingsagentskap sê dat die berg effense suidwes geskuif het, wat die stadige noord-oostelike skuif van die laaste dekade omgekeer het. Volgense die Chinese Staatsmedia het die wêreld se hoogste piek, Mount Everest, drie sentimeters in „n suidwestelike rigting beweeg as gevolg van die Nepal aardbewing wat die land in April verwoes het. Die 7,8 grootte aardbewing het die stadige noordoostelike „roete‟ van die berg omgekeer, soos deur die nasionale administrasie van waarneming, kartering en geo-inligting, gesê is. Volgens die verslag het Everest voor die aarbewing gedurende die laaste dekade, 40cm na die noordooste beweeg teen „n spoed van 4cm per jaar. Gedurende dieselfde tydperk het die berg ook sowat 3cm hoër geword. Die aardbewing het ook „n verskuiwing op Everest veroorsaak wat 18 mense se lewe gekos het en ook die bergklim basis as „n ruïne agter gelaat het. Dit het veroorsaak dat China en Nepal alle bergklimpogings vir die res van die jaar gestaak het. Die berg vorm die grens tussen die twee lande.Twee aardbewings, op 25 April en 12 Mei, het meer as 8700 sterftes in Nepal tot gevolg gehad. Dit het ook verskuiwings veroorsaak en „n halfmiljoen huise verwoes, wat duisende sonder skuiling gelaat het net „n paar weke na die monsoen reëns. Volgens die China Daily het die tweede aardbewing, wat „n sterkte van 7.3 gemeet het, het nie die berg beweeg nie.

Source: http://www.theguardian.com/world/2015/jun/16/mount-everest-moved-three-centimetres-after-nepal-earthquake


4/17

Figure 1.5 Figuur 1.5

Source: http://www.physicalgeography.net/fundamentals/7f.html

Incoming solar Radiation – Inkomende Solêre radiasie Absorbed by Atmosphere and clouds – geabsorbeer deur die atmosfeer en wolke Reflected by the atmosphere – weerkaats deur die atmosfeer Reflected by Clouds - weerkaats deur wolke Reflected from Surface – weerkaats vanaf die oppervlakte Absorbed at Surface – geabsorbeer by die oppervlak.



5/17

Source: https://c1.staticflickr.com/7/6049/6303034937_b91792fffc_b.jp



Plate boundaries/Plaatgrense

A

B C D

A slice through the globe to show Earth‟s different layers „n Deursnit deur die aarde om die aarde se verskillende lae aan te toon.

A


6/17

Source: http://www.geography.learnontheinternet.co.uk/topics/destructive.html


Source: http://lowres.cartoonstock.com

“I think this ends our debate about whether or not there‟s a hole in the ozone” “Ek vermoed dat die die einde van ons debat is oor of daar „n gat in die soonlaag is of nie.”


7/17


The Calbuco volcano in Chile erupted Thursday, forcing the evacuation of residents within 20 kilometers (12 miles), as ordered by the National Office of Emergency of the Interior Ministry, reports Agence France-Presse. ONEMI, as it is known, is the Chilean government agency dedicated to aiding recovery efforts during natural disasters. It was the second time in eight days the volcano erupted. On April 23, the first eruption rained heavy ash on areas in the volcano‟s vicinity. Argentina‟s meteorological service said the ash cloud may have shot as high as 40,000 feet. The explosion lasted 90 minutes, and there were reports of lava flowing into Chapo Lake. Now the town of Ensenada, at the base of the volcano, is devoid of people and buried in ash. Most of its 1,500 residents quickly abandoned the village, leaving only 30 people and a few animals behind. The Calbuco volcano has had at least 10 eruptions since 1837; some of the largest in southern Chile took place in 1893-1894. It last erupted in 1972. Dramatiese vulkaan uitbarsting in Chile Agence France-Presse berig dat die Calbuco vulkaan in Chile Donderdag uitgebars het, wat die ontruiming van inwoners binne 20 kilometer, soos deur die Nasionale Kantoor van Nood van Binnelandse sake, bepaal het. ONEMI, soos wat dit bekend staan, is die Chilliese regeringsagentskap wat daartoe toegewyd is om nooddienste en pogings gedurende natuur- rampe by te staan. Dit was die tweede keer in agt dae wat die vulkaan uitgebars het . Op 23 April, het die eerste uitbarsting veroorsaak dat hewige as op areas na aan die vulkaan gereën het. Volgens die Argentinynse meterologiesediens, kan die as-wolk so hoog as 40,000 voet die lug in geskiet het. Die ontploffing het 90 minute geduur en daar was berigte dat lawa in Chapo Meer in gevloei het. Die dorp Esenada, aan die voet van die vulkaan, is sonder inwoners gelaat en onder as begrawe. Meeste van die 1,500 inwoners het vinnig die dorpie verlaat en net 30 mense en „n paar diere agter gelaat. Die Calbuco vulkaan het ten minste 10 uitbarstings sedert 1837


8/17

gehad; van die grootstes in suidelike Chile het plaas gevind tussen 1893-1894. Die laaste uitbarsting was in 1972.

Source: www.ibtimes.com




9/17

Source: http://www.nps.gov


Source: http://www.cliparthut.com



10/17

Flood Hydrograph –Vloeihidrogram Base Flow – Basisvloei Lagtime – vetragingstydperk Rising & falling limb – Stygende & dalende watervlakke Figure 3.5 Figuur 3.5

Disc

harg

e A

floop

Flood Peak/ Vloedpiek

Rai

nfal

l/Reё

nval

Time (days)/Tyd (dae)

Rainfall/Reёnval

Runoff/Afloop


11/17

Source: http://populationpyramid.net/


12/17


Source: http://www.fin24.com/Economy/Maimane-Water-shedding-could-be-in-the-pipeline-20150713

Maimane: Water shedding could be in the pipeline

Cape Town - South Africa is witnessing the exact same failures that crippled its electricity grid unfold in the management of its water infrastructure, DA leader Mmusi Maimane warned in his latest newsletter on Monday.

He said these failures include infrastructure neglect, inadequate budgeting and a crippling skills shortage. "You‟d think we‟d be extra vigilant in preventing similar crises developing elsewhere, now that we can see the damaging effects of load-shedding. But unless we act quickly and decisively, South Africa could soon face the prospect of planned water cuts to ease the pressure on our resources. And water-shedding could make load-shedding look comparatively tame," said Maimane. "Unlike electricity, there is no alternative source or replacement for water."

"South Africa is facing a water crisis, and we need our government prioritise this. We are a dry country. In fact, we are ranked the 30th driest in the world, with only 8.6% of our rainwater available as surface water," said Maimane. "And because of the way our water resources are geographically distributed, we have a real challenge in matching up supply and demand."

He said on top of that, SA's water infrastructure is insufficient, ageing and neglected. The average water loss across SA's municipalities – which includes losses in pipes, inaccurate meter readings and unauthorised consumption – stands at 36%. In terms of water revenue, this amounts to a loss of more than R7bn per year.

"The largest polluter of our water is not mining, manufacturing or any of the big industries. It is dysfunctional municipalities themselves – their neglected water treatment plants end up pumping sewage straight back into our rivers and dams," he continued. "It is estimated that we have between five and ten years left to transfer vital skills from an older generation of South African engineers before these skill are no longer available."

In his view it is only if SA knows the full extent of the water problem, that everyone


13/17

Source: http://www.fin24.com/Economy/Maimane-Water-shedding-could-be-in-the-pipeline-20150713

Maimane: “Water shedding” moontlik in die pyplyn

Kaapstad – Suid-Afrika is besig om presies die selfde mislukkings, wat die elektrisiteitsnetwerk behels in die bestuur van sy water-infrastruktuur te sien, waarsku DA leier Mmusi Maimane in „n nuusbrief.

Hy sê dat hierdie mislukkings die afskeep van infrastruktuur, onvoldoende begrotings en „n vernietigende vaardigheidstekorte insluit. “Jy sou dink dat ons ekstra versigtig sou wees om dieselfde krisisse elders te laat plaasvind, noudat ons die beskadigende effek van beurtkrag kan sien. Maar as ons nie vinnig en besluitnemende optree nie, kan Suid Afrika binne kort die vooruitsig hê van beplande water beperkings om die druk op ons hulpbronne te verlig. En “water shedding” kan beurtkrag betreklik klein laat lyk,” het Maimane gesê. “Anders as met elektrisiteit, is daar geen alternatief vir die vervanging van water nie.”

“Suid Afrika staar „n water krisis in die gesig en ons het nodig dat die regering prioriteit hieraan verleen. Ons is „n droë land. Ons word gerang as die 30ste droogste land in die wêreld, met slegs 8.6% van ons reënwater beskikbaar as oppervlak water,” het Maimane gesê. “As gevolg van die manier waarop ons waterhulpbronner geografies verspreid is, het ons „n groot uitdaging om vraag en aanbod by mekaar te laat pas.”

Hy sê verder dat SA se water infrastruktuur onvoldoende, verouderde en afgeskeep is. Die gemiddelde water vermorsing deur munisipaliteit – wat verliese in pype, onakkurate meterlesings en ongeoorloofde vebruik insluit – op 36% staan. In terme van water inkomste, dui dit „n verlies aan van meer „as R7biljoen per jaar.

“Die grootste besoedelaar van waat is nie mynbou, vervaardiging of enige ander groot industrie nie. Dit is die disfunktionele munisipaliteite self – hulle verwaarloosde watersuiweringswerke pomp riool in ons riviere en damme ongesuiwerd terug,” gaan hy voort. “Daar word beraam dat ons tussen vyf en tien jaar oor het om waardevolle en noodsaaklike vaardighede oor te dra vanaf „n ouer generasie van Suid-Afrikaanse ingenieurs voordat hierdie vaardighede nie meer beskikbaar gaan wees nie.”

Volgense hom is dit slegs as SA die volle impak van die water probleem besef, wanneer almal sal optree om „n astronomiese krisis te voorkom.


14/17


Bevolkingsdigtheid Population density

High rainfall/Hoё reёnval

Good rainfall/Goeie reёnval

Low rainfall/Lae reёnval

Very low rainfall/Baie lae reёnval

Rainfall distribution Reёnval verspeiding

Not dense/ Nie dig

Dense/ Dig

Very dense/ Baie dig

Stede


15/17


Source: http://www.123rf.com/photo_13341772_vector-cartoon-showing-oil-tanker-polluting-ocean.html


HIV prevalence by sex and age, South Africa 2012 Voorkoms van HIV volgens geslag en ouderdom, Suid-Afrika 2012

HIV PE

Pollution of ocean Besoedeling van oseaan

Age group (years) Ouderdoms groep (jare)

HIV

pre

vale

nce/

HIV

voo

rkom

s

Source: http://www.hsrc.ac.za


16/17


Last camp for xenophobia victims closes. Durban - The last camp in Durban for those displaced by xenophobic violence has been closed, the eThekwini municipality has announced. The Chatsworth camp was home to foreign nationals who were displaced during the violent attacks earlier this year. City spokesperson Tozi Mthethwa said the foreign nationals were informed about the closure. “The aim of establishing the interim shelter was to protect the displaced African immigrants from the then volatile situation they faced back in their communities,” said Mthethwa. "However, after assessing the conditions and conducting extensive social community dialogues through the provincial Department of Community Safety and Liaison, the government is pleased that the situation has normalised. This therefore means that the shelter should cease to operate. She said the foreign nationals who were living at the shelter were given an option of being reintegrated back into the communities and others requested to be repatriated to their home countries. There were over 5 000 people accommodated in three temporary shelters in the eThekwini municipality. Mthethwa said of the three temporary shelters, two have been closed and the Chatsworth shelter was the last. “There was an outpour of support from various stakeholders including the non-government sector who donated food, [items for] personal hygiene and baby supplies. “All the non-profit organisations who worked with the city at the shelter did so on a voluntary basis,” said Mthethwa. The city said most of the donors had withdrawn their services because the situation had stabilised. At least six people were killed as a result of the violence in the province, with the Umlazi, KwaMashu and Verulam areas surrounding Durban being the worst affected.


17/17

Laaste kamp vir slagoffers van xenofobie sluit. Durban – Die laaste kamp in Durban vir diegene wat deur xenofobie verplaas is, is gesluit. So het die eThekwini munisipaliteit aangekondig. Die Chatswort kamp was die tuiste vir buitelandse burgers wat verplaas is as gevolg van die geweldadige aanvalle vroër die jaar. Stadswoordvoerder Tozi Mthethwa het gese dat buitelandse burgers ingelig is van die besluit om die kamp te sluit. “Die doel van die tydelike skuiling was om die verplaastde Afrika immegrante te beskerm teen die onstuimige omstandighede wat hulle in die gesig gestaar het in hulle gemeenskappe,” sê Mthethwa. “Maar, nadat die omstandighede ge-assesseer is, en uitgebreide gesprekke met gemeenskappe gevoer is deur die provinsiale Departement van Gemeenskapsveiligheid en kommunikasie, is die regering tevrede dat die situasie genormaliseer het. Daarom beteken dit dat die skuiling gesluit sal word.” Sy het gesê dat buitelandse burgers wat in die skuiling gewoon het die keuse gebied is om of terug na hulle gemeenskappe te gaan en ander het versoek om na hulle eie lande terug gerepatrieer te word. Daar was meer as 5000 mense wat in drie tydelike skuilings in die eThekwini munisipaliteit . Mthethwa sê van die drie skuilings, is twee alreeds gesluit ed dat die Chatsworth skuiling die laaste een is.. “Daar was ondersteuning van verskeie belange groepe insluitende nie-regeringsorganisasies wat kos, items vir persoonlike hygiene en baba benodighede. “Al die nie-winsgewende organisasies wat saam met die stad gewerk het by die skuiling het dit op „n vrywillige basis gedoen,” sê Mthethwa. Die stad het gesê dat die meeste van die skenkers hulle steun onttrek het omdat die sitsuasie gestabiliseer het.

Geography Paper 1: MEMORANDUM November 2015 1/12


DUUR: 3 URE

TOTAAL: 225

Geografie: MEMORANDUM

Vraestel 1

November Eksamen

2015

Graad 10


Vraag 1: Klimaat en Gemorfologie

1.1 1.1.1 Omgewings 1.1.2 Isoterm 1.1.3 Doupunt 1.1.4 Deurdringbaar 1.1.5 Pyp 1.1.6 Seismograaf 1.1.7 Sublimasie 7x1 (7) 1.2 1.2.1 Waar 1.2.2 Onwaar 1.2.3 Onwaar 1.2.4 Onwaar 1.2.5 Waar 1.2.6 Waar 1.2.7 Waar 1.2.8 Onwaar 8x1 (8) (15) 1.3.

1.3.1 1032 hPa 1x1 (1) 1.3.2 Suid Indiese Hoogdruk stelsel 1x1 (1) 1.3.3 Isobare 1x1 (1) 1.3.4 Wolkoos/kalm/mooi weer/datum: 2015/07/16 1x1 (1) 1.3.5

Laag Druk Stelsels/Middelbreedte Siklone wat oor die land beweeg. Hoog Druk Stelsels verder Suid Teenwoordigheid van die Kuslaag langs die kus

2x1

(2)

1.3.6 Warm Mosambiek Stroom 1x1 (1) (7)


1.4 1.4.1

Konstruktiewe Plaat Grens

Destruktiewe Plaat Grens

Botsende Grense

Konserwatiewe Gresn

Een punt vir die naam en Een punt vir die korrekte diagram – aanvaar basiese sketse

wat die belangrike plaatbewegings aandui.

4x2

(8)

1.4.2 Die ooreenkoms tussen aardbewings en vulkane is: Albei vind op plaatgrense plaas Vulkane kan gebeur as gevolg van aardbewings Aardbewings kan plaasvind as gevolg van vulkane (Enige TWEE, aanvaar ander korrekte antwoorde, KONSEP)

2x2

(4)

1.4.3 Verwys na die intensiteit van die aardbewing Gemeet op die Richterskaal om die intensiteit van die aardbewing aan te toon. Dui aan dat die aardbewing 10 keer erger is as „n 6.4 op die Richterskaal. (aanvaar ander korrekte antwoorde wat verwys na die intensiteit van die aardbewing.)

1x2

(2)

1.4.4 Plaattektoniek 1x2 (2) (16) 1.5 1.5.1 Vir die atmosfeer om te verhit, moet insolasie die aarde se

oppervlakte beryk. Die aarde se oppervlakte sal dan weer die hitte reflekteer/weerkaats terug in die atmosfeer in, wat dit sal verhit. Gasse in die atmosfeer kan nie kort golf radiasie absorbeer nie. Gasse kan die aarde se lang golf radiasie absorbeer. (Konsep)

2x2

(4)


1.5.2 Konduksie: Verwys na die oordrag van hitte energie as gevolg van die aanraking tussen partikels/deeltjies. Konveksie: Verwys na die proses waardeur hitte energie versprei word deur die beweging van molekules van een plek na „n ander.

2x2

(4)

1.5.3 Koolstof Dioksied Stikstof Oksied Osoon Water Damp Metaan (Aanvaar enige TWEE)

2x1

(2)

1.5.4 Hoe meer hitte vasgeving is, hoe meer sal die onderste gedeelte van die atmosfeer verhit. Dit sal „n verhoging in die gemiddelde temperature veroorsaak. Wat in die smelt van yskappe sal veroorsaak. Vermindering in die hoevelheid bewerkbare en vrugbare grond Stede langs die kus sal die meeste beïnvloed word. Marine vloede (Aanvaar ander korrekte antwoorde)

2x2

(4)

1.5.5 Die Osoon Laag 1x1 (1)

1.5.6 In Paragraaf formaat om punte te kry. Verwys na: Beskerm ons teen beskadigende UV radiasie vanaf die son. Enige verdunning van die laag sal die volgende tot gevolg hê:

x Verlaging in oes opbrengste, x Voorkoms van velkankers, x Oog siektes, x Plooie en vel wat soos leer lyk, x Verswakte immuunstelsels x Versteuring van die mariene voedselketting, x Vermindering in oseaan plankton, x Skade aan materiale soos plastiek, x Toenemende hoeveelheid rookmis.

4x2

(8)

(23) 1.6 1.6.1 Koepel 1x1 (1)

1.6.2 Stollingsgesteentes/Soliede Magma 1x1 (1)

1.6.3 a) Weerstand: Sommige rotse is baie harder as ander. b) Deurlaatbaarheid: Die vermoë om water deur te laat.

2x1

(2)

(4)


1.7 1.7.1 A – Binne Kern

B – Buite Kern C - Mantel D – Kors

4x1

(4)

1.7.2 E – 6 – 90km

1x2 (2)

1.7.3 A – Vloeibaar/Vloeistof B – Vloeibaar/Vloeistof C – Plasties D – Solied

4x1

(4)

(10) [75] VRAAF 2: Klimaat en Geomorfologie

2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6 2.1.7 2.1.8 2.1.9 2.1.10

J (Strata) D (Sedimentêre) H (Sinklien) G (Lawa) F ( Mesa) B (Blokberg) A (Mantel) E (Kors) C (Nikel) I (Skeur Vallei)

(10)

2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5

78% vermindering. 2 Orografies Kondensasie

(5)

(15) 2.3.1 Afrika Plaat 1x1 (1) 2.3.2 a) Konstruktief

b) Afrika Plaat en Suid Amerikaanse Plate Noord Amerikaanse en Eurasiese Plate

3x1

(3)

2.3.3 Botsende grens 1x1 (1) 2.3.4 Die Suid-Amerikaanse plaat beweeg weswaards en die Afrika

plaat beweeg ooswaarts. Omdat plate weg van mekaar af beweeg.

1x2

(2)

(7) 2.4.1 Chloro Floro Koolstowwe 1x1 (1) 2.4.2 Spuit kannetjies 1x1 (1) 2.4.3 Montreal Protokol 1x1 (1) 2.4.4 Verdunning van die Osoonlaag.

Die Tropospfeer word blootgestel aan skadelike Ultraviolet Strale. Vernietiging van die Osoonlaag.

1x1

(1)


2.4.5

Vel siektes, kankers, vermindering in oes opbrengste. (Aanvaar ander antwoorde)

3x2

(6)

2.4.6 Implementering van die Montreal Protokol Verminder die gebruik van CFKs

1x2

(2)

(12)

2.5.1 “Ring of Fire”/Vuursirkel 1x2 (2) 2.5.2 Lawa kan huise en plate vernietig

Mense kan verbrand Vernietiging van eiendom en infrastruktuur. (Aanvar ander antwoorde)

1x2

(2)

2.5.3 a) dormant b) Vulkaan in Dormante toestand,

x Plug/prop vorm in die krater x vulkaan raak aktief en druk bou onder die plug/prop op x boonste gedeelte van die krater word weg geblaas.

1x1 2x2

(1) (4)

2.5.4 In ontwikkellende nasie: x Swak infrastruktuur x Geboue is nie so sterk nie en sal dus maklik vernietig

word. x Swak rekasie op noodtoestande x Swak kommunikasie metodes x Swak mediese dienste

Ontwikkelde nasie het goeie infrastruktuur om mense te waarsku en hulle te ondersteun (Aanvaar ander toepaslike antwoorde – moet verwys na ontwikkellende se tekort kominge eerder as om op die ontwikkelde nasie se sterk punte te fokus.

4x2

(8)

(17) 2.6.1 Hoogte bo seevlak

Oseaan strome Afstand vanaf die oseane/strome

3x1

(3)

2.6.2 Oseaan strome: die koue Benguela stroom vloei weswaarts en die warm Mosambiek vloei ooswaarts.

1x1

(1)

2.6.3 Verlaag die temperature in Kaapstad, bring koue weer. 1x2

(2)

2.6.4 Al is dit warm naby die ewenaar as gevolg van die hoek waarteen die son se strale die oppervlakte tref, sal temperature afneem met „n toename in hoogte wat sneeu op die bergpieke tot gevolg sal hê bv. Kilimanjaro.

2x2

(4)

(10)

2.7.1 A – Pyp C – Gang E – Batoliet G – Lakkoliet

4x1

(4)


2.7.2 Saamgestelde Vulkaan: Gemaak van afwisselende lae van as, lawa en rotse wat deur gereelde en eksplosiewe ontploffings geskep is.

1+1

(2)

(6) 2.8.1 Die proses waardeur „n planitêre oppervlak verhit word deur

radiasie vanaf sy atmosfeer tot „n temperatuur bo normale toestande. Radiasie vanaf die son wat vasgekeer word in die troposfeer deur skadelike gasse. (Konsep)

1x2

(2)

2.8.2 Koolstof uitlaatgasse in ontwikklede lande is meer gekonsentreerd rondom vervaardiging en industrialisasie en die gebruik van fossiel brandstowwe. Koolstof uitlaatgasse in ontwikkelende lande is gekonsentreerd rondom primêre aktiwiteite en die gebruik van bv. hout om vure te maak.

3x2

(6)

(8) [75] VRAAG 3: Bevolking en Water

3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6 3.1.7 3.1.8 3.1.9 3.1.10

Onwaar Waar Onwaar Waar Waar Onwaar Waar. Waar Onwaar Waar

10x1

(10)

3.2.1 Asië 3.2.2 Nie Ekumene 3.2.3 Afloop 3.2.4 Nie hernubaar 3.2.5 Verstedeliking 5x1 (5) (15) 3.3.1 Gauteng: 432 mense per km2

Northern Cape: 2 mense per km2 2x2

(4)

3.3.2 Gauteng 1x2 (2) 3.3.3 Gauteng:

Werksgeleenthede Toegang tot hulpbronne Ekonomiese hartland van Suid-Afrika. Noord Kaap: Te kort aan water Te kort aan hulpbronne/grondstowwe Gebrek aan werksgeleenthede (Aanvaar enige ander toepaslike antwoorde)

4x1

(4)

(10)


3.4.1 Om die vloei van „n rivier na reënval aan te dui. (Konsep)

1x2

(2)

3.4.2 Water neem „n tydjie om in die vallei af te beweeg na reën. 1x2

(2)

3.4.3 Die volume water wat verby „n punt beweeg op „n spesifieke oomblik in tyd.

1x2

(2)

3.4.4 Groot golwe wat deur wind en hoë afloop veroorsaak word. 1x2 (2) 3.4.5 Vernietig oeste wat die hoeveelheid inkomste sal verminder

Vernietig infrastruktuur wat herstel moet word, wat opsig self die hoeveelheid geld wat beskikbaar is vir die bou van hospitale en skole ens. Sal verminder. Mense se lewens kan beïnvloed word wat sal veroorsaak dat minder mense aan ekonomiese aktiwiteite kan deelneem. (Aanvaar ander toepaslike antwoorde)

3x2

(6)

3.4.6 Goei vloed bestuur: In Stedelike gebiede: Vermy konstruksie binne die vloedlyne, of te na aan „n rivier of die

kuslyn. Vermy konstruksie in vleilande Bou levee‟s/keerwalle om die rivierloop te verhoog. Bou van stormwater dreine. In Landelike gebiede: Vermy landbou aktiwiteite langs die rivier of op die rivieroewer. Moet nie die rivierloop verander nie. Maak gebruik van kontoer ploeg metodes Laat water stadig uit oorvol damme. Verwyder uitheemse plante

4x2

(8)

(22) 3.5.1 c) Ontwikkelende lande het „n lae geboorte koers, hoë sterftesyfer

en „n hoë natuurlike aanwas. 1x1

(1)

3.5.2 Suid Afrika: Simmetries/groeiende Duitsland: Klokvormig/Bevolking verklein.

2x2

(4)

3.5.3 Duitsland 1x2 (2) 3.5.4 Duitsland 1x1 (1) 3.5.5 Nie genoeg mense wat fondse verskaf vir die ouer generasie nie.

(Konsep. Aanvaar ander toepaslike antwoorde) 1x2

(2)

3.5.6 HIV/Vigs, Swak gesondheidsdienste Swak opvoeding/onderrig Gebrek aan fondse om gesondheidsdienste te kan bekostig. (Aanvaar ander toepaslike antwoorde)

2x1

(2)

3.5.7 Die aantal kinders en bejaardes wat die werkersklas moet onderhou. Hoër in Suid-Afrika.

1+1

(2)


3.5.8 China se een kind beleid Indië se manlike sterilisasie in die 70s; befondsing van families;

nie verpligte vroulike sterilisasie; verhoging van vroulike geletterdheidskoers en „n verskeidenheid gesondheidsprogramme.

Singapoer – Gesinsbeplanning, moedig die gebruik van

voorbehoedmiddels aan, advertensie veldtogte om die voordele van klein gesinne uit te lig, verligting van inkomste belasting, sosiale en ekonomiese voordele soos betaalde kraamverlof, behuisings prioriteit, goedkoper gesondheids dienste en gratis onderrig.

(Aanvaar ander toepaslike antwoorde – hoef nie spesifiek tot een land te wees nie.

3x2

(6)

(20) 3.6.1 Agteruitgang van infrastruktoer

Onvoldoende begrotings Verlaging in vaardighede

3x1

(3)

3.6.2 As gevolg van die geografiese verspreiding van waterhulpbronne. 1x2 (2) 3.6.3 Disfunksionele munisipaliteite 1x2 (2) 3.6.4 36% 1x1 (1) (8) [75] VRAAG 4: Bevolking en Water

4.1.1 Caledon Rivier 4.1.2 Senqu Rivier 4.1.3 Oranje 4.1.4 Gety 4.1.5 Ewenaar na die pole 4.1.6 Goed bestuur 4.1.7 „n paar ure later 4.1.8 Tugela-Vaal skema 8x1 (8) 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.2.6 4.2.7

B – vrywillige migrasie I – Evapotranspirasie F – Fossiel brandstowee C – Economiese migrant G – Xenofobie E – Vlugtelinge A - Verstedeliking

7x1

(7)

(15) 4.3.1 Koue oseaan/stroom aan die weste kant van die land

Warm oseaan/stroom aan die ooste kant van die land. Warm oseaan word geassosieer met vog en reënval aan die ooste kant van Suid-Afrika. Koue osean word geassosieer met koue droë lug aan die weste kant van Suid-Afrika Reënval sal verlaag van Oos na Wes (Konsep)

2x2

(4)


4.3.2 Vrugbare grond Beskikbaarheid van hulpbronne Beskikbaarheid van werksgeleenthede Toegang tot ekonomiese hartland van Suid-Afrika Toegang tot goeie infrastruktuur.

2x2

(4)

(8) 4.4 4.4.1 Olie

Plastiek Riool Papier (Aanvaar ander)

4x1

(4)

4.4.2 Olie Visse/voëls/diere gaan dood Omgewingsvernietiging – strande/plante/vleilande ens. Negatiewe impak op die ekonomie Negatiewe impak op toerisme Gesondheidsrisiko vir mense. Plastiek Visse/voëls/diere gaan dood Omgewingsvernietiging – strande/plante/vleilande ens. Negatiewe impak op die ekonomie Negatiewe impak op toerisme Gesondheidsrisiko vir mense. Plastic Visse/voëls/diere gaan dood Omgewingsvernietiging – strande/plante/vleilande ens. Negatiewe impak op die ekonomie Negatiewe impak op toerisme Gesondheidsrisiko vir mense. Sewage Visse/voëls/diere gaan dood Omgewingsvernietiging – strande/plante/vleilande ens. Negatiewe impak op die ekonomie Negatiewe impak op toerisme Gesondheidsrisiko vir mense. Paper Visse/voëls/diere gaan dood Omgewingsvernietiging – strande/plante/vleilande ens. Negatiewe impak op die ekonomie Negatiewe impak op toerisme Gesondheidsrisiko vir mense. Enige ander besoedelingsmiddel kan aanvaar word.

3x2

(6)


4.4.3 Die Suez Kanaal is die kortpat vir olie vanaf die Midde-ooste na Europa. Europa is „n hoë verbruiker van olie en olie word per skip vervoer. Olie word in hoë hoeveelhede geproduseer in die Midde-ooste en word na Europa deur die Meditereense gebied vervoer. (Aanvaar ander antwoorde)

1x2

(2)

4.4.4 Die Suid-Afrikaanse Volhoubare Seekos Inisiatief (SASSI) stel voor watter vis is van meer voedingswaarde en watter vis het lae voorrade. Die toepassing van kotas om die hoeveelheid vis wat uit die oseaan gevang word te verminder. Opleiding van groepe en individue ten opsigte van visse met „n hoë voedingswaarde. Die verlaging van die hoeveelheid maatskappy wat kommersiëel mag vis vang in ons oseane) (Aanvaar ander antwoorde in paragraaf format)

3x2

(6)

(18) 4.5.1 30-34 1x1 (1) 4.5.2 Bespreking moet verys na:

Ekonomiese aktiewe gedeelte van die bevolking Asook die groep wat die mees aktief is in die ekonomie. Die effek sal wees op die verlaging van die ekonomiese aktiewe bevolking Hierdie groep moet juis tot die staatskis bydra deur middel van belasting maar nou moet hulle deur die staat ondersteun word wat „n groter las op staatsfondse en ekonomiese ontwikkeling plaas.

2x2

(4)

4.5.3 Lewens verliese Swaarkry van families Sosiale, ekonomiese en emosionele laste op versorgersd Weeskinders word agter gelaat Die verlies aan produktiwiteit op plase wat verlaging in voedselbronne sal veroorsaak. Hoë koste en vraag na die gebied se gebrekkige gesondheidsdienste Huishoudings wat deur kinders bestuur word Verval van die gesinsstruktuur.

4x2

(8)

(13) 4.6 4.6.1 Direkte afloop: water wat op die aarde se oppervlakte vloei totdat

dit „n rivier, meer of die see bereik. Indirekte afloop: water wat teen hange afvloe en onderskep word deur plantegroei of wat stadiger vloei as gevolg van „n meer geleidelike helling, en in die grond in infiltreer.

2x1

(2)

4.6.2 In landerlike gebiede is daar nie so baie sement en beboude gebiede wat infiltrasie sal belemmer nie. In landelike gebiede is baie meer natuurlike plantegroei wat infiltrasie sal bevorder – dit is nie die geval in stedelike gebiede nie.

2x1

(2)


4.6.3 Vloed risiko bestuur: die proses waardeur die risiko wat met vloede te paard gaan ge-assesseer word. Hierdie inligting word dan gebruik om toepaslike bestuurstrategië in plek te plaas. Fokus op die moontlike verandering van „n vloed en die impak wat „n vloed op die natuurlike en fisiese omgewing het.

1x2

(2)

(6) 4.7.1 Oorlog

Hongersnood (Aanvaar ander redes)

2x1

(2)

4.7.2 Mense wat vanaf „n ander land afkomstig is. (wettig of onwettig) 1x1 (1) 4.7.3 Her-integreer terug in die gemeenskape

Repatriasie terug na hulle eie lande/om terug gestuur te word na jou eie land. Gaan terug na hulle huise

2x2

(4)

4.7.4 Vreiwillige basis/geen betaling/gratis dienste 1x2 (2) 4.7.5 Hulle mag onveilig voel as gevolg van hulle eie onbekende

kulture en gebruike. 1x2

(2)

4.7.6 Tydelike bewegins: iemand wat vir „n kort tydjie beweeg maar wat dan terug keer na sy/haar oorsprong e.g. trekarbeiders. Permanente beweging: iemand wat op „n permanente basis van een plek na „n ander beweeg.

2x2

(4)

(15) [75] TOTAAL [225]

Documents

Nasionale Senior Sertifikaat Eksamen3.2 Kies die regte woord of term vir elkeen van die volgende stellings. Skryf slegs die nommer en die korrekte antwoord neer, bv. 3.2.6 bevolking