V. GIAÛI PHAÃU BEÄNH LYÙ :Thöôïng bì coù hieän töôïng

taêng söøng, aù söøng taêng gai, lôùp haït bieán maát, coù nhöõng vi aùp xe (micro-abceøs) ôû döôùi lôùp söøng chöùa nhieàu baïch caàu ña nhaân, caùc nhuù bì keùo daøi ra. Trong moâ bì noâng coù nhieàu teá baøo ñôn nhaân, ña nhaân vaø caùc maïch maùu daõn nôû.

VI. CHAÅN ÑOAÙN :1. Chaån ñoaùn xaùc ñònh :Döïa vaøo laâm saøng laø chính:

maûng, saån hoàng ban troùc vaåy, maøu ñoû töôi, khoâng taåm nhuaän, ñoái xöùng, coù vò trí choïn loïc, khoâng ngöùa hoaëc ngöùa ít, nghieäm phaùp Brocq (+), thöôøng keøm toån thöông moùng.

Giaûi phaãu beänh lyù: giuùp chaån ñoaùn beänh trong caùc theå khoâng ñieån hình, khoù chaån ñoaùn.

2. Chaån ñoaùn phaân bieät :•- Ban giang mai daïng vaåy neán: saån, maûng hoàng ban troùc vaåy, taåm nhuaän, vaåy ít, dính, khoù troùc, Brocq (-). Coù haïch , VDRL (+).•-   AÙ vaåy neán: saån hoàng ban troùc vaåy, thöôøng ôû thaân mình, Brocq (-), caïo vaåy troùc ra nguyeân khoái.•-  AÙ söøng daïng vaåy neán: hoàng ban troùc vaåy, giôùi haïn khoâng roõ, ít vaåy, Brocq (-) vò trí khoâng choïn loïc, phaân bieät nhôø moâ hoïc.

VII. TIEÁN TRIEÅN : Raát khoù döï ñoaùn:•-   Moät soá tr hôïp beänh oån ñònh, •-  Moät soá tr hôïp beänh lan roäng töø töø, coù luùc giaûm roài taùi phaùt. Nhieàu côn boäc phaùt lieân tuïc, sang thöông lan traøn, deã ñöa ñeán ñoû da toaøn thaân.•-   Moät soá tr hôïp beänh töï nhieân heát, nhöng taùi phaùt.•-    Hieám khi beänh khoûi haún hoaøn toaøn. 

 

VIII. BIEÁN CHÖÙNG : 1. Vieâm khôùp :Xaûy ra ôû taát caû caùc khôùp. Vieâm

cöùng coät soáng, vieâm ña khôùp (lieân ñoát xa), Waaler Rose (-). Tieán trieån keùo daøi, ñöa ñeán cöùng khôùp, bieán daïng khôùp.

2. Ñoû da toaøn thaân :Laø hoàng ban troùc vaåy chieám gaàn

heát dieän tích da, vaåy ít, dính, Brocq (-), thöôøng ngöùa.

3. Caùc bieán chöùng khaùc :Chaøm hoùa, boäi nhieãm vaø ung thö da

(hieám gaëp).

IX. ÑIEÀU TRÒ : Raát khoù khaên, deã gaây chaùn naûn 1. Ñieàu trò taïi choã :

Caùc chaát Cheá phaåm

Chaát tieâu söøng(keratolytique)

Vaseline salicyleùe 3%, 5% vaø 10%, ôû treû em chæ neân duøng loaïi 0,5% hoaëc 1%.

Caùc chaát khöû(reducteurs)

Haéc ín (goudron), daàu cade (huile de Cade) döôùi daïng thuoác boâi, xaø boâng hoaëc daàu goäi ñaàu.

Tia cöïc tím (UV) -        UVB phoái hôïp boâi haéc ín (goudron): phöông phaùp ñieàu trò cuûa Goeckermann.PUVA lieäu phaùp (PUVA theùrapie) : psoraleøne + UVA. Uoáng 8-methoxypsoraleøne 0,6mg/kg 1- 3 giôø tröôùc khi chieáu UVA. Chieáu 3 laàn/ tuaàn

Phoái hôïp reùtinoid+ PUVA

Uoáng etretinate hoaëc acitretine 20mg/ ngaøy vaø duøng PUVA lieäu phaùp.

Daãn xuaát vitamine D3 :-  Calcipotriol

Tacalcitol

Boâi 1- 2 laàn/ ngaøy. Coù 3 daïng:-        Dung dòch: duøng treân da ñaàu-        Kem : caùc neáp gaáp da-        Môõ : vuøng da trôn, nhieàu vaåyTaùc duïng : öùc cheá söï taêng sinh cuûa teá baøo vaø choáng vieâm.Tai bieán : taêng calci/ maùu, ít gaëpTaùc duïng phuï : ñoû vaø raùt boûng da, nhaát laø maët, neáp gaáp.Duøng ôû vaåy neán maûng. Neân boâi giôùi haïn vuøng da vaø thôøi gian duøng thuoác.

Corticosteùroids Raát nhieàu loaïi : betamethasone, hydrocortisoneKhoâng neân duøng, vì deã ñöa ñeán bieán chöùng vaø taùc duïng phuï

Retionoid : tazarotene

Daïng gel, cream

Thuoác öùc cheá mieãn dòch: tacrolimus, pimecrolimus

Raát toát, hieäu quaû cao, nhaát laø vaåy neán ôû maët, mi maét. Ít bieán chöùng.

Laser Laser maøu aùnh saùng vaøng chieáu theo xung, böôùc soùng 585mm, Laser noäi maïch, ñieàu trò vaåy neán raát toát,

 

2. Ñieàu trò toaøn thaân :

Coù raát nhieàu thuoác

-Vitamine A: lieàu cao 200.000 - 300.000 ñôn

vò/ ngaøy.

-         Etretinate (Tigason) : laø moät retinoide

(daãn xuaát cuûa vitamine A). Nay noù ñöôïc thay

theá baèng acitretin (Soriatane), lieàu duøng laø

0,3 – 0,5mg/kg/ngaøy roài taêng daàn

0,75,g/kg/ngaøy, khoaûng 30 -50mg/kg/ngaøy,

. Vôùi vaåy neán muû, duøng lieàu

1mg/kg/ngaøy, khi coù caûi thieän laâm saøng thì

giaûm

lieàu coøn 0,5mg/kg/ngaøy. Taùc duïng phuï

khoâ da vaø nieâm maïc, ruïng toùc, sinh

böôùu quaùi (teratogeøne). Choáng chæ ñònh :

thai ngheùn vaø suy gan.

-        - Dapsone (DDS): lieàu duøng 1,5mg/kg/ngaøy, thöôøng laø 100mg/ngaøy, duøng lieân tuïc moät ñeán vaøi thaùng. Taùc duïng phuï: thieáu maùu taùn huyeát, dò öùng, hoäi chöùng quaù maãn DDS.-    - Methotreate: coù taùc duïng öùc cheá toång hôïp AND cuûa teá baøo. Taùc duïng toát treân vaåy neán muû vaø vaåy neán khôùp, ít taùc duïng hôn treân vaåy neán maûng. Lieàu 15mg/tuaàn (tieâm baép hay uoáng), chia laøm 3 lieàu caùch nhau moãi 12 giôø. Taùc duïng phuï: ngoä ñoäc gan, maùu, xöông, phoåi. Caàn xeùt nghieäm toaøn boä tröôùc khi ñieàu trò, theo doõi kyõ caøng

-     Cyclosporine (Neùoral): laø thuoác öùc cheá mieãn dòch, choáng thaûi maûnh gheùp. Khôûi ñaàu 2,5mg/kg/ngaøy, roài taêng daàn, khoâng quaù 5mg/kg/ngaøy. Taùc duïng phuï : thaän, raäm loâng toùc, phì ñaïi nöôùu raêng, cao huyeát aùp, meät moûi, taêng cholesterol vaø triglyceride maùu.-      Corticosteroid: choáng chæ ñònh vì deã ñöa ñeán ñoû da toaøn thaân, vaåy neán muû khi ngöng thuoác. -       Vitamine D3 (Sterogyl): toát trong vaåy neán muû.-       Ñoâng y : haï khoâ thaûo, thoå phuïc linh, phaùc aáu tró uoáng lieân tuïc 3 thaùng

X. PHOØNG BEÄNH : 1. Phoøng beänh caáp I : (ngöôøi laønh) Ñoái vôùi ngöôøi laønh, phoøng beänh khoâng coù yù nghóa nhieàu, ngoaïi tröø thoâng baùo veà vaán ñeà anh, em, con … cuûa beänh nhaân coù theå maéc beänh (do coù tính di truyeàn). 2. Phoøng beänh caáp II : (ngöôøi beänh)-    Luoân giöõ tìn tinh thaàn thoaûi maùi, traùnh caùc chaán thöông taâm lyù.-      Cheá ñoä aên uoáng giaûm chaát beùo.-    Traùnh duøng caùc chaát kích thích nhö röôïu, bia, caø pheâ, thuoác laù.-       Khoâng duøng thuoác öùc cheá mieãn dòch nhö corticosteroids-        Traùnh chaán thöông, traày xöôùc da.

3. Phoøng beänh caáp III : (coù bieán chöùng)

Caàn nhaäp vieän ñieàu trò, nhaát laø ñau khôùp, ñeå traùnh chöùng khôùp, maát khaû naêng lao ñoäng.

 XI. KEÁT LUAÄN :Vaåy neán laø beänh ngoaøi da thöôøng

gaëp, maõn tính, bieåu hieän laâm saøng khaù ña daïng, khoâng phaûi luoân deã chaån ñoaùn. Beänh caàn chaån ñoaùn vaø ñieàu trò sôùm, Coù khi beänh laønh töï nhieân, nhöng thöôøng taùi phaùt. Caàn traùnh nhöõng kích thích thaàn kinh, vì noù thöôøng laø yeáu toá gaây taùi phaùt beänh.