Naziv predmeta:Komparativni poreski sistemi Nivo: I ciklus studija Godina: IV

Rezultati uenjaStudenti stiu uvid u savremena dostignua iz oblasti politike oporezivanja i dizajniranja poreskih sistema, a koja se aktivno nastavljaju na znanja usvojena iz oblasti osnova javnih finansija. Usvajaju se osnovi i napredni principi kreiranja poreske politike, te upravljanja poreskim sistemima u dinamikom okruenju. Unapreuje se analitika sposobnost razumjevanja aktuelne situacije iz oblasti javnih finansija i integracionih procesa na relaciji EU i BiH.

CILJ PREDMETA

Upoznati studente sa naprednim teorijskim i praktinim trendovima u domenu osnovnihkoncepata javnih finansija, konkretnije, poreske politike kao dijela fiskalne politike.Predstaviti dominante oblike i karakteristike poreskih sistema u svijetu, te izvriti njihovukomparativnu analizu. Kritiki preispitati odlike poreske politike i sistema u BiH, naroito u kontekstu integracionih procesa sa EU.

Osnovne tematske jedinice

I dio (Osnovi Fiskalne politike)1. Pojam i uloga fiskalne politike2. Javni rashodi i javni prihodi3. Naini finansiranja javnih rashoda - budet i javni dugII dio (Porezi i poreska politika)4. Evolucija uloge poreza u javnim finansijama5. Vrste poreza6. Efekti oporezivanja7. Poreska terminologijaIII dio (Poreski sistemi i politike EU i BiH)8. Vrste poreskih sistema9. Struktura fiskalnog sistema EU10. Poreski sistem EU11. Fiskalna pravila u EU i stabilizacija12. Fiskalna politika BiH naspram EU13. Javne finansije u BiH14. Porezi i poreski sistem u BiH

LITERATURA

Keetovi; onlagi; Rika: Javne finansije, Ekonomski fakultet Sarajevo, 2012. god.Keetovi Izudin : Finansije, 2009. TuzlaAli eval: Upravljanje javnim prihodima, PrintCm, Tuzla, 2008. godinaKeetovi, Izudin i onlagi, Denan (2007): Javne finansije, Grin Graanicaimovi, Jure i imovi, Hrvoje (2006): Fiskalni sustav i fiskalna politika EU, Pravni fakultet u Zagrebu Radii, Marko i Boidar, Raievi (2008) Javne finansije:Teorija i praksa,Ekonomski fakultet SuboticaRosen, H. i Gayer, T. (2009): Javne Finansije, Centar za izdavaku delatnost, Ekonomski fakultet u BeograduJeli, Boidar.: Financijsko pravo i financijska znanost, Informator, Zagreb 1998.godineHarvey S. Rosen: Javne finansije, Institut za javne finansije, prevod, Zagreb, 1999. Godine.Stiglitz J. E. : Ekonomika javnog sektora , Ekonomski fakultet Beograd, 2004. godinaDieter Brummerthof: Javne finansije, prevod, Gospodarska misao; Mate , Zagreb, 2000 godine

.

I dio (Osnovi Fiskalne politike)

1.Pojam i uloga fiskalne politike2. Javni rashodi i javni prihodi3. Naini finansiranja javnih rashoda - budet i javni dug

Definicija drave Drava kao nosilac fiskalne politike.Pojam drave : federaciju, republike,optine; komunalna preduzea, socijalna osiguranja........ U dravu se mogu ubrojati one ustanove koje nude dobra za kolektivnu upotrebu javna dobra

Ciljevi i sredstva fiskalne politikeDefinicija ekonomske politike0pta definicija o ekonomskoj politici, kao najbolje mogue ostvarenje unaprijed zadanih ciljeva.Fiskalna politika je podruje ekonomske politikeCiljne varijable : dravni rashodi, poreske stope; kao instrumentalne varijable ekonomske politikeFiksni i promjenjivi ciljevi ( ali ne i ciljne veliine)

Odnosi izmeu ciljevaKada se eli ostvariti vie ciljeva tada se mora prmjeniti vie razliitih instrumenataKordinacija instrumenataInstrumenti moraju biti tehniki ali i politiki promjenjivi, tako da ih nosioci ekonomske politike mogu autonomno odreivatiSukob interesa ciljeva : napr. Princip pravednosti i efikasnostiProblem konflikta ciljeva postavljanje prioritetaHijerarhija ciljeva operacionalizacija ciljeva

Ciljevi fiskalne politike

Podjela fiskalne politike na podruja :AlokacijaDistribucijaStabilizacijaOva tri cilja nisu tipina samo za fiskalnu politiku oni vrijede i za ekonomsku politiku u cjelini

ALOKACIJAUlaganje i upotreba resursa

Rezultat koji se razlikuje od onog do kojeg bi se dolo u procesu trinog odluivanja: privatna aktivnost

RASPODJELARaspodjela dohotka i imovineansaPotronjaKoristiPromjena pretpostavki i rezultata koji proistiu iz trine ekonomije

STABILIZACIONA POLITIKAOscilacije u vezi konjukturaRavnotea u bilansu plaanjaPrimjereni rastPorast investicija : promjene izmeu privatnog i dravnog outputa

Fiskalni cilj Osigurati potrebne prihode , posebno poreze, kako bi se ispunili zadaci koji su dati u dijelu izvrenja rashodaFiskalni cilj nije samostalan jer je podreen ostalim ciljevima

INSTRUMENTI FISKALNE POLITIKESvi oblici prihoda i rashoda ,kao i garancija ( razna jamstva, izvozne garancije, izjave o preuzimanju gubitka) kao i prihodi koji su izostali zbog poreskih povlastica.Instrumenti postoje samo ako drava ima direktan nadzor nad varijablama.Efikasnost instrumenata ovisi o reakcijma privrednih subjekata na koje ti instrumenti utiu.

Odnos izmeu instrumenata fiskalne politike sa ostalim instrumentima ekonomske politikePostojanje uske vezeGranice sa ostalim politikama, naroito sa monetarnom su uske i nisu otreNeki ciljevi ekonomske politike zahtjevaju razliite instrumenteTreba predvidjeti nepredviene uinke tzv. popratne pojave

Fiskalni federalizamDrava za ispunjavanje svojih nadlenosti treba imati finansijska sredstva kako bi obavila poslove i zadatkeSigurnost : vojska i policijaPravni sistem : sudstvo i tuilatvoZdravstvoObrazovanjeSocijalna zatita

Nacionalni dohodak i javne fiskalne finansijeZnaaj dohotka: Osnovni izvor sredstava za podmirenje javnih potrebaStopa rasta dohotkaFiskalno opterenjeStopa fiskalnog optereenja poreski pritisak poreski teret poreska presijaUdio dabina u dohohotku

Javne finansijeJavne potrebeNadlenosti ili zadaci javno pravnih tijelaDrava Centralna vlastFederalne jediniceLokalne zajedniceSloena dravna strukura

DabineCarinePoreziDoprinosiTakseParafiskalne obaveze

Relativan poreski pritisakStopa dohotka za javne potrebe : 40 60 %Fiskalno optereenje i koristi koje se kroz javne rashode vraaju poreskim obveznicimaKoristi : socijalna i zdravstvena zatita stanovnitva, bezbjednost, komunalna infrastruktura, privredna infrastruktura: putevi, vodosnadbjevanje, zatita od poplava i poara i sl.

JAVNI RASHODIPojam javnih rashodaDefinicija Novani izdaci javnopravnih tijela za zadovoljenje opih i zajednikih potreba - sigurnost, obrazovanje, zdravstvo, nauka, socijalna zatita i sl.

Karakteristike i naela - principiIzdaci u novcu;Ope i zajednike potrebe:----------------------------------------------Naelo maksimalne drutvene korisnostiUmjerenosti tedljivostPrioritetaVremenske rasporeenostiProduktivnosti Efikasnosti - uninkovitosti

KLASIFIKACIJA i VRSTERedovni i vanredniProduktivni i neproduktivniTransferni i investicioniLokalni i dravni centralnih organa vlastiLini i materijalniNovani i naturalni-----------------------------------------------------Rashodi dravne upraveRashodi za zatitu ovjekove okolineIntervencije drave u privredi

Obim javnih rashodaUee javnih rashoda u drutvenom proizvoduZakonitost stalnog rasta javnih rashodaStrukturalna analiza javnih rashodarast vojnih i bezbjednosnih izdatakarazvoj naukeobrazovanje

Javni rashodi i deficit buetaPoveanje buetskog deficitaPoveanje javnog dugaOgranienje deficitaDeficit u visokorazvijenim zemljamaPoveanje vojnih rashoda : ratovi i krizeUlaganje u privrednu infrastrukturu: saobraaj, energetiku, poljoprivredu, stambenu i komunalnu infrastrukturu

Nominalni rast javnih rashodaProirenje funkcija drave : proirenje postojeih i dobijanje novih sadrajaRazvijanje novih funkcija kao obiljeje savremene draveAdolf Wagner zakon stalnog rasta javnih rashoda

Granica rasta javnih rashodaStatiko i Dinamikoshvatanje rasta javnih rashoda.Tradicionalno klasinoSavremeno shvatanje rasta javnih rashoda

Teoresko i praktino utemeljenje granice rastaPostoji zakonitost stalnog rastaNe vezuju se kruto za visinu dohotkaSutinsko pitanje nije visina nego struktura odnosno oblici rashodaUticaj javnih rashoda u regulaciji ciklinih privrednih kretanja

Socio ekonomske funkcije javnih rashodaOsiguranje ekonomske ravnoteeUsklaivanje tokova i odnosa proizvodnje i potronjeRigidnost, odnosno neelastinost pojedinih rashoda:socijalno osiguranje,subvencije,pomo nezaposlenim

Uzroci rasta javnih rashodaPrividni ili fiktivni uzroci:smanjenje kupovne snage novcapromjene tehnike izrade buetapoveanje stanovnitva i teritorijeStvarni ili sutinski:EkonomskiPolitikiFinansijskiOstali

Vani faktoriSistem raspodjele dohotkaPorast dravnog aparata Perkinsonov zakon, sporo ogranienje ili ukidanjeTekoe u stabilizovanju vanrednih prilika i vraanje na normalno stanje

Politka djelovanja javnih rashodaNeutralno i aktivno MonetarnoNa nacionalni dohodak i proizvodnjuStabilizacijsko, antiinflaciono i inflacionoCiklina kretanja u privrediNa potronju, investicije i zapoljavanje

Efikasnost javnih rashodaVelika masa sredstava se izdvaja za javne rashodeApsolutno i relativno poveanjePitanje efikasnosti troenjaUtvrivanje prioriteta i opravdanosti produktivnih javnih rashoda metod cost benefit analiza

Metod PPB- Planing- Programing Budgeting- SystemRazvio se u SAD-e i preuzet u mnoge zemljeKontinuitet analize i ocjena opravdanosti, prioriteta i efikasnosti troenje sredstava za zadovoljenje odreenih potreba bilo iz bueta, fondova ili na drugi nainCjelovito sagledavanje finansiranja javnih potreba

Uspjenost metode PPB - sistemaPrua potpune relevatne informacijeOsigurava analizu i kritinu ocjenu poduzetih mjeraDonoenje efikasnih mjeraPoveava odgovornost svih subjekataOptimalno zadovoljenje svih potreba

Nove metode ocjene efikasnosti javnih rashodaZero Base Budgetig ili ZBB metoda svake godine paljivo se preispita potreba daljneg finansiranja odreenog buetskog rashodaVremensko ogranienje finansiranja odreenog programa

JAVNI PRIHODIPojam, pravni osnov, vrste i raspodjela javnih prihodaVrsta i klasifikacija javnih prihodaRaspodjela javnih prihoda

POREZITeorije o opravdanosti ubiranja porezaCiljevi oporezivanjaPoreska terminologija elementi oporezivanjaPoreski principi - naelaEfekti oporezivanjaDvostruko i viestruko oporezivanjeVrste i razvoj neposrednih direktnih porezaVrste i razvoj posrednih indirektnih poreza

CARINEPojam, postanak i zadaci carinaVrste carina

TAKSE - PRISTOJBEPojam i karakteristike taksiEvolucija i naela taksiVrste taksi

Parafiskalni prihodi ili parafiskaliteti

Pojam i priroda parafiskalitetaNamjena parafiskaliteta

PORESKA ADMINISTRACIJACarinska sluba Poreska upravaFinansijska- Financijska policija---------------------------------------------Uprava za indirektno izravno oporezivanje---------------------------------------------

JAVNI PRIHODIPojam, pravni osnov, vrste i raspodjela javnih prihodaVrsta i klasifikacija javnih prihodaRaspodjela javnih prihoda

Pojam, pravni osnov, vrste i raspodjela javnih prihoda

Pravo prinude: ius imperium, fiskalna prinuda na bazi fiskalnog suverinitetaPravo vlasnitva: profit, dividendu,rentuImovinsko pravo iz ugovora: kamate, mara, profitPravo na retorzije : kazne, konfiskacijaPravo na nasljedstvo: stvarnih i obligacionih pravaOstalo. Pokloni donacije, niije stvari res nulius

Vrste javnih prihodaOrginalni i derivatnijavni Redovni i vanredniPrihodi od stanovnitva i prihodi od pravnih licaPovratni i nepovratniPrihodi u novcu i prihodi u naturiNamjenski i nenamjenski

Raspodjela javnih prihodaSistem vlastitih izvornih prihodaSistem zajednikih prihodaMjeoviti sistemSistem separacije:Ukupne ne postoji fiskalna autonomija niih jedinica dravno pravnih tijelaSlobodna separacija: vie i nie jedinice imaju fiskalnu suverinitetZajedniki prihodi: s doprinosima i s doznakama

Mjeoviti sistemKvotni sistem: fiskalna suverenost pripada samo jednoj politiko teritorijalnoj zajednici dok druge sudjeluju u fiskalnim prihodima u odreenom iznosuSistem dopunskog finansiranja: fiskalna suverenost pripada vioj politiko teritorijalnoj zajednici, a uue teritorijalne jedinice imaju pravo dopunskog oporezivanja najee u obliku prireza jednim ili nekolicinom poreskih oblika: vezano ( u rasponu) ili slobodnom dopunskom oporezivanju

II POREZIPojam i karakter porezaVrsta porezaTeorije o opravdanosti ubiranja porezaPoreska terminologija elementi oporezivanja Ciljevi oporezivanjaPoreski principi - naelaEfekti oporezivanjaDvostruko i viestruko oporezivanjeVrste i razvoj neposrednih direktnih porezaVrste i razvoj posrednih indirektnih poreza

Pojam i karakter poreza

Davanje realnih dobara novcu ili naturi draviradi zadovoljenja javnih potreba od strane javne vlasti na bazi jednostranog utvrivanja iznosa prema nekom optem mjeriluWagner - prisilno davanje za pokrie zajednikih dravnih potreba i javnih izdataka

Obiljeja - karakter porezaPrinudni prihod draveDerivatni prihodNedestinirani prihodNepostojanje protuvnaknadeJavni interesPlaaju sve poreski sposobne osobe

Vrste porezaNeposreni i posredni ili indirektni i direktniSubjektni i objektniSintetiki i analitikiOpi i namjenskiKatastarski i tarifniPretpostavljeni i faktikiRedovni i vanredniReparticioni i kvotniPorez u naturi i novcuCentralni i lokalniFundirani i nefundiraniPretpostavljeni i faktiniPorezi po vrijednosti i specifini porezi

Teorije o opravdanosti ubiranja poreza

Teorija sile jai tlaiTeorija cijene - trino naelo sa dvije varijante: teorija osiguranja i teorija uivanjaTeorije rtve drava kao opedrutvena tvorevinaTeorije reprodukcije poreza dravni intervencionizamOrganska teorija - porez kao dunost, ili reorija nacionalne dunostiSocijalistika teorija o potrebi poreza

Poreska terminologija elementi oporezivanja A/ Subjektni i objektni

A/ SubjektniPoreski subjekti: aktivni i pasivni tj. poreska vlast i poreski obveznikPoreski platac je lice koje je duno obraunati i platiti porez u ime i za raun poreskog obveznika. Poreski dunik su esto jedna te ista osoba ali i esto razliite. Razlozi razdvajanja su poreznotehnike prirode

Poreska terminologija elementi oporezivanja

Poreski destinator koja po namjeri intenciji zakonodavca pozvana da snosi porez tj. da plati porez iz svog dohotka i imovine. Konani platac poreza koja na kraju- u krajnjoj liniji bez obzira na intenciju zakonodavca snosi poreski teret.

Poreska snaga ili sposobnost poreskog obveznika predstavlja njegovu ekonomsku mo sposobnost da blagovremeno udovolji poreskim obavezama: - objektna subjektna Poreski izvor predstavlja iznos vrijednosti stvari i prava koja pripadaju poreskom obvezniku iz kojih se plaa porez:dohodak prihod ili imovinaNominalna i realna Poreski objekt - predmet ( pokretni i nepokretni) za ije je postojanje , injenje ili neinjene vezuje postojanje poreza.

Poreska osnovicaPredstavlja veliinu ili vrijednost koja slui za utvrivanje obraun poreske obaveze.po pravilu se utvruje u novcu rjee naturalnoPaualna i stvarna poreska osnovica

Metode utvrivanja poreske osnoviceIndicijarna metoda naputa se u praksiMetod vlastite prijaveMetod po prijavi tree osobeSlubeni metod ex officioKomparativna metoda ili metod parafikcije

Poreska stopaProporcijalna stopaProgresivna poreska stopaDegresivna ( regresivna) poreska stopa

Ciljevi oporezivanjaFiskalni ciljeviVanfiskalni ciljevi:ekonomsko politikiSocijalno politikiOstali ciljevi oporezivanja

Ekonomska politika u oblasti porezaPodsticanje ili sputavanje razvoja privrednih djelatnosti i granaPodsticanje izvoza i obrnutoUticaj na strukturui obim potronjeUticaj na oblast cijena

Socijalno politiki ciljeviKorigovanje prihoda nastalih u primarnoj i sekundarnoj raspodjeliDestimulisanje pojedinih oblika potronje: alkohol, duhan.

Poreski principi - naela

Poreski principi predstavljaju pravila kojih se Poreski organi motaju pridravati prilikom izrade poreskog sistema.Adam Smit:Obaveznost i ravnomjernost,Odreen , zakonom, iznos visine porezaa,Ugodnost plaanja,Trokovi naplate.

Wagnerovi principiFinansijska naela,-izdanost -elastinostEkonomska naela,izbor poreskog vrelaDejstvo pojedinih porezaSocijalna naela,-optost- ravnomjernost i proporcijalnostPoresko tehnika naela.

Efekti oporezivanja

Evazija - utaja porezaPrevaljivanje poreza

Evazija - utaja porezaZakonska evazija- Namjerna NenamjernaNezakonska Utaja ili defraudacijaKrijumarenje ili kontrabanda

Uzroci evazijeNejasnoa u zakonskim tekstovimaNeefikasnost poreske administracijeNeefikasna funkcija naplate porezaVisina poreskih sankcija

Posljedice evazijeSmanjenje javnih rashoda na nivo prikupljenih sredstavaUvoenje novih porezaIzrazito visoka poreska stopa

Efekti poslije oporezivanja prevaljivanje porezaPrevaljivanje poreza je praksa da poreski obveznik moe u cjelosti ili dijelom da prevali porez prevaljivanjem na tree lice.Faktori koji omoguuju prevaljivanje poreza:ekonomski,Subjektni,Istorijski.

Faze prevaljivanjaPerkusija odreuje se osoba koja treba da plati porez;Reperkusija - poreski obveznik skida sa sebe poresku obavezu ( teret) i oslobaa se prevaljivanjem unaprijed ( uraunava u cijenu), unazad ( na ulazu proizvoda) ili bono ( uz druge proizvode);Incidenca , poreski teret je pao na neku osobu koja mehanizma da ga skine sa sebe. To je faza u kojoj se javlja konani destinator ( osoba koja plaa porez);Difuzija , se javlja kao efekat incidence ( konano plaanje poreza).

Dvostruko i viestruko oporezivanje

Dvostruko oporezivanje predstavlja :Postojanje jednog poreskog obveznika;Istovrsnog poreza;Jednog poreskog oblika;Vie poreskih vlasti;Dvoskratno, odnosno viekratno plaanje.

Vrste dvostrukog oporezivanjaInterno dvostruko oporezivanjeMeunarodno dvostruko oporezivanje

Viestruko oporezivanjeNadoporezivanjeKombinacija poreza

Nadoporezivanje Nadoporezivanjese javlja kada isti poreski obveznik plaa vie poreza istog oblika u korist razliit zajednica:Postojanje jednog poreskog oblika,Vie istovjetnih poreza , Vie poreskih povjerilaca razliitog ranga.

Kombinacija poreza Kombinacija poreza postoji kada isti poreski obveznik na isti poreski izvor plaa vie raznovrsnih poreza.Napr. Lice na dohodak plaa porez kada kupuje robu - indirektno i kada porez prelazi odreeni iznos direktni porez.

Vrste i razvoj neposrednih direktnih poreza

Kako se manifestuje poreska snaga : posjedovanjem imovine i dohotkaAdministrativni tehniki postupak : injenino stanje koji su predvieni i naplaiju na bazi katastraKriterij prevaljivanja: pogaa lice koje ga plaa

Prednostii i nedostaci direktnih porezaA/ PrednostiPravinostStabilnostB/ NedostaciSkupa fiskalna administracijaPsiholoki tee prihvatljivNe prati konjukturna kretanja

Indirektni poreziVelika elastinostObaveznost plaanjaUgodnost za poreskog obveznikaDovoljnost i izdanostNesocijalnostLako se prevaljuje pa su nepovoljni za razne ekonomske, socijalne i druge svrhe

Varijante indirektnih porezaJednofazni porez na prometSvefazni porez na prometPorez na dodatnu vrijednost

CARINEA/ Prema kretanju robe:UvozneIzvozne TranzitneB/ Prema nainu odmjeravanja:Specifine kvantitativneVrijednosne - ad valorem

CARINEC/ Prema karakteru trgovakih odnosa:AutonomneKonvencionalne ili ugovorneD/ Prema visini optereenja:Preferencionalne povlateneRetorzivne

CARINEE/ Prema ekonomskoj funkciji:FiskalneZatitne ili ekonomske

DOPRINOSIInkorporiraju elemente protuvuslugePlaaju oni koji koriste uslugeObavezni karakterImaju strogu namjenu

Namjena doprinosaZdravstveno osiguranjePenziono i invalidsko osiguranjeDjeija zatitaObrazovanjeKulturaZbrinjavanje nezaposlenih

Slinost doprinosa sa porezimaPrinudno plaanjeDavanje u novcuIstovjetnost po sistemu naplate

TakseUtvrivanje visine takse:Trokovni principKorisnostNain naplate:Direktan Indirektan

Klasifikacija taksiA/ Prema razini vlastiB/ Vrste usluga C/ Prema vremenu plaanjaD/Prema broju izvrenih uslugaE/ Opte i specijalneG/ Stalne i nepromjenjive

PARAFISKALITETINalaze se izmeu administrativnih taksi i porezaZajedniki ekonomski i drutveni interesDestinirani prihodi namjenskiOdreeni su prema vremenu , namjeni i subjektimaNapr. Doprinosi komori , turistikoj zajednici , vodni doprinos, naknada za puteve

Namjena parafiskalitetaEkonomsko Socijalno

Poreska administracijaNaplata javnih prihodaEvidentiranje djelatnostiIspunjenje poreskih obaveza graanaKnjienje i rasporeivanje javnih prihodaInspekcijski nadzorSankcijeAnalizira sprovoenje poreskog sistemaStruni i upravni poslovi

Organizacione pretpostavkeInformacioni sistemKadroviMaterijalni status

JAVNI DUGSintetiki izraz ukupnog zaduenja draveJavni dug je destiniran i anticipiranJavni dug je jedan od osnovnih oblika vanrednih prihoda dravePovjerenje u dravusredstva koja formiraju javni dugpravci usmjeravanja i efekti djelovanjaoblik i priroda dugaperspektive i znaaj

Uzroci stvaranja javnog dugaVeliki javni rashodi,Intervencija drave u privredi;Vremenska neusklaenost javnih prihoda i javnih rashoda;Stalni buetski deficit.

Prednosti i nedostaci javnog dugaA/ Nedostaci:Spreavaju privredni razvoj,Podstiu rasipnitvo i lakomisleno zaduivanje,Odsudnost tednje,Previsoko zaduenje

Konstatacije o tetnosti i korisnosti javnog dugaJAVNI DUG SE BEZ REZERVE NE MOE OCIJENITI NI TETAN NI KORISTAN Ekonomski posmatrano sam za sebe nije dobar ni lo, ono to je dobro ili loe kod zajma je njegova upotreba- ekonomski uinci javnog duga

B/ Prednosti javnog dugaBre se mogu prikupiti sredstva nego oporezivanjemKod zaduivanja u inostranstvudolazi do priliva novanih sredstava pri rmu se stvara nova ekonomska snaga a da se ne mijenjaju samo vlasnici ( prebacivanje iz jednog u drugi ep)Javni dug uva sadanje poreske obveznike na raun buduih, te je otpor njegovom uvoenju manji nego kod poreza.

VRSTE I KLASIFIKACIJA JAVNOG DUGAKriteriji:prema teritorijalnom principu: unutranji i vanjski;prema nainu otplate: anuitetski, rentni, dugovi sa kamatom i bez kamata;prema stepenu voljnosti: dobrovoljni i prinudni;prema stepenu garancija: dug sa zalogom i bez zaloga;Prema vremenu: letei - kratkoroni i konsolidirani dugoroni.Zajmovi irih i uih teritorijalnih zajednicaProduktivni i neproduktivni;Zajmovi od banka, stanovnitva, MFI, drave.Novani i robni.

NAELA ZADUIVANJARavnomjerna raspodjela tereta zajmaNaelo rentabilnostiKonjukturnopolitiko naeloNaelo preraspodjele imovine i dohotkaNaelo privrednog rasta

GRANICA ZADUENJAZaduenje po stanovnikuZaduenje u odnosu na dravnu imovinuZaduenje u odnosu prema proraunu buetuOdnos zajmodavca prema dunikuNeeljena raspodjela dohotkaKriteriji meunarodnog monetarnog fonda

OTPLATA ZAJMADravni zajmovi se otplauju prema rokovima i utvrenim planovimaZatitne klauzule:zlatna klauzula,Valutna klauzula, Robne klauzule: indeksacija

TEHNIKA JAVNOG DUGAI - Poslovi emisije i otplata / amortizacija/A/ Emisija:DirektnaIndirektana B/ Amortizacija:Direktna i indirektnaUgovornaAutomatska i fakultativnaMonetarnaII - Konverzija, konsolidacija i unifikacija

BANKROT DRAVEOTVORENI BANKROTPRIKRIVENI BANKROT

Konverzija, konsolidacija i unifikacija

Operacija drave usmjerena na olakavanje duga: pretvaranje leteih u konsolidirane kredite, unifikacija.Operacija fundiranja dugaRazlozi za konverziju duga:Ekonomski, Politiki i Pravni.

Posljedice konverzijeNa poreske obveznike : dobiti na smanjenju poreskih obaveza ali na poveanju kamata;Obveznice se nalaze u vlasnitvu jedne klase bogate, a teret snose siromani;Obveznice se nalaze u rukama bogate klase koja je u principu poreski obveznik,Efekat rastereenja kamata ovisno da li se radi o produktivnom ili neproduktivnom troenju.

Vrste i oblici konverzijeDobrovoljna;Opciona: da ili ne prihvata konverzijuFakultativna: da saglasnost na smanjenje kamate i da zadri staru obavezuPrinudna je nedopustiva i jedino se primjenjuje u uvjetima bankrotstva drave.Kombinovana: sadri elemente prinudne i dobrovoljne.

Uslovi za obavljanje konverzijeDa postoji dovoljno finansijskog kapitala;Pad kamatnih stopa;Odluka i namjera drave da izvri konverziju.

Ugovor u Maastrichtu i zaduivanje draveDa godinji buetski manjak ne iznosi od 3% BDP Da ukupno zaduenje zemalja lanica EU ne iznosi vie od 60% od njezina BDP.

BUETPojam , definicijaOsnovne karakteristike buetazakonski aktfinansijski dokumentupravni akt

EKONOMSKA FUNKCIJA BUETAPovezanost bueta sa kretanjem u privrediRedistribucijska i stabilizacijska funkcijaAlokacijska funkcijaStabilizacijska funkcija

POLITIKA FUNKCIJA BUETADonosi se u Parlamentu u emu se ogleda politika funkcija buetaPolitika vlade izvrne vlastiKontrola izvrne vlasti

PRAVNA FUNKCIJA BUETARegulisana pravnim normamaBuetsko pravoZakon o buetu

Buetska naela - principiNaelo potpunostiNaelo jedinistvaNaelo realnostiNaelo specijalizacijeNaelo ravnoteeNaelo jednogodinjostiNaelo javnosti

BUETSKE PROCEDURESastavljanje buetaDonoenje buetaIzvrenje buetaKonrtola izvrenja buetaRevizija bueta