Imre Lakatos1922 - 1974

Methodologie van wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s

Reflectie op wetenschap 4 1

Imre Lakatos (geb. Imre Lipschitz; 1922-1974)

The Methodology of Scientific Research Programmes(1968)

• Filosoof, wiskundige en natuurkundige.

• London School of Economics.

• Leerling van Karl Popper.

• Demarcationist.

• Een complexe reconstructie van Poppers ideeën. (Vruchtbaar voor sociale wetenschappen??)

Reflectie op wetenschap 4 2

Reflectie op wetenschap 4

Debrecen, de stad waar Imre Lakatosgeboren is. Kossuth Lajos univeristeiten oude synagoge.

3

Popper over de aard van wetenschap:

1. Falsificatiecriterium (= demarcatie).

2. Theorieën moeten kritisch getoetst worden. (Trial and error.)

3. Wetenschappelijke kennis groeit en vergroot haar waarheidsgehalte.

Reflectie op wetenschap 4 4

Popper

Reflectie op wetenschap 4 5

Kuhn over wetenschap:

1. Eén geval levert geen falsificatie op.Hooguit articulatie vd theorie.

2. Weerlegging is revolutie na periode van crisis (en per definitie een sociaal gebeuren).Anomalie wordt immers niet zomaar onderkend!

Waarheidsvraag is machtsvraag.

3. Paradigma’s/theorieën zijn incommensurabel. Gestalt-switch. Groei is problematisch.

Reflectie op wetenschap 4 6

Gestalt-switch

Reflectie op wetenschap 4 7

A set of assumptions, concepts, values, and practices that constitutes a way ofviewing reality for the community that shares them, especially in an intellectualdiscipline.

Reflectie op wetenschap 4 8

Lakatos over wetenschap: Wetenschap berust op consensus en kritiek.

Demarcatiecriterium?

Lakatos geeft toe dat wetenschap sociaal gebeuren is, maar is niet alleen irrationeel of een kwestie van macht en

belangen.

• Regels maken objectiviteit en vooruitgangmogelijk.

• Wat is het demarcatiecriterium voor onderscheid tussen science en pseudoscience? (zie tekst 1 – 3.)

Reflectie op wetenschap 4 9

Heeft een programma heuristische kracht?

• In hoeverre is het in staat de theorie steekhoudend te articuleren?

• negatief

• positief

• Hoe zien deze onderzoeksprogramma’s er uit?

(ευρισκειν = vinden)

Reflectie op wetenschap 4 10

Vooruitgang in de wetenschappositieve heuristiek

• Er is toename van niet-gefalsifieerde empirische inhoud;

• Theoretisch progressief–wanneer iedere nieuwe theorie in de keten meer empirische inhoud heeft dan haar voorgangers;

• Empirisch progressief–wanneer de voorspellingen van nieuwe feiten worden bevestigd;

• Anders is het onderzoeksprogramma degenererend

Reflectie op wetenschap 4 11

Popper door de bril van Lakatos

Naïef falsificationisme( © H. Koningsveld)

Probleemloze achtergrond: zoeklichttheorieën;

Conventionele empirische basis, F

( c )Probleemloze achtergrond:

zoeklichttheorieën;Conventionele empirische basis, F

Anomalie/botsing/lastig feit falsificatie

Theorie (T)en

Ceteris paribus clausule (C)

Theorie moet worden geëlimineerd.(T)

Reflectie op wetenschap 4 12

Verfijnd falsificationisme van Lakatos.

Eliminatieprocedure verloopt in werkelijkheid zo:T

pluralistisch model F (probleemloze achtergrond)

T’ T’ Bezit surplus aan emp. inhoud.T’ Verklaart wat T ook verklaart.T’ Surplusinhoud wordt empirisch bevestigd.

Reflectie op wetenschap 4 13

Forschungspro- gramm (1)

Theorie (2)

Reflectie op wetenschap 4 14

Lakatos in verhouding tot Popper en Kuhn:

Lakatos tegen Kuhn:• Paradigmawisseling is niet irrationeel, maar een beslissing op grond

van beter alternatief. (Uitputtingsoorlog.)

• Wel vooruitgang in de wetenschap

Lakatos tegen Popper:• Hulphypotheses beschermen theorie tegen falsificatie. Weerlegging

wordt uitgesteld.

Lakatos:• In the long run wint een progressief programma van een

degenererend onderzoeksprogramma. (Krachtig alternatief met positieve heuristiek. Novel facts winnen.)

Reflectie op wetenschap 4 15