Załącznik do Uchwały Nr

Rady Miejskiej w Grodzisku Wielkopolskim z dnia 01 czerwca 2017

Program

Wspierania Rodziny

w Gminie Grodzisk Wielkopolski

na lata 2017-2019

2017

3

SPIS TREŚCI

str.

WPROWADZENIE ................................................................................................................... 4

1. PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA .................................. 5

2. REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA ...................................... 5

3. CHARAKTERYSTYKA STRUKTURY GMINY I OCENA MOCNYCH I SŁABYCH

STRON GMINY PRZEZ MIESZKAŃCÓW ........................................................................... 7

4. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W MIEŚCIE ......................................... 8

4.1 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ................................................................................................8

4.2 SYTUACJA MIESZKANIOWA RODZIN .................................................................................10

4.3 RYNEK PRACY ..........................................................................................................................11

4.4 EDUKACJA I PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE ............................................12

4.5 SPORT, REKREACJA I TURYSTYKA .....................................................................................17

4.6 KULTURA SPOŁECZNA ..........................................................................................................18

4.7 ZDROWIE .................................................................................................................................20

4.8 SYTUACJA DZIECKA W ŚRODOWISKU SZKOLNYM I RODZINNYM ............................20

4.9 SYTUACJA RODZINY I DZIECKA W ŚRODOWISKU LOKALNYM .................................22

4.10 POMOC SPOŁECZNA RODZINIE I DZIECKU .....................................................................25

4.11 DZIECKO I RODZINA WSPIERANI PRZEZ PORADNIĘ PSYCHOLOGICZNO-

PEDAGOGICZNĄ ............................................................................................................................30

4.12 PRZESTĘCZOŚĆ WŚRÓD NIELETNICH ..............................................................................30

4.13 RODZINA I DZIECKO POD KURATELĄ SĄDOWĄ ...........................................................31

4.14 ANALIZA SWOT ......................................................................................................................32

5. CEL GŁÓWNY PROGRAMU, CELE OPERACYJNE, DZIAŁANIA .............................. 34

6. REALIZACJA PROGRAMU .............................................................................................. 37

4

WPROWADZENIE

Niniejszy 3-letni gminny program wspierania rodziny powstał na mocy artykułu 176 pkt

1 ustawy z dnia 09 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.

U. z 2017 r., poz. 697). Program został opracowany w Ośrodku Pomocy Społecznej w Grodzi-

sku Wielkopolskim przy udziale mieszkańców (Radnych Miejskich, Sołtysów, przedstawicieli

Kościoła Katolickiego, pracowników samorządu, organizacji pozarządowych) wyrażających

swoje opinie.

Dokument zawiera diagnozę społeczną zasobów, określa problemy dotykające rodzinę, wy-

znacza cele do realizacji. Opracowanie jest ogólnodostępne za pośrednictwem miejscowej stro-

ny internetowej OPS-u jak i za pomocą wyszukiwarki internetowej. Program tym samym staje

się dokumentem otwartym na nowe inicjatywy (inne niż te zapisane) pozwalające na powoły-

wanie się grodziskich podmiotów ubiegających się o dofinansowanie na zapisy przyczyniające

się do osiągnięcia celów zmian społecznych. Program jest zgodny z Gminną Strategią Rozwią-

zywania Problemów Społecznych na lata 2014-2020.

Zgodnie z preambułą przywoływanej ustawy dzieci, potrzebują szczególnej ochrony i po-

mocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia.

Rodzina jest naturalnym środowiskiem rozwoju dzieci i wszystkich jej członków.

Program zakłada wyrównywanie szans dzieci i rodzin marginalizowanych oraz wyklucza-

nych z życia społecznego przez liczne trudne do udźwignięcia problemy u źródeł których znaj-

dują się między innymi trudności w godzeniu życia rodzinnego z zawodowym, osamotnienie

dzieci, ich zaniedbywanie, rozluźnienie więzi między członkami rodziny, długotrwała choroba,

uzależnienia, przemoc, rozpad rodziny.

Powstały program zakłada oddziaływanie na rodziny i ich otoczenie na poziomie profilak-

tyki i interwencji. Jego celem jest podejmowanie działań zapobiegawczych, budowanie sieci

pomocy dla rodzin doświadczających trudności w opiekowaniu i wychowywaniu dzieci oraz

przywrócenie rodzinie zdolności do prawidłowego wypełniania funkcji.

5

1. PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA

Istnieje wiele definicji rodziny. Najogólniej określa się ją jako podstawową komórkę spo-

łeczną, składającą się z rodziców (rodzica) i dzieci. Podkreśla się instytucjonalną formę małżeń-

stwa, przez którą powstaje system pokrewieństwa i dziedziczenia. Elementem wyróżniającym

rodzinę jest wspólnota mieszkaniowa, tworząca najczęściej jedno gospodarstwo domowe, które

może obejmować dwa, a nawet trzy pokolenia. Cechą wspólną wszystkich definicji rodziny jest

to, że zapewnia ona ciągłość biologiczną społeczeństwa i przekazuje dziedzictwo kulturowe

następnym pokoleniom. Rodzinę charakteryzuje współwystępowanie takich elementów, jak:

wspólne zamieszkanie członków, wspólne nazwisko, wspólna własność oraz wspólna kultura

duchowa.

Rodzina pełni wiele funkcji zaspokajających potrzeby swoich członków. Przede wszystkim

warunkuje prawidłowy rozwój biologiczny i psychospołeczny dziecka. Jest pierwszą instytucją

wychowawczą, w której przebiega proces socjalizacji dzieci, kształtowanie ich osobowości oraz

przygotowanie do przyszłych ról społecznych. Rodzina oddziałuje na dziecko przez określony

i swoisty układ stosunków społecznych, na których podłożu dziecko przyswaja sobie określone

wartości i wzory osobowe.

Każda rodzina tworzy własną, niepowtarzalną atmosferę życia domowego, na którą wpły-

wają między innymi: stosunki wzajemne między małżonkami, miłość rodzicielska do dzieci,

codzienne zachowania członków rodziny, kultywowanie tradycji, a także służba uznawanym

wartościom. Wychowawcze oddziaływanie rodziny ma istotny wpływ na socjalizację dzieci

i młodzieży w drodze nieuświadomionego często przekazywania wiedzy o otaczającym świecie

wraz z wartościowaniem go i preferowaniem wzorów zachowań.

Prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny zagraża jednak szereg czynników, wśród których

istotną rolę odgrywają zjawiska patologiczne. Ich oddziaływanie czyni daną rodzinę dysfunk-

cjonalną nie potrafiącą sprostać swoim obowiązkom względem dzieci i innych członków rodzi-

ny oraz pomyślnie rozwiązywać swoich problemów i sytuacji kryzysowych. Do zjawisk pato-

logicznych zalicza się: alkoholizm, narkomanię, przestępczość rodziców oraz przemoc w rodzi-

nie. Są one najczęstszą przyczyną niedostosowania społecznego dzieci.

Dziecko, podobnie jak rodzina, nie posiada jednoznacznej definicji. Według Kodeksu cy-

wilnego to osoba, która nie ukończyła 18 lat i nie uzyskała pełnej zdolności do czynności praw-

nych. W Kodeksie karnym osobę do ukończenia 17 roku życia uważa się za nieletnią. Dzieci do

13 roku życia nie mają zdolności do czynności prawnych, a w ich imieniu działają rodzice lub

opiekunowie prawni. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych Kodeks cywilny przyznaje

dzieciom, które ukończyły 13 lat.

Pełną zdolność do czynności prawnych uzyskuje się wraz z ukończeniem 18 roku życia (je-

dyne odstępstwo stanowi wcześniejsze zawarcie związku małżeńskiego). Dziecko pozostaje aż

do uzyskania pełnoletniości, tj. ukończenia 18 lat, pod władzą rodzicielską.

2. REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA

Rodzina i dziecko są chronione w ustawodawstwie polskim i międzynarodowym. Konstytu-

cja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 18. stanowi, że małżeństwo, macierzyństwo i rodzicielstwo

6

znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Kolejne artykuły konkretyzują to

stwierdzenie, odnosząc je do różnych aspektów życia rodzinnego.

Rozwinięcie norm zawartych w Konstytucji i odnoszących się do rodziny, znajduje miejsce

w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. W dokumencie tym unormowano problematykę zawie-

rania i ustawania małżeństw, stosunków majątkowych między małżonkami, obowiązków ali-

mentacyjnych, pochodzenia dziecka, stosunków między rodzicami i dziećmi, instytucji przy-

sposobienia, opieki i kurateli.

Innymi regulacjami prawnymi związanymi z problematyką rodziny są Kodeksy: karny, cy-

wilny, postępowania cywilnego i pracy. Pierwszy z nich zakłada ściganie z urzędu przestępstw

przeciwko rodzinie, do których zalicza: bigamię, znęcanie się nad członkami rodziny, rozpijanie

małoletniego, uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, porzucenie i uprowadzenie dziecka.

Natomiast Kodeks cywilny, choć nie jest bezpośrednio związany z ochroną rodziny, służy jej

w zakresie przepisów dotyczących ochrony praw małoletniego w obrocie prawnym oraz doty-

czących zasad prawa spadkowego. Kodeks postępowania cywilnego z kolei chroni rodzinę

w postępowaniu egzekucyjnym. Obejmuje również ustawowe zwolnienie od kosztów sądowych

dla osób dochodzących roszczeń alimentacyjnych i daje możliwość występowania w tych spra-

wach w charakterze pełnomocnika właściwego przedstawiciela do spraw opieki społecznej or-

ganu gminy lub organizacji społecznej, mającej na celu udzielenie pomocy rodzinie. Kodeks

pracy służy głównie ochronie macierzyństwa i zdrowia kobiet.

Problematykę rodzinną podejmują również ratyfikowane przez Polskę akty międzynarodo-

we. Jednym z nich jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, której art. 16. stanowi, że ro-

dzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony

społeczeństwa i państwa.

Zapis dotyczący rodziny figuruje również w pkt 16 pierwszej części Europejskiej Karty

Społecznej. Mówi on, iż rodzina, jako podstawowa komórka społeczeństwa, ma prawo do od-

powiedniej ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej dla zapewnienia jej pełnego rozwoju.

Innym dokumentem zapewniającym ochronę rodzinie jest uchwalona przez Stolicę Apostol-

ską Karta Praw Rodziny. W dokumencie tym zapisane jest m.in. prawo do istnienia i budowy

rodziny, czyli prawo każdego do założenia rodziny i posiadania środków na jej utrzymanie,

prawo do przekazania życia i wychowania dzieci wedle własnych tradycji i wartości, prawo do

mieszkania pozwalającego na godziwe życie rodzinne oraz prawo do zabezpieczenia fizyczne-

go, społecznego, politycznego i ekonomicznego.

Problematyka rodzinna podejmowana jest także w Konwencji w sprawie likwidacji wszel-

kich form dyskryminacji kobiet. W dokumencie tym, w określeniu prawa kobiet do równo-

uprawnienia i partnerstwa podkreślono m.in. wpływ kobiet na wzrost dobrobytu społeczeństwa

i rodziny. Część artykułów Konwencji pozostaje w bezpośrednim związku z rodzinnymi funk-

cjami kobiety, ukierunkowanymi na wzmocnienie społecznego statusu rodziny.

Kolejnym dokumentem międzynarodowym, będącym zarazem najważniejszym aktem

prawnym regulującym prawa dziecka, jest Konwencja o Prawach Dziecka. Jej postanowienia

dotyczą osób, które nie ukończyły 18. roku życia i obejmują: prawa cywilne, prawo do swobo-

dy myśli, sumienia i wyznania, prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami,

prawa socjalne oraz kulturalne i polityczne. Konwencja ustanawia status dziecka oparty na za-

łożeniach, że jest ono samodzielnym podmiotem, wymagającym – ze względu na swoją niedoj-

7

rzałość psychiczną i fizyczną – szczególnej opieki i ochrony prawnej, posiadającym jako istota

ludzka prawo do poszanowania tożsamości, godności i prywatności, a rodzina jest najlepszym

środowiskiem wychowania i wymaga ze strony państwa wsparcia.

Tworząc system ochrony dziecka, kierowano się: zasadą dobra dziecka (wszystkie działania

podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka), zasadą równości (wszystkie dzieci,

niezależnie od ich cech: koloru skóry, płci i narodowości, mają być równe wobec prawa), zasa-

dą poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców za rozwój i wychowanie dziecka

(ochronie podlega autonomia rodziny i prawa obojga rodziców do decydowania o sprawach

dziecka) oraz zasadą pomocy państwa w zabezpieczeniu odpowiednich warunków socjalnych

i zdrowotnych rodziny.

Jeszcze innym aktem prawnym zapewniającym ochronę dziecku jest Europejska Konwencja

o Przysposobieniu Dzieci. Ma ona zastosowanie do dzieci, które w momencie przysposobienia

nie ukończyły 18 lat, nie zawarły związku małżeńskiego oraz nie są uznawane przez prawo za

pełnoletnie.

Dokumentem na rzecz praw dziecka jest także Europejska Konwencja o Statusie Prawnym

Dziecka Pozamałżeńskiego, która zrównuje w prawach dzieci małżeńskie i pozamałżeńskie.

Rodzina i dziecko są chronione w ustawodawstwie Unii Europejskiej. Prawny zapis ochrony

rodziny i dziecka znajduje się w wyżej wymienionych aktach międzynarodowych oraz w kon-

stytucjach poszczególnych państw członkowskich. Istnieją poza tym wspólnotowe akty wtórne

dotyczące równego traktowania kobiet, które zwracają uwagę na konieczność godzenia życia

zawodowego z rodzinnym oraz na szczególną ochronę kobiet w ciąży i w okresie macierzyń-

stwa.

3. CHARAKTERYSTYKA STRUKTURY GMINY I OCENA MOCNYCH

I SŁABYCH STRON GMINY PRZEZ MIESZKAŃCÓW

Grodzisk Wielkopolski jest gminą miejsko-wiejską o powierzchni 132,6 km2(stan na

31.12.2016r.) położoną w Wielkopolsce, w powiecie grodziskim, przy głównej trasie

z Poznania do Zielonej Góry. Miasto Grodzisk Wielkopolski jest stolicą powiatu grodziskiego

składającego się z 5 gmin. W skład gminy, poza miastem, wchodzi 17 następujących sołectw:

Albertowsko, Biała Wieś, Borzysław, Chrustowo, Czarna Wieś, Grąblewo, Kąkolewo, Kobyl-

niki, Kurowo, Lasówki, Ptaszkowo, Rojewo, Słocin, Snowidowo, Sworzyce, Woźniki i Zdrój.

Gmina stanowi 20,7% powierzchni powiatu.

55 ankietowanych mieszkańców Gminy subiektywnie opisało Gminę przez jej atuty i słabe

strony. Gmina według badanych przedstawicieli organizacji pozarządowych jawi się jako: czy-

sta i przyjazna, zielona z dużą ilością kwiatów, dbająca o ekologię, z ładem i porządkiem,

z dużą ilością obwodnic i rond oraz ścieżek pieszo-rowerowych, dobrze zarządzana, z gospo-

darnym i oddanym mieszkańcom włodarzem, aktywnymi radnymi i wolontariatem, interesują-

cymi się osobami starszymi, organizującymi imprezy integracyjne. Ocena księży parafii rzym-

sko-katolickich zlokalizowanych na terenie Gminy w mieście i na wsi skupia się na otwartości

Burmistrza na mieszkańców, dobrej komunikacji interpersonalnej, dostępności do środków kul-

tury, trosce o każdego mieszkańca, mądrym wykorzystywaniu środków na cele społeczne,

współpracy instytucji na rzecz mieszkańców. Atutem jest w przedstawianych opiniach Ośrodek

Pomocy Społecznej. Sołtysi charakteryzują Gminę przez: prężność działania, pomoc osobom

8

w trudnych sytuacjach, dbanie o drogi, wielość rond, dużą ilość terenów zielonych, dbałość

o środowisko naturalne, niski poziom bezrobocia, rozwinięty sport i kulturę, wspieranie orga-

nizacji pozarządowych, aktywnie działający OPS, wolontariat, dbałość o miasto i wieś, wie-

lość świetlic wiejskich, zapewnione bezpieczeństwo na ulicach, oświetlenie.

Słabymi stronami Gminy z perspektywy organizacji pozarządowych są: opieka zdrowotna

w zakresie ograniczonego dostępu do specjalistów, rehabilitacji, długiego czasu oczekiwania na

rehabilitację, braku oddziału dziecięcego, braku opieki paliatywnej, domu dla przewlekle cho-

rych, brak hospicjum, brak żłobka publicznego, brak domu spokojnej starości, brak domu

opieki dla ludzi chorych na czas odciążenia rodziny, zbyt mała ilość parkingów, zbyt mała ilość

autobusów z miejscowości do miejscowości, brak miejsc pracy, brak mieszkań socjalnych, brak

tanich mieszkań dla młodych małżeństw, braki całorocznego, krytego basenu, brak ścieżek do

niektórych miejscowości, brak znajomości dzielnicowych.

W ocenie księży parafii rzymsko-katolickich zlokalizowanych na terenie Gminy w mieście

i na wsi słabością Gminy jest: bezrobocie i wypływ młodych ludzi szczególnie za pracą do

większych miast.

Sołtysi dopatrują się słabości Gminy w: małej ilości połączeń ze wsi do miasta, małej ilości

dróg asfaltowych, w rozwoju obszarów wiejskich, w niepełnej służbie zdrowia, niewystarcza-

jącej ilości parkingów, w braku nowych firm zatrudniających, w za dużej ilości punktów

sprzedaży alkoholu do późnych godzin nocnych, w braku możliwości kulturalnego spędzania

czasu wieczorami.

4. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W MIEŚCIE

Diagnoza sytuacji rodziny i dziecka w Gminie Grodzisk Wielkopolski oparto na badaniu

źródeł zastanych: danych pozyskanych z instytucji i organizacji działających w mieście, bądź

obejmujących zasięgiem działania jego mieszkańców, z Głównego Urzędu Statystycznego

(GUS) oraz na analizie ankiet skierowanych do przedstawicieli funkcjonujących w gminie pla-

cówek oświatowych oraz reprezentantów środowiska lokalnego (liderzy lokalni, mieszkańcy).

Diagnoza uwzględnia analizę SWOT w obszarze „Rodzina, dziecko i młodzież” przeprowadzo-

ną z przedstawicielami samorządu gminy.

4.1 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA

Gminę Grodzisk Wielkopolski zamieszkuje 38% ludności powiatu (stan na 31.12.2015r).

Według dokumentacji GUS w latach 2002-2016 liczba mieszkańców wzrosła o 6,4%. 29,7%

mieszkańców gminy Grodzisk Wielkopolski jest stanu wolnego, 59,1% żyje w małżeństwie,

2,4% mieszkańców jest po rozwodzie, a 8,6% to wdowy/wdowcy.

Analiza danych dotyczących ewidencji ludności Gminy Grodzisk Wielkopolski za lata

2014-2016 potwierdza, że:

-ogółem przybywa ludności w Gminie Grodzisk Wlkp. z 19 483 w 2014 na 19 582 w 2015

i do 19 636 mieszkańców w 2016 roku,

-64,1% mieszkańców Gminy Grodzisk Wielkopolski jest w wieku produkcyjnym, 20,2%

w wieku przedprodukcyjnym, a 15,7% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym (stan na

2016 rok),

-społeczność grodziska starzeje się, bo rośnie liczba osób starszych przy spadku młodych.

9

Wskazana tendencja demograficzna wymaga w większym zakresie niż dotychczas do-

stosowania usług społecznych do potrzeb zarówno dzieci i młodzieży, jak i seniorów. Dzieciom

konieczne będzie zapewnienie odpowiedniego dostępu do wychowania, edukacji, kultury, spor-

tu i rekreacji, seniorom trzeba będzie udzielić stosownej pomocy i rzeczowej, ułatwić im korzy-

stanie z usług medycznych, opiekuńczych i rehabilitacyjnych oraz różnorodnych form aktyw-

nego spędzania czasu wolnego.

Poniższe tabele uszczegóławiają strukturę wiekową mieszkańców Gminy, w tym

w perspektywie poszczególnych miejscowości i biologicznych grup. Przedstawione dane wska-

zują potencjalnych odbiorców działań.

Tabela 1. Struktura wiekowa ludności gminy w latach 2014-2016

2014 2015 2016

liczba osób w wieku 0-17 lat 4 019 3 988 3 974

W tym liczba kobiet w wieku 0-17 lat 1 948 1 929 1 936

W tym liczba mężczyzn w wieku 0-17 lat 2 072 2 059 2 038

Liczba kobiet w wieku 18-59 lat i mężczyzn w wieku 18-64 lata (wiek

produkcyjny)

12 605 12 599 12 579

W tym liczba kobiet w wieku 18-59 lat 5 931 5 934 5 916

W tym liczba mężczyzn w wieku 18-64 lat 6 674 6 665 6 663

Liczba kobiet w wieku 60 lat i więcej i mężczyzn w wieku 65 lat i więcej

(wiek poprodukcyjny)

2 859 2 995 3 083

Liczba kobiet w wieku 60 i więcej lat 2 008 2 073 2 122

Liczba mężczyzn w wieku 64 i więcej lat 851 922 961

Ogółem liczba mieszkańców 19 483 19 582 19 636

Źródło: Dane GUS

Tabela 2. Biologiczne grupy wieku w gminie Grodzisk Wielkopolski w roku 2016

Grupa biologiczna Liczba osób Procentowy udział w populacji

Ludność w wieku 0-14 lat 3 308 16,8%

Ludność w wieku 15-64 lat 13 892 70,7%

Ludność w wieku 65 lat i więcej 2 436 12,4%

Razem 19 636 100%

Źródło: Dane GUS

Tabela 3. Liczba mieszkańców w poszczególnych miejscowościach w latach 2014-2016

Struktura administracyjna Gminy Liczba mieszkańców

Nazwa 2014 2015 2016

1. Albertowsko 216 205 210

10

2. Biała Wieś 181 177 173

3. Borzysław 258 260 258

4. Chrustowo ( Chrustowo + Młyniewo ) 185 183 181

5. Czarna Wieś 210 205 201

6. Grąblewo 552 562 556

7. Kąkolewo 698 699 691

8. Kobylniki 267 285 282

9. Kurowo 173 165 162

10. Lasówki 158 163 165

11. Ptaszkowo ( Ptaszkowo + Lulin ) 815 806 803

12. Rojewo 38 36 40

13. Słocin 634 639 653

14. Snowidowo 112 110 116

15. Sworzyce 192 199 198

16. Woźniki 121 120 116

17. Zdrój 390 404 396

Źródło: Dane Urząd Miejski w Grodzisku Wielkopolskim

Najliczniejszymi sołectwami w Gminie Grodzisk Wielkopolski są: Ptaszkowo, Kąkolewo,

Słocin.

Analiza danych demograficznych populacji w wieku powyżej 60 lat zwraca uwagę na wy-

raźnie zmniejszającą się ilość osób od 70 roku życia.

Tabela 4. Uszczegółowiona liczba mieszkańców w wieku 60+ (stan na 2016 rok)

Grupa biologiczna Liczba osób

Ludność w wieku 60-64 lata 1 265

Ludność w wieku 65-69 lat 1 015

Ludność w wieku 70-74 lata 413

Ludność w wieku 75-80 lat 415

Ludność w wieku 80-84 lata 331

Ludność w wieku 85+ 262

Razem 3 701 Źródło: Dane GUS

4.2 SYTUACJA MIESZKANIOWA RODZIN

W latach 2014-2016 liczba mieszkań w zasobach komunalnych Gminy Grodzisk Wielko-

polski uległa zmniejszeniu z 89 w 2014 do 83 w 2016 roku. Jednocześnie w tym zbiorze liczba

mieszkań socjalnych z 11 w 2014 do 16 w 2016 roku. Przyrost liczby mieszkań socjalnych wy-

nikał z przekwalifikowania zwolnionych mieszkań komunalnych. W dalszym ciągu utrzymuje

się zainteresowanie mieszkaniami z zasobów Gminy zobrazowane liczbą złożonych wniosków

w 2014 roku-6 i w 2015-6, w 2016 roku-10. Tym samym wzrasta liczba osób oczekujących na

mieszkanie socjalne z 25 w 2015 do 28 rodzin w 2016 roku. Gmina ma w zamyśle budowę

mieszkań socjalnych w przyszłych latach. Mieszkańcy Gminy doświadczają eksmisji. Liczba

eksmisji w latach 2011-2016 wyniosła łącznie 18. W Gminie nie ma mieszkań chronionych,

które zastępują pobyt w placówce całodobowej.

11

Tabela 5. Zasoby mieszkaniowe gminy w latach 2010-2012

2014 r. 2015 r. 2016 r.

Liczba mieszkań 89 88 83

W tym liczba mieszkań socjalnych 11 14 16

Liczba wyroków eksmisyjnych (ze wskazaniem i bez wskazania lokalu

socjalnego) 7 6 5

Liczba wyroków eksmisyjnych ze wskazaniem lokalu socjalnego 0 0 2 Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Grodzisku Wielkopolskim.

Gospodarstwom domowym, które ze względu na swoją trudną sytuację ekonomiczną nie są

w stanie pokrywać całości kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania, wypłacane są do-

datki mieszkaniowe. Jest to forma pomocy świadczona przez Gminę i realizowana przez Ośro-

dek Pomocy Społecznej. Liczba rodzin korzystająca z dodatków mieszkaniowych narasta regu-

larnie z 278 w 2012 roku do 298 w 2016. Liczba rodzin korzystających z tego oparcia stanowi

5,19% ogółu gospodarstw domowych i utrzymuje się na porównywalnym poziomie. Dane

szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 6. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2010-2012

2014 r. 2015 r. 2016 r.

Liczba rodzin, którym decyzją przyznano dodatek mieszkaniowy 291 281 298

Liczba osób w rodzinach 822 804 896

Wartość przyznanych dodatków mieszkaniowych (w zł) 620 414 617 573 618 274 Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim

4.3 RYNEK PRACY

Gmina Grodzisk Wielkopolski ma charakter przemysłowo-rolniczy. Rolnictwo funkcjonuje

głównie pod potrzeby przemysłu: przetwórstwa pieczarek, ubojni trzody chlewnej i drobiu,

młyna przemysłowego i mieszalni pasz, chłodni składowej z bazą transportową. Branże prze-

mysłową stanowią zakłady branży tapicerki samochodowej, stolarki aluminiowej i plastikowej

oraz produkcji parkietu. Grodzisk Wielkopolski słynie z produkcji napojów opartych na dosko-

nałej wodzie wydobywanej z lokalnych ujęć (obecnym producentem jest firma HOOP) oraz

produkcji parkietu przez firmę „Dąbex”. Liczba podmiotów gospodarczych w latach 2013-2015

przyrasta z 1689 w 2013, przez 2163 w i 2165 w 2015 roku. Większość małych i średnich

podmiotów gospodarczych skupiona w ramach Powiatowego Zrzeszenia Handlu i Usług.

Przedsiębiorcy z terenu miasta zorganizowani są w kilku lokalnych organizacjach takich jak:

Grodziski Klub Biznesu, Cech Rzemiosł Różnych i Drobnej Przedsiębiorczości, Grodziskie

Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości, Stowarzyszenie Producentów Rolnych Ziemi

Grodziskiej. Dla rozwoju przemysłu zostały wyłonione grunty wraz z niezbędnym uzbrojeniem

skupione w tzw. Grodziskiej Strefie Przemysłowej.

Dane dotyczące liczby osób bezrobotnych dla Gminy potwierdzają ogólnopolską tendencję

spadkową tej grupy osób na rynku pracy. Na przestrzeni lat 2014-2016 liczba bezrobotnych dla

gminy Grodzisk Wlkp. wyniosła: 692 osoby w 2014, 593 w 2015 i w 2016 roku. Najczęściej

z pomocy społecznej korzystają bezrobotni bez uprawnień do zasiłku z licznymi barierami typu

12

alkoholizm, inna długotrwała choroba, niezaradność życiowa. Liczba rodzin dotkniętych bez-

robociem korzystających z pomocy społecznej ma tendencję spadkową. Z pomocy społecznej

w 2015 roku skorzystały 162 rodziny i ich 505 członków, w 2016 roku 108 rodzin i ich 353

członków.

Na rynku pracy pracujących w 2014 roku było 6967 osób, a w 2015 roku 6718. 35,8% ak-

tywnych zawodowo mieszkańców gminy Grodzisk Wielkopolski pracuje w sektorze rolniczym,

35,6% w przemyśle i budownictwie, a 11,4% w sektorze usługowym oraz 11,4% pracuje w

sektorze finansowym.

Wśród aktywnych zawodowo mieszkańców gminy Grodzisk Wielkopolski 1 842 osób wy-

jeżdża do pracy do innych gmin, a 2 352 pracujących przyjeżdża do pracy spoza gminy (dane za

2015 rok).

W środowisku funkcjonują warsztaty terapii zajęciowej przygotowujące osoby niepełno-

sprawne do uzyskania zatrudnienia i wykonywania pracy. Warsztaty prowadzone są przez

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną - oddział w Gro-

dzisku Wlkp. W środowisku brakuje podmiotów ekonomii społecznej dla osób marginalizowa-

nych lub wykluczonych społecznie tj: centrum integracji społecznej, klub integracji społecznej,

zakład aktywizacji zawodowej. W 2017 roku poczynione zostały starania przez 2 organizacje

pozarządowe zmierzające dla uruchomienia spółdzielni socjalnej. W Grodzisku zlokalizowany

jest Ośrodek Szkolenia Zawodowego organizujący bezpłatne szkolenia dla młodzieży w wieku

od 18 do 25 roku życia umożliwiające podnoszenie kwalifikacji zawodowych, przekwalifiko-

wanie się, pozyskanie umiejętności tj. obsługa komputera, urządzeń biurowych.

4.4 EDUKACJA I PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE

5 156 mieszkańców gminy Grodzisk Wielkopolski jest w wieku potencjalnej nauki (3-24 la-

ta). Poniżej zestawienie przedstawiające udział procentowy potencjalnych grup edukacyjnych

w całej populacji mieszkańców w wieku potencjalnej nauki.

Tabela 7. Udział procentowy ludności Gminy w wieku potencjalnej nauki w roku 2015

Kategorie edukacyjne Liczb osób w poszczególnych

kategoriach edukacyjnych

Procentowy udział w grodzi-

skiej populacji w wieku poten-

cjalnej nauki

3-6 lat wychowanie przedszkolne 873 18,3%

7-12 lat szkoła podstawowa 1 317 25,5%

13-15lat kształcenie na poziomie

gimnazjalnym

598 11,6%

16-18 lat szkoła ponadgimnazjalna 950 18,4%

19-24 lat 1 348 26,1%

Razem 5 156 100% Źródło: Dane GUS

Zestawienie ludności Gminy według edukacyjnych grup w latach 2014-2016 dla wieku po-

tencjalnej nauki (0-15 lat) potwierdza spadek liczby uczniów we wszystkich grupach poza wie-

kiem 13-15 lat.

13

Tabela 8. Ludność Gminy według edukacyjnych grup w latach 2014-2016

Kategorie edukacyjne /liczba osób 2014 r. 2015 r. 2016 r.

0-2 lata 647 653 493

3-6 lat 979 943 932

7-12 lat 1 258 1 317 1 299

13-15 lat 633 598 642

Razem 3517 3 511 3 366 Źródło: Dane GUS

Ludność Gminy Grodzisk Wielkopolski w wieku potencjalnej nauki (0-15 lat) dla roku 2016

najliczniej reprezentowana jest w kategoriach grup edukacyjnych 7-12 lat (1299 osób), 3-6 lat

(932 osoby). Poniżej przedstawienie populacji wiekowych w poszczególnych sołectwach i mie-

ście pozwalające na planowanie działań dla wybranego terenu.

Tabela 9. Ludność sołectw Gminy Grodzisk Wlkp. w wieku potencjalnej nauki (0-15 lat) w roku

2016

Struktura administracyjna gminy Liczba dzieci według kategorii edukacyjnych

Nazwa sołectwa 0-2 lata 3-6 lat 7-12 lat 13-15 lat Razem

1. Albertowsko 4 6 13 10 33

2. Biała Wieś 7 9 1 - 17

3. Borzysław 6 10 14 10 40

4. Chrustowo ( Chrustowo + Młyniewo ) 2 16 14 5 37

5. Czarna Wieś 8 19 17 9 53

6. Grąblewo 15 20 40 17 92

7. Kąkolewo 12 38 46 19 115

8. Kobylniki 13 15 23 15 66

9. Kurowo 4 5 6 7 22

10. Lasówki 7 14 7 10 38

11. Ptaszkowo ( Ptaszkowo + Lulin ) 25 29 39 25 118

12. Rojewo 2 4 2 - 8

13. Słocin 13 20 49 36 118

14. Snowidowo 2 11 6 5 24

15. Sworzyce 7 13 2 - 22

16. Woźniki 2 2 4 8 16

17. Zdrój 13 14 33 22 82

Razem w sołectwach 142 245 316 198 901

Źródło: Dane Centrum Usług Wspólnych w Grodzisku Wielkopolskim

Tabela 10. Ludność miasta Grodzisk Wlkp. w wieku potencjalnej nauki (0-15 lat) w roku 2016

Struktura administracyjna gminy Liczba dzieci według kategorii edukacyjnych

Miasto 0-2 lata 3-6 lat 7-12 lat 13-15 lat Razem

Grodzisk Wielkopolski 351 687 983 444 2 465 Źródło: Dane Centrum Usług Wspólnych w Grodzisku Wielkopolskim

Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku mieszkańcy Gminy posiadali nastę-

pujące wykształcenie

14

Tabela 11. Poziom wykształcenia mieszkańców Gminy Grodzisk Wlkp. według z 2011 roku

Rodzaj wykształcenia Procentowy udział w grodziskiej popu-

lacji

wyższe 8,6%

policealne 2,2%

średnie ogólnokształcące 7,7%

średnie zawodowe 15,3%

zasadnicze zawodowe 36,9%

gimnazjalne 6,2%,

podstawowe 22,1%

zakończona edukacja przed ukończeniem szkoły podstawowej 0,9% Źródło: Dane GUS

W porównaniu do całego województwa wielkopolskiego mieszkańcy gminy Grodzisk

Wielkopolski mają znacznie niższy poziom wykształcenia (analiza GUS).

W Gminie Grodzisk Wielkopolski występuje następująca sieć placówek oświatowo-

wychowawczych:

-1 żłobek działający w sieci od 2013 roku

-9 przedszkoli wraz z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach (w tym 3 przedszkola nie-

publiczne włączone do sieci w 2007,2013,2016r),

-7 szkół podstawowych (w tym jedna szkoła prowadzona przed podmiot prywatny od 2014

roku),

-3 szkoły gimnazjalne (w tym jedna na terenie Zakładu Poprawczego)

-Grodziska Biblioteka Publiczna z 3 filiami w Grodzisku, Ptaszkowie, Kąkolewie

-5 świetlic opiekuńczo-wychowawczych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Al-

koholowych,

-2 drużyny harcerskie i 1 drużyna zuchów reaktywowane od 2011 roku i dysponujące bazą

lokalową „Dom Harcerza” ,

-2 świetlice pozaszkolne prowadzone przez podmioty działalności włączone do sieci

w 2015, 2016 roku.

Tabela 12. Liczba dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w wieku potencjalnej nauki

od 3 do 15 lat na poziomie Gminy Grodzisk Wlkp. w latach 2014-2016

Typ placówki/rok Liczba dzieci / uczniów

2014 2015 2016

przedszkola 628 823 769

szkoły podstawowe 1465 1522 1441

szkoły gimnazjalne 583 623 558

Razem 2 676 2 968 2 768 Źródło: Dane Centrum Usług

Wspólnych w Grodzisku Wielkopolskim

W 2016 roku wrosła liczba dzieci objętych opieką przedszkolną z 628 w 2014 roku do 769

wskutek wybudowania dodatkowego przedszkola Chatka Puchatka uruchamiającego usługi dla

Gminy. Przedszkola mają obecnie ofertę wyższą od popytu, bo dostępne są 823 miejsca. Ro-

śnie zainteresowanie miejscami w żłobku (prognoza zakłada utworzenie drugiego oddziału

żłobkowego, aby łącznie objąć usługami 40 dzieci w 2018 roku, obecnie pomocą objętych jest

20).

15

Rodzice mają możliwość korzystania z odpłatnych i nieodpłatnych placówek opiekuńczo-

wychowawczych na terenie Gminny. Poniżej zestawienie lokalizacji przedszkoli i innych pla-

cówek.

Tabela 13. Lista placówek opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci w Gminie Grodzisk Wielko-

polski (stan na 2016 rok)

Nazwa placówki Adres Godziny funkcjonowa-

nia

Liczba

miejsc

Bobo Wiercipięta Prywatny żłobek ul. Winna 30,Grodzisk Wlkp. 6.30- 17.00 20

Publiczne Przedszkole Gminne im.

Krasnala Hałabały

ul. Chopina 24,Grodzisk Wlkp. 8.00-16.30 435

Niepubliczne Przedszkole Akademia

Maluchów Nr 2

ul. Żwirowa15a,Grodzisk Wlkp. 6.30-17.00 20

Niepubliczne Przedszkole BOBO

Wiercipięta

ul.Winna30, Grodzisk Wlkp. 6.30-17.00 48

Niepubliczne Przedszkole Wiercipięta Os. Wojska Polskiego 110,

Grodzisk Wlkp.

6.30-17.00 65

Publiczne Przedszkole CHATKA

PUCHATKA

ul. Winna 12,Grodzisk Wlkp. 6.30 -17.00 150

oddział przedszkolny przy: SP Grąb-

lewo,

Grąblewo 22 8.00-13.30 13

oddział przedszkolny przy SP Kąko-

lewo,

Kąkolewo 64 8.00-13.00 12

oddział przedszkolny przy SP Ptasz-

kowo

Ptaszkowo 31 A 8.00-13.00 17

oddział przedszkolny przy SP Nr 4 ul. Środkowa 56,Grodzisk 8.00- 13.00 28

Świetlica opiekuńczo-wychowawcza

GKRPA w Kąkolewie

Kąkolewo 64 3dni/1 tydzień po 4 go-

dziny

Do 16.00/ 17.00

24

Świetlica GKRPA w Ptaszkowie Ptaszkowo 31 A, 3 dni /1 tydzień po 4

godziny do 16.00/ 17.00

24

Świetlica GKRPA w Grodzisku ul. Środkowa 56, Grodzisk 3 dni/1 tydzień po 4

godziny

13.30 -17.30

20

Świetlica GKRPA w Grąblewie Grąblewo 22 3 dni /1 tydzień po 4

godziny

do 16.00/ 17.00

24

Świetlice GKRPA w Grodzisku ul.27 Stycznia, Grodzisk 3 dni /1 tydzień po 4

godziny

13.30 -17.30

14

Świetlica domowa ul.Ogrodowa4,Grodzisk 6.30-17.00 30

Świetlica Fiszki, dobry warsztat ul. Chopina 8, Grodzisk 7.45- 16.15 15

Razem miejsc x x 959 Źródło: Dane Centrum Usług

Wspólnych w Grodzisku Wielkopolskim

Wskazane placówki świadczą usługi mieszkańcom w dni robocze od poniedziałku do piąt-

ku, w zróżnicowanych godzinach od 6.30 do 17.30 w zależności od placówki, nie świadczą

usług w soboty i niedziele. W Gminie funkcjonują odpłatne świetlice prowadzone przez 2 pry-

16

watne podmioty oraz nieodpłatne świetlice GKRPA funkcjonujące 3 razy w tygodniu po 4 go-

dziny dziennie. Ponadto przy 7 szkołach funkcjonują nieodpłatne świetlice dla uczniów. Ogra-

niczeniem dostępu do świetlic w przypadku niepublicznych placówek jest odpłatność ponoszo-

na przez rodziców. Niżej lista 7 świetlic przyszkolnych, które zapewniają opiekę nad 1346

uczniami szkół podstawowych i gimnazjum.

Tabela 14. Lista świetlic przy szkołach placówek opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci

w Gminie Grodzisk Wielkopolski (stan na 2016/2017 rok)

Świetlica Godziny funk-

cjonowania

Liczba zapisanych

dzieci

Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Polskich Olimpijczyków Grodzisk Wlkp. 6:30-16:30 473

Szkoła Podstawowa Nr 4 im. kpt. Józefa Rejdycha Grodzisk Wlkp. 6:50-15:00 163

Szkoła Podstawowa im. Andrzeja Grubby w Kąkolewie 7:15-15:45 83

Szkoła Podstawowa w Grąblewie

7:10-14:50 98

Szkoła Podstawowa w Słocinie 11:50-15:10 48

Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Ptaszkowie

7:05-14:25 81

Gimnazjum im. Powstańców Wielkopolskich w Grodzisku Wlkp. 7:00-15:15 400

Razem X 1 346 Źródło: Dane Centrum Usług

Wspólnych w Grodzisku Wielkopolskim

Na terenie Gminy funkcjonują publiczne i niepubliczne szkoły. Poniżej lista placówek

wraz z liczbą dzieci. Największymi skupiskami uczniów są Szkoła Podstawowa Nr 1 z 833

uczniami i Gimnazjum w Grodzisku Wielkopolskim z 523 uczniami.

Tabela 15. Lista szkół podstawowych i gimnazjalnych obejmujących nauką osoby w wieku po-

tencjalnej nauki od 7 do 15 lat w Gminie Grodzisk Wielkopolski (stan na rok 2016/2017)

Nazwa placówki Adres Liczba uczniów

Szkoła Podstawowa nr 1 ul. Chopina 24, 62-065 Grodzisk Wlkp. 833

Szkoła Podstawowa Nr 4 ul. Środkowa 56, 62-065 Grodzisk Wlkp. 212

Szkoła Podstawowa w Ptaszkowie Ptaszkowo 31 A, 62-065 Ptaszkowo 136

Szkoła Podstawowa w Kąkolewie, Kąkolewo 64, 62-065 Kąkolewo 123

Szkoła Podstawowa w Grąblewie, Grąblewo 22, 62-065 Grąblewo 108

Szkoła Podstawowa w Słocinie Słocin 106, 62-065 Słocin 50

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w

Grodzisku Wielkopolskim

ul. Żwirowa 15a, 62-065 Grodzisk Wlkp.

30

Gimnazjum im. Powstańców Wielko-

polskich

ul.3-go Maja 5,62-065 Grodzisk Wlkp. 523

Gimnazjum w Ptaszkowie Ptaszkowo 31 A, 62-065 Ptaszkowo 100

Gimnazjum nr 3 ul. Bukowska 18, 62-065 Grodzisk Wlkp. 4

Razem 2 119 Źródło: Dane CUW w Grodzisku Wielkopolskim

Na terenie Grodziska Wielkopolskiego i całego powiatu brakuje Ochotniczego Hufca Pracy

przeciwdziałającego marginalizacji i wykluczeniu społecznemu młodzieży w wieku 15-24 lat,

która nie ukończyła szkół i nie uzyskała zawodu. Na terenie Gminy nie ma szkół specjalnych.

Przy Szkole Podstawowej Nr 1 funkcjonuje oddział szkoły życia dla dzieci upośledzonych

umysłowo.

17

W działalność opiekuńczo-wychowawczą na terenie Gminy Grodzisk Wlkp. wpisują się

1 drużyna Zuchów (wiek dzieci odpowiadający klasom 1-3), 2 drużyny harcerskie dysponujące

bazą lokalową „Dom Harcerza”.

W gminie narasta liczba placówek opiekuńczo-wychowawczych, co przedstawia poniższe

zestawienie.

Tabela 16. Zestawianie liczby placówek opiekuńczo-wychowawczych i liczby odbiorów ich usług

w latach 2014-2016

Nazwa placówki 2014 r. 2015 r. 2016 r.

Liczba żłobków 1 1 1

Liczba dzieci w żłobkach 25 19 20

Liczba przedszkoli z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach 8 8 9

Liczba dzieci w przedszkolach 628 823 769

Liczba szkół podstawowych 7 7 7

Liczba uczniów szkół podstawowych 1 465 1 522 1 441

Gimnazja 3 3 3

Liczba uczniów szkół gimnazjalnych 583 623 558

Liczba świetlic przyszkolnych 7 7 7

Liczba dzieci w świetlicach przyszkolnych

bd

bd 1 346

Liczba świetlic pozaszkolnych 1 2 2

Liczba dzieci w świetlicach pozaszkolnych prowadzonych przez podmioty go-

spodarcze

0 30 45

Świetlice opiekuńczo-wychowawcze finansowane przez GKRPA 5 5 5

Liczba dzieci w świetlicach opiekuńczo-wychowawcze finansowane przez

GKRPA

86 92 96

Liczba dzieci i młodzieży skupiona wokół drużyn zuchów i harcerzy ZHP Gro-

dzisk Wlkp. –Hufiec Śmigiel)

60 60 60

Źródło: Dane CUW w Grodzisku Wielkopolskim

4.5 SPORT, REKREACJA I TURYSTYKA

Gmina nie posiada typowo turystycznego charakteru, ale oferuje gościom

i mieszkańcom ciekawe miejsca do obejrzenia i zwiedzania. Wśród nich są: zabytki architektu-

ry, zabytki sztuki sakralnej, historyczne miejsca, osobliwości lokalnej przyrody

W Gminie funkcjonuje Gminne Centrum Informacji Turystycznej udzielające infor-

macji dotyczących atrakcji turystycznych, zabytków, wydarzeń kulturalnych, rozrywkowych

oraz odbywających się imprez sportowych.

Rodzinnemu wypoczynkowi sprzyjają: zrewitalizowany zabytkowy Park Miejski wraz

z Muzeum Ziemi Grodziskiej, Centrum Ekologiczno - Edukacyjnego "Pod Chmurką w Grodzi-

sku Wielkopolskim, nieodpłatny dla mieszkańców kompleks odkrytych basenów, ścieżki pieszo

- rowerowe łączące ze sobą 19 miejscowości w Gminie Grodzisk oraz Gminę Grodzisk z 4 ze-

wnętrznymi miejscowościami oraz liczne niekomercyjne wydarzenia kulturalno-sportowe.

Uprawianiu sportu, rekreacji i turystyce w Gminie pomaga infrastruktura 49 obiektów re-

kreacyjno-sportowych. Najważniejsze obiekty sportowe Gminy znajdują się w Grodzisku

Wielkopolskim. Wśród nich znajdują się: Zespół Otwartych Obiektów Sportowo-

18

Rekreacyjnych, Grodziska Hala Sportowa, Ośrodek Sportu i Rekreacji, Stadion Groclin Dysko-

bolia Sportowa Spółka Akcyjna i Kompleks Sportowo-Rekreacyjny Groclin Dyskobolia Spor-

towa Spółka Akcyjna. W Grodzisku Wielkopolskim znajduje się 8 boisk sportowych i 2 kom-

pleksy sportowe utworzone w ramach rządowego programu „Moje boisko Orlik 2012” zlokali-

zowane przy ul. 3 Maja i ul. Chopina. Na wiejskim terenie Gminy uprawianiu sportu i rekreacji

służą: Wiejskie Centrum Kultury i Sportu w Ptaszkowie, Wiejskie Centrum Kultury i Sportu

„Wigwam” w Zdroju, sala gimnastyczna i boisko przyszkolne w Kąkolewie, boisko przy Ze-

spole Szkół w Ptaszkowie. We wskazanej liczbie pozostałych obiektów rekreacyjno-

sportowych znajdują się: 6 ścieżek rowerowych, 7 sztuk siłowni zewnętrznych i 28 placów

zabaw wyposażonych w zestawy sprawnościowe w mieście i we wsiach: Woźniki, Snowidowo,

Słocin, Zdrój, Lasówki, Młyniewo, Ptaszkowo, Sworzyce, Kąkolewo, Grąblewo, Borzysław,

Kurowo oraz skatepark (zimą lodowisko) oraz Miasteczko Ruchu Drogowego. W Gminie funk-

cjonuje 8 obiektów zbiorowego zakwaterowania oferujących 386 miejsc.

4.6 KULTURA SPOŁECZNA

Działalność kulturalną w gminie prowadzi Centrum Kultury Rondo, które jest organizato-

rem wielu imprez okolicznościowych i cyklicznych (m.in. Czerwcowe Dni Grodziska, LETNIE

PARTY). Centrum prowadzi liczne sekcje i koła zainteresowań. Wśród nich znajdują się mię-

dzy innymi.: Zespół Tańca Ludowego CYBINKA, Grupa Teatralna Arlekin, koło plastyczne,

kursy tańca towarzyskiego. Poniżej zestawienie liczby i świadczonych usług na rzecz miesz-

kańców przez CK RONDO

Tabela 17. Liczba odbiorów kół zainteresowań Centrum Kultury RONDO w latach 2014-2016

Sekcja 2014 2015 2016

Balet 25 25 20

Brydż sportowy 6 6 6

Chór Ottimo 20 16 16

Grupa Teatralna Arlekin 15 15 15

Hip Hop 15 10 -

Koło plastyczne 25 20 20

Studium piosenkarskie - 9 9

Taniec Towarzyski - 20 25

Zespół Taneczno-Ludowy Cybinka Grodzisk 80 80 80 Źródło: Dane CK RONDO Grodzisk Wlkp.

Tabela 18. Liczba odbiorów cyklicznych wydarzeń Centrum Kultury RONDO w latach 2014-

2016

Nazwa wydarzenia Szacunkowa liczba uczestników

Grodziskie Piwobranie 5 000

Grodziska Noc Gwiazd 5 000

Gronalia 500

GroxTown Reggae Fest 200

Grodziska Noc Muzeów 200

Grodziska Jesień Kulturalna 1 000

Koncert noworoczny 800

Zakończenie lata pod wiatrakiem 400

19

Wakacje z CK Rondo 60

Wiosenny wernisaż 150

Finał WOŚP 1 000

Turniej Brydża Sportowego 20 Źródło: Dane CK RONDO Grodzisk Wlkp.

Centrum Kultury RONDO animuje środowisko licznymi komercyjnymi wydarzeniami, któ-

re nie zostały ujęte wyżej i do których dostęp limitowany jest zasobnością finansową zaintere-

sowanych.

W Grodzisku Wielkopolskim działa również Centrum Kulturalno-Rozrywkowe „Masarnia”.

Działalność tej placówki skupia się między innymi. na organizowaniu wystaw, warsztatów,

konferencji, szkoleń i spotkań z ludźmi kultury.

Ważnymi punktami są Powiatowa i Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna oraz Muzeum

Ziemi Grodziskiej.

Biblioteka Publiczna w Grodzisku Wielkopolskim nadal jest magnesem dla mieszkańców

mimo pewnego spadku czytelników, co obrazuje poniższe zestawienie

Tabela 19. Liczba czytelników Grodziskiej Biblioteki Publicznej

Placówka Liczba czytelników Dzieci do lat 15

2014 2015 2016 2014 2015 2016

Biblioteka Główna 1531 1481 1319 159 143 123

Oddział dziecięcy 796 801 779 549 549 534

Filia OWP 795 827 812 301 358 318

Filia Kąkolewo 139 149 149 124 139 143

Filia Ptaszkowo 283 264 248 199 193 194 Źródło: Dane Biblioteka Publiczna Grodzisk Wielkopolski

Jednocześnie Biblioteka Publiczna podejmuje liczne lokalne inicjatywy dla mieszkańców

przedstawione w poniższej tabeli, na których codzienne funkcjonowanie brakuje środków.

Tabela 20. Inicjatywy lokalne podejmowane przez Grodziską Bibliotekę w Grodzisku Wielko-

polskim dla mieszkańców

Inicjatywa lokalna Liczba korzy-

stających

Częstotliwość

spotkań

Dyskusyjny Klub Książki 23 1 / miesiąc

Błyskotliwy Maluch – zajęcia adaptacyjno edukacyjne dla dzieci do lat 5 26 1 / tydzień

Bajkowe Poranki – zajęcia edukacyjne dla dzieci do lat 5 ( Filia OWP) 13 1 / tydzień

Spotkania z podróżnikami Średnio 45 osób 1 / kwartał

Spotkania z pisarzami Średnio 40 osób 2 – 3 w roku

Galeria Młodych – wystawy twórczości artystycznej młodzieży Odwiedzający

bibliotekę

2 – 3 w roku

Majówka z książką 500 – 800 osób 1 / rok

Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci 120 – 200 osób 1 / rok

Bajkolandia – Międzynarodowy Dzień Postaci z Bajek 120 – 200 osób 1/ rok

Tydzień Bibliotek – cykl spotkań kulturalnych, edukacyjnych i rozryw-

kowych

300 – 400 osób 1/ rok

20

Cała Polska Czyta Dzieciom – tygodniowy cykl imprez dla dzieci Ok. 500 osób 1 / rok

Ferie z Biblioteką Ok.25–40 dzieci 1 / rok

Noc Bibliotek Ok. 150 osób 1 / rok Źródło: Dane Biblioteka Publiczna Grodzisk Wielkopolski

4.7 ZDROWIE

Opiekę zdrowotną mieszkańcom Gminy Grodzisk Wielkopolski świadczy 35 zakładów

opieki zdrowotnej (w tym jeden zakład publiczny). Na terenie gminy działa także 12 aptek.

Stan zdrowia mieszkańców opisują powody zgonów. Według GUS w 2015 roku wśród po-

wodów 168 zgonów w Gminie Grodzisk Wielkopolski były: 38,9% choroby układu krążenia,

29,5% nowotwory, 6,4% choroby układu oddechowego. Zgony z powodu nowotworów nie-

znacznie przewyższają dane z regionu (28,2%) i Polski (26,6%).

Gmina Grodzisk Wielkopolski od 2009 roku prowadzi program ochrony kobiet przed no-

wotworem szyjki macicy. Rodzice dzieci, do których jest skierowany ten program są zaintere-

sowani tą formą pomocy. W 2014 roku zaszczepiono 78 dziewczynek z rocznika 2001 (83%

rocznika 2001), w roku 2015 - 86 dziewczynek (91% rocznika 2002), w 2016 roku zaszczepio-

no 77 dziewczynek z rocznika 2003,co stanowi 80% uprawnionych do szczepień.

4.8 SYTUACJA DZIECKA W ŚRODOWISKU SZKOLNYM I RODZINNYM

Analiza sytuacji dziecka w środowisku szkolnym i rodzinnym została dokonana na podsta-

wie badań ankietowych przeprowadzonych w funkcjonujących w gminie Grodzisk Wielkopol-

ski placówkach oświatowo-wychowawczych. Badania te pozwoliły zdiagnozować środowisko

szkolne i rodzinne dzieci i uczniów pod kątem występowania zachowań o cechach patologii

społecznej oraz uzyskać informacje na temat prowadzonych w placówkach działań opiekuńczo-

wychowawczych, profilaktycznych i leczniczych. W sumie do analizy przedłożono 7 ankiet –

wypełnionych przez pedagogów szkolnych lub, w przypadku ich braku, dyrektorów – z nastę-

pujących placówek oświatowych:

Szkoła Podstawowa Nr 1 w Grodzisku Wlkp. (liczba uczniów: 833),

Szkoła Podstawowa Nr 4 w Grodzisku Wlkp. (liczba uczniów: 212),

Szkoła Podstawowa w Kąkolewie (liczba uczniów: 123),

Szkoła Podstawowa w Grąblewie (liczba uczniów: 108 )

Szkoła Podstawowa w Słocinie (liczba uczniów: 33),

Zespół Szkół w Ptaszkowie (liczba uczniów:136),

Gimnazjum w Grodzisku Wlkp.(liczba uczniów: 469).

Zasoby i oferta szkolna

Z analizy ankiet wynika, że 7 placówek (poza Gimnazjum w Grodzisku Wlkp.) zapewnia

dostęp do logopedy, 6 placówek poza Szkoła Podstawową w Słocinie zatrudnia pedagoga i pie-

lęgniarkę, a jedna: SP Nr 1 w Grodzisku Wlkp. psychologa. Żadna szkoła nie zatrudnia doradcy

zawodowego.

Wszystkie placówki prowadzą dożywianie uczniów. Siedem placówek zapewnia uczniom

dostęp do Internetu. 3 placówki mają dostęp do sali gimnastycznej, Tylko jedna szkoła SP Nr

1 prowadzi oddział Szkoły Życia, a Gimnazjum w Grodzisku Wlkp. klasy specjalne. Szkoły

posiadają klasy integracyjne. Trudności z dojazdem do szkoły nie mają żadni uczniowie.

Wszystkie placówki oferują dzieciom i młodzieży zajęcia dodatkowe. Najczęściej przyjmują

one postać różnorodnych tematycznie kół zainteresowań (między innymi koła matematyczne,

literackie, przyrodnicze, ekologiczne, teatralne, muzyczne, taneczne, plastyczne, dziennikarskie,

21

informatyczne, religijne) oraz zajęć językowych i rekreacyjno-sportowych. Jednocześnie

wszystkie placówki prowadzą zajęcia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Wśród nich najczęściej organizowane są zajęcia wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne,

logopedyczne oraz zajęcia rewalidacyjne.

Problemy dosięgające dzieci, uczniów i ich rodziny

Ankietowani identyfikowali problemy, które w najpoważniejszym stopniu dosięgają

uczniów i ich rodziny wypełniając zamknięty katalog cech patologicznych obejmujący 14

zmiennych. Poniżej przedstawienie zamiennych i obecności cech

Tabela 21. Problemy występujące w środowisku szkolnym i rodzinnym dzieci i młodzieży

z gminy uczęszczających do szkół podstawowych i Gimnazjum

Cechy patologii społecznej Obecność cechy

sięganie po alkohol

sięganie po narkotyki

palenie papierosów x

ucieczki z domu x

kradzieże x

agresja i przemoc, w tym: poniżanie, zastraszanie, znęcanie się, bicie, wymu-

szanie pieniędzy, zmuszanie do palenia papierosów

x

autoagresja x

przestępczość ujawniona

niszczenie mienia szkolnego x

udział w grupach negatywnych

problemy wymagające nadzoru kuratora sądowego x

przemoc w rodzinie x

zaniedbanie przez dom x

wykorzystywanie seksualne Źródło: Dane z badań ankietowanych przeprowadzonych w placówkach oświatowych gminy.

Do problemów występujących w szkole i w domu rodzinnym dzieci i młodzieży ankietowa-

ni zaliczyli: kradzieże, agresję i przemoc, w tym poniżanie, zastraszanie, autoagresję, niszcze-

nie mienia szkolnego, przemoc w rodzinie, zaniedbywanie dzieci, problemy wymagające nad-

zoru kuratora sądowego, problemy wymagające nadzoru kuratora sądowego. Na poziomie

Gimnazjum dodatkowym problemem są: palenie papierosów, ucieczki z domu.

Działania profilaktyczne i naprawcze konieczne do przeprowadzenia

Wskazując działania naprawcze wobec dzieci, młodzieży i ich rodziców, pedagodzy stwier-

dzili, iż należy podnosić umiejętności wychowawcze rodziców, dostarczać z zakresu uzależ-

nień, cyberprzemocy, uświadamiać o obowiązkach rodziców wobec uczącego się dziecka,

zwracać uwagę na konieczność poświęcania dzieciom więcej czasu, zapewnianie stabilnej sy-

tuacji rodzinnej.

22

Współpraca szkół z rodzicami uczniów

Przedstawiciele wszystkich ankietowanych placówek uznali współpracę z rodzicami

uczniów za zadowalającą. W jej ramach odbywają się konsultacje indywidualne, rozmowy tele-

foniczne, zebrania, dyżury, pogadanki, spotkania w ramach Rady Rodziców i wizyty domowe,

organizowane są imprezy i uroczystości szkolne, prowadzona jest pedagogizacja rodziców. Ci

ostatni zachęcani są również do aktywnego uczestnictwa w życiu szkoły. Frekwencja rodziców

na wywiadówkach szkolnych oscyluje średnio wokół 75%. Ich zaangażowanie na oferowanych

pogadankach kształtuje się na poziomie średnio 41,16%. Rodzice nie zawsze korzystają z pro-

ponowanego przez szkołę podnoszenia umiejętności wychowawczych.

Współpraca szkół z instytucjami i organizacjami wspierającymi dzieci, młodzież

i rodziny

Przedstawiciele wszystkich badanych placówek stwierdzili, że współpraca z instytucjami

i organizacjami wspierającymi dzieci, młodzież i rodziny jest zadowalająca. Do podmiotów

tych zaliczyli: Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Poradnię

Psychologiczno-Pedagogiczną, Sąd Rejonowy, Komendę Powiatową Policji, Komendę Powia-

tową Straży Pożarnej, świetlice opiekuńczo-wychowawcze, Gminną Komisję Rozwiązywania

Problemów Alkoholowych, Centrum Kultury Rondo, Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośle-

dzeniem Umysłowym, Centrum Kultury RONDO, Koło Gospodyń Wiejskich, Radę Sołecką,

SANEPID.

Potrzeby dzieci i młodzieży

Wskazując najpilniejsze potrzeby dzieci i młodzieży, pedagodzy zwrócili uwagę

na konieczność zwiększenia zainteresowania ze strony rodziców, wyrównywania zaległości

w nauce, zwiększenie świadomości na temat zagrożeń internetowych, rozwijanie zaintereso-

wań, rozwijania działań profilaktycznych, zapewnienia im szerszego dostępu do alternatyw-

nych form spędzania czasu wolnego. Postulat ten dotyczył głównie z obszarów wiejskich gmi-

ny, którzy mają ograniczone możliwości korzystania z zajęć pozalekcyjnych, zajęć wspierają-

cych ich rozwój oraz z infrastruktury kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej.

Wśród innych potrzeb dzieci i młodzieży ankietowani wskazali na konieczność dostępu do

pomocy specjalistów. Podnoszono również konieczność prowadzenia działań mających na celu

doskonalenie umiejętności wychowawczych i świadomości rodziców.

Możliwości przyczynienia się szkół do poprawy sytuacji dzieci i młodzieży

Zastanawiając się nad tym, w jaki sposób szkoła może się przyczynić do poprawy sytuacji

dzieci i młodzieży w gminie, szkoły wskazywały na konieczność zagospodarowania czasu wol-

nego, między innymi przez organizowanie zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań, imprez

szkolnych oraz wypoczynku. Zwracali także uwagę na konieczność prawidłowych nawyków i

umiejętności, promowanie zdrowego stylu życia.

4.9 SYTUACJA RODZINY I DZIECKA W ŚRODOWISKU LOKALNYM

Analiza sytuacji rodziny i dziecka w środowisku lokalnym została dokonana na podstawie

badań ankietowych przeprowadzonych wśród osób mających wpływ na kształt lokalnej polityki

społecznej między innymi radnych, sołtysów, organizacji pozarządowych, kościoła. Do analizy

23

przedłożono w sumie 55 wypełnionych ankiet, w których badani odnieśli się do wybranych

zagadnień dotyczących sytuacji rodziny i dziecka w Gminie.

W grupie badanych znalazły się 34 osoby skupione wokół 6 organizacji pozarządowych,

4 księży z parafii kościoła rzymsko-katolickiego zlokalizowanego na terenie Gminy w mieście

i na wsi, 12 sołtysów spośród 17 sołectw, 5 osób spośród 17 radnych.

Ankietowani wskazali problemy, które najczęściej dotykają rodziny mieszkające

w Gminie.

Z perspektywy organizacji pozarządowych najczęściej spotykanymi problemami są: alko-

holizm (26 wskazań), problemy ze starzeniem się (20 wskazań), bezrobocie (13 wskazań),

przemoc w rodzinie (13 wskazań), długotrwała lub ciężka choroba (9 wskazań), problemy wy-

nikające z niepełnosprawności (5 wskazań), rozpad więzi rodzinnych (6 wskazań), złe warunki

mieszkaniowe (5 wskazań).

Z perspektywy księży parafii rzymsko-katolickich zlokalizowanych na terenie Gminy

w mieście i na wsi najważniejszymi problemami okazały się w kolejności: alkoholizm, ubóstwo

i bezrobocie, rozpad więzi rodzinnych, problemy ze starzeniem się, złe warunki mieszkaniowe,

niezaradność życiowa, zdarzenia losowe.

Sołtysi dostrzegają następujące problemy na terenie swojego miejsca zamieszkania: alko-

holizm (8 wskazań), rozpad więzi rodzinnych (7 wskazań),problemy ze starzeniem się (4

wskazania).

Warto zauważyć, że ankietowani łączyli bezrobocie ze wskazaniem alkoholizmu

i przemocą domową oraz problemy ze starzeniem się z długotrwałą lub ciężką chorobą

problemami wynikającymi z niepełnosprawności.

Ankietowani wśród osób i grup najbardziej odczuwających skutki problemów spo-

łecznych występujących w Gminie wskazali konsekwentnie odpowiednie do problemu

grupy.

Przedstawiciele organizacji pozarządowych wskazali: rodziny dotknięte problemami uza-

leżnień i przemocy domowej (27 wskazań), osoby i rodziny dotknięte ubóstwem

i bezrobociem (17 wskazań), osoby starsze, samotne i niepełnosprawne (17 wskazań), osoby

starsze, samotne i niepełnosprawne (17 wskazań), rodziny z osobami niepełnosprawnymi (13

wskazań), osoby i rodziny zmagające się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi, szcze-

gólnie rodziny wielodzietne i niepełne (7 wskazań), dzieci z rodzin ubogich (5 wskazań).

Księża parafii rzymsko-katolickich wyszczególnili: osoby i rodziny dotknięte ubóstwem

i bezrobociem, osoby i rodziny zmagające się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi,

szczególnie rodziny wielodzietne i niepełne, rodziny dotknięte problemami uzależnień i prze-

mocy domowej, rodziny z osobami niepełnosprawnymi, osoby starsze, samotne i niepełno-

sprawne, dzieci i młodzież z ograniczonym dostępem do alternatywnych form spędzania czasu

wolnego, dzieci z rodzin ubogich, byłych więźniów powracających do społeczeństwa.

Sołtysi wymienili: osoby starsze, samotne i niepełnosprawne (7 wskazań), osoby

i rodziny zmagające się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi, szczególnie rodziny wie-

lodzietne i niepełne(6 wskazań), rodziny dotknięte problemami uzależnień i przemocy domowej

(5 wskazań), osoby i rodziny dotknięte ubóstwem i bezrobociem (4 wskazania), dzieci i mło-

dzież z ograniczonym dostępem do alternatywnych form spędzania czasu wolnego (4 wskaza-

nia)

Respondenci wskazali obszary, w których oferta pomocy świadczonej rodzinom do-

tkniętym problemami społecznymi w Gminie jest najbardziej niezadowalająca.

24

Według osób skupionych w organizacjach pozarządowych do obszarów tych należą: zdro-

wie (24 wskazania), uzależnienia (20 wskazań), starzenie się społeczności lokalnej (12 wska-

zań), niepełnosprawność (10 wskazań), bezrobocie (10 wskazań), dysfunkcjonalność rodzin (8

wskazań), warunki mieszkaniowe (5 wskazań).

Z perspektywy księży parafii rzymsko-katolickich do tych obszarów należą: bezrobocie,

dysfunkcyjność rodzin, uzależnienia, starzenie się społeczności lokalnej, zdrowie, warunki

mieszkaniowe.

Sołtysi w swoim środowisku zauważają następujące obszary: uzależnienia (4 wskazania),

starzenie się społeczności lokalnej (4 wskazania), dysfunkcyjność rodzin (3 wskazania), niepeł-

nosprawność (2 wskazania), niepełnosprawność (2 wskazania), warunki mieszkaniowe (2

wskazania).

Ankietowani wskazali jakie działania należałoby podjąć w Gminie w celu poprawy sy-

tuacji osób i rodzin dotkniętych problemami społecznymi.

Członkowie organizacji pozarządowych wskazali: wsparcie osób i samotnych, bezpłatne

usługi dla starszych (domowe), podjazdy dla osób niepełnosprawnych, zakup sprzętu rehabilita-

cyjnego, udoskonalenie służby zdrowia przez zwiększenie bezpłatnych badań profilaktycznych,

zwiększenie dostępu do w ramach NFZ, lepszą dostępność do rehabilitacji, utworzenie oddziału

dziecięcego, budowę mieszkań dla młodych małżeństw, potrzebę przyciągnięcia inwestorów

dla likwidacji bezrobocia, uczulenie sąsiadów na krzyki, przemoc, płacz dzieci, rozpropagowy-

wanie numerów telefonów dla anonimowo szukających pomocy dla rodzin dotkniętych prze-

mocą w rozwiązaniu problemu, organizowanie zajęć dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, zwięk-

szenie kontroli pomocy społecznej nad rodzinami, zwiększenie środków finansowych dla osób

faktycznie potrzebujących, pozyskanie wolontariuszy.

Księża parafii rzymsko-katolickich za istotne w rozwiązaniu problemów rodzin uważają

odwiedziny chorych i starszych, włączenie do pomocy wspólnoty społeczne, rozwijanie profi-

laktyki tj. pomoc prawna, psychologa, pedagoga, zwiększenie i kontroli rodzin szczególnie

dzieci i młodzieży, w których występuje patologia, pomoc ubogim i niepełnosprawnym i ży-

ciowo niezaradnym.

Sołtysi upatrują zmian w działaniach tj: organizacja spotkań integracyjnych

w świetlicach wiejskich uczulających na występujące problemy, umożliwienie rozwijania zain-

teresowań w grupach z innymi, organizacja zajęć sportowych i kulturalnych dla młodzieży

i starszych na wsiach, likwidacja i ograniczenie sprzedaży alkoholu i papierosów, większa w

szkołach kontrola odnośnie narkotyków, szersze poszukiwanie osób potrzebujących i indywi-

dualna pomoc, dofinansowanie niepełnosprawnym np. zakupu wózków inwalidzkich, upo-

wszechnianie ulotek informacyjnych, akcje promocyjne, bezpłatne usługi prawne i konsultacje

pedagogiczne, pozyskiwanie zewnętrznych środków finansowych na zadania związane z pomo-

cą społeczną, wymiana doświadczeń i z pozytywnych wzorców innych gmin, walka z narko-

manią.

Ankietowani wskazali jakie instytucje i organizacje działające na terenie gminy bądź

obejmujące zasięgiem działania jej mieszkańców mogą w największym stopniu przyczynić

się do zniwelowania lokalnych problemów społecznych.

Przedstawiciele organizacji pozarządowych wymienili: OPS i działające w ramach tej jed-

nostki Gminne Centrum Pomocy Środowiskowej, organizacje pozarządowe, szkoły, ośrodek

zdrowia, szpital, Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, wydziały Urzę-

du Miejskiego, Starostwa, PCPR, wolontariat.

Księża parafii rzymsko-katolickich zlokalizowanych na terenie Gminy w mieście i na wsi

wskazali na udział poszczególnych parafii, szkół podstawowych i średnich, wspólnot mieszka-

niowych, pomocy społecznej, służby zdrowia.

25

Sołtysi wyszczególnili: OPS, KPP, ZEAS (aktualnie Centrum Usług Wspólnych), PCPR,

PUP, CK RONDO, Sąd.

4.10 POMOC SPOŁECZNA RODZINIE I DZIECKU

Pomoc rodzinie i dziecku w Gminie Grodzisk Wielkopolski świadczy Ośrodek Pomocy

Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim. Jednostka realizuje zadania wynikające między inny-

mi z takich aktów prawnych jak: ustawa o pomocy społecznej, ustawa o wspieraniu rodziny

i systemie pieczy zastępczej, ustawa o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, ustawa o

świadczeniach rodzinnych, ustawa o pomocy w wychowywaniu dzieci, ustawa o pomocy oso-

bom uprawnionym do alimentów.

Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące kwot wydatkowanych przez OPS na pomoc

mieszkańcom w Gminie w latach 2013-2016.

Tabela 22. Środki finansowe wydatkowane przez OPS na pomoc mieszkańcom gminy w latach

2013-2016

Wielkość wydatków 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r.

ogółem 7 803 376,74 7 651 237,27 8 202 637,17 20 670 387,71

w tym na świadczenia pomocy spo-

łecznej

1 184 219,57 1 231 119,56 1 367 140,11 1 475 635,13

w tym na świadczenia rodzinne 6 019 327,16 5 798 754,83 6 213 316,98 7 778 026,87

w tym świadczenia wychowawcze - - - 10 793 029,94

na zadania własne gminy 1 710 153,98 1 828 843,74 1 887 956,79 1 973 933,31

na zadania zlecone gminie 6 093 222,76 5 822 393,53 6 314 680,38 18 696 454,40 Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim.

Wysokość środków finansowych przeznaczonych przez OPS na wsparcie mieszkańców

Gminy wyraźnie wzrosła w związku z uruchomieniem od kwietnia 2016 roku Programu Rodzi-

na 500+ na podstawie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu i w związku z powiększo-

nym gronem odbiorców zasiłku rodzinnego i dodatków do niego. Pomoc w formie świadczenia

wychowawczego za cały rok kalendarzowy 2017 oscylować będzie wokół kwoty

15 000 000,00zł. Dzięki tej inicjatywie w 2016 roku wzrosła liczba rodzin korzystających

z pomocy w formie zasiłków rodzinnych z 698 w 2015 roku do 1089 w 2016 roku.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim obejmuje wsparciem

w formie świadczenia wychowawczego 1629 rodzin (system informatyczny obsługi tych

świadczeń nie dostarcza wiedzy o ilości osób w tych rodzinach) czyli 71,67% spośród 2273

rodzin z 3916 dziećmi żyjących na terenie Gminy (stan populacji na 31.12.2015 rok).

Warto zwrócić uwagę, że liczba gospodarstw domowych korzystających z pomocy OPS-u

z wszystkich typów świadczeń rodzinnych uległa wzrostowi z liczby 1493 w 2015 roku do licz-

by 2346 w 2016 roku i stanowi obecnie 40.85% ogółu gospodarstw w Gminie.

W Gminie Grodzisk Wielkopolski wspierane są rodziny z dziećmi, które nie w stanie sa-

modzielnie zaspokoić potrzeb i nie otrzymują alimentów od zobowiązanych sądownie rodziców

dzieci. W rejestrze dłużników alimentacyjnych posiadających w Gminie zadłużenia na prze-

strzeni lat 2005-2017 znajduje się 227 osób. Wysokość z odsetkami świadczeń przez Gminę

26

z budżetu państwa w zastępstwie za rodzica za wskazany okres czasu wyniosła 7 562 648,70zł

(stan na 19.05.2017). Tylko od części dłużników pozyskano zwrot wypłaconych środków.

Kwota zwrotu w minionym okresie wyniosła 1 548 814,72zł. Z tego powodu liczba rodzin

spełniających między innymi kryteria finansowe dostępu (725zł na osobę w rodzinie) korzysta-

jących z pomocy Funduszu Alimentacyjnego wyniosła w 2016 roku 161 rodzin i 251 upraw-

nionych do świadczeń dzieci. Poniżej zestawienie liczby rodzin uprawnionych do Funduszu

Alimentacyjnego w latach 2014-2016

Tabela 23. Liczba rodzin korzystająca z Funduszu alimentacyjnego i wielkość udzielanej pomo-

cy rocznie w latach 2014-2016

2014 2015 2016

Liczba rodzin korzystająca z Funduszu Alimentacyjnego 143 142 161

Kwota świadczeń w złotych 868 021 970 163 1 015 662 Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim.

Grodziskie rodziny korzystają z ogólnopolskiej karty Dużej Rodziny obniżającej koszty co-

dziennego życia, uprawniającej do zniżek i dodatkowych uprawnień dla rodzin 3+ w łącznie

1543 podmiotach w całym kraju: instytucjach publicznych i w firmach prywatnych (stan na

06.12.2016). Karta przysługuje niezależnie od uzyskiwanych dochodów. Jej posiadacze mają

możliwość tańszego korzystania z oferty instytucji kultury, ośrodków rekreacyjnych, księgarni

w wybranych punktach na terenie całego kraju oraz zniżek na przejazdy kolejowe. Posiadacze

Kart Dużej Rodziny na terenie Gminy mogą z darmowej pomocy prawnej, zniżek oferowanych

przez partnerów tj. Bank PKO, Stacja Paliw Orlen, Salon PLAY, Orange i przedsiębiorstwa

Wielobranżowego „PRYZMAT”. Dotychczas z tej oferty skorzystało 166 rodzin 3+ spośród

306 rodzin uprawnionych żyjących w Gminie (według stanu liczy rodzin 3+ na 31.12.2015), co

stanowi 54,25% tej grupy. Wśród uprawnionych do Karty Dużej Rodziny jest 834 członków,

w tym 526 dzieci. Poniżej zainteresowanie poparte pozyskaniem Karty Dużej Rodziny na tle

lat 2014-2016.

Tabela 24. Liczba rodzin korzystająca z Kart Dużej Rodziny w latach 2014-2016

2014 2015 2016

Liczba rodzin korzystająca z Karty Dużej Rodziny 37 87 42

Liczba osób w tych rodzinach 193 438 203

W tym liczba rodziców w tych rodzinach 67 169 72

W tym liczba dzieci w tych rodzinach 126 269 131 Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim.

Rodziny borykające się z niskim dochodem, licznymi barierami integracyjnymi objęte są

pomocą społeczną.

Od 2014r roku spada liczba korzystających ze świadczeń finansowych i rzeczowych pomo-

cy społecznej z 400 rodzin w 2014, na 371 w 2015 i 329 w 2016 roku. Wśród czynników

wpływających na ten stan znajdują się: spadek bezrobocia, pomoc finansowa państwa w wy-

chowywaniu dzieci. Dostęp do pomocy społecznej we wskazanych formach ogranicza znacznie

niższe w stosunku do pozostałych świadczeń z OPS-u kryterium finansowe. Jednocześnie

mieszkańcy Gminy korzystają z pomocy i doradztwa pracowników socjalnych bez uwarunko-

wania kryterium dochodowym. Liczba rodzin korzystających z tego oparcia utrzymuje się stale

na wysokim poziomie i wyniosła w latach 2014-2016 odpowiednio 429, 483, 342 rodziny. Po-

niżej zestawienie korzystających z pomocy społecznej

27

Tabela 25. Liczba rodzin i ich członków objętych pomocą społeczną w Gminie w latach 2014-

2016

2014 2015 2016

Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej finansowej i rzeczowej 400 371 329

Liczba osób w tych rodzinach 1090 1016 895

Udział liczby osób w rodzinach korzystających z pomocy społecznej finansowej

i rzeczowej w ogóle ludności Gminy

5,6% 5,2% 4,6%

Liczba rodzin objęta pomocą tylko w formie pracy socjalnej 429 483 342

Liczba osób w rodzinach 933 1429 725 Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim.

Według stanu za 2016 rok wśród korzystających z finansowej i rzeczowej pomocy spo-

łecznej najczęściej są rodziny dotknięte długotrwałą chorobą (195 rodzin z 447 członkami)

i związaną z nią niepełnosprawnością (174 rodziny z 399 członkami) oraz ubóstwem (182 ro-

dziny). Liczba rodzin korzystających z tych powodów w latach 2014-2016 utrzymuje się na

porównywalnym poziomie. Poniżej zestawienie za lata 2014-2016 powodów przyznania pomo-

cy finansowej, rzeczowej.

Tabela 26. Powody przyznania pomocy społecznej w gminie w latach 2014-2016

Powód przyznania pomocy Liczba rodzin

Liczba osób w rodzi-

nach

2014 r. 2015 r. 2016 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r.

ubóstwo 217 212 182 608 533 435

sieroctwo 0 0 0 0 0 0

bezdomność 13 15 16 14 15 16

potrzeba ochrony macierzyństwa 61 64 61 267 295 414

bezrobocie 177 162 108 535 505 353

niepełnosprawność 191 197 174 444 470 399

długotrwała lub ciężka choroba 191 208 195 444 493 447

bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i

prowadzenia gospodarstwa domowego 79 55 46 302 213 159

przemoc w rodzinie 8 6 7 35 27 31

alkoholizm 25 20 25 61 43 42

trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu

zakładu karnego 13 12 6 16 17 9

narkomania 2 1 0 5 1 0

Zdarzenie losowe 1 2 0 2 5 0

Sytuacja kryzysowa 1 1 4 4 4 4

Klęska żywiołowa lub ekologiczna 0 0 0 0 0 0 Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim.

OPS w oparciu o ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 9.06.

2011r. oraz w oparciu o ustawę o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” z 04.11.2016

roku udziela pomocy rodzinom we wspieraniu rodzin oczekujących narodzin dzieci ze stwier-

dzonym w życiu płodowym prawdopodobieństwem dysfunkcji rozwojowych oraz rodzin już

wychowujących dzieci z takimi obciążeniami rozwojowymi oraz pozostałym rodzinom napoty-

kającym trudności w opiece i wychowaniu dzieci w formie asystenta rodziny i współfinanso-

wania pobytu dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Liczba rodzin objętych pomocą asy-

28

stenta w latach 2012-2016 wyniosła 52. W tych rodzinach żyło 625 członków, w tym 233 dzie-

ci do 18 roku życia. Poniżej szczegółowe zestawienie za lata 2012-2016

Tabela 27. Zestawienie rodzin z Gminy Grodzisk Wielkopolski objętych pomocą asystentów

rodziny w kontekście liczby członków rodzin, w tym liczby dzieci do 18 roku życia za lata 2012-

2016

Rok

Ilość rodzin objęta pomocą

asystentów rodziny w danym

roku kalendarzowym

Ilość dzieci w tych rodzi-

nach do 18 roku życia

Ilość osób w tych

rodzinach

2012 8 29 43

2013 31 84 142

2014 31 56 143

2015 28 83 135

2016 36 94 162

Łącznie

w latach 2012-2016 52 233 625

Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim.

Wśród powodów objęcia pomocą rodzin znalazły się na przykładzie 2016 roku: samotne

macierzyństwo, problem alkoholowy i zaburzenia psychiczne dorosłych członków rodziny.

W 2016 roku nie objęto pomocą asystenta rodzin oczekujących narodzin dzieci ze stwierdzo-

nym w życiu płodowym prawdopodobieństwem dysfunkcji rozwojowych oraz rodzin już wy-

chowujących dzieci z takimi obciążeniami rozwojowymi. Poniżej zestawienie liczby rodzin

dotkniętych najczęstszymi przyczynami objęcia pomocą asystenta rodziny

Tabela 28. Zestawienie najważniejszych barier skutkujących trudnościami w opiece i wychowa-

niu dzieci, z którymi borykają się rodziny objęte pomocą asystentów rodziny w roku 2016

Rodzaj bariery Liczba rodzin

Samotne macierzyństwo 13

Problem alkoholowy 15

Zaburzenia psychiczne dorosłych członków rodziny 7 Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim.

Ochrona dzieci z rodzin dotkniętych trudnościami w opiece i wychowaniu z Gminy

Grodzisk Wielkopolski doprowadziła do umieszczenia poza rodziną biologiczną 17 dzieci.

Asystent pracuje z rodziną biologiczną dla odzyskania zdolności do podjęcia funkcji opiekuń-

czo-wychowawczych przez rodziców. Gmina w tych przypadkach współuczestniczy w kosz-

tach utrzymania dzieci. Koszt utrzymania 17 dzieci w rodzinach i placówkach opiekuńczo-

wychowawczych wyniósł w latach 2012-2016- 131 073,15zł

Tabela 29. Zestawienie liczby dzieci z Gminy Grodzisk Wielkopolski umieszczonych w pieczy

zastępczej w latach 2012-2016

Rok

Ilość dzieci umieszczonych w rodzi-

nach zastępczych, których pobyt opła-

cony jest ze środków Gminy

Ilość dzieci umieszczonych w placówkach opiekuń-

czo-wychowawczych w latach 2012-2015, których

pobyt opłacony jest ze środków Gminy

2012 4 0

2013 7 0

2014 10 2

2015 11 2

2016 14 3

Razem 17 dzieci

29

Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wielkopolskim.

Wydatna pomoc rodzinie biologicznej wymaga nie tylko opłacania etatów asystenta ro-

dziny, współfinansowania kosztów pobytu dzieci w pieczy zastępczej, ale także nakładów na

działania profilaktyczne.

Naganny sposób sprawowania przez rodziców biologicznych pieczy nad swoimi dzieć-

mi, trwałe przeszkody w jej sprawowaniu doprowadziły do pozbawienia władzy rodzicielskiej

rodziców i do zgłoszenia dzieci do adopcji. Spośród 6 zgłoszonych w latach 2014-2016 dwoje

zostało adoptowanych.

Tabela 30. Zestawienie liczby dzieci zgłoszonych do adopcji i adoptowanych w latach 2014-2016

2014 r. 2015 r. 2016 r.

liczba dzieci z gminy zgłoszonych do adopcji 4 1 1

liczba dzieci z gminy adoptowanych 0 2 0

Źródło: Dane Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Grodzisku Wielkopolskim.

Wśród przyczyn w przypadku niewłaściwego wypełniania obowiązków rodzicielskich,

udzielenia pomocy asystenta rodziny, umieszczenia odebrania dzieci i ich umieszczenia

w pieczy zastępczej znajdują się uzależnienie od alkoholu i związana z tym problemem prze-

moc w rodzinie.

W rejestrze Punktu Konsultacyjnego dla uzależnionych prowadzonym przez Gminną Ko-

misję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Grodzisku Wielkopolskim w latach 2007-

2016 znajdują się 174 osoby (w tym 68 kobiet). Tylko 42 osoby współuzależnione korzystały

we wskazanym okresie czasu z porad Punktu Konsultacyjnego. Nie wszystkie osoby uzależnio-

ne i współuzależnione korzystają z pomocy wskazanego Punktu. Część mieszkańców korzysta

z pomocy Punktu działającego przy OPS. W okresie lat 2014-2016 z pomocy specjalisty ds.

uzależnień przeciwdziałania przemocy w rodzinie skorzystało 81 rodzin. Część rodzin dotknię-

tych problemem alkoholowym wspierana jest przez Stowarzyszenie Abstynenckie „Nowe Ży-

cie”, kluby AA działające przy 3 parafiach kościoła katolickiego na terenie Gminy oraz Poradni

Zdrowia Psychicznego „Medyk”. Tylko 25 rodzin dotkniętych problemem alkoholowym ko-

rzystało z pomocy finansowej, rzeczowej udzielanej przez OPS w Grodzisku Wlkp. w roku

2016. Przywołane dane uzasadniają potrzebę działań edukacyjnych.

Poważnym ograniczeniem rozwoju rodzin mającym wpływ na relacje rodzinne, więzi,

sprawowanie pieczy nad dziećmi jest przemoc w rodzinie. W latach 2014-2016 założonych

zostało 67 Niebieskich Kart dokumentujących przemoc w 64 grodziskich rodzinach,

w których żyje 239 osób, w tym 78 dzieci do lat 18. Dominującymi przyczynami uruchomienia

procedury stał się alkoholizm w 51 przypadkach, problemy w 12 sprawach, zaburzenia psy-

chiczne w 4 rodzinach. Należy podkreślić, ze zasięg uzależnienia i przemocy w rodzinie jest

znacznie większy, bo zgłaszanie tego w dalszym ciągu krępuje poczucie wstydu, bo po pomoc

zgłaszają się osoby ze splotem wielorakich, nabrzmiałych, powstałych wskutek przemocy pro-

blemów w rodzinie.

30

4.11 DZIECKO I RODZINA WSPIERANI PRZEZ PORADNIĘ

PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNĄ

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Grodzisku Wielkopolskim świadczy dzieciom

i młodzieży z powiatu grodziskiego pomoc psychologiczno-pedagogiczną, logopedyczną oraz

wsparcie w wyborze kierunku kształcenia i zawodu. Poradnia udziela również rodzicom i na-

uczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wychowywaniem

i kształceniem dzieci. Czas oczekiwania na poradę w Poradni wynoszący do 2 miesięcy po-

twierdza sporą ilość osób i rodzin korzystających z tego oparcia, potrzebę rozwoju usług w tym

zakresie. Poniżej rodzaj udzielanego wsparcia dla 5 gmin grodziskiego powiatu

Tabela 31. Dane dotyczące działalności Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Grodzisku

Wielkopolskim

2014 2015 2016

Liczba rodzin objętych terapią systemową 0 4 2

Liczba udzielonych porad 99 99 65

Liczba przyjętych dzieci 843 959 816

Liczba wydanych opinii o dostosowaniu wymagań edukacyjnych do indywidual-

nych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych

ucznia

143 197 180

Liczba wydanych opinii o przyjęciu ucznia gimnazjum do oddziału przysposabiają-

cego do pracy

9 12 8

Liczba wydanych opinii o potrzebie indywidualnego nauczania 52 79 58

Liczba wydanych opinii o potrzebie kształcenia specjalnego 121 112 210

Liczba szkoleń skierowanych do rodziców 17 18 12

Liczba szkoleń skierowanych do instytucji 23 20 23

Liczba osób objętych szkoleniami skierowanymi do rodziców 136 110 633

Liczba osób objętych szkoleniami skierowanymi do instytucji 471 151 615 Źródło: Dane Poradni Psychologiczno–Pedagogicznej w Grodzisku Wielkopolskim

Szczególną uwagę zwraca znaczna, przyrastająca w latach liczba orzeczeń o potrzebie na-

uczania indywidualnego i specjalnego, opinii o dostosowaniu wymagań edukacyjnych do in-

dywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia,

a także rosnąca liczba dzieci przyjętych z 742 roku szkolnym 2011/2012 przez 959 dzieci

w 2015/2016 roku do 816 w 2016/2017.

4.12 PRZESTĘCZOŚĆ WŚRÓD NIELETNICH

Według danych Komendy Powiatowej Policji w Grodzisku Wielkopolskim, w 2012 roku

w powiecie grodziskim (brak danych dotyczących Gminy), Policja odnotowała 91 czynów ka-

ralnych popełnionych przez 42 osoby nieletnie. Wśród nich odnotowano 37 chłopców

5 dziewcząt. W analizowanym roku ujawniono także 10 osób nieletnich zagrożonych demorali-

zacją oraz 4 nieletnich, którzy popełnili wykroczenie. Obecnie zebrane dane za lata 2014-2016

sygnalizują wzrost liczby czynów karalnych popełnianych przez nieletnich do 67 w skali po-

wiatu. Szczególnie widoczna jest ta zwiększona liczba dla największej gminy w powiecie.

W Gminie Grodzisk Wlkp. tych czynów było w 2016 roku 33. Liczba nieletnich popełniają-

cych te czyny wyniosła w tym czasie 21, w tym 5 dziewczynek. Dane te dowodzą potrzebie

podejmowania działań profilaktycznych. Poniżej zestawienie w skali powiatu i Gminy Grodzisk

Wielkopolski danych demoralizacją i przestępczością nieletnich za lata 2014-2016.

31

Tabela 32. Przestępczość wśród osób nieletnich w powiecie grodziskim w latach 2014-2016 (licz-

ba i rodzaj czynów)

Powiat 2014 r. 2015 r. 2016 r.

Liczba czynów karalnych popełnionych przez nieletnich ogółem 57 27 67

Liczba wykroczeń popełnionych przez nieletnich 6 4 3

Liczba nieletnich zagrożonych demoralizacją 21 43 19 Źródło: Dane Komendy Powiatowej Policji w Grodzisku Wielkopolskim

Tabela 33. Przestępczość wśród osób nieletnich w Gminie Grodzisk Wlkp. w latach 2014-2016

(liczba i rodzaj czynów)

Gmina 2014 r. 2015 r. 2016 r.

Liczba czynów karalnych popełnionych przez nieletnich ogółem 18 5 33

Liczba wykroczeń popełnionych przez nieletnich 6 5 3

Liczba nieletnich zagrożonych demoralizacją 6 23 11

Źródło: Dane Komendy Powiatowej Policji w Grodzisku Wielkopolskim

Tabela 34. Przestępczość wśród osób nieletnich w Gminie Grodzisk Wlkp. w latach 2014-2016

(liczba nieletnich, płeć)

Gmina 2014 r. 2015 r. 2016 r.

K M K M K M

Liczba nieletnich popełniających czyny karalne 0 18 0 8 5 16

Liczba nieletnich popełniających wykroczenia 0 6 0 5 0 3

Liczba nieletnich zagrożonych demoralizacją 0 6 4 19 1 10 Źródło: Dane Komendy Powiatowej Policji w Grodzisku Wielkopolskim

4.13 RODZINA I DZIECKO POD KURATELĄ SĄDOWĄ

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z 2001 r. Nr

98, poz. 1071 ze zmianami), kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania

o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrol-

nym związane z wykonywaniem orzeczeń sądu.

W 2012 roku Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej przy Sądzie Rejonowym w Grodzisku

Wielkopolskim na terenie gminy Grodzisk Wielkopolski nadzorował 22 rodziny, którym ogra-

niczono władzę rodzicielską, 11 nieletnich oraz 10 osób zobowiązanych do podjęcia leczenia

odwykowego. Liczba rodzin z Gminy Grodzisk Wielkopolski objętych nadzorem wrosła do 32

w 2016 roku. Tendencję wzrostową przedstawiają również z szerszego obszaru działalności

Sądu Rejonowego w Grodzisku Wielkopolskim obejmującego gminy: Buk, Granowo, Grodzisk

Wlkp, Kamieniec, Rakoniewice, Stęszew, Wielichowo. Liczba rodzin objętych nadzorem kura-

tora rodzinnego w skali wszystkich gmin zwiększyła się z 65 w 2014 roku do 85 w 2016 roku.

Wzrosła tym samym liczba postanowień sądowych o ograniczeniu władzy rodzicielskiej, która

dla Gminy Grodzisk wyniosła w 2016roku i 4 w 2014 roku. Zauważalnie rośnie dla Gminy

Grodzisk Wielkopolski liczba nieletnich objętych nadzorem kuratora rodzinnego z 1 w 2014

roku do 6 w 2016 w związku przejawami demoralizacji i przestępczości. Przyrasta również na

terenie Gminy Grodzisk liczba osób sądownie zobowiązanych do podjęcia leczenia odwykowe-

go: 2 przypadki w 2014 roku, 6 przypadków w 2015 i 11 przypadków w 2016 roku. Między

opiekunami prawnymi dzieci rosną nieporozumienia w zakresie kontaktowania się ze wspól-

nymi dziećmi. Poniżej zestawienie problemów dotyczących rodziny z zakresu prawa rodzinne-

32

go z terenu Gminy Grodzisk Wielkopolski i w skali zbiorczej dla obszaru właściwości Sądu

Rejonowego w Grodzisku Wielkopolskim działalności, w skład którego wchodzi 7 gmin dla lat

2014-2016

Tabela 35. Dane dotyczące obszaru właściwości Sądu Rejonowego w Grodzisku Wielkopolskim

z zakresu prawa rodzinnego

2014 r. 2015 r. 2016 r.

Liczba rodzin objętych nadzorem kuratora rodzinnego 65 79 85

Liczba nieletnich objętych nadzorem kuratora rodzinnego 8 16 12

Liczba osób zobowiązanych do podjęcia leczenia odwykowego 19 23 40

Liczba postanowień sądowych o ograniczeniu władzy rodzicielskiej 16 11 21

Liczba postanowień sądowych o pozbawieniu władzy rodzicielskiej 29 22 12

Liczba postanowień o ustalenie kontaktów 18 33 31 Źródło: Dane sadu Rejonowego w Grodzisku Wielkopolskim

Tabela 36. Dane dotyczące Gminy Grodzisk Wielkopolski z zakresu prawa rodzinnego

2014 r. 2015 r. 2016 r.

Liczba rodzin objętych nadzorem kuratora rodzinnego Brak danych Brak danych 32

Liczba nieletnich objętych nadzorem kuratora rodzinnego 1 5 6

Liczba osób zobowiązanych do podjęcia leczenia odwykowego 2 6 11

Liczba postanowień sądowych o ograniczeniu władzy rodziciel-

skiej

4 5 9

Liczba postanowień sądowych o pozbawieniu władzy rodziciel-

skiej

11 5 2

Liczba postanowień o ustalenie kontaktów 5 9 9 Źródło: Dane sadu Rejonowego w Grodzisku Wielkopolski

4.14 ANALIZA SWOT

Analiza SWOT (jej nazwa to akronim angielskich słów: Strengths – mocne strony, We-

aknesses – słabe strony, Opportunities – szanse i Threats – zagrożenia) jest jedną

z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych służących porządkowaniu infor-

macji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego. W przypadku

programu wspierania rodziny stanowi efektywną metodę identyfikacji mocnych i słabych stron

lokalnego systemu wspierania rodziny oraz szans i zagrożeń, jakie przed nim stoją. Pozwala

oszacować potencjał, jakim się dysponuje oraz określić stopień, w jakim posiadane zasoby od-

powiadają potrzebom i oczekiwaniom społeczności lokalnej.

Przedstawiona poniżej analiza została przeprowadzona z udziałem przedstawicieli samorzą-

du gminy, a jej przedmiotem stał się obszar rodziny, dziecka i młodzieży.

33

Obszar RODZINA, DZIECKO, MŁODZIEŻ

mocne strony słabe strony

prowadzenie działań zapobiegających dysfunkcjom

rodzin

efektywna praca socjalna

prowadzenie analiz potrzeb rodzin, dzieci

i młodzieży

koordynowanie działań instytucji wspierających

rodziny, dzieci i młodzież

rozwijanie sieci placówek wsparcia dziennego dla

dzieci i młodzieży

rozwijanie opieki przedszkolnej, szkolnictwa pod-

stawowego i gimnazjalnego

podnoszenie poziomu nauczania

prowadzenie działań na rzecz rozwoju szkolnictwa

ponadgimnazjalnego

propagowanie wśród dzieci i młodzieży idei wolon-

tariatu

prowadzenie działań profilaktycznych w obszarze

zdrowia

podejmowanie działań mających na celu zwiększe-

nie dostępności opieki medycznej dla mieszkańców

zaufanie społeczne zbudowane przez podmioty

Gminy

doświadczenie we współpracy podmiotów Gminy

w aktywizacji mieszkańców i pozyskiwaniu dofi-

nansowania

senioralny wolontariat, który w latach 2015-2016

udzielał pomocy w nauce dzieciom, animował śro-

dowisko, zagospodarowywał nadmiar wolnego

czasu dzieciom w wakacje letnie i zimowe

ograniczony dostęp do poradnictwa specjalistycz-

nego dla rodzin wymagających tej formy wsparcia

brak działań inicjujących powstawanie grup

i ośrodków wsparcia dla rodzin i osób samotnie

wychowujących dzieci

niedostosowywanie do potrzeb i oczekiwań dzieci

i młodzieży oferty spędzania czasu wolnego

brak organizacji pozarządowych działających

na rzecz rodzin, dzieci i młodzieży

brak środków finansowych na kontynuację działal-

ności wolontariatu senioralnego dla dzieci

szanse zagrożenia

istnienie warunków do prowadzenia pracy socjalnej

możliwość poprawy skuteczności pomocy udziela-

nej rodzinom, dzieciom i młodzieży dzięki koordy-

nacji działań instytucji wspierających te grupy

dostateczny dostęp do opieki przedszkolnej

odpowiednia dostępność szkół podstawowych i

gimnazjalnych

możliwość kontynuowania przez młodzież nauki na

poziomie ponadgimnazjalnym

wystarczający dostęp do placówek wsparcia dla

dzieci i młodzieży

rosnąca liczba dzieci i młodzieży korzystających z

oferty spędzania czasu wolnego

zwiększająca się liczba wolontariuszy wśród dzieci

i młodzieży

zadowalający poziom nauczania w placówkach

oświatowych

wzrost świadomości zdrowotnej mieszkańców

ogłaszane konkursy na realizację zadań dodatko-

wych i możliwość pozyskiwania dodatkowych

środków

wzrost liczby rodzin dysfunkcyjnych

niedostateczne rozpoznanie potrzeb rodzin, dzieci i

młodzieży

wzrost liczby rodzin wymagających wsparcia w

formie poradnictwa specjalistycznego

brak grup i ośrodków wsparcia dla rodzin i osób

samotnie wychowujących dzieci

brak organizacji pozarządowych działających na

rzecz rodzin, dzieci i młodzieży

ograniczona dostępność opieki medycznej; niewy-

starczający dostęp do lekarza rodzinnego

i specjalistów

trudności godzenia życia rodzinnego z zawodowym

brak zainteresowania ze strony rodzin dodatkowy-

mi ofertami pomocowymi

34

5. CEL GŁÓWNY PROGRAMU, CELE OPERACYJNE, DZIAŁANIA

Cel główny, wyznaczony w Programie Wspierania Rodziny w Gminie Grodzisk Wielkopol-

ski na lata 2017-2020 brzmi:

Wspieranie rodzin i dzieci w gminie Grodzisk Wielkopolski,

zaspakajanie ich potrzeb, zapewnianie im bezpieczeństwa

oraz możliwości rozwoju w środowisku lokalnym

Osiągniecie celu głównego jest uwarunkowane realizacją przedstawionych na kolejnych

stronach celów operacyjnych oraz działań. Wśród tych ostatnich pogrubioną czcionką oznaczo-

no te, które mają charakter priorytetowy.

Cel operacyjny 1

Wspomaganie rodzin w środowisku lokalnym poprzez:

zwiększanie potencjału rozwojowego rodzin,

wspieranie rodzin w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych,

zapewnienie rodzinom bezpieczeństwa socjalnego.

Działania do celu operacyjnego 1

Monitorowanie warunków życia i potrzeb rodzin.

Promowanie w gminie prawidłowego modelu rodziny oraz edukowanie rodzin w zakresie

właściwego wypełniania ról rodzicielskich, m.in. poprzez rozpowszechnianie ogólnopol-

skich akcji promocyjnych, rozmowy ze specjalistami, pogadanki, prelekcje, warsztaty.

Doskonalenie form pracy socjalnej z rodziną.

Wdrażanie nowych metod pracy z rodzinami znajdującymi się w sytuacji kryzysowej,

Zwiększenie dostępności dla rodzin oraz osób samotnie wychowujących dzieci poradnic-

twa specjalistycznego (w tym psychologicznego, prawnego, terapeutycznego), terapii ro-

dzinnej i mediacji.

Zwiększenie dostępności dla dzieci i młodzieży pomocy psychologicznej w szkołach.

Ustanawianie, w razie potrzeby, rodzin wspierających dla rodzin przeżywających trudno-

ści w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizowanie dla nich

szkoleń.

Zatrudnienie, w razie możliwości, asystentów rodziny.

W razie potrzeby opracowywanie i realizowanie środowiskowych programów profilak-

tycznych służących przeciwdziałaniu i zapobieganiu problemom rodzin.

Wzmacnianie więzi rodzinnych, m.in. poprzez organizowanie pikników rodzinnych

i imprez integracyjnych.

Upowszechnianie wśród członków rodzin dotkniętych bezrobociem ofert pracy, informa-

cji o wolnych miejscach pracy, usługach poradnictwa zawodowego, szkoleniach, przygo-

towaniu zawodowym dorosłych i stażach i zatrudnienia socjalnego.

35

Udzielanie przez OPS pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej

z systemu pomocy społecznej oraz świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych.

Promowanie wśród pracodawców elastycznych form zatrudnienia, ułatwiających go-

dzenie pracy z wychowaniem dzieci.

Promowanie wśród rodzin zagrożonych utratą bezpieczeństwa socjalnego aktywnych po-

staw oraz samopomocy, np. pomocy sąsiedzkiej.

Organizowanie akcji charytatywnych na rzecz rodzin ubogich.

Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci z rodzin ubogich, m.in. poprzez organizowanie

dla nich dożywiania w szkołach, wypoczynku letniego i zimowego, wyposażenie ich

w podręczniki i pomoce szkolne oraz odzież, a także zapewnienie im dostępu do alterna-

tywnych form spędzania czasu wolnego.

Opracowywanie i realizowanie projektów na rzecz rodzin, w tym współfinansowanych

z funduszy zewnętrznych, np. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

Zintegrowanie działań na rzecz rodziny i dziecka w gminie poprzez stałą współpracę pla-

cówek oświatowo-wychowawczych i kulturalnych, jednostek pomocy społecznej

i ochrony zdrowia, sądu rejonowego i kuratorów sądowych, straży miejskiej, policji, or-

ganizacji pozarządowych i kościoła.

Realizacja programów wspierania rodziny w ramach Karty Dużej Rodziny.

Adaptacja mieszkania z zasobów gminy dla potrzeb mieszkania chronionego.

Rozwój mieszkalnictwa socjalnego.

Cel operacyjny 2

Wspieranie dzieci i młodzieży w kształceniu i wszechstronnym rozwoju poprzez:

podnoszenie poziomu wychowania i edukacji, udzielanie pomocy uczniom ubogim,

uzdolnionym i niepełnosprawnym,

rozwijanie środowiskowych form wsparcia dzieci i młodzieży,

zwiększanie możliwości uczestnictwa dzieci i młodzieży w kulturze, sporcie

i rekreacji.

Działania do celu operacyjnego 2

Zwiększenie dostępności placówek przedszkolnych w gminie oraz uelastycznienie czasu

ich pracy.

Podnoszenie jakości kształcenia w placówkach oświatowych, m.in. poprzez doskonalenie

kadr nauczycielskich oraz doposażenie szkół w niezbędny sprzęt (w tym komputerowy)

i programy nauczania.

Wzbogacanie oferty edukacyjno-wychowawczej, m.in. poprzez zwiększenie w szkołach

liczby zajęć edukacyjnych i wychowawczych – w miarę zapotrzebowania i możliwości fi-

nansowych.

Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, m.in. poprzez przyznawanie po-

mocy materialnej o charakterze socjalnym (stypendia, zasiłki), organizowanie zajęć wy-

równawczych, udzielanie pomocy w nauce (np. przez wolontariuszy), dofinansowanie

udziału w wycieczkach dydaktycznych oraz w kulturze, sporcie i rekreacji.

Organizowanie oferty edukacyjnej dla uczniów uzdolnionych, przyznawanie im stypen-

diów za wyniki w nauce i osiągnięcia sportowe w miarę możliwości finansowych gminy.

Zwiększenie dostępności kształcenia dla uczniów niepełnosprawnych poprzez tworzenie

36

klas integracyjnych, prowadzenie nauczania indywidualnego, likwidowanie barier archi-

tektonicznych, zapewnienie transportu i opieki w czasie przewozu do szkoły.

Realizowanie programów profilaktycznych wspierających wychowanie dzieci i młodzieży.

Rozwijanie sieci i oferty świetlic w gminie, w tym tworzenie świetlic socjoterapeutycznych.

Wzbogacanie ofert zajęć pozaszkolnych, w tym sportowo-rekreacyjnych i kulturalnych.

Rozbudowa, zwiększenie dostępności i wyposażenie jej w odpowiedni sprzęt infrastruktury

sportowo-rekreacyjnej w gminie.

Propagowanie idei wolontariatu wśród dzieci i młodzieży, szerzenie wśród nich postaw

filantropijnych, m.in. w stosunku do osób starszych i pokrzywdzonych przez los.

Opracowywanie i realizowanie projektów na rzecz dzieci współfinansowanych z funduszy

zewnętrznych, np. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

Cel operacyjny 3

Zapewnienie rodzinom i dzieciom bezpieczeństwa zdrowotnego i publicznego poprzez:

zaspakajanie potrzeb zdrowotnych i rehabilitacyjnych rodzin i dzieci,

przeciwdziałanie uzależnieniom oraz zjawisku przemocy w rodzinie,

wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa u rodzin i dzieci.

Działania do celu operacyjnego 3

Promowanie wśród rodzin, dzieci i młodzieży zdrowego stylu życia i prowadzenie profi-

laktyki zdrowotnej.

Przeprowadzanie cyklicznych badań stanu zdrowia dzieci i młodzieży.

Zabezpieczanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej,

Zwiększenie dostępu do opieki pielęgniarskiej i lekarskiej w placówkach oświatowych.

Opracowywanie, realizowanie lub współudział placówek oświatowych w realizacji edu-

kacyjnych programów prozdrowotnych.

Zwiększenie dostępności rehabilitacji dla rodzin i dzieci, m.in. poprzez zapewnienie

transportu do placówek świadczących usługi w tym zakresie.

Opracowywanie i realizowanie w placówkach oświatowych programów profilaktyczno-

edukacyjnych w zakresie problematyki uzależnień, przemocy w rodzinie i przestępczości

Monitorowanie środowiska dzieci i młodzieży pod kątem występowania przemocy

w rodzinie.

Podejmowanie w gminie przedsięwzięć edukacyjno-informacyjnych poświęconych uza-

leżnieniom, przemocy w rodzinie oraz przestępczości i jej skutkom (akcje, kampanie).

Podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, m.in.

funkcjonowanie poradnictwa

Organizowanie spotkań z rodzicami poświęconych bezpieczeństwu dzieci i młodzieży,

włączanie rodziców w działalność edukacyjno-informacyjną.

Rozwijanie systemu monitoringu miejskiego oraz patrolowanie i wizytowanie miejsc pu-

blicznych w gminie.

Zapewnienie rodzinom, dzieciom i młodzieży bezpieczeństwa na drodze, m.in. poprzez

remont ulic i dróg gminnych, budowę przejść dla pieszych, oświetlenia i miejsc parkin-

gowych.

Zwiększenie dostępu do poradnictwa i terapii dla rodzin dotkniętych uzależnieniami

i przemocą w rodzinie.

Zwiększenie dostępu do zajęć socjoterapeutycznych.

37

6. REALIZACJA PROGRAMU

Działania wyznaczone w Programie Wspierania Rodziny w gminie Grodzisk Wielkopolski

na lata 2017-2019 mają charakter ciągły. Podmiotami odpowiedzialnymi za realizację działań

są: Burmistrz Miasta, Rada Miejska, Urząd Miejski, Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna

Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Punkt Konsultacyjno-Informacyjny dla

Osób z Problemem Alkoholowym, Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy

w Rodzinie, publiczna placówka przedszkolna oraz placówki oświatowe szczebla podstawowe-

go i gimnazjalnego, placówki kulturalne, jednostki sportowo-rekreacyjne, placówki opiekuń-

czo-wychowawcze wsparcia dziennego, publiczne placówki służby zdrowia.

Partnerami w realizacji działań są z kolei: niepubliczna placówka przedszkolna, placówki

ponadgimnazjalne, niepubliczne placówki ochrony zdrowia, Poradnia Psychologiczno-

Pedagogiczna, Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Państwowy

Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, poradnie leczenia uzależnień, ośrodki wspar-

cia, specjaliści, grupy samopomocowe, podmioty świadczące usługi rehabilitacyjne, sąd rejo-

nowy, kuratorzy sądowi, policja, organizacje pozarządowe, Kościół, społeczność lokalna.

Źródłami finansowania działań będą: budżet samorządowy (gminny, powiatowy, woje-

wódzki) i centralny, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, fundusze

zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje poza-

rządowe, sponsorzy indywidualni (krajowi i zagraniczni).

Do oceny stopnia wdrożenia działań wyznaczonych w ramach poszczególnych celów ope-

racyjnych zostaną wykorzystane poniżej przedstawione wskaźniki monitoringowe:

Cel operacyjny 1

liczba rodzin objętych pracą socjalną,

liczba rodzin objętych poradnictwem specjalistycznym, terapią i mediacją,

liczba rodzin wspierających oraz liczba rodzin przez nie wspieranych,

liczba asystentów rodziny oraz liczba rodzin objętych przez nich opieką,

liczba zrealizowanych programów profilaktycznych oraz liczba rodzin nimi objętych,

liczba osób bezrobotnych w gminie, w tym liczba osób objętych przez Powiatowy Urząd

Pracy różnymi formami wsparcia,

liczba rodzin objętych wsparciem z systemu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych

i alimentacyjnych,

liczba przeprowadzonych akcji charytatywnych,

liczba dzieci z rodzin ubogich objętych wsparciem,

liczba opracowanych i realizowanych projektów oraz liczba osób nimi objętych,

liczba wspólnych przedsięwzięć różnych podmiotów działających na rzecz rodziny i dziecka.

Cel operacyjny 2

liczba dzieci objętych opieką przedszkolną,

liczba nauczycieli doskonalących swoje kwalifikacje zawodowe,

liczba doposażonych placówek oświatowych,

liczba uczniów objętych pomocą stypendialną i zasiłkami szkolnymi,

38

liczba uczniów biorących udział w zajęciach wyrównawczych,

liczba uczniów uzdolnionych, którym przyznano stypendia,

liczba uczniów objętych nauczaniem indywidualnym,

liczba obiektów, w których zlikwidowano bariery architektoniczne,

liczba uczniów niepełnosprawnych dowożonych do szkół,

liczba uczniów niepełnosprawnych objętych kształceniem specjalnym,

liczba zrealizowanych programów profilaktycznych oraz liczba dzieci i młodzieży nimi

objętych,

liczba świetlic oraz liczba dzieci z nich korzystających,

liczba nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych,

liczba wolontariuszy,

liczba opracowanych i realizowanych projektów oraz liczba osób nimi objętych.

Cel operacyjny 3

liczba przedsięwzięć w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej,

liczba osób objętych świadczeniami zdrowotnymi,

liczba placówek oświatowych, w których świadczona jest opieka pielęgniarska i lekarska,

liczba realizowanych programów zdrowotnych oraz liczba osób nimi objętych,

liczba osób korzystających z rehabilitacji,

liczba opracowanych i realizowanych programów profilaktyczno-edukacyjnych

w zakresie problematyki uzależnień, przemocy w rodzinie i przestępczości oraz liczba

osób nimi objętych,

liczba przedsięwzięć edukacyjno-informacyjnych,

liczba osób objętych oddziaływaniem zespołu interdyscyplinarnego,

liczba spotkań z rodzicami poświęconych bezpieczeństwu dzieci i młodzieży,

liczba zrealizowanych inwestycji w celu poprawy bezpieczeństwa na drodze,

stopień poczucia bezpieczeństwa mieszkańców.

Sprawozdanie z realizacji Programu przygotowuje Ośrodek Pomocy Społecznej. Dyrektor

OPS-u przedstawia je Burmistrzowi i Radzie Miejskiej wraz z rocznym sprawozdaniem z reali-

zacji zadań z zakresu wspierania rodziny w terminie zgodnym z ustawą o wspieraniu rodziny i

systemie pieczy zastępczej.