Strasburg 16 janar 2014 CommDH(2014)1 Origjinali anglisht

RAPORT

nga Nils Muižnieks Komisioneri peumlr teuml Drejtat e Njeriut i Keumlshillit teuml Evropeumls

Neuml vijim teuml viziteumls neuml Shqipeumlri

nga 23 deri 27 shtator 2013

CommDH(2014)1

2

Peumlrmbledhje

Komisioneri Nils Muižnieks dhe delegacioni i tij vizituan Shqipeumlrineuml nga 23 deri meuml 27 shtator 2013 Gjateuml viziteumls Komisioneri pati bisedime me autoritetet shteteumlrore me organizatat joqeveritare vendase si dhe me organizatat ndeumlrkombeumltare Ky raport peumlrqendrohet neuml ccedileumlshtjet e meumlposhtme teuml teuml drejtave teuml njeriut

I Disa probleme madhore neuml administrimin e drejteumlsiseuml Komisioneri eumlshteuml i shqeteumlsuar neuml lidhje me nivelin e larteuml teuml korrupsionit teuml raportuar peumlr gjyqeumlsorin ccedilka pengon seriozisht funksionimin e duhur teuml sistemit teuml drejteumlsiseuml dhe minon besimin e publikut tek drejteumlsia dhe sundimi i ligjit neuml Shqipeumlri Ndeumlrsa mireumlpret ndryshimet e vitit 2012 neuml Kushtetuteumln e Shqipeumlriseuml qeuml kufizojneuml imunitetin e gjyqtareumlve Komisioneri inkurajon autoritetet qeuml teuml rrisin peumlrpjekjet peumlr teuml siguruar kryerjen e hetimeve dhe ndjekjeve penale teuml efektshme peumlr teuml gjitha rastet e korrupsionit neuml gjyqeumlsor Po keumlshtu pagat e gjyqtareumlve duhet teuml jeneuml neuml peumlrputhje me reumlndeumlsineuml e sheumlrbimit dhe peumlrgjegjeumlsive teuml tyre Komisioneri eumlshteuml i shqeteumlsuar peumlr mungeseumln e raportuar teuml emeumlrimeve dhe vlereumlsimeve transparente dhe teuml bazuara neuml meriteuml teuml gjyqtareumlve U beumlhet thirrje autoriteteve qeuml teuml sigurojneuml qeuml peumlrzgjedhja dhe ngritja neuml detyreuml e gjyqtareumlve teuml kryhet gjithmoneuml neuml bazeuml teuml meriteumls neuml peumlrputhje me Rekomandimin Nr CMRec(2010)12 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls Duhet forcuar meuml tej pavareumlsia e Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet ndryshimeve legjislative teuml cilat do teuml mundeumlsonin votimin me shumiceuml teuml cileumlsuar nga parlamenti teuml aneumltareumlve teuml Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml Theksohet se Keumlshilli i Larteuml i Drejteumlsiseuml duhet teuml keteuml ndikim vendimtar neuml emeumlrimin dhe promovimin e gjyqtareumlve si dhe neuml procedimet disiplinore Peumlr pasojeuml autoriteteve u beumlhet thirrje qeuml teuml ndeumlrmarrin teuml gjitha masat e nevojshme qeuml teuml sigurojneuml qeuml Ministri i Drejteumlsiseuml teuml mos jeteuml meuml i peumlrfshireuml neuml procedimet disiplinore ndaj gjyqtareumlve Komisioneri gjithashtu veuml neuml dukje me shqeteumlsim se sistemi aktual i emeumlrimit teuml gjyqtareumlve teuml Gjykateumls seuml Larteuml dhe Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm mbart rrezik serioz peumlr ushtrimin e njeuml ndikimi teuml papeumlrshtatsheumlm politik Ai u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml miratojneuml ndryshimet e nevojshme kushtetuese me qeumlllim qeuml roli kryesor neuml emeumlrimin e gjyqtareumlve teuml Gjykateumls seuml Larteuml trsquoi jepet Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml Meuml tej autoritetet ftohen qeuml teuml ndeumlrmarrin masat e duhura legjislative teuml cilat do teuml mundeumlsonin votimin dhe miratimin me shumiceuml teuml cileumlsuar neuml Parlament teuml Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml emeumlruar nga Presidenti i Republikeumls Komisioneri mireumlpret keumlrkeseumln qeuml autoritetet shqiptare i kaneuml beumlreuml Komisionit Evropian peumlr Demokraci neumlpeumlrmjet Ligjit (ldquoKomisioni i Veneciasrdquo) peumlr teuml marreuml opinionin e tyre neuml lidhje me legjislacionin peumlr funksionimin e Gjykateumls Kushtetuese dhe Gjykateumls seuml Larteuml Komisioneri sheh me shqeteumlsim serioz ritmin shumeuml teuml ngadalteuml teuml ekzekutimit teuml vendimeve teuml Gjykateumls Evropiane teuml Drejteumlsiseuml (ldquoGjykatardquo) nga ana e Shqipeumlriseuml veccedilaneumlrisht teuml atyre qeuml lidhen me moszbatimin e vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme apo teuml vendimeve administrative duke peumlrfshireuml edhe vendimin pilot peumlr ccedileumlshtjen Manushaqe Puto Ai thekson se eumlshteuml tejet e reumlndeumlsishme peumlr shtetin ligjor neuml Shqipeumlri qeuml teuml gjitha vendimet e Gjykateumls teuml ekzekutohen neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml teuml ploteuml dhe teuml efektshme Peumlr sa i takon problemit teuml vazhduesheumlm teuml tejzgjatjes seuml proceseve gjyqeumlsore autoritetet inkurajohen qeuml teuml marrin teuml gjitha masat e nevojshme peumlr teuml adresuar neuml meumlnyreuml teuml efektshme problemet ende teuml pazgjidhura neuml keumlteuml kontekst si dhe teuml krijojneuml njeuml mjet teuml brendsheumlm efektiv neuml peumlrputhje me jurisprudenceumln e Gjykateumls Komisioneri mbetet i shqeteumlsuar neuml lidhje me mangeumlsiteuml neuml zbatimin e legjislacionit peumlr ndihmeumln juridike ccedilka peumlrbeumln pengeseuml qeuml grupet shoqeumlrore vulnerabeumll teuml keneuml akses teuml efektsheumlm neuml drejteumlsi Peumlr sa meuml sipeumlr ai u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml adresojneuml teuml gjitha ccedileumlshtjet e pazgjidhura neuml bashkeumlpunim me OJQ-teuml e specializuara teuml peumlrfshira neuml keumlteuml proces Po keumlshtu u beumlhet thirrje autoriteteve qeuml teuml peumlrshkalleumlzojneuml peumlrpjekjet peumlr teuml adresuar neuml meumlnyreumln e duhur problemin e tarifave tepeumlr teuml larta gjyqeumlsore Peumlr keumlteuml qeumlllim gjyqtareumlt e gjykatave teuml rretheve dhe ata teuml apelit duhet teuml marrin udheumlzime teuml qarta mbi zbatimin e vendimit teuml Gjykateumls Kushtetuese teuml vitit 2013 i cili ka teuml beumljeuml me keumlteuml ccedileumlshtje

II Roli i autoriteteve teuml zbatimit teuml ligjit neuml mbrojtjen e teuml drejtave teuml njeriut

Komisioneri sheh me shqeteumlsim teuml madh problemet e hershme teuml keqtrajtimit dhe pandeumlshkueshmeumlriseuml peumlr shkeljet e reumlnda teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml kryera nga nga oficereumlt e zbatimit teuml ligjit peumlrfshireuml edhe ato qeuml lidhen me ngjarjet e dhunshme teuml 21 janarit 2011 neuml Tiraneuml Autoritetet inkurajohen qeuml teuml marrin teuml gjitha masat e nevojshme peumlr teuml siguruar qeuml ccedildo pretendim peumlr

CommDH(2014)1

2

Peumlrmbledhje

Komisioneri Nils Muižnieks dhe delegacioni i tij vizituan Shqipeumlrineuml nga 23 deri meuml 27 shtator 2013 Gjateuml viziteumls Komisioneri pati bisedime me autoritetet shteteumlrore me organizatat joqeveritare vendase si dhe me organizatat ndeumlrkombeumltare Ky raport peumlrqendrohet neuml ccedileumlshtjet e meumlposhtme teuml teuml drejtave teuml njeriut

I Disa probleme madhore neuml administrimin e drejteumlsiseuml Komisioneri eumlshteuml i shqeteumlsuar neuml lidhje me nivelin e larteuml teuml korrupsionit teuml raportuar peumlr gjyqeumlsorin ccedilka pengon seriozisht funksionimin e duhur teuml sistemit teuml drejteumlsiseuml dhe minon besimin e publikut tek drejteumlsia dhe sundimi i ligjit neuml Shqipeumlri Ndeumlrsa mireumlpret ndryshimet e vitit 2012 neuml Kushtetuteumln e Shqipeumlriseuml qeuml kufizojneuml imunitetin e gjyqtareumlve Komisioneri inkurajon autoritetet qeuml teuml rrisin peumlrpjekjet peumlr teuml siguruar kryerjen e hetimeve dhe ndjekjeve penale teuml efektshme peumlr teuml gjitha rastet e korrupsionit neuml gjyqeumlsor Po keumlshtu pagat e gjyqtareumlve duhet teuml jeneuml neuml peumlrputhje me reumlndeumlsineuml e sheumlrbimit dhe peumlrgjegjeumlsive teuml tyre Komisioneri eumlshteuml i shqeteumlsuar peumlr mungeseumln e raportuar teuml emeumlrimeve dhe vlereumlsimeve transparente dhe teuml bazuara neuml meriteuml teuml gjyqtareumlve U beumlhet thirrje autoriteteve qeuml teuml sigurojneuml qeuml peumlrzgjedhja dhe ngritja neuml detyreuml e gjyqtareumlve teuml kryhet gjithmoneuml neuml bazeuml teuml meriteumls neuml peumlrputhje me Rekomandimin Nr CMRec(2010)12 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls Duhet forcuar meuml tej pavareumlsia e Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml neumlpeumlrmjet ndryshimeve legjislative teuml cilat do teuml mundeumlsonin votimin me shumiceuml teuml cileumlsuar nga parlamenti teuml aneumltareumlve teuml Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml Theksohet se Keumlshilli i Larteuml i Drejteumlsiseuml duhet teuml keteuml ndikim vendimtar neuml emeumlrimin dhe promovimin e gjyqtareumlve si dhe neuml procedimet disiplinore Peumlr pasojeuml autoriteteve u beumlhet thirrje qeuml teuml ndeumlrmarrin teuml gjitha masat e nevojshme qeuml teuml sigurojneuml qeuml Ministri i Drejteumlsiseuml teuml mos jeteuml meuml i peumlrfshireuml neuml procedimet disiplinore ndaj gjyqtareumlve Komisioneri gjithashtu veuml neuml dukje me shqeteumlsim se sistemi aktual i emeumlrimit teuml gjyqtareumlve teuml Gjykateumls seuml Larteuml dhe Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm mbart rrezik serioz peumlr ushtrimin e njeuml ndikimi teuml papeumlrshtatsheumlm politik Ai u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml miratojneuml ndryshimet e nevojshme kushtetuese me qeumlllim qeuml roli kryesor neuml emeumlrimin e gjyqtareumlve teuml Gjykateumls seuml Larteuml trsquoi jepet Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml Meuml tej autoritetet ftohen qeuml teuml ndeumlrmarrin masat e duhura legjislative teuml cilat do teuml mundeumlsonin votimin dhe miratimin me shumiceuml teuml cileumlsuar neuml Parlament teuml Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml emeumlruar nga Presidenti i Republikeumls Komisioneri mireumlpret keumlrkeseumln qeuml autoritetet shqiptare i kaneuml beumlreuml Komisionit Evropian peumlr Demokraci neumlpeumlrmjet Ligjit (ldquoKomisioni i Veneciasrdquo) peumlr teuml marreuml opinionin e tyre neuml lidhje me legjislacionin peumlr funksionimin e Gjykateumls Kushtetuese dhe Gjykateumls seuml Larteuml Komisioneri sheh me shqeteumlsim serioz ritmin shumeuml teuml ngadalteuml teuml ekzekutimit teuml vendimeve teuml Gjykateumls Evropiane teuml Drejteumlsiseuml (ldquoGjykatardquo) nga ana e Shqipeumlriseuml veccedilaneumlrisht teuml atyre qeuml lidhen me moszbatimin e vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme apo teuml vendimeve administrative duke peumlrfshireuml edhe vendimin pilot peumlr ccedileumlshtjen Manushaqe Puto Ai thekson se eumlshteuml tejet e reumlndeumlsishme peumlr shtetin ligjor neuml Shqipeumlri qeuml teuml gjitha vendimet e Gjykateumls teuml ekzekutohen neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml teuml ploteuml dhe teuml efektshme Peumlr sa i takon problemit teuml vazhduesheumlm teuml tejzgjatjes seuml proceseve gjyqeumlsore autoritetet inkurajohen qeuml teuml marrin teuml gjitha masat e nevojshme peumlr teuml adresuar neuml meumlnyreuml teuml efektshme problemet ende teuml pazgjidhura neuml keumlteuml kontekst si dhe teuml krijojneuml njeuml mjet teuml brendsheumlm efektiv neuml peumlrputhje me jurisprudenceumln e Gjykateumls Komisioneri mbetet i shqeteumlsuar neuml lidhje me mangeumlsiteuml neuml zbatimin e legjislacionit peumlr ndihmeumln juridike ccedilka peumlrbeumln pengeseuml qeuml grupet shoqeumlrore vulnerabeumll teuml keneuml akses teuml efektsheumlm neuml drejteumlsi Peumlr sa meuml sipeumlr ai u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml adresojneuml teuml gjitha ccedileumlshtjet e pazgjidhura neuml bashkeumlpunim me OJQ-teuml e specializuara teuml peumlrfshira neuml keumlteuml proces Po keumlshtu u beumlhet thirrje autoriteteve qeuml teuml peumlrshkalleumlzojneuml peumlrpjekjet peumlr teuml adresuar neuml meumlnyreumln e duhur problemin e tarifave tepeumlr teuml larta gjyqeumlsore Peumlr keumlteuml qeumlllim gjyqtareumlt e gjykatave teuml rretheve dhe ata teuml apelit duhet teuml marrin udheumlzime teuml qarta mbi zbatimin e vendimit teuml Gjykateumls Kushtetuese teuml vitit 2013 i cili ka teuml beumljeuml me keumlteuml ccedileumlshtje

II Roli i autoriteteve teuml zbatimit teuml ligjit neuml mbrojtjen e teuml drejtave teuml njeriut

Komisioneri sheh me shqeteumlsim teuml madh problemet e hershme teuml keqtrajtimit dhe pandeumlshkueshmeumlriseuml peumlr shkeljet e reumlnda teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml kryera nga nga oficereumlt e zbatimit teuml ligjit peumlrfshireuml edhe ato qeuml lidhen me ngjarjet e dhunshme teuml 21 janarit 2011 neuml Tiraneuml Autoritetet inkurajohen qeuml teuml marrin teuml gjitha masat e nevojshme peumlr teuml siguruar qeuml ccedildo pretendim peumlr

CommDH(2014)1

3

veprime teuml paligjshme ku peumlrfshihen edhe keqtrajtimet e kryera gjateuml dhe pas ngjarjeve teuml 21 janarit teuml hetohet neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml dhe teuml efektshme dhe qeuml personat peumlrgjegjeumls teuml vihen peumlrpara drejteumlsiseuml Po keumlshtu eumlshteuml e nevojshme qeuml teuml jepen ndeumlshkimet e duhura frenuese peumlr teuml gjitheuml oficereumlt e zbatimit teuml ligjit teuml peumlrfshireuml neuml shkelje serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut sipas Udheumlzimeve

2011 teuml Keumlshillit teuml Evropeumls Peumlr keumlteuml qeumlllim duhet teuml peumlrdoren trajnimet sistematike teuml cilat rrisin

ndeumlrgjegjeumlsimin e prokuroreumlve dhe gjyqtareumlve Neuml keumlteuml fusheuml Shqipeumlria mund teuml peumlrfitojeuml nga ekspertiza e Keumlshillit teuml Evropeumls Komisioneri sheh me shqeteumlsim raportet qeuml tregojneuml se aksesi i teuml ndaluarvearrestuarve peumlrfshireuml edhe i atyre minoreneuml tek avokati apo mjeku eumlshteuml penguar ose mohuar Komisioneri u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml veumlneuml neuml zbatim teuml gjitha rekomandimet peumlrkateumlse teuml Komitetit Evropian peumlr Parandalimin e Tortureumls dhe Trajtimit Ccedilnjereumlzor apo Poshteumlrues (CPT) dhe i nxit ato qeuml teuml sigurojneuml qeuml psikologeumlt teuml jeneuml gjithmoneuml teuml pranisheumlm gjeumlteuml procedimeve penale ku peumlrfshihen minoreneuml Po keumlshtu peumlr Komisionerin peumlrbeumln shqeteumlsim edhe peumlrdorimi i tepruar i paraburgimit dhe koheumlzgjatja e tij neuml kundeumlrshtim me standardet e parashikuara neuml Rekomandimin Rec(2006)13 teuml Komitetit teuml

Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls Autoritetet shqiptare nxiten qeuml teuml sigurojneuml qeuml paraburgimi teuml peumlrdoret veteumlm si maseuml e fundit veccedilaneumlrisht neuml rastet e minoreneumlve Veccedil keumlsaj gjyqtareumlt dhe prokuroreumlt duhet teuml inkurajohen fort qeuml teuml veumlneuml neuml zbatim masat alternative ndaj burgimit si dhe teuml marrin trajnimin e duhur peumlr keumlteuml duke mbajtur parasysh standardet e Keumlshillit teuml Evropeumls dhe jurisprudenceumln e Gjykateumls Autoritetet ftohen qeuml teuml ofrojneuml mbeumlshtetjen e tyre teuml ploteuml ndaj Mekanizmit Kombeumltar peumlr Parandalimin e Tortureumls neuml peumlrputhje me Protokollin Opsional teuml Konventeumls kundeumlr Tortureumls (OPCAT) Neuml peumlrfundim Komisioneri fton Shqipeumlrineuml qeuml teuml marreuml neuml konsiderateuml mundeumlsineuml e krijimit teuml njeuml mekanizmi teuml pavarur peumlr shqyrtimin e ankesave qeuml lidhen me veprimet e autoriteteve teuml zbatimit teuml ligjit Raporti peumlrmban peumlrfundimet e Komisionerit dhe rekomandimet qeuml ai u drejton autoriteteve shqiptare ai publikohet neuml faqen e internetit teuml Komisionerit seuml bashku me komentet e autoriteteve shqiptare

Hyrje 1 Ky raport pason viziteumln e kryer neuml Tiraneuml Shqipeumlri nga Komisioneri i Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr teuml

Drejtat e Njeriut nga data 23 deri 27 shtator 20131 Neuml qendeumlr teuml viziteumls ishin administrimi i

drejteumlsiseuml dhe mbrojtja e teuml drejtave teuml njeriut neuml kontekstin e puneumls seuml autoriteteve ligjzbatuese Njeumlherazi kjo viziteuml i dha mundeumlsi Komisionerit qeuml teuml beumlnteuml njeuml vlereumlsim teuml zhvillimeve pas raportit teuml posaccedileumlm teuml paraardheumlsit teuml tij lidhur me ngjarjet e 21 janarit 2011 neuml Tiraneuml si dhe letreumls qeuml ai i kishte deumlrguar Ministriseuml seuml Drejteumlsiseuml seuml Shqipeumlriseuml neuml vitin 2012 neuml lidhje me disa aspekte teuml seuml drejteumls peumlr akses neuml drejteumlsi

2 Gjateuml viziteumls Komsioneri pati bisedime me autoritetet shqiptare peumlrfshireuml ZvKryeministrin Z Niko Peleshi Ministren e Integrimit Evropian Zj Klajda Gjosha Ministrin e Brendsheumlm ZSaimir Tahiri Ministrin e Drejteumlsiseuml Z Nasip Naccedilo Avokaten e Peumlrgjithshme teuml Shtetit ZjLedina Mandia Kryetarin e Gjykateumls Kushtetuese Z Bashkim Dedja ZvKryetarin e Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml Z Elvis Cefa Prokurorin e Peumlrgjithsheumlm ZAdriatik Llalla dhe Drejtorin e Shkolleumls seuml Magjistratureumls Z Neshat Fana Po keumlshtu Komisioneri pati takime me Avokatin e Popullt ZIgli Totozani dhe Komisioneren Antidiskriminim Zj Irma Baraku

3 Komisioneri pati gjithashtu takime me njeuml numeumlr teuml madh peumlrfaqeumlsuesish nga organizata teuml shoqeumlriseuml civile teuml cilat punojneuml neuml fusheumln e teuml drejtave teuml njeriut Neuml kontekstin e keumlsaj vizite neuml bashkeumlpunim me Avokatin e Popullit teuml Shqipeumlriseuml u prezantua varianti neuml shqip i Opinioni i

Komisionerit 2009 neuml lidhje me zgjidhjen e pavarur dhe teuml efektshme teuml ankesave kundeumlr policiseuml Po keumlshtu ai pati dhe njeuml shkeumlmbim interesant pikeumlpamjesh me stafin akademik dhe studenteumlt e Fakultetit teuml Drejteumlsiseuml seuml Universitetit teuml Tiraneumls mbi sfidat e teuml drejtave teuml njeriut neuml Evropeuml dhe mekanizmat peumlr trsquoi adresuar ato

1 Gjateuml viziteumls Komisioneri shoqeumlrohej nga ZvDrejtori i Zyreumls seuml Komisionerit Z Nikolaos Sitaropoulos dhe nga

Keumlshilltarja e tij Zj Erliha Bičakčić

CommDH(2014)1

4

4 Komisioneri shpreh faleumlnderimet e tij teuml sinqerta ndaj autoriteteve shqiptare neuml Strasburg dhe Tiraneuml peumlr asistenceumln e dheumlneuml neuml organizimin e viziteumls seuml tij dhe peumlr lehteumlsimin e realizimit teuml saj neuml meumlnyreuml teuml pavarur dhe pa probleme Ai faleumlnderon gjithashtu teuml gjitheuml bashkeumlbiseduesit peumlr gatishmeumlrineuml peumlr teuml ndareuml me teuml njohuriteuml dhe pikeumlpamjet e tyre

5 Komisioneri veumlren se polarizimi i gjateuml politik neuml Shqipeumlri ka ndikuar negativisht neuml teuml gjitha

fushat e jeteumls politike dhe shoqeumlrore duke ccediluar keumlsisoj neuml margjinalizimin e ccedileumlshtjeve teuml reumlndeumlsishme qeuml kaneuml teuml beumljneuml me sundimin e ligjit dhe teuml drejtat e njeriut Ka disa mosfunksionime sistemike neuml sistemet e drejteumlsiseuml dhe teuml zbatimit teuml ligjit neuml vend teuml cilat ndikojneuml negativisht neuml geumlzimin e teuml drejtave teuml njeriut dhe lirive themelore neuml Shqipeumlri si dhe neuml perceptimin qeuml ka publiku peumlr efektshmeumlrineuml pavareumlsineuml dhe paanshmeumlrineuml e keumltyre sistemeve

6 Komisioneri mireumlpret peumlrkushtimin e qeveriseuml seuml re peumlr teuml ndeumlrmarreuml dhe veumlneuml neuml zbatim masat e duhura me qeumlllim fuqizimin e sundimit teuml ligjit neuml Shqipeumlri Ai neumlnvizon se kjo ndeumlrmarrje keumlrkon vendosmeumlri politike peumlrpjekje teuml mundimshme dhe bashkeumlpunim teuml ngushteuml me teuml gjitheuml aktoreumlt e peumlrfshireuml vendas dhe ndeumlrkombeumltareuml Neuml keumlteuml kontekst Komisioneri thekson rolin e reumlndeumlsisheumlm qeuml luajneuml Avokati i Popullit dhe Komisioneri peumlr Mbrojtjen nga Diskriminimi Ai u beumln thirrje autoriteteve shqiptare qeuml teuml beumljneuml gjithccedilka teuml mundur me qeumlllim qeuml teuml forcojneuml pavareumlsineuml eficienceumln dhe efektshmeumlrineuml e keumltyre strukturave kombeumltare teuml teuml drejtave teuml njeriut puna ploteumlsuese e teuml cilave deri meuml tani eumlshteuml shumeuml e vlereumlsuar Meuml posaccedileumlrisht Komisioneri eumlshteuml i mendimit se njeuml qarteumlsim i meumltejsheumlm i kompetencave teuml secilit prej keumltyre institucioneve neuml lidhje me zbatimin e legjislacionit kundeumlr diskriminimit do teuml ishte shumeuml i dobisheumlm peumlr mbrojtjen e efektshme teuml teuml drejtave teuml njeriut neuml Shqipeumlri

7 Komisioneri mireumlpret interesimin e autoriteteve peumlr teuml beumlreuml njeuml puneuml sistematike peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml njeriut ku peumlrfshihet edhe njeuml plan veprimi kombeumltar peumlr teuml drejtat e njeriut Rekomandimi i Komisionerit 2009 peumlr puneuml sistematike neuml zbatimin e teuml drejtave teuml njeriut neuml nivel kombeumltar peumlrbeumln njeuml udheumlzues teuml vlefsheumlm neuml keumlteuml drejtim

8 Neuml keumlteuml kontekst eumlshteuml e domosdoshme teuml vendosen si prioritete dhe teuml trajtohen neuml meumlnyreuml

efektive mangeumlsiteuml sistemike qeuml ekzistojneuml prej koheumlsh neuml sistemet e drejteumlsiseuml dhe teuml zbatimit teuml ligjit neuml Shqipeumlri Peumlr keumlteuml arsye Komisioneri deumlshiron teuml vazhdojeuml dialogun e tij konstruktiv me autoritetet shqiptare mbi keumlto ccedileumlshtje Ai beson se ky dialog do teuml lehteumlsohet neumlpeumlrmjet keumltij raporti i cili peumlrbeumlhet nga pjeseumlt e meumlposhtme disa probleme madhore neuml administrimin e drejteumlsiseuml (pjesa I) dhe roli i autoriteteve teuml zbatimit teuml ligjit neuml mbrojtjen e teuml drejtave teuml njeriut (pjesa II) Ccedildo pjeseuml mbyllet me peumlrfundimet e Komisionerit dhe rekomandimet drejtuar autoriteteve shqiptare

I Disa probleme madhore neuml administrimin e drejteumlsiseuml

1 Konteksti i peumlrgjithsheumlm

9 Raporti qeuml pasoi viziteumln e Komisionerit paraardheumls neuml Shqipeumlri neuml vitin 2007 vinte neuml dukje se ndoneumlse Shqipeumlria kishte beumlreuml peumlrpjekje serioze peumlr teuml reformuar sistemin e drejteumlsiseuml ldquoprocesi i reformimit teuml sistemit gjyqeumlsor nuk ka peumlrfunduar ende dhe duhet teuml ccedilohet deri neuml fund me vendosmeumlri duke meumlshuar tek zbatimi i efektsheumlm i parimeve teuml gjykimit teuml drejteuml neuml praktikeumln e peumlrditshme si teuml organeve teuml zbatimit teuml ligjit ashtu edhe neuml ateuml gjyqeumlsorit (duke peumlrfshireuml edhe organet e prokuroriseuml)rdquo

10 Komisioneri veumlren se klima politike e polarizuar neuml Shqipeumlri neuml teuml cileumln ka operuar gjyqeumlsori gjateuml viteve teuml fundit ka ndikuar negativisht neuml funksionimin e sistemit teuml drejteumlsiseuml dhe peumlr pasojeuml edhe neuml veteuml shtetin ligjor Sistemi i drejteumlsiseuml seuml brendshme vuan ende njeuml numeumlr problemesh strukturore qeuml duhet teuml trajtohen neuml meumlnyreuml teuml efektshme si dhe mangeumlsi neuml zbatimin e legjislacionit ekzistues veccedilaneumlrisht neuml lidhje me aksesin ndaj ndihmeumls juridike

CommDH(2014)1

5

11 Raporti i vlereumlsimit i vitit 2012 i kryer nga Komisioni Evropian peumlr Eficienceumln e Drejteumlsiseuml (CEPEJ) tregoi se buxheti publik i alokuar peumlr gjykatat dhe prokurineuml neuml Shqipeumlri eumlshteuml njeuml nga meuml teuml uleumltit neuml vendet aneumltare teuml Keumlshillit teuml Evropeumls

2 Neuml fakt gjykatave dhe prokuroriseuml

shqiptare u janeuml alokuar 61 Euro peumlr frymeuml neuml njeuml koheuml qeuml mesatarja e Keumlshillit teuml Evropeumls eumlshteuml 42 Euro peumlr frymeuml Vlen teuml vihet neuml dukje se neuml vitin 2013 buxheti i peumlrgjithsheumlm peumlr sektorin e drejteumlsiseuml ishte pak meuml i larteuml krahasuar me vitin 2012

3 duke arritur 77 milioneuml Euro

ccedilka peumlrfaqeumlson 08 teuml PBB dhe 26 teuml buxhetit teuml shtetit

12 Strategjia Kombeumltare peumlr Zhvillim dhe Integrim 2007-2013 e cila peumlrbeumln njeuml dokument kyccedil peumlr sa i takon perspektiveumls seuml integrimit evropian teuml Shqipeumlriseuml thekson synimin e qeveriseuml peumlr teuml reformuar gjyqeumlsorin dhe administrateumln e tij neuml peumlrputhje me standardet evropiane Gjateuml viziteumls Komisioneri u informua nga Ministrja e Integrimit zjKlajda Gjosha neuml lidhje me planet e autoriteteve peumlr teuml miratuar njeuml strategji teuml re kombeumltare 2014-2020 ku do teuml parashikohen gjithashtu edhe reformat neuml fusheumln e gjyqeumlsorit

13 Gjateuml viteve teuml fundit janeuml hartuar njeuml seumlreuml dokumentesh strategjike dhe ligjesh peumlr sistemin e drejteumlsiseuml kryesisht neuml kontekstin e zbatimit teuml detyrimeve teuml Shqipeumlriseuml peumlr marrjen e statusit teuml vendit kandidat neuml Bashkimin Evropian Zhvillimi meuml i reumlndeumlsisheumlm ishte miratimi nga nga Keumlshilli I Ministrave i Shqipeumlriseuml neuml vitin 2011 i njeuml Strategjie teuml Peumlrgjithshme peumlr Reformeumln neuml Gjyqeumlsor 2011-2013 e shoqeumlruar me planin e veprimit Neuml vitin 2012 u miratuan njeuml seumlreuml ligjesh qeuml synonin peumlrmireumlsimin e eficienceumls seuml gjyqeumlsorit Neuml vitin 2013 u miratua Ligji i ri peumlr Gjykateumln e Larteuml i cili parashikon mes teuml tjerave (inter alia) kushte dhe kritere meuml rigoroze neuml peumlrzgjedhjen e gjyqtareumlve

14 Ndeumlrsa mban neuml konsiderateuml teuml gjitha masat e ndeumlrmarra nga autoritetet me qeumlllim reformimin

e gjyqeumlsorit Komisioneri eumlshteuml i mendimit se duhen peumlrpjekje teuml meumltejshme peumlr ta beumlreuml sistemin e drejteumlsiseuml neuml vend ploteumlsisht teuml pajtuesheumlm me standardet e Keumlshillit teuml Evropeumls Ndeumlr problemet qeuml mbeten peumlr trsquou trajtuar neuml meumlnyreuml teuml efektshme janeuml lufta kundeumlr korrupsionit eficienca e gjyqeumlsorit peumlrfshireuml edhe problemin e ngarkeseumls seuml ccedileumlshtjeve teuml prapambetura dhe tejzgjatja e proceseve gjyqeumlsore forcimi i pavareumlsiseuml dhe paanshmeumlriseuml seuml gjyqeumlsorit si dhe krijimi i njeuml sistemi teuml efektsheumlm teuml ndihmeumls juridike qeuml do ta beumlnte drejteumlsineuml teuml aksesueshme peumlr teuml gjitheuml

15 Komisioneri veumlren se Keumlshilli i Evropeumls ka njeuml rol teuml reumlndeumlsisheumlm peumlr teuml kryer neuml mbeumlshtetje teuml Shqipeumlriseuml peumlr miratimin dhe zbatimin e ligjeve teuml reumlndeumlsishme si dhe peumlr reformat institucionale dhe praktike neuml keumlteuml fusheuml Kjo ndihmeuml eumlshteuml dheumlneuml tashmeuml neuml shumeuml forma ku peumlrfshihet edhe zbatimi i projekteve teuml ndryshme teuml bashkeumlpunimit Njeuml projekt i tilleuml i peumlrbashkeumlt mes Keumlshillit teuml Evropeumls dhe Bashkimit Evropian do teuml niseuml teuml zbatohet gjateuml muajve neuml vijimKy projekt synon teuml rriseuml eficienceumln e gjyqeumlsorit teuml peumlrmireumlsojeuml organizimin dhe profesionalizmin e personelit teuml gjykatave si dhe cileumlsineuml e sistemit teuml drejteumlsiseuml Projekti do teuml realizohet neumlpeumlrmjet aplikimit teuml metodologjiseuml dhe mjeteve teuml veccedilanta teuml peumlrgatitura nga CEPEJ si dhe neumlpeumlrmjet ngritjes seuml kapaciteteve teuml aktoreumlve kyccedil neuml fusheumln e gjyqeumlsorit dhe teuml personelit teuml gjykatave

16 Neuml diskutimet me autoritetet shqiptare Komisioneri i inkurajoi keumlta teuml fundit qeuml teuml keumlrkonin opinionin e Komisionit teuml Venecias peumlr ligje teuml ndryshme qeuml lidhen me gjyqeumlsorin Pas viziteumls seuml tij Komisioneri ka veumlrejtur me keumlnaqeumlsi se autoritetet i kaneuml deumlrguar keumlrkeseuml Komisionit teuml Venecias peumlr teuml marreuml opinionin e tyre neuml lidhje me ligjet peumlr funksionimin e Gjykateumls Kushtetuese dhe Gjykateumls seuml Larteuml 2 Ccedileumlshtje qeuml lidhen me korrupsionin neuml gjyqeumlsor

17 Komisioneri sjell neuml veumlmendje Rezoluteumln (97) 24 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mbi njeumlzet parimet orientuese peumlr lufteumln kundeumlr korrupsionit e cila neumlnvizon se

2 Shih ldquoRaporti i Vlereumlsimitrdquo Komisioni Evropian peumlr Eficienceumln e Drejteumlsiseuml (CEPEJ) 2012 (evaluation report)

faqe 48 3 Neuml 2012 buxheti i peumlrgjithsheumlm peumlr drejteumlsineuml ishte 696 euro milioneuml ccedilka peumlrfaqeumlsonte 071 teuml PBB

CommDH(2014)1

6

korrupsioni peumlrfaqeumlson rrezik serioz peumlr parimet dhe vlerat bazeuml teuml Keumlshillit teuml Evropeumls minon besimin e qytetareumlve tek demokracia geumlrryen shtetin ligjor peumlrbeumln mohim teuml teuml drejtave teuml njeriut dhe pengon zhvillimin shoqeumlror dhe ekonomik

18 Sipas ldquoIndeksit teuml Perceptimit teuml Korrupsionit 2012rdquo nga Transparency International Shqipeumlria renditet ndeumlr dhjeteuml vendet meuml teuml korruptuara neuml Evropeuml Problemi i nivelit teuml larteuml teuml korrupsionit neuml gjyqeumlsor eumlshteuml veumlneuml neuml dukje edhe neuml Strategjineuml e Reformeumls seuml Gjyqeumlsorit 2011 Komisioneri veumlren me shqeteumlsim se njeuml perceptim i tilleuml i publikut peumlr shkalleumln e larteuml teuml korrupsionit neuml sistemin e drejteumlsiseuml pengon seriozisht funksionimin e duhur teuml keumltij teuml fundit si dhe minon besimin e publikut tek drejteumlsia dhe shteti ligjor

19 Parandalimi i korrupsionit neuml gjyqeumlsor nuk i eumlshteuml neumlnshtruar ende vlereumlsimit teuml Grupit teuml Shteteve teuml Keumlshillit teuml Evropeumls kundeumlr Korrupsionit (GRECO) Kjo do teuml beumlhet neuml kuadrin e Raundit teuml Kateumlrt teuml Raportit Vlereumlsues peumlr Shqipeumlrineuml i cili do teuml fokusohet tek gjyqeumlsori dhe parlamentareumlt Komisioneri e konsideron keumlteuml vlereumlsim si tejet teuml reumlndeumlsisheumlm dhe fton autoritetet shqiptare teuml bashkeumlpunojneuml ploteumlsisht me GRECO duke peumlrfshireuml edhe dheumlnien e informacionit teuml ploteuml dhe teuml sakteuml neuml lidhje me ccedileumlshtjet qeuml do teuml jeneuml subjekt i raportimit teuml tyre

20 Neuml raportin e progresit peumlr Shqipeumlrineuml peumlr vitin 2013 Komisioni Evropian (KE) veumlren se korrupsioni neuml gjyqeumlsor mbetet njeuml problem veccedilaneumlrisht serioz Njeumlherazi vihet neuml dukje se incitucionet shteteumlrore peumlrgjegjeumlse peumlr lufteumln kundeumlr korrupsionit mbeten teuml ceumlnueshme nga trysnia dhe ndikimi politik KE-ja veumlren se nuk janeuml adresuar neuml meumlnyreuml teuml mjaftueshme risqet peumlr korrupsion dhe ndikim teuml paligjsheumlm neuml transferimin dhe ngritjen neuml detyreuml teuml gjyqtareumlve

4

21 Niveli i larteuml i korrupsionit neuml gjyqeumlsor eumlshteuml veumlneuml gjithashtu neuml dukje edhe nga Komiteti i

Kombeve teuml Bashkuara peumlr teuml Drejtat e Njeriut (UN HRC) tek ldquoVeumlzhgime Peumlrmbylleumlse peumlr Shqipeumlrineuml 2013rdquo

5 UN HRC u beumlri thirrje autoriteteve qeuml teuml luftojneuml me rigorozitet korrupsionin

ndeumlr teuml tjera neumlpeumlrmjet krijimit teuml procedurave peumlr hetimin e gjyqtareumlve teuml korruptuar nga njeuml organ i pavarur si dhe neumlpeumlrmjet ndeumlshkimit teuml tyre neuml meumlnyreumln e duhur UN HRC veumlren se pengeseuml serioze peumlr njeuml ndjekje penale teuml efektshme teuml rasteve teuml korrupsionit ka qeneuml imuniteti i gjereuml nga ndjekja penale qeuml geumlzonin zyrtareumlt e shtetit peumlrfshireuml edhe aneumltareumlt e gjyqeumlsorit Ky sistem imuniteti nuk u lejonte prokuroreumlve teuml hetonin dhe teuml ndiqnin penalisht akuzat peumlr korrupsion pa beumlreuml meuml pareuml njeuml keumlrkeseuml publike praneuml Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml

22 Neuml keumlto kushte Komisioneri mireumlpret miratimin neuml shtator 2012 nga Parlamenti i Shqipeumlriseuml teuml ndryshimeve neuml Kushtetuteumln e Shqipeumlriseuml teuml cilat kufizojneuml imunitetin e gjereuml qeuml geumlzonin aneumltareumlt e gjyqeumlsorit Gjateuml viziteumls Komisioneri u informua nga disa bashkeumlbisedues se keumlto ndryshime kishin sjelleuml disa rezultate pozitive Megjithateuml ndikimi i veumlrteteuml dhe afatgjateuml i keumlsaj mase mbetet ende peumlr trsquou vlereumlsuar

23 Hapa teuml tjereuml teuml ndeumlrmarreuml meuml pareuml nga qeveria neuml lufteumln kundeumlr korrupsionit peumlrfshijneuml miratimin nga qeveria neuml vitin 2008 teuml Strategjiseuml peumlr Parandalimin e Lufteumln kundeumlr Korrupsionit dhe peumlr njeuml Qeverisje Transparente 2008-2013 seuml bashku me planin peumlrkateumls teuml veprimit Komisioneri u informua gjithashtu mbi planet e autoriteteve peumlr peumlrgatitjen e njeuml strategjie teuml posaccedilme antikorrupsion peumlr gjyqeumlsorin

24 Po keumlshtu vihet neuml dukje se neuml dhjetor 2012 Keumlshilli i Evropeumls mbylli implementimin e Projektit kundeumlr Korrupsionit neuml Shqipeumlri (PACA) i cili kishte si qeumlllim teuml mbeumlshteste autoritetet neuml zbatimin e strategjiseuml antikorrupsion dhe planit shoqeumlrues teuml veprimit si dhe neuml hartimin e legjislacionit peumlrkateumls neuml keumlteuml fusheuml Ndeumlr teuml tjera projekti peumlmbante edhe njeuml element i cili peumlrqendrohej neuml ndeumlrtimin e kapaciteteve edukimin dhe rritjen e ndeumlrgjegjeumlsimit neuml keumlteuml fusheuml

25 Komisionerit i eumlshteuml sjelleuml neuml veumlmendje se kur diskutohet peumlr korrupsionin neuml gjyqeumlsor duhet mbajtur neuml konsiderateuml edhe niveli i uleumlt i pagave teuml gjyqtareumlve Pagat e gjyqtareumlve shqiptareuml

4 ShihldquoProgres-raporti 2013 peumlr Shqipeumlrineumlrdquo Komisioni Evropian (KE) f 41

5 Veumlzhgimet peumlrmbylleumlse mbi Shqipeumlrineuml qershor 2013 Komiteti i Kombeve teuml Bashkuara peumlr teuml Drejtat e

Njeriut (UN HRC) f 5

CommDH(2014)1

7

janeuml ndeumlr meuml teuml uleumltat neuml Evropeuml Teuml dheumlnat e raportit vlereumlsues teuml CEPEJ peumlr 2010-eumln tregojneuml se pagat vjetore bruto teuml gjyqtareumlve shqiptareuml neuml fillim teuml karriereumls seuml tyre janeuml 7350 euro dhe 14 700 euro neuml fund teuml karriereumls ndeumlrkoheuml qeuml mesatarja e Keumlshillit teuml Evropeumls eumlshteuml peumlrkateumlsisht 32 704 euro dhe 57 909 euro

6 Komisioneri veumlren se megjitheuml rritjen e fundit teuml pagave

teuml gjyqtareumlve (rreth 7 peumlr gjyqtareumlt e apelit dhe 20 peumlr gjyqtareumlt e shkalleumls seuml pareuml) ky dallim nuk peumlson ndonjeuml ndryshim dometheumlneumls

26 Ndeumlrsa veumlren se raporti i pageumls bruto teuml gjyqtareumlve shqiptareuml eumlshteuml meuml i larteuml se ai mesatar neuml nivel kombeumltar (19 kur neuml Keumlshillin e Evropeumls mesatarja eumlshteuml 21) Komisioneri teumlrheq veumlmendjen e autoriteteve drejt faktit se disa vende neuml tranzicion

7 kaneuml zgjedhur ta keneuml meuml teuml

larteuml keumlteuml dallim me qeumlllim qeuml teuml luftojneuml korrupsionin neuml gjyqeumlsor Neuml lidhje me keumlteuml Komisioneri sjell neuml veumlmendje Rekomandimin CMRec(2010)12 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mbi pavareumlsineuml eficienceumln dhe peumlrgjegjeumlsiteuml e gjyqtareumlve i cili peumlrcakton se shpeumlrblimi i gjyqtareumlve duhet teuml jeteuml neuml peumlrputhje me profesionin dhe peumlrgjegjeumlsiteuml e tyre si dhe duhet teuml jeteuml i mjaftuesheumlm peumlr trsquoi mbrojtur nga joshjet qeuml synojneuml teuml ndikojneuml neuml vendimet e tyre 3 Probleme qeuml lidhen me pavareumlsineuml dhe paanshmeumlrineuml e gjyqeumlsorit

27 Pavareumlsia dhe paanshmeumlria janeuml dy komponenteumlt themeloreuml qeuml peumlrbeumljneuml drejteumlsineuml Sipas jurisprudenceumls seuml Gjykateumls vlereumlsimi neumlse njeuml gjykateuml mund teuml konsiderohet e pavarur peumlr qeumlllimet e nenit 6 paragrafit 1 teuml KEDNj-seuml merr parasysh mes teuml tjerave meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se aneumltareumlve mandatet e tyre ekzistenceumln e mekanizmave mbrojteumls ndaj presioneve nga jashteuml si dhe faktin neumlse ajo duket e pavarur duke pasur parasysh besimin qeuml gjykatat duhet teuml frymeumlzojneuml tek publiku neuml njeuml shoqeumlri demokratike a Roli i Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml

28 Parimi i pavareumlsiseuml seuml gjyqeumlsorit eumlshteuml i misheumlruar neuml Kushteteumln e Shqipeumlriseuml dhe neuml Ligjin e vitit 1998 ldquoPeumlr organizimin e Drejteumlsiseumlrdquo neuml Shqipeumlri Keumlshilli i Larteuml i Drejteumlsiseuml (KLD) eumlshteuml institucioni kryesor qeuml ka peumlr detyreuml teuml sigurojeuml integritetin e gjyqeumlsorit shqiptar Ai merr vendime neuml lidhje me karriereumln peumlrfshireuml edhe emeumlrimet ngritjet neuml detyreuml apo transferimet si dhe kryen procedime disiplinore ndaj gjyqtareumlve teuml gjykatave teuml rretheve dhe teuml apelit KLD-ja ka 15 aneumltareuml ku beumljneuml pjeseuml Presidenti i Shqipeumlriseuml Kryetari i Gjykateumls seuml Larteuml Ministri i Drejteumlsiseuml tre aneumltareuml teuml zgjedhur nga parlamenti dhe neumlnteuml gjyqtareuml teuml teuml gjitha shkalleumlve teuml zgjedhur nga Konferenca Kombeumltare e Gjyqeumlsorit Neni 147 i Kushtetuteumls seuml Shqipeumlriseuml nuk specifikon neumlse zgjedhja e aneumltareumlve teuml KLD-seuml nga parlamenti votohet me shumiceuml teuml thjeshteuml ndoneumlse kjo ka qeneuml praktika e deritanishme

29 Komisioneri ka pasur neuml veumlmendje raportet qeuml tregojneuml se procesi i emeumlrimit teuml gjyqtareumlve nuk ka qeneuml transparent dhe se mungon qarteumlsia neuml arsyetimin e vendimeve peumlr emeumlrim Nevoja peumlr depolitizimin e emeumlrimit teuml gjyqtareumlve veccedilaneumlrisht teuml atyre teuml Gjykateumls seuml Larteuml eumlshteuml veumlrejtur neuml disa progres-raporte teuml njeumlpasnjeumlshme teuml KE-seuml si dhe nga eksperteuml teuml ndrysheumlm Vlereumlsimi i gjyqtareumlve i kryer nga KLD-ja eumlshteuml kritikuar si i pabazuar neuml kritere objektive dhe merita Megjithateuml peumlr vitin 2013 KE-ja vuri neuml dukje se neuml vlereumlsimin e gjyqtareumlve ka njeuml prirje teuml peumlrgjithshme peumlr trsquoi dheumlneuml meuml shumeuml pesheuml meritave teuml aplikantit dhe kritereve teuml tjera objektive

8

30 Neuml keumlto kushte Komisioneri kujton Rekomandimin CMRec(2010)12 teuml Komitetit teuml Ministrave

teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mbi pavareumlsineuml eficienceumln dhe peumlrgjegjeumlsiteuml e gjyqtareumlve i cili keumlrkon qeuml teuml gjitha vendimet qeuml lidhen me karriereumln e gjyqtareumlve teuml bazohen neuml kritere objektive teuml paracaktuara nga ligji ose nga autoritetet kompetente dhe se peumlrzgjedhja apo ngritja neuml detyreuml e gjyqtareumlve duhet teuml bazohet neuml merita duke mbajtur parasysh kualifikimet afteumlsiteuml dhe

6 Shih Raport vlereumlsimi CEPEJ 2012 f 261

7 Po aty Shih peumlr shembull teuml dheumlnat peumlr Bosnjen dhe Hercegovineumln Bullgarineuml Gjeorgjineuml dhe Rumanineuml teuml

cilat tregojneuml se raporti i pageumls bruto teuml gjyqtareumlve eumlshteuml konsideruesheumlm meuml i larteuml se paga mesatare neuml vend dhe se mesatarja e Keumlshillit teuml Evropeumls nga 31 (Bosnja dhe Hercegovina) deri neuml 48 (Rumania) 8 Shih ldquoRaport-Progresi 2013 peumlr Shqipeumlrineumlrdquo KE f 38

CommDH(2014)1

8

kapacitetet e tyre peumlr teuml gjykuar ccedileumlshtje duke zbatuar ligjin dhe njeumlherazi duke respektuar dinjitetin njereumlzor

31 Sipas autoriteteve numri aktual i gjyqtareumlve neuml Shqipeumlri eumlshteuml 346 neuml gjykatat e rretheve dhe teuml apelit ndeumlrkoheuml qeuml numri i peumlrgjithsheumlm i gjyqtareumlve i peumlrcaktuar me dekret teuml Presidentit teuml Shqipeumlriseuml eumlshteuml 366 276 gjyqtareuml janeuml aktualisht subjekt i njeuml vlereumlsimi qeuml po kryhet mbi performanceumln e gjyqtareumlve peumlr periudheumln 2005-2006 Numri meuml i vogeumll i gjyqtareumlve qeuml po i neumlnshtrohen vlereumlsimit shpjegohet me disa faktoreuml ku peumlrfshihen daljet neuml pension dhe largimet nga sheumlrbimi Deri neuml tetor 2013 ishte beumlreuml vlereumlsimi i 193 gjyqtareumlve nga 276 prej tyre Neuml keumlteuml vlereumlsim asnjeuml gjyqtar nuk ishte vlereumlsuar si i ldquopaafteumlrdquo

9 ndeumlrsa tre gjyqtareuml ishin

vlereumlsuar si ldquoteuml pranuesheumlmrdquo vlereumlsime qeuml janeuml apeluar neuml gjykateuml Peumlr vlereumlsimin peumlrdoren kritere teuml ndryshme sasiore dhe cileumlsore ku peumlrfshihen vlereumlsimi i ngarkeseumls seuml puneumls seuml gjyqtarit cileumlsia e vendimeve rezultati nga procedurat e apelit qeuml lidhen me vendimet e gjyqtarit neuml fjaleuml trajnimet e ndjekura dhe vlereumlsimet nga kryetari i gjykateumls Gjyqtari qeuml shkarkohet pas vlereumlsimit si i ldquopaafteumlrdquo mund ta apelojeuml keumlteuml vendim neuml Gjykateumln e Larteuml dhe neuml fund mund teuml beumljeuml ankeseuml praneuml Gjykateumls Kushtetuese neuml rastet kur pretendon shkelje teuml seuml drejteumls peumlr proces teuml rregullt

32 Neuml diskutimet me autoritetet shqiptare Komisioneri shprehu shqeteumlsimin neuml lidhje ne periudheumln qeuml mbulon vlereumlsimi neuml vazhdim duke u bazuar tek informacionet e marra nga autoritetet shqiptare se qeuml prej vitit 2005 njeuml numeumlr gjyqtareumlsh kaneuml daleuml neuml pension ose janeuml larguar nga gjyqeumlsori Sipas autoriteteve vlereumlsimi i njeuml gjyqtari mund teuml kryhet veteumlm pasi teuml keteuml peumlrfunduar shqyrtimi i vendimeve teuml dheumlna nga gjyqtari peumlr periudheumln e marreuml neuml vlereumlsim nga gjykatat e shkalleumlve meuml teuml larta peumlr shkak se njeumlri nga kriteret eumlshteuml edhe rezultati i procedurave teuml apelit Komisioneri do teuml donte teuml theksonte se peumlr teuml rritur llogaridheumlnien pavareumlsineuml dhe besimin e publikut tek gjyqeumlsori autoritetet duhet teuml reflektojneuml neuml lidhje me keumlteuml dhe duhet teuml aplikojneuml njeuml sistem meuml eficient dhe meuml teuml efektsheumlm peumlr vlereumlsimin e performanceumls seuml gjyqtareumlve Ai eumlshteuml thelleumlsisht i shqeteumlsuar pasi vlereumlsimi neuml vijim i cili kufizohet veteumlm peumlr periudheumln 2005-2006 veumlshtireuml se mund teuml konsiderohet eficient dhe i efektsheumlm Komisioneri inkurajon njeuml peumlrmbyllje teuml shpejteuml teuml vlereumlsimit teuml keumlsaj periudhe neuml meumlnyreuml qeuml teuml niseuml kryerja e detyreumls meuml urgjente ajo e vlereumlsimit teuml performanceumls seuml meumlvonshme Neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teuml vlereumlsimit autoritetet mund teuml peumlrfitojneuml nga ekspertiza qeuml ka Keumlshilli i Evropeumls neuml keumlteuml fusheuml

33 Komisioneri veumlren me shqeteumlsim problemin e vazhduesheumlm teuml mbivendosjes seuml inspektimeve nga KLD-ja dhe Ministria e Drejteumlsiseuml peumlr shkak teuml mosndarjes seuml qarteuml teuml kompetencave mes keumltyre dy institucioneve Neuml 2012 keumlto dy institucione neumlnshkruan njeuml memorandum bashkeumlpunimi peumlr teuml qarteumlsuar disa aspekte teuml inspektimeve teuml mbivendosura ndeumlrsa neuml tetor 2012 u miratua njeuml manual peumlr inspektimet me qeumlllim qeuml teuml sigurohej njeuml qasje e bashkeumlrenduar ndaj inspektimeve Ndoneumlse teuml dy inspektoriatet janeuml teuml autorizuara teuml inspektojneuml dhe mbikqyrin gjyqtareumlt veteumlm Ministri i Drejteumlsiseuml ka peumlrgjegjeumlsineuml peumlr teuml filluar procedimin disiplinor ndaj gjyqtareumlve Peumlr meuml tepeumlr neuml cileumlsineuml e aneumltarit teuml KLD-seuml Ministri i Drejteumlsiseuml merr pjeseuml neuml procedimet disiplinore dhe propozon masa disiplinore Megjithateuml ai nuk merr pjeseuml neuml votimin peumlr masat disiplinore

34 Komisioneri veuml neuml dukje se Komisioni i Venecias ka marreuml neuml shqyrtim rolin e Ministrit teuml Drejteumlsiseuml neuml Shqipeumlri dhe teuml Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml neuml Opinionin e nxjerreuml neuml vitin 1998

10 Komisioni i Venecias ka theksuar se ldquoemeumlrimi i gjyqtareumlve dhe prokuroreumlve i eumlshteuml

besuar ekskluzivisht Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml duke i larguar keumlshtu keumlto vendime nga ndikimi i papeumlrshtatsheumlm politik Megjithateuml eumlshteuml e keumlshillueshme qeuml Ministri i Drejteumlsiseuml teuml mos peumlrfshihet neuml ccedileumlshtje qeuml kaneuml teuml beumljneuml me transferimin apo masat disiplinore ndaj gjyqtareumlve pasi kjo mund teuml ccedilonte neuml ndeumlrhyrje teuml papeumlrshtatshme nga ana e qeveriseumlrdquo Si parim i peumlrgjithsheumlm Komisioni i Venecias

11 eumlshteuml shprehur se duhet teuml jeteuml keumlshilli i gjyqeumlsorit

9 Kur njeuml gjyqtar vlereumlsohet si i lsquopaafteumlrsquo KLD-ja nis procedureumln e shkarkimit ndeumlrsa kur vlereumlsohet si ldquoi

pranuesheumlmrdquo ateumlhereuml gjyqtari do teuml rivlereumlsohet edhe njeuml hereuml brenda vitit Dy vlereumlsimet e tjera teuml mundshme janeuml ldquoshumeuml mireumlrdquo dhe ldquomireumlrdquo 10

Shih ldquoRaport mbi ndryshimet e fundit neuml Ligjin peumlr dispozitat kryesore kushtetuese neuml Republikeumln e Shqipeumlriseumlrdquo Komisioni i Venecias CDL-INF (98) 9 paragrafi 16 11

Shih ldquoEmeumlrimet neuml gjyqeumlsorrdquo Komisioni i Venecias CDL-AD(2007)028 paragrafi 25

CommDH(2014)1

9

qeuml duhet teuml keteuml ndikimin peumlrcaktues mbi emeumlrimin dhe promovimin e gjyqtareumlve si dhe mbi masat disiplinore qeuml merren ndaj tyre

35 Peumlr sa i takon peumlrbeumlrjes teuml KLD-seuml Komisioneri kujton se nuk ka njeuml model standard qeuml njeuml shtet demokratik duhet teuml ndjekeuml neuml krijimin e Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml peumlr sa koheuml qeuml funksionet e njeuml keumlshilli teuml tilleuml peumlrmbushin qeumlllimin peumlr teuml siguruar funksionimin e duhur teuml njeuml gjyqeumlsori teuml pavarur

12 Komisioni i Venecias eumlshteuml shprehur se njeuml pjeseuml e reumlndeumlsishme e

shumiceumls seuml aneumltareumlve duhet teuml zgjidhen nga veteuml gjyqeumlsori ndeumlrsa aneumltareumlt e tjereuml duhet teuml zgjidhen nga parlamenti nga radheumlt e personave me kualifikimet e peumlrshtatshme ligjore duke pasur parasysh edhe konfliktet e mundshme teuml interesit Theksohet gjithashtu se ndoneumlse prania e aneumltareumlve teuml pushtetit ekzekutiv neuml keumlshillat e gjyqeumlsorit mund teuml ngrejeuml shqeteumlsime qeuml lidhen me besimin njeuml praktikeuml e tilleuml eumlshteuml shumeuml e zakonshme

36 Neuml lidhje me sa meuml sipeumlr Komisioneri sjell neuml veumlmendje se Komisioni i Venecias mbeumlshtet fuqimisht depolitizimin e keumlshillave teuml gjyqeumlsorit duke rekomanduar qeuml komponenti nga

parlamenti teuml zgjidhet me shumiceuml teuml cileumlsuar ldquoKjo do teuml siguronte qeuml njeuml shumiceuml qeveriseumlse

teuml mos i ploteumlsojeuml vendet vakante me mbeumlshteteumlsit e saj Duhet teuml keumlrkohet kompromisi me opoziteumln i cili ka gjasa teuml ofrojeuml njeuml peumlrbeumlrje meuml teuml balancuar dhe meuml profesionalerdquo

13

b Emeumlrimi i gjyqtareumlve teuml Gjykateumls seuml Larteuml

37 Zgjedhja e sistemit meuml teuml peumlrshtatsheumlm peumlr emeumlrimet neuml gjyqeumlsor eumlshteuml njeuml nga sfidat kryesore me teuml cilat ndeshen shtetet neuml tranzicion ku shqeteumlsimet neuml lidhje me pavareumlsineuml dhe paanshmeumlrineuml e gjyqeumlsorit shpesh mbeten teuml pranishme Peumlrfshirja e politikeumls neuml procedurat e emeumlrimit teuml gjyqtareumlve veuml neuml rrezik neutralitetin dhe efektivitetin e puneumls seuml gjyqeumlsorit

14

38 Komisioneri ka veumlrejtur me shqeteumlsim raportimet peumlr politizimin e emeumlrimit teuml gjyqtareumlve neuml

Gjykateumln e Larteuml neuml kushtet e njeuml klime politike teuml politizuar neuml Shqipeumlri Sipas Nenit 136 teuml Kushtetuteumls seuml Shqipeumlriseuml gjyqtareumlt e Gjykateumls seuml Larteuml emeumlrohen peumlr njeuml mandat neumlnteuml-vjeccedilar nga Presidenti i Republikeumls me peumllqimin e Parlamentit Komisioni i Venecias ka theksuar se neuml njeuml sistem teuml emeumlrimit teuml drejpeumlrdrejteuml ku gjyqtareumlt emeumlrohen nga kreu i shtetit ajo qeuml ka reumlndeumlsi eumlshteuml shkalla e liriseuml seuml kreut teuml shtetit peumlr teuml vendosur mbi emeumlrimet Eumlshteuml shprehur gjithashtu se duhet teuml sigurohet qeuml roli kryesor neuml proces teuml kryhet nga njeuml organ i pavarur keumlshilli i larteuml i gjyqeumlsorit Propozimet e keumltij keumlshilli mund teuml rreumlzohen veteumlm neuml raste peumlrjashtimore dhe Presidentit nuk i lejohet teuml emeumlrojeuml njeuml kandidat i cili nuk eumlshteuml neuml listeumln qeuml i eumlshteuml doreumlzuar nga ky organrdquo Gjithashtu sipas vlereumlsimit teuml Komisionit teuml Venecias emeumlrimi i gjyqtareumlve teuml zakonsheumlm nuk mund teuml beumlhet me votim neuml parlament pasi neuml keumlteuml rast nuk mund teuml peumlrjashtohet rreziku qeuml konsideratat politike teuml dominojneuml mbi meritat objektive teuml kandidatit

15

c Emeumlrimi i Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm

39 Po ashtu Prokurori i Peumlrgjithsheumlm i Shqipeumlriseuml emeumlrohet nga Presidenti i Republikeumls me peumllqimin e parlamentit peumlr njeuml mandat peseumlvjeccedilar ndeumlrsa prokuroreumlt e tjereuml emeumlrohen nga Presidenti i Republikeumls me peumllqimin e Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm Komisioneri risjell neuml veumlmendje qeumlndrimin e Komisionit teuml Venecias se meumlnyra e zgjedhjes seuml Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm ka ndikim teuml drejtpeumlrdrejteuml neuml funksionimin dhe efektshmeumlrineuml e zyreumls seuml prokurorit

16

40 Komisioneri veumlren se polarizimi i vazhduesheumlm politik neuml Shqipeumlri ka ndikuar negativisht neuml

puneumln e Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm neuml teuml shkuareumln e afeumlrt ku do teuml peumlrfshihej edhe hetimi i

12

Po aty f 6-7 13

Po aty f 6 paragrafi 32 14

Shih ldquoEmeumlrimet neuml gjyqeumlsorrdquo Komisioni i Venecias CDL-AD(2007)028 paragrafi 2 15

Po aty paragrafi 47 16

Shih ldquoRaport mbi Standardet Evropiane peumlr pavareumlsineuml e sistemit gjyqeumlsorrdquo Pjesa II ndash Sheumlrbimi i Prokuroriseumlrdquo Komisioni i Venecias paragrafi 34 CDL-AD(2010)040

CommDH(2014)1

10

ngjarjeve teuml 21 janarit 2011 neuml Tiraneuml17

Ndoneumlse ky polarizim mund teuml jeteuml meuml pak i duksheumlm neuml situateumln aktuale politike neuml Shqipeumlri gjithsesi duhet teuml ndeumlrmerren hapa peumlr teuml siguruar qeuml Prokurori i Peumlrgjithsheumlm teuml keteuml mundeumlsi teuml peumlrmbusheuml detyrat dhe peumlrgjegjeumlsiteuml e tij profesionale pa ndeumlrhyrje teuml papeumlrligjura neuml peumlrputhje me standardet e Keumlshillit teuml Evropeumls

18

Neuml lidhje me keumlteuml Komisioneri sjell neuml veumlmendjen e autoriteteve rekomandimin e Komisionit teuml Venecias i cili shprehet se peumlrdorimi i shumiceumls seuml cileumlsuar peumlr miratimin neuml Parlament teuml prokurorit teuml peumlrgjithsheumlm mund teuml sheumlrbente si mekanizeumlm qeuml do teuml nxiste konsensus teuml gjereuml peumlr emeumlrimet e keumlsaj natyre dhe do teuml shmangte rrezikun e politizimit teuml emeumlrimit

19

d Masa qeuml synojneuml teuml sigurojneuml paanshmeumlrineuml e gjyqtareumlve

41 Peumlr sa i takon masave qeuml sigurojneuml paanshmeumlrineuml e gjyqtareumlve neuml 2012-eumln neuml gjykatat shqiptare ka nisur teuml zbatohet Sistemi i Integruar i Menaxhimit teuml Ccedileumlshtjeve dhe Informacionit (ICMIS) Ky sistem siguron shpeumlrndarjen neuml meumlnyreuml rasteumlsore teuml ccedileumlshtjeve neuml proceset civile dhe ato penale Sistemi synon teuml mundeumlsojeuml menaxhimin e duhur teuml ccedileumlshtjeve nga gjykatat akses neuml internet peumlr teuml gjitheuml gjyqtareumlt si dhe akses neuml teuml gjitha vendimet orientuese (unifikuese) teuml gjykatave veccedilaneumlrisht teuml Gjykateumls seuml Larteuml Neuml 2012-eumln KE-ja vuri neuml dukje se duhen peumlrpjekje teuml meumltejshme me qeumlllim qeuml neuml teuml gjitha gjykatat teuml arrihet funksionimi ploteumlsisht i njeumljteuml dhe i harmonizuar i sistemit teuml integruar menaxhimit teuml ccedileumlshtjeve

42 Peumlr sa i takon trajnimit teuml gjyqtareumlve dhe prokuroreumlve kjo ofrohet nga Shkolla e Magjistratureumls njeuml institucion publik qeuml siguron formim fillestar peumlr kandidateumlt peumlr postet e gjyqtareumlve dhe prokuroreumlve si dhe formim vazhdues profesional teuml gjyqtareumlve dhe prokuroreumlve teuml teuml gjitha niveleve Neuml kurrikuleumln e shkolleumls peumlrfshihet formimi dhe trajnimi peumlr legjislacionin dhe jurisprudenceumln e brendshme si dhe peumlr jurisprudenceumln e Gjykateumls Shkolla e Magjistratureumls eumlshteuml pjeseumlmarreumlse aktive neuml Rrjetin e Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr Edukimin me teuml Drejtat e Njeriut teuml Profesionisteumlve teuml Ligjit (HELP) Komisioneri ka veumlrejtur me interes se programi i lartpeumlrmendur i Keumlshillit teuml Evropeumls dhe Bashkimit Evropian peumlr Eficienceumln e Gjyqeumlsorit neuml Shqipeumlri ka njeuml komponent trajnimesh mbi instrumentet e CEPEJ neuml lidhje me eficienceumln dhe cileumlsineuml e drejteumlsiseuml peumlr praktikuesit por edhe peumlr trajnuesit e Shkolleumls seuml Magjistratureumls

20

43 Drejtori i Shkolleumls seuml Magjistratureumls e informoi Komisionerin se janeuml ndeumlrmarreuml disa hapa me

qeumlllim qeuml teuml peumlrmireumlsohet cileumlsia e leksioneve megjithateuml Shkolla po peumlrballet me shkurtime teuml konsiderueshme teuml buxhetit Komisioneri u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml sigurojneuml mjetet financiare teuml nevojshme peumlr teuml garantuar njeuml funksionim eficient dhe teuml efektsheumlm teuml shkolleumls Neuml lidhje me keumlteuml mund teuml peumlrdoret ekspertiza dhe njohuriteuml e eksperteumlve teuml Keumlshillit teuml Evropeumls dhe aneumltareumlve teuml organeve mbikqyreumlse teuml tij me qeumlllim qeuml teuml rritet cileumlsia e leksioneve qeuml ofrohen neuml Shkolleumln e Magjistratureumls 4 Ekzekutimi nga Shqipeumlria i vendimeve teuml Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut

44 Gjykata Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut (ldquoGjykatardquo) neuml njeuml seumlreuml vendimesh teuml saj ka veumlneuml neuml dukje se peumlrgjegjeumlsia kryesore peumlr zbatimin dhe veumlnien neuml jeteuml teuml teuml drejtave dhe lirive themelore teuml njeriut teuml garantuara nga Konventa eumlshteuml e autoriteteve kombeumltare Sistemi i KEDNj-seuml eumlshteuml keumlsisoj ploteumlsues i sistemeve kombeumltare teuml cilat mbartin detyrimin pareumlsor peumlr teuml siguruar mbrojtjen e teuml drejtave teuml njeriut dhe lirive themelore teuml tij

45 Komisioneri eumlshteuml tejet i shqeteumlsuar peumlr ritmin shumeuml teuml ngadalteuml teuml ekzekutimit teuml vendimeve

teuml Gjykateumls nga ana e Shqipeumlriseuml Qeuml prej shtatorit 2013 Komiteti i Ministrave i Keumlshillit teuml Evropeumls (ldquoKMrdquo) ka peumlrmbyllur mbikqyrjen e ekzekutimit teuml dy prej 32 vendimeve qeuml Gjykata ka dheumlneuml kundeumlr Shqipeumlriseuml Peumlr 19 nga 30 vendimet ekzekutimi i teuml cilave nuk ka peumlrfunduar

17

Shih ldquoRaporti i Posaccedileumlm i Komisionerit teuml Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr teuml Drejtat e Njeriut pas viziteumls neuml Shqipeumlri peumlr vlereumlsimin e aspekteve teuml teuml drejtave teuml njeriut gjateuml ngjarjeve teuml 21 janarit 2011 neuml Tiraneumlldquo paragrafeumlt 22 dhe 31 18

Shih Rekomandimin Rec(2000)19 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mbi rolin e prokuroriseuml publike neuml sistemin e drejteumlsiseuml penale 19

Shih raportin e lartpeumlrmendur teuml Komisionit teuml Venecias neuml lidhje me sheumlrbimin e prokuroriseuml f 16 20

Vijim i njeuml projekti teuml meumlparsheumlm me Keumlshillin e Evropeumls Mbeumlshtetje peumlr Qeumlndrueshmeumlrineuml e Shkolleumls seuml Magjistratureumls me asistenceuml teuml EURALIUS

CommDH(2014)1

11

ende KM ka veumlneuml neuml zbatim ldquoprocedureumln e zgjeruarrdquo Autoritetet nuk kaneuml ndeumlrmarreuml ndonjeuml hap teuml reumlndeumlsisheumlm peumlr ekzekutimin e rreth gjysmeumls seuml keumltyre vendimeve peumlr njeuml periudheuml meuml shumeuml se tre-vjeccedilare ku do teuml peumlrfshihej edhe doreumlzimi i njeuml plani veprimi peumlr ekzekutimin e vendimit

46 Deri neuml shtator 2013 neuml Gjykateuml ishin neuml pritje peumlr trsquou shqyrtuar 413 aplikime kundeumlr Shqipeumlriseuml Megjitheumlse numri i aplikimeve neuml pritje nuk eumlshteuml dometheumlneumls neuml krahasim me shtetet e tjera aneumltare teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mosekzekutimi i shpejteuml i vendimeve teuml Gjykateumls mund teuml sjelleuml si pasojeuml njeuml numeumlr meuml teuml madh aplikimesh neuml Strasburg Neuml vendimin pilot peumlr ccedileumlshtjen Manushaqe Puto dhe teuml tjereuml (shih meuml poshteuml) Gjykata eumlshteuml shprehur se ldquoduke pasur parasysh numrin e ccedileumlshtjeve teuml ngjashme neuml pritje teuml shqyrtimit nga Gjykata si dhe statistikat e dheumlna nga qeveria Gjykata eumlshteuml tepeumlr e shqeteumlsuar se numri i regjistrimeve teuml aplikimeve teuml bazuara mund teuml rritet duke krijuar keumlsisoj njeuml rrezik teuml madh peumlr efektshmeumlrineuml e makineriseuml seuml Konventeumls neuml teuml ardhmenrdquo

47 Janeuml ndeumlrmarreuml ndeumlrkoheuml disa hapa peumlr teuml siguruar qeuml parimi i subsidiaritetit teuml zbatohet neuml meumlnyreuml teuml efektshme neuml Shqipeumlri Shqipeumlria ka qeneuml shtet peumlrfitues i njeuml projekti nga ldquoHuman Rights Trust Fundrdquo i Keumlshillit teuml Evropeumls qeuml u peumlrmbyll neuml 2012 i cili synonte teuml mbeumlshteste peumlrpjekjet e saj peumlr teuml hartuar dhe miratuar procedurat dhe rregulloret e duhura neuml nivel kombeumltar teuml cilat do teuml siguronin njeuml zbatim meuml teuml mireuml teuml vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme Aktualisht Shqipeumlria eumlshteuml vend peumlrfitues neuml dy projekte teuml tjera teuml Keumlshillit teuml Evropeumls teuml cilat kaneuml peumlr qeumlllim teuml nxisin zbatimin e jurisprudenceumls seuml Gjykateumls neuml nivel kombeumltar njeumlri prej tyre lidhet me peumlrkthimin dhe peumlrhapjen e jurisprudenceumls seuml Gjykateumls neuml shqip dhe tjetri me ngritjen e njeuml instituti trajnimi brenda Gjykateumls

48 Disa prej bashkeumlbiseduesve teuml Komisionerit nga radheumlt e gjyqeumlsorit dhe teuml shoqeumlriseuml civile u shpreheumln se vihej re rritje e nivelit teuml njohjes seuml jurisprudenceumls seuml Gjykateumls nga gjyqtareumlt ccedilka ishte reflektuar edhe neuml vendimet e fundit teuml dheumlna prej tyre Kjo prirje pozitive duhet teuml mbeumlshtetet meuml tej veccedilaneumlrisht neuml ato fusha ku ndihet nevoja peumlr teuml zgjeruar zbatimin e parimeve teuml peumlrcaktuara nga Gjykata (peumlr shembull peumlr sa i takon zbatimit teuml masave alternative ndaj paraburgimit)

49 Neuml qershor 2013 Departamenti i Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr Ekzekutimin e Vendimeve teuml Gjykateumls peumlr teuml Drejtat e Njeriut organizoi njeuml seminar me gjyqtareumlt e Gjykateumls seuml Larteuml teuml Shqipeumlriseuml i cili synonte teuml peumlrmireumlsonte kuptimin dhe njohuriteuml e tyre mbi sistemin e Konventeumls dhe mbi rolin e tyre neuml keumlteuml sistem Ky seminar ofroi njeuml mundeumlsi teuml mireuml peumlr shkeumlmbimin e pikeumlpamjeve mes Keumlshillit teuml Evropeumls dhe gjyqtareumlve shqiptareuml

21 Komisioneri i mbeumlshtet keumlto nisma teuml cilat

kaneuml si qeumlllim teuml ndihmojneuml Shqipeumlrineuml teuml respektojeuml detyrimet qeuml rrjedhin nga aneumltareumlsimi i saj neuml Keumlshillin e Evropeumls

5 Ccedileumlshtjet qeuml lidhen me mosekzekutimin e vendimeve teuml brendshme dhe konfiskimin e

proneumls gjateuml regjimit komunist

50 Komisioneri sjell neuml veumlmendje se mosekzekutimi nga autoritetet kombeumltare i vendimeve teuml gjykatave peumlrbeumln shkelje teuml seuml drejteumls peumlr proces teuml rregullt teuml misheumlruar neuml Nenin 6 teuml Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut Neuml vendimin Hornsby kundeumlr Greqiseuml Gjykata u shpreh se ldquoe drejta peumlr proces teuml rregullt [hellip] do teuml ishte iluzore neumlse sistemi ligjor i shtetit kontraktues do teuml lejonte qeuml teuml mos vihej neuml zbatim njeuml vendim gjyqeumlsor i formeumls seuml prereuml dhe i detyruesheumlm duke sjelleuml deumlmtimin e njeumlreumls prej paleumlverdquo

51 Komisioneri veumlren me shqeteumlsim pranineuml e njeuml problemi strukturor qeuml ekziston prej koheumlsh neuml sistemin e drejteumlsiseuml shqiptare qeuml ka teuml beumljeuml me moszbatimin e vendimeve teuml formeumls seuml prereuml teuml marra nga gjykatat e brendshme si dhe teuml vendimeve administrative qeuml lidhen me kompensimin dhe rikthimin e pasurive teuml konfiskuara gjateuml regjimit komunist Ky problem eumlshteuml

21

Informacioni eumlshteuml marreuml nga Departamenti i Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr Ekzekutimin e Vendimeve teuml Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut

CommDH(2014)1

12

identifikuar neuml disa vendime teuml Gjykateumls njeumlri prej teuml cileumlve lidhet me ccedileumlshtjen Beshiri22

neuml teuml cileumln Gjykata gjeti shkelje teuml Nenit 1 Protokollit 1 teuml KEDNJ-seuml peumlr shkak teuml moszbatimit nga ana e autoriteteve teuml vendimeve qeuml u njihnin ankuesve teuml drejteumln e kompensimit peumlr proneumln e teuml atit teuml shteteumlzuar gjateuml regjimit komunist Neuml keumlteuml vendim Gjykata theksoi se neuml rastet e ekzekutimit teuml njeuml vendimi i cili urdheumlron shtetin teuml kryejeuml njeuml pageseuml personit neuml favor teuml teuml cilit eumlshteuml marreuml vendimi nuk duhet trsquoi keumlrkohet teuml niseuml procedura peumlr ekzekutimin e vendimit me qeumlllim qeuml teuml marreuml shumeumln e peumlrcaktuar

52 Peumlr shkak se autoritetet kaneuml deumlshtuar neuml ekzekutimin e njeuml numri vendimesh qeuml lidhen me keumlteuml problem neuml 31 korrik 2012 Gjykata mori njeuml vendim pilot peumlr ccedileumlshtjen Manushaqe Puto dhe teuml tjereuml Gjykata vuri neuml dukje se peumlr keumlteuml ccedileumlshtje iu desh teuml aplikonte procedureumln peumlr vendimet pilot duke pasur parasysh numrin e madh teuml problemeve qeuml ka mekanizmi i kompensimit dhe qeuml mbeten teuml pazgjidhura edhe pas vendimeve teuml meumlparshme mbi teuml njeumljteumln temeuml Gjykata mori neuml shqyrtim teuml gjitha masat qeuml kishin ndeumlrmarreuml autoritetet shqiptare peumlr ekzekutimin e keumltyre vendimeve dhe renditi masat qeuml duhet teuml merreshin neuml njeuml kontekst teuml tilleuml Duke mbajtur parasysh barreumln e konsiderueshme qeuml do teuml sillte kompensimi financiar neuml buxhetin e shtetit Gjykata i nxiti autoritetet teuml fillonin teuml peumlrdornin forma alternative teuml ldquokompensimitrdquo teuml parashikuara neuml ligjin peumlrkateumls

23 ccedilka do teuml ulte trysnineuml neuml buxhet dheose

do teuml sillte edhe metoda teuml tjera teuml kompensimit

53 Gjykata ka theksuar gjithashtu reumlndeumlsineuml e vendosjes seuml afateve realiste statutore dhe teuml detyrueshme peumlr secilin nga hapat e procesit teuml ldquokompensimitrdquo dhe ka beumlreuml thirrje qeuml teuml sigurohen burime teuml mjaftueshme financiare dhe njereumlzore neuml institucionet e ndryshme shteteumlrore Gjykata keumlrkoi ngritjen e njeuml mekanizmi teuml efektsheumlm kompensimi brenda njeuml periudhe 18 mujore pra deri neuml 17 qershor 2014

54 Neuml rezoluteumln e ndeumlrmjetme CMResDH(2013)115 miratuar neuml qershor 2013 Komiteti i Ministrave u beumlri thirrje autoriteteve shqiptare qeuml teuml hartojneuml me prioritet maksimal njeuml plan veprimi i cili do teuml mundeumlsonte ngritjen brenda afateve teuml vendosura nga Gjykata teuml njeuml mekanizmi kompensimi efektiv duke mbajtur parasysh edhe masat e indentifikuara tashmeuml Miratimi i keumlsaj resolute teuml ndeumlrmjetme erdhi si pasojeuml e mospeumlrmbushjes nga ana e autoriteteve shqiptare teuml detyrimit peumlr paraqitjen e njeuml plani veprimi teuml konsoliduar dhe teuml peumlrditeumlsuar neuml lidhje me ekzekutimin e vendimeve peumlrkateumlse KM arriti neuml peumlrfundimin se finalizimi i harteumls seuml vlereumls seuml tokeumls ishte e vetmja maseuml e ndeumlrmarreuml nga qeveria Deri neuml tetor 2013 Komiteti i Ministrave nuk kishte marreuml asnjeuml informacion teuml sakteuml mbi numrin e vendimeve administrative dhe gjyqeumlsore teuml formeumls seuml prereuml qeuml duhet teuml ekzekutohen koston e ekzekutimit teuml tyre dhe burimet e nevojshme Po keumlshtu asnjeuml plan veprimi nuk eumlshteuml doreumlzuar neuml KM

55 Komisioneri thekson se mosekzekutimi i vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme dhe i vendimeve administrative eumlshteuml njeuml problem shumeuml meuml i gjereuml qeuml nuk kufizohet veteumlm tek ccedileumlshtjet e kompensimit teuml pronave teuml shteteumlzuara Shqipeumlria ka njeuml sistem teuml dyfishteuml peumlr ekzekutimin e vendimeve teuml gjykatave dhe atyre administrative njeuml shteteumlror dhe njeuml privat teuml cilat funksionojneuml paralelisht Sistemi privat i peumlrmbarimit u prezantua neuml vitin 2008 me qeumlllim lehteumlsimin e ngarkeseumls e puneumls peumlr peumlrmbarimin shteteumlror dhe arritjen e njeuml eficience meuml teuml mireuml neuml ccedileumlshtjet kur debitor ishte shteti Ky sistem filloi teuml funksiononte neuml vitin 2010 Deri neuml gusht 2013 nga Ministria e Drejteumlsiseuml ishin licensuar 114 peumlrmbarues privateuml Puna e peumlrmbaruesve privateuml mbikqyret nga Ministria e Drejteumlsiseuml

56 Sipas raportimeve arsyeja themelore peumlr mosekzekutimin e vendimeve teuml gjykatave teuml

brendshme qeumlndron tek vonesat e tejzgjatura procedurale neuml procesin e ekzekutimit qeuml vijneuml peumlr shkak teuml dispozitave ligjore qeuml u japin mundeumlsi debitoreumlve teuml vonojneuml ekzekutimin neumlpeumlrmjet depozitimit teuml kundeumlrshtimeve dhe apelimeve teuml ndryshme Peumlr meuml tepeumlr gjyqtareumlt

22

Vendim i 22 gushtit 2006 23

Ligji peumlr Pronat i vitit 2004 parashikon kthimin e pasurive teuml paluajtshme urbane teuml cilat janeuml shproneumlsuar shteteumlzuar apo konfiskuar pas 29 neumlntorit 1944 Ai peumlrcakton gjashteuml forma ldquokompensimirdquo neuml rastet kur kthimi fizik i proneumls eumlshteuml i pamundur (a) me proneuml e teuml njeumljtit lloj (b) me proneuml publike neuml zonat turistike (c) me proneuml teuml ccedildo lloji tjeteumlr (d) me aksione neuml kompani me proneumlsi shteteumlrore (e) me vlereumln e proneumls objekt privatizimi dhe (f) shumeuml monetare qeuml korrespondon me vlereumln e proneumls neuml koheumln e marrjes seuml vendimit

CommDH(2014)1

13

shpesh i lejojneuml keumlto objeksione dhe keumlrkesa peumlr apel edhe neuml rastet kur ato janeuml peumlr shkaqe teuml pareumlndeumlsishme Sipas eksperteumlve teuml ligjit ka probleme edhe me arsyetimet e vendimeve neuml teuml cilat shpesh nuk identifikohet qarteuml subjekti i ekzekutimit apo debitori veccedilaneumlrisht neuml ccedileumlshtjet e pronave ku shkaku eumlshteuml mungesa e njeuml regjistri teuml ploteuml teuml tokeumls

57 Komisioneri thekson se eumlshteuml tejet e reumlndeumlsishme peumlr shtetin ligjor neuml Shqipeumlri qeuml vendimet e Gjykateumls qeuml lidhen me mosekzekutimin e vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative teuml zbatohen neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml dhe teuml efektshme Ai vuri re me keumlnaqeumlsi se kishte njeuml ndeumlrgjegjeumlsim teuml ndjesheumlm neuml Ministrineuml e Drejteumlsiseuml peumlr reumlndeumlsineuml e keumltij problemi ccedilka kishte ccediluar neuml krijimin e njeuml grupi pune brenda Ministriseuml i cili kishte si detyreuml identifikimin e teuml gjitha vendimeve teuml paekzekutuara teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative peumlr ccedileumlshtjet ku debitor eumlshteuml shteti Peumlr meuml tepeumlr Komisioneri u informua neuml lidhje me planin e autoriteteve peumlr peumlrgatitjen e njeuml projekt-ligji peumlr ekzekutimin neuml meumlnyreuml automatike teuml vendimeve teuml Gjykateumls Komisioneri eumlshteuml i interesuar teuml marreuml informacion teuml meumltejsheumlm neuml lidhje me keumlto dy nisma

6 Tejzgjatja e proceseve gjyqeumlsore

58 Neni 6 i KEDNJ keumlrkon qeuml proceset teuml kryhen brenda ldquonjeuml afati teuml arsyesheumlmrdquo Neuml keumlrkeseumln qeuml gjykimi i ccedileumlshtjeve teuml beumlhet brenda ldquonjeuml afati teuml arsyesheumlmrdquo Konventa veuml theksin tek reumlndeumlsia e administrimit teuml drejteumlsiseuml pa vonesa qeuml mund teuml keumlrceumlnonin efektshmeumlrineuml dhe besueshmeumlrineuml e saj Vonesat e tepruara neuml administrimin e drejteumlsiseuml peumlrbeumljneuml njeuml rrezik serioz veccedilaneumlrisht peumlr respektimin e shtetit ligjor

24

59 Problemi i tejzgjatjes seuml proceseve gjyqeumlsore i veumlrejtur edhe neuml raportin e vitit 2008 pas

visiteumls seuml Komisionerit teuml ateumlhersheumlm neuml Shqipeumlri vazhdon teuml jeteuml i pranisheumlm Neuml Raportin Vjetor peumlr vitin 2012

25 Avokati i Popullit i Shqipeumlriseuml shprehet se nga 250 ankesa qeuml janeuml

drejtuar neuml zyreumln e tij neuml lidhje me sistemin e drejteumlsiseuml 90 lidhen me tejzgjatjen e proceseve neuml gjykatat e brendshme

60 Aktualisht praneuml Gjykateumls janeuml depozituar 50 ccedileumlshtje kundeumlr Shqipeumlriseuml qeuml lidhen me

tejzgjatjen e proceseve civile dhe penale

61 Problemi i proceseve teuml tejzgjatura me sa duket ka teuml beumljeuml me njeuml seumlreuml faktoreumlsh teuml ndeumlrlidhur me njeumlri-tjetrin ku peumlrfshihen ngarkesa e gjykatave ccedileumlshtjet e prapambetura si dhe disa aspekte procedurale dhe administrative Neuml janar 2012 numri i ccedileumlshtjeve neuml pritje praneuml gjykatave teuml rretheve dhe atyre teuml apelit ishte 27 623 ndeumlrkoheuml qeuml neuml janar 2011 ky numeumlr ishte 24 415

26 Neuml 2012-eumln KE-ja vuri neuml dukje se mungesa neuml peumlrgjitheumlsi e njeuml kuadri ligjor teuml

ploteuml peumlr administrimin e drejteumlsiseuml neuml peumlrputhje me standardet evropiane kishte ndikuar negativisht neuml eficienceumln e gjykatave teuml brendshme Meuml tej peumlrmenden si faktoreuml qeuml sjellin mbingarkeseuml dhe prapambetje teuml ccedileumlshtjeve neuml gjykateuml mungesa e fondeve dhe e personelit teuml mjaftuesheumlm

62 Neuml njeuml raport teuml OSBE-seuml teuml vitit 201227

renditen njeuml seumlreuml arsyesh qeuml sjellin tejzgjatjen e proceve gjyqeumlsore Raporti veuml neuml dukje se ka disa mangeumlsi serioze procedurale neuml njoftimin e paleumlve peumlrgatitje teuml pamjaftueshme teuml seancave veccedilaneumlrisht neuml lidhje me mbledhjen e provave dhe mekanizma teuml paefektsheumlm peumlr sanksionimin e paleumlve neuml rastet e mungesave teuml pajustifikuara Neuml keumlto kushte OSBE-ja veumlren se mekanizmi aktual i sanksionimit duket i paqarteuml dhe sanksionet tepeumlr teuml lehta Peumlr meuml tepeumlr gjyqtareumlt nuk duket se i shfryteumlzojneuml ploteumlsisht keumlto sanksione

63 Neuml vitin 2012 CEPEJ vuri neuml dukje se Shqipeumlria renditej ndeumlr ato vende ku nuk kishte filluar ende aplikimi i sistemit teuml monitorimit teuml ccedileumlshtjeve neuml kontekstin e Nenit 6 teuml KEDNJ

24

Shih Komiteti I Ministrave i Keumlshillit teuml Evropeumlsrsquo Rekomandimi CMRec (2010)3 peumlr shtetet aneumltare mbi zgjidhje teuml efektshme peumlr problemin e tejzgjatjes seuml proceseve 25

Shih Avokati i Popullit i Shqipeumlriseuml Raporti Vjetor 2012 f 118 26

Shih KE ldquoProgres-raporti peumlr Shqipeumlrineuml 2013 rdquo f 39 27

Shih OSCE- Prezenca neuml Shqipeumlri Drejt drejteumlsiseuml ndash analizeuml e proceseve civile neuml gjykatat e rretheve gjyqeumlsore 2012

CommDH(2014)1

12

identifikuar neuml disa vendime teuml Gjykateumls njeumlri prej teuml cileumlve lidhet me ccedileumlshtjen Beshiri22

neuml teuml cileumln Gjykata gjeti shkelje teuml Nenit 1 Protokollit 1 teuml KEDNJ-seuml peumlr shkak teuml moszbatimit nga ana e autoriteteve teuml vendimeve qeuml u njihnin ankuesve teuml drejteumln e kompensimit peumlr proneumln e teuml atit teuml shteteumlzuar gjateuml regjimit komunist Neuml keumlteuml vendim Gjykata theksoi se neuml rastet e ekzekutimit teuml njeuml vendimi i cili urdheumlron shtetin teuml kryejeuml njeuml pageseuml personit neuml favor teuml teuml cilit eumlshteuml marreuml vendimi nuk duhet trsquoi keumlrkohet teuml niseuml procedura peumlr ekzekutimin e vendimit me qeumlllim qeuml teuml marreuml shumeumln e peumlrcaktuar

52 Peumlr shkak se autoritetet kaneuml deumlshtuar neuml ekzekutimin e njeuml numri vendimesh qeuml lidhen me keumlteuml problem neuml 31 korrik 2012 Gjykata mori njeuml vendim pilot peumlr ccedileumlshtjen Manushaqe Puto dhe teuml tjereuml Gjykata vuri neuml dukje se peumlr keumlteuml ccedileumlshtje iu desh teuml aplikonte procedureumln peumlr vendimet pilot duke pasur parasysh numrin e madh teuml problemeve qeuml ka mekanizmi i kompensimit dhe qeuml mbeten teuml pazgjidhura edhe pas vendimeve teuml meumlparshme mbi teuml njeumljteumln temeuml Gjykata mori neuml shqyrtim teuml gjitha masat qeuml kishin ndeumlrmarreuml autoritetet shqiptare peumlr ekzekutimin e keumltyre vendimeve dhe renditi masat qeuml duhet teuml merreshin neuml njeuml kontekst teuml tilleuml Duke mbajtur parasysh barreumln e konsiderueshme qeuml do teuml sillte kompensimi financiar neuml buxhetin e shtetit Gjykata i nxiti autoritetet teuml fillonin teuml peumlrdornin forma alternative teuml ldquokompensimitrdquo teuml parashikuara neuml ligjin peumlrkateumls

23 ccedilka do teuml ulte trysnineuml neuml buxhet dheose

do teuml sillte edhe metoda teuml tjera teuml kompensimit

53 Gjykata ka theksuar gjithashtu reumlndeumlsineuml e vendosjes seuml afateve realiste statutore dhe teuml detyrueshme peumlr secilin nga hapat e procesit teuml ldquokompensimitrdquo dhe ka beumlreuml thirrje qeuml teuml sigurohen burime teuml mjaftueshme financiare dhe njereumlzore neuml institucionet e ndryshme shteteumlrore Gjykata keumlrkoi ngritjen e njeuml mekanizmi teuml efektsheumlm kompensimi brenda njeuml periudhe 18 mujore pra deri neuml 17 qershor 2014

54 Neuml rezoluteumln e ndeumlrmjetme CMResDH(2013)115 miratuar neuml qershor 2013 Komiteti i Ministrave u beumlri thirrje autoriteteve shqiptare qeuml teuml hartojneuml me prioritet maksimal njeuml plan veprimi i cili do teuml mundeumlsonte ngritjen brenda afateve teuml vendosura nga Gjykata teuml njeuml mekanizmi kompensimi efektiv duke mbajtur parasysh edhe masat e indentifikuara tashmeuml Miratimi i keumlsaj resolute teuml ndeumlrmjetme erdhi si pasojeuml e mospeumlrmbushjes nga ana e autoriteteve shqiptare teuml detyrimit peumlr paraqitjen e njeuml plani veprimi teuml konsoliduar dhe teuml peumlrditeumlsuar neuml lidhje me ekzekutimin e vendimeve peumlrkateumlse KM arriti neuml peumlrfundimin se finalizimi i harteumls seuml vlereumls seuml tokeumls ishte e vetmja maseuml e ndeumlrmarreuml nga qeveria Deri neuml tetor 2013 Komiteti i Ministrave nuk kishte marreuml asnjeuml informacion teuml sakteuml mbi numrin e vendimeve administrative dhe gjyqeumlsore teuml formeumls seuml prereuml qeuml duhet teuml ekzekutohen koston e ekzekutimit teuml tyre dhe burimet e nevojshme Po keumlshtu asnjeuml plan veprimi nuk eumlshteuml doreumlzuar neuml KM

55 Komisioneri thekson se mosekzekutimi i vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme dhe i vendimeve administrative eumlshteuml njeuml problem shumeuml meuml i gjereuml qeuml nuk kufizohet veteumlm tek ccedileumlshtjet e kompensimit teuml pronave teuml shteteumlzuara Shqipeumlria ka njeuml sistem teuml dyfishteuml peumlr ekzekutimin e vendimeve teuml gjykatave dhe atyre administrative njeuml shteteumlror dhe njeuml privat teuml cilat funksionojneuml paralelisht Sistemi privat i peumlrmbarimit u prezantua neuml vitin 2008 me qeumlllim lehteumlsimin e ngarkeseumls e puneumls peumlr peumlrmbarimin shteteumlror dhe arritjen e njeuml eficience meuml teuml mireuml neuml ccedileumlshtjet kur debitor ishte shteti Ky sistem filloi teuml funksiononte neuml vitin 2010 Deri neuml gusht 2013 nga Ministria e Drejteumlsiseuml ishin licensuar 114 peumlrmbarues privateuml Puna e peumlrmbaruesve privateuml mbikqyret nga Ministria e Drejteumlsiseuml

56 Sipas raportimeve arsyeja themelore peumlr mosekzekutimin e vendimeve teuml gjykatave teuml

brendshme qeumlndron tek vonesat e tejzgjatura procedurale neuml procesin e ekzekutimit qeuml vijneuml peumlr shkak teuml dispozitave ligjore qeuml u japin mundeumlsi debitoreumlve teuml vonojneuml ekzekutimin neumlpeumlrmjet depozitimit teuml kundeumlrshtimeve dhe apelimeve teuml ndryshme Peumlr meuml tepeumlr gjyqtareumlt

22

Vendim i 22 gushtit 2006 23

Ligji peumlr Pronat i vitit 2004 parashikon kthimin e pasurive teuml paluajtshme urbane teuml cilat janeuml shproneumlsuar shteteumlzuar apo konfiskuar pas 29 neumlntorit 1944 Ai peumlrcakton gjashteuml forma ldquokompensimirdquo neuml rastet kur kthimi fizik i proneumls eumlshteuml i pamundur (a) me proneuml e teuml njeumljtit lloj (b) me proneuml publike neuml zonat turistike (c) me proneuml teuml ccedildo lloji tjeteumlr (d) me aksione neuml kompani me proneumlsi shteteumlrore (e) me vlereumln e proneumls objekt privatizimi dhe (f) shumeuml monetare qeuml korrespondon me vlereumln e proneumls neuml koheumln e marrjes seuml vendimit

CommDH(2014)1

13

shpesh i lejojneuml keumlto objeksione dhe keumlrkesa peumlr apel edhe neuml rastet kur ato janeuml peumlr shkaqe teuml pareumlndeumlsishme Sipas eksperteumlve teuml ligjit ka probleme edhe me arsyetimet e vendimeve neuml teuml cilat shpesh nuk identifikohet qarteuml subjekti i ekzekutimit apo debitori veccedilaneumlrisht neuml ccedileumlshtjet e pronave ku shkaku eumlshteuml mungesa e njeuml regjistri teuml ploteuml teuml tokeumls

57 Komisioneri thekson se eumlshteuml tejet e reumlndeumlsishme peumlr shtetin ligjor neuml Shqipeumlri qeuml vendimet e Gjykateumls qeuml lidhen me mosekzekutimin e vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative teuml zbatohen neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml dhe teuml efektshme Ai vuri re me keumlnaqeumlsi se kishte njeuml ndeumlrgjegjeumlsim teuml ndjesheumlm neuml Ministrineuml e Drejteumlsiseuml peumlr reumlndeumlsineuml e keumltij problemi ccedilka kishte ccediluar neuml krijimin e njeuml grupi pune brenda Ministriseuml i cili kishte si detyreuml identifikimin e teuml gjitha vendimeve teuml paekzekutuara teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative peumlr ccedileumlshtjet ku debitor eumlshteuml shteti Peumlr meuml tepeumlr Komisioneri u informua neuml lidhje me planin e autoriteteve peumlr peumlrgatitjen e njeuml projekt-ligji peumlr ekzekutimin neuml meumlnyreuml automatike teuml vendimeve teuml Gjykateumls Komisioneri eumlshteuml i interesuar teuml marreuml informacion teuml meumltejsheumlm neuml lidhje me keumlto dy nisma

6 Tejzgjatja e proceseve gjyqeumlsore

58 Neni 6 i KEDNJ keumlrkon qeuml proceset teuml kryhen brenda ldquonjeuml afati teuml arsyesheumlmrdquo Neuml keumlrkeseumln qeuml gjykimi i ccedileumlshtjeve teuml beumlhet brenda ldquonjeuml afati teuml arsyesheumlmrdquo Konventa veuml theksin tek reumlndeumlsia e administrimit teuml drejteumlsiseuml pa vonesa qeuml mund teuml keumlrceumlnonin efektshmeumlrineuml dhe besueshmeumlrineuml e saj Vonesat e tepruara neuml administrimin e drejteumlsiseuml peumlrbeumljneuml njeuml rrezik serioz veccedilaneumlrisht peumlr respektimin e shtetit ligjor

24

59 Problemi i tejzgjatjes seuml proceseve gjyqeumlsore i veumlrejtur edhe neuml raportin e vitit 2008 pas

visiteumls seuml Komisionerit teuml ateumlhersheumlm neuml Shqipeumlri vazhdon teuml jeteuml i pranisheumlm Neuml Raportin Vjetor peumlr vitin 2012

25 Avokati i Popullit i Shqipeumlriseuml shprehet se nga 250 ankesa qeuml janeuml

drejtuar neuml zyreumln e tij neuml lidhje me sistemin e drejteumlsiseuml 90 lidhen me tejzgjatjen e proceseve neuml gjykatat e brendshme

60 Aktualisht praneuml Gjykateumls janeuml depozituar 50 ccedileumlshtje kundeumlr Shqipeumlriseuml qeuml lidhen me

tejzgjatjen e proceseve civile dhe penale

61 Problemi i proceseve teuml tejzgjatura me sa duket ka teuml beumljeuml me njeuml seumlreuml faktoreumlsh teuml ndeumlrlidhur me njeumlri-tjetrin ku peumlrfshihen ngarkesa e gjykatave ccedileumlshtjet e prapambetura si dhe disa aspekte procedurale dhe administrative Neuml janar 2012 numri i ccedileumlshtjeve neuml pritje praneuml gjykatave teuml rretheve dhe atyre teuml apelit ishte 27 623 ndeumlrkoheuml qeuml neuml janar 2011 ky numeumlr ishte 24 415

26 Neuml 2012-eumln KE-ja vuri neuml dukje se mungesa neuml peumlrgjitheumlsi e njeuml kuadri ligjor teuml

ploteuml peumlr administrimin e drejteumlsiseuml neuml peumlrputhje me standardet evropiane kishte ndikuar negativisht neuml eficienceumln e gjykatave teuml brendshme Meuml tej peumlrmenden si faktoreuml qeuml sjellin mbingarkeseuml dhe prapambetje teuml ccedileumlshtjeve neuml gjykateuml mungesa e fondeve dhe e personelit teuml mjaftuesheumlm

62 Neuml njeuml raport teuml OSBE-seuml teuml vitit 201227

renditen njeuml seumlreuml arsyesh qeuml sjellin tejzgjatjen e proceve gjyqeumlsore Raporti veuml neuml dukje se ka disa mangeumlsi serioze procedurale neuml njoftimin e paleumlve peumlrgatitje teuml pamjaftueshme teuml seancave veccedilaneumlrisht neuml lidhje me mbledhjen e provave dhe mekanizma teuml paefektsheumlm peumlr sanksionimin e paleumlve neuml rastet e mungesave teuml pajustifikuara Neuml keumlto kushte OSBE-ja veumlren se mekanizmi aktual i sanksionimit duket i paqarteuml dhe sanksionet tepeumlr teuml lehta Peumlr meuml tepeumlr gjyqtareumlt nuk duket se i shfryteumlzojneuml ploteumlsisht keumlto sanksione

63 Neuml vitin 2012 CEPEJ vuri neuml dukje se Shqipeumlria renditej ndeumlr ato vende ku nuk kishte filluar ende aplikimi i sistemit teuml monitorimit teuml ccedileumlshtjeve neuml kontekstin e Nenit 6 teuml KEDNJ

24

Shih Komiteti I Ministrave i Keumlshillit teuml Evropeumlsrsquo Rekomandimi CMRec (2010)3 peumlr shtetet aneumltare mbi zgjidhje teuml efektshme peumlr problemin e tejzgjatjes seuml proceseve 25

Shih Avokati i Popullit i Shqipeumlriseuml Raporti Vjetor 2012 f 118 26

Shih KE ldquoProgres-raporti peumlr Shqipeumlrineuml 2013 rdquo f 39 27

Shih OSCE- Prezenca neuml Shqipeumlri Drejt drejteumlsiseuml ndash analizeuml e proceseve civile neuml gjykatat e rretheve gjyqeumlsore 2012

CommDH(2014)1

13

shpesh i lejojneuml keumlto objeksione dhe keumlrkesa peumlr apel edhe neuml rastet kur ato janeuml peumlr shkaqe teuml pareumlndeumlsishme Sipas eksperteumlve teuml ligjit ka probleme edhe me arsyetimet e vendimeve neuml teuml cilat shpesh nuk identifikohet qarteuml subjekti i ekzekutimit apo debitori veccedilaneumlrisht neuml ccedileumlshtjet e pronave ku shkaku eumlshteuml mungesa e njeuml regjistri teuml ploteuml teuml tokeumls

57 Komisioneri thekson se eumlshteuml tejet e reumlndeumlsishme peumlr shtetin ligjor neuml Shqipeumlri qeuml vendimet e Gjykateumls qeuml lidhen me mosekzekutimin e vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative teuml zbatohen neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml dhe teuml efektshme Ai vuri re me keumlnaqeumlsi se kishte njeuml ndeumlrgjegjeumlsim teuml ndjesheumlm neuml Ministrineuml e Drejteumlsiseuml peumlr reumlndeumlsineuml e keumltij problemi ccedilka kishte ccediluar neuml krijimin e njeuml grupi pune brenda Ministriseuml i cili kishte si detyreuml identifikimin e teuml gjitha vendimeve teuml paekzekutuara teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative peumlr ccedileumlshtjet ku debitor eumlshteuml shteti Peumlr meuml tepeumlr Komisioneri u informua neuml lidhje me planin e autoriteteve peumlr peumlrgatitjen e njeuml projekt-ligji peumlr ekzekutimin neuml meumlnyreuml automatike teuml vendimeve teuml Gjykateumls Komisioneri eumlshteuml i interesuar teuml marreuml informacion teuml meumltejsheumlm neuml lidhje me keumlto dy nisma

6 Tejzgjatja e proceseve gjyqeumlsore

58 Neni 6 i KEDNJ keumlrkon qeuml proceset teuml kryhen brenda ldquonjeuml afati teuml arsyesheumlmrdquo Neuml keumlrkeseumln qeuml gjykimi i ccedileumlshtjeve teuml beumlhet brenda ldquonjeuml afati teuml arsyesheumlmrdquo Konventa veuml theksin tek reumlndeumlsia e administrimit teuml drejteumlsiseuml pa vonesa qeuml mund teuml keumlrceumlnonin efektshmeumlrineuml dhe besueshmeumlrineuml e saj Vonesat e tepruara neuml administrimin e drejteumlsiseuml peumlrbeumljneuml njeuml rrezik serioz veccedilaneumlrisht peumlr respektimin e shtetit ligjor

24

59 Problemi i tejzgjatjes seuml proceseve gjyqeumlsore i veumlrejtur edhe neuml raportin e vitit 2008 pas

visiteumls seuml Komisionerit teuml ateumlhersheumlm neuml Shqipeumlri vazhdon teuml jeteuml i pranisheumlm Neuml Raportin Vjetor peumlr vitin 2012

25 Avokati i Popullit i Shqipeumlriseuml shprehet se nga 250 ankesa qeuml janeuml

drejtuar neuml zyreumln e tij neuml lidhje me sistemin e drejteumlsiseuml 90 lidhen me tejzgjatjen e proceseve neuml gjykatat e brendshme

60 Aktualisht praneuml Gjykateumls janeuml depozituar 50 ccedileumlshtje kundeumlr Shqipeumlriseuml qeuml lidhen me

tejzgjatjen e proceseve civile dhe penale

61 Problemi i proceseve teuml tejzgjatura me sa duket ka teuml beumljeuml me njeuml seumlreuml faktoreumlsh teuml ndeumlrlidhur me njeumlri-tjetrin ku peumlrfshihen ngarkesa e gjykatave ccedileumlshtjet e prapambetura si dhe disa aspekte procedurale dhe administrative Neuml janar 2012 numri i ccedileumlshtjeve neuml pritje praneuml gjykatave teuml rretheve dhe atyre teuml apelit ishte 27 623 ndeumlrkoheuml qeuml neuml janar 2011 ky numeumlr ishte 24 415

26 Neuml 2012-eumln KE-ja vuri neuml dukje se mungesa neuml peumlrgjitheumlsi e njeuml kuadri ligjor teuml

ploteuml peumlr administrimin e drejteumlsiseuml neuml peumlrputhje me standardet evropiane kishte ndikuar negativisht neuml eficienceumln e gjykatave teuml brendshme Meuml tej peumlrmenden si faktoreuml qeuml sjellin mbingarkeseuml dhe prapambetje teuml ccedileumlshtjeve neuml gjykateuml mungesa e fondeve dhe e personelit teuml mjaftuesheumlm

62 Neuml njeuml raport teuml OSBE-seuml teuml vitit 201227

renditen njeuml seumlreuml arsyesh qeuml sjellin tejzgjatjen e proceve gjyqeumlsore Raporti veuml neuml dukje se ka disa mangeumlsi serioze procedurale neuml njoftimin e paleumlve peumlrgatitje teuml pamjaftueshme teuml seancave veccedilaneumlrisht neuml lidhje me mbledhjen e provave dhe mekanizma teuml paefektsheumlm peumlr sanksionimin e paleumlve neuml rastet e mungesave teuml pajustifikuara Neuml keumlto kushte OSBE-ja veumlren se mekanizmi aktual i sanksionimit duket i paqarteuml dhe sanksionet tepeumlr teuml lehta Peumlr meuml tepeumlr gjyqtareumlt nuk duket se i shfryteumlzojneuml ploteumlsisht keumlto sanksione

63 Neuml vitin 2012 CEPEJ vuri neuml dukje se Shqipeumlria renditej ndeumlr ato vende ku nuk kishte filluar ende aplikimi i sistemit teuml monitorimit teuml ccedileumlshtjeve neuml kontekstin e Nenit 6 teuml KEDNJ

24

Shih Komiteti I Ministrave i Keumlshillit teuml Evropeumlsrsquo Rekomandimi CMRec (2010)3 peumlr shtetet aneumltare mbi zgjidhje teuml efektshme peumlr problemin e tejzgjatjes seuml proceseve 25

Shih Avokati i Popullit i Shqipeumlriseuml Raporti Vjetor 2012 f 118 26

Shih KE ldquoProgres-raporti peumlr Shqipeumlrineuml 2013 rdquo f 39 27

Shih OSCE- Prezenca neuml Shqipeumlri Drejt drejteumlsiseuml ndash analizeuml e proceseve civile neuml gjykatat e rretheve gjyqeumlsore 2012

CommDH(2014)1

14

veccedilaneumlrisht neuml lidhje me koheumlzgjatjen e tepeumlrt teuml proceseve CEPEJ ka inkurajuar Shqipeumlrineuml teuml niseuml aplikimin e keumltij mekanizmi duke theksuar se njeuml mekanizeumlm i tilleuml neuml sistemin statistikor peumlrbeumln njeuml instrument themelor peumlr ndreqjen e mosfunksionimeve qeuml janeuml veumlrejtur nga Gjykata si dhe peumlr parandalimin e shkeljeve teuml meumltejshme teuml KEDNj-seuml

64 Komisioneri veumlren se peumlr shkak teuml mungeseumls seuml njeuml sistemi teuml efektsheumlm peumlr ndjekjen e historikut teuml ccedileumlshtjeve gjyqeumlsore ka procese gjyqeumlsore civile paralele bazuar neuml teuml njeumljtin subjekt ccedilka e ndeumlrlikon meuml tej problematikeumln e tejzgjatjes seuml proceseve Ky problem eumlshteuml identifikuar nga Gjykata neuml ccedileumlshtjen Gjonbocari dhe teuml tjereuml

28 ku ndeumlr teuml tjera (inter alia) u

konstatua edhe shkelje e Nenit 6 teuml KEDNj-seuml peumlr shkak teuml zvarritjes seuml procesit civil mbi ccedileumlshtjen e pronave Gjykata vlereumlsoi se njeuml menaxhim meuml i mireuml i proceseve teuml ndeumlrlidhura qeuml zhvillohen paralelisht pa dyshim qeuml do teuml kishte kontribuar pozitivisht neuml qarteumlsimin e shpejteuml teuml titullit teuml proneumlsiseuml seuml ankuesit Veccedil keumlsaj Gjykata arriti neuml peumlrfundimin se sistemi ligjor shqiptar nuk siguronte mjete teuml brendshme efektive peumlr riparimin e tejzgjatjes seuml proceseve peumlrfshireuml edhe kompensimin

65 Peumlr sa i peumlrket koheumlzgjatjes seuml proceseve neuml ccedileumlshtjet penale sipas CEPEJ Shqipeumlria eumlshteuml njeuml ndeumlr vendet ku veumlllimi i ccedileumlshtjeve qeuml lidhen me vepra teuml reumlnda penale neuml gjykatat e shkalleumls seuml pareuml shkakton mbartje teuml ccedileumlshtjeve Komisioneri eumlshteuml i shqeteumlsuar pasi kjo mund teuml beumljeuml qeuml teuml akuzuarit teuml mbahen peumlr periudha teuml gjata neuml paraburgim neuml pritje teuml gjykimit

66 Autoritetet shqiptare kaneuml ndeumlrmarreuml disa masa me qeumlllim qeuml teuml trajtojneuml problemin e tejzgjatjes seuml proceseve gjyqeumlsore Po kryhen disa ndryshime neuml kodin civil dhe ateuml penal teuml cilat synojneuml eleminimin e prapambetjes seuml ccedileumlshtjeve dhe parandalimin e vonesave teuml paarsyeshme Neuml muajin prill 2013 hyneuml neuml fuqi disa ndryshime teuml vogla neuml kodin e procedureumls civile njeuml pjeseuml e teuml cilave synonin teuml shkurtonin koheumlzgjatjen e proceseve Keumlto ndryshime u lejojneuml gjykatave qeuml teuml peumlrdorin mjetet elektronike peumlr njoftimin ligjor teuml paleumlve Ndoneumlse peumlrsheumlndetet propozimi i keumltyre masave nga Ministria e Drejteumlsiseuml OSBE-ja ka shprehur shqeteumlsimin se ato adresojneuml veteumlm disa prej arsyeve teuml keumltyre vonesave Sipas OSBE-seuml mbeten teuml patrajtuara aspekte teuml tjera qeuml lidhen me tejzgjatjen e procedurave gjyqeumlsore neuml ccedileumlshtjet civile ku peumlrfshihen procedurat joeficiente teuml mbledhjes seuml provave

67 Neuml vitin 2012 parlamenti shqiptar miratoi Ligjin peumlr Gjykatat Administrative i cili synon teuml uleuml ngarkeseumln e mbartur teuml gjykatave Ligji peumlr Gjykateumln Administrative parashikon krijimin e gjykatave administrative teuml shkalleumls seuml pareuml neuml nivel qendror dhe rajonal teuml njeuml gjykate apeli si dhe teuml njeuml dhome teuml veccedilanteuml praneuml Gjykateumls seuml Larteuml Peumlr meuml tepeumlr ligji i ri peumlr profesionin e avokatit i miratuar neuml 2012-eumln parashikon njeuml procedureuml teuml zgjeruar peumlr hetimin e shkeljeve teuml sjelljes profesionale teuml avokateumlve mungesat e papeumlrligjura teuml teuml cileumlve neuml seanca dalin si faktor i reumlndeumlsisheumlm qeuml ndikon neuml tejzgjatjen e proceseve

68 Neuml keumlto rrethana Komisioneri eumlshteuml i mendimit se zbatimi i projektit teuml peumlrbashkeumlt teuml Keumlshillit teuml Evropeumls dhe Bashkimit Evropian teuml peumlrmendur meuml lart do teuml luajeuml njeuml rol teuml reumlndeumlsisheumlm neuml peumlrmireumlsimin e eficienceumls dhe efektshmeumlriseuml seuml sistemit teuml drejteumlsiseuml neuml Shqipeumlri Komisioneri shpreson se zbatimi i keumltij projekti do teuml ndihmojeuml autoritetet qeuml teuml shfryteumlzojneuml meuml mireuml Udheumlzimet CEPEJ SATURN peumlr menaxhimin e koheumls seuml gjykimit ku jepen rekomandime specifike peumlr ligjveumlneumlsit dhe politikeumlbeumlreumlsit gjykatat administratoreumlt dhe gjyqtareumlt Komisioneri nxit autoritetet shqiptare qeuml teuml sigurojneuml qeuml peumlrpjekjet peumlr reforma neuml sektorin e gjyqeumlsorit teuml frymeumlzohen nga parimet e keumltyre udheumlzuesve Mungesa e njeuml mjeti teuml efektsheumlm peumlr tejzgjatjen e proceseve gjyqeumlsore

69 Komisioneri risjell neuml veumlmendje Rekomandimin CMRec(2010)3 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml

Keumlshillit teuml Evropeumls neuml lidhje me mjetet e efektshme peumlr tejzgjatjen e proceseve gjyqeumlsore i cili u beumln thirrje shteteve aneumltare qeuml teuml ndeumlrmarrin teuml gjitha hapat e nevojsheumlm peumlr teuml siguruar qeuml praneuml autoriteteve teuml brendshme teuml ekzistojneuml mjete efektive peumlr teuml gjitha pretendimet e bazuara peumlr shkelje teuml seuml drejteumls peumlr proces teuml rregullt ligjor brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm Mjetet peumlrshpejtuese janeuml neuml funksion teuml detyrimit qeuml procedimi i ccedileumlshtjeve nga gjykatat teuml

28

Gjonbocari dhe teuml tjereuml k Shqipeumlriseuml paragrafi 66

CommDH(2014)1

15

kryhet neuml meumlnyreuml optimale dhe teuml parashikueshme ndeumlrsa mjetet kompensuese synojneuml riparimin e ploteuml peumlr shkeljen

70 Gjykata Kushtetuese e Shqipeumlriseuml ka kompetenceuml teuml marreuml vendime neuml lidhje me ankesat e individeumlve peumlr shkelje teuml pretenduara teuml seuml drejteumls peumlr proces teuml rregullt dhe teuml hapur ligjor Megjithateuml edhe neumlse konstaton shkelje teuml seuml drejteumls peumlr proces teuml rregullt ligjor brenda njeuml afati teuml arsyesheumlm Gjykata Kushtetuese mundet veteumlm teuml urdheumlrojeuml peumlrshpejtimin e procedurave ndeumlrkoheuml qeuml nuk ka kompetenceuml teuml vendoseuml asnjeuml lloj kompensimi financiar

71 Neuml vendimin e vitit 2007 peumlr ccedileumlshtjen Marini kundeumlr Shqipeumlriseuml29

Gjykata konstatoi shkelje teuml Nenit 13 teuml KEDNj-seuml peumlr shkak teuml mungeseumls seuml mjeteve teuml brendshme peumlr ccedileumlshtjet qeuml lidhen me tejzgjatjen teuml proceseve Gjykata u shpreh se edhe neumlse do teuml hamendeumlsohej se neuml teori Gjykata Kushtetuese mund teuml ofronte deumlmshpeumlrblim teuml peumlrshtatsheumlm qeveria nuk kishte arritur teuml paraqiste asnjeuml rast ku Gjykata Kushtetuese teuml ishte shprehur me vendim neuml lidhje me tejzgjatjen e proceseve

72 Komisioneri u informua se nga Ministria e Drejteumlsiseuml ishte peumlrgatitur njeuml projekt-ndryshim neuml Ligjin peumlr Gjykateumln Kushtetuese

30 neuml teuml cilin parashikohet mundeumlsia e Gjykateumls Kushtetuese

peumlr teuml urdheumlruar kompensim financiar neuml rastet e tejzgjatjes seuml gjykimit teuml ccedileumlshtjeve Neuml lidhje me sa meuml sipeumlr sillet neuml veumlmendje se sipas Komisionit teuml Venecias ldquomegjitheumlse neuml rastet e vonesave teuml papeumlrligjura duhet teuml beumlhet kompensimi financiar neuml pritje teuml reformave dhe peumlrmireumlsimeve teuml mundshme e teuml nevojshme teuml sistemeve dhe praktikave gjyqeumlsore gjithsesi kjo nuk duhet teuml shihet apo pranohet si njeuml formeuml e peumlrmbushjes seuml detyrimit qeuml rrjedh nga Neni 6 dhe Neni 13 i KEDNj-seumlrdquo

31 Ndeumlrsa inkurajon autoritetet qeuml teuml miratojneuml ndryshimin e

lartpeumlrmendur me qeumlllim qeuml teuml krijohet njeuml mjet i brendsheumlm efektiv peumlr ccedileumlshtjet qeuml lidhen me koheumlzgjatjen e proceseve gjyqeumlsore Komisioneri gjithashtu nxit autoritetet qeuml teuml beumljneuml maksimumin e tyre peumlr teuml zbatuar reformat e keumlrkuara neuml fusheumln e gjyqeumlsorit me qeumlllim qeuml teuml eleminohen shkaqet strukturore dhe thelbeumlsore teuml tejzgjatjes seuml proceseve

73 Seuml fundmi Komisioneri veumlren se dheumlnia e kompensimit financiar neuml ccedileumlshtjet qeuml lidhen me koheumlzgjatjen e proceseve duhet teuml bazohet neuml keumlto parime kryesore kompensimi duhet teuml peumlrcaktohet duke u bazuar neuml jurisprudenceumln e Gjykateumls peumlr ccedileumlshtje teuml keumlsaj natyre duhet teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm dhe i mjaftuesheumlm peumlr viktimeumln duke marreuml parasysh rrethanat e veccedilanta (standardin e jeteseumls) neuml vendin peumlrkateumls

32 Raporti i Komisionit teuml Venecias ldquoMbi efikasitetin e

mjeteve kombeumltare neuml lidhje me tejzgjatjen e gjykimeve ldquo ofron udheumlzime shumeuml teuml dobishme neuml keumlteuml kontekst

7 Disa probleme madhore teuml teuml drejtave teuml njeriut qeuml lidhen me drejteumlsineuml penale

74 Komisioneri veumlren se disa nga vendimet qeuml Gjykata ka dheumlneuml kundeumlr Shqipeumlriseuml deumlshmojneuml peumlr probleme qeuml lidhen me parregullsiteuml neuml proceset penale Komiteti i Ministrave neuml kuadrin e ldquoprocedureumls seuml zgjeruarrdquo po mbikqyr aktualisht peseuml vendime teuml tilla Neuml ccedileumlshtjen orientuese (unifikuese) Caka

33 u konstatua se Shqipeumlria kishte shkelur Nenin 6 teuml KEDNj-seuml peumlr shkak se

gjykatat e brendshme nuk kishin arritur teuml siguronin paraqitjen e disa deumlshmitareumlve gjateuml gjykimit teuml ankuesit si dhe teuml merrnin parasysh neuml meumlnyreumln e duhur deumlshmiteuml e dheumlna nga deumlshmitareumlt neuml favor teuml ankuesit Neuml vendimin peumlr ccedileumlshtjen Laska dhe Lika

34 Gjykata veumlrejti

shkelje teuml Nenit 6 teuml KEDNj-seuml pasi gjykatat e brendshme nuk kishin riparuar parregullsiteuml e ndodhura gjateuml fazeumls seuml hetimit teuml ccedileumlshtjes seuml ankuesit qeuml kishin teuml beumlnin me identifikimin e personave teuml dyshuar Neuml keumlteuml ccedileumlshtje Gjykata vlereumlsoi se rigjykimi apo rihapja e njeuml ccedileumlshtjeje neumlse kjo keumlrkohet nga ankuesi peumlrfaqeumlson neuml parim njeuml meumlnyreuml teuml peumlrshtatshme peumlr riparimin e keumltyre shkeljeve Gjykata iu referua udheumlzimeve teuml Komitetit teuml Ministrave qeuml

29

Vendim i 18 dhjetorit 2007 30

Ligji peumlr organizimin dhe funksionimin e Gjykateumls Kushtetuese teuml Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml nr 8577 10 shkurt 2000 31

Shih ldquoRaport mbi efikasitetin e mjeteve kombeumltare neuml lidhje me tejzgjatjen e gjykimeveldquo Komisioni i Venecias f 45 CDL-AD(2006)036rev 32

Po aty f 41 paragrafi 206 33

Vendim i 8 dhjetorit 2009 34

Vendim i 20 prillit 2010

CommDH(2014)1

16

peumlrfshihen neuml Rekomandimin Nr R (2000) 2 ku vihet neuml dukje se ldquopraktika e Komitetit teuml Ministrave peumlr mbikqyrjen e ekzekutimit teuml vendimeve teuml Gjykateumls tregon se neuml rrethana peumlrjashtimore rishqyrtimi i njeuml ccedileumlshtjeje apo rihapja e procedurave mund teuml rezultojeuml mjeti meuml efikas edhe pse jo i vetmi peumlr teuml arritur restitutio in integrumrdquo

75 Neuml tre vendimet e tjera35

Gjykata ka konstatuar shkelje teuml Nenit 6 teuml KEDNj-seuml peumlr shkak teuml parregullsive neuml procesin penal teuml kryer in absentia dhe mohimit teuml seuml drejteumls seuml ankuesve peumlr trsquou mbrojtur neuml njeuml gjykim teuml hapur neuml gjykateumln e apelit dhe neuml Gjykateumln e Larteuml Gjykata vuri neuml dukje se sistemi ligjor penal i shtetit teuml paditur nuk ofron mundeumlsineuml e rishqyrtimit teuml ccedileumlshtjeve peumlrfshireuml edhe rihapjen e procesit neuml gjykatat e brendshme peumlr rastet kur Gjykata mund teuml konstatojeuml shkelje teuml reumlndeuml teuml seuml drejteumls seuml njeuml ankuesi peumlr proces teuml rregullt ligjor

76 Vlen teuml peumlrmendet se neuml lidhje me keumlto ccedileumlshtje (Caka Laska dhe Lika dhe Berhani) pas vendimeve teuml Gjykateumls Gjykata e Larteuml vendosi rihapjen e proceseve penale ndeumlrkoheuml qeuml njeuml mundeumlsi e tilleuml nuk parashikohet ende neuml Kodin e Procedureumls Penale teuml Shqipeumlriseuml Neuml njeuml vendim neuml lidhje ekzekutimin e keumltyre tre vendimeve teuml miratuar neuml mars 2013 Komiteti i Ministrave ritheksoi se proceset e rihapura penale ndaj ankuesve duhet teuml peumlrmbylleshin pa vonesa teuml meumltejshme dhe duhet teuml adresonin sa meuml shumeuml teuml ishte e mundur mangeumlsiteuml e konstatuara nga Gjykata neuml proceset e meumlparshme Komiteti i Ministrave shprehu shqeteumlsimin lidhur me vonesat dhe pasiguriteuml rreth rihapjes seuml proceseve peumlr keumlteuml grup ccedileumlshtjesh si dhe nxiti autoritetet shqiptare qeuml teuml ofronin informacion teuml shpejteuml mbi ccedildo ndryshim neuml situateumln e ankuesve Autoritetet shqiptare u inkurajuan qeuml teuml intensifikonin peumlrpjekjet peumlr teuml finalizuar dhe miratuar ndryshimet neuml Kodin e Procedureumls Penale teuml cilat do teuml mundeumlsonin rihapjen e proceseve penale neuml rastet e shkeljes seuml teuml drejteumls peumlr proces teuml rregullt ligjor

8 Disa probleme madhore qeuml lidhen me aksesin e efektsheumlm neuml drejteumlsi

a Aksesi neuml ndihmeuml juridike

77 Komisioneri risjell neuml veumlmendje Rezoluteumln (78)8 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mbi ndihmeumln dhe keumlshillimin juridik e cila peumlrcakton se duhet teuml ndeumlrmerren teuml gjitheuml hapat e nevojsheumlm ldquome qeumlllim qeuml teuml eleminohen teuml gjitha pengesat ekonomike peumlr proceset ligjore dhe se ekzistenca e sistemeve teuml peumlrshtatshme teuml ndihmeumls juridike do teuml kontribuojeuml neuml arritjen e keumltij qeumlllimi veccedilaneumlrisht peumlr ata persona qeuml janeuml neuml kushte jo teuml mira ekonomikerdquo Ky parim eumlshteuml konfirmuar meuml tej edhe neuml disa tekste teuml tjera teuml miratuara nga Komiteti i Ministrave i Keumlshillit teuml Evropeumls

36

78 Ligji ldquoPeumlr Ndihmeumln juridike falasrdquo i cili parashikon ndihmeuml juridike falas neuml ccedileumlshtjet civile u

miratua neuml 2008 Megjithateuml sistemi i ndihmeumls juridike falas u beuml operacional veteumlm neuml 2011 pas ngritjes seuml Komisionit Shteteumlror peumlr Ndihmeuml Juridike (ldquoKomisioni Shteteumlrorrdquo) Neuml periudheumln dhjetor 2011 dhe janar 2012 Ministria e Drejteumlsiseuml miratoi njeuml seumlreuml aktesh teuml nevojshme neumlnligjore

79 Neuml raportin e vitit 2008 peumlr Shqipeumlrineuml Komisioneri i meumlparsheumlm vinte neuml dukje se ldquopavareumlsisht ligjeve procedurale qeuml garantonin neuml teori aksesin e teuml gjitheumlve neuml drejteumlsi sistemi i ndihmeumls juridike ishte i pamjaftuesheumlm neuml praktikeuml dhe individeumlt neuml pamundeumlsi financiare hasnin veumlshtireumlsi peumlr teuml pasur akses neuml sistemin e gjykataverdquo

37 Vihej gjithashtu neuml dukje se kjo

mangeumlsi mbulohej nga OJQ-teuml qeuml ofronin keumlshillim juridik dhe mbeumlshtetje financiare gjeuml qeuml siguronte aksesin e personave neuml pamundeumlsi financiare neuml drejteumlsi

35

Shih Berhani k Shqipeumlriseuml vendim i 27 majit 2010 Cani k Shqipeumlriseuml vendim i 6 marsit 2012 dhe Shkalla k Shqipeumlriseuml vendim i 19 majit 2011 36

Shih psh Rezoluta (76) 5 Mbi ndihmeumln juridike neuml ccedileumlshtjet civile administrative dhe tregtare dhe Rekomandimi (93) 1 Peumlr akses efikas neuml drejteumlsi dhe ligj peumlr personat shumeuml teuml varfeumlr 37

Shih ldquoRaportin e Komisionerit teuml Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo neuml vijim teuml viziteumls neuml Shqipeumlri 18 qershor 2008 paragrafi 23

CommDH(2014)1

17

80 Neuml letreumln e 2012 drejtuar Ministriseuml seuml Drejteumlsiseuml neuml lidhje me aksesin neuml drejteumlsi ku peumlrfshihet edhe ndihma juridike falas Komisioneri ka shprehur shqeteumlsimin e tij mbi disa mangeumlsi teuml legjislacionit peumlr ndihmeumln juridike falas dhe zbatimin e tij Ai vinte neuml dukje se mungesa e ndeumlrgjegjeumlsimit teuml publikut peumlr mundeumlsineuml e peumlrdorimit teuml ndihmeumls juridike falas dukej teuml ishte njeumlra nga arsyet peumlr numrin e uleumlt teuml aplikimeve peumlr ndihmeuml juridike falas Ai theksonte gjithashtu se procedura e aplikimit peumlr ndihmeuml juridike nga ata qeuml nuk janeuml peumlrfitues teuml ndihmeumls sociale eumlshteuml e mundimshme pasi keumltyre personave u duhet teuml paraqesin njeuml seumlreuml dokumentesh neuml mbeumlshtetje teuml aplikimit teuml tyre Po keumlshtu vihet neuml dukje se ka raportime se peumlr shkak teuml kritereve kufizuese teuml peumlrzgjedhjes ishin caktuar veteumlm njeuml numeumlr i kufizuar avokateumlsh

81 Gjateuml viziteumls Komisioneri u informua se problemet e ngritura neuml letreumln e sipeumlrpeumlrmendur qeumlndrojneuml ende Vazhdon teuml keteuml mungeseuml ndeumlrgjegjeumlsimi peumlr Komisionin Shteteumlror dhe puneumln e tij Komisionerit iu tha se eumlshteuml praktikisht e pamundur qeuml njereumlzit jashteuml Tiraneumls teuml marrin informacion mbi ndihmeumln juridike peumlr shkak se fleteumlpalosjet informuese peumlr ndihmeumln juridike gjenden veteumlm neuml Gjykateumln e Rrethit Tiraneuml U sugjerua fort nga eksperteumlt bashkeumlbisedues qeuml Komisioni Shteteumlror teuml krijojeuml njeuml faqe interneti peumlr teuml rritur transparenceumln Njeumlherazi duhet teuml planifikohen dhe realizohen aktivitete teuml tjera ndeumlrgjegjeumlsuese me qeumlllim qeuml teuml arrihet tek njereumlzit qeuml kaneuml nevojeuml peumlr ndihmeuml juridike veccedilaneumlrisht tek personat me afteumlsi teuml kufizuar migranteumlt dhe romeumlt

82 Peumlr keumlteuml qeumlllim Komisioni Shteteumlror duhet teuml krijojeuml njeuml sistem qeuml do trsquou mundeumlsonte individeumlve neuml nevojeuml teuml keumlrkojneuml dhe trsquou sigurohet ndihmeuml juridike neumlpeumlrmjet shoqatave apo dhomave rajonale teuml avokatiseuml Raportohet se e vetmja mundeumlsi qeuml kaneuml individeumlt aktualisht peumlr teuml aplikuar peumlr ndihmeuml juridike eumlshteuml duke u paraqitur neuml zyreumln e Komisionit Shteteumlror e cila ndodhet praneuml Ministriseuml seuml Drejteumlsiseuml neuml Tiraneuml U sugjerua gjithashtu qeuml fusha e veprimit teuml ndihmeumls juridike teuml mbulojeuml atje ku eumlshteuml e nevojshme edhe shpenzimet peumlr testet e ADN-seuml dhe peumlr ekspertizeumln neuml gjykateuml

83 Komisioneri peumlrgeumlzon puneumln e OJQ-ve teuml specializuara teuml cilat kaneuml luajtur njeuml rol teuml reumlndeumlsisheumlm neuml ofrimin e sheumlrbimeve teuml ndihmeumls juridike peumlr grupet vulnerabeumll dhe kaneuml qeneuml teuml peumlrfshira neuml hartimin e legjislacionit peumlr ndihmeumln juridike Njeuml nga keumlto OJQ ka organizuar seminare me fokus tek veteumlpeumlrfaqeumlsimi neuml gjykateuml kryesisht peumlr ccedileumlshtje qeuml lidhen me pronat Komisioneri u informua se 300 ccedileumlshtje teuml tilla janeuml menaxhuar neumlpeumlrmjet veteumlpeumlrfaqeumlsimit neuml gjykata Kjo metodologji ka rezultuar e frytshme dhe e pakushtueshme dhe autoritetet mund teuml shohin mundeumlsineuml e transferimit teuml saj tek klinikat ligjore qeuml mbeumlshteten apo do teuml mbeumlshteten nga shteti

84 Komisioneri ka veumlneuml re me interes se Ministria e Drejteumlsiseuml planifikon ngritjen e gjashteuml klinikave ligjore praneuml gjykatave teuml apelit gjateuml vitit 2014 teuml cilat do teuml keneuml si detyreuml ofrimin e ndihmeumls juridike Peumlr meuml tepeumlr neuml janar 2014 peumlr shkak teuml planeve peumlr uljen e ndjeshme teuml numrit teuml oficereumlve teuml peumlrmbarimit shteteumlror disa prej keumltyre teuml fundit do teuml transferohen praneuml Komisionit Shteteumlror peumlr Ndihmeuml Juridike dhe klinikave ligjore Sipas Ministriseuml seuml Drejteumlsiseuml keumlto plane do teuml pasqyrohen neuml buxhetin e vitit 2014

b Tarifat tepeumlr teuml larta gjyqeumlsore neuml proceset civile

85 Problemi i tarifave tepeumlr teuml larta teuml gjykatave peumlr proceset civile eumlshteuml trajtuar nga Komisioneri neuml letreumln e sipeumlrpeumlrmendur drejtuar Ministrit teuml Drejteumlsiseuml neuml vitin 2012 Neuml keumlteuml kontekst Komisioneri rikujton Rekomandimin R (81) 7 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mbi masat qeuml lehteumlsojneuml aksesin neuml drejteumlsi i cili parashikon qeuml paleumlve teuml mos u keumlrkohet asnjeuml pageseuml neuml emeumlr teuml shtetit si kusht peumlr teuml hapur njeuml proces gjyqeumlsor neumlse shuma e keumlrkuar eumlshteuml e paarsyeshme neuml raport me ccedileumlshtjen qeuml do teuml shqyrtohet Peumlr meuml tepeumlr Gjykata eumlshteuml shprehur neuml njeuml numeumlr ccedileumlshtjesh se tarifat tepeumlr teuml larta teuml gjykatave dhe refuzimi nga ana e gjykatave teuml brendshme peumlr teuml urdheumlruar peumlrjashtime nga pagesat kaneuml qeneuml neuml shkelje teuml seuml drejteumls seuml ankuesit peumlr akses neuml drejteumlsi

38

38

Shih peumlr shembull Kreuz kundeumlr Poloniseuml vendim i 19 qershorit 2001 paragrafi 66

CommDH(2014)1

18

86 Kodi i Procedureumls Civile peumlrcakton se peumlr hapjen e njeuml procesi civil paditeumlsi duhet teuml paguajeuml njeuml tarifeuml gjyqeumlsore Ligji i vitit 2008 ldquoPeumlr Taksat Kombeumltarerdquo dhe teuml gjitha aktet neumlnligjore peumlrkateumlse parashikojneuml qeuml tarifa gjyqeumlsore peumlr shumiceumln e mosmarreumlveshjeve civile eumlshteuml 3 e vlereumls seuml pretenduar dhe qeuml kjo pageseuml duhet teuml kryhet paraprakisht ndeumlrsa peumlr procedurat e ekzekutimit me qeumlllim qeuml teuml ekzekutohet vendimi i gjykateumls i dheumlneuml neuml favour teuml tij paditeumlsi duhet teuml paguajeuml 3 teuml shumeumls seuml vlereumlsuar nga gjykata Nuk ka tarifa gjyqeumlsore peumlr mosmarreumlveshjet e puneumls qeuml lidhen me rikthimin e paditeumlsit neuml pozicionin e meumlparsheumlm teuml puneumls

87 Neuml letreumln e lartpeumlrmendur teuml 2012-eumls Komisioneri ka shprehur shqeteumlsimin peumlr sistemin aktual teuml tarifave gjyqeumlsore dhe posaccedileumlrisht neuml lidhje me detyrimin qeuml kjo pageseuml teuml kryhet neuml meumlnyreuml paraprake Ai ka veumlneuml neuml dukje se gjykata nuk ka mundeumlsi teuml peumlrjashtojeuml nga pagesa apo teuml uleuml tarifeumln gjyqeumlsore Komisioneri shprehu shqeteumlsimin se ky sistem mund teuml pengojeuml personat neuml veumlshtireumlsi ekonomike qeuml teuml ushtrojneuml teuml drejtat e tyre neumlpeumlrmjet proceseve civile

88 Neuml shkurt 2013 Gjykata Kushtetuese u shpreh me vendim neuml lidhje me njeuml keumlrkeseuml teuml drejtuar nga dy gjykata teuml rretheve gjyqeumlsore (Tirana dhe Pogradeci) peumlr shqyrtimin e kushtetutshmeumlriseuml seuml Ligjit teuml vitit 2008 ldquoPeumlr Taksat kombeumltarerdquo dhe teuml akteve neumlnligjore peumlrkateumlse Gjykatat e keumltyre rretheve

39 i keumlrkuan Gjykateumls Kushtetuese qeuml teuml shpallte

papajtueshmeumlrineuml e ligjit me kushtetuteumln peumlr shkak teuml detyrimit teuml parashikuar peumlr parapagimin e tarifeumls gjyqeumlsore dhe peumlr shkak teuml mosparashikimit teuml peumlrjashtimeve apo teuml uljes seuml tarifave peumlr personat qeuml gjenden neuml veumlshtireumlsi ekonomike Gjykata Kushtetuese vlereumlsoi se ligji eumlshteuml neuml peumlrputhje me kushtetuteumln dhe nuk ceumlnon teuml drejteumln e individit peumlr akses neuml gjykateuml Kjo gjykateuml u shpreh mes teuml tjerave (inter alia) se ka disa dispozita neuml Kodin e Procedureumls Civile teuml cilat i japin gjyqtarit mundeumlsineuml teuml vlereumlsojeuml neumlse njeuml paleuml paditeumlse mund teuml peumlrjashtohet nga pagesa e tarifeumls gjyqeumlsore neuml rastet e pamundeumlsiseuml financiare peumlr ta paguar ateuml

89 Komisioneri veumlren shqeteumlsimet e Avokatit teuml Popullit se vendimi i lartpeumlrmendur i Gjykateumls

Kushtetuese nuk peumlrcakton neuml meumlnyreuml teuml qarteuml se cila eumlshteuml baza ligjore peumlr peumlrjashtimin nga pagesa e tarifave gjyqeumlsore duke pasur parasysh se ka njeuml detyrim teuml qarteuml ligjor peumlr parapagimin e tarifeumls gjyqeumlsore dhe se peumlrjashtimet nga pagesa janeuml veteumlm neuml raste teuml veccedilanta Ky shqeteumlsim eumlshteuml shprehur edhe neuml Mendimin e Pakiceumls seuml Gjykateumls Kushtetuese ku gjyqtari Berberi mes teuml tjerave (inter alia) vlereumlson se sistemi aktual krijon hapeumlsireuml peumlr arbitraritet neuml aplikimin e tarifave gjyqeumlsore Veccedil keumlsaj neuml raportin e OSBE-seuml teuml cituar meuml lart

40 vihet neuml dukje se ldquogjykatat nuk kaneuml mundeumlsi teuml ulin tarifeumln gjyqeumlsore neuml rrethana teuml

veccedilanta peumlrveccedil se neuml rastet kur personat i peumlrkasin njeuml kategorie teuml caktuar qeuml peumlrjashtohet nga taksatrdquo Komisioneri shpreh keqardhjen e tij peumlr mungeseumln e qarteumlsiseuml neuml lidhje me keumlteuml ccedileumlshtje teuml reumlndeumlsishme teuml teuml drejtave teuml njeriut dhe eumlshteuml i mendimit se gjykatave teuml rretheve dhe atyre teuml apelit duhet trsquou jepen udheumlzime teuml qarta teuml cilat do teuml beumlnin teuml mundur zbatimin prej tyre teuml vendimit teuml Gjykateumls Kushtetuese Keumlto udheumlzime mund teuml peumlrgatiteshin nga Gjykata e Larteuml neuml konsultim teuml ngushteuml me Gjykateumln Kushtetuese

90 Komisioneri veumlren me keumlnaqeumlsi se disa prej shqeteumlsimeve dhe rekomandimeve teuml ngritura neuml letreumln e vitit 2012 janeuml pranuar nga autoritetet Neuml maj 2013 hyneuml neuml fuqi ndryshimet neuml Ligjin peumlr Ndihmeumln Juridike teuml cilat ngarkojneuml Komisionin Shteteumlror qeuml teuml autorizojeuml peumlrjashtime nga pagesa e tarifave gjyqeumlsore neuml rrethana teuml veccedilanta Ato peumlrcaktojneuml qeuml peumlrfituesit e ndihmeumls juridike teuml peumlrjashtohen nga pagesa e tarifave (dhe nga shpenzimet e gjyqit) kur beumljneuml padi civile apo administrative praneuml njeuml gjykate neumlse (a) provojneuml qeuml janeuml peumlrfitues teuml programeve teuml mbrojtjes sociale ose qeuml peumlrmbushin kushtet peumlr teuml qeneuml peumlrfitues ose (b) janeuml viktima teuml dhuneumls neuml familje apo teuml veprave penale teuml trafikimit teuml qenieve njereumlzore Keumlrkesa shqyrtohet nga Komisioni peumlr Ndihmeumln Juridike brenda dhjeteuml diteumlve nga doreumlzimi i keumlrkeseumls Neumlse Komisioni nuk merr vendim peumlr keumlrkeseumln brenda dhjeteuml diteumlve apo vendos mospranimin e saj vendimi mbi keumlrkeseumln peumlr peumlrjashtim nga taksa mund teuml merret gjateuml seanceumls paraprake

39

Gjykata Kushtetuese vendosi qeuml keumlrkuesi i treteuml Qendra peumlr Nisma Ligjore dhe Civile njeuml OJQ peumlr ndihmeuml juridike nuk kishte legjitimitet neuml procesin neuml fjaleuml 40

Shih Drejt Drejteumlsiseuml ndash analizeuml e procesit civil neuml gjykatat e rretheve gjyqeumlsorePrezenca e OSBE-seuml neuml Shqipeumlri 2012 f 100

CommDH(2014)1

19

91 Keumlto ndryshime gjithashtu parashikojneuml qeuml Komisioni Shteteumlror mund teuml autorizojeuml neuml rastet kur individeumlt nuk janeuml peumlrfitues teuml ndihmeumls juridike por qeuml de facto janeuml neuml pamundeumlsi financiare peumlr teuml paguar tarifeumln gjyqeumlsore pageseumln e tarifeumls neuml njeuml fazeuml teuml meumlvonshme apo me keumlste

92 Ndryshimet e lartrmendura parashikojneuml edhe miratimin nga ana e Komisionit Shteteumlror peumlr Ndihmeuml Juridike teuml rregullave dhe kritereve teuml holleumlsishme peumlr peumlrjashtimin nga pagesa e tarifave dhe nga shpenzimet gjyqeumlsore Komisioneri veumlren me shqeteumlsim se Komisioni Shteteumlror ende nuk i ka miratuar keumlto akte neumlnligjore

93 Ndeumlrsa mireumlpret ndryshimet e fundit qeuml synojneuml teuml peumlrmireumlsojneuml aksesin neuml drejteumlsi teuml personave neuml veumlshtireumlsi ekonomike Komisioneri shpreh shqeteumlsimin se keumlto ndryshime nuk sigurojneuml peumlrjashtim nga pagesa e tarifave gjyqeumlsore por veteumlm shtyrjen e saj peumlr ata persona qeuml nuk janeuml peumlrfitues teuml ndihmeumls juridike por qeuml janeuml de facto neuml pamundeumlsi financiare peumlr teuml paguar tarifeumln e gjykateumls Kjo do teuml thoteuml neuml praktikeuml se disa nga grupet meuml vulnerabeumll kryesisht romeumlt teuml cileumlt peumlr shkak teuml mungeseumls seuml dokumenteve personale teuml indentitetit nuk peumlrfitojneuml ndihmeuml juridike nuk mund teuml peumlrjashtohen nga pagesa e tarifave gjyqeumlsore Peumlr pasojeuml problemi i tarifave tepeumlr teuml larta gjyqeumlsore do teuml vazhdojeuml teuml mbetet i tilleuml peumlr keumlta persona ndeumlrkoheuml qeuml eumlshteuml e veumlrteteuml se shtyrja e pageseumls mund ta lehteumlsojeuml ateuml deri neuml njeuml fareuml mase

94 Neuml takimin me Komisionerin Ministri i Drejteumlsiseuml theksoi se ccedileumlshtja e tarifave tepeumlr teuml larta gjyqeumlsore eumlshteuml neuml krye teuml axhendeumls seuml tij dhe se do teuml ndeumlrmerren hapa peumlr ta trajtuar ateuml neuml meumlnyreuml teuml efektshme duke peumlrfshireuml edhe uljen e tarifave gjyqeumlsore Komisioneri mireumlpret vendosmeumlrineuml e Ministrit peumlr teuml trajtuar me efikasitet keumlteuml ccedileumlshtje shumeuml serioze dhe do teuml vlereumlsonte informacionet e peumlrditeumlsuara mbi masat e marra apo teuml parashikuara neuml lidhje me teuml

Peumlrfundime dhe rekomandime

95 Komisioneri neumlnvizon se njeuml sistem gjyqeumlsor i forteuml dhe mireumlfunksionues i cili integron ploteumlsisht mbrojtjen dhe respektimin e teuml drejtave teuml njeriut eumlshteuml njeuml komponent i domosdosheumlm peumlr shtetit ligjor qeuml peumlrbeumln edhe bazeumln e njeuml demokracie teuml veumlrteteuml Ai mireumlpret peumlrpjekjet e ndeumlrmarra nga autoritetet peumlr teuml reformuar sistemin e drejteumlsiseuml veccedilaneumlrisht neumlpeumlrmjet miratimit teuml njeuml strategjie teuml peumlrgjithshme peumlr reformeumln neuml gjyqeumlsor dhe teuml planit peumlrkateumls teuml veprimit

96 Komisioneri mbetet i shqeteumlsuar neuml lidhje me mungeseumln e efektshmeumlriseuml seuml deritanishme neuml lufteumln kundeumlr korrupsionit veccedilaneumlrisht neuml gjyqeumlsor Ndeumlrsa mireumlpret hyrjen neuml fuqi neuml shtator teuml vitit 2012 teuml ndryshimeve neuml Kushtetuteumln e Shqipeumlriseuml teuml cilat kufizojneuml imunitetin e gjereuml qeuml geumlzonin aneumltareumlt e gjyqeumlsorit Komisioneri nxit autoritetet qeuml teuml shtojneuml peumlrpjekjet peumlr teuml siguruar qeuml teuml gjitha rastet e korrupsionit neuml gjyqeumlsor teuml hetohen dhe ndiqen penalisht neuml meumlnyreumln e duhur

97 Komisioneri inkurajon autoritetet qeuml teuml trajtojneuml me peumlrpareumlsi ccedileumlshtjen e pagave teuml gjyqtareumlve peumlr teuml siguruar qeuml niveli i tyre teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr dinjitetin qeuml mbart profesioni dhe peumlr ngarkeseumln e peumlrgjegjeumlsive neuml peumlrputhje me Rekomandimin Nr CMRec(2010)12 teuml Komitetit teuml Ministrave peumlr pavareumlsineuml eficienceumln dhe peumlrgjegjeumlsiteuml e gjyqtareumlve

98 Komisioneri kujton se jo veteumlm qenia por edhe dukja e gjyqtareumlve si teuml pavarur dhe teuml paansheumlm janeuml elemente thelbeumlsore teuml shtetit ligjor Ai eumlshteuml i mendimit se eumlshteuml e nevojshme teuml fuqizohet meuml tej roli i Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml neuml peumlrputhje me standardet e Keumlshillit teuml Evropeumls Neuml keumlteuml kontekst Komisioneri u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml miratojneuml masat legjislative qeuml do teuml mundeumlsonin peumlrdorimin e shumiceumls seuml cileumlsuar peumlr zgjedhjen nga parlamenti teuml aneumltareumlve teuml Keumlshillit teuml Larteuml teuml Drejteumlsiseuml

99 Komisioneri u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml sigurojneuml qeuml emeumlrimi vlereumlsimi profesional dhe transferimi i gjyqtareumlve teuml kryhet neuml peumlrputhje me Rekomandimin Nr CMRec(2010)12 teuml Komitetit teuml Ministrave mbi pavareumlsineuml eficienceumln dhe peumlrgjegjeumlsiteuml e gjyqtareumlve Autoritetet inkurajohen neuml meumlnyreuml teuml posaccedilme qeuml teuml sigurojneuml qeuml peumlrzgjedhja dhe ngritja neuml detyreuml e

CommDH(2014)1

20

gjyqtareumlve teuml beumlhet gjithmoneuml neuml bazeuml teuml meriteumls duke marreuml parasysh kualifikimet integritetin afteumlsineuml dhe eficienceumln e tyre

100 Komisioneri thekson se roli i Ministrit teuml Drejteumlsiseuml neuml procedimet disiplinore ndaj gjyqtareumlve ngre shqeteumlsime serioze qeuml kaneuml teuml beumljneuml me ndeumlrhyrjen ose me ateuml qeuml duket si ndeumlrhyrje e ekzekutivit neuml pavareumlsineuml e gjyqeumlsorit Autoritetet inkurajohen teuml marrin masat e nevojshme peumlr teuml siguruar qeuml Ministri i Drejteumlsiseuml teuml mos jeteuml meuml i peumlrfshireuml neuml vendime qeuml lidhen me masat disiplinore ndaj gjyqtareumlve

101 Po keumlshtu Komisioneri veumlren me shqeteumlsim se sistemi aktual i emeumlrimit teuml gjyqtareumlve teuml Gjykateumls seuml Larteuml dhe i Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm mbart rrezik serioz peumlr ushtrimin e njeuml ndikimi teuml papeumlrshtatsheumlm politik Ai u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml marrin neuml konsiderateuml kryerjen e ndryshimeve teuml nevojshme kushtetuese teuml cilat do teuml siguronin qeuml Keumlshilli i Larteuml i Drejteumlsiseuml teuml kishte rolin kryesor neuml emeumlrimin e gjyqtareumlve teuml Gjykateumls seuml Larteuml neuml peumlrputhje me qeumlndrimin e shprehur nga Komisioni i Venecias peumlr keumlteuml ccedileumlshtje Meuml tej autoritetet ftohen qeuml teuml miratojneuml masat e nevojshme legjislative teuml cilat do teuml mundeumlsonin votimin dhe miratimin me shumiceuml teuml cileumlsuar nga parlamenti teuml Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml emeumlruar nga Presidenti i Republikeumls

102 Mosekzekutimi i vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative mbetet ende njeuml problem shumeuml serioz qeuml pengon eficienceumln e sistemit gjyqeumlsor dhe qeuml godet sundimin e ligjit neuml Shqipeumlri Neuml njeuml numeumlr vendimesh teuml dheumlna nga Gjykata Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut kundeumlr Shqipeumlriseuml janeuml konstatuar shkelje teuml Konventeumls peumlr shkak teuml mosekzekutimit teuml vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative ku peumlrfshihet edhe vendimi pilot peumlr ccedileumlshtjen Manushaqe Puto dhe teuml tjereuml Neuml keumlteuml kontekst Komisioneri kujton Rekomandimin Rec(2003)17 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mbi zbatimin dhe Rekomandimin CMRec(2008)2 mbi kapacitetet e brendshme eficiente peumlr ekzekutimin e shpejteuml teuml vendimeve teuml Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut si dhe nxit autoritetet qeuml neuml meumlnyreuml teuml menjeumlhershme teuml ndeumlrmarrin teuml gjitha masat qeuml do teuml siguronin zbatim teuml efektsheumlm teuml vendimeve teuml gjykatave teuml brendshme dhe atyre administrative

103 Komisioneri eumlshteuml i shqeteumlsuar peumlr problemin e vazhduesheumlm teuml tejzgjatjes seuml proceseve gjyqeumlsore Ai nxit autoritetet qeuml teuml marrin teuml gjitha masat e nevojshme peumlrfshireuml edhe ato legjislative peumlr teuml adresuar neuml meumlnyreuml teuml efektshme problemet e pazgjidhura neuml keumlteuml kontekst Autoritetet inkurajohen qeuml teuml krijojneuml mjete teuml brendshme efektive duke u bazuar neuml parimet e parashtruara neuml Raportin e Komisionit teuml Venecias Mbi efektivitetin e mjeteve teuml brendshme neuml lidhje me tejzgjatjen e proceseve

104 Komisioneri nxit autoritetet qeuml teuml ekzekutojneuml neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml dhe teuml ploteuml vendimet e Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut neuml lidhje me grupin Caka Neuml keumlteuml kontekst ai u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml miratojneuml ndryshimet e nevojshme neuml Kodin e Procedureumls Penale qeuml do teuml lejonin njeuml rihapje teuml mundshme teuml procesit penal neuml rastet e shkeljeve teuml seuml drejteumls peumlr proces teuml rregullt neuml peumlrputhje me Rekomandimin No R (2000) 2 teuml Komitetit teuml Ministrave

105 Komisioneri thekson se e drejta peumlr akses neuml drejteumlsi e misheumlruar neuml Nenin 6 teuml Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut peumlrbeumln njeuml tipar thelbeumlsor teuml shoqeumlrive demokratike Ngritja e njeuml sistemi mireumlfunksionues teuml ndihmeumls juridike ka reumlndeumlsi teuml madhe peumlr aksesin efektiv neuml drejteumlsi teuml individeumlve me veumlshtireumlsi ekonomike Komisioneri vazhdon teuml mbetet i shqeteumlsuar lidhur me mangeumlsiteuml neuml zbatimin e legjislacionit peumlr ndihmeumln juridike veccedilaneumlrisht peumlr puneumln e Komisionit Shteteumlror peumlr Ndihmeumln Juridike Ai u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml adresojneuml teuml gjitha ccedileumlshtjet e pazgjidhura neuml lidhje me keumlteuml problem neuml bashkeumlpunim teuml ngushteuml me shoqeumlrineuml civile peumlrvoja e gjereuml dhe puna e peumlrkushtuar e seuml cileumls neuml keumlteuml fusheuml janeuml shumeuml teuml vlereumlsuara

106 Seuml fundmi megjitheumlse neuml ndryshimet e 2013 teuml Ligjit peumlr Ndihmeuml Juridike peumlrjashtimi nga pagesa e tarifave gjyqeumlsore peumlrbeumln njeuml hap peumlrpara Komisioneri eumlshteuml i shqeteumlsuar se peumlr shkak teuml kategoriseuml seuml kufizuar teuml peumlrfituesve qeuml parashikon ky ndryshim kufizimet ekonomike mundet seumlrish teuml jeneuml pengeseuml peumlr personat nga grupe shoqeumlrore vulnerabeumll qeuml teuml ushtrojneuml teuml drejtat e tyre neumlpeumlrmjet proceseve civile Autoritetet duhet teuml peumlrshkalleumlzojneuml peumlrpjekjet qeuml synojneuml zgjidhjen e efektshme teuml keumlsaj ccedileumlshtjeje Gjyqtareumlt e gjykatave teuml rretheve dhe ata teuml

CommDH(2014)1

21

apelit duhet teuml keneuml udheumlzime teuml qarta teuml cilat do trsquoi ndihmonin peumlr teuml zbatuar vendimin e Gjykateumls Kushtetuese teuml vitit 2013 neuml lidhje me dispozitat ligjore qeuml lejojneuml peumlrjashtimin nga pagesa e tarifave gjyqeumlsore Keumlto lloj udheumlzimesh mund teuml ofroheshin nga Gjykata e Larteuml neuml konsultim teuml ngushteuml me Gjykateumln Kushtetuese

II Roli i autoriteteve teuml zbatimit teuml ligjit neuml mbrojtjen e teuml drejtave teuml njeriut

1 Keqtrajtimet nga oficereumlt e zbatimit teuml ligjit

107 Zyrtareumlt e zbatimit teuml ligjit teuml ngarkuar me mbrojtjen e qytetareumlve dhe teuml teuml drejtave teuml tyre janeuml pjeseuml thelbeumlsore e sundimit teuml ligjit qeuml duhet teuml mbizoteumlrojeuml neuml njeuml shtet demokratik Peumlr pasojeuml eumlshteuml thelbeumlsore qeuml shtetet aneumltare teuml luftojneuml me efikasitet pandeumlshkueshmeumlrineuml neuml keumlteuml fusheuml me qeumlllim riparimin e deumlmit qeuml u eumlshteuml shkaktuar viktimave frenimin e sjelljeve teuml papeumlrshtatshme nga zyrtareumlt e zbatimit teuml ligjit neuml teuml ardhmen rritjen e besimit teuml publikut si dhe forcimin e bashkeumlpunimit teuml tij me autoritetet e zbatimit teuml ligjit

108 Neuml keumlteuml kontekst Komisioneri veumlren me keumlnaqeumlsi vendosmeumlrineuml e treguar nga Ministri i Brendsheumlm Z Saimir Tahiri peumlr teuml ccedilrreumlnjosur dhe parandaluar aktivitetet e paligjshme dhe korrupsionin neuml radheumlt e autoriteteve teuml zbatimit teuml ligjit Kjo u deumlshmua edhe neuml shkarkimin e 81 nga 105 oficereumlt e Policiseuml Rrugore neuml Tiraneuml dhe neuml nisjen e procedimeve penale peumlr 11 prej tyre neuml vijim teuml njeuml hetimi in situ i cili nxorri neuml pah kryesisht se nga stafi i policiseuml rrugore mbahej dokumentacion i dyfishteuml peumlr faturat e gjobave

109 Neuml raportin e vitit 2008 peumlr Shqipeumlrineuml teuml peumlrgatitur nga Komisioneri i meumlparsheumlm vihet neuml dukje se ldquomasat ligjore dhe organizative teuml marra deri meuml tani peumlr parandalimin e tortureumls dhe teuml keqtrajtimeve nuk janeuml teuml mjaftueshme peumlr teuml ulur neuml meumlnyreuml dometheumlneumlse numrin e pretendimeve peumlr ushtrim teuml tepruar teuml forceumls nga policia neuml momentin e kapjes dhe peumlr keqtrajtime apo abuzime gjateuml arrestit apo marrjes neuml pyetje keumlto mbeten teuml shpeshta dhe vazhdojneuml teuml neumlnvizohen neuml raportet e organizateve vendase dhe ndeumlrkombeumltare peumlr teuml drejtat e njeriut Deumlshtimi neuml hetimin dhe ndjekjen penale efektive dhe eficiente teuml akuzave peumlr keqtrajtim vazhdon teuml kontribuojeuml neuml klimeumln e pandeumlshkueshmeumlriseumlrdquo

110 Shkeljet e teuml drejtave teuml njeriut teuml kryera nga zyrtareumlt e zbatimit teuml ligjit neuml Shqipeumlri janeuml

raportuar prej koheumlsh nga CPT dhe Komiteti i Kombeve teuml Bashkuara kundeumlr Tortureumls (UN CAT) Shkeljet e teuml drejtave teuml njeriut teuml kryera pas ngjarjeve teuml dhunshme teuml 21 janarit 2011 neuml Tiraneuml kaneuml nxjerreuml neuml pah njeuml seumlreuml problemesh sistemike neuml sistemin e zbatimit teuml ligjit neuml vend teuml cilat keumlrkojneuml reflektim serioz dhe veprime teuml qeumlndrueshme nga ana e autoriteteve shqiptare

111 Neuml raportin e 2012 neuml vijim teuml viziteumls seuml vitit 2010 neuml Shqipeumlri CPT raporton se eumlshteuml njohur me shumeuml pretendime peumlr keqtrajtime nga ana e policiseuml e teuml dyshuarve peumlr vepra penale Pretendimet lidheshin kryesisht me keqtrajtime teuml kryera gjateuml marrjes neuml pyetje me qeumlllim qeuml teuml merrej informacion apo teuml pranohej fajeumlsia CPT ka shprehur gjithashtu shqeteumlsime neuml lidhje me pretendimet e shumta dhe teuml peumlrseumlritura peumlr keqtrajtime qeuml vinin nga persona neuml mosheuml teuml re peumlrfshireuml edhe pretendime peumlr keqtrajtim psikologjik CPT ka beumlreuml disa rekomandime mbi keumlteuml ccedileumlshtje veccedilaneumlrisht mbi aksesin qeuml personat e ndaluararrestuar kaneuml tek avokati apo mjeku mbi njohjen e teuml ndaluarve me teuml drejtat e tyre mbajtjen e procesverbaleve gjateuml ndalimitarrestimit dhe mbi problemet qeuml lidhen me minoreneumlt

112 Neuml vitin 2012 UN CAT shprehu gjithashtu shqeteumlsim teuml thelleuml peumlr raportimet qeuml vinin neuml dukje

se mekanizmat mbrojteumls bazeuml ndaj keqtrajtimeve neuml paraburgim neuml Shqipeumlri ende nuk zbatohen neuml meumlnyreuml sistematike dhe teuml efektshme

41 Njeumlherazi vinte neuml dukje se teuml

ndaluaritarrestuarit jo gjithmoneuml informoheshin neuml meumlnyreuml teuml ploteuml qeuml neuml momentin e pareuml teuml kufizimit teuml liriseuml mbi teuml drejtat e tyre ata privoheshin nga aksesi neuml koheumln e duhur tek avokati apo mjeku si dhe nga e drejta peumlr teuml njoftuar njeuml aneumltar teuml familjes peumlr arrestimin dhe vendin e mbajtjes seuml tyre dhe shpesh nuk dilnin para gjykateumlsit sipas afateve teuml parashikuara neuml kushtetuteuml

41

UN CAT ldquoVeumlzhgime peumlrmbylleumlse peumlr Shqipeumlrineumlrdquo paragrafi 13

CommDH(2014)1

22

113 Avokati i Popullit i Shqipeumlriseuml neuml cileumlsineuml e Mekanizmit Kombeumltar peumlr Parandalimin e Tortureumls (MKPT) veuml neuml dukje neuml raportin e vitit 2012

42 se neuml vitin peumlrkateumls kishte pasur njeuml dyfishim teuml

ankesave ndaj policiseuml krahasuar me 2011 (peumlrkateumlsisht 234 dhe 119) Meuml holleumlsisht neuml 2012 nga 234 ankesa teuml deumlrguara praneuml MKPT-seuml neuml lidhje me policineuml 71 kishin teuml beumlnin me keqtrajtime peumlrfshireuml tortureumln MKPT-ja u ka paraqitur autoriteteve peumlrkateumlse 26 rekomandime peumlr 77 oficereuml policie ku ka keumlrkuar nisjen e procedimeve penale ndaj tyre dheose teuml procedimeve administrative Komisioneri veumlren se neuml raportin e meumlsipeumlrm vjetor theksohet mungesa e zbatimit neuml meumlnyreuml teuml efektshme dhe efikase teuml rekomandimeve teuml MKPT-seuml peumlr keqtrajtimet dhe kushtet e mbajtjes seuml personave teuml ndaluararrestuar

114 Keqtrajtimi nga oficereumlt e zbatimit teuml ligjit eumlshteuml raportuar gjithashtu tek organizmat ndeumlrkombeumltareuml peumlr mbrojtjen e teuml drejtave teuml njeriut edhe nga OJQ-teuml e specializuara Peumlr shembull Qendra Shqiptare e Rehabilitimit nga Trauma dhe Tortura ka raportuar gjereumlsisht mbi keumlteuml problem neuml raportin e saj alternativ peumlr UN CAT Neuml raportin monitorues peumlr vitin 2012

43

Instituti Evropian i Tiraneumls ka veumlneuml neuml dukje pretendimet peumlr keqtrajtime fizike dhe psikologjike teuml kryera edhe ndaj teuml miturve neuml 7 nga 17 institucionet e paraburgimet qeuml kjo OJQ kishte vizituar gjateuml vitit 2012 Njeuml nga rastet kishte teuml beumlnte me njeuml teuml mitur neuml Qendreumln e Riintegrimit teuml teuml Miturve neuml Kavajeuml neuml rastin e teuml cilit pretendohet se eumlshteuml rrahur peumlr dhjeteuml minuta ndeumlrsa duart i kishte teuml lidhura me pranga Minoreneumlt qeuml kishin qeneuml deumlshmitareuml teuml keumlsaj rrahjeje pranuan se nuk kishin beumlreuml ankeseuml pasi se kishin frikeuml se do teuml keqtrajtoheshin

44 Teuml gjitheuml

minoreneumlt neuml keumlteuml institucion raportonin se peumlrdorimi i shkopinjve teuml gomeumls nga oficereumlt e zbatimit teuml ligjit ishte praktikeuml e zakonshme problem qeuml ishte peumlrmendur meuml pareuml edhe nga CPT Po keumlshtu raportohen edhe raste teuml diskriminimit dhe dhuneumls fizike ndaj teuml ndaluarvearrestuarve romeuml

115 Neuml vitin 2012 CPT u rekomandoi autoriteteve shqiptare teuml vazhdonin me vendosmeumlri peumlrpjekjet peumlr teuml luftuar ccedildo formeuml keqtrajtimi nga policia Komiteti theksoi se oficereumlve teuml policiseuml duhet trsquou risillet neuml veumlmendje neuml intervale teuml rregullta se ccedildo formeuml e keqtrajtimit teuml personave teuml ndaluararrestuar eumlshteuml e papranueshme dhe peumlr rrjedhojeuml ccedildokush qeuml peumlrfshihet neuml akte teuml tilla do teuml ndeumlshkohet Veccedil keumlsaj i duhet kushtuar meuml shumeuml veumlmendje metodave moderne dhe shkencore teuml hetimit penal neumlpeumlrmjet investimeve teuml peumlrshtatshme peumlr pajisje dhe kapacitete njereumlzore teuml kualifikuara me qeumlllim qeuml sigurimi i deumlnimit teuml varet meuml pak nga pranimi i fajeumlsiseuml

116 Neuml raportin e lartpeumlrmendur vjetor peumlr vitin 2012 Mekanizmi Kombeumltar Shqiptar peumlr

Parandalimin e Tortureumls ka veumlneuml dukje se ishte i nevojsheumlm trajnimi vazhdues i oficereumlve teuml zbatimit teuml ligjit mbi meumlnyreumln se si duhet teuml trajtohen personat e privuar nga liria ku peumlrfshihet edhe detyrimi peumlr teuml informuar personat e shoqeumlruarndaluararrestuar lidhur me teuml drejtat e tyre menjeumlhereuml pas ndalimit MKPT-ja ka theksuar se eumlshteuml e nevojshme teuml standardizohen teuml gjitheuml librat peumlr personat e privuar nga liria ku duhet teuml regjistrohet informacioni i ploteuml peumlr heqjen e liriseuml sidomos teuml dheumlnat peumlr koheumln dhe arsyen gjendjen fizike (veccedilaneumlrisht neumlse ka shenja teuml dukshme teuml leumlndimit fizik) si dhe neumlse eumlshteuml ofruar akses tek avokati apo mjeku Si CPT ashtu edhe MKPT-ja kaneuml theksuar nevojeumln e instalimit teuml sistemeve teuml survejimit si njeuml maseuml peumlr teuml parandaluar keqtrajtimet gjateuml paraburgimit

117 Gjateuml diskutimeve me Komisionerin OJQ-teuml ngriteumln ccedileumlshtjen e mungeseumls seuml psikologeumlve neuml njeumlsiteuml e policiseuml teuml cileumlt do teuml mund teuml ofronin ndihmeumln e duhur psikologjike veccedilaneumlrisht peumlr teuml ndaluarit minoreneuml I njeumljti problem eumlshteuml veumlrejtur edhe nga MKPT-ja qeuml i ka rekomanduar Drejtoriseuml seuml Peumlrgjithshme teuml Policiseuml seuml Shtetit qeuml teuml marreuml masat e nevojshme peumlr teuml siguruar gjithmoneuml pranineuml e psikokogeumlve dhe teuml njeuml avokati gjateuml procedimeve ku peumlrfshihen teuml mitur neuml peumlrputhje me dispozitat peumlrkateumlse teuml Kodit teuml Procedureumls Penale

45

42

Shih ldquoRaporti Vjetor i MKPTrdquo f 56-57 43

ldquoZgjerimi i aksesit neuml Sistemin e Drejteumlsiseuml neuml Shqipeumlri Mbrojtja e teuml Drejtave teuml Njeriut neuml sistemin e paraburgimitrdquo Raporti Monitorues 2012 Instituti Evropian i Tiraneumls f 41 44

Po aty f105 45

Nenet 35 37 48 dhe 2961 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale

CommDH(2014)1

23

118 Komisioneri veumlren se njeuml nga prioritetet kyccedile teuml vendosura nga Shqipeumlria neuml kuadrin e procesit teuml aneumltareumlsimit neuml BE

46 ka teuml beumljeuml me masat qeuml duhet teuml ndeumlrmerren peumlr teuml siguruar

peumlrmireumlsimin e trajtimit teuml personave teuml ndaluararrestuar dhe ndjekjen neuml rrugeuml gjyqeumlsore teuml teuml gjitha rasteve teuml keqtrajtimeve Neuml maj 2012 qeveria ka beumlreuml peumlrditeumlsimin e planit teuml veprimit peumlr periudheumln 2012-2015 ku renditen masat qeuml duhen marreuml peumlr keumlteuml qeumlllim peumlrfshireuml edhe peumlrmireumlsimin e kuadrit ligjor peumlr trajtimin e teuml burgosurve dhe paraburgosurve si dhe legjislacionin qeuml lidhet me sistemin e burgjeve dhe policineuml

119 Komisioneri veuml neuml dukje se neuml dhjetor 2009 eumlshteuml miratuar nga Drejtori i Peumlrgjithsheumlm i Policiseuml seuml Shtetit ldquoManuali peumlr trajtimin e personave teuml ndaluararrestuarrdquo Manuali trajton njeuml seumlreuml ccedileumlshtjesh qeuml lidhen me ndalimin nga ana e policiseuml si peumlr shembull procedurat e pranimit neuml dhomat e siguriseuml seuml policiseuml (peumlrfshireuml edhe kontrollet mjekeumlsore) teuml drejtat dhe detyrimet e teuml ndaluarvearrestuarve gjateuml qeumlndrimit teuml tyre neuml keumlto mjedise kushtet e trajtimit teuml tyre teuml drejteumln peumlr teuml pasur kujdes sheumlndeteumlsor gjateuml periudheumls seuml ndalimitarrestimit nga policia parametrat teknikeuml dhe planin e dhomave teuml siguriseuml mbajtjen e proces-verbaleve teuml ndalimitarrestimit etj Neuml raportin e vitit 2012 peumlr Shqipeumlrineuml CPT ka veumlrejtur se pjesa meuml e madhe e stafit (peumlrfshireuml edhe oficereuml teuml larteuml) me teuml cileumlt delegacioni u takua neuml njeumlsiteuml vendore teuml policiseuml nuk ishte neuml dijeni peumlr ekzistenceumln e manualit peumlr teuml mos peumlrmendur keumlrkesat e tij Komisioneri u informua se autoritetet kaneuml organizuar seanca trajnimi peumlr oficereumlt e zbatimit teuml ligjit me qeumlllim qeuml trsquoi njohin keumlta teuml fundit me peumlrmbajtjen e manualit Pavareumlsisht nga kjo informacioni qeuml u soll neuml veumlmendjen e Komisionerit gjateuml viziteumls seuml tij tregon se neuml keumlteuml drejtim ka nevojeuml peumlr trajnim teuml meumltejsheumlm

120 Peumlr sa i peumlrket masave peumlr parandalimin e keqtrajtimeve sipas informacioneve qeuml iu vuneuml neuml dispozicion Komisionerit nga Ministri i Brendsheumlm Saimir Tahiri planifikohet teuml kryhet njeuml vlereumlsim i peumlrgjithsheumlm i sektorit teuml zbatimit teuml ligjit i cili synon teuml vlereumlsojeuml situateumln dhe teuml hartojeuml hapat konkrete peumlr teuml trajtuar mangeumlsiteuml Ky vlereumlsim do teuml peumlrfshijeuml inspektime neuml teuml gjitha njeumlsiteuml e policiseuml peumlrfshireuml edhe dhomat e siguriseuml Komisioneri u vu neuml dijeni gjithashtu peumlr planet e autoriteteve peumlr instalimin e kamerave teuml survejimit neuml dhomat e siguriseuml Po keumlshtu ai veumlren edhe masat e marra peumlr teuml luftuar korrupsionin kryesisht shkarkimin e lartpeumlrmendur teuml 81 oficereumlve teuml policiseuml rrugore neuml Tiraneuml Veccedil keumlsaj pas viziteumls seuml tij nga autoritetet janeuml ndeumlrmarreuml veumlrtet disa masa peumlr ristrukturimin e policiseuml Komisioneri inkurajon autoritetet qeuml teuml vazhdojneuml reformat neuml sektorin e zbatimit teuml ligjit duke siguruar qeuml gjateuml keumltij procesi teuml ruhen ploteumlsisht parimet e shtetit ligjor dhe teuml respektimit teuml teuml drejtave teuml njeriut

2 Hetim i efektsheumlm peumlr rastet qeuml lidhen me shkeljen e teuml drejtave teuml njeriut nga

zyrtareumlt e zbatimit teuml ligjit

121 Besimi i publikut tek autoritetet e zbatimit teuml ligjit lidhet ngushteuml me qeumlndrimin dhe sjelljen e tyre ndaj publikut veccedilaneumlrisht me respektimin e dinjitetit njereumlzor dhe teuml teuml drejtave e lirive themelore teuml njeriut ashtu siccedil keumlto janeuml teuml misheumlruara neuml KEDNj Komisioneri beson fort se eumlshteuml thelbeumlsore qeuml autoritetet teuml sigurojneuml qeuml teuml gjitha rastet e shpeumlrdorimit me besimin apo teuml keqtrajtimit nga ana e zyrtareumlve teuml zbatimit teuml ligjit teuml ndeumlshkohen me vendosmeumlri teuml hetohen dhe deumlnohen neuml meumlnyreumln e duhur nga autoritetet kompetente me qeumlllim qeuml teuml parandalohen peumlrseumlritjet e tyre dhe teuml forcohet roli kyccedil i autoriteteve ligjzbatuese neuml mbrojtjen e shtetit ligjor

122 Peumlr keumlteuml qeumlllim vlereuml teuml veccedilanteuml kaneuml Udheumlzimet 2011 teuml Komitetit teuml Keumlshillit teuml Ministrave

peumlr ccedilrreumlnjosjen e pandeumlshkueshmeumlriseuml neuml rastet e shkeljeve teuml reumlnda teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml cilat parashikojneuml qeuml ldquoShtetet do ta luftojneuml pandeumlshkueshmeumlrineuml duke e pareuml ateuml si ccedileumlshtje teuml drejteumlsiseuml peumlr viktimat si meumlnyreuml peumlr teuml frenuar ceumlnimin e teuml drejtave teuml njeriut dhe me qeumlllimin qeuml teuml mbrojneuml shtetin ligjor dhe besimin e publikut tek sistemi i drejteumlsiseumlrdquo

123 Komisioneri sjell neuml veumlmendje jurisprudenceumln e konsoliduar teuml Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut sipas seuml cileumls moskryerja nga ana e shtetit e njeuml hetimi zyrtar teuml efektsheumlm neuml rastet kur ldquonjeuml individ ngre njeuml pretendim teuml argumentuesheumlm peumlr keqtrajtim serioz nga policia apo organe teuml tjera teuml ngjashmerdquo peumlrbeumln shkelje teuml KEDNj-seuml Njeuml hetim i tilleuml duhet teuml ccedilojeuml neuml identifikimin dhe ndeumlshkimin e peumlrgjegjeumlsve pa teuml cilin ndalimi i peumlrgjithsheumlm i tortureumls dhe

46

KEldquoOpinioni i Komisionit i vitit 2010 mbi aplikimin e Shqipeumlriseuml peumlr aneumltareumlsim neuml Bashkimin Evropianrdquo f12

CommDH(2014)1

24

formave teuml tjera teuml keqtrajtimit do teuml ishte i paefektsheumlm neuml praktikeuml dhe do teuml ccedilonte neuml pandeumlshkueshmeumlri efektive peumlr abuzimet

124 Neuml vendimin e vitit 2013 peumlr ccedileumlshtjen Kaccediliu dhe Kotorri47

i cili ndeumlr teuml tjera (inter alia) peumlrfshin edhe tortureumln e ushtruar nga policia ndaj ankuesit gjateuml marrjes neuml pyetje Gjykata eumlshteuml shprehur peumlr shkelje teuml Nenit 3 teuml KEDNj-seuml nga ana e Shqipeumlriseuml Gjykata vlereumlsoi se ankuesi ishte rrahur aq brutalisht sa ishte deumlrguar neuml salleumln e gjyqit duke u mbajtur nga oficereumlt e policiseuml Gjykata shtoi se ndoneumlse autoritetet e brendshme ishin neuml dijeni teuml faktit se ankuesi ishte rrahur prokurori nuk ndeumlrmori asnjeuml hap peumlr teuml hetuar pretendimet serioze dhe teuml peumlrseumlritura teuml ankuesit Peumlr meuml tepeumlr gjyqtari neuml seanceumln paraprake nuk keumlrkoi qeuml teuml hetohej gjendja fizike duksheumlm jo e mireuml e ankuesit megjitheumlse ky i fundit nuk ishte neuml gjendje as teuml qeumlndronte neuml keumlmbeuml as teuml ecte

125 Komisioneri veumlren me shqeteumlsim teuml thelleuml mungeseumln e hetimeve dhe ndjekjeve penale teuml efektshme neuml rastet qeuml kaneuml teuml beumljneuml me shkelje teuml reumlnda teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml kryera nga zyrtareuml teuml zbatimit teuml ligjit Sipas informacioneve teuml dheumlna nga autoritetet gjateuml vitit 2012 eumlshteuml hapur veteumlm njeuml procedim penal peumlr vepreumln penale teuml tortureumls

48 i cili eumlshteuml pushuar neuml gjykateuml

ndeumlrsa asnjeuml procedim i keumltij lloji nuk eumlshteuml regjistruar neuml vitin 2013 Komisioneri deumlgjoi me shqeteumlsim se ekziston njeuml model sipas teuml cilit aktet e raportuara teuml keqtrajtimeve peumlrfshireuml edhe tortureumln teuml kryera nga zyrtareumlt e zbatimit teuml ligjit klasifikohen si vepra penale teuml ldquoshpeumlrdorimit teuml detyreumlsrdquo apo ldquokryerjes seuml veprimeve arbitrarerdquo peumlrkateumlsisht sipas Nenit 248 dhe 250 teuml Kodit Penal Neuml vitin 2012 UN CAT ka keumlrkuar nga autoritetet qeuml kjo praktikeuml teuml mos peumlrdoret meuml

49

126 Teuml dheumlnat zyrtare teuml paraqitura nga autoritetet pas viziteumls seuml Komisionerit duket se konfirmojneuml

modelin e peumlrshkruar meuml lart Meuml specifikisht 31 procedime penale qeuml lidhen me sjellje teuml papeumlrshtatshme nga ana e policiseuml peumlr vitin 2012 janeuml klasifikuar sipas Nenit 250 teuml Kodit Penal Neuml 18 nga 31 rastet e meumlsipeumlrme akuzat penale janeuml pushuar neuml fazeumln e hetimit Neuml 2012 nga 16 raste teuml zyrtareumlve teuml zbatimit teuml ligjit teuml akuzuar peumlr keumlteuml vepeumlr penale veteumlm tre u deumlnuan me burgim ndeumlrsa shtateuml moreumln deumlnim me gjobeuml Neuml vitin 2013 janeuml nisur 11 procedime penale ndaj zyrtareumlve teuml zbatimit teuml ligjit peumlr vepreumln penale teuml lartpeumlrmendur

127 Neuml raportin e vitit 2012 peumlr Shqipeumlrineuml CPT raporton mungeseumln e hetimit teuml efektsheumlm teuml

pretendimeve peumlr keqtrajtim edhe neuml rastet kur keumlto paraqiten para njeuml gjyqtari CPT thekson se sa hereuml qeuml njeuml i dyshuar peumlr kryerjen e njeuml vepre penale paraqitet praneuml autoriteteve gjyqeumlsore dhe ka pretendime peumlr keqtrajtim keumlto pretendime duhet teuml regjistrohen neuml formeuml teuml shkruar duhet teuml urdheumlrohet menjeumlhereuml kryerja e ekzaminimit mjeko-ligjor (ku teuml peumlrfshihet neumlse eumlshteuml e nevojshme psikiatri ligjor) dhe duhet teuml ndeumlrmerren hapat e duhur peumlr teuml siguruar qeuml pretendimet teuml hetohen neuml meumlnyreumln e duhur Ky qeumlndrim duhet teuml mbahet pavareumlsisht neumlse personi ka apo jo leumlndime teuml dukshme Peumlr meuml tepeumlr edhe neuml rastet kur nuk ka njeuml pretendim teuml shprehur peumlr keqtrajtim autoritetet kompetente duhet teuml urdheumlrojneuml ekzaminimin mjeko-ligjor sa hereuml qeuml ka arsye peumlr teuml besuar se personi mund teuml keteuml qeneuml viktimeuml e keqtrajtimit

3 Mungesa e hetimeve teuml efektshme neuml rastet e shkeljeve teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml

kryera gjateuml dhe pas ngjarjeve teuml 21 janarit

128 Ngjarjet e dhunshme teuml 21 janarit 2011 neuml Tiraneuml gjateuml teuml cilave kateumlr njereumlz u vraneuml dhe disa dhjeteumlra demonstrues dhe oficereuml teuml zbatimit teuml ligjit mbeteumln teuml plagosur nxorreumln neuml pah disa mangeumlsi serioze neuml sektorin e zbatimit teuml ligjit teuml cilat mbeten peumlr trsquou trajtuar nga autoritetet Komisioneri thekson se kjo mbetet njeuml ccedileumlshtje prove madhore neuml lidhje me sundimin e ligjit e cila ndiqet me shumeuml veumlmendje nga komuniteti ndeumlrkombeumltar

47

Kaccediliu dhe Kotorri kundeumlr Shqipeumlriseuml vendim i dateumls 25 qershor 2013 paragrafeumlt 97-100 48

Neuml 2007 peumlrkufizimi i tortureumls neuml Nenin 86 teuml Kodit Penal u harmonizua ploteumlsisht me Nenin 1 teuml OKB CAT 49

OKB CAT Veumlzhgime peumlrmbylleumlse peumlr Shqipeumlrineuml qershor 2012 paragrafi 8

CommDH(2014)1

25

129 Komisioneri veumlren me shqeteumlsim se shkeljet e reumlnda teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml kryera gjateuml dhe pas ngjarjeve nuk janeuml adresuar ende neuml meumlnyreuml teuml efektshme Keumlto ccedileumlshtje janeuml trajtuar neuml raportin e posaccedileumlm qeuml pasoi viziteumln e paraardheumlsit teuml Komisionerit neuml Shqipeumlri ku vihej neuml dukje se neuml lidhje me keumlteuml ngjarje ishin arrestuar dhe deumlrguar neuml paraburgim 113 persona Raporti peumlrmend raste teuml keqtrajtimeve serioze nga policia si dhe mungeseumln e aksesit teuml personave teuml ndaluar tek avokati mjeku apo teuml kontaktit me aneumltareuml teuml familjes Neuml raport peumlrmendet gjithashtu se policia refuzoi ekzekutimin e urdheumlrave teuml ndalimit teuml Prokurorit teuml Peumlrgjithsheumlm peumlr gjashteuml oficereuml teuml larteuml teuml Gardeumls seuml Republikeumls me qeumlllim qeuml teuml merreshin deklarimet e tyre neuml lidhje me ngjarjet e 21 janarit

130 Komisioneri i meumlparsheumlm ka theksuar nevojeumln qeuml teuml kryhen hetime teuml plota teuml paanshme dhe teuml besueshme peumlr shkeljet e teuml drejtave teuml njeriut dhe qeuml peumlrgjegjeumlsit peumlr veprimet e dhunshme dhe shkeljet e teuml drejtave teuml njeriut teuml vihen peumlrpara peumlrgjegjeumlsiseuml Njeuml nga rekomandimet kishte teuml beumlnte me nevojeumln peumlr teuml peumlrmireumlsuar mekanizmat e kontrollit teuml turmave

131 Komisioneri i diskutoi ccedileumlshtjet e sipeumlrpeumlrmendura me autoritetet gjateuml viziteumls seuml tij teuml vitit 2012 neuml Shqipeumlri si dhe gjateuml viziteumls seuml fundit Neuml vitin 2012 Komisioneri u informua peumlr disa nga masat e ndeumlrmarra nga autoritetet neuml zbatim teuml rekomandimeve teuml vitit 2011 teuml beumlra nga Komisioneri i meumlparsheumlm Keumlto masa peumlrfshinin ndryshime neuml kurrikuleumln e trajnimit teuml stafit teuml policiseuml neuml lidhje me veprimet dhe reagimet neuml rastet e arrestimeve masive Po keumlshtu Komisioneri u vu neuml dijeni se qeveria kishte peumlrcaktuar njeuml fond prej 18 milioneuml Euro peumlr Policineuml e Shtetit me qeumlllim rritjen e kapacitetit dhe eficienceumls seuml saj dhe neuml kontekstin e keumltij investimi ishte beumlreuml edhe modernizimi i pajisjeve

132 Ndeumlrsa veuml neuml dukje se masat e lartpeumlrmendura janeuml teuml reumlndeumlsishme peumlr parandalimin e ngjarjeve si ato teuml 21 janarit 2011 Komisioneri mbetet i shqeteumlsuar lidhur me mosadresimin neuml meumlnyreuml teuml ploteuml dhe teuml efektshme teuml pretendimeve peumlr shkelje teuml reumlnda teuml teuml drejtave teuml njeriut gjateuml dhe pas keumltyre ngjarjeve Ai veuml neuml dukje se deri meuml sot veteumlm dy oficereuml teuml zbatimit teuml ligjit janeuml shpallur fajtoreuml peumlr vrasje nga pakujdesia (teuml pavullnetshme) ndeumlrkoheuml qeuml hetimi peumlr shkeljet e teuml drejtave teuml njeriut nga ana e oficereumlve teuml tjereuml teuml siguriseuml eumlshteuml pushuar peumlr shkak teuml mungeseumls seuml provave

133 Komisioneri u vu neuml dijeni nga autoritetet se hetimi neuml vazhdim mbi keqtrajtimet e demonstruesve nga oficereumlt e zbatimit teuml ligjit eumlshteuml shumeuml kompleks peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml veprimeve hetimore qeuml duhen kryer Sipas autoriteteve ky hetim po kryhet peumlr veprat penale teuml lartpeumlrmendura teuml ldquoshpeumlrdorimit teuml detyreumlsrdquo ose ldquokryerjes seuml veprimeve arbitrarerdquo sipas Neneve 248 dhe 250 teuml Kodit Penal

134 Veccedil keumlsaj duket se ka mungeseuml teuml njeuml hetimi dhe ndjekjeje penale teuml efektshme peumlrfshireuml

edhe ndaj zyrtareumlve teuml nivelit teuml larteuml qeuml u peumlrfshineuml neuml prishjen e provave gjateuml hetimit penal Njeuml specialist i IT-seuml neuml kryeministri u akuzua peumlr manipulim teuml regjistrimeve teuml kamerave teuml siguriseuml gjateuml hetimit penal me qeumlllim fshehjen e teuml dheumlnave ndeumlrkoheuml qeuml ata qeuml e urdheumlruan keumlteuml manipulim nuk janeuml veumlneuml ende para drejteumlsiseuml Peumlr meuml tepeumlr nuk raportohet teuml jeteuml marreuml ndonjeuml maseuml ndaj atyre zyrtareumlve teuml zbatimit teuml ligjit qeuml refuzuan ekzekutimin e urdheumlr-ndalimeve teuml leumlshuara neuml vitin 2011 nga Prokurori i Peumlrgjithsheumlm gjeuml qeuml pengoi seriozisht hetimin e vrasjeve

135 Neuml keumlteuml kontekst Komisioneri sjell neuml veumlmendje Udheumlzimet e 2011 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Ministrave peumlr ccedilrreumlnjosjen e pandeumlshkueshmeumlriseuml neuml rastet e shkeljeve serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml cilat parashikojneuml se ndoneumlse nuk ka ndonjeuml teuml drejteuml qeuml garanton ndjekjen penale apo deumlnimin e ndonjeuml personi teuml caktuar autoritetet e ndjekjes penale duhet kur faktet e provojneuml keumlteuml teuml ndeumlrmarrin teuml gjitha hapat e nevojshme neuml meumlnyreuml qeuml ata qeuml kaneuml kryer shkelje serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml dalin para drejteumlsiseuml

136 Ai nxit autoritetet qeuml teuml marrin masat e nevojshme peumlr teuml siguruar qeuml teuml gjitha pretendimet peumlr

keqtrajtime nga autoritetet e zbatimit teuml ligjit teuml kryera gjateuml dhe pas ngjarjeve teuml 21 janarit 2011 teuml hetohen neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml dhe teuml efektshme dhe qeuml ata qeuml i kaneuml kryer keumlto shkelje teuml peumlrballen me drejteumlsineuml Neuml keumlteuml kontekst ai thekson nevojeumln peumlr teuml luftuar me forceuml pandeumlshkueshmeumlrineuml dhe peumlr teuml vendosur sanksione frenuese ndaj autoreumlve teuml peumlrfshireuml neuml shkelje serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut neuml peumlrputhje me Udheumlzimet e 2011 teuml Komitetit teuml

CommDH(2014)1

26

Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr ccedilrreumlnjosjen e pandeumlshkueshmeumlriseuml neuml rastet e shkeljeve serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut 4 Aksesi i teuml ndaluarvearrestuarve neuml kujdesin e duhur sheumlndetsor

137 Neuml vitin 2012 OKB CAT shprehu shqeteumlsim teuml thelleuml neuml lidhje me raportimet se mekanizmat bazeuml mbrojtjeumls ndaj keqtrajtimeve gjateuml paraburgimit ende nuk zbatohen neuml meumlnyreuml sistematike dhe teuml efektshme pasi teuml paraburgosurit privohen nga aksesi tek mjeku neuml koheumln e duhur

50 U

beumlhet thirrje autoriteteve qeuml teuml ofrojneuml trajnim teuml rregullt peumlr oficereumlt e policiseuml mbi detyrimin ligjor peumlr teuml siguruar akses tek mjeku qeuml neuml momentet e para kur personi privohet nga liria

138 Komisioneri veuml neuml dukje se manuali i sipeumlrpeumlrmendur i vitit 2009 parashikon vizita mjekeumlsore sistematike peumlr teuml ndaluaritarrestuarit qeuml neuml momentin e ndalimit nga policia Manuali parashikon qeuml ccedildo i ndaluararrestuar i neumlnshtrohet viziteumls mjekeumlsore nga njeuml mjek para se teuml vendoset neuml dhomeumln e siguriseuml neuml disa raste keumlto ekzaminime mund teuml kryhen neuml njeuml fazeuml teuml meumlvonshme por jo meuml voneuml se 24 oreuml nga momenti i ndalimit Neuml lidhje me keumlteuml manuali parashikon qeuml peumlrveccedil kontrollit mjekeumlsor qeuml neuml momentet e para teuml heqjes seuml liriseuml teuml ndaluaritarrestuarit duhet keneuml mundeumlsi teuml marrin ldquoasistenceuml mjekeumlsore shteseuml duke u bazuar neuml keumlrkeseumln e tyre dhe neuml problemet e veumlrejtura nga personelirdquo Neuml vitin 2012 CPT vuri neuml dukje se dispozitat e manualit neumlse zbatoheshin me korrekteseuml dhe neumlse pasoheshin nga kontrolli i duhur mjekeumlsor gjateuml pranimit neuml ambjentet e paraburgimit do teuml sheumlrbenin si njeuml mekanizeumlm i reumlndeumlsisheumlm mbrojteumls ndaj keqtrajtimeve nga policia

139 Komisioneri veumlren me shqeteumlsim se ka me sa duket mangeumlsi neuml zbatimin e manualit teuml vitit

2009 MKPT-ja neuml raportin e vitit 2012 rekomandon qeuml autoritetet duhet teuml marrin masa teuml menjeumlhershme peumlr teuml siguruar qeuml dispozitat e manualit teuml 2009-eumls lidhur me aksesin tek mjeku teuml zbatohen neuml praktikeuml Theksohet se aksesi tek mjeku duhet teuml jeteuml i mundur qeuml neuml momentet e para teuml heqjes seuml liriseuml dhe jo meuml voneuml se 24 oreumlt e para

140 Komisioneri veumlren gjithashtu se Komiteti i Ministrave i Keumlshllit teuml Evropeumls eumlshteuml duke

veumlzhguar sipas ldquoprocedureumls seuml zgjeruarrdquo ekzekutimin nga Shqipeumlria teuml dy vendimeve teuml Gjykateumls qeuml lidhen me shkelje teuml Nenit 3 teuml KEDNj-seuml peumlr mungeseuml teuml aksesit neuml kujdesin e duhur sheumlndeteumlsor peumlr personat e privuar nga liria Keumlto ccedileumlshtje lidhen me mungeseumln e trajtimit teuml peumlrshtatsheumlm mjekeumlsor peumlr teuml seumlmureumlt reumlndeuml Neuml ccedileumlshtjen Dybeku

51 Gjykata vlereumlsoi se

eumlshteuml e nevojshme ndeumlrmarrja e masave teuml menjeumlhershme peumlr teuml siguruar kushte teuml peumlrshtatshme peumlr mbajtjen dhe trajtimin e duhur mjekeumlsor veccedilaneumlrisht peumlr teuml burgosurit qeuml si pasojeuml e gjendjes seuml tyre sheumlndeteumlsore kaneuml nevojeuml peumlr kujdes teuml posaccedileumlm Ccedileumlshtja Grori

52

gjithashtu ka teuml beumljeuml me voneseumln e papeumlrligjur neuml zbatimin e maseumls seuml ndeumlrmjetme teuml keumlrkuar nga Gjykata qeuml ankuesi teuml transferohej neuml njeuml spital civil

141 Neuml vendimin e marreuml neuml mars 2013 pas shqyrtimit teuml fundit dy ccedileumlshtjeve teuml meumlsipeumlrme Komiteti i Ministrave shprehu keqardhjen se duke pasur parasysh vjeteumlrsineuml e ccedileumlshtjeve dhe seriozitetin e shkeljeve neuml diskutim autoritetet ende nuk kaneuml paraqitur informacion teuml holleumlsisheumlm mbi masat e marra peumlr teuml siguruar qeuml ankuesit si dhe bashkeumlvuajteumlsit e tjereuml neuml teuml ardhmen do teuml keneuml mundeumlsi teuml marrin trajtimin e nevojsheumlm mjekeumlsor peumlr gjendjen e tyre sheumlndeteumlsore Komiteti i Ministrave kujtojneuml planin e veprimeve teuml doreumlzuar nga autoritetet neuml neumlntor 2011 ku peumlrmendej se kishin nisur ndryshimet legjislative me qeumlllim qeuml teuml adresoheshin problemet e konstatuara nga Gjykata Megjithateuml qeuml prej asaj kohe asnjeuml informacion i meumltejsheumlm nuk eumlshteuml paraqitur Komiteti gjithashtu inkurajoi autoritetet shqiptare qeuml teuml doreumlzojneuml pa vonesa teuml meumltejshme njeuml plan teuml peumlrditeumlsuar me teuml gjitha informacionet qeuml mungojneuml ku teuml peumlrfshihet neuml veccedilanti informacion i holleumlsisheumlm mbi regjimin ligjor dhe praktikeumln qeuml rregullon mundeumlsineuml e trajtimit mjekeumlsor peumlr personat neuml kushtet e heqjes seuml liriseuml ccedilka do trsquoi mundeumlsojeuml Komitetit teuml Ministrave teuml vlereumlsojeuml sa meuml shpejt qeuml teuml jeteuml e mundur situateumln neuml lidhje me ekzekutimin e keumltyre dy vendimeve

50

UN CAT ldquo Veumlzhgime peumlrmbylleumlse peumlr Shqipeumlrineumlrdquo 2012 paragrafi 13 51

Dybeku k Shqipeumlriseuml vendim i 18 qershorit 2007 52

Grori k Shqipeumlriseuml vendim i korrikut 2009

CommDH(2014)1

27

5 Aksesi i personave teuml ndaluararrestuar tek avokati

142 Komisioneri sjell neuml veumlmendje se si rregull avokati duhet teuml sigurohet qeuml neuml marrjen e pareuml neuml pyetje teuml teuml dyshuarit nga policia me peumlrjashtim teuml rasteve kur provohet se peumlr shkak teuml rrethanave teuml veccedilanta teuml njeuml ccedileumlshtjeje teuml caktuar ekzistojneuml arsye detyruese qeuml e kufizojneuml keumlteuml teuml drejteuml

53

143 Komisioneri veumlren me shqeteumlsim se vijojneuml teuml raportohen raste ku aksesi i personave teuml

akuzuar peumlr vepra penale dhe qeuml janeuml privuar nga liria tek njeuml avokat mohohet apo vonohet Ky problem eumlshteuml veumlneuml neuml dukje nga CPT qeuml neuml vitin 1997 Neuml raportin e vitit 2012 peumlr Shqipeumlrineuml CPT thekson se ndoneumlse vihet re njeuml rritje e numrit teuml personave qeuml kaneuml akses tek njeuml avokat gjateuml ndalimit nga policia kishte pretendime se oficereuml policie e vononin aksesin tek avokati me qeumlllim qeuml teuml merrnin neuml pyetje jozyrtarisht personin neuml fjaleuml pa pranineuml e avokatit para se teuml merrej njeuml deklarateuml zyrtare (neuml prani teuml avokatit) Raporti thekson gjithashtu se njeuml numeumlr teuml ndaluarisharrestuarish megjitheumlse kishin keumlrkuar avokat teuml caktuar kryesisht (ex officio) menjeumlhereuml pas ndalimit kontaktin e pareuml me avokatin e kishin pasur veteumlm gjateuml paraqitjes seuml pareuml neuml gjyq

144 Komisioneri eumlshteuml thelleumlsisht i shqeteumlsuar lidhur me pretendimet se teuml miturit shpesh merren neuml pyetje nga policia pa pranineuml e njeuml avokati apo prindi madje neuml pak raste raportohet se ata janeuml detyruar teuml neumlnshkruajneuml edhe deklarime Ky problem eumlshteuml veumlneuml neuml dukje nga CPT e cila neuml vitin 2012 rekomandoi marrjen e hapave nga autoritetet shqiptare peumlr teuml siguruar qeuml teuml miturit e ndaluar nga policia teuml mos beumljneuml asnjeuml deklarateuml dhe teuml mos neumlnshkruajneuml asnjeuml dokument pa pranineuml e avokatit dhe neuml kushte ideale teuml njeuml teuml rrituri tjeteumlr teuml besuar qeuml mund trsquoi asistojeuml

145 Neuml raportin e lartpeumlrmendur teuml vitit 2012 MKPT peumlrmend disa raste teuml miturish teuml ndaluararrestuar nga policia qeuml nuk kaneuml pasur akses tek avokati dhe tek psikologu Neuml Raportin e Veumlzhgimeve peumlr Shqipeumlrineuml botuar neuml 2013 Komiteti i OKB-seuml peumlr teuml Drejtat e Njeriut u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml sigurojneuml akses tek avokati menjeumlhereuml pas heqjes seuml liriseuml dhe qeuml teuml gjitheuml personat e ndaluar nga policia teuml dalin para gjykateumls brenda afateve teuml parashikuara neuml ligj 6 Peumlrdorimi i tepruar dhe koheumlzgjatja e maseumls seuml paraburgimit

146 Komisioneri sjell neuml veumlmendje Rekomandimin Rec(2006)13 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr peumlrdorimin e maseumls seuml paraburgimit kushtet neuml teuml cilat jepet ajo dhe sigurimin e mekanizmave mbrojteumls ndaj abuzimit ku parashikohet qeuml peumlrdorimi i maseumls seuml paraburgimit duhet teuml jeteuml gjithnjeuml i peumlrligjur dhe duhet teuml jepet neuml raste teuml jashteumlzakonshme Eumlshteuml thelbeumlsore teuml ruhet parimi i prezumimit teuml pafajeumlsiseuml dhe teuml mbahet parasysh se i vetmi justifikim qeuml njeuml person fajeumlsia e teuml cilit nuk eumlshteuml vendosur nga njeuml gjykateuml teuml mbahet neuml kushtet e heqjes seuml liriseuml eumlshteuml sigurimi i efektishmeumlriseuml seuml hetimeve (sigurimi e teuml gjitha provave teuml mundshme dhe parandalimi i marreumlveshjeve apo ndeumlrhyrjeve tek deumlshmitareumlt) ose qeuml ata teuml mos largohen Neumlse shqeteumlsimet e meumlsipeumlrme mund teuml adresohen neuml meumlnyreumln e duhur neumlpeumlrmjet masave meuml pak kufizuese (si peumlr shembull kontrolli gjyqeumlsor garancia pasurore apo ndalimi i largimit nga vendi) ateumlhereuml neuml vend teuml paraburgimit duhet teuml peumlrdoren keumlto masa Neuml ccedildo rast paraburgimi duhet teuml peumlrdoret peumlr njeuml periudheuml sa meuml teuml shkurteumlr dhe veteumlm peumlr aq koheuml sa eumlshteuml i peumlrligjur

147 Komisioneri veumlren seuml numri i individeumlve qeuml mbahen neuml paraburgim neuml Shqipeumlri duket shumeuml i larteuml Deri neuml shtator 2013 nga 4879 persona qeuml mbaheshin neuml 18 seksione teuml paraburgimit dhe neuml 21 institucione teuml paraburgimit dhe burgimit 1948 ishin persona me masa paraburgimi

54 Komisioneri eumlshteuml veumlneuml neuml dijeni teuml raportimeve se vendimet e gjykatave qeuml

urdheumlrojneuml maseumln e paraburgimit vijojneuml teuml mos jeneuml specifike sipas rastit neuml kundeumlrshtim me

53

Shih peumlr shembull vendimin e Gjykateumls neuml ccedileumlshtjen Salduz k Turqiseuml 27 Neumlntor 2008 paragrafi 55 54

Qendra Shqiptare peumlr Rehabilitimin nga Tortura dhe Trauma ldquoRaport Alternativ peumlr Shqyrtimin e dyteuml teuml Peumlrgjithsheumlm teuml Shqipeumlriseuml nga Komisioneri i Larteuml i Kombeve teuml Bashkuara peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo shtator 2013 f 5

CommDH(2014)1

27

5 Aksesi i personave teuml ndaluararrestuar tek avokati

142 Komisioneri sjell neuml veumlmendje se si rregull avokati duhet teuml sigurohet qeuml neuml marrjen e pareuml neuml pyetje teuml teuml dyshuarit nga policia me peumlrjashtim teuml rasteve kur provohet se peumlr shkak teuml rrethanave teuml veccedilanta teuml njeuml ccedileumlshtjeje teuml caktuar ekzistojneuml arsye detyruese qeuml e kufizojneuml keumlteuml teuml drejteuml

53

143 Komisioneri veumlren me shqeteumlsim se vijojneuml teuml raportohen raste ku aksesi i personave teuml

akuzuar peumlr vepra penale dhe qeuml janeuml privuar nga liria tek njeuml avokat mohohet apo vonohet Ky problem eumlshteuml veumlneuml neuml dukje nga CPT qeuml neuml vitin 1997 Neuml raportin e vitit 2012 peumlr Shqipeumlrineuml CPT thekson se ndoneumlse vihet re njeuml rritje e numrit teuml personave qeuml kaneuml akses tek njeuml avokat gjateuml ndalimit nga policia kishte pretendime se oficereuml policie e vononin aksesin tek avokati me qeumlllim qeuml teuml merrnin neuml pyetje jozyrtarisht personin neuml fjaleuml pa pranineuml e avokatit para se teuml merrej njeuml deklarateuml zyrtare (neuml prani teuml avokatit) Raporti thekson gjithashtu se njeuml numeumlr teuml ndaluarisharrestuarish megjitheumlse kishin keumlrkuar avokat teuml caktuar kryesisht (ex officio) menjeumlhereuml pas ndalimit kontaktin e pareuml me avokatin e kishin pasur veteumlm gjateuml paraqitjes seuml pareuml neuml gjyq

144 Komisioneri eumlshteuml thelleumlsisht i shqeteumlsuar lidhur me pretendimet se teuml miturit shpesh merren neuml pyetje nga policia pa pranineuml e njeuml avokati apo prindi madje neuml pak raste raportohet se ata janeuml detyruar teuml neumlnshkruajneuml edhe deklarime Ky problem eumlshteuml veumlneuml neuml dukje nga CPT e cila neuml vitin 2012 rekomandoi marrjen e hapave nga autoritetet shqiptare peumlr teuml siguruar qeuml teuml miturit e ndaluar nga policia teuml mos beumljneuml asnjeuml deklarateuml dhe teuml mos neumlnshkruajneuml asnjeuml dokument pa pranineuml e avokatit dhe neuml kushte ideale teuml njeuml teuml rrituri tjeteumlr teuml besuar qeuml mund trsquoi asistojeuml

145 Neuml raportin e lartpeumlrmendur teuml vitit 2012 MKPT peumlrmend disa raste teuml miturish teuml ndaluararrestuar nga policia qeuml nuk kaneuml pasur akses tek avokati dhe tek psikologu Neuml Raportin e Veumlzhgimeve peumlr Shqipeumlrineuml botuar neuml 2013 Komiteti i OKB-seuml peumlr teuml Drejtat e Njeriut u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml sigurojneuml akses tek avokati menjeumlhereuml pas heqjes seuml liriseuml dhe qeuml teuml gjitheuml personat e ndaluar nga policia teuml dalin para gjykateumls brenda afateve teuml parashikuara neuml ligj 6 Peumlrdorimi i tepruar dhe koheumlzgjatja e maseumls seuml paraburgimit

146 Komisioneri sjell neuml veumlmendje Rekomandimin Rec(2006)13 teuml Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls peumlr peumlrdorimin e maseumls seuml paraburgimit kushtet neuml teuml cilat jepet ajo dhe sigurimin e mekanizmave mbrojteumls ndaj abuzimit ku parashikohet qeuml peumlrdorimi i maseumls seuml paraburgimit duhet teuml jeteuml gjithnjeuml i peumlrligjur dhe duhet teuml jepet neuml raste teuml jashteumlzakonshme Eumlshteuml thelbeumlsore teuml ruhet parimi i prezumimit teuml pafajeumlsiseuml dhe teuml mbahet parasysh se i vetmi justifikim qeuml njeuml person fajeumlsia e teuml cilit nuk eumlshteuml vendosur nga njeuml gjykateuml teuml mbahet neuml kushtet e heqjes seuml liriseuml eumlshteuml sigurimi i efektishmeumlriseuml seuml hetimeve (sigurimi e teuml gjitha provave teuml mundshme dhe parandalimi i marreumlveshjeve apo ndeumlrhyrjeve tek deumlshmitareumlt) ose qeuml ata teuml mos largohen Neumlse shqeteumlsimet e meumlsipeumlrme mund teuml adresohen neuml meumlnyreumln e duhur neumlpeumlrmjet masave meuml pak kufizuese (si peumlr shembull kontrolli gjyqeumlsor garancia pasurore apo ndalimi i largimit nga vendi) ateumlhereuml neuml vend teuml paraburgimit duhet teuml peumlrdoren keumlto masa Neuml ccedildo rast paraburgimi duhet teuml peumlrdoret peumlr njeuml periudheuml sa meuml teuml shkurteumlr dhe veteumlm peumlr aq koheuml sa eumlshteuml i peumlrligjur

147 Komisioneri veumlren seuml numri i individeumlve qeuml mbahen neuml paraburgim neuml Shqipeumlri duket shumeuml i larteuml Deri neuml shtator 2013 nga 4879 persona qeuml mbaheshin neuml 18 seksione teuml paraburgimit dhe neuml 21 institucione teuml paraburgimit dhe burgimit 1948 ishin persona me masa paraburgimi

54 Komisioneri eumlshteuml veumlneuml neuml dijeni teuml raportimeve se vendimet e gjykatave qeuml

urdheumlrojneuml maseumln e paraburgimit vijojneuml teuml mos jeneuml specifike sipas rastit neuml kundeumlrshtim me

53

Shih peumlr shembull vendimin e Gjykateumls neuml ccedileumlshtjen Salduz k Turqiseuml 27 Neumlntor 2008 paragrafi 55 54

Qendra Shqiptare peumlr Rehabilitimin nga Tortura dhe Trauma ldquoRaport Alternativ peumlr Shqyrtimin e dyteuml teuml Peumlrgjithsheumlm teuml Shqipeumlriseuml nga Komisioneri i Larteuml i Kombeve teuml Bashkuara peumlr teuml Drejtat e Njeriutrdquo shtator 2013 f 5

CommDH(2014)1

28

jurisprudenceumln e Gjykateumls55

Peumlr meuml tepeumlr gjykatat e brendshme nuk marrin neuml konsiderateuml masat alternative ekzistuese peumlr kufizimin e liriseuml personale qeuml nuk peumlrfshijneuml burgimin si peumlr shembull ndalimin peumlr trsquou larguar nga vendi garancineuml pasurore ose kontrollet gjyqeumlsore

148 Peumlr Komisionerin peumlrbeumln shqeteumlsim teuml veccedilanteuml peumlrdorimi i tepruar i maseumls seuml paraburgimit ndaj teuml miturve Sipas informaciont teuml ofruar nga UNICEF gjateuml viziteumls seuml Komisionerit peumlr shkak teuml vonesave neuml proceset gjyqeumlsore shumica e teuml miturve e kaneuml kryer koheumln e deumlnimit neuml paraburgim Komisioneri teumlrheq veumlmendjen e posaccedilme teuml autoriteteve tek Neni 37 (b) i Konventeumls mbi teuml Drejtat e Feumlmijeumls e ratifikuar dhe detyruese peumlr Shqipeumlrineuml e cila parashikon se shtetet paleuml duhet teuml sigurojneuml qeuml asnjeuml feumlmije teuml mos i mohohet liria neuml meumlnyreuml teuml paligjshme ose arbitrare dhe se ndalimi arrestimi apo burgimi i njeuml feumlmije do teuml jeteuml neuml peumlrputhje me ligjin dhe do teuml peumlrdoret veteumlm si maseuml e fundit 7 Nevoja peumlr njeuml mekanizeumlm teuml pavarur peumlr shqyrtimin e ankesave qeuml lidhen me

veprimet nga autoritetet e zbatimit teuml ligjit

149 Komisioneri beson se meumlnyra meuml e mireuml peumlr teuml luftuar pandeumlshkueshmeumlrineuml mes pjeseumltareumlve teuml forcave teuml zbatimit teuml ligjit eumlshteuml ngritja e njeuml mekanizmi teuml efektsheumlm dhe teuml pavarur teuml ankesave Kjo eumlshteuml neuml peumlrputhje me Kodin Evropian peumlr Etikeumln e Policiseuml i cili parashikon qeuml ldquoautoritetet publike do teuml sigurojneuml procedura teuml efektshme dhe teuml paanshme teuml ankimimit kundeumlr policiseumlrdquo dhe qeuml ldquoduhen promovuar mekanizmat e llogaridheumlnies bazuar neuml komunikimin dhe mireumlkuptimin e ndeumlrsjelleuml mes publikut dhe policiseumlrdquo

150 Neuml vitin 2012 OKB CAT shprehu shqeteumlsimin neuml lidhje me informacionin se viktimat qeuml pretendonin se ishin keqtrajtuar nga policia nuk kishin dijeni peumlr procedurat e tjera teuml ankimit peumlrtej referimit teuml ankesave teuml tyre neuml polici e cila neuml disa raste kishte refuzuar teuml pranonte ankesa qeuml lidheshin me sjellje teuml papeumlrshtatshme nga ana e policiseuml

56 Ky organizeumlm shprehte

shqeteumlsimin edhe neuml lidhje me rastet e raportuara teuml keqtrajtimeve teuml personave neuml situateuml vulnerabeumll teuml cileumlt nuk kaneuml pranuar teuml depozitojneuml ankeseuml kundeumlr policiseuml peumlr shkak teuml frikeumls seuml kundeumlr-padive nga policia apo teuml formave teuml tjera teuml hakmarrjes

151 Komisioneri veumlren se neuml Shqipeumlri ekzistojneuml mekanizmat e hetimit teuml brendsheumlm teuml cilat synojneuml teuml trajtojneuml rastet e shpeumlrdorimeve teuml kryera nga pjeseumltareuml teuml organeve teuml zbatimit teuml ligjit Viktimat e keqtrajtimeve mund teuml beumljneuml ankeseuml edhe tek Avokatit teuml Popullit praneuml teuml cilit eumlshteuml ngritur Mekanizmi Kombeumltar peumlr Parandalimin e Tortureumls Megjithateuml Avokati i Popullit mund teuml beumljeuml veteumlm rekomandime dhe nuk ka teuml drejteuml teuml vendoseuml sanksione

152 Komisioneri thekson se mekanizma teuml keumlsaj natyre ndoneumlse teuml nevojshme peumlr vendosjen e sanksioneve disiplinore nuk mjaftojneuml peumlr teuml siguruar ndeumlshkimin e peumlrshtatsheumlm peumlr teuml gjitha rastet e shpeumlrdorimeve nga ana e zyrtareumlve teuml zbatimit teuml ligjit parandalimin e peumlrseumlritjes seuml tyre dhe riparimin e efektsheumlm teuml deumlmit qeuml u eumlshteuml shkaktuar viktimave Peumlrveccedil keumlsaj sipas informacioneve qeuml Komisioneri mori nga autoritetet mekanizmi ekzistues peumlr hetimin e brendsheumlm nuk ka rezultuar efikas dhe do teuml reformohet Komisioneri deumlshiron teuml neumlnvizojeuml se eumlshteuml neuml doreuml teuml autoriteteve shqiptare qeuml teuml vendosin se cili opsion eumlshteuml meuml i peumlrshtatshmi peumlr sistemin dhe traditeumln ligjore shqiptare peumlr sa koheuml qeuml mbahet parasysh qeuml ccedildo mekanizeumlm ankesash duhet teuml jeteuml neuml pajtim me parimet e parashtruara neuml Opinionin e Komisionerit peumlr Zgjidhjen e Pavarur dhe teuml Efektshme teuml Ankesave ndaj Policiseuml 2009

8 Puna e Mekanizmit Kombeumltar peumlr Parandalimin e Tortureumls

153 Peumlr sa i takon funksionimit teuml MKPT-seuml neuml raportin peumlrmbylleumls teuml vitit 201257

UN CAT ka shprehur shqeteumlsime lidhur me mungeseumln e stafit profesional burimeve financiare dhe

55

Shih peumlr shembull vendimin e Gjykateumls neuml ccedileumlshtjen Cahit Demirel k Turqiseuml 7 korrik 2009 paragrafi 45 Gjykata vlereumlsoi se Turqia ishte neuml shkelje teuml KEDNj-seuml dhe vuri neuml dukje se gjykatat e brendshme kishin urdheumlruar maseumln e paraburgimit neuml vazhdimeumlsi peumlr ankuesit teuml cileumlt ishin neuml pritje teuml gjykimit duke peumlrdorur terma stereotipe teuml njeumljta si peumlr shembull ldquoduke pasur parasysh natyreumln e vepreumls penale situateumln e provave dhe peumlrmbajtjen e dosjesrdquo 56

Shih UN CAT ldquo2012 Veumlzhgime peumlrmbylleumlse peumlr Shqipeumlrineumlrdquo paragrafi 20 57

UN CAT ldquo Veumlzhgimet peumlrmbylleumlse peumlr Shqipeumlrineuml rdquo 2012 paragrafi 11

CommDH(2014)1

29

metodologjike peumlr teuml kryer funksionet neuml meumlnyreuml teuml efektshme dhe teuml pavarur Zyra e Avokatit teuml Popullit eumlshteuml ndikuar negativisht nga shkurtimet dometheumlneumlse teuml fondeve ccedilka ka ccediluar neuml kufizimin e kapacitetit operacional teuml keumltij institucioni kryesisht neuml lidhje me puneumlsimin e njeuml specialisti qeuml do teuml rriste cileumlsineuml e raporteve dhe rekomandimeve Peumlr meuml tepeumlr pavareumlsisht nga disa peumlrmireumlsime mbetet ende i pranisheumlm problemi i mosrespektimit teuml rekomandimeve teuml Avokatit teuml Popullit nga ana e administrateumls

154 Komisioneri ka veumlneuml re ekzistenceumln e opinioneve teuml ndryshme neuml Shqipeumlri peumlr sa i takon formeumls operacionale teuml MKPT-seuml Nga njeumlra aneuml disa prej bashkeumlbisedueve kaneuml leumlvduar puneumln e MKPT-seuml aktuale dhe kaneuml veumlneuml neuml dukje se ofrimi i mjeteve teuml mjaftueshme financiare do ta beumlnte puneumln e tij meuml efektive teuml tjereuml kaneuml hedhur ideneuml qeuml neuml Shqipeumlri duhet teuml peumlrdoret modeli lsquoombudsman plusrsquo

58 i cili ekziston neuml disa vende evropiane Komisioneri

gjithashtu deumlgjoi opinione se neuml puneumln e MKPT-seuml duhet teuml peumlrfshihen dhe konsultohen njeuml numeumlr meuml i madh OJQ-sh

155 Ndeumlrsa mban parasysh se eumlshteuml neuml doreuml teuml ccedildo shteti paleuml neuml OPCAT qeuml teuml zgjedheuml modelin e MKPT-seuml qeuml i peumlrshtatet meuml mireuml kushteve teuml tij Komisioneri u kujton autoriteteve se OPCAT keumlrkon nga shtetet paleuml qeuml teuml garantojneuml pavareumlsineuml funksionale teuml mekanizmave kombeumltareuml teuml parandalimit dhe pavareumlsineuml e personelit teuml tyre teuml marrin masat e nevojshme peumlr teuml siguruar qeuml eksperteumlt e mekanizmave kombeumltareuml teuml parandalimit teuml keneuml kapacitetet dhe njohuriteuml e duhura profesionale dhe teuml marrin peumlrsipeumlr sigurimin e burimeve teuml nevojshme peumlr funksionimin e mekanizmave kombeumltareuml teuml parandalimit

156 Seuml fundmi Komisioneri veumlren me interes se me nismeumln e Avokatit teuml Popullit teuml Shqipeumlriseuml neuml vitin 2013 eumlshteuml krijuar rrjeti i MKPT-ve peumlr Evropeumln Juglindore me seli neuml Beograd Serbi Qeumlllimi kryesor i keumltij rrjeti eumlshteuml teuml vendoseuml bashkeumlpunimin dhe teuml krijojeuml sinergjineuml mes MKPT-ve rajonale dhe teuml krijojeuml njeuml mundeumlsi peumlr shkeumlmbimin e peumlrvojeumls Peumlrfundime dhe rekomandime

157 Komisioneri teumlrheq veumlmendjen e autoriteteve tek Udheumlzimet e Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls 2011 peumlr ccedilrreumlnjosjen e pandeumlshkueshmeumlriseuml neuml rastet e shkeljeve serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut si dhe tek pjesa ldquoLufta ndaj pandeumlshkueshmeumlriseumlrdquo neuml Raportin e 14-teuml teuml peumlrgjithsheumlm teuml CPT dhe thekson nevojeumln e teuml gjitha shteteve qeuml teuml peumlrpunojneuml politika dhe praktika qeuml synojneuml teuml parandalojneuml dhe luftojneuml ccedilfareumldolloj kulture institucionale brenda dhe jashteuml autoriteteve teuml zbatimit teuml ligjit teuml cilat nxisin pandeumlshkueshmeumlrineuml Masat e ndeumlrmarra neuml keumlteuml kontekst duhet teuml peumlrfshijneuml njeuml politikeuml teuml toleranceumls zero ndaj shkeljeve serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut teuml mbeumlshtetur nga teuml gjitha organet e zbatimit teuml ligjit dhe organe teuml tjera kompetente ndeumlrmarrjen e politikave antikorrupsion si dhe ngritjen dhe forcimin e mekanizmave teuml duhur peumlr trajnimin dhe kontrollin neuml peumlrputhje me Rekomandimin e Komitetit teuml Ministrave teuml Keumlshillit teuml Evropeumls mbi Kodin Evropian teuml Etikeumls seuml Policiseuml Njeumlherazi autoritetet inkurajohen qeuml teuml marrin masa peumlr rritjen e ndeumlrgjegjeumlsimit teuml gjyqtareumlve dhe prokuroreumlve neuml lidhje me detyreumln qeuml ata kaneuml qeuml teuml veumlrejneuml dhe teuml hetojneuml neuml meumlnyreuml teuml ploteuml teuml gjitha pretendimet peumlr keqtrajtime teuml kryera nga zyrtareumlt e zbatimit teuml ligjit neuml peumlrputhje me jurisprudenceumln e Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut

158 Komisioneri veumlren se neuml Shqipeumlri rastet e keqtrajtimeve nga ana e oficereumlve teuml zbatimit teuml ligjit duket sikur lidhen me vendosjen e njeuml theksi teuml tepruar tek pranimi i fajeumlsiseuml gjateuml hetimeve penale Ai u beumln thirrje autoriteteve qeuml teuml zbatojneuml rekomandimet e CPT veccedilaneumlrisht ato qeuml lidhen me peumlrzgjedhjen e kujdesshme gjateuml fazeumls seuml rekrutimit si dhe me formimin e peumlrshtatsheumlm (si fillestar ashtu edhe ateuml vazhdues) teuml oficereumlve teuml policiseuml prokuroreumlve dhe gjyqtareumlve Neuml keumlteuml fusheuml autoritetet shqiptare mund teuml mbeumlshteten neuml ekspertizeumln e Keumlshillit teuml Evropeumls

159 Komisioneri deumlshiron teuml kujtojeuml se me qeumlllim qeuml hetimi i keqtrajtimeve teuml mundshme teuml jeteuml i efektsheumlm ai duhet teuml jeteuml neuml peumlrputhje me peseuml parimet e meumlposhtme (a) pavareumlsia nuk

58

Neuml vendet qeuml kaneuml keumlteuml model Avokati i Popullit eumlshteuml peumlrcaktuar si MKPT por funksionet e MKPT-seuml i kryen neuml bashkeumlpunim me OJQ-teuml dhe organizatat e shoqeumlriseuml civile

CommDH(2014)1

30

duhet teuml keteuml lidhje institucionale apo hierarkike mes hetuesve dhe zyrtareumlve ndaj teuml cileumlve eumlshteuml beumlreuml ankeseuml si dhe duhet keteuml pavareumlsi praktike (b) mjaftueshmeumlria hetimi duhet teuml jeteuml neuml gjendje teuml mbledheuml provat e duhura peumlr teuml vendosur neumlse sjellja e ankimuar e policiseuml ka qeneuml e paligjshme dhe teuml identifikojeuml dhe ndeumlshkojeuml personat peumlrgjegjeumls (c) shpejteumlsia hetimi duhet teuml kryhet menjeumlhereuml dhe neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml me qeumlllim qeuml teuml ruhet besimi tek sundimi i ligjit (d) shqyrtimi publik procedurat dhe vendimmarrja duhet teuml jeneuml teuml hapura dhe transparente me qeumlllim qeuml teuml sigurohet llogaridheumlnia dhe (e) peumlrfshirja e viktimeumls ankuesi duhet teuml jeteuml i peumlrfshireuml neuml procesin e ankimit me qeumlllim qeuml teuml mbrojeuml interesat legjitime teuml tijsaj

160 Komisioneri inkurajon autoritetet shqiptare qeuml teuml ndeumlrmarrin teuml gjitha masat e nevojshme peumlr teuml siguruar qeuml teuml gjitha pretendimet peumlr keqtrajtime nga ana e oficereumlve teuml zbatimit teuml ligjit teuml kryera gjateuml dhe pas ngjarjeve teuml 21 janarit teuml hetohen neuml meumlnyreuml teuml shpejteuml dhe teuml efektshme dhe personat peumlrgjegjeumls peumlr shkeljet teuml vihen para drejteumlsiseuml Neuml keumlteuml kontekst ai neumlnvizon nevojeumln qeuml teuml luftohet me forceuml pandeumlshkueshmeumlria dhe teuml merren masa frenuese peumlr personat e peumlrfshireuml neuml shkelje serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut neuml peumlrputhje me Udheumlzimet e vitit 2011 teuml Komitetit teuml Ministrave peumlr ccedilrreumlnjosjen e pandeumlshkueshmeumlriseuml neuml rastet e shkeljeve serioze teuml teuml drejtave teuml njeriut

161 Komisioneri nxit autoritetet qeuml teuml veumlneuml neuml zbatim rekomandimet e beumlra nga CPT veccedilaneumlrisht neuml lidhje me mundeumlsineuml peumlr personat e ndaluararrestuar qeuml teuml takohen me njeuml avokat apo mjek qeuml e zgjedhin veteuml teuml njoftojneuml familjareumlt peumlr vendndodhjen e tyre dhe teuml keneuml mbikqyrje dhe regjistrim 24 oreumlsh me kamera neuml zoneumln ku ata mbahen Komisioneri gjithashtu nxit autoritetet qeuml teuml marrin teuml gjitha masat e nevojshme peumlr teuml siguruar gjithmoneuml pranineuml e psikologeumlve gjateuml procedimeve teuml teuml miturve

162 Komisioneri eumlshteuml i shqeteumlsuar peumlr peumlrdorimin e tepruar teuml paraburgimit gjateuml procesit teuml gjykimit Ai nxit autoritetet shqiptare qeuml teuml sigurojneuml qeuml paraburgimi teuml peumlrdoret veteumlm si maseuml e fundit neuml veccedilanti neuml rastet e minoreneumlve Gjyqtareumlt dhe prokuroreumlt duhet teuml nxiten fort qeuml teuml veumlneuml neuml peumlrdorim masat alternative ndaj paraburgimit duhet teuml marrin teuml gjitheuml trajnimin e duhur dhe asistenceuml teuml meumltejshme duke mbajtur neuml konsiderateuml standardet e Keumlshillit teuml Evropeumls posaccedileumlrisht jurisprudenceumln e Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut Vendimet peumlr dheumlnien e maseumls seuml paraburgimit apo peumlr zgjatjen e saj duhet teuml jeneuml teuml arsyetuara dhe teuml bazuara veteumlm neuml faktet qeuml lidhen me ccedileumlshtjen e caktuar

163 Komisioneri fton autoritetet qeuml teuml sigurojneuml kushtet e duhura peumlr njeuml funksionim teuml efektsheumlm teuml Mekanizmit Kombeumltar peumlr Parandalimin e Tortureumls neuml peumlrputhje me standardet e parashikuara neuml Protokollin Opsional teuml Konventeumls kundeumlr Tortureumls

164 Seuml fundmi Komisioneri fton autoritetet shqiptare qeuml teuml shohin mundeumlsineuml peumlr ngritjen e njeuml mekanizmi teuml pavarur peumlr ankesat i cili teuml mbulojeuml teuml gjitheuml zyrtareumlt e zbatimit teuml ligjit neuml peumlrputhje me Opinionin e Komisionerit neuml lidhje me njeuml mekanizeumlm teuml pavarur dhe efektiv peumlr zgjidhjen e ankesave ndaj Policiseuml 2009 Keumlshilli i Evropeumls mund teuml ofrojeuml modele teuml dobishme nga vende teuml tjera aneumltare si dhe orientime neuml keumlteuml fusheuml