Upload
sun
View
59
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Współczesne doktryny polityczne. Damian Latocha. Spis treści. Ideologia Doktryna Program polityczny Związek między ideologią, doktryną i programem politycznym Rodzaje doktryn Współczesne doktryny polityczne Podział doktryn na lewicowe, centrowe i prawicowe. Ideologia. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Współczesne doktryny polityczneDamian Latocha
Spis treści1. Ideologia2. Doktryna3. Program polityczny4. Związek między ideologią, doktryną i pro
gramem politycznym5. Rodzaje doktryn6. Współczesne doktryny polityczne7. Podział doktryn na lewicowe, centrowe i
prawicowe
Ideologiapojęcie występujące w filozofii i
naukach społecznych oraz politycznych, które określa
zbiory poglądów służących do całościowego interpretowania i
przekształcania świata
Doktrynasynteza podstawowych założeń ideologii, racji stanu, interesu
narodu lub społeczeństwa oraz głównych zasad, form i
możliwości ich urzeczywistnienia; podstawa
programu działania politycznego
Program politycznyzbiór celów i zamierzeń tworzący pewien system warunkujących się
i planowych działań, na ogół przyjmuje formę dokumentu, w
którym autorzy informują:•co zamierzają zrobić,
•kiedy chcą to zrealizować,•dlaczego chcą to zrealizować
Związek między ideologią, doktryną i programem politycznym
Doktryna pozwala zastosować w praktyce teorie zawarte w ideologii. Natomiast program polityczny jest
dostosowaniem doktryny do aktualnej sytuacji społecznej, politycznej i ekonomicznej.
Przykład:Ideologia konserwatyzmu podstawową wartością jest prawo do własności prywatnejDoktryna konserwatyzmu postulat wprowadzenia ochrony prawnej własności prywatnejProgram konserwatystów żądanie jak najszybszego wprowadzenia ustawy reprywatyzacyjnej
Ideologia
Doktryna
Program polityczny
Rodzaje doktryn1. Konserwatywne2. Reformistyczne3. Rewolucyjne4. Reakcyjne5. Utopijne
Doktryna konserwatywnaZwana jest również zachowawczą,
powszechnie uważa się ją za dążenie do utrzymania istniejących stosunków
społecznych i politycznych.
Występują niemal we wszystkich ruchach i partiach politycznych
(np. „beton” wPZPR).
Doktryna reformistyczna (łac. „reformo” - przekształcam).
Zakłada ewolucyjny sposób wprowadzenia reform społecznych
i politycznych.
Reformizm jest podstawą współczesnej socjaldemokracji.
Doktryna rewolucyjna
Rewolucja jest podstawowym i najlepszym sposobem wprowadzania zmian.
Przykładem jest marksizm-leninizm, maoizm oraz
współcześnie doktryny wywodzące się z islamskiej doktryny religijnej
(rewolucja islamska w Iranie, działalność afgańskich Talibów)
Doktryna reakcyjnaOptuje za przywróceniem albo utrzymaniem przestarzałego ustroju, nie przystającego do rzeczywistości politycznej.
Przykładem może być nawoływanie do powrotu PRL-u lub ruchy monarchistyczne w Polsce.
Doktryna utopijnadoktryna stawiająca sobie cele
polityczne, społeczne, gospodarcze niemożliwe do
zrealizowania w danym momencie.
Przykładem zastosowania utopii politycznych jest Francja XVIII
wieku.
Współczesne doktryny polityczne
1. Konserwatyzm2. Liberalizm3. Socjalizm4. Komunizm5. Socjaldemokratyzm6. Chadecja7. Anarchizm
Konserwatyzmpodstawowe wartości:
• tradycja, naród, rodzina, hierarchia, autorytet, odpowiedzialność, wolność osobista, własność, poszanowanie prawa
główni myśliciele:• pierwszy Irlandczyk Edmund
Burke 1729-1797• pojecie konserwatyzm
rozpowszechnił Francuz Francois-René Chateaubriand
miejsce jednostki w życiu społecznym:
• człowiek nigdy nie będzie doskonały
• człowiek jest z natury słaby, więc powinien się odwoływać do religii, wiedzy przodków, autorytetów
• ludzie nie są sobie równi Edmund Burke – ojciec konserwatyzmu
Konserwatyzmspołeczeństwo:
• wspólnota nadrzędna wobec jednostki
• społeczeństwo hierarchiczne• ciągłość historyczna• krytykują społeczeństwa
masowe• przeciwni rewolucyjnym
zmianomstosunek do demokracji:
• współcześnie: demokracja przedstawicielska godzi autorytet państwa i wolność obywateli; są za władzą elit
• bezwzględne respektowanie zasad rządów prawa
gospodarka:• prywatna własność i wolna
konkurencja• minimum ingerencji państwa w
gospodarkę
Przykładem konserwatyzmu był program ekonomiczny M. Thatcher w Wielkiej Brytanii, efektem którego
było ograniczenie budownictwa socjalnego, reprywatyzacja przedsiębiorstw, zniesienie dodatków
socjalnych.
Liberalizm podstawowe wartości:• w centrum jednostka
ludzka dlatego: wolność, indywidualizm, racjonalność, równość wobec prawa, tolerancja, pluralizm, własność prywatna
główni myśliciele:• John Locke, Karol
Monteskiusz, Adam Smithmiejsce jednostki w życiu
społecznym:• Człowiek zajmuje miejsce
centralne• są realistami: obok
pozytywnych cech człowieka widzą jego wady
• zasługa liberałów: rozbudowa koncepcji praw człowieka
John Locke – jeden z głównych myślicieliliberalizmu
Liberalizmspołeczeństwo
• wszyscy ludzie są równi i wolni• instytucje powinny stwarzać
ludziom warunki do korzystania z praw, ale o swoją pozycję i dobrobyt każdy musi zabiegać samodzielnie
• nie wolno odbierać lepszym i dawać gorszym bo to zabija wolność jednostki
państwo i system polityczny• państwo powinno tylko
zapewnić bezpieczeństwo oraz warunki swobodnego działania jednostek w sferze prywatnej i gospodarczej
• zwolennicy ustroju parlamentarnego
gospodarka• zasada wolnego rynku• leseferyzm (fr. laissez faire –
pozwólcie działać)• Adam Smith „niewidzialna ręka
rynku”• krytykują ingerencję państwa w
gospodarkę
Friedrich von Hayek – współczesny myśliciel liberalny,Laureat Nagrody Nobla
Socjalizmpodstawowe wartości:
• szczególne znaczenie ma zło• relatywizm – różne wartości
(nawet te uważanie za uniwersalne są względne)
• równość – wobec prawa i nie tylko
• wspólna własność, wzajemna współpraca i altruizm
główni myśliciele:• wywodzącej się z utopijnej
filozofii politycznej rozwijanej w latach 30. i 40. XIX wieku we Francji (Henri de Saint-Simon) i Anglii (Robert Owen)
Henri de Saint-Simon
Socjalizmmiejsce jednostki w życiu
społecznym:• dzięki wolności i
nieograniczonym możliwościom rozumu człowiek jest najważniejszą istotą w kosmosie
• człowiek ma wartościować świat • człowiek ma tak przekształcać
rzeczywistość, żeby służyła szczęściu innych ludzi
społeczeństwo:• zmniejszenie nierówności
społecznych• upowszechnienia świadczeń
socjalnych• sprawiedliwy podział dóbr• społeczeństwo bez ubóstwa
gospodarka:• państwo powinno ingerować w
gospodarkę państwa
Pia Elda Locatelli – przewodnicząca Włoskiej Partii Socjalistycznej
Komunizm podstawowe wartości:
• komunizm jest odmianą socjalizmu bazuje na podobnych wartościach
główni myśliciele:• Karol Marks, Fryderyk Engels
społeczeństwo:• nieustanna walka klas,
dotycząca panowania ekonomicznego posiadaczy nad robotnikami ( burżuazja awlcząca z klasą robotniczą)
• konieczna rewolucja i przejęcie środków pordukcji
• każdy dostaje wg potrzebpaństwo:
• zanikanie państw• powstanie wspólnoty
międzynarodowej
Karol Marks – jeden z twórców komunizmu
Komunizm człowiek i jego miejsce w
społeczeństwie:• człowiek jest samodzielny • człowiek nie ma wartości
jako indywiduumspołeczeństwo:
• dla potrzeb ogółu można poświęcać jednostki
• brak przywileju własności• własność wspólna
wartością nadrzędnągospodarka:
• Gospodarka zarządzana centralnie tzw. „centralnie planowanie”
Pierwsze próby wprowadzenia komunizmuwprowadził Lenin, który w 1917 roku rozpoczął
rewolucję październikową
Socjaldemokratyzm podstawowe wartości:
• równość, sprawiedliwość społeczna, wolność, solidarność, wspólnota
• zasada sprawiedliwości społecznej• podział wytworzonego dochodu,
wyrówujący nierówności społecznych główni myśliciele:
• Ferdynand Lassalle 1825 – 1864• Edward Berstein 1850 – 1932• po II wojnie światowej: Willy Brandt,
Olof Palme, Bruno Kreisky, Francois Mitterand, Tony Blair, Gerhard Schröder
miejsce jednostki w życiu społecznym• w każdej jednostce tkwią możliwości i
talenty, które rozwijają się w sprzyjających warunkach
• stwarzanie osobom biednym i poszkodowanym przez los odpowiednie zabezpieczenia
Ferdynand Lassalle
Socjaldemokratyzmspołeczeństwo
• w XIX w. w społeczeństwie decydującą rolę odgrywają dwie klasy społeczne, które są w konflikcie reformy miały ten konflikt zlikwidować
• współcześnie – realizowana polityka reform przeobraziła społeczeństwo
państwo i system polityczny• państwo jest instytucją neutralną, wyrażającą i
uzgadniającą interesy różnych grup społecznych• przywiązują dużą wagę do demokratycznych zasad,
wartości i rozwiązań ustrojowychgospodarka
• do II wojny światowej uznawali uspołecznienie własności
• po II wojnie światowej: koncepcja „państwa dobrobytu” sprawiedliwy podział dóbr
• współcześnie: poszukiwanie „trzeciej drogi”: budowanie nowych form solidarności społecznej w warunkach nowoczesnej, podlegającej procesom globalizacji gospodarki rynkowej
Tony Blair – były premier WielkiejBrytanii;
uznawany za socjaldemokratę
Chadecjapodstawowe wartości:
• wiara w Boga• człowiek widziany przez pryzmat
jego życia doczesnego jak i egzystencji pozadoczesnej
• godność osoby ludzkiej, miłość, sprawiedliwość, solidarność, odpowiedzialność, jedność praw i obowiązków, rodzina, własność prywatna, praca, pluralizm, pokój
główni myśliciele:• odwołują się do encyklik
papieskich• Leon XIII, Pius XI, Jan XXIII ,
Paweł VI, Jan Paweł II • dokumenty II soboru
watykańskiego 1962 - 1965Leon XIII
Chadecjagodność osoby ludzkiej• respektowanie godności ludzkiej• poszanowanie praw człowieka• godne życie i sprawiedliwe traktowanie
społeczeństwo• solidaryzm – nadrzędność dobra
wspólnego nad interesami grup i jednostek
• społeczeństwo jako organizm• szczególna rola rodziny
państwo i system polityczny• ustrój demokratyczny, respektujący prawa
człowieka• duża rola demokracji lokalnej• zasada pomocniczości
(subsydiarności) – decyzje dotyczące jednostek i grup społecznych powinny być podejmowane na szczeblu im najbliższym
gospodarka• respektowanie własności prywatnej• społeczna gospodarka rynkowa,
umiarkowana ingerencja państwa• ludzkiej pracy nie można traktować
instrumentalnieJan Paweł II
Anarchizm podstawowe wartości:
• wolność• należy odrzucić wszystko to, co ją ogranicza
m.in.. autorytety główni myśliciele:
• jako pierwszy tego pojęcia użył Pierre-Joseph Proudhon
• Michaił Bakunin, Piotr Kropotkinpaństwo:
• jest największym zagrożeniem dla wolności – jego struktury powinny zostać całkowicie zlikwidowane
• państwo jest utożsamiane ze złem wyrządzonym ludziom, z narzuconymi na nich ograniczeniami, które krępują jednostkę
społeczeństwo:• w miejsce państwa miałyby powstać
dobrowolne stowarzyszenia i wspólnoty ludzi Pierre-Joseph Proudhon
Anarchizm
Nurty:Anarchizm indywidualistyczny –
odrzuca państwo, społeczeństwo, rodzinę i religię jako form przymusu
Anarchizm radykalistyczny – oparcie nowego ładu na syndykatach, czyli dobrowolnych stowarzyszeniach obywateli
Anarchizm komunistyczny – anarchizm + komunistyczna wizja gospodarki
Johnny Rotten – wokalista zespołu Sex Pistols,twórców piosenki „Anarchy in the U.K.” inspirowanej
ideologią anarchistyczną
Podział doktryn na lewicowe, centrowe i prawicowe
Doktryny
LewicoweCentrowe
Prawicowe
pełna realizacja idei sprawiedliwości społecznej
przeciwnicy poglądu, że nierówność jest zjawiskiem naturalnym
domagają się:• braku dyskryminacji
społecznej• większych praw dla
kobiet, mniejszości• niwelowania różnic
majątkowych • zasiłki dla bezrobotnych,
system stypendialny
głównie: komuniści, socjaliści, socjaldemokraci
utrzymanie równowagi pomiędzy interesami różnych warstw i grup społecznych
różnice majątkowe nie powinny być niwelowane przez państwo, a przez społeczeństwo (stowarzyszenia, fundacje)
głównie: konserwatyści i liberałowie
nierówność społeczna jest nieodłączną cechą społeczeństwa
Utrzymanie struktury społeczeństwa w którym występują warstwy i grupy o różnym poziomie majątkowym
podkreślają takie wartości jak: kultura, tradycje narodowe i państwowe
głównie: konserwatyści i chadecy
Materiały źródłowe1. P. Leszczyński, T. Snarski: Wiedza o
społeczeństwie. Vademecum maturalne 2008. OPERON, Gdynia 2008,
2. Strona internetowa: www.wikipedia.org.pl,3. Strona internetowa: http://encyklopedia.pwn.pl/,4. Strona internetowa:
http://odn.zce.szczecin.pl/ju/eduobyw/pliki/stronywo/spo/spoa6.pdf,
5. Z. Smutek, J. Maleska, B, Surmacz: Wiedza o społeczeństwie. OPERON, Gdynia 2005.