2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045) YНЭ: 1000₮~ СоёЛт ХүНий өГЛөө СоНиН уНшиХААС ЭХЭЛдЭГ ~

ЗГМ

Монгол ардын сургаал үг

Х.Баттулга: Бид дайны нөхцөлд амьдарч байгаатай адил байна

“Оюутолгой”-н эрчим хүчний асуудлыг энэ долоо хоногт шийднэ

Нимгэн гялгар уутыг зузаан гялгар уутаар орлоно

2018 онд “Оюутолгой” төслөөс тэрбум гаруй ам.доллар орж ирсэн.

Сүлжээ дэлгүүрүүд илүү зузаан гялгар уут ашиглана.

ОНцлОХ

улс төрНББХ хүүхэд хамгааллын асуудлаар Засгийн газарт чиглэл хүргүүллээ. Эрдэм шинжилгээний ажилтан, судлаачдад Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагнал олгов. МАН-ын Бага хурал өнөөдөр болж, нам доторх талцлыг хэлэлцэнэ. Хөшигийн хөндийн нисэх буудлыг ирэх долдугаар сард ашиглалтад оруулна.

эдийн засагХөгжлийн банк 2018, 2019 онд $380 сая гаруй зээл эргэн төлнө гэв.Олон улсын зах зээл дээр WTI газрын тосны ханш $50-оос буулаа. Goldman Sachs: БНХАУ-ын Chalco компани ирэх онд алдагдалтай ажиллаж магадгүй.Топ 20 индекс 0.19 хувиар өсч, 20459.12 нэгжид хүрэв.

Топ 20 индекс(нэгжээр)

20,459.1210,000

15,000

20,000

25,000

30,000

нийгэмТөрийн өмчийн 654 сургуульд үнэлгээ хийхэд 11.9-13.5 хувь нь их эрсдэлтэй гарчээ. Судалгаа: Нийслэлчүүд өдөрт 30-40 янжуур татсантай тэнцэх бохир агаараар амьсгалдаг. Увс аймгийн Наранбулаг суманд галзуу үнэг малчны хот руу дайрчээ. Бадархундага нуураас 279 ширхэг мөнгөн аяга авсан иргэ дийн хэргийг шүүхэд шилжүүллээ.

дэлхийХятадын нам, төрийн аппа ра-тад авлигыг амжилттай дарсныг Ши Жиньпин мэдэгдлээ. Японы батлан хамгаалах зардал ирэх таван жилд үнэмлэхүй өсөж 238 тэрбум ам.доллар болно. Европын Холбооны шүүхээс Польш улсад шүүх засаглалын шинэчлэлээ зогсоохыг шаардав. Украинд ортодокс сүм хийдийн шинэ бүтэц үүсэж байгаад АНУ баяр хүргэлээ.

Өдөрт дунджаар 45 монгол хүн нас барж байгаа нь Сирийнхтэй тэнцэх дүн.

Үүл дагаж хур орно, үндэс дагаж ургамал ургана

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 0 4 5

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 11> 5> 2

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2636.78 382.19 39.52

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАй БОНД

107.520.1%

94.260.00%

ГЭРЭГЭ БОНД

95.630.16%1239.86

0.07%

6131.50.38%

улаанБаатар2018.12.19

ҮҮл Багасна

-11° -20°

ЦАГ АГААР

Сүүлийн хоёр жилийн гадаад өрийн төгрөгөөр илэрхийлсэн дүнгийн өсөлтийн 75 хувь нь зөвхөн ханшийн өөрчлөлтөөр тайлбарлагдаж байна. 12

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 8 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

ДНБ-Д ЭЗЛЭХ өР НЭМЭГДЭж БУйН шАЛТГААН НЬ ХАНшИйН ЭРСДЭЛ

С.Батсайхан / ЗГМ©

НИйГЭМ

4

Зарим нийгмийн халамжийн 90 хувийг чинээлэг хүмүүс авдагГ.СанжаахандЗГМ

Халамжийн сангийн зардал өнгөрсөн онд төсөвлөснөөс 100 тэрбум төгрөгөөр давжээ. Эдийн засаг муудахын хэрээр халамж авах хүмүүсийн тоо нэмэгддэг байна. Энэ оны байдлаар нийгмийн халам­жийн үйлчилгээнд давхардсан тоогоор 1.1 сая хүн хамрагдаж, хүүхдийн мөнгийг оролцуулан нийт 721.2 тэрбум төгрөгийг зарцуулжээ. Нийгмийн халам­жид зарцуулж байгаа хөрөнгийн хэмжээ жилээс жилд нэмэгддэг ч зорилтод бүлэгт зориулсан халамжийн бодлого бага, ядуу орлоготой хэсэгт чиглэж чаддаггүй байна.

тодруулбал, ахмад настны тэтгэвэр, байнгын асаргааны тэтгэмж болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд очиж байгаа мөнгөн тусламжийн 90 хувь нь 601­ээс доош оноотой, ядуурлын шугамаас доош орж байгаа өрхүүдэд очдог. Гэтэл зарим төрлийн тусламжийн 90 хувь нь чинээлэг хүмүүст очдог байна.

тухайлбал, түлээ нүүрсний дэмжлэг, ахмад настны сувилалд амрах хөнгөлөлт гэх мэт зорилтод бүлэгтээ гэхээс илүү танил тал, намын гишүүнчлэл дагасан халамжууд бий юм.

9

Блэкй шмидтХятадын эдийн засгийн амин

чухал нээлттэй бүс ­ шэньжэнь хөгжил цэцэглэлтийн хамгийн сайхан үедээ явна. Гэхдээ л гял цал мега хотод олон улсын харилцаа шинэ занал учруулж эхэллээ.

Хонконгоос умар зүгт Сувдан голын бэлчирт орших уг хот энэ долоо хоногт Хятадын эрчимт хөгжлийн эх болсон эдийн засгийн шинэчлэлийн 40 жилийн ойг тэмдэглэнэ. Хятад орны нээлттэй бодлого загасчин, тариачны сууринг орчин үеийн метрополитан,

олон зуун компанийн өлгий болгон хувиргалаа. Bloomberg­ын тэрбумтны индексийг үзвэл дэлхийн эхний 500 баян эрхмийн жагсаалтад багтдаг магнатуудын мэдлийн, нийт 110 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй найман компани тус хотод байрлаж байгаа. шэньжэний магнатуудын тэргүүн эгнээнд Tencent Holdings­ын Пони Ма, Tesla­гаас ч олон цахилгаан машин үйлдвэрлэж буй BYD компанийг үндэслэгч Ван Чуань Фү нар орно.

ЗГМ: ИНфОГРАфИк

ЭДИйН ЗАСАГ

Трампын бодлого Хятадын тэрбумтнуудад эрсдэлтэй

3

Надад байхгүй бол чамд ч бас байх ёсгүй гэсэн шиг эрх мэдлийн төлөө үхэн хатан зүтгэж буй манай улстөрчдийн талцал хуваагдал Монголд хөрөнгө оруулж, бизнес эрхлэх гэсэн эрхмүүдийн толгойд хамгийн түрүүнд харван орж ирдэг эрсдэл хэвээр байна.

140 орны удирдах түвшний 16 мянга гаруй бизнес эрх­лэгч Монголын улс төрийн тогтворгүй байдлыг бизнесийн

НИйТЛЭЛЧИйН БУЛАН

Дэлхийн бизнес эрхлэгчдээс бид базаахгүй үнэлгээ авлааЗ.Цэлмэг@tselmegZGM

гол эрсдэл хэмээн нэрлэснийг дэлхийн эдийн засгийн форум ээлжит тайландаа онцолжээ.

улс төрийн энэхүү тогворгүй байдал нь засаглалын хямрал ч биш, бослого үймээн төдий ч бас биш.

Харин “State collapse” буюу тусгаар тогтносон улсын төрийн эрх барих, гүйцэтгэх байгууллагууд нь үүргээ гүйцэтгэж чадахгүй болсон буюу нэг ёсондоо “төрийн уналт” хэмээн харж байна. тэгж ч нэрлэж.

БүрТгЭлТЭй Ажилгүй иргЭдийН БОлОвСрОлыН ТүвшиН

үСХ©

4.8%

2.1%

1.2%

1.2%

49.7%

29%

6%

6%

диплОМыН БОлОН БАкАлАврыН дЭЭд

БүрЭН дУНд

ТЕХНикийН БОлОН МЭргЭжлийН

СУУрь

ТУСгАй МЭргЭжлийН дУНд

БАгА

МАгиСТр, дОкТОр

БОлОвСрОлгүй

Нарийн бичгийн дарга А.Гансүх зэрэг албаны хүмүүс, үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тус­гайл сан чиг үүрэг бүхий ЦЕГ, оБЕГ, шшГЕГ, МХЕГ зэрэг бай гууллагынхан оролцож, санал бодлоо хэлсэн юм.

Ерөнхийлөгч Х.Баттулга энэ үеэр “Монгол улсын үндэсний язгуур эрх ашгийг хангах гадаад, дотоод таатай нөхцөлийг хангаж бүрдүүлэхийг үндэсний аюулгүй байдал гэдэг. Хуулиар энэ чиг үүргийг хүлээсэн 11 төрийн байгууллага ажиллаж байна. үндэсний аюулгүй байд лыг хангах тусгайлсан чиг үүрэг тэй байгууллагуудын хам­тын үйл ажиллагааг уялдуу лан зохицуулах чиглэлээр миний бие онцгойлон анхаарч, дээрх байгууллагуудын удирд­лагатай гурван удаа биечлэн уулзаж, үүрэг чиглэл өгсөн. өнөөдрийн хэлэлцүүлэг нь үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тусгайлсан чиг үүрэгтэй байгууллагуудын

2 ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045)

Улс төр

Өдөрт дунджаар 45 монгол хүн нас барж байгаа нь иргэний дайнтай Сири улсынхтай адил байна

П.БатбөхЗГМ

ЗГМ ТОвЧХОН» ЕрөНХийлөгчЕрөнхийлөгч Х.Баттулга зарлиг гаргаж, 2018 оны шилдэг судлаачдад Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагнал хүртээснийг ЕТГ-ын дарга З.Энхболд гардуулав. Тус шагналыг ШУА-ийн Ерөнхий болон сорилын биологийн хүрээлэнгийн Генетикийн лабораторийн эрхлэгч, доктор Б.Цэрэндулам, ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбооны технологийн сургуулийн ахлах багш, доктор Д.Золзаяа, АШУҮИС-ийн Шинжлэх ухаан, технологийн газрын мэргэжилтэн, доктор Б.Хонгорзул нарт олгожээ.

» пАрлАМЕНТУИХ-ын бүтцэд үйл ажиллагаагаа хэвийн үргэлжлүүлж буй ганц хороо болох НББСШУ-ны байнгын хороо Хүүхэд хамгааллын тухай хуулийн хэрэгжилтийн талаар ХНХЯ, ЭМЯ, БСШУСЯ-ны мэдээллийг сонсож Засгийн газарт чиглэл өгөх тогтоол батлав. Тус тогтоолд төрийн болон хувийн ААН, байгууллагууд ажилтныг хууль тогтоомжид зааснаас илүү цагаар ажиллуулахгүй байх нөхцөл боломжоор хангах, сургууль, цэцэрлэг, нийтийн эзэмшлийн зам талбай, орон сууцын болон гэр хорооллын орчны аюулгүй байдлын эрсдэлийн үнэлгээ хийх, стандарт баталж мөрдүүлэх зэрэг арга хэмжээ авахыг тусгажээ.

» НАМУУдӨнөөдөр МАН-ын Бага хурал болох гэж байгаатай холбогдуулан өчигдөр “Цагаан ордон”-д эсэргүүцлийн арга хэмжээ зохион байгууллаа. Тус арга хэмжээг МАН-ын гишүүд дэмжигчид болон үүрийн дарга нар, НАМЗХ, НАМОХ-ны удирдлагууд зохион байгуулж, эв нэгдэлтэй байхыг намын удирдлага, төрийн өндөр албан тушаалтнуудаас уриалж буйгаа мэдэгдэв.

» ТОО

606.2Мянган ам метр. Нийслэлийн ЗАА, газрын албанаас сургууль, цэцэрлэг, орон сууцны хороолол дунд байрлах 606.2 мянган ам метр газар буюу 60.6 га газрыг хүчингүй болгож, сургууль, цэцэрлэг болон нийтийн эзэмшилд буцаан шилжүүлжээ. Дээрх газрууд нь хоёр жил ашиглаагүй болон зориулалтын бусаар ашигласан зөрчилтэй байсан аж.

ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ

Х.Баттулга: Бид дайны нөхцөлд амьдарч байгаатай адил байна

Монгол улсад өдөрт дунд­жаар 40­45, жилд дунджаар 15­17 мянган хүн цаг бусаар амиа алдаж байна. Энэ үзүүлэлт

иргэ ний дайнтай Сири улсад энэ оны эхний 10 сард 18 мянга орчим энгийн иргэн, болон цэрэг, босогч алагд сан тоотой ойролцоо байна.

үүнийг Монгол улсын Ерөн­хийлөгч Х.Баттулга “Бид дайны нөхцөлд амьдарч байгаатай нэгэн адил болжээ” гэж дүг­нэв. улмаар хүн амаа эрүүл, аюулгүй орчинд амьдруулах хуулиар хүлээсэн үүргээ төр биелүүлэхгүй байгаатай шууд холбоотой гэж тэрбээр онцлов.

Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын өгсөн мэдээллээр “Гэмтэл согог судлалын үндэс ний төвийн судалгаагаар, сүүлийн гурван жилд нас барагсдын 24.2 хувь нь хорт бодист өртөж, 19.6 хувь нь зам тээврийн ослын улмаас, 16.1 хувь нь амиа хорлож, 8.5 хувь нь бусдад хорлогдож, 6.8 хувь нь өндрөөс унаж амиа алджээ. Мөн спирт, хорт бодист хордсоны улмаас өдөрт дөрвөн хүн нас барж, гэмтэл, хордлого, гаднын шалтгаанаар нас барсан эрэгтэйчүүдийн

хамт ран хэрэгжүүлэх нэгдсэн төлөвлөгөөнд тусгагдсан арга хэмжээнүүдийн нэг юм” гэв.

Хэлэлцүүлэгт зориулж Ерөн­хий сайдын зүгээс илгээлт хүр гүүлсэн бөгөөд түүнд “НүБ­ын Хүний эрхийн түгээ­мэл тунхаглал, Монгол улсын үндсэн хуульд заасан “Хүн бүр амьд явах, халдашгүй дархан байх, эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, эрх, эрх чөлөө”­г хангахад учирч буй эрсдэл, шалтгаан, нөхцөлийг судалж нөлөөллийг бууруулах арга замыг эрэлхийлж байгаа хэлэлцүүлгийг үАБЗ, ЦЕГ хамтран зохион байгуулж байгаад талархаж байна. Хэлэлцүүлгээс гарсан санал, зөвлөмж, ажлын чиглэлийг хэрэгжүүлэхэд Засгийн газар бүх талын дэмжлэг үзүүлж ажиллах болно” гэжээ.

илтгэлтэй холбогдуулж үг хэлсэн Налайх дүүргийн про­курор н.Алтанхуягийн санал нөх цөл байдлыг тодорхойлоход дө хөм болгов. тэрбээр “Гэмт хэргийн гаралтыг багас гах, хүний амь эрсдэх байд лыг бууруулахад орон нут гийн хяналтыг сайжруулах хэрэг­тэй. өнөөдөр орон нутагт цагдаагийн болон хяналтын чиглэлээр ажиллаж байгаа орон тоо хаанаа ч хүрдэггүй. үүнийг шийдчихвэл хэлэлцүүлэгт ярьж байгаа эрсдэлүүдийг тоон үзүү­лэлтээр бууруулах боломж той” гэсэн юм.

ЗАСГИйН ГАЗАР

шинэ нисэх буудал долдугаар сард ашиглалтад орно

тоо эмэгтэйчүүдийнхээс дөрөв дахин их байна. Зам тээврийн болон архины хордлогын үхэл нийт задлан шинжилгээний 38 хувийг эзэлж байгаа нь согтууруулах ундааны хэрэглээнээс үүдэлтэй нас баралтын эрсдэл өндөр байгааг илэрхийлнэ” гэв. Цагдаагийн байгууллагын мэдээллээр сүүлийн гурван жилд 5731 хүн золгүй байдлаар нас барж, хүний аминд санаатай халдаж 512, болгоомжгүйгээр амиа алдсан 115, зам тээврийн ослоор нас барсан 1449 тохиолдлыг бүртгэсэн аж.

Ерөнхийлөгчийн ивээл дор үАБЗ­ийн Ажлын алба, ЦЕГ­ын хамтарсан “Хүний амь нас хохирсон хэргийн нөхцөл байдал, урьдчилан сэргийлэх арга зам, байгууллагуудын хамтын ажиллагааг сайжруулах нь” сэдэвт хэлэлцүүлэг болох үеэр дээрх мэдээллийг өгөв. тус хэлэлцүүлэгт ХЗдХ­ийн сайд Ц.Нямдорж, ЗГХЭГ­ын дарга Г.Занданшатар, үАБЗ­ийн

үүнд:1. Конпанийн гэрчилгээ, танилцуулга2. Хөрөнгийн үнэлгээ хийх тусгай зөвшөөрлийн хуулбар3. Ажиллах хүчний талаарх мэдээлэл4. Туршлагын талаарх мэдээлэл

Материалыг 2018 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн 17:00 цагаас өмнө 100 тоот өрөөнд ирүүлнэ үү.

Холбоо барих утас: 88095877

ЗАрлАлНийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газраас Шүүхийн шийдвэр

гүйцэтгэх тухай хуулийн 42 дугаар зүйлд зааснаар шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааны явцад битүүмжлэн хураасан хөрөнгийг үнэлэх аж ахуйн нэгжийг шалгаруулж хамтран ажиллана. Хамтран ажиллах хүсэлтэй аж ахуй нэгжүүд дараах материалыг бүрдүүлэн ирүүлнэ.

НийСлЭлийН шүүХийН шийдвЭр гүйцЭТгЭХ гАЗАр

Ерөнхий сайд у.Хүрэлсүх болон уиХ, Засгийн газрын гишүүд ирэх онд ашиглалтад орох Хөшигийн хөндийн олон улсын нисэх онгоцны шинэ буудлын бүтээн байгуулалтын үйл ажиллагаатай танилцжээ.

Жилд гурван сая зорчигч хүлээн авах хүчин чадалтай, хоёр талаасаа буух, хөөрөх зурвас тай, олон улсын стандарт хангасан тус онгоцны буудлыг Монгол улсын Засгийн газар, Япон улсын Засгийн газрын гэрээний хүрээнд нийт 65.6 тэрбум иений хөрөнгөөр барьж байгаа. Харин хөнгөлөлттэй зээлийг 40 жилийн хугацаатай авсан буй бөгөөд эхний 10 жилд үндсэн зээлийн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх юм.

шинэ нисэх онгоцны буу­далд нислэг, хөдөлгөөний удирд лагын байр, зорчигч үйлчилгээ, захиргааны барилга, гүүрэн байгууламж, 800 гаруй автомашины зогсоол, 42 мега ваттын дулааны станц, цахилгаан дамжуулах 110 Кв­ын өндөр хүчний шугамын дэд станцтай байхаас гадна гүний худаг, бохир ус цэвэрлэх ариутгах татуурга, ус цэвэршүүлэх

бай гууламж, агаарын хөлөгт үйлчлэх тоног төхөөрөмжийн засвар үйлчилгээ, гал унт раах, авран хамгаалах албаны ба рил га зэрэг 30 гаруй бай гуу ламжийг барьж байгуулах юм.

төслийн бүтээн байгуулал­тын үндсэн гэрээнд багтсан ба рилга байгууламж, тоног тө хөө рөмжийн угсралт, суури­луу лалтын ажлууд дуусаж ул сын комисст хүлээлгэн өгсөн тухай салбарын сайд танилцуулж, улаанбаатар хот болон Хөши­гийн хөндийг хурдны авто за маар холбох ажил 93 хувьтай байгааг дуулгалаа.

Хөшигийн хөндийн шинэ нисэх онгоцны буудал ашиг­лал тад орсноор одоогийн ашиг лагдаж буй нисэх он­гоцны буудлын үйлчилгээнд тул гарч байсан хүндрэлийг арилгаж, зурвас ашиглалтыг 73 хувиас 98 хувьд хүргэх, цаг агаарын тааламж гүй нөх­цөлөөс шалтгаалсан саат лыг 2.3 хувиас 0.5 хувь бол гон буу руулах боломжтой гэж ни сэхийн мэргэжилтнүүд то­дорхойлж байна. түүнчлэн иргэний нисэхийн олон улсын стандарт, шаардлагад нийцсэн нислэг хөдөлгөөний удирд лагын орчин үеийн тоног төхөө рөмж, навигацийн тоноглолоор хангах юм.

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

Зөвлөхшатарбалын ДАвААДОРж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор З.Цэлмэг

Утас: 99901526

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 7010606

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Б.Энхжаргал

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

рЕдАкц

ЗАр СУрТАлчилгАА

ХАЯг

цАХиМ ХУвилБАр

0 0 1 0 4 5

Сүүлийн 10 жилд 31,248

иргэн гэмт хэргийн улмаас

амиа алджээ

Г.БилгүүнЗГМ

эрсдэл бөгөөд үүнд улсын өрийн дарамт голлон нөлөөлсөн байна. өрийн дарамтаа багасгах, зохицуулалт хийх чадвараараа 137 дугаарт эрэмбэлэгдсэн нь эрх баригчдын бодлого, шийдвэрт бизнес эрхлэгчдийн тавьж буй дүн биз ээ.

Мөн хувийн хэвшилдээ үзүүлэх дэмжлэг, жижиг, дунд үйдвэрлэлийн санхүүгийн хүртээмж, хувийн өмчийн халдашгүй байдлаар байр ухарсан нь яах аргагүй Монгол улсын өрсөлдөх чадварыг хойш чангааж, бизнес эрхлэгчдийн өмнө бүдрэх нөхцөл болсон байна.

Гэтэл бид дотроо эдийн засаг 6.5 хувиар өссөн, гадаад

2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045) 3ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

Нийтлэлчийн буланБизнесийн хамгийн том эрсдэлийг “төрийн уналт” гэж үзэж байна

◄1Сонгуулийн дараа үнэмлэхүй

олонхыг улс төрийн нэг хүчин бүрдүүлсэн нь гадаадын хөрөнгө оруулалт, бизнес эрхлэгчдийг татах таатай нөхцөл байдал болно хэмээн горьдож байсан ч Монголын талаарх мессеж улам дордож байгааг энэ мэт томоохон судалгаанаас харж болно.

Бүс нутагт бизнес эрхлэхэд хамгийн том таван эрсдэлд тооцогдож буй цахим халдлага, ажилг үйдэл, хөрөнгийн хөөсрөлт, эрчим хүчний үнийн шок, өгөгдлийн хулгай зэрэг манайд байхгүй. Харин төрийн тогтворгүй байдал, төсвийн хямрал, гадаад орчны эрсдэл, инфляц л Монголыг сонирхож хөрөнгө оруулж, бизнес эрхлэх гэсэн эрхмүүдийг цүнхээ үүрээд буцаад нисэхэд хүргэж буй аж.

Нөгөөтэйгүүр, энэ бүх эрсдэл эргээд манай улсын өрсөлдөх чадварыг дордуулсан байна. өнгөрсөн жил Монгол улс дэлхийн өрсөлдөх чадварын индексээр 140 орноос 95 дугаарт эрэмбэлэгдэж байсан бол энэ жил дөрвөн байраар ухарч 99 дүгээрт бичигджээ. өрсөлдөх чадварт нөлөөлдөг ямар үзүүлэлтүүд жилээс жилд улам дордож байгааг лавшруулаад харвал, ихэнх нь хууль журам хэрэгжүүлж байна гээд гууль өнгөлөөд байна уу гэж ойлгохоор. тухайлбал, зохион байгуулалттай гэмт хэрэг, шүүхийн бие даасан байдал, хууль сахиулах байгууллагад итгэх итгэл, хэвлэлийн эрх чөлөө, эрх зүйн шинэчлэлийн үр дүн, авлига, өмчлөх эрх, гүйцэтгэх засаглалын алсыг харсан бодлого, шийдвэр үр дүнтэй байх зэрэг үзүүлэлтээр эрс дорджээ. Ялангуяа, Засгийн газрын бодлого үйл ажиллагаагаар 140 улсаас 128 дугаарт, маргаан шийдвэрлэх хууль эрхзүйн боломжоор 112 дугаарт, оюуны өмчийг дээдлэх, өмчлөх эрхийн халдашгүй байдлаар 127 дугаарт орж, өмнөх жилүүдийнхээс эрс ухарсан нь харамсалтай. үндсэндээ дэлхийн хамгийн сул хөгжилтэй 10­20 улсын тоонд л явж байна гэсэн үг.

Харин макро орчны хувьд төсвийн хямрал хамгийн том

Дэлхийн бизнес эрхлэгчдээс бид базаахгүй үнэлгээ авлаа

С.Батсайхан / ЗГМ©

Weforum.org©

худалдаа ашигтай гарлаа, дундаж цалин нэмэгдлээ хэмээн хөөрч, дарвисаар. Зүйрлэвэл, байшин маань энд тэндээ цуурч, юу юугүй нурж унахад ойрхон байхад засаж янзлахын оронд харин энд тэнд нь торгоож тогтоогоод байна уу гэлтэй.

Францын хөрөнгө оруулалт,

санхүүгийн үйлчилгээний олон улсын Societe Generale банк хөрөнгө оруулагчдад зориулсан гарын авлагадаа Монголд бизнес эрхлэх боломжийн талаар “Хэдийгээр 2017, 2018 онд Монголын гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт 2016 оныхоос нэмэгдсэн ч энэ нь дэлхийн зах

зээл дээр түүхий эдийн үнэ өссөнтэй л холбоотой. Монгол уг нь гадаадын хөрөнгө оруулалтад нээлттэй улс. төрөл бүрийн түүхий эдийн бэлтгэл болон уул уурхай, хүнс үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуй, харилцаа холбоо, аялал жуулчлалын салбарт мөнгө татах боломж

Эрх баригчдыг улсын өрийн

дарамтаа бууруулж чадаагүй гэв

Монгол Улс өрсөлдөх чадвараараа дөрвөн байр ухарлаа

010

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Эрэмбэ

үндсэн эрэмбэ

өрсөлдөөний суурь орчин Хүний нөөц Зах зээлүүд инновацын экосистем

Төрийн

институт

Дэд бүтэц

Мэдээлэл

технологи

Макро орчны

тогтв

ортой

байдал Эрүүл мэнд

Ур чадвар

Бүтээгдэхүүний

зах зэ

элХөдөлмөрийн

зах зэ

элСанхүүги

йн

тогто

лцоо

Зах зээлийн

багтаамж

Бизнесийн

орчинИнновацын

чадавх

53 51 5649

65 6257

52

63

50

40

55

31

I улирлын захиалга үргэлжилж байна

ОНЛАЙН ЗАХИАЛГА ХЭВЛЭМЭЛ ЗАХИАЛГА ХОСОЛМОЛ ЗАХИАЛГА

(Хэвлэмэл + Онлайн)

70103131 99903581zgm.mnzgm.mn zasagcoZGMmn

• УЛИРАЛД: 5000T (62 ДУГААР)• ХАГАС ЖИЛД: 10 000Т (124 ДУГААР)• ЖИЛД: 15 000Т (248 ДУГААР)

• УЛИРАЛД: 30 000Т (62 ДУГААР)• ХАГАС ЖИЛД: 60 000Т (124 ДУГААР)• ЖИЛД: 120 000Т (248 ДУГААР)

• УЛИРАЛД: 32 000Т (62 ДУГААР)• ХАГАС ЖИЛД: 65 000Т (124 ДУГААР)• ЖИЛД: 125 000Т (248 ДУГААР)

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

богдох албаныхнаас энэ талаар тодруулахад эрэн хайж байгаа, эсвэл одоо насанд хүрсэн, хө­дөлмөр эрхэлж байгаа гэсэн товчхон бөгөөд цааргалсан хариулт л өгдөг.

ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

0 0 7 7 4

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2017.11.30

ҮҮЛШИНЭ

-14° -24°

УЛС ТӨРЗөрчлийн тухай хуулийн Үндсэн хууль зөрчсөн заалтын үйлчлэлийг түдгэлзүүлэв. МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан урд хөршид айлчлал хийхээр мордлоо. Монгол Улс төмөр замын дамжин өнгөрөх тээвэрт 25 жил тарифын хөнгөлөлт эдэлнэ. АН-ын бүлэг Төв банкны тухай хуулийн төслийг судлахаар болов. Монгол, Вьетнамын хооронд шууд нислэгтэй болох асуудлыг судална гэлээ.

ЭДИЙН ЗАСАГХөрөнгийн биржийн “MSE ALL” индекс 1261.81 нэгж болж, 0.42 хувиар буурав. Монголбанк “төрц” алтыг дэлхийн зах зээлийн үнээс өндөр үнээр авч байна. “Банкийг дахин хөрөнгөжүү-лэх тухай хууль”-ийн төслийг боловсруулна.Зочид буудлын салбарын орлого 112.6 тэрбум төгрөгт хүрч, 4.1 хувиар өссөн байна.ОХУ-ын гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 144.4 тэрбум ам.долларт хүрэв.

НИЙГЭМГССҮТ гэр бүлийн хүчирхийл-лийн 960 хохирогчид тусламж үзүүлжээ.Ирэх онд Зүүн дөрвөн замын давхар замын уулзварын ажлыг эхлүүлнэ гэв.Адууны махны экспортыг 10 мянган тонноор нэмэгдүүллээ. 33 дугаар сургуулийн хажууд олгосон газрыг хүчингүй болголоо. ЕБС-иуд спорт заалаа ашиг-луул сан мөнгөө тайлагнадаг болно.

ДЭЛХИЙПхеньяны шинэ туршсан пуу-жин АНУ-ын аль ч цэгт хүрэх чадалтай гэж мэдэгдэв. Будапештэд Зүүн Европ, Хятадын “16+1” бизнесийн зургаа дахь чуулган боллоо. Чилийн өмнөд нутагт мөсөн оргилоос 350х380м хавтан бутран унажээ. Крипто валют хэмээх бит-койны үнэ 10000 ам.долларын босгыг давлаа.

2017.11.30, ПҮРЭВ ~ №228 (774) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Эрдсийн ганзага дундраагүй

Эрдсийн орлого ДНБ-ий 6.2 хувийг бүрдүүлжээ. > 4

Ерөнхий сайдын “лүндэн” Ц.Нямдоржийг барьц алдуулавЕрөнхий сайд С.Зоригийн хэргийг яаралтай шийдэхийг үүрэгджээ. > 2

АНУ-д цохилт өгөх чадалтай пуужин туршлаа

Ikea дэлгүүрүүдээ хотын төвд шилжүүлнэ

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnMedee.mnDorgio.mnZindaa.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

Эх орон, газар шороондоо л хайртай яваарай. Д.Лувсаншарав

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2,444.38 370.56 41.92

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

98.7701.1%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

12950.1%

1261.810.42%

100.190.03%

68051.9%

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Европын сэргээн босголт хөгжлийн банк, Дэлхийн банктай хамтран хийсэн судалгаагаар улс орон ядуу байх тусмаа иргэд нь улс төрийн өндөр идэвхтэй байдаг нь харагджээ. Харин монголчууд улстөржилтөөрөө Зүүн Европ, Төв Азийн 29 орноос хоёрдугаарт жагссан байна. 3

Улстөржсөн ард түмэн улс орноороо сүйрдэг

ЭДИЙН ЗАСАГЗГМ: ЦУВРАЛ

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Хусмаар хуурах заль

Хамгаалал дутсан хүүхдээ төр хайхрах цаг болжээ

Г.Байгал@baigalZGM

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

НӨАТ­ын хонжворт та хэр санаа тавьдаг вэ. Сар бүр су га лааны тохирол болдог. Удалгүй азтанууд тодорлоо хэмээн хэвлэлээр мэдээлдэг. Саяхан буюу энэ сарын 19­нд болсон НӨАТ­ын сугалааны тохирлоор нийт 523 сая төгрөг хонжворт олгохоор болсон байна. Аравдугаар сарын 1­нээс 31­ний хооронд нийт 14 сая ширхэг баримт НӨАТ­ын санд бүртгэгдсэнээс 13.9 мянган азтан тодорчээ. Ер нь сар бүрийн сугалааны тохирлын дүн хэдэн саяар хэмжигдэж, азтаны тоо нь олон мянгад хүрдэг. Энэ мэдээллийг ч татварын албаныхан сүр дуулиантайхан мэдэгдэж, тэрүүхэндээ олон хүний хорхойг хүргэдэг билээ. Сугалааны тохирлын дараа “НӨАТ­ын сугалаанд хожчих юмсан” гэх хүсэл, сэтгэгдэл цахим ертөнцөөр нэг хэсэг хөвөрдөг.

Нэг үе тав, арваараа хэл­хэлдсэн бүлэг хүүхэд хотын гудамжаар их харагддаг бай­сан. Орон сууцны хороолол, ►5

►11

дэлгүүр, худалдааны төв гээд олон нийтийн газраар дуу нь хадаж, нүд үзүүрлэгдэх нь их. Одоогоос арав гаруй жилийн өмнө ийн харагддаг бай сан эдгээр хүүхэд нэг л өдөр усанд хаясан чулуу шиг алга болчихсон. Хэн, хаашаа,

авч явсныг мэдэх ганц ч хүн алга. Явган яриагаар гад­нын оронд эд эрхтний донор болгон аваад явчихсан, хүний наймааны золиос болсон гэж цуу сонсдоно.

Цагдаагийн алба, хүүхэд хам гааллын байгууллага, хол­

Монголын ипотекийн корпораци©

Ипотекийн зээлийн үлдэгдэл

ОСИСТТБХ*

*- Орон сууцны ипотекийн санхүүжилтийн тогтвортой тогтолцоо бүрдүүлэх хөтөлбөр

Бусад эх үүсвэр Банкны өөрийн хөрөнгө

2 сая хүртэлхтөгрөгийн

өрхийн орлоготой

Ипотекийн зээлтэй нийт зээлдэгчид байгаагийн

77%

3% 20%

64.9%

92,616

92.4% 6.3%

72.7%

1.3%

Нэг хамтранзээлдэгчтэй

Хамтранзээлдэгчгүй

2 болон түүнээсдээш хамтран зээлдэгчтэй байна

79.4%

15.7%

4.9%Нийтийн

зориулалттай орон сууц

Хашаабайшин

Амины орон сууц

Улаанбаатар хотод байршилтай орон

сууц худалдан авчээ

ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН МЭДЭЭЛЭЛ

АНУ, Хойд Солонгосын зөрчил Хятадын хил дээр айдас төрүүлэв

Амин дэмийн үнийг 800 хувь өсгөжээ

Хятадын зүүн хойд нутгийн Чанбай хошуу далайн хүнс, уулсын дунд оршдогоороо алдартай. > 10

Avondale компани Niacor витамины жороор олгох хувилбарын үнийг өнгөрсөн сард 809 хувиар өсгөсөн байна. > 10

Ирэх оныг эрсдэлтэй болгож буй Хятадын нөхцөл

Холбооны нөөц бодлогын хүүгээ өсгөх дохио

Гадаадынханд үл хөдлөх худалдахгүй

Шинэ Зеланд иргэдээ орон байраар хангахад хүндрэл гарсан тул орон сууцны бодлогод эрс шинэчлэл хийхээр шийдвэрлэлээ. > 10

Сэм Флэминг АНУ­ын төв банкны үүрэг

гүйцэтгэгч Холбооны нөөцийн систем энэ долоо хоногт бодлогын хүүгээ өсгөх шийдвэр гаргах төлөвтэй. Энэ удаа хүү өсөх аваас татварын хөнгөлөлт, АНУ­ын эдийн засгийн өөдрөг нөхцөлтэй уялдан ирэх онд бодлогын хүү дахиад хэд хэдэн удаа өснө хэмээн шинжээч нар таамаглаж байна.

Холбооны нөөцийн системийн тэргүүнээр ажиллах хугацаандаа хийж буй сүүлчийн том арга хэмжээ болгон Жанет Йеллен лхагва гарагт бодлогын хүүг гуравдах удаагаа 0.25 хувиар өсгөх бололтой. Энэ нь хүүг 1.25­1.5 хувьд хүргэх төв банкны зорилгод нийцүүлсэн арга хэмжээ болох аж.

Татварын шинэчлэлийн хуу лийг конг ресс шуур хай сайшаа сан тай зэрэг цэн Хол бооны нөө цийн бодлого тодорхойлогч нар санхүү­гийн түлхэц өгөх бодлогоо хойш тавьж дотоодын нийт бүтээг­дэхүүний тооцоонд татварын хөнгөлөлтийн нөлөөг харгалзан үзэхээр төлөвлөжээ.

“Эдийн засаг сайжирч байгаа нь яах аргагүй бодит байдал” хэмээн Орегоны их сургуулийн Холбооны нөөцийн бодлого судлаач эксперт Тим Дью өгүүлэв. Санхүүгийн зах зээл тогтворжиж, татварын хөнгөлөлт олгохоор зэхэж байгаа нь ирэх шинэ онд бодлогын хүүг улам нэмэх нөхцөл болно хэмээн тэрбээр үзэж байна.

Бүгд найрамдахчуудын дэв­шүүлж буй татварын багц хууль нь эдийн засгийн өсөлтөд дунд зэрэг нөлөөтэйг шинжээч нар тайлбарлав. Уг хууль 2018, 2019 онд эдийн засгийг тус бүр ердөө 0.3 хувиар өсөх нөхцөл болно хэмээн Goldman Sachs тооцоолжээ.

Юутай ч АНУ­ын эдийн засаг ажиллах хүчийг бараг бүрэн дайчилж, дэлхийн нийт эдийн засаг тогтворжин, инфляц өсөх магадлал ихсэж, ойрын богино хугацаанд татварын хөнгөлөлттэй нөхцөл бүрдэх гэж буйгаас үүдэн ирэх онд хүү өсөх магадлал өндөр байна. “Ирэх долоо хоногт гарах эдийн засгийн урьдчилсан тооцоогоор ажилгүйдлийн хувь

хэм жээ есдүгээр сарын таам гаас бага, дотоодын нийт бүтээг­дэхүүний өсөлт ч илүү гарах шинж тэй. Энэ хоёр үзүүлэлт аль аль нь бодлогын хүүг хэвийн хэмжээнд сэргээхэд дэмжлэг болж байна” хэмээн JPMorgan Chase­ийн эдийн засагч Майкл Фероли тайлбарлав.

Ажилгүйдлийн түвшин 2000­аад оны эхэн үеэс хойш тохиол дож байгаагүй 4.1 хувь хүртлээ буурлаа. Харин Холбооны нөөцийн систем ажилгүйдлийн хэмжээг ирэх оны эцэс гэхэд ийм үзүүлэлттэй болно хэмээн тооцоолж байсан юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт нийтлэгдсэн статистикаас үзвэл ажил олгогч нар 11 дүгээр сард 228 мянган ажлын байр шинээр үүсгэжээ. Холбооны нөөцийн систем есдүгээр сард гаргасан тооцоондоо 2018 онд бодлогын хүүг нийт гурван удаа нэмнэ хэмээн таамаглаж байв. Холбооны нөөцийн системийн тэргүүний хувиар лхагва гарагт сүүлчийн удаа хийх хэвлэлийн хурлын үеэр хатагтай Йелленээс татварын шинэчлэл эдийн засаг, мөнгөний бодлогод хэрхэн нөлөөлөхийг асууцгаана.

Холбооны нөөцийн системийн өөрийнх нь тооцоогоор ирэх онд өсөлт сайн байх төлөвтэй. Хатагтай Йелленийг залгамжлах Жэй Пауэлл ирэх 2018, 2019 онд эдийн засаг 2.5 хүртэлх хувиар өснө хэмээн тооцоолж буйгаа өнгөрсөн сард тайлбарласан. Хол бооны нөөцийн систем есдүгээр сард дундаж тооцоо гаргахдаа энэ оны эдийн засгийн өсөлтийг 2.4, ирэх оныхыг 2.1 хувьтай төсөөлсөн. Хувьцааныхыг оролцуулаад хөрөнгийн үнэ өсөх нь эдийн засагт цаашид улам түлхэц өгнө. Чикагогийн Холбооны нөөцийн банкны санхүүгийн нөхцөлийн индекс 1990­ээд оны дунд үеэс хойш тохиолдож байгаагүй сайн үзүүлэлтэй гарлаа.

Гэхдээ инфляцын хэмжээ бага, цалин өсөлт үлбэгэр бай­гаа тай уялдан АНУ­ын төв банк бодлогын хүүг шуурхай нэмэхээс цааргалсаар байгаа юм.

банкны үйл ажиллагааг нухчин дарах ажиллагаа өрнөж, хөрөн гийн менежментийн бүтээг дэхүүнд саяхнаас нэмэлт зохицуулалт үүсгэсэн”­ийг State Street­ийн макро стратегич Бэн Люк өгүүллээ.

БНХАУ­ын засгийн газрын бондын өгөөж эрс өссөн нь хөрөнгө оруулагч нарын итгэлийг сулруулах юм уу үгүй болгож, улмаар зарах ажиллагааг гааруулах эрсдэлтэйг тэрбээр анхааруулав. “Эрх баригчдын арга хэмжээ чангарч, бондын өгөөж өсөн, АНУ­д саяхнаас технологийн компаниудын хувьцааг зарах хандлага ихэссэн нь Хятадын онцлог бүхий өвөрмөц нөхцөл үүсгэлээ” хэмээн ноён Люк тайлбарласан юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт цохил­тод ноцтой өртсөн авто машин үйлдвэрлэлийн салбар эргээд сэргэж байна. Шинээр автомашин худалдан авагсад эдэлдэг хоёр жилийн хугацаат татварын хөнгөлөлт ирэх онд төгсөхтэй уялдан тус салбарын ирээдүй тун бүрхэг болж байгааг зарим

шинжээч дурдлаа. “Худал даж авахад үнэтэй авто машин гээч барааг авахад олгодог татварын хөнгө лөлтийг сунгахгүй л бол байдал эрсдэлтэй” хэмээн ноён Чуй өгүүлэв.

Удааширч буй Хятадын эдийн засаг ирэх онд Ази дахь бусад бүс нутагт нөлөөлж болзошгүйд эдийн засагч нар түгшиж байна. Bank of America Merrill Lynch­ийн эдийн засагч “Дотоодын хөрөнгийн зах зээлд хөшүүргийн механизм суларсны дүнд Хятадын эдийн засаг саарах аваас нийт Азид өсөлт сулрах аюултай”­г саяхан тайлбарласан.

Бодлого тодорхойлогч нар хэт чанга арга хэмжээ авч буйтай зэрэгцэн үл хөдлөх хөрөнгө үүс гэх ажиллагаа багасах аваас БНХАУ­д эдийн засгийн удааш­рал тооцоолсноос ч ноцтой болж хувирна хэмээн тус банкны эдийн засагч нар сэрэмжлүүлсэн юм.

Хятадын үл хөдлөх хөрөнгийн салбар ирэх онд анхаарлын төвд байх төлөвтэй. Үүний нэг шалтгаан нь нь түрээсийн салбарт өсөлт үүсгэх зорилгоор орон сууцны зах зээлд шинэчлэл

Сайн дурынхан өмнөд Английн Плимүт дахь эрэг хавийн хуванцар хог хаягдлыг цэвэрлэж байгаа нь.

BBМ©

хийх төсөл юм. ХКН­ын аравдугаар сарын их хурал дээр тус улсын дарга Ши Жиньпин эдийн засгийн шинэчлэлийн талаар үг хэлэхдээ орон сууц нь “үнэ хөөргөдөх бус” хүн амьдрах зориулалттайг анхааруулж байв.

Хятадад хоосон орон сууц ихсэж буй сөрөг үзэгдэл байрны түрээсийн шинэчлэлтэй хосолс­ноор үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлд төдийгүй төмөрлөгийн эрэлт нийлүүлэлтэд сөрөг нө лөөлж бол зошгүйг зарим ажиг лагч сэрэмжлүүлсэн юм. “Хоосон орон сууц ны нөөц 25 хувиар өс сө нийг бид тооцоолоод байна. Гэтэл бусад хөгжингүй улсад энэ үзүүлэлт 8­10 хувьтай” хэмээн Liberum банкны шинжээч нар хөрөн гө оруулагч нартаа мэдэгд жээ. “Хукоу” буюу өрхийн бүрт гэлийн шинэчлэл, хөрөнгө нөөцийг үр ашигтай зарцуулах бодлогын үр дүнд ирэх арван жилд үл хөдлөх хөрөнгийн эрэлт гурван тэрбум хавтгай дөрвөл­жин метрээр буурна хэмээн тус банкны шинжээч нар үзэж байна.

Далай тэнгисийн амьсгааг боогч хуванцарТа бидний далай тэнгис

хуванцраар дүүрлээ. Британийн байгаль судлаач, нас сүүдэр 90 гарсан Дэвид Аттенборо BBC­гийн “Цэнхэр гараг II” (The Blue Planet II) баримтат цувралаар хуванцарт хахсан салхич шувууны ангаахайг телевиз үзэгчдэд харуулсан. Уг бичлэгээс хойш британичуудын олонх нь өдөр бүр үй олон хуванцар уут сав хаядагтаа үнэнхүү сэтгэл зовж эхэлсэн юм. Хөгжингүй ертөнцийг нийтэд нь хамраад байгаа ижил төстэй арга хэмжээнүүд бүгд хэрэглэгчийн ухамсрыг дээшлүүлэх зорилготой. Нийт 60 гаруй жилийн турш хог тариад сурчихсан та бидний соёлын үлдэгдэл манай гарагийн алслагдмал өнцөг буланд урсан очиж овоорсоор.

Далай тэнгист хөглөрч буй асар их хуванцар хогийг (ойрол цоогоор 800 сая тонн) цэвэрлэх, хог хаягдал үүсгэж буй тогтолцоог цөөлж багасгах нь тулгамдсан шаардлага боллоо. Энэхүү шаардлагыг улс орнуудын засгийн газар, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч аль аль нь ухамсарлаж эхэллээ.

Өнгөрсөн долоо хоногт НҮБ­аас баталсан шийдвэрийг дэлхийн 200 гаруй улс орон

дэмжиж байна. Сайн дурын шинжтэй, зарим зүйлс нь бүрхэг уг санаачилга дэлхийн улс орнуудад тодорхой үүрэг хүлээлгэж, хамтын арга хэмжээ авахад чиглүүлэх зорилготой.

Юутай ч зарим улс хуванцар гялгар уут сав, микро үрлэнцэр (microbeads) гэгддэг нэг мил­лиметр үл хүрэх хэмжээтэй хуванцар үйлдвэрлэх, хэрэг лэхийг хориглож эхэллээ. Мөн ком паниуд дахивар боловс руу лах, дахин ашиглах тогтолцоо үүсгэхээр амлаж буй нь бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд бага ч болов хувь нэмэр оруулж буй хэрэг юм.

Хүрээлэн буй орчныг хамгаалах кампани өрнүүлэгчдийн шахал­тад өртсөн олон үндэстний авар га компаниуд сайн дураараа санаа чилга өрнүүлэхээ мэдэгдэж эхэллээ. Coca­Cola, Unilever хоёр 2025 он гэхэд бүх савалгаагаа дахин ашигладаг болгохоор төлөвлөв. Procter & Gamble зарим брэндийн бүтээгдэхүүнээ “далайн хуванцар”­ыг дахин боловсруулах аргаар бүтээсэн лонхонд савлаж байна.

Өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч, жижиглэнгийн худалдаач нар баглаа боодлоо хүрээлэн буй орчинд ээлтэй болгох арга

гаанаас бүрмөсөн татгалзаж картон гэх мэт байгальд эргэн шингэдэг материал ашиглахыг хэрэглэгчдийн зарим хэсэг сайшаадаггүй. Уг салбарт техно­логийн хувьсгалт эргэлт хийхээр оролдох компанид мөнгө орлого төдийгүй зах зээлээ алдах аюул нүүрлэдэг. Энэ бол зохицуулах байгууллагад хөндлөнгөөс орол­цох ёстой чухам тэрхүү нөхцөл юм.

Нэг удаагийн хэрэглээний хуванцарт оновчтой татвар оноож, арай үнэтэй ч хүрээлэн

буй орчинд уршиг бага тарьдаг материал ашиглах компаниудын сонирхлыг хөхүүлэн дэмжих, хуванцар орлох бүтээгдэхүүний судалгаанд хөрөнгө оруулах хэрэгтэй.

Бодлого тодорхойлогч нар иргэдийн соёлыг өөрчлөхөд ч ихийг хийх ёстой. Нөөц эргүүлж ашиглах схем буюу хэрэглэгч нар хуванцар лонх эргүүлж тушаахдаа анх төлсөн мөнгөнийхөө багахан хэсгийг эргүүлж авдаг тогтолцоотой улсуудад дахивар эргэлт хавьгүй

өндөр байдаг. Хөгжингүй баян орнуудад олон

нийтийн ухамсар дээшлэх нь эргээд засгийн газруудад тодорхой арга хэмжээ авах шахалт болно. Харин хөгжиж буй оронд байдал илүү түвэгтэй. Далайд хаягдаж буй хуванцрын голлох хэсэг нь ердөө Азийн тавхан улсаас үүдэлтэй. Сэргээгдэх эрчим хүчний хөгжлөөс шалтгаалан өөр гарц хайж буй газрын тосны компаниуд хөгжингүй зах зээлд хуванцрын хэрэглээ өсөх ёстой гэсэн тооцоо гаргаад байна.

Юутай ч хөгжиж буй улс орнууд арга хэмжээ авах өөрийн гэсэн учир шалтгаантай. Үерлэх аюул, хогийн уулан овоолго нурж хүмүүсийн аминд хүрдэг ослын шалтгаан хэмээн үзсэний улмаас Шри Ланка есдүгээр сард нэг удаагийн хэрэглээний хуванцрыг хориглов.

Илүү эрс арга хэмжээг БНХАУ саяхан авлаа. Дэлхийн бусад улсын хуванцрын хаягдлыг олон жилийн турш импортоор авч ирсэн тус улс энэ оны эцэс гэхэд хуванцар хог хүлээн авахаа зогсоохоор болов. Энэ бүхэн өрнөдийн бодлого тодорхойлогч нарт ч шийдвэрлэх ёстой асуулт болж байна.

Эмма ДанклиЭдийн засгийн удаашрал,

хэрээс хэтэрсэн өр зээлийг шийдвэрлэх арга хэмжээтэй уялдан Хятадын ирээдүй бүрхэг боллоо.

Сүүлийн хоёр долоо хоног хагасын хугацаанд Хятадын хувьцааны зах зээл таван хувиар унаж, тус улсын Засгийн газрын бондын өгөөж эгзэгтэй дөрвөн хувийн хязгаарыг давсан нь хөрөнгө оруулагчдыг улам түгшүүлэв.

Хятадад хөрөнгө зарах ажил­лагаа эрчээ авсан нь дэлхийн хувьцааны зах зээлийн өнөөгийн нөхцөлөөс зөрүүтэй байгаа юм. Эх газрын Хятадын CSI 300, Хонконгийн Hang Seng индекс саяхан унасан нь дунд зэрэг өсөлттэй S&P 500, Euro Stoxx 50 индексээс эсрэг хандлага тодорхойлж байна.

Хятадын хувьцааны зах зээл дэх уналт нь сөрөг муу үзэг дэл биш, ердөө л өсөлтийн он жилүү­дийн дараа хөрөнгө оруулагч нар ашгаа хүртэж буйн тусгал хэмээн зарим хөрөнгө оруулагч тайлбарлах аж.

“Борлуулалтын ихэнх нь хүмүү сийн сэтгэлийн хөдөл­гөөнөөс үүдэлтэй. Энэ онд зах зээл ингэж их өссөн юм чинь ашгаа олж авцгаая гэж буй хэрэг” хэмээн Aberdeen Standard­ын сангийн менежер Николас Чуй тодотгов. “Хятадын онцлогтой өвөрмөц үзэгдэл. Дээр нь тат варын шинэчлэлийн хууль АНУ­д сэргэлт үүсгэчихлээ” хэмээн тэрбээр нэмж өгүүллээ.

CSI 300, Hang Seng аль аль нь олон жилийн турш тус бүр 31 болон 20 хувийн жилийн дундаж өсөлттэй явж ирсэн юм. Жилийн эцсээр ихэвчлэн арилжаа намждаг тул зарим шинжээч нар хөрөнгө оруулагчдад мөнгөө хадгалж түр хүлээхийг зөвлөдөг.

Гэтэл өөр нэг хэсэг нь саяхны борлуулалтыг зарчмын шинж чанар бүхий, ирэх жил дуустал үргэлжлэх урт хугацааны хүчин зүйлээс шалтгааллаа хэмээн тайлбарлаж сууна. “Сүүдрийн

хэрэгсэл хайсаар цөөн бус жилийг үдлээ. Шил, хөнгөн цагаантай харьцуулахад хуванцрыг дахин ашиглах нь түвэгтэй. Газрын тосны үнэ хямд нөхцөлд дахивар ашиглан үйлдвэрлэсэн хуван цар нь цоо шинэ PET буюу полиэ тилен терефталатаас хамаа гүй үнэтэй. Ургамлын гаралтай “биохуванцар” хүртэл байгаль орчин бохирдуулагчид тооцогд дог. Хуванцар уут савыг хэт нимгэн хийвэл урагдаж цоорчихно.

Компаниуд хуванцар савал­

АНУ, БНХАУ-ын хувьцааны зах зээлийн индекс

XI 2017 XII

105CSI 300

S&P 500

104

103

102

101

100

99

98

богдох албаныхнаас энэ талаар тодруулахад эрэн хайж байгаа, эсвэл одоо насанд хүрсэн, хө­дөлмөр эрхэлж байгаа гэсэн товчхон бөгөөд цааргалсан хариулт л өгдөг.

ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

0 0 7 7 4

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2017.11.30

ҮҮЛШИНЭ

-14° -24°

УЛС ТӨРЗөрчлийн тухай хуулийн Үндсэн хууль зөрчсөн заалтын үйлчлэлийг түдгэлзүүлэв. МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан урд хөршид айлчлал хийхээр мордлоо. Монгол Улс төмөр замын дамжин өнгөрөх тээвэрт 25 жил тарифын хөнгөлөлт эдэлнэ. АН-ын бүлэг Төв банкны тухай хуулийн төслийг судлахаар болов. Монгол, Вьетнамын хооронд шууд нислэгтэй болох асуудлыг судална гэлээ.

ЭДИЙН ЗАСАГХөрөнгийн биржийн “MSE ALL” индекс 1261.81 нэгж болж, 0.42 хувиар буурав. Монголбанк “төрц” алтыг дэлхийн зах зээлийн үнээс өндөр үнээр авч байна. “Банкийг дахин хөрөнгөжүү-лэх тухай хууль”-ийн төслийг боловсруулна.Зочид буудлын салбарын орлого 112.6 тэрбум төгрөгт хүрч, 4.1 хувиар өссөн байна.ОХУ-ын гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 144.4 тэрбум ам.долларт хүрэв.

НИЙГЭМГССҮТ гэр бүлийн хүчирхийл-лийн 960 хохирогчид тусламж үзүүлжээ.Ирэх онд Зүүн дөрвөн замын давхар замын уулзварын ажлыг эхлүүлнэ гэв.Адууны махны экспортыг 10 мянган тонноор нэмэгдүүллээ. 33 дугаар сургуулийн хажууд олгосон газрыг хүчингүй болголоо. ЕБС-иуд спорт заалаа ашиг-луул сан мөнгөө тайлагнадаг болно.

ДЭЛХИЙПхеньяны шинэ туршсан пуу-жин АНУ-ын аль ч цэгт хүрэх чадалтай гэж мэдэгдэв. Будапештэд Зүүн Европ, Хятадын “16+1” бизнесийн зургаа дахь чуулган боллоо. Чилийн өмнөд нутагт мөсөн оргилоос 350х380м хавтан бутран унажээ. Крипто валют хэмээх бит-койны үнэ 10000 ам.долларын босгыг давлаа.

2017.11.30, ПҮРЭВ ~ №228 (774) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Эрдсийн ганзага дундраагүй

Эрдсийн орлого ДНБ-ий 6.2 хувийг бүрдүүлжээ. > 4

Ерөнхий сайдын “лүндэн” Ц.Нямдоржийг барьц алдуулавЕрөнхий сайд С.Зоригийн хэргийг яаралтай шийдэхийг үүрэгджээ. > 2

АНУ-д цохилт өгөх чадалтай пуужин туршлаа

Ikea дэлгүүрүүдээ хотын төвд шилжүүлнэ

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnMedee.mnDorgio.mnZindaa.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

Эх орон, газар шороондоо л хайртай яваарай. Д.Лувсаншарав

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2,444.38 370.56 41.92

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

98.7701.1%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

12950.1%

1261.810.42%

100.190.03%

68051.9%

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Европын сэргээн босголт хөгжлийн банк, Дэлхийн банктай хамтран хийсэн судалгаагаар улс орон ядуу байх тусмаа иргэд нь улс төрийн өндөр идэвхтэй байдаг нь харагджээ. Харин монголчууд улстөржилтөөрөө Зүүн Европ, Төв Азийн 29 орноос хоёрдугаарт жагссан байна. 3

Улстөржсөн ард түмэн улс орноороо сүйрдэг

ЭДИЙН ЗАСАГЗГМ: ЦУВРАЛ

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Хусмаар хуурах заль

Хамгаалал дутсан хүүхдээ төр хайхрах цаг болжээ

Г.Байгал@baigalZGM

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

НӨАТ­ын хонжворт та хэр санаа тавьдаг вэ. Сар бүр су га лааны тохирол болдог. Удалгүй азтанууд тодорлоо хэмээн хэвлэлээр мэдээлдэг. Саяхан буюу энэ сарын 19­нд болсон НӨАТ­ын сугалааны тохирлоор нийт 523 сая төгрөг хонжворт олгохоор болсон байна. Аравдугаар сарын 1­нээс 31­ний хооронд нийт 14 сая ширхэг баримт НӨАТ­ын санд бүртгэгдсэнээс 13.9 мянган азтан тодорчээ. Ер нь сар бүрийн сугалааны тохирлын дүн хэдэн саяар хэмжигдэж, азтаны тоо нь олон мянгад хүрдэг. Энэ мэдээллийг ч татварын албаныхан сүр дуулиантайхан мэдэгдэж, тэрүүхэндээ олон хүний хорхойг хүргэдэг билээ. Сугалааны тохирлын дараа “НӨАТ­ын сугалаанд хожчих юмсан” гэх хүсэл, сэтгэгдэл цахим ертөнцөөр нэг хэсэг хөвөрдөг.

Нэг үе тав, арваараа хэл­хэлдсэн бүлэг хүүхэд хотын гудамжаар их харагддаг бай­сан. Орон сууцны хороолол, ►5

►11

дэлгүүр, худалдааны төв гээд олон нийтийн газраар дуу нь хадаж, нүд үзүүрлэгдэх нь их. Одоогоос арав гаруй жилийн өмнө ийн харагддаг бай сан эдгээр хүүхэд нэг л өдөр усанд хаясан чулуу шиг алга болчихсон. Хэн, хаашаа,

авч явсныг мэдэх ганц ч хүн алга. Явган яриагаар гад­нын оронд эд эрхтний донор болгон аваад явчихсан, хүний наймааны золиос болсон гэж цуу сонсдоно.

Цагдаагийн алба, хүүхэд хам гааллын байгууллага, хол­

Монголын ипотекийн корпораци©

Ипотекийн зээлийн үлдэгдэл

ОСИСТТБХ*

*- Орон сууцны ипотекийн санхүүжилтийн тогтвортой тогтолцоо бүрдүүлэх хөтөлбөр

Бусад эх үүсвэр Банкны өөрийн хөрөнгө

2 сая хүртэлхтөгрөгийн

өрхийн орлоготой

Ипотекийн зээлтэй нийт зээлдэгчид байгаагийн

77%

3% 20%

64.9%

92,616

92.4% 6.3%

72.7%

1.3%

Нэг хамтранзээлдэгчтэй

Хамтранзээлдэгчгүй

2 болон түүнээсдээш хамтран зээлдэгчтэй байна

79.4%

15.7%

4.9%Нийтийн

зориулалттай орон сууц

Хашаабайшин

Амины орон сууц

Улаанбаатар хотод байршилтай орон

сууц худалдан авчээ

ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН МЭДЭЭЛЭЛ

АНУ, Хойд Солонгосын зөрчил Хятадын хил дээр айдас төрүүлэв

Амин дэмийн үнийг 800 хувь өсгөжээ

Хятадын зүүн хойд нутгийн Чанбай хошуу далайн хүнс, уулсын дунд оршдогоороо алдартай. > 10

Avondale компани Niacor витамины жороор олгох хувилбарын үнийг өнгөрсөн сард 809 хувиар өсгөсөн байна. > 10

Ирэх оныг эрсдэлтэй болгож буй Хятадын нөхцөл

Холбооны нөөц бодлогын хүүгээ өсгөх дохио

Гадаадынханд үл хөдлөх худалдахгүй

Шинэ Зеланд иргэдээ орон байраар хангахад хүндрэл гарсан тул орон сууцны бодлогод эрс шинэчлэл хийхээр шийдвэрлэлээ. > 10

Сэм Флэминг АНУ­ын төв банкны үүрэг

гүйцэтгэгч Холбооны нөөцийн систем энэ долоо хоногт бодлогын хүүгээ өсгөх шийдвэр гаргах төлөвтэй. Энэ удаа хүү өсөх аваас татварын хөнгөлөлт, АНУ­ын эдийн засгийн өөдрөг нөхцөлтэй уялдан ирэх онд бодлогын хүү дахиад хэд хэдэн удаа өснө хэмээн шинжээч нар таамаглаж байна.

Холбооны нөөцийн системийн тэргүүнээр ажиллах хугацаандаа хийж буй сүүлчийн том арга хэмжээ болгон Жанет Йеллен лхагва гарагт бодлогын хүүг гуравдах удаагаа 0.25 хувиар өсгөх бололтой. Энэ нь хүүг 1.25­1.5 хувьд хүргэх төв банкны зорилгод нийцүүлсэн арга хэмжээ болох аж.

Татварын шинэчлэлийн хуу лийг конг ресс шуур хай сайшаа сан тай зэрэг цэн Хол бооны нөө цийн бодлого тодорхойлогч нар санхүү­гийн түлхэц өгөх бодлогоо хойш тавьж дотоодын нийт бүтээг­дэхүүний тооцоонд татварын хөнгөлөлтийн нөлөөг харгалзан үзэхээр төлөвлөжээ.

“Эдийн засаг сайжирч байгаа нь яах аргагүй бодит байдал” хэмээн Орегоны их сургуулийн Холбооны нөөцийн бодлого судлаач эксперт Тим Дью өгүүлэв. Санхүүгийн зах зээл тогтворжиж, татварын хөнгөлөлт олгохоор зэхэж байгаа нь ирэх шинэ онд бодлогын хүүг улам нэмэх нөхцөл болно хэмээн тэрбээр үзэж байна.

Бүгд найрамдахчуудын дэв­шүүлж буй татварын багц хууль нь эдийн засгийн өсөлтөд дунд зэрэг нөлөөтэйг шинжээч нар тайлбарлав. Уг хууль 2018, 2019 онд эдийн засгийг тус бүр ердөө 0.3 хувиар өсөх нөхцөл болно хэмээн Goldman Sachs тооцоолжээ.

Юутай ч АНУ­ын эдийн засаг ажиллах хүчийг бараг бүрэн дайчилж, дэлхийн нийт эдийн засаг тогтворжин, инфляц өсөх магадлал ихсэж, ойрын богино хугацаанд татварын хөнгөлөлттэй нөхцөл бүрдэх гэж буйгаас үүдэн ирэх онд хүү өсөх магадлал өндөр байна. “Ирэх долоо хоногт гарах эдийн засгийн урьдчилсан тооцоогоор ажилгүйдлийн хувь

хэм жээ есдүгээр сарын таам гаас бага, дотоодын нийт бүтээг­дэхүүний өсөлт ч илүү гарах шинж тэй. Энэ хоёр үзүүлэлт аль аль нь бодлогын хүүг хэвийн хэмжээнд сэргээхэд дэмжлэг болж байна” хэмээн JPMorgan Chase­ийн эдийн засагч Майкл Фероли тайлбарлав.

Ажилгүйдлийн түвшин 2000­аад оны эхэн үеэс хойш тохиол дож байгаагүй 4.1 хувь хүртлээ буурлаа. Харин Холбооны нөөцийн систем ажилгүйдлийн хэмжээг ирэх оны эцэс гэхэд ийм үзүүлэлттэй болно хэмээн тооцоолж байсан юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт нийтлэгдсэн статистикаас үзвэл ажил олгогч нар 11 дүгээр сард 228 мянган ажлын байр шинээр үүсгэжээ. Холбооны нөөцийн систем есдүгээр сард гаргасан тооцоондоо 2018 онд бодлогын хүүг нийт гурван удаа нэмнэ хэмээн таамаглаж байв. Холбооны нөөцийн системийн тэргүүний хувиар лхагва гарагт сүүлчийн удаа хийх хэвлэлийн хурлын үеэр хатагтай Йелленээс татварын шинэчлэл эдийн засаг, мөнгөний бодлогод хэрхэн нөлөөлөхийг асууцгаана.

Холбооны нөөцийн системийн өөрийнх нь тооцоогоор ирэх онд өсөлт сайн байх төлөвтэй. Хатагтай Йелленийг залгамжлах Жэй Пауэлл ирэх 2018, 2019 онд эдийн засаг 2.5 хүртэлх хувиар өснө хэмээн тооцоолж буйгаа өнгөрсөн сард тайлбарласан. Хол бооны нөөцийн систем есдүгээр сард дундаж тооцоо гаргахдаа энэ оны эдийн засгийн өсөлтийг 2.4, ирэх оныхыг 2.1 хувьтай төсөөлсөн. Хувьцааныхыг оролцуулаад хөрөнгийн үнэ өсөх нь эдийн засагт цаашид улам түлхэц өгнө. Чикагогийн Холбооны нөөцийн банкны санхүүгийн нөхцөлийн индекс 1990­ээд оны дунд үеэс хойш тохиолдож байгаагүй сайн үзүүлэлтэй гарлаа.

Гэхдээ инфляцын хэмжээ бага, цалин өсөлт үлбэгэр бай­гаа тай уялдан АНУ­ын төв банк бодлогын хүүг шуурхай нэмэхээс цааргалсаар байгаа юм.

банкны үйл ажиллагааг нухчин дарах ажиллагаа өрнөж, хөрөн гийн менежментийн бүтээг дэхүүнд саяхнаас нэмэлт зохицуулалт үүсгэсэн”­ийг State Street­ийн макро стратегич Бэн Люк өгүүллээ.

БНХАУ­ын засгийн газрын бондын өгөөж эрс өссөн нь хөрөнгө оруулагч нарын итгэлийг сулруулах юм уу үгүй болгож, улмаар зарах ажиллагааг гааруулах эрсдэлтэйг тэрбээр анхааруулав. “Эрх баригчдын арга хэмжээ чангарч, бондын өгөөж өсөн, АНУ­д саяхнаас технологийн компаниудын хувьцааг зарах хандлага ихэссэн нь Хятадын онцлог бүхий өвөрмөц нөхцөл үүсгэлээ” хэмээн ноён Люк тайлбарласан юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт цохил­тод ноцтой өртсөн авто машин үйлдвэрлэлийн салбар эргээд сэргэж байна. Шинээр автомашин худалдан авагсад эдэлдэг хоёр жилийн хугацаат татварын хөнгөлөлт ирэх онд төгсөхтэй уялдан тус салбарын ирээдүй тун бүрхэг болж байгааг зарим

шинжээч дурдлаа. “Худал даж авахад үнэтэй авто машин гээч барааг авахад олгодог татварын хөнгө лөлтийг сунгахгүй л бол байдал эрсдэлтэй” хэмээн ноён Чуй өгүүлэв.

Удааширч буй Хятадын эдийн засаг ирэх онд Ази дахь бусад бүс нутагт нөлөөлж болзошгүйд эдийн засагч нар түгшиж байна. Bank of America Merrill Lynch­ийн эдийн засагч “Дотоодын хөрөнгийн зах зээлд хөшүүргийн механизм суларсны дүнд Хятадын эдийн засаг саарах аваас нийт Азид өсөлт сулрах аюултай”­г саяхан тайлбарласан.

Бодлого тодорхойлогч нар хэт чанга арга хэмжээ авч буйтай зэрэгцэн үл хөдлөх хөрөнгө үүс гэх ажиллагаа багасах аваас БНХАУ­д эдийн засгийн удааш­рал тооцоолсноос ч ноцтой болж хувирна хэмээн тус банкны эдийн засагч нар сэрэмжлүүлсэн юм.

Хятадын үл хөдлөх хөрөнгийн салбар ирэх онд анхаарлын төвд байх төлөвтэй. Үүний нэг шалтгаан нь нь түрээсийн салбарт өсөлт үүсгэх зорилгоор орон сууцны зах зээлд шинэчлэл

Сайн дурынхан өмнөд Английн Плимүт дахь эрэг хавийн хуванцар хог хаягдлыг цэвэрлэж байгаа нь.

BBМ©

хийх төсөл юм. ХКН­ын аравдугаар сарын их хурал дээр тус улсын дарга Ши Жиньпин эдийн засгийн шинэчлэлийн талаар үг хэлэхдээ орон сууц нь “үнэ хөөргөдөх бус” хүн амьдрах зориулалттайг анхааруулж байв.

Хятадад хоосон орон сууц ихсэж буй сөрөг үзэгдэл байрны түрээсийн шинэчлэлтэй хосолс­ноор үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлд төдийгүй төмөрлөгийн эрэлт нийлүүлэлтэд сөрөг нө лөөлж бол зошгүйг зарим ажиг лагч сэрэмжлүүлсэн юм. “Хоосон орон сууц ны нөөц 25 хувиар өс сө нийг бид тооцоолоод байна. Гэтэл бусад хөгжингүй улсад энэ үзүүлэлт 8­10 хувьтай” хэмээн Liberum банкны шинжээч нар хөрөн гө оруулагч нартаа мэдэгд жээ. “Хукоу” буюу өрхийн бүрт гэлийн шинэчлэл, хөрөнгө нөөцийг үр ашигтай зарцуулах бодлогын үр дүнд ирэх арван жилд үл хөдлөх хөрөнгийн эрэлт гурван тэрбум хавтгай дөрвөл­жин метрээр буурна хэмээн тус банкны шинжээч нар үзэж байна.

Далай тэнгисийн амьсгааг боогч хуванцарТа бидний далай тэнгис

хуванцраар дүүрлээ. Британийн байгаль судлаач, нас сүүдэр 90 гарсан Дэвид Аттенборо BBC­гийн “Цэнхэр гараг II” (The Blue Planet II) баримтат цувралаар хуванцарт хахсан салхич шувууны ангаахайг телевиз үзэгчдэд харуулсан. Уг бичлэгээс хойш британичуудын олонх нь өдөр бүр үй олон хуванцар уут сав хаядагтаа үнэнхүү сэтгэл зовж эхэлсэн юм. Хөгжингүй ертөнцийг нийтэд нь хамраад байгаа ижил төстэй арга хэмжээнүүд бүгд хэрэглэгчийн ухамсрыг дээшлүүлэх зорилготой. Нийт 60 гаруй жилийн турш хог тариад сурчихсан та бидний соёлын үлдэгдэл манай гарагийн алслагдмал өнцөг буланд урсан очиж овоорсоор.

Далай тэнгист хөглөрч буй асар их хуванцар хогийг (ойрол цоогоор 800 сая тонн) цэвэрлэх, хог хаягдал үүсгэж буй тогтолцоог цөөлж багасгах нь тулгамдсан шаардлага боллоо. Энэхүү шаардлагыг улс орнуудын засгийн газар, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч аль аль нь ухамсарлаж эхэллээ.

Өнгөрсөн долоо хоногт НҮБ­аас баталсан шийдвэрийг дэлхийн 200 гаруй улс орон

дэмжиж байна. Сайн дурын шинжтэй, зарим зүйлс нь бүрхэг уг санаачилга дэлхийн улс орнуудад тодорхой үүрэг хүлээлгэж, хамтын арга хэмжээ авахад чиглүүлэх зорилготой.

Юутай ч зарим улс хуванцар гялгар уут сав, микро үрлэнцэр (microbeads) гэгддэг нэг мил­лиметр үл хүрэх хэмжээтэй хуванцар үйлдвэрлэх, хэрэг лэхийг хориглож эхэллээ. Мөн ком паниуд дахивар боловс руу лах, дахин ашиглах тогтолцоо үүсгэхээр амлаж буй нь бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд бага ч болов хувь нэмэр оруулж буй хэрэг юм.

Хүрээлэн буй орчныг хамгаалах кампани өрнүүлэгчдийн шахал­тад өртсөн олон үндэстний авар га компаниуд сайн дураараа санаа чилга өрнүүлэхээ мэдэгдэж эхэллээ. Coca­Cola, Unilever хоёр 2025 он гэхэд бүх савалгаагаа дахин ашигладаг болгохоор төлөвлөв. Procter & Gamble зарим брэндийн бүтээгдэхүүнээ “далайн хуванцар”­ыг дахин боловсруулах аргаар бүтээсэн лонхонд савлаж байна.

Өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч, жижиглэнгийн худалдаач нар баглаа боодлоо хүрээлэн буй орчинд ээлтэй болгох арга

гаанаас бүрмөсөн татгалзаж картон гэх мэт байгальд эргэн шингэдэг материал ашиглахыг хэрэглэгчдийн зарим хэсэг сайшаадаггүй. Уг салбарт техно­логийн хувьсгалт эргэлт хийхээр оролдох компанид мөнгө орлого төдийгүй зах зээлээ алдах аюул нүүрлэдэг. Энэ бол зохицуулах байгууллагад хөндлөнгөөс орол­цох ёстой чухам тэрхүү нөхцөл юм.

Нэг удаагийн хэрэглээний хуванцарт оновчтой татвар оноож, арай үнэтэй ч хүрээлэн

буй орчинд уршиг бага тарьдаг материал ашиглах компаниудын сонирхлыг хөхүүлэн дэмжих, хуванцар орлох бүтээгдэхүүний судалгаанд хөрөнгө оруулах хэрэгтэй.

Бодлого тодорхойлогч нар иргэдийн соёлыг өөрчлөхөд ч ихийг хийх ёстой. Нөөц эргүүлж ашиглах схем буюу хэрэглэгч нар хуванцар лонх эргүүлж тушаахдаа анх төлсөн мөнгөнийхөө багахан хэсгийг эргүүлж авдаг тогтолцоотой улсуудад дахивар эргэлт хавьгүй

өндөр байдаг. Хөгжингүй баян орнуудад олон

нийтийн ухамсар дээшлэх нь эргээд засгийн газруудад тодорхой арга хэмжээ авах шахалт болно. Харин хөгжиж буй оронд байдал илүү түвэгтэй. Далайд хаягдаж буй хуванцрын голлох хэсэг нь ердөө Азийн тавхан улсаас үүдэлтэй. Сэргээгдэх эрчим хүчний хөгжлөөс шалтгаалан өөр гарц хайж буй газрын тосны компаниуд хөгжингүй зах зээлд хуванцрын хэрэглээ өсөх ёстой гэсэн тооцоо гаргаад байна.

Юутай ч хөгжиж буй улс орнууд арга хэмжээ авах өөрийн гэсэн учир шалтгаантай. Үерлэх аюул, хогийн уулан овоолго нурж хүмүүсийн аминд хүрдэг ослын шалтгаан хэмээн үзсэний улмаас Шри Ланка есдүгээр сард нэг удаагийн хэрэглээний хуванцрыг хориглов.

Илүү эрс арга хэмжээг БНХАУ саяхан авлаа. Дэлхийн бусад улсын хуванцрын хаягдлыг олон жилийн турш импортоор авч ирсэн тус улс энэ оны эцэс гэхэд хуванцар хог хүлээн авахаа зогсоохоор болов. Энэ бүхэн өрнөдийн бодлого тодорхойлогч нарт ч шийдвэрлэх ёстой асуулт болж байна.

Эмма ДанклиЭдийн засгийн удаашрал,

хэрээс хэтэрсэн өр зээлийг шийдвэрлэх арга хэмжээтэй уялдан Хятадын ирээдүй бүрхэг боллоо.

Сүүлийн хоёр долоо хоног хагасын хугацаанд Хятадын хувьцааны зах зээл таван хувиар унаж, тус улсын Засгийн газрын бондын өгөөж эгзэгтэй дөрвөн хувийн хязгаарыг давсан нь хөрөнгө оруулагчдыг улам түгшүүлэв.

Хятадад хөрөнгө зарах ажил­лагаа эрчээ авсан нь дэлхийн хувьцааны зах зээлийн өнөөгийн нөхцөлөөс зөрүүтэй байгаа юм. Эх газрын Хятадын CSI 300, Хонконгийн Hang Seng индекс саяхан унасан нь дунд зэрэг өсөлттэй S&P 500, Euro Stoxx 50 индексээс эсрэг хандлага тодорхойлж байна.

Хятадын хувьцааны зах зээл дэх уналт нь сөрөг муу үзэг дэл биш, ердөө л өсөлтийн он жилүү­дийн дараа хөрөнгө оруулагч нар ашгаа хүртэж буйн тусгал хэмээн зарим хөрөнгө оруулагч тайлбарлах аж.

“Борлуулалтын ихэнх нь хүмүү сийн сэтгэлийн хөдөл­гөөнөөс үүдэлтэй. Энэ онд зах зээл ингэж их өссөн юм чинь ашгаа олж авцгаая гэж буй хэрэг” хэмээн Aberdeen Standard­ын сангийн менежер Николас Чуй тодотгов. “Хятадын онцлогтой өвөрмөц үзэгдэл. Дээр нь тат варын шинэчлэлийн хууль АНУ­д сэргэлт үүсгэчихлээ” хэмээн тэрбээр нэмж өгүүллээ.

CSI 300, Hang Seng аль аль нь олон жилийн турш тус бүр 31 болон 20 хувийн жилийн дундаж өсөлттэй явж ирсэн юм. Жилийн эцсээр ихэвчлэн арилжаа намждаг тул зарим шинжээч нар хөрөнгө оруулагчдад мөнгөө хадгалж түр хүлээхийг зөвлөдөг.

Гэтэл өөр нэг хэсэг нь саяхны борлуулалтыг зарчмын шинж чанар бүхий, ирэх жил дуустал үргэлжлэх урт хугацааны хүчин зүйлээс шалтгааллаа хэмээн тайлбарлаж сууна. “Сүүдрийн

хэрэгсэл хайсаар цөөн бус жилийг үдлээ. Шил, хөнгөн цагаантай харьцуулахад хуванцрыг дахин ашиглах нь түвэгтэй. Газрын тосны үнэ хямд нөхцөлд дахивар ашиглан үйлдвэрлэсэн хуван цар нь цоо шинэ PET буюу полиэ тилен терефталатаас хамаа гүй үнэтэй. Ургамлын гаралтай “биохуванцар” хүртэл байгаль орчин бохирдуулагчид тооцогд дог. Хуванцар уут савыг хэт нимгэн хийвэл урагдаж цоорчихно.

Компаниуд хуванцар савал­

АНУ, БНХАУ-ын хувьцааны зах зээлийн индекс

XI 2017 XII

105CSI 300

S&P 500

104

103

102

101

100

99

98

Та QR кодыг уншуулан гүйлгээний утга хэсэгт и-мэйл хаяг эсвэл утасны дугаараа бүртгүүлэн Засгийн газрын мэдээ сониныг өөрийн хүссэн хэлбэрээрээ захиалаарай.

QR код ашиглахгүйгээр төлбөр хийх бол:

тоот дансанд мөнгөө тушаана уу.2600092954

асар их. Харамсалтай нь, эдийн засгийн бодлого, зохицуулалт тогтвортой биш, газарзүйн хувьд тусгаарлагдсан, авлига, тээвэр ложистикийн үр ашиггүй байдал нь гадаадын хөрөнгө оруулалтыг үргээх гол саад бэрхшээл болж байна. дэлхийн банкны бизнес эрхлэлтийн эрэмбээр Монгол улс 62 дугаар байрт явж байна” хэмээн онцолжээ.

дэлхийн өрсөлдөх чадварын индексээр бол монголчуудын интернэт хэрэглээ, технологийн дэвшил нэвтрүүлэх чадварыг л гялайж гялтайх үзүүлэлтэд нэрлэж болно. түүнээс биш хөгжлийн гол ноён нуруу болсон тогтвортой байдал, инновац нэвтрүүлэх чадавх, дэд бүтцийн хөгжил, эдийн засгийн төрөлжилт, засаглалын ил тод байдал зэргээрээ ухарсан үзүүлэлттэй байна.

ийнхүү Монгол улс дэлхийн эв хамтын байгууллагын нэгэн гишүүний хувьд өнгөрсөн нэг жилд олон улсын бизнес эрхлэгчдээс тун базаахгүй үнэлгээ авлаа.

Нийгмийн халамжийн

тухай хуульд зайлшгүй

өөрчлөх шаардлагатай

хэд хэдэн зүйл байгаа аж.

4 ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045)

Нийгэм

Ахмадууд хамгийн их халамж хүртэж, олон хүүхэдтэй залуу өрх илүү ядуу байна

ЗГМ ТОвЧХОН» СУргАлТ “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдтэй харилцах хөтөч цагдаа бэлтгэх нь” сэдэвт сургалтад төв, орон нутгийн цагдаагийн газар, хэлтсийн 25 алба хаагч хамрагджээ. Уг сургалтад хамрагдсанаар сонсголын болон харааны бэрхшээлтэй иргэдтэй харилцах анхан шатны мэдлэгтэй болсон байна.

» цАХиМ үйлчилгЭЭ Төрийн үйлчилгээг сайжруулах, иргэдэд улам ойртож чирэгдэлгүй ажиллах зорилгоор ШШГЕГ-аас зарим шийдвэрүүдийг цахимаар авах боломжийг бүрдүүлжээ. Тодруулбал, төрийн үйлчилгээний цахим машинаас “Шүүхийн шийдвэрээр иргэн, хуулийн этгээдэд төлбөргүй болох тодорхойлолт”-ыг авах боломж бүрдсэн байна. » гЭМТ ХЭрЭг Бусдыг залилж их хэмжээний хохирол учруулсан этгээдийг цагдаагийн байгууллагаас шалгаж эхэлжээ. Тодруулбал, иргэн Т нь өнгөрсөн оноос хойш иргэдийн 9911, 8811, 9910 зэрэг гар утасны дугаараар нь цахим хаяг руу нь нэвтэрч танилууд руу нь мөнгө зээлэхийг хүсч зурвас бичсэн 60 гаруй удаагийн үйлдлээр мөнгө залилсан гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогджээ. » гАл ТүйМЭр Он гарсаар эхний 11 сард улсын хэмжээнд ахуйн гал түймэр нийт 3080 удаа гарч, 15.8 тэрбум төгрөгийн хохирол учирч, 68 хүн амь насаа алджээ. Үүний 49 нь том хүн, 19 нь хүүхэд байна. » ТЕНдЕр Жолооны үнэмлэхийн бэлдэц, хор, дагалдах хэрэгслийг худалдан авах тендер зарласан учир 2019 он гараад жолооны үнэмлэхийг хэвлэх үйл ажиллагаа хэвийн явагдах юм байна.

БСшуС­ын сайд Ц.Цогзол­маагийн тушаалаар “ЕБС­д суралцагчдын дотуур байрны орчин, үйлчилгээ”­ний стан­дартыг боловсруулсан байна. тус салбарын нэг онцлог нь малчдын хүүхдэд дотуур байраар үйлчилдэг явдал юм. улсын хэмжээнд 2017­2018 оны хичээлийн жилд ЕБС­ийн 517 дотуур байранд 35,2 мянган хүүхэд амьдарч, 518 багш ажиллаж байна. Амьдарч байгаа нийт хүүхдийн 73 хувь нь малчин өрхийн хүүхдүүд гэсэн тооцоо бий. БСшуСЯ­ны Ерөнхий боловсролын бодлогын газар, НүБ­ын Хүүхдийн сантай хамтран хийсэн “Цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургууль, дотуур байрны ус хангамж, ариун цэврийн байгууламжийн өнөөгийн байдал” судалгаагаар нийт дотуур байрны 71 хувь нь төвлөрсөн бус усан хангамжтай, 61 хувь нь гаднаа нүхэн жорлон­

той, ердөө 17 хувь буюу 68 дотуур байр дотроо ариун цэврийн өрөөтэй байгаа ба 56 дотуур байр халуун усанд орох боломжтой аж.

10 бүлгээс бүрдсэн шинэ стандартад үйлчилгээ, хүний нөөцөд тавигдах шаардлага, цэвэрлэгээ, ариутгал, засвар үйлчилгээ, аюулгүй байдал ба тамхины эсрэг зохицуулалт, хориглох зүйл зэргийг нарийвч­лан зааж өгчээ. тухайлбал, дотуур байрны 50 хүүхэд тутамд нэг багш ногдох, харгалзах

хүн нь багш мэргэжилтэй, таваас доошгүй жил хүүхэдтэй ажилласан туршлагатай байх гэх мэт чухал заалтуудыг тусгажээ.

БСшуС­ын сайд Ц.Цогзолмаа “Энэхүү стандартыг мөрдсөнөөр малчдын хүүхдүүд өөрийн хоёр дахь гэр болсон дотуур байранд сурч, амьдрах эрхээ бүрэн эдлэх юм. Хүүхэд бүр аюулгүй, эрүүл ахуйн шаардлага хангасан нөхцөлд сурч, боловсрох ёстой. тиймээс өндөр ач холбогдолтой, боловсролын салбарын чухал баримт бичиг болно” гэв.

◄1тиймээс “Нийгмийн халам­

жийн тухай хууль”­ийн зарим зүйл заалтыг шинэчлэх шаардлага тулгарчээ. “Нийгмийн халамж нь тухайн хүнийг илүү чинээлэг болгоход зориулагдаагүй. Хүмүүсийн наад захын хэрэгцээг хангах зорилготой” хэмээн ХНХЯ­ны Бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Л.Мөнхзул ярилаа.

Ахмад настнуудтай өрхөд ядуурал хамгийн бага. Гэтэл олон хүүхэдтэй залуу өрх ядууралд өртөх нь их. тухайлбал, одонтой ээжүүдийн мөнгөнд жилд 29 тэрбум төгрөг зарцуулдаг. Гэтэл тэр мөнгийг авч байгаа хүмүүсийн 85 хувь нь ахмад настай эхчүүд байдаг аж. Эдгээр хүн одонтой ээжээс гадна насны хишиг, амралт сувилал, нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авч байгаа. тухайн ахмад настанд очиж байгаа мөнгөн орлого нь өрхийн санхүүжилт болдог. Харин хүүхдээ хараад гэртээ байгаа эхэд зарцуулж байгаа мөнгөн

Зарим нийгмийн халамжийн 90 хувийг чинээлэг хүмүүс авдаг

дүнгийн хуваарилалт гэж 50 мянган төгрөг авдаг. Ямар ч оронд ахмад настнуудыг амралт болон сувилалд жилд нэг удаа явуулахад 60 хувийг халамжийн сангаас даадаг улс байхгүй. Халамжийн санал болгож байгаа хөтөлбөрийн тоогоороо Монгол улс Зүүн өмнөд Азийн бүстээ нэгт ордог. тэгсэн хэрнээ дөрвөн хүн тутмын нэг нь ядуу амьдарч байгаа талаар мэргэжилтнүүд хэлж байлаа.

Зорилтод бүлэгт халамжийн хуульд тусгагдсан эрүүл мэнд болон боловсролын үйлчилгээг одоо болтол хэрэгжүүлж чадахгүй байгаа аж. Ядуу айлын хүүхдүүдэд дүрэмт хувцасны үнийн хөнгөлөлт өгөх журмыг батлуулах гээд дөрвөн жил хөөцөлдсөн боловч бүтээгүй. учир нь нийгмийн даатгалын сан, тэтгэвэр, халамжийн сангийн зардал нийлээд гурван их наяд төгрөг давжээ.

дэлхийн банкнаас халамжид өгч байгаа зардал нийт дүнгээрээ

өндөр хэрнээ ядуу хүмүүст юу ч очдоггүй. Энэ хүмүүсээ харж хандахгүй бол ядуу хүмүүсийн тоо нэмэгдсээр байх болно гэдгийг анхааруулжээ. Ядуу хүмүүс ихсэхээр нийгмийн халамжийн зардал өснө. тиймээс нэг хүнд очиж байгаа мөнгөн тусламжийг нэмэгдүүлэх замаар амьжиргааг нь дэмжих, орлогыг нь нэмэг дүүлэх, ядуурлын шугамаас дээгүүр гарах зохицуулалтыг хийхийн тулд хуульд өөрчлөлт оруулахаар болжээ.

Нийгмийн халамжийн тухай хуульд зайлшгүй өөрчлөх шаардлагатай хэд хэдэн зүйл байгаа аж. тодруулбал, Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай хуулиар олгодог түлээ худалдан авахад үзүүлэх хөнгөлөлтийг өрхийн амьжиргааны түвшинтэй уялдуулан олгох, протез болон ортопедийн хөнгөлөлтийг ЭМд­аас санхүүжүүлдэг үйл ажиллагаатай нэгтгэх, аажмаар ЭМд­д шилжүүлэх аж. Мөн ариун цэвэр­эрүүл ахуйн материал, харилцаа холбоо, илгээмжтэй холбоотой хөнгөлөлтийг хасахаар шийдвэрлэсэн байна. Харин ахмад настны тухай хуульд түлээ худалдан авах, амралт болон сувиллын газраас үйлчлүүлэх хөнгөлөлтийг өр­хийн амьжиргааны түвшин тэй уялдуулан олгохоор шийдвэр­лэжээ.

Мөн тэтгэвэр, тэтгэмжийн

халамжийг тодорхой нөхцөлтэй болгожээ. Гэхдээ хүн бүхэнд нөхцөл тавихгүй. тодруулбал, тэтгэврийн халамжийг ямар нийгмийн даатгалын сангаас өндөр настны тэтгэвэр авах эрх нь үүсээгүй хүнд олгоно. Мөн ямар нэгэн байдлаар тэтгэврийн орлогын баталгаагүй, огт орлогогүй үлдэх гээд байгаа ахмад настнуудад өгнө. Хоёрдугаарт, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд нийгмийн даатгалын сангаас тодорхой хэмжээний тэтгэвэр авах эрх үүсээгүй, 16 насанд хүрсэн, хөдөлмөрийн чадвараа алдсан иргэдэд олгохоор тусгажээ. 50­69 хувьтай хөдөлмөрийн чадвараа

алдсан иргэнд хөдөлмөр эрх лэл­тийн үйлчилгээ үзүүлэхдээ ч хоёр байдлаар ангилна. тухайлбал, байн гын асаргаа шаардлагатай, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаагийн улмаас хөдөл­мөр эрхлэх боломжгүй эцэг, эхэд тэтгэвэр олгох юм.

Харин тэтгэмжийг асаргааны болон ядуу өрхийн гэж хоёр хувааж байгаа. Судалгаа хийгээд үзэ хээр энэ бүлгийн хүмүүст орло гын хувьд боломжгүй, эмчил гээний зардал өндөртэй хам гийн эмзэг бүлгийн хүмүүс байдаг аж. Хуулийн төслийг боловс руулаад шинэ оноос өмнө Засгийн газарт өргөн барих юм.

Халамжийн үйлчилгээгээрээ

Монгол Улс бүс нутагтаа тэргүүлдэг

МЭДЭЭ

Сурагчдын дотуур байрыг сайжруулахаар стандарттай болголооГ.Ханд ЗГМ

Б.Хасуй / ЗГМ©

2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045) 5ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

ЗгМ: СэдэвСүлжээ дэлгүүрүүдилүү зузаангялгар уут ашиглана

ирэх оны гуравдугаар сард нимгэн гялгар уутыг хэрэглээнээс хасаж, импортоор оруулж ирэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол хэрэгжиж эхэлнэ. дэлгүүр, нийтийн хоолны салбарт өргөн хэрэглэдэг нэг удаагийн нимгэн цагаан, цэнхэр уут энэ хоригт хамаарч буй юм. өмнө нь 2009 онд нийлэг, хальсан уутыг хэрэглээнээс халах хууль баталсан ч хэрэгжээгүй. иргэд төмс, ногоогоо, тэр бүү хэл цайны газраас авсан бууз, хуушуураа хүртэл энэ хальсан уутанд хийж хэрэглэсээр. 0.025 мм­ээс нимгэн ийм уут нь байгальд хамгийн их хаягдал үүсгэдэг, бут сөөгт наалддаг, цэвэрлэхэд хүндрэлтэй. түүнчлэн мах, гурил, будаа, зэрэг шууд хэрэглэдэг хүнсний бүтээгдэхүүнийг үүнд савлавал хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэйг мэргэжилтнүүд хэлж байна. тэгээд ч байгальд 100­500 жилийн дараа шингэдэг, байгаль орчны бохирдлын хамгийн том шалтгааны нэг болж буй тул улс орнууд гялгар уутны хэрэглээг бууруулах төрөл бүрийн зохицуулалт хийж эхэлсэн. тухайлбал, оХу­ын Засгийн газар ирэх онд хүнс, үйлчилгээний салбар дахь гялгар уутны хэрэглээгээ 45 хувиар бууруулахаар зорьж байна.

тэгвэл өрх, дэлгүүр, нийтийн хоолны үйлчилгээнд өргөн ашиглаж буй хальсан гялгар уутыг юугаар орлуулах вэ. Задгай сүү, ногоо, мах зэрэг хүнсний бүтээгдэхүүнийг юунд савлах вэ гэж асуудал үүсч байна. Бусад орны жишгээс харвал цаасан болон даавуун уут орлох бүтээгдэхүүн байх боломжтой. Гэхдээ энэ нь гялгар ууттай харьцуулбал хэд дахин өндөр өртөгтэй учраас хэрэглээнд тийм ч хурдан нэвтэрч чадахгүй байх магадлалтай. Харин эхний ээлжинд үйлчилгээний байгууллагууд 0.025 мм­аас зузаан уут хэрэглэх хандлагатай байна. тухайлбал, “и­март” сүлжээ дэлгүүр нимгэн уут худалдаж авах захиалгаа өөрчилжээ. тус дэлгүүрийн хангамжийн худалдан авалт хариуцсан менежер д.Сугарсүрэн “Манай сүлжээ дэлгүүрт ашиглаж байгаа гялгар уутнуудын нэр төрлийн 50 хувийг энэ тогтоолын дагуу хэрэглээ­нээс хасахаар төлөвлөсөн. Бид уутныхаа зузааныг нэмэх захиалга компаниудад өгч, бэлтгэл ажлаа бүрэн хангасан. Гялгар уутны үнэ бага зэрэг нэмэгдсэнээр бүтээгдэхүүний өртөгт нөлөөлөх магадлалтай. Гэхдээ аль болох үнийг нэмэхгүй байх бодлого баримталж байна” гэлээ.

Харин Засгийн газрын дээрх тогтоолын цаад зорилго бол гялгар уутыг хэрэглээнээс үе шаттай­гаар халах. Эхний ээлжинд хам­гийн нимгэнийг нь хэрэглээнээс халж, дараа нь хориглох гялгар

уутны нэр төрлийг нэмэхээр төлөвлөсөн. Гэтэл гялгар уутны хэрэглээ хамгийн их төвлөр­сөн сүлжээ дэлгүүрүүд ердөө зузааныг нь нэмж нүд хуурах нь. Гэхдээ үүнийг шууд буруутгах нь учир дутагдалтай. Манай улс цаас, даавуу үйлдвэрлэгч орон биш. тиймээс маш олноор нь үйлдвэрлэж байж л үнэ нь хямдрах боломжтой. даавуун уут үйлдвэрлэгчдийн хувьд гэхэд гаднаас түүхий эдээ оруулж ирэхэд төрийн зүгээс дэмжлэг хэрэгтэй байгааг онцолсон юм. “торхон” брэндийн үүсгэн байгуулагч д.Мягмарсүрэн “Хэрэв бид түүхий эдээ өөрсдөө татдаг болчихвол даавуун торны үнийг бууруулах боломж бий. дотоодын даавуун тор үйлдвэрлэгчид бүгд л түүхий эдээ дотоодын бөөний цэгүүдээс авч байгаа. Хэрэв нимгэн гялгар уутны хэрэглээг үүгээр орлоё гэвэл гаалийн татварыг тодорхой хэмжээгээр хөнгөлж байж олноор нь үйлдвэрлэх боломжтой болно. даавуун торыг хамгийн багадаа 1000 төгрөгөөр зарах боломжтой. үүнд төрөөс татаас олговол үндэсний үйлдвэрлэгчдэд маш том дэмжлэг болж, дотоодын зах зээлээ хангахуйцаар өргөжих боломжтой” гэсэн юм.

тэгвэл БоАЖЯ­ны эх сурвалж энэ талаар өөр байр суурь илэрхийллээ. Хальсан уутыг хэрэглээнд оруулж буй гол субьект болох дэлгүүр, үйлчилгээний байгууллагууд нийгмийн хариуцлагынхаа хүрээнд цаасан болон даавуун уутыг дэмжих ёстой гэж тус яам үзэж байна. Сүлжээ дэлгүүрүүдэд гэхэд л даавуун тороор үйлчлэх шаард лага тавих юм байна. Эх сурвалжийн хэлж буйгаар “Засгийн газраас хальсан уутны хэрэглээг халж, дотоодын үйлдвэрлэгчдийг бодлогоор дэмжиж зах зээлийг нь нээж өгч байгаа. тиймээс ор лох бүтээгдэхүүн нь бизнесийн зарч­маар зах зээлд гарч ирнэ гэсэн үг. Харин хэрэгжилтэд ГЕГ, МХЕГ хяналт тавина” хэмээлээ.

ийнхүү ирэх гуравдугаар сард хэрэгжиж эхлэх хальсан уутыг хэрэглээнээс хасах тогтоолын талаар талууд өөр өөр байр суурьтай байна. үйлдвэрлэгчид, бизнес эрхлэгчид хальсан уутыг орлох бүтээгдэхүүн бэлэн биш, төрөөс зохицуулалт хийх ёстой гэж үзэж буй бол БоАЖЯ үүнийг бизнесийн зарчмаар шийдэх ёстой хэмээж байгаа юм.

Мэдээж гялгар уутыг хэ­рэглээнээс үе шаттайгаар халах нь зөв. Гэхдээ хэзээ, хэрхэн гэдэг нь маш чухал асуулт болоод байна. Хэрэв эхнээсээ үлгэн салган хандвал 2009 оны хууль шиг цаасан дээрх амьгүй бичиг болчих вий. Гэхдээ хальсан гялгар уутыг хэрэглээнээс халахад хамгийн гол оролцогчид нь иргэд. дэлгүүр орохдоо нэг удаагийн даавуун тор хэрэглэдэг болох, ядаж цаасан уутанд хүнсний бүтээгдэхүүнээ хийлгэж авах шаардлага тавьдаг болох нь нэн чухал. Нэг удаагийн нимгэн уут хэрэглэж, өвчин худалдан авч байснаас олон удаа хэрэглэх цаасан, даавуун уут ашигласан нь ашигтай гэдэгтэй хүн бүр санал нийлэх байх. Гэхдээ үүнийг бодитоор хэрэгжүүлдэг боло­ход багагүй цаг хугацаа, зохион байгуулалт шаардлагатай болох нь.

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

Нимгэн гялгар уутыг зузаан гялгар уутаар

орлоно

Гялгар уутны хэрэглээг орлох бүтээгдэхүүнбайхгүй үед тас хориглож болохгүй. Ахуйн

хэрэглээнд зөвшөөрч, харин яг хүнсэнд хэрэглэхгүй байх ёстой. ийм уут хүнстэй шууд харьцвал сөрөг нөлөөтэй. Ялангуяа, хүнсний бүтээгдэхүүнтэй цуг

халаавал химийн урвалд орж, хорт бодис ялгаруулдаг. Мөн дэлхий нийтээр гялгар уутны хэрэглээг танаж

байгаа чиг хандлагыг бид дагах л ёстой. иргэд тухайн хэрэглээндээ тааруулаад цаасан болон даавуун уутыг

ашигладаг болвол үр дүн гарна. Гол нь иргэдэд чиглэсэн мэдээлэл, сурталчилгаа маш сайн

хийх ёстой.

Манай компани сард 2.2­2.5 сая ширхэг уут хэрэглэдэг. үүнийхээ 70­80 хувийг дотоодын

үйлдвэрүүдээс хангаж байгаа. дээрх тогтоолд заасан 0.025 мм­ээс нимгэн уут хэрэглэдэггүй. олон улсын

стандартын дагуу хамгийн багадаа талханд 0.028 мм зузаантай уут ашигладаг. Ер нь дотоодод хүнс

үйлдвэрлэдэг томоохон компаниуд бараг бүгд хальсан уут хэрэглэхээ больсон. Хаяг, шошго бичдэг будаг нь хүртэл хүний эрүүл мэндэд хоргүй байх шаардлага тавьдаг. Гялгар уут нийлүүлэгч компаниуд өөрсдөө МХЕГ­ын шинжилгээний бичгээ авчирч өгдөг. Мөн

МХЕГ­аас гэнэтийн шалгалт хийдэг.

Стандартын шаардлага хангахгүй гялгар уутны хэрэглээг хориглох нь зөв. Гэхдээ зах зээлийг нь тоо болон чанарын хувьд хангахуйц орлох бүтээгдэхүүн байх шаардлагатай. тухайлбал, хорт хавдар үүсгэдэг хөх сав хэрэглэхийг хориглосон ч малчид ундны ус,

цагаан идээгээ хадгалсаар байна. учир нь тэдний хэрэглээг хангахуйц үнэ өртөгтэй сав зах зээлд алга.

Монголын зах зээл харьцангуй бага, эргэлтээрээ өртгөө нөхөж чаддаггүй учраас дотоодын үйлдвэрлэгчид дангаараа хэрэглээг өөрчилж чадахгүй. үүнд цаг хугацаа, бодлого, хамтын ажиллагаа, бодлогын

дэмжлэг чухал.

Д.ЭрДЭнЭтуяаХөнгөн үйлдвэрийн бодлого зохицуулалтын

газрын сав баглаа боодлын үйлдвэрлэлхариуцсан мэргэжилтэн

Д.ОДОнгЭрЭл“Талх чихэр” компанийн чанар

баталгаажуулалт хариуцсан ахлах менежер

Ж.туяацЭцЭгШУТИС-ийн

Үйлдвэрлэлийн технологийнсургуулийн захирал

С.Батсайхан / ЗГМ©

гЯлгАр УУТдЭлХийН ХОг ХАЯгдАл

Дэлхийн хог хаягдлын

30 хувийг эзэлдэг.

30%

20 6603000ТН 38-72

12' 1.31,000,000

Нийслэлийн өрх бүр нэг удаа гялгар уут авахаас

татгалзахад 38-72 сая төгрөг хэмнэнэ.

Хүн нэг гялгар уутыг дунджаар 12 минут

ашигладаг.

Дэлхий даяар нэг минутад нэг саяыг

хэрэглэдэг.

Нийслэлчүүд өдөрт 660 тонн

уут хаядаг.

Монголд Цагаан сарын баярын бэлтгэлд нэг

өрх дунджаар 20 орчим тор худалдаж авдаг.

Жилд 1.3 тэрбум тонн уут хаягддаг.

Монгол Улс жилд 3000 гаруй тонныг

хэрэглэдэг.

ХУдАлдАН АвАлТ

АшиглАлТ

ХАЯгдАл

ХЭрЭглЭЭ

ЗАрцУУлАлТ

ЭкОлОгийН ТЭНцвЭр

ХЭМНЭлТ

тэрбум тонн

Сая төгрөг

INcUbATor.mN©

6 ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045)

үзэл бодол

нэмэр даруй мөн ажээ. өөрөөр хэлбэл энэ нь социализмын асар их нөөц боломж, түүний давуу талыг нээн харуулж буй явдал юм. Коммунизмын үед хятадын онцлогтой социализмыг маш ихээр шүүмжлэн буруутгаж, марксизм­ленинизмыг хянан засварлаж байна, ХКН бол ревизионист нам гэж нэрлэж байсан. улс төрийн шинэ сэтгэлгээ, өөрчлөн байгуулалтын үед М.Горбачев социализм олон хувилбартай, үндэсний онцлогтой байж болохыг хүлээн зөвшөөрсөн юм. Цөмийн зэвсэгтэй, НүБ­ын АЗ­ийн хориг тавих эрхтэй байнгын гишүүн, 1.4 тэрбум хүн амтай БНХАу­ын дНБ 80 их наяд юань буюу 11.8 их ам. доллар, нэг хүнд ногдох орлого дундажаар 10.4 мянга, харин эдийн засгийн чөлөөт бүсүүдэд 25 мянган ам. долларт хүрч, гадаад валютын нөөц 3 их наяд ам. доллар, алтны нөөц 12 мянга 400 тоннд хүрэв.

Сүүлийн 40 жилд хүн амын 51 хувь буюу 784 сая иргэн дундаж орлоготой давхаргад шилжсэн нь шинэчлэлийн бодлогын түүхэн амжилт болов. дундаж анги зөвхөн сүүлийн 10 жилд хоёр дахин өссөн байна. тэгвэл 2022 он гэхэд дунджаас дээгүүр орлоготой чинээлэг давхарга хүн амын 54 хувь болж, харин дундаж давхарга 22 хувь болж буурах ажээ. Нэг хүнд ногдох орлого дунджаар 16­гаас 35 мянган ам. долларт хүрэх ажээ. өнгөрсөн таван жилд 13 сая ажлын байр шинээр нэмэгдэж, 60 сая хүн ядуурлаас гарсан нь Хятадын

онцлогтой социализмын давуу талын үр дүн болж байна.

Хятадын онцлогтой социа­лизмын үсрэнгүй хөгжил олон улсын харилцааны олон туйлт шинэ дэг тогтолцоог бүрдүүлэхэд шийдвэрлэх нөлөө үзүүлж байна гэж хэлж болохоор байна.

Хятадын удирдагч ши Жинь­пин ХКН­ын XIX их хурлын тайланд тэмдэглэхдээ: Хятадын онцлогтой социализмын шинэ эрин үеийг эхлүүлж байгааг онцолсон. Энэ нь хятадын онцлогтой “хөгжингүй социа­лизм”­ыг байгуулах үе эхэлж байна гэж ойлгож болохоор байна. шинэ эрин үе хоёр үе шаттай хэрэгжих ажээ. ХКН байгуулагдсаны (1921 он) 100 жилийн босгон дээр буюу нэгдүгээр үе шат 2020­2035 он, өөрөөр хэлбэл эхний 15 жилд чинээлэг нийгмийг бүтээн байгуулах ажээ. Энэ нь дундаас дээгүүр орлоготой чинээлэг социалист нийгэм байх юм. Хоёрдугаар үе шат 2035­2050 онд “хүчирхэг, ардчилсан, соёлжсон, цэвэрхэн, эв найрсаг, үзэсгэлэнт орчин үеийн аугаа их гүрнийг байгуулах ажээ. өөрөөр хэлбэл, БНХАу байгуулагдсаны 100 жилийн босгон дээр хятадын онцлогтой хөгжингүй социализмыг цогцлоон байгуулж дуусгана гэсэн үг юм. Энэ нь Хятадын онцлогтой социализмын шинжлэх ухааны онолын сэтгэлгээг хөгжүүлэхэд оруулж буй хувь нэмэр гэж ойлгож болохоор байна. үзэсгэлэнт Хятад улсыг цогцлоох гэдэг шинэ томьёолол нь хятад мөрөөдөл бөгөөд байгаль орчинтойгоо дасан зохицож ногоон хөгжлийг хэрэгжүүлнэ гэсэн үг билээ.

Ер нь бол БНХАу өөрсдийгөө их гүрэн гэдгээс зайлсхийдэг. 1999 оны зургадугаар сард ХБНГу­ын Вестфалийн Кёльн хотод болсон их наймын дээд уулзалтад Германы канцлер Герхард шрёдер Хятадыг их наймд нэгдэхийг урьсан байдаг. өмнөх 1997 оны зургадугаар сард АНу­ын денверт зохиогдсон их долоогийн уулзалтад Ерөн­хийлөгч Б.Клинтон оХу­ыг урьж оролцуулснаар их наймын бүлэг байгуулагдсан байв. Гэвч БНХАу өөрийгөө их гүрэн биш гэж үздэг. 2012 оны 11 дүгээр сард хуралдсан ХКН­ын XVIII их хуралд тавьсан улс төрийн илтгэлд ХКН­ын дарга Ху Жинтао: БНХАу бол дэлхийн хамгийн том хөгжиж буй социалист орон мөн гэж онцлон тэмдэглэж байсан. тиймээс олон улсын харилцаанд аль нэг, эсвэл хэсэг бүлэг их гүрэн жанжлахын эсрэг байр суурьтай байдаг.

ХКН­ын дүрмийг албан ёсоор ХКН­ын үндсэн хууль буюу Сonstitution гэж нэрлэдэг байна. ХКН бол БНХАу­ыг удирдан чиглүүлэгч улс төрийн манлай дээд хүчин юм. тиймээс Хятадын онцлогтой социализмын бүтээн байгуулалт хөгжингүй шинэ эрин үедээ орж, гүнзгийрэх тусам ХКН­ын удирдан чиглүүлэх үүрэг хэлбэрэлтгүй өсөн нэмэгдэж байна. Социализм, капитализм гүнзгийрэн хөгжих

Улс төрийн системийн шинэч ­лэл Дэн Сяопины онц гой анхаарлын төвд байв

Хятадын удирдагч дэн Сяопин 1982 оны 11 дүгээр сард хуралдсан

ХКН­ын XII их хурлыг нээж хэлсэн үгэндээ: “Марксизмын түгээмэл үнэнийг манай орны тодорхой бодит нөхцөл байдалтай холбож, өөрийн замаар явж, Хятадын онцлогтой социализм байгуулах нь урт хугацааны түүхэн туршлагыг задлан шинжилсний үндсэн дээр бидний хийсэн гол дүгнэлт юм” гэжээ. Энэхүү дүгнэлт хийх эргэлтийн цэг нь 1978 оны 12 дугаар сарын 18­22­нд хуралдсан ХКН­ын төв хорооны 11 дэх удаагийн чуулганы III бүгд хурал болсон юм. үүнийг том луу нойрноос сэрсэн гэж үздэг ажгуу.

түүний дэвшүүлсэн эдийн засгийн шинэчлэлийн бодлогын цөм нь “нээлттэй хаалга” байв. “Нээлттэй хаалга”­ны бодлогын үндсэн зорилго нь эдийн засаг, аж ахуйг хөтлөх капиталист үйлдвэрлэлийн аргыг социалист төлөвлөлттэй хоршин нэвтрүүлэхэд оршиж байв. үүнийг хэрэгжүүлэх эхний хувилбар нь хятадын хямд ажиллах хүч, асар том зах зээлийг гадаадын хөрөнгө оруулалттай нягт уялдуулсан экспортын чиглэлтэй “эдийн засгийн онцгой район”, “худалдааны чөлөөт бүс”­ийг буй болгох явдал байжээ. дэн Сяопин Азийн шинээр аж үйлдвэржсэн жижиг гурван луу гэгдэх Сингапур, тайвань, Хонконг болон өмнөд Солонгос яагаад хурдан хөгжөөд байна вэ? гэдгээс туршлага сургамж авсан байдаг.

Хятадын онцлогтой социа­лизмын агуулга нь нийгэм­эдийн засгийн нэг байгууллын дотор ХКН­ын удирдлага дор социалист, капиталист өмчийн харилцаа зэрэгцэн орших явдалд тулгуурлаж байсанд оршино. Хүнсний хангамжийг шийдвэрлэх гол асуудал нь хүн амзүйн төлөвлөлт буюу демографийн бодлого байв.

Хоцрогдсон орнууд нийгмийн хөгжлөө хурдасгаж хөгжингүй орнуудын эдийн засгийн түвшинд дөхөж ойртох бололцоо нь юуны өмнө капиталистуудын

үйлдвэрлэлийг удирдах арга ухаанд суралцах явдал гэж XIX зууны дунд үе 1853 оны наймдугаар сард New York Dai­ly Tribune сонинд нийтлэгдсэн К.Марксын “Энэтхэг дэх их Британийн эзэмшлийн ирээдүй үр дүн” бүтээлдээ тов тодорхой томъёолсныг дэн Сяопин иш үндэс болгож байв. дэн Сяопины шинэчлэлийн бодлогын гол үзэл баримтлал түүний “орчин үеийн Хятадын үндсэн асуудал” түүвэр зохиолд нь нэвт шингэсэн байдаг. тэрбээр бичихдээ: Бид хөгжингүй капиталист орнуудын тэргүүний шинжлэх ухаан­техник, технологийн ололтыг судлах, тэднээс аж ахуйг удирдах аргаас суралцах, ерөөс эрдэм, соёлын салбарт бидэнд ашигтай бүхнийг тэндээс авах хэрэгтэй. өөртөө явцуурч, байрандаа хий эргэлдэх нь тэнэг хэрэг болно гэжээ. Гэхдээ соёлд хамаатай бүхнийг марксист ёсоор задлан шинэчилж, үнэлж дүгнэж, шүүмжлэлтэй авч үзэх хэрэгтэй. өрнөдийн философи, эдийн засаг, нийгэм­улс төр, уран сайхны урсгалыг бодлогогүй магтаж байгаатай холбогдуулан дэн бичихдээ оюуны бохирдолтой шийдвэртэй тэмцэхийг соёлын бүх ажилтанд уриалж байжээ.

улс төрийн системийн шинэч лэл дэн Сяопины онц­гой анхаарлын төвд байв. ХКН улс төрийн бүтцийг өөрч­лөхийг дараагийн шатны тэр гүүн ээлжинд дэвшүүлэн тавьж, үүнгүйгээр эдийн зас­гийн шинэтгэлийг цаашид гүнзгийрүүлэх боломжгүй гэжээ.

1987 оны аравдугаар сарын хуралд ХКН­ын XIII их хурал дээр гол байр эзэлсэн улс төрийн өөрчлөн байгуулалтын утга учир юунд орших вэ? одоогоор энэ асуудлыг бүрэн тодруулаагүй байна гээд, гэхдээ тэрбээр “дөрвөн шинэтгэл”­ийг удирдлага болгон гурван гол зорилтыг томьёолжээ. Нэгдүгээрт, нам, төрийн бат орших чадварыг хангах явдал, энэ нь боловсон хүчнийг залуужуулах, юуны өмнө 30­40 насны улс төрийн зүтгэлтэн, аж ахуйн удирдагч, эрдэмтэн, зохиолч, мэргэжилтнүүдийг удирдлагад оруулахтай холбоотой байв. өнөөг хүртэл нам засгийн газрыг орлон ажиллаж ирсэн тул нам, засгийн байгууллагын үүргийг нарийн зааглах нь хоёрдугаар зорилго гэжээ. доод шатны байгууллагуудын идэвхийг дээшлүүлэх, ажилчин, тариачин, сэхээтний санаачилгыг өрнүүлэх нь гурав дахь зорилго гэжээ. удирдлагыг ардчилж байгаа нь үүнд оршино гэсэн

байна. Нам, төрийн дээд удирдлагыг хоёр таван жилийн хугацаагаар сонгож байхаар томъёолсон байна.

Эдийн засгийн шинэтгэлийн жилүүдэд дНБ­ий жилийн өсөлт дунджаар 10 хувь байсан нь дэлхийд хамгийн өндөр үзүүлэлт болов. Эхний үр дүн бол тэрбум хүн амын хүнсний асуудлыг шийдвэрлэсэн явдал болно. Экспортын чиглэлтэй үйлдвэрлэлийн бүтцийн өөрчлөлт нь валютын үлэмж нөөцийг хуримтлуулах бололцоог олгож, энэ нь эргээд Засгийн газраас дотоодын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, шинжлэх ухаан­техникийг хөгжүүлэх нэн таатай нөхцлийг бүрдүүлж өгчээ.

Нэг улс, хоёр систем” хэмээх үзэл баримтлал нь Хятадын онцлогтой социализм байгуулах үндсэн зарчмуудын нэг бөгөөд Хятадын эдийн засгийн шинэчлэлийн архитектор дэн Сяопин өөрийн орны өнгөрсөн хийгээд өнөө үеийн түүхэн хөгжлийн бодит нөхцөл байдалд гүн гүнзгий дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр их Британий эзэмшлийн Хонг Конг (Сянган), Португалийн эзэмшлийн Макаог (Аомынь), түүнчлэн тайвань арлыг эх газрын Хятадад энхтайван замаар нэгтгэх үндэсний эрх ашгийг удирдлага болгон 1980­аад эхээр дэвшүүлэн тавьжээ. Хятадын социализмыг түгээмэл зүй тогтлоос ангид, өвөрмөц онцлогтой болгож байгаа энэхүү үзэл баримтлалаар Хятад улсын дотор нийгмийн хоёр өөр байгуулал болох социализм, капитализм зэрэгцэн орших боломжтой болсон юм.

Энэхүү үзэл баримтлал нь “муур хар, цагаан байх нь гол нь биш, харин хулгана барьж идэж байгаа нь хамгийн чухал нь болой” гэсэн прагматик бодлогод суурилсан юм. “Нэг улс, хоёр систем” баримтлал бол гадаад бодлого, олон улсын харилцааны онол, практик, улс төрийн шинжлэх ухааны хөгжилд оруулсан дэн Сяопины цоо шинэ хийгээд жинтэй хувь нэмэр даруй мөн. үүнийг АНу­ын олон улсын нэрт тоймч тед Коппел БНХАу­ыг The People’s Republic of Capitalism буюу Ардын Бүгд Найрамдах Капитализм гэж нэрлээд өнөөгийн Хятадад ХКН тэрбум илүү хүн амд бүрэн хүрч ажиллах боломжгүй, тиймийн учир үлдсэн хэсгийг капитализм авч явах учиртай гэжээ. үүнийг л Хятадын paradox хэмээх ажгуу.

Хятадын онцлогтой социа­лизмын туршлага бол байнга төвийг сахисан швейцарь лугаа дахин давтагдашгүй юм. Нөгөө талаар энэ нь марксын сургаалийг орчин үеийн шинэ нөхцөлд баяжуулан хөгжүүлж буй хэрэг гэж хэлж болно. Хятадын онцлогтой социализм, “нэг улс, хоёр систем” үзэл баримтлал бол социалист байгуулалт, гадаад бодлого, олон улсын харилцааны онол, практик, улс төрийн шинжлэх ухааны хөгжилд оруулсан дэн Сяопины цоо шинэ хийгээд жинтэй хувь

Д.УламбаярХИС-ийн Олон улсын харилцаа, нийгэм судлалын сургуулийн захирал, Др.проф

тутам хятадын ард түмний эв нэгдлийг хангах явдал маш чухал болж байна. ЗХу­д болсон шинэчлэл өөрчлөлт, задрал, арабын хавар Хятадад болсон бол зөвхөн Хятадаар зогсохгүй, бүс нутаг, цаашлаад дэлхий нийтийн хэмжээнд асар том сөрөг үр дагавар үзүүлэх байсан нь тодорхой.

ХКН­ын үндсэн хуулийн удиртгалд марксизм­ленинизм, Мао Зэдуны үзэл санаа, дэн Сяопины онолыг дэлгэрэнгүй тэмдэглэснээс гадна, Зян Зэминь, Ху Жинтао нарын хувь нэмрийг ч тэмдэглэсэн байдаг.

Энэ удаагийн ХКН­ын үндсэн хуулинд орсон шинэ нэмэлтэд нөхөр ши Жиньпины Хятадын онцлогтой социализмын шинэ эрин үеийг эхлүүлснийг онцлон тэмдэглээд ши Жиньпиний үзэл санаа бол марксизм­ленинизм, Мао Зэдуны үзэл санаа, дэн Сяопины онол, Гурвыг төлөөлөх үзэл санаа, Хөгжлийн шинжлэх ухаанч үзэл санааны шууд үргэлжлэл, түүний хөгжлийн шинэ эрин үе гэж шинээр томьёолсон байна. Гурвийг төлөөлөх үзэл санаа гэдэг нь: нэгд, эдийн засгийн үйлдвэрлэлд тулгуурласан тэргүүний нийгмийн үйлдвэрлэх хүчнийг төлөөлөх, хоёрт, соёлын хөгжилд суурилсан Хятадын тэргүүлэх соёлын дэвшилт чиг шугамыг төлөөлөх, гуравт, улс төрийн зөвшилцөлд суурилсан олонхийн язгуур эрх ашгийг төлөөх эдгээр болно. Хөгжлийн шинжлэх ухаанч үзэл санаа гэдэг нь шинлэх ухааны социализм юм.

ХКН­ын үйл ажиллагаа нь ардчилсан төвлөрөн удирдах социалист зарчимд тулгуурладаг. Намын байгууллагуудын бүх шатанд социалист хууль цаазын хэрэгжилтийг тууштай хангах, шударга ёсыг дээдлэх, ялангуяа авилгатай тууштай тэмцэнэ гэжээ. өнгөрсөн таван жилд 1.4 сая хүн авилгын хэргээр шийтгэгджээ.

БНХАу­ыг байгуулснаараа Мао Зэдун аугаа юм. Хятадын онцлогтой социализмын архи тек­тор гэдгээрээ дэн Сяопин аугаа юм. Харин хятадын онцлогтой хөгжингүй социализмын шинэ эрин үеийг эхлүүлж буйгаараа ши Жиньпин аугаа юм.

2018 оны гуравдугаар сард хуралд сан БХАтиХ­ын 13 дахь удаагийн сонгуулийн анх­дугаар чуулган БНХАу­ын үндсэн хуулинд БНХАу­ын дарга нь дахин нэг удаа улиран сонгогдох тухай заалтыг хасч, ши Жиньпинд шинэ эрин үеийг дуусгах эрхзүйн боломжийг олгов.

2022 он гэхэд чинээлэг

давхарга хүн амын 54 хувь

болно

өнгөрсөн таван жилд 1.4 сая хүн

авилгын хэргээр шийтгэгджээ

Дэн Сяопин Азийн

шинээр аж үйлдвэржсэн

жижиг гурван луу гэгдэх Сингапур,

Тайвань, Хонконг

болон Өмнөд Солонгос

яагаад хурдан хөгжөөд байна

вэ? гэдгээс туршлага

сургамж авсан байдаг.

Хятадын шинэчлэлийн 40 жил

• Хүнсний хангамжийг шийдвэрлэх гол асуудал нь хүн амзүйн төлөвлөлт буюу демографийн бодлого байв.

• Эдийн засгийн шинэтгэлийн жилүүдэд дНБ-ий жилийн өсөлт дунджаар 10 хувь байсан нь дэлхийд хамгийн өндөр үзүүлэлт болов.

• Хятадын онцлогтой социа лизмын туршлага бол байнга төвийг сахисан швейцарь лугаа дахин давтагдашгүй юм.

BBM©

ZGM DAILY7THe offICIal GazeTTe

PM rushes to complete airport construction by July 2019

Steppe Gold stock price falls 64 percent since IPO

Bayan-Aldar JSC acquires Mongoru Matrix Ginko NBFI

ZGm: HIGHLIGHTS

PoliticsOfficials including Senior Advisor to Deputy Prime Minister of Mongolia Sayanaa Lkhagvasuren and Deputy Head of the National Emergency Management Agency Ganzorig Tsogtbaatar take part in the 2018 ISDR Asia Partnership Forum in Bangkok, Thailand. The stakeholders discussed implementation of the Asia Regional Plan, exchanged information and identified key gaps in implementation of disaster risk reduction in the region.

Korean International Cooperation Agency and United Nations Children’s Emergency Fund sign cooperation agreement to improve the resilience of children and their communities to climate change through enhanced access to quality and reliable water supply, sanitation and hygiene services in Mongolia. Within the frame, a project worth USD 5.1 million will be implemented in Bayankhongor, Gobi-Altai and Zavkhan provinces in close partnership with national and local governments, CSOs, private sector, children and communities.

EconomyTSX-listed Erdene Resource Development Corp. hosts a conference call to disclose preliminary economic assessment for its 100 percent-owned Khundii Gold Project.

As of November, registered unemployed stands at 24,200 people.

Top 20 Index increases 0.19 percent, to 20,459.12 points. MS A Index rises 0.42 percent, to 9,774.56 points. MSE B Index grows 0.25 percent, to 8,767.55 points. Market cap stands at MNT 2.4 trillion.

Top 20 Index(by units)

20,459.1210,000

15,000

20,000

25,000

30,000

sociEtyHead of the Antarctica Research Center, researcher, Sc.D Dugerjav Lkhamsuren sailed for Antarctica with his team of oceanographer. As the first Mongolian to reach the South Pole, he has a peak named after him in Antarctica. His Antarctica Research Center operates with about 40 members.

Within the framework of increasing quality and accessibility of public service, an integrated online system of capital city public service, “eservice.ulaanbaatar.mn” inaugurated. The system allows reducing procedure time of services and information sharing between the municipal authorities. The new service offers online public service information, e-application requests, monitoring and evaluation of the processes. A total of 47 types of services of the capital city agencies are now available online.

State Honored Athlete Gangaamaa Badamgarav receives the Golden Ice Axe award from the Mongolian National Climbing Federation Ms. Gangaamaa became the first Mongolian athlete to ascend to conquer the Seven Summits.

During his official visit to Ja­pan, Prime Minister of Mongolia Khurelsukh Ukhnaa agreed to fi­nalize the negotiation of conces­sion agreement of the new airport within January 2019 and promptly open the airport with his Japanese counterpart Shinzo abe. accord­ingly, upon returning to Mongolia, PM Khurelsukh visited the airport to get an au fait with the current progress.

Within the frames of the con­cession, the Mongolian side of the partnership agreement signed be­tween Chinggis Khaan Internation­al airport and Japanese consortium

POlItICS

2018.12.19, WeDNeSDaY ~ №246 (1045)

Frc approves m&A of bayan-Aldar JSc and mongoru matrix Ginko

President addresses the symposium on mortality rate

In connection to the M&A, the MSE temporarily suspended the stock trading of Bayan-Aldar JSC.

According to statistics, 15,000-17,000 anually lose their lives due to accidents.

Pm Khurelsukh visits Khushig Valley Airport

Steppe Gold stock price falls 64 per-cent since IPo at TSX

Prime Minister asks authorities to inaugurate the airport by July 11, 2019.

The company is planning to complete the ATO mine development in the first month of 2019.

Since the initial public offer­ing (IPo), the Toronto Stock ex­change­listed Steppe Gold’s stock price dropped by around 64 percent.

The company bought the al­tan Tsagaan ovoo (aTo) deposit, which is located in Dornod aimag, from Centerra Gold in 2017. later on, Steppe Gold signed a gold and silver streaming agreement worth

USD 23 million with Triple flag Mining financing and in May 2018, the company raised USD 25 million from the public.

The company is planning to com­plete the mine development in the first month of 2019. The aTo gold and silver project is comprised of one mining license over an area of 5,492.63 hectares.

The technical report of october 2017 proposed a development plan for an open­pit operation estimated to produce 146,699 ounces of gold and 672,518 ounces silver over the project period at a total capital cost of USD 19.6 million and total op­erating cost of USD 48.8 million. The mining license of aTo is fully permitted for 30 years.

financial Regulatory Commis­sion has approved the acquisition of Mongolian Stock exchange (MSe) Tier­III listed Bayan­aldar JSC and Mongoru Matrix Ginko NBfI llC, which was requested in october 2017.

Mongoru Matrix Ginko re­ceived its permission to operate as a non­banking financial institution

in 2011. The company is engaged in credit and foreign exchange trades. as for Bayan­aldar, the company got listed in 1999 and is one of the inactive companies at the MSe. In connection to the deal, MSe temporarily suspended the stock trading of Bayan­aldar JSC.

Accident-related deaths total 17,000 annually, same as civil war casualty in SyriaSymposium on mortality rate, measures and inter­agency coordination held

tugsbilig.B@tugsbiligZGM

Under the auspices of the Pres­ident of Mongolia, the executive office of the National Security Council and the National Police agency co­organized a sympo­sium themed “Mortality Rate, Pre­ventive Measures, and Improving Inter­agency Coordination” yes­terday. The symposium revealed alarming number of accident­re­lated death rate.

opening the symposium, President Battulga Khaltmaa ad­dressed, “I have been committed towards the regulation of coordi­nation among government agen­cies designated to ensure national security and met the authorities of these agencies three times in person to give instructions. We are seeing definite results after the designated agencies worked on an integrated plan for joint im­plementation. This symposium is one of the actions set out in the integrated plan.”

as reports indicate, 40­45 peo­ple lose their lives every day in average and 15,000­17,000 people annually die due to road, occupa­tional and other accidents, alcohol and chemical poisoning, suicide,

homicide, violence, diseases, and other external causes. This esti­mation is close to the number of

civil war casualties in Syria in the first ten months of 2018. “our liv­ing environment has grown sim­

ilar to that of a war,” distressed the President.

He added, “This regrettable

StOCk MArket

Jinst Uvs JSc (One month to date)

LendmN NbFI JSc (One month to date)

bayan-Aldar JSc(One year to date)

1.8k

1.6k

1.4k

1.2k

72

70

68

66

750

700

650

600

550

"Our living environment

has grown similar to

that of a war,” distressed the

President.

Nov 16 Nov 16Dec 14 1.8k Dec 14 69.38k Dec 14 700

Dec Dec Jan Sep

state is directly linked to the Government’s failure to fulfill its duty to provide a healthy and safe living environment for its citizens. Therefore, I hope that you will have a weighty discus­sion on how to reduce the number of such untimely deaths, come up with tangible solutions and im­plement them effectively. There should be no wealth valuable than a Mongolian in this country. I am instructing you to organize such a symposium every year from now on. When you meet again next year, the above­mentioned distressing numbers should be re­duced. I expect only good results from you.”

according to a spokesperson of the Policy authority, human fatality rates grew notably in the last three years. Crime­re­lated deaths are mostly caused by unemployment, high stress, substance abuse, direct and indi­rect influences of digital environ­ment. The police suggested that focusing on alcoholism reduction, safespace for children against do­mestic abuse and traffic safety is crucial for reducing fatality rates.

As reports indicate, 40-45 people

lose their lives due to accidents

every day

will be changed to Kushig Valley airport Soe.

Japanese ambassador to Mon­golia Masato Takaoka stressed, “around 40 facilities of the new airport will be operational soon. Mongolian side needs to resolve the necessary financing and co­op­erate in the airport management.”

Byambasuren luvsansambuu, Director General of the Civil avi­ation authority (Caa), respond­ed, “The Caa will complete the transaction of remaining USD 17.1 million within the first quarter of 2019. at present, we are focusing on 1,209 violations revealed by the

State Commission in January 2017. after handing it over to us, anoth­er 720 violations were surfaced, which were mostly operational er­rors. The number is now reduced to 64. The airport is ready to conduct takeoff and landing operations.”

PM Khurelsukh remarked, “Completion of this airport is one of the most important du­ties of this Cabinet. The man­agement agreement has to be mutually beneficial. I hope the airport will be completed by July 11, 2019. This day will mark a historic day for Mongolia­Japan relationship.”

president.mn©

БОСООгООр:2. Манай орны хамгийн том мэрэгч, дэлхийн зургаахан улсад байдаг амьтан3. Перу улсын нийслэл4. Өдөр

тутмын сонин (товчилсон нэр)5. Уналга, ачилганд гол үүрэг гүйцэтгэдэг тэмээ6. Хуурай газрын хамгийн

том амьтан8. Шатрын тэмээний шалаа9. Сум онох цэг11. Манай орны хамгийн том гүрвэл12. Хөгжмийн нот

өдрийн хэмнэл

8 ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045)

ЗУРХАй

Билгийн тооллын 12Өвлийн дунд хөх хулгана сарын дөрвөн ногоон мэнгэтэй хөхөгчин тахиа өдөрүс засуулбал: Өвчин эмгэг ирнэ.Наран ургах, шингэх: 08.37-17.03 Барилдлага: Үхэхшүтэн барилдлага: ТөрөхүйСуудал: Шороо

Аргын тооллын 12 сарын 19, Буд гараг. Билгийн тооллын 12, гоё хүүхэн одтой, хөхөгчин тахиа өдөр. Өдрийн наран 08.37 цагт мандан, 17.03 цагт жаргана. Тухайн өдөр үхэр жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр элдэв үйлд хянуур хандах хэрэгтэй ба ан, гөрөө хийх, мал, адгуус муулах, лусыг тахих, хагалгаа хийлгэх, буг дарах, газрын ам бооход сайн. Мод суулгах, нарийн зөвлөгөөн хийх, сэтгэлд сэвтэй газар очих, байшингийн суурь тавих, угаал үйлдэхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод баруун зүгт мөрөө гаргавал зохистой.

Тв ХөТөЛБөР

07.00 Өглөө хөтөлбөр

10.20 120/80 эрүүл мэндийн хэлэлцүүлэг

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр

20.00 “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөр

22.15 “Цагаан боол” Олон ангит уран сайхны кино 13-р анги

23.00 МҮОНТ-ийн сан хөмрөгөөс: Алтан үеийнхний тоглолт /1994 он/

09.00 "Бизнесийн хэмнэл" хөтөлбөр

11.00 Эдийн засгийн түншлэл" тусгай хөтөлбөр

14.00 "Гол сэдэв" нэвтрүүлэг

15.00 "Бизнесийн төв цэг" хөтөлбөр

20.00 "Блумбергийн ярилцах цаг" нэвтрүүлэг

21.00 "Мөнгөний урсгал" хөтөлбөр

08.10 "Тобот" хүүхэлдэйн кино 2.5-6-р анги

10.10 "Дурсамж 1994" ОАК 20-р анги

13.00 Монголчууд XX зууны эхэнд нэвтрүүлэг

15.00 Хүүхдэд зориулсан Хятад хэлний хичээл анхан дунд №25,26

16.10 "Бяцхан оцон шувуу Пороро" хүүхэлдэйн кино 2.17-24-р анги

22.00 "Ээж" ОАК 80-р анги

07.00 Өнөө өглөө

12.00 Хөтөч мэдээллийн хөтөлбөр

17.00 "Хөгжилтэй 2 гадил" хүүхэлдэйн кино 5,6-р анги

19.00 Оргил цаг мэдээллийн хөтөлбөр

22.30 "Ким нарийн бичгийн дарга" СОАК 5-р анги

01.30 "Авьяаслаг Монголчууд-3" хөшигний ард 14-р хэсэг

7 3 2 9 8 6 5 4 1

9 4 5 6 1 3 7 2 8

5 6 4 2 3 1 8 9 7

1 7 6 8 2 4 9 5 3

3 2 8 7 5 9 6 1 4

6 5 3 1 9 8 4 7 2

8 1 9 4 7 5 2 3 6

4 9 7 3 6 2 1 8 5

2 8 1 5 4 7 3 6 9

(өмнөх дугаарын хариу)

ЗГМ: СҮДОкҮ

3 6 7 4

2 9 1

7 5 4 3

6 5 4 3 1

5 3 2 8

6

4 2 9

9 1 3 5

ЗГМ: ҮГИйН СҮЛжЭЭ

ЦАГ АГААР

УВС-17o

-25o

ХОВД -12o

-21o

ЗАВХАН-12o

-23o

БАЯНХОНГОР -7o

-17o

ГОВЬ-АЛТАЙ -11o

-20o

ӨВӨРХАНГАЙ -9o

-16o

АРХАНГАЙ -6o -14o

ХӨВСГӨЛ -9o

-19o

БУЛГАН -8o

-19o

ТӨВ -10o

-18o

ДУНДГОВЬ -5o -17o

ӨМНӨГОВЬ -4o

-16o

ГОВЬ-СҮМБЭР -7o

-19o

ДОРНОГОВЬ-7o

-16o

СҮХБААТАР-9o -19o

ХЭНТИЙ -8o

-19o

СЭЛЭНГЭ -11o

-21o

ОРХОН -6o

-16o

ДАРХАН-УУЛ -11o

-21o

ДОРНОД -8o

-18o

БАЯН-ӨЛГИЙ -10o

-20o

УЛААНБААТАР XII.23 -14o

-23o7 м/с

6 м/с

Үүл багасна

XII.20 -11o

-21o6 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

XII.19 -11o

-20o5 м/с

5 м/с

Үүл багасна Ялимгүй цастай

XII.21 -14o

-21o 9 м/с

6 м/с

7 м/с

5 м/с

Үүл багасна

XII.22 -17o

-26o

фОТО АГшИН

C.Батсайхан / ЗГМ©Он солигдох мөчид нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас "Мөнгөн үдэш" цэнгүүнийг төв талбайд зохион байгуулдаг уламжлалтай.

өмнөх дугаарын хариу / 12.18

13. Манжийн төлөөний сайд, захирагч14. "Сэрэлт" киноны нэгэн гол дүр15. ОХУ-ын нисэх онгоц16. Ардын уламжлалт аман зохиол20. 1-р биеийн төлөөний үг21. АвгалдайХөНдлөНгөөр:1. Сүм хийдийн тэргүүн3. Бурхны ном "Говийн..."5. Архийг нэрж

гаргасан ундаа7. МУГЖ, дуурийн дуучин10. Үр төлөө сүргээсээ хасдаг эцэг мал14. Билгийн

тооллын сар бүрийн сүүлчийн өдөр17. ОХУ-ын нисдэг тэрэг18. АНУ-ын түүхэн дэх анхны

өнгөт арьст Ерөнхийлөгч19. Чухам гэсэн утгатай үг22. Чингис хааны одонт МУГЖ, дуурийн дуучин

1

7

14

18

15 16

8 9

10

2

6

11 12

17 19

20 21

22

13

3 4 5

"Snow melody" тоглолтХэзээ: 2018.12.28-нд 19.00 цагтХаана: Corporate Convention CentreТасалбарын үнэ: ^ 40-50мянга

ОНЦЛОХ ҮЗвЭР

У.шекспир “ромео, жульетта”Хэзээ: 2018.12.20-22-ны 19.00 цагтХаана: УДЭТ Тасалбарын үнэ: ^10-30 мянга

цөмөөхэй 2018Хэзээ: 2018.12.22, 23-ны 17.00, 12.00 цагтХаана: УДБЭТ Тасалбарын үнэ: ^20-120 мянга

"Бумбардай" жүжигХэзээ: 2018.12.22-ны 13.00 цагтХаана: Чойжин сүитсТасалбарын үнэ: ^40 мянга

“корпорейт” хүүхдийн шинэ жилХэзээ: 2018.12.29-ны 13.00 цагтХаана: Corporate Convention CentreТасалбарын үнэ: ^40 мянга

“Анхны цас” жүжиг (0-4 нас)Хэзээ: 2018.12.19, 21, 23, 26, 28, 29, 3010.30, 15.00, 11.00 цагт Хаана: Бүтээлч Бамбуу - Чойжин СүитсТасалбарын үнэ: ^40 мянга.

Монголын уран сайхны түүхэн кинонд чухал байр суурь эзэлдэг “Мандухай сэцэн хатан” киноны 30 жилийн ой энэ онд тохиож буй. Ойг тохиолдуулан өнгөрсөн аравдугаар сард архивын баримт, гэрэл зураг, кинонд ашигласан эд хэрэгсэл, уран бүтээлчдийн гар бичмэлээс бүрдсэн үзэсгэлэн

гаргасан. Тэгвэл энэ сарын 22, 23-нд тус киноны хөгжмийн тоглолтыг зохион байгуулах гэж байна. “Мандухай сэцэн хатан” киноны хөгжмийг 1987 онд хөгжмийн зохиолч Н.Жанцанноров бичиж, тухайн үеийн симфони найрал, үндэсний хөгжмийн чуулга, найрал дуучид,

уртын дуучин, хөөмийчид амилуулж байжээ. Тоглолтын үеэр уран бүтээлчид кино болон киноны хөгжим хэрхэн бүтсэн талаар сонирхолтой дурсамжаа дэлгэх юм. Corporate Convention Centre-д хоёр цаг үргэлжлэх уг тоглолтын тасалбар 50-70 мянган төгрөгийн үнэтэй.

“Мандухай сэцэн хатан” киноны 30 жил

С

К

М л

О

О

А

А

Б

О

У

А

О

И

Т

Я

Н

Т

А

Г

Ө

И

Б Ж

З

л

Ө

Е

Г

И

А

Я

Ө

Н

Ч

Н

л

М

О И

О

К

Г

Г

р

О

И

Т

Н

ё

У

О

А

И

Т

Ч

Э

Г

Н

О

А

Ш

А

Т

р

И

Я

УБ-МОСКвА 15.30 13.58ЭрЭЭН-УБ 17.10 10.05УБ-БЭЭЖИН 07.30 14.35УБ-ХӨХ ХОТ 21.00 20.20УБ-ЭрХҮҮ 20.35 02.15ЭрХҮҮ-УБ 03.08 06.50УБ-СҮХБААТАр 20.05 04.14СҮХБААТАр-УБ 07.38 16.55УБ-ЗАМыН-ҮҮД 17.15 07.20ЗАМыН-ҮҮД-УБ 18.05 08.45

2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045)

Эдийн ЗасаГ9ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

Малайзын 1MDB хөрөнгө оруулалтын санд мөнгө босгох явцад гарсан луйварт Goldman Sachs-ыг буруутгажээ.

Малайз Goldman-ы эсрэг эрүүгийн хэрэг үүсгэв

Tiffany-ын $1000-ын савнаас эхлээд өдөр тутмын хэрэгслийн цуглуулгатай хүнд энэ жил юу бэлэглэвэл зохистой вэ.

Япон эдийн засагтаа 3.5 их наяд ам.доллар шахсан нь түүхэнд хамгийн том мөнгөний нийлүүлэлт болсон.

$35,000 үнэтэй Tiffany-ын шинэ жилийн бэлэг

Эдийн засагт оруулсан $3.5 их наядыг иргэд хүртсэнгүй

> 10 > 10 > 10

Трампын бодлого Хятадын тэрбумтнуудад эрсдэлтэй

1Гэтэл Хятад даяар нэр нөлөөтэй

баян эрхмүүдийн бизнест шинэ эрсдэл тулгарлаа. АНу­ын Ерөнхийлөгч дональд трампаас Хятадын бараа бүтээгдэхүүнд оноосон худалдааны татвар компаниудад төдийгүй улс орны эдийн засагт хүндрэл учруулав.

шэньжэньд төвтэй Huawei Technologies­ын санхүү хариуцсан захирал, харилцаа холбооны аварга компанийн тэрбумтан эзний охин Мэн Ваньжоуг 12 дугаар сарын нэгэнд Канадад баривчилсны дараа Хятадын үнэт цаасны үнэ унав. Захирлын охиныг иранд тавьсан хоригийг зөрчсөн хэрэгт буруутган АНу­ын хүсэлтээр баривчилжээ. Хятадын технологийн салбарын хэмжүүр Shenzhen Composite индекс энэ онд 30 орчим хувиар буурсан нь 2011 оноос хойш тохиолдоогүй уналт юм.

“шэньжэнь зэрэг Хятадын том хотод төвтэй компаниудад ирэх хэдэн жил хүндхэн байх болно” хэмээн Бээжин дэх Чеун Кон Бизнесийн Сургуулийн данс бүртгэл, санхүүгийн ухааны профессор Лю Жин ярьж байлаа. Цаашдаа Хятадын технологийн компаниудад “дэлхийн зах зээл тийм ч нээлттэй бус, дотоодын эрэлт сул” нөхцөл үргэлжилнэ хэмээн профессор тайлбарлав.

Профессорын таамаг нь сэрүү­цүүлэх төхөөрөмжөөс ухаа лаг утас хүртэл бүх зүйлийг үйлд­вэрлэдэг шэньжэнийн эдийн засаг нурчихна гэсэн үг биш. тус хотын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 2018 онд 350 тэрбум ам.доллар хүрээд байна.

Гэхдээ хотын магнатуудын ашиг орлого хэдийн буураад

жюли жонсонАНУ-ын Boeing компанийн удирдлага нийт 20 тэрбум

ам.доллараар хувьцаагаа эргүүлэн худалдаж авах хөтөлбөр хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэв. Удирдлагын шийдвэр нь нисэх онгоц үйлдвэрлэгч хөрөнгө оруулагч нартаа цаашид ч ногдол ашиг ахиу хуваарилах гэж буйн илрэл болов. Тус компани энэ онд хувьцаагаа эргүүлэн худалдаж авахад есөн тэрбум ам.доллар зарцуулаад байгаа юм.

Бенжамин СтаплсДани улсын тэрбумтан Андерс Холk Повлсены даваа гарагийн

алдагдал бут ниргүүлсэнтэй адил болов. Ноён Повлсенийн давуу хувьцаа эзэмшдэг - Британийн Asos компанийн хувьцааны үнэ сүүлийн дөрвөн жил хагаст тохиолдоогүй унасан нь тэрбумтны хөрөнгийг 525 сая ам.доллараар багасгав. Мөн ноён Повлсен хувьцааных нь 10 хувийг эзэмшдэг Zalando компанийн хувьцааны үнэ есөн хувиар унасан нь дахиад 71 сая ам.доллараас нь хагацаав.

boeing 20 тэрбумаар хувьцаагаа эргүүлэн худалдаж авна

жижиглэн худалдааны доргилт тэрбумтныг $600 саяар "шатаав"

Мэтью ДэйЗул сарын баяраас өмнө Amazon-ы Echo ухаалаг спикер

худалдаж авах хүмүүсийн хүсэл биелэх найдвар муудлаа. Умард Америк, Европын цахим худалдааны аварга сайтуудад Alexa дэмжлэгтэй ухаалагч чанга яригчийн агуулахын нөөц дууссаныг даваа гарагт мэдээллээ. Зарим газар нийлүүлэлтээ ирэх нэг юм уу хоёрдугаар сар хүртэл хойшлуулаад байна. Echo чанга яригч нь Amazon-ы ухаалаг цахим бүтээгдэхүүний манлай загварын нэг юм.

Amazon-ы ухаалаг чанга яригч зул сарын баяраас өмнө дуусав

BBM©Хятадын Шэньжэнь хот.

Хуй Ка Янь (China Evergrande)

Mа Хутэн (Tencent)

Жан Жидун (Tencent)

ван вэй (SF Express)

Фрэнк ван (DJ)

Кэй Хой Пан (Logan Property)

ван Чуань Фү (BYD)

Яо Жэньхуа (Baoneng)

шэньжэниэс гаралтай дэлхийн тэргүүлэх тэрбумтнууд

Эмэгтэйчүүд эрчүүдтэй ижил цалинтай болоход “ердөө” 202-хон жил хүлээнэ

Малайз улс өндөгний картелийн эсрэг тэмцэлд

кристал ЧиаСайхан мэдээ: дэлхийд хүй­

сийн эрх тэгш бус байдал үл ялиг багаслаа. Харин амьдралд: Эрэгтэйчүүд, эмэгтэйчүүдийн цалингийн ялгааг оролцуулаад эдийн засгийн боломжийн зөрөө хэт их байгаа тул ижил тэнцүү болгоход 202 жил шаардагдах тооцоог дэлхийн Эдийн Засгийн Форум гаргажээ.

Мягмар гарагт нийтэлсэн “дэлхийн хүйсийн ялгаварлалын тайланд эрэгтэйчүүд, эмэгтэй­чүүдийн хоорондох эрх тэгш байдлыг хангах хэд хэдэн арга хэмжээ санаачлав. улс төр, ажил хөдөлмөр, эрүүл мэнд, боловсролтой холбоотой хүйсийн эрх тэгш бус байдал 0.1 ч хүрэхгүй хувиар буурсан нь байдлыг тэнцвэржүүлэхэд 108 жил хэрэгтэй гэсэн үг.

Ажиллах хүчний салбар дахь оролцоо, цалинтай холбоотой эдийн засгийн боломжийн зөрөөг арилгахад хугацаа хамгийн их шаардахаар байна.

Энэ оны статистик жилийн өмнөхөөс үл анзаарагдам сайжир­сан нь хэрэг дээрээ эрэгтэйчүүд, эмэгтэйчүүдийн хоорондох ажил хөдөлмөр, амьдралын чанарын зөрөө сүүлийн арав гаруй жилд анх удаа ихэссэнтэй адил болов.

“Хөгжлийн түвшин, бүс нутаг, эдийн засгийн хүчин чадлаас үл хамааран, хүйсийн эрх тэгш байдал үүсгэсэн улс одоогоор дэлхийд алга. дэлхийн өнөөгийн бодит нөхцөл болох хүйсийн тэнцвэргүй байдал эмэгтэйчүүдийн амьдралын бүхий л салбарт илт байгааг бид бүхэн харсаар сууна” хэмээн UN Women байгууллагын бүс нутгийн захирал Анна­Карин

Жатфорс мэдэгдэв. Эдийн засгийн тэнцвэргүй байдлыг арилгахад “202 жил арай дэндүү урт байгаа”­г хатагтай Жатфорс анхаарууллаа.

улс, орнууд цалинг ялгавар­лалгүй ижил олгох, эцэг эх, өндөр настныг асрах дэд бүтцэд ахиу хөрөнгө оруулах,

эмэгтэйчүүд жирэмсэн, хүүхэд төрүүлсэн үед ажлын байрыг нь хамгаалах зэрэгтэй холбоотой хуулийн зохицуулалт, бодлогоо сайжруулах нь чухлыг тэрээр өгүүлж байв.

шинэ тайланд, хүйсийн эрх тэгш бус байдлыг арилгахад ойрх дорнод, умард Африкийн

орнууд сүүл барилаа. Харин исланд улс сүүлийн 10 жилийн турш уг тайланд тогтмол тэргүүн байр эзэлж иржээ. тус улс эмэг­тэйчүүдийн улс төрийн эрх мэдлийн үзүүлэлтээр нэгдүгээр байранд хэвээр ч хууль тогтоогч, дээд албан тушаал, захирлуудын дотор эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь нь багассан үзүүлэлттэй байгаа. Эмэгтэй удирдагчтай шинэ Зеланд, их Британи хоёр тайланд долоо, 15 дугаар байр эзэлжээ.

Эмэгтэйчүүдийн эрх тэгш байд лын үзүүлэлтээр Ази тивд Филиппин тэргүүлж, дэлхийн индекст наймдугаар байр эзлэв. Боловсрол, улс төр, цалингийн эрх тэгш байдлын үзүүлэлтээр тус улс Ази тивдээ шилдэг нь байгаа юм. Харин Азидаа хоёрдугаарт, дэлхийд 26 дугаарт орж буй Лаос нь дээрх үзүүлэлтээр Филиппинээс хол хоцорч явна.

Өрнөд Европ

Өмнөд Ази

латин Амери, Карибын орнууд

Дорнод Европ, Төв Ази

Сахараас урагш Африк

Ойрх дорнод, Умард Африк

Умард Америк

Дорнод Ази, Номхон далай

Дэлхийн дундаж

61 жил

70 жил

74 жил

124 жил

135 жил

153 жил

165 жил

171 жил

108 жил

өөрчлөлтийн одоогийн хурдцаар тооцоолоход хүйсийн тэнцвэргүй байдлыг арилгахад шаардлагатай хугацаа

Анурада РагуМалайзадг анцхан долоо

хоногийн дотор өндөгний үнэ бараг 30 хувь өссөн . үүнтэй уялдан Малайзын засгийн газар мөрдөн шалгах ажиллагаа эхлүүлж, үгсэн хуйвалдсан эсэхийг тодруулахаар ажиллаж эхлэв.

тус улсын засаг захиргааны

төв Путражая хотод 10 ширхэг өндөгний үнэ 12 дугаар сарын эхээр 5.11 рингит (1.22 ам.доллар) болон өссөнийг Малайзын дотоод худалдаа, Хэрэглэгчийн хэрэг эрхэлсэн Яамны статистикт тайлбарлажээ. уг үнэ үүнээс долоохон хоногийн өмнө 3.98 рингит байсан юм. Харин 10 ширхэг өндөгний дундаж үнэ

Малайз улсад дөрөв орчим рингит байна. өндөг ханган нийлүүлэх сүлжээнд үнэ хиймлээр өсгөх зорилготой картелийн хуйвалдаан нөлөөлсөн эсэхийг яам мөрдөн шалгаж байгааг сайд Сайфуддин Насутион тайлбарлав. тус улс өндгөө Сингапур, Хонконг, Мальдив, Мавританд экспортолдгийг тэрбээр зориуд

дурдаад “өндөгний үнэ өсөөд байвал Малайзын хэрэг лэгчдэд л халгаатай”­г анхаа руу лав. “өндөгний үнэ цаашид өсөх юм уу одоогийн өндөр түвшинд удах аваас экспортод гар гах шаардлага байгаа эсэхийг су далж үзнэ” хэмээн сайд мэдэгдлээ.

Малайзын Мал Эмнэлгийн Яамны мэдээллээс үзвэл тус улсын

умардад ажилладаг тахианы хэд хэдэн фермд шувууны томууны сэжиг илэрсэн. үүний дараахан 12 дугаар сард өндөгний нийлүүлэлт гурван хувиар багасжээ. Гэвч лабораторийн тестээр фермүүдэд шувууны томууны вирус байхгүйг хожим баталсан юм. рингитийн ханш суларсны улмаас импортын тэжээл үнэд орсон нь өндөгний

үнэ өсөхөд нөлөөлсөн хэмээн яам үзэж байна. шувууны тэжээл үнэд орсны улмаас өндгөө цаашид хямд борлуулах аргагүй болсон жижиг аж ахуй эрхлэгч нар зах зээлээс шахагдсан. Энэ нь нийлүүлэлт буурахад хүргэлээ хэмээн Малайзын Мал аж ахуйн Холбооны ерөнхийлөгч Жеффри Нг тайлбарлав.

эхэлчихсэн. трампын худалдааны дайн, багасаж буй онлайн сурталчилгааны орлого, эдийн засгийн удаашралаас шалтгаалан 2018 онд Хятадын интернэт аваргуудын үнэт цаасны үнэ шат дараалан буурсныг Morningstar Investment Service­ийн Челси там тайлбарлав.

Хятадын тэрбумтнууд до­тоод доо ч дарамт шахалттай тулгарлаа. Эрх тэгш ёсыг чухал­

чилж буй БНХАу­ын дарга ши Жиньпинийн засгийн газраас санаачилсан татварын шинэ бодлого баячууд болон тэдний бизнест заналхийлж эхэллээ. Bloomberg­ын дэлхийн 500 манлай баян эрхмийн жагсаалтад Хятадын нийт 398 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй 41 эрхэм багтдаг. Хятад нь уг жагсаалтад 172 гишүүнтэй АНу­ын дараа хоёрдугаар байранд

ордог юм. Хятадын Коммунист Нам улс орныхоо эдийн засгийн хөгжлийн хөдөлгөгч хүчийг хувийн бизнес, бизнесменүүд хэмээн үзэж дэмждэг ч хувь хүний эд баялаг, орлогын эрх тэгш бус байдалд шинэ байр сууринаас хандаж эхлэв. тус улс бага орлоготой иргэдийнхээ татварыг хөнгөлөнгөө үл хөдлөх хөрөнгө зэрэг бусад эд баялагт оноодог татвараа өсгөв.

Дэлхийн тэргүүн баячуудын найм нь Хятадын Шэньжэнь мега хотоос гаралтай

34.1 32.7 13.7 11.3 6.2 5.3 4.94.0

10 ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045)

Эдийн засаг

Goldman-ын хувьцааны уналт(Ам.доллараар)

BBM©

Масаширо ХидакаЯпонд дефляцыг зогсоож,

өсөлтийг дэмжихийн тулд таван жилийн турш эдийн засагтаа 3.5 их наяд ам.доллар шахсан. Энэ нь түүхэнд хамгийн том мөнгөний нийлүүлэлт болсон. Гэтэл энэ нь осака хотын ойролцоох томоаки Нагайгийн төмөр хийцийн үйлдвэрийг аварсангүй. ийм зүйлийг дэлхийн гурав дахь эдийн засагт газар сайгүй харж болно. токиогоос хойш амьдардаг хуримын зурагчин

Хироюки Хаяаши ажлын байрандаа түгшсэн хэвээр. Акита хотын таксины жолооч такеши Кикава амьдралаа залгуулах гэж бахь байдгаараа зүдэрсээр.

Эдгээр түүх болон Японы өнцөг булан бүрийн залуу хосууд, үйлдвэрийн эзэд, сан­хүү гийн ажилтнуудтай хийсэн ярилцлага Ерөнхий сайд шинзо Абэгийн Абеномиксын сэргэлтийн бодлогын үнэ төрхийг тодорхойлж байна. Японы төв банкны мөнгөний туршилт

захирагч Харихико Куродагийн зорилгыг биелүүлсэнгүй.

$35,000 үнэтэй tiffany-ын шинэ жилийн бэлэгким Бхасан

Ноднингийн шинэ жилээр гаргасан Tiffany­ын 1000 ам.долларын савнаас эхлээд өдөр тутмын хэрэгслийн цуглуулгатай хүнд энэ жил юу бэлэглэвэл зохистой вэ. тус компани $35 мянгын үнэтэй мөнгө, зэсээр урласан зураг дээрх шиг цэцэг услагчийг санал болгожээ. ийм үнээр Tesla компани Model 3 загварыг нийлүүлэхээр амлаад байгаа. Tiffany түүнчлэн өдөр тутмын хэрэгслийн цуглуулгадаа 20 мянгын үнэтэй лааны суурь цөөн тоогоор нэмээд буй. Бас 1250 ам.долларын үнэтэй дугуй метр, зэвэрдэггүй гангаар хийсэн үүдний хонхыг 350 “ногоон”­оор санал болгож, тусад нь сийлбэр хийлгэвэл нэмэлт хөлс авах юм байна.

2017 онд тус компанийн ерөн хий захирлаар ирсэн рид Кракоффын бүтээлч санаа­

чилгаар энэ цуглуулгыг гаргаж эхэлсэн. Хэдийгээр 9000 ам.дол ларын үнэтэй нэхмэлийн утасны дамар хийсэн нь хүмүүст гайхал төрүүлсэн авч шинэ бүтээгдэхүүнүүд Tif­fany­ын баярын өдрүүдийн борлуулалтыг эрс нэмэгдүүлсэн байна. Айл өрхийн сав суулга тэдний үйлдвэрлэлд гол байр суурь эзэлсээр байгаа. Гүйцэтгэх захирал Алессандро Боглиоло шинжээчидтэй хийсэн уулзалт дээр гэрийн хэрэгслийн худал­даанд сэтгэл дүүрэн байгаагаа ярьжээ.

тус компани энэ жилийн баяраар хэдэн шинэ бүтээгдэхүүн зах зээлд гаргахаа мэдээлсэнгүй. өмнө нь цуглуулгад зориулан нийлүүлсэн бүтээгдэхүүний дотор цэцгийн сав, хувцасны өлгүүр, болор ваар, жижигхэн эвхдэг сандал зэрэг энгийн атлаа чамин тансаг урласан

зүйлс бий. Жишээ нь, мөнгө, зэс, шилээр хүлэмж бүтээсэн нь 275 мянган ам.долларын

үнэ тэй. Хүлэмжийн багасгасан хувилбарыг эвлүүлэхэд есөн сар шаардлагатай. ийм бэлэг авахыг

хүссэн хүн Tiffany­ын сайтаар хайртдаа санаагаа цу хуйл гаж болох аж.

Малайз Goldman-ы эсрэг эрүүгийн хэрэг үүсгэвАниса шукри

Малайзын Засгийн газар 1MDB хөрөнгө оруулалтын санд мөнгө босгох явцад гарсан луйварт Goldman Sachs­ыг буруутгаж, хариуцлага хүлээлгэх алхам хийлээ. тус улс олон улсыг хамарсан авлигад АНу­ын банкны оролцоонд анх удаа эрүүгийн хэрэг үүсгэлээ. Америкийн хууль сахиулах болон зохицуулах байгууллагууд уг асуудлаар Goldman­ыг хэдийн мөрдөн байцааж эхлээд байгаа. Малайзын эрх баригчид тус банк мэдсээр байж, хөрөнгө оруулагчдад ташаа мэдээлэл өгөх замаар мөнгө татсан гэж үздэг.

иймээс сангийн 2.7 тэрбум ам.долларыг буруугаар зар­цуул сан болон уг хэлцэлд зуу чилсны хөлсөнд 600 сая ам.доллар авсны төлөө торгууль

хүлээл гэхийг эрмэлзэж байгаа юм. Goldman төрийн сангийн луйврын хэрэгт өөрийн зальхай ажилтнуудыг буруутгахыг оролдож буй. Малайзын ерөнхий прокурор томми томас даваа гарагт “тэдний луйвар манай капиталын зах зээлийн гүнд хүртэл нэвтэрсэн. Буруутай этгээдүүдийн эсрэг эрүүгийн хэрэг үүсгэхгүй бол санхүүгийн систем ба зах зээлийн итгэлийг эвдсэн явдал шийтгэлгүй үлдэнэ” хэмээн мэдэгджээ.

2012­2013 оны хооронд 1MDB­д зориулж, 6.5 тэрбум ам.дол лар босгоход Goldman­ы оролцсон. Энэ нь дэлхийн сан­хүүгийн хямралаас хойш хамгийн дуу лиантай хэрэг боллоо. тус банкны ажилтан тим Лейсснер АНу­д хахуулийн хэргээ хүлээсэн бол түүний туслах асан рожер

Нг Малайзад баривчлагдсан. түүнчлэн хэргийн баримтад нэр нь дурдагдсан банкны ахлах ажилтныг ажлаас халсан байна.

Goldman Sachs дээрх мэдэгд­лийн дараа бидэнд санаа бодлоо хүргэх боломж олголгүйгээр тулгаж буй хэргийн эсрэг хатуу заргалдах болно гэв. тус банкнаас гаргасан мэдэгдэлд “Малайзын Засгийн газрын гишүүн асан зарим хүн ба 1MDB сангийнхан бие даасан зөвлөл, мөнгөн гүйлгээний журмын талаар

Goldman­д худал мэдээлэл өгсөн. тухайн үед Ерөнхий сайдад тайлагнадаг байсан 1MDB­ын захирал ба зөвлөл зуучлагч оролцсон гүйлгээ бүрийн талаар манайд баталгаа гаргаж байсан” хэмээн онцолсон байна.

Goldman Sachs энэ дуулианд хутгалдсан явдал хувьцааг нь унагаж, оны эхнээс үнийнхээ гуравны нэгийг алдаад буй. одоо тус компанийн хувьцаа 2016 оны аравдугаар сараас хойш хамгийн доод үнээр арилжигдаж байна.

Америкийн банкийг онилохын сацуу Малайз Лейсснер, Нг нарт хэрэг үүсгэсний дээр 1MDB сангийн ажилтан асан Жасмин Сван, зугтсан санхүүч Лоу Жхо нарыг хэрэгт татсан. Goldman Sachs­д үүсгэсэн хэрэг 1MDB­ын бондыг гаргах бэлтгэл ажлын үед бүрдүүлсэн бичиг баримтад суурилжээ.

үүний зэрэгцээ АНу­ын Хол­бооны нөөцийн банк Малайзын эрх мэдэлтнүүдэд мөнгө босгоход туслахын тулд Goldman­ы

захирлууд дотоод хяналтын журмаа хэрхэн зөрчсөн талаар мөрдөн байцаалт эхлүүлсэн. үүнд банкны болон ажилтнуудынх нь үйл ажиллагааг шалгаж байгаа гэж нэрээ нууцлахыг хүссэн эх сурвалж мэдээллээ. Лейсснер буруугаа хүлээсэн гэдэг нь мөрдөн байцаалтад тусалж байгаа гэсэн үг. түүнчлэн Арабын нэгдсэн эмирт улсын баялгийн сан 1MDB­тэй холбоотой хэргээр Нью­йоркт Goldman­ы эсрэг зарга үүсгээд байгаа юм.

Эдийн засагт оруулсан $3.5 их наядыг иргэд хүртсэнгүй

Гэхдээ зарим хүн арай уужуу амьсгаа авсан байж магадгүй. Ноён Куродагийн эхлүүлсэн дэмжих бодлого хэрэгжсэнээс хойш жилийн өсөлт 1.2 хувьд хүрсэн нь боломжит түвшнээс арай дээгүүр гэж үздэг.

иений ам.долларт харьцуулсан ханш хамгийн оргил үеэс 60 хувь унасан. Харин энэ явдал Toyota­гийн ашгийг түүхэн дээд хэмжээнд хүргэж, хувьцааных нь үнэ 27 жилийн амжилтыг эвдэв. инфляцад уялдуулсан ажилчдын цалин 0.7 хувь унасан ч олон жилийн бодит уналттай

харьцуулахад сайн үзүүлэлт юм. Гэвч насжин цөөрч буй хүн амын улмаас эдийн засгийн ирээдүй бүрхэг гэж боддог япончуудын дефляцын сэтгэлгээг тийм ч амар давахгүй бололтой. инфляц төв банкны хоёр хувийн зорилтот түвшний хагас дээр байгаа ч Японы иргэдэд өсөлтийн найдвар төрүүлэх ажил үүгээр зогсохгүй.

Хаяашийн гэр бүлийг азтайд тооцож болно. тэд 35 жилийн хугацаатай моргейжийн зээл авч, ноднин шинэ байшин худалдан авсан. 0.7 хувийн хүүтэй учир онц бэрхшээлгүй агаад эхнэр Мачико

улсын сургуулийн багш. тиймээс ажлын байр нь баталгаатай хэмээн итгэдэг. Японы хоёр зэрэглэлтэй хөдөлмөрийн зах зээлд ажиллагсдын гуравны нэгээс дээш нь доогуур хөлстэй цагийн ажил хийдэг аж. Хатагтай Хаяаши “Би 60 хүртлээ ажиллана. иймээс ажлын байранд санаа зоволтгүй. дээр нь тэтгэвэрт гараад мөнгө авах учир би өөдрөг байгаа” хэмээсэн юм.

Гэвч ноён Куродагийн хийсэн зүйл цаашдаа яах вэ гэсэн асуулт гардаг. төв банкны гаргасан бага ч гэсэн амжилт маш түргэн үгүй болох эрсдэлтэй. Ялангуяа АНу, Хятадын худалдааны дайн, Хятадын өсөлт удааширч буй зэрэг нь экспортоос хамааралтай Японы эдийн засагт шууд нөлөөлнө. Хэт зөөлөн мөнгөний бодлогын улмаас үүссэн санхүүгийн тэнцвэргүй байдал хүүг хэвийн түвшинд авчирвал эргээд цохилт болж болзошгүй. иймээс Курода гуай ажлаа өгсний дараах шинэ бодлого боловсруулагчид дэлхийн хамгийн хөгшин, цөөрч буй хүн амын хэрэгцээг хангаж, амьдралын стандартыг хадгалах хүнд зорилттой тулгарах болно.

Сангийн 2.7 тэрбум ам.долларыг буруугаар зар-цуул сан болон уг хэлцэлд зуу чилсны хөлсөнд 600 сая ам.доллар авсны төлөө Goldman-д торгууль хүлээл гэхийг эрмэлзэж байгаа юм.

Акита хотын таксины жолооч

Такеши Кикава амьдралаа залгуулах

гэж бахь байдгаараа зүдэрсээр.

Тус банкны хувьцааны үнэ өнгөрсөн жил 1/3-ээ алджээ

Японы төв банкны мөнгөний

бодлогын туршилт зорилгоо

биелүүлсэнгүй

280

260

240

220

200

180

160XII I III V VII IX XI XII

Японы иргэдийн ирээдүйн хүлээлт(Хувиар)

100

80

60

40

20

01988 2000 2010 2018

Cabinet Office survey©

Сайжирна

Хэвээр

Муудна

Мэдэхгүй

2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045)

Эдийн засаг

11

ЗГМ ТОвЧХОН» ХөрөНгийН ЗАХ ЗЭЭл

1.2 Сая хувьцаа. МХБ-ийн мягмар гарагийн арилжаагаар 20 хувьцаат компанийн 1.1 тэрбум төгрөгийн үнийн дүн бүхий 1,236,253 ширхэг хувьцаа арилжлаа.

» кОМпАНиЭнэ өдөр зургаан компанийн хувьцааны ханш өсч, 10 компанийн хувьцааны ханш буурч, таван компанийн хувьцааны ханш тогтвортой байв.

» ХЭлцЭл

500 сая ам.доллар. Франц дахь Дюнкеркийн хөнгөн цагаан боловсруулах үйлдвэрээ 500 сая ам.доллароор худалдах хэлцлээ Rio Tinto компани эцэслэн шийдвэрлэлээ.

» УУл УУрХАй

64Хувь. Торонтогийн Хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй Steppe Gold компани Алтан Цагаан Овоо ордын бүтээн байгуулалтын ажлыг ирэх оны нэгдүгээр сараас өмнө дуусгахаар ажиллаж байна. Тус компани тавдугаар сард IPO хийж, олон нийтээс 25 сая ам.доллар татан төвлөрүүлсэн бөгөөд түүнээс хойш хувьцааных нь ханш 64 орчим хувиар унаад буй аж.

» Хөдөө Аж АХУй

24.5Сая ам.доллар. Өмнөд хөрштэй хэрэгжүүлж буй “Хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих” төслийн хүрээнд газар тариалан, тэжээлийн үйлдэрлэлд нэн хэрэгцээтэй, нийт 24.5 сая ам.долларын өртөг бүхий трактор 180 ширхэг, хадлангийн зориулалттай дунд оврын иж бүрдэл техник 40 ширхэг, таримал тэжээл үйлдвэрлэлийн зориулалттай иж бүрдэл техник 20 ширхэг, 9890 га талбайг услах хүчин чадалтай усалгааны тоног төхөөрөмжийг БНХАУ-аас нийлүүлэхээр болжээ.

» ХЭрЭглЭгч

290.9 Мянга. Улсын хэмжээнд 290.9 мянган дулааны эрчим хүчний хэрэглэгч байгаа бөгөөд үүний 84 орчим хувь нь Улаанбаатар хотод байна. Нийт дулааны эрчим хүч хэрэглэгчдийн 276 мянга нь айл өрх, 21.3 мянга нь аж ахуй нэгж байгаа аж.

» гАЗрыН ТОС

57.98Ам.доллар. Мягмар гарагт олон улсын зах зээл дээр газрын тосны үнэ огцом буурлаа. Брент маркын газрын тосны үнэ 2.73 хувиар суларч, нэг баррель нь 57.98 ам.доллар болсон бол WTI төрлийнх 50 ам.доллараас бууж, нэг баррель нь 48.42 ам.доллар болж хямдарлаа.

ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

АНУ-ын доллар 2,636.78

Евро 2,994.99

Японы иен 23.43

ОХУ-ын рубль 39.52

БНХАУ-ын юань 382.19

БНСУ-ын вон 2.34

вАЛЮТыН ХАНш

БАйР СУУРЬ

Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа-тай “Оюутолгой” тө сөл, ОУВС-гийн хөтөл бөр, ирэх оны төсвийн эрсдэл болон болом жийн талаар ярилцлаа.

-“тавантолгой”-д түшиглэж цахилгаан станц барих талаар Засгийн газар ямар нэг шийдэлд хүрсэн үү?

­Эрчим хүчний яамнаас “оюутолгой”­н цахилгаан станцын асуудлыг шийд­вэрлүүлэх санал оруулж ирсэн. Засгийн газрын энэ долоо хоногийн хуралдаанаар эцэслэн шийдвэрлэнэ. Энэ бол Монгол улсын хувьд нэлээд том төсөл. ингэснээр “оюутолгой” төслийн эрчим хүчний эх үүсвэрийн том эрсдэлийг хаагдана гэсэн хүлээлттэй байна.

-Хөрөнгө оруулагч талтай тохиролцсон гэсэн үг үү?

­тЭЗү­ийг нь нэлээд нарийн хийх ёстой. үүнийг дагаад хөрөнгө оруулалтын хувь хэмжээ болон талууд хоёр талаас хэрхэн яаж оролцох талаар нарийн зохицуулалт орж ирэх байх. угаасаа хөрөнгө оруулалтын гэрээнд “оюутолгой” дотоодоос эрчим хүчээ авна гэж тусгасан. Эрчим хүчний эх үүсвэр барьж байгуулахыг дэмжиж, хамтран ажиллах үүрэг Монгол улсын Засгийн газар хүлээсэн. ийм том хэмжээний төслийг эрчим хүчээр хангахын тулд бараг дЦС­IV шиг том цахилгаан станц барина гэсэн үг. тЭЗү­ийг нь баталсны дараа санхүүжилтийн нарийн мэдээллүүд тодорхой болно.

-“Оюутолгой”-н талтай Монго лын Засгийн газар хэд хэдэн хэлцэл хийж байгаа. Үүнд Монголын талын төлөх зээлийн хүүг бууруулах асуу дал багтсан. Өнөөдрийн байд лаар Засгийн газар “Оюутолгой”-н хөрөнгө оруу лагчдад төлөх өрийн үлдэгдэл хэд байгаа вэ?

­Ажлын хэсгийг ЗГХЭГ­ын дарга Г.Занданшатар ахалж байгаа. үүнээс гадна дэд Ажлын хэсгүүд байгуулагдаж, зээлийн хүүг бууруулах, татвар гэх мэт хэд хэдэн асуудал дээр ажиллаж байна. Мэдээж аль аль талаасаа ойлголцож, зөвшилцөхийг зорьж байгаа.

“оюутолгой”­н хөрөнгө

оруулалтын гэрээнээс гадна Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ гэж бий. Монгол улсын Засгийн газар энэ гэрээгээр хөрөнгө оруулагчдаас авч байгаа зээлийн хүүгийн хэмжээний талаар хэлэлцэж байна. удахгүй Засгийн газрын хуралдаанаар оруулж, хөрөнгө оруулагч талтай эцэслэнэ.

-2018 онд “Оюутолгой” төс лөөс хэдий хэмжээний санхүүжилт Монголд орж ирсэн бэ. цаашдаа Монгол руу чиглэсэн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх ямар нөөц, боломж байна вэ?

­Энэ онд тэрбум гаруй ам.долларын хөрөнгө оруулалт “оюутолгой” төслийн хоёр дугаар үе шатнаас орж ирж байгаа. төслийн хоёрду гаар шатны бүтээн байгуулалт 2021 онд ашиглалтад орно. ингэснээр зэсийн олборлолт нэмэгдэж, чанар сайжирна. Монголын Засгийн газар томоохон өр төлбөрөө төлөх үед орлого нэмэгдэх төлөвтэй байгаа нь давуу тал гэж харж байна. тиймээс Засгийн газар хоёрдугаар үе шатны бүтээн байгуулалтыг цаг хугацаанд нь явуулах, ажлын байрыг хадгалах, хүлээгдэж буй

орлого нэмэгдэх нөхцөл байдал бий болгохын төлөө “оюутолгой”­той хамтран ажиллаж байна.

-Валютын ханшийг тогт-вортой байлгахын төлөө Монгол банкны барьж буй бод-лого Сангийн яамны бодло готой хэр уялдаж байна вэ?

­оуВС­гийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд ганцхан Сан­гийн яам үүрэг хүлээгээгүй. Монголбанкны хувьд гадаад валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх, төсвийн шинж чанартай санхүүжилт хийхгүй байх зэрэг тодорхой үүрэг хүлээсэн. Санхүүжилтийн нийт 5.5 тэрбум ам.долларын 2.6 тэрбум нь Монголбанк руу чиглэсэн. Сүүлийн хоёр сард валютын ханш хүчтэй савлахад Монголбанк ийм их хэмжээний нөөцтэй байж яагаад инвервенц хангалттай

хийхгүй байна вэ гэдэг асуудал бас яригдаж байна.

оуВС­гийн зүгээс “Энэ мөнгө ам.долларын ханшийг барихад биш, үндэсний аюулгүй байдалд нийцсэн гадаад валютын нөөц бий болгоход илүү чиглэсэн” гэж хэлдэг. Ер нь АНу­ын төвбанкны бодлогын хүү нэмэгд сэнтэй холбоотойгоор ихэнх улсын мөнгөн тэмдэгтийн ханш суларсан. үүний эсрэг Монголбанк тэрбум гаруй ам.долларын интервенц хийсэн байна. Нөгөө талаар эдийн засаг сайжрахын хэрээр импорт бас нэмэгдсэн. 2017 онтой харьцуу­лахад энэ жил импорт 40 орчим хувиар өссөн. Энэ бүхэн валютын ханш чангарахад нөлөөлж байгаа.

2018 онд дэлхийн зах зээл дээр түүхий нефтийн үнэ нэлээд өссөн. Энэ нь манай ханшид ихээр нөлөөллөө. Гэхдээ арав­дугаар сарын 1­нээс эхлэн түүхий нефтийн үнэ буурч эхэлсэн нь ханшинд үзүүлэх дарамтыг багасгах болов уу.

-2019 оны улсын төсөв дэх хамгийн гол эрсдэл, хамгийн том боломж юу вэ?

­Мэдээж эрсдэлгүй он гэж

байсангүй. 2017 он ч гэсэн багагүй эрсдэлтэй байлаа. оуВС ихэнх улсад нэлээд чанга төсвийн бодлого явуулдаг учраас эдийн засаг нь агших үр дагавартай байдаг. Гэсэн хэдий ч эдийн засгийн өсөлт төсөөлснөөс өндөр гарлаа. Хоёрхон жилийн дотор эдийн засаг долоон хувиар өссөн байна. Хэдийгээр 2019 онд эрсдэл байгаа ч үүний хажуугаар хэд хэдэн давуу тал бий. Ер нь Азийн бүс нутгийн эдийн засгийн үзүүлэлтүүд харьцангуй сайн байх дүр зурагтай байна. Ялангуяа хөгжиж байгаа эдийн засгуудын өсөлт хэвээр хадгалагдана гэж олон улсын байгууллагууд тооцож байгаа. Азийн бүс нутгийн дундаж өсөлт 5.5 хувь байх болов уу гэсэн тооцоо бий. үүнээс гадна бүс нутгийн хөрөнгө оруулалт, дэд бүтцийг тэтгэсэн нэлээд олон санал, санаачилга гарч байна. Хэдийгээр дэлхийн эдийн засаг хүндхэн байх төлөвтэй ч Азийн бүс нутгийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжсэн, эдийн засгийг эрчимжүүлсэн томоохон хэмжээний бодлогууд үргэлжлэн хэрэгжих учраас бидэнд бас давуу тал бий болж байна гэсэн үг.

Зэс болон нүүрсний үнэ 2019 онд харьцангуй тогтвортой байх төлөвтэй. Энэ нь төсвийн орлого биелэх бүрэн боломжтойг харуулж байна.

-ОуВС-гийн санхүүжилтийн хүрээнд донор орнууд болон санхүүгийн байгууллагуудын Мон голд олгох санхүүжилт юунаас болж хойшилсон юм бэ?

­Хоёр, гурван долоо хоногийн өмнөөс “оуВС­гийн хөтөлбөр зогслоо” гэсэн мэдээлэл явж эхэлсэн. төсвийн дэмжлэгийг бид график гаргаад авчихдаггүй. Монгол улсын Засгийн газар тодорхой хэмжээний үүрэг, хариуц лага хүлээсэн байх ёстой. Бид Азийн хөгжлийн банк, дэлхийн банк, ЖАйКА байгуул лагатай тодорхой хэмжээ­ний бодлогын нөхцөл тохирдог. Биелэлтийг нь мөн хардаг. Монгол улсын хувьд биелэлтээ эдгээр байгууллага руу явуулж, удирдах зөвлөлөөр нь дэмжүүлсний үр дүнд санхүү жилт орж ирдэг. дэлхийн банкны Захирлуудын зөвлөл 2019 оны хоёрдугаар сард хуралдах товтой. тус банк дэмжвэл манай хамгийн том донор ЖАйКА­гаас санхүүжилт өгнө.

оуВС­гийн үнэлгээний ажлын хэсэг саяхан ирээд явсан. Макро эдийн засгийн гол үзүүлэлтүүд хангагдсан байна, бүтцийн өөрчлөлтүүд цаг хугацаандаа явж байна гэсэн эерэг үнэлгээ өгсөн. Гэхдээ энэ нь ирэх оны бүх эрсдэлийг хаалаа гэсэн үг биш. Бид төсвийн сахилга батаа үргэлжлүүлэн сахих ёстой.

“Оюутолгой”-н эрчим хүчний асуудлыг энэ долоо хоногт хэлэлцэж шийднэ

Хэдийгээр дэлхийн эдийн засаг хүндхэн байх төлөвтэй ч Азийн бүс нутгийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжсэн, эдийн засгийг эрчимжүүлсэн томоохон хэмжээний бодлогууд үргэлжлэн хэрэгжих учраас бидэнд бас давуу тал бий болж байна.

Б.Хасуй / ЗГМ©

2018 онд “Оюутолгой” төслөөс тэрбум гаруй ам.доллар орж ирсэн

Б.ЭнхжинЗГМ

УУЛ УУРХАй ДААТГАЛ

Goldman Sachs: 2019 онд Chalco алдагдалтай ажиллаж магадгүй

Алтны ханш ирэх онд өсөх төлөвтэй Даатгалын хураамжийн орлого 1.02 тэрбум төгрөгт хүрчээ

БНХАу­д хөнгөн цагааны үйлдвэрлэлээр тэргүүлэгч компани Chalco буюу aluminum Corpоration of China 2019 онд алдагдалтай ажиллаж магадгүй гэсэн таамгийг Goldman Sachs Group гаргалаа. тус компани дөрвөн жилийн турш ашигтай

ажиллаад байгаа юм. Харин ирэх онд барилга, үйлдвэрлэл, автомашины салбарын эрэлт буурахаас шалтгаалж 811 сая юанийн алдагдал хүлээх магадлалтай гэж тооцоолсон байна. өмнөх тооцоогоор 3.9 тэрбум юанийн ашигтай

ажиллана гэж гарч байжээ. үүнээс гадна нийлүүлэлтийн илүүдлийн улмаас БНХАу­ын хөнгөн цагаан үйлдвэрлэгчдийн 70 хувь нь алдагдалтай ажиллаж магадгүйг Beijing antaike Infor­mation Development компани мөн анхааруулав.

Хөрөнгө оруула лтын аюулгүй хэрэгсэл гэгддэг алтны ханш энэ онд тав орчим хувиар буураад байна. ийнхүү буурахад ам.долларын ханш чангарсан нь голлон нөлөөлсөн гэдэгтэй дийлэнх шинжээч санал нэг байна. Bloomberg Intelligence­ийн судалгаагаар ам.долларын ханш чангарахад нөлөөлсөн гол хүчин зүйл нь Холбооны Нөөцийн банкны бодлого шийдвэр. Мөн БНХАу

юанийн ханшийг доогуур барих шууд бус аргачлал хэрэглэж байгаа нь ам.доллар өндөр тогтоход нөлөөлсөн гэж дүгнэжээ. Bloomberg­ийн судалгаанд оролцсон шинжээчид энэ онд Холбооны Нөөцийн банк бодлогын хүүгээ нэмэх магадлал 77 хувьтай гэж дүгнэсэн байна. Энэ нь шар металлын ханш ирэх оны эхээр сулрах магадлалыг нэмэгдүүлж байгаа ажээ.

Нөгөө талаас, улс төрийн

гэнэтийн шийдвэрийн нөлөөнд олон улсын хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээ унаж болзошгүй байна. ийм тохиолдолд тэргүүлэх гүрнүүдийн эдийн засагт нөлөөлж болзошгүй тул хөрөнгө оруулагчид Засгийн газрын бонд гэхээс илүүтэй алтанд хөрөнгө оруулах магадлал өндөр байгаа аж. Энэ нь шар металлын үнэлгээг өсгөнө гэж Bloomberg­ийн шинжээчид тооцож байна.

Энэ оны гуравдугаар улирлын байдлаар ердийн даатгалын 15, урт хугацааны даатгалын нэг компани үйл ажиллагаа явуулж байна гэж Санхүүгийн зохицуулах хороо мэдээллээ. тайлант хугацаанд урт хугацааны даатгалын хураамжийн орлого 1.02 тэрбум төгрөг байна.

Сүүлийн таван жилд энэ төрлийн бүтээгдэхүүний орлого нэг тэрбум орчим төгрөгт хэлбэлзэж байгаа юм. ирээдүйн тэтгэвэр тогтоол­гогчдод тэтгэврийн даатгалын баталгаа бүрдэхгүй байна гэж СЭЗиС­ийн судлаач А.Мөнхцог Нийгмийн даатгалын сангийн 2019 оны төсвийн төслийн зардалд хийсэн шинжилгээндээ дурдсан байна. учир нь Монгол

Б.БямбасүрэнШинжээч

улсын нийгмийн даатгалын тогтолцоо даатгуулагчаас шимтгэл авч тэтгэврийн зардлыг шууд санхүүжүүлдэг хуваарилалтын хэлбэртэй. Хэдий тийм боловч орлого нь зарлагаа нөхөж чадахгүй байна гэж тайлбарлажээ.

ирэх оны хувьд тэтгэврийн даатгалын сангийн алдагдал 601.6 тэрбум төгрөг гэж тооцсон байна. Хувийн тэтгэврийн даатгалыг хөгжүүлэхэд тулгарч буй бэрхшээлийн талаар хувийн хэвшлийн зүгээс тэтгэврийн даатгалыг бүрдүүлэх эрх зүйн орчин бүрдээгүй, татварын бодлогоор дэмждэггүй, хэрэглэгч дийн мэдлэг, итгэл гэж тодорхойлж байна. Санхүүгийн зохицуулах хорооноос урт хугацааны даатгалыг хөгжүүлэх эрх зүйн орчин бүрдүүлэхээр ажиллаж байгааг мэдээллээ.

Бараг ДЦС-IV шиг том цахилгаан станц барина

сорилт дагуулж байна. Аж ахуйн нэг жүүдийн хувьд ч ялгаагүй ам.долларын ханшийн өсөлтөөс болоод алдагдал хүлээж байгаа билээ. 2020 оны хоёрдугаар улирлаас эхлээд олон улсын зах зээлээс босгосон бондуудын өр төлбөр нэхэгдэж эхэлнэ.

Хөрөнгө оруулагчдад амласан ёсоор хуваарийн дагуу өрөө барагдуулах амаргүй даал­гавартай манай улс золгоно. Энэ үед валютын нөөцөөрөө хамаг өр төлбөрөө хаагаад өнгөрөх бус эртнээс төсвийн давсан орлогыг хуримтлуулах замаар өрийн ачааллаа нимгэлэх шаардлагатай тулж байна.

2018 оны төсвийн орлого одоо­гийн байдлаар 1.2 их наядаар

даваад байгаа. үүнийг төсвийн сахилга батыг сайжруулах хү­рээнд хуримтлуулах нь илүү үр ашигтайг эдийн засагч Ж.дэл­гэрсайхан хэлсэн юм. төв банк энэ он гарсаар ханшийг тогтворжуулах гэж 1.2 тэрбум ам.доллар валютын дуудлага худалдаагаар дотоодын зах зээлд нийлүүлсэн. Хэдий тийм боловч ам.долларын ханш төгрөгийн эсрэг чангарсан хэвээр байна. Нүүрсний экспорт хумигдаж, уул уурхайгаас олж байгаа нийт мөнгөний 40 орчим хувийг бүрдүүлдэг эрдэс түүхий эдийн биет хэмжээ буурснаар эдийн засаг улам эмзэг болж буй. үүний нөлөө ч валютын ханшид тусгалаа олж, сүүлийн хоёр сарын хугацаанд ам.долларын ханш огцом өсжээ. АНу, БНХАу­ын хооронд өрнөж буй худалдааны дайн, өмнөд хөршийн эдийн засгийн бүтцийн өөрчлөлт манай улсын төдийгүй бусад хөгжиж буй орнуудын валютын ханшид сөргөөр нөлөөлж, өр нэмэгдэх үндсэн шалтгаан болж байна.

дотоодын зах зээлд ам.дол­ла рын эрэлт өндөр хэвээр. тухайлбал, аж ахуйн нэгж бай­

ханш болж байна.Гадаад валютын нөөц нэмэгд­

сэн, олон улсад манай улсын зээлжих зэрэглэл сайжирч, оуВС­гийн хөтөлбөр хэрэгжиж байгаа гэдэг утгаар Засгийн газар ирэх онд шинэ бонд гар­гах замаар хуучин бондын өр төлбөрөө хаах “сонголт” байгаа. өрийг өрөөр дарах замаар хугацаа тулсан өрийн дарамтаас гарах гарцыг Блумбергийн эдийн засагчдын уулзалтын үеэр зарим эдийн засагч үүнийг хөндсөн юм. Сангийн яамны хувьд шинэ бондын талаар судалж үзсэн бөгөөд илүү өндөр хүүтэй бонд гаргах улс төрийн болон эдийн засгийн эрсдэл байгааг нуусангүй.

төгрөгтэй харьцах ам.дол­ларын нэрлэсэн ханш чангарах тусам ам.доллараар илэрхийлэх гаднаас авсан зээлийн хэмжээ нэмэгдсэн мэт харагдаж байгаа юм. өндөр дүнтэй өр, зээл шинээр нэмэгдээгүй ч ханшийн дарамт өрийн эргэн төлөлтийг улам ээдрээтэй болгож эхэллээ. улсын гадаад валютын албан нөөц 3.4 тэрбум ам.долларт хүрсэн ч ам.долларын ханшийн савлагаанаас болоод манай

улсын төлөх өрийн хэмжээ үлэмж тэлж байна.

Монголбанкны зарласан албан ханшаар ам.доллар 2636 төгрөгт хүрээд буй. Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд гэхэд ам.долларын ханш 270 орчим төгрөгөөр нэмэгдсэн бөгөөд энэ хэрээр гадаад өр, төлбөрийн хэмжээ өссөн байна. Засгийн газар ирэх онд зээлийн хүүгийн төлбөрт 860 гаруй тэрбум төгрөг төлөхөөр байгаа. Хэрэв ханш өссөөр байвал 2020 онд төлөх хүүгийн төлбөр нэг их наяд руу ойртох ч эрсдэл байгаа юм. 2019 онд хүлээгдэж байгаа гадаад, дотоодын томоохон өр төлбөр байхгүй ч ам.долларын ханшийн тогтворгүй байдал өрийн дарамтыг нэмэгдүүлсээр байх нь. Хэдий Засгийн газар дНБ­д эзлэх өрийн хэмжээг 20 орчим хувиар буулгана гэх боловч валютын ханшийн өсөлт 2020 оноос төлөх өрийн хэмжээг өсгөж мэдэхээр байна.

Ам.долларын ханшийн хэл бэлзэл Засгийн газрын өр, төлбөрт дарамт болоод зогсохгүй улсын гадаад өрийн 40 орчим хувийг бүрдүүлж байгаа хувийн хэвшилд томоохон

12 ЗАСГийН ГАЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.12.19, ЛХАГВА ~ №246 (1045)

Эдийн засаг

ShANGhAI COMPOSIte

hANG SeNG kOSPIS&P 500 tOPIXDOw JONeS FtSe 100 NIkkeI 225

1.99%2.11% 0.40% 1.82% 0.62% 1.05%0.43%

2.08%

ЗАХ ЗЭЭЛИйН ГОЛ ҮЗҮҮЛЭЛТ:

Өдөр 3.63% Сар ЖилӨдөр 3.06% Сар Жил

АПУ Хк

570580590

560XII/30 XII/05 XII/18

ТАвАН ТОЛГОй Хк

Өдөр 0.70% Сар Жил

МОНГОЛ шУУДАН Хк

6.6k6.8k7k

6.4k

590580570560

СҮҮ Хк

215

225230

220

210205

Өдөр 0.19% Сар Жил

erdene resource Development Торонто

Өдөр 2.27% Сар Жил

0.270.250.24

Aspire Mining Австрали

Өдөр 5.00% Сар Жил

0.02

0.020.02

rio tinto Австрали

Өдөр 1.67% Сар Жил

80.7778.0575.33

XI/12 XI/12 XI/12 XI/12XI/25 XI/25 XI/25 XI/25XII/18 XII/18 XII/18 XII/18

Өдөр 3.85% Сар Жил

turquoise hill resources ltd Торонто

2.482.332.19

XII/03 XII/05 XII/18 XII/03 XII/05 XII/18 XII/03 XII/05 XII/18

Монгол улсын гадаад өрийн нийт үлдэгдэл 27.9 тэрбум ам.доллартай тэнцэж байна. үүний долоо орчим тэрбум ам.долларыг Засгийн газрын урт хугацаат өр төлбөр эзлэх аж. дотор нь задалж үзвэл, 3.9 тэрбум нь зээл, үлдсэн нь бонд, өрийн бичиг байна. Энэ оны гуравдугаар улирлын байдлаар өр дээрх хэмжээнд хүрснээр өмнөх оны мөн үеэс 1.6 тэрбум ам.доллараар нэмэгджээ. 2016 оноос хойш өр дНБ­ий 70 орчим хувьтай дүйхэд ам.долларын ханшийн шууд нөлөөлөл их байсныг Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа хэлсэн юм.

тодруулбал, нийт гадаад өрийн төгрөгөөр илэрхийлсэн хэмжээ 2016 оны сонгуулийн үетэй харьцуулахад гол өсөлтийнх нь шалтгааны 75 хувьд валютын ханшийн хэлбэлзэл голлон нөлөөлжээ. өөрөөр хэлбэл, төсөвт ирэх дарамт ханшийн зөрүүнээс болоод нэмэгдсэн байна. Хөгжлийн банк болон Засгийн газрын хүлээгдэж байсан зарим томоохон өр, төлбөр 2016, 2017 онд хийгдсэн ч дНБ­д эзлэх гадаад өрийн хэмжээ өнгөрсөн хугацаанд дорвитой буурсангүй. үүний шалтгаан нь валютын

Гадаад өр нэмэгдэхэд валютын ханшийн өсөлт голлох нөлөө үзүүлжээ

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

гуул лагын цэврээр худалдан авсан ам.долларын хэмжээ энэ оны 10 дугаар сартай харь­цуу ла хад 11 дүгээр сар болон 12 дугаар сарын эхний долоо хоно гийн байдлаар 240 гаруй сая ам.доллараар нэмэгджээ. өрөө хазаарлах нэг боломж валютын ханшаа тогтворжуулах гэдгийг гурван эдийн засагч тутмын хоёр нь хэлж байна. Валютын ханшийг зөвхөн валютын нөөцөө нэмэх төдий хэмжээнд авч үзэх бус гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт татах замаар эдийн засгийн тогтвортой байдлаа бататгаж, дархлаагаа сайжруулах боломж гэж харах хэрэгтэй болох нь байна. тодруулбал, БНХАу­тай нүүрсний экспор­тын хэмжээг нэмэгдүүлэх чиглэлээр илүү ажил хэрэгч яриа хэлэлцээрт шилжих, мөн хөрөнгө оруулагчдын анхаарлын төвд байгаа мега төслүүдээ эдийн засгийн эргэлтэд оруулах нь илүү үр дүнтэй гэж дийлэнх эдийн засагч үзэж байгаа юм. тухайлбал, тавантолгойн ца­хилгаан станцын барилгын ажлыг яаралтай эхлүүлж, “оюу толгой”­н Хятадаас ху­дал дан авч буй эрчим хүчний төлбөрийг дотооддоо үлдээх, “тавантолгой”­н ордын эдийн засгийн өгөөжийг нэмэгдүүлэх замаар олон улсын зах зээлд IPo хийвэл илүү үр дүнтэй аж. Хамгийн бодитой, эдийн засагт валют дагуулах, улмаар дараа дараагийн төслүүдэд зам нээх “тавантолгой”­н цахилгаан станц бол зөвхөн нэг жишээ төдий. өр шинээр нэмж тавиагүй ч валютын ханшийг зөвхөн төв банкинд даатгаад орхивол Засгийн газрын үүрэх төсвийн дарамт улам нэмэгдэх эрсдэл байна.

валютын ханшаас болж гадаад өрийн

дарамт нэмэгдэж байна

С.Батсайхан / ЗГМ©

Ам.долларын ханш(сүүлийн нэг жилд)

2600₮

2550₮

2500₮

2450₮

2400₮

2018.I II V IXIII VI XIV VIIIVII XI XII

Юанийн ханш(сүүлийн нэг жилд)

380₮

370₮

360₮

2018.I II V IXIII VI XIV VIIIVII XI XII

ДНБ-д эзлэх өр нэмэгдэж буйн шалтгаан нь ханшийн эрсдэл