Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kemoterapinin Geç Yan Etkilerinin
Tanımı, Değerlendirilmesi ve Takibi
Dr.Fikret Arpacı
GATA T.Onkoloji B.D
XVI ULUSAL KANSER KONGRESİ
Neden Önemli ?
Modern / Güncel tedavilerle çocukların % 70’den
fazlası uzun süreli yaşamaktadır.
Genç adult ve diğer yetişkinlerde uzun süreli yaşam
oranı artmaktadır.
Geç Yan Etkilerin Tanımı
Tedavinin tamamlanmasından sonra doğan veya
persistan kalan, tedavi ile ilişkili komplikasyonlar yada
yan etkilerdir.
Geç yan etkilerin araştırıldığı program ve çalışmalar
genellikle kanser tedavisinin tamamlanmasından sonra
en az 2 yıl geçen hasta populasyonlarında yapılmıştır.
Geç Yan Etkilerden Sorumlu Tedaviler
Cerrahi
Radyoterapi
Kemoterapi
Multimodaliter Tedavi
Kök Hücre Nakli
Kan ve Kan Ürünlerinin Transfüzyonu
Fiziksel etkiler
Psikolojik etkiler
Sosyal etkiler
Varlık / Varoluş üzerine etkiler.
Geç Yan Etkiler Yaşam Kalitesini Etkileyen
4 Ana Unsur Açısından Tanımlanır
Sık Görülen Fiziksel Geç Yan Etkiler
Vücut değişiklikleri (Nedbeler,şekil bozuklukları, amputasyonlar)
Kalp / Damar / Solunum problemleri
Kognitif bozukluklar
Enerji kaybı (Fatigue)
Bağışıklık bozuklukları
İnfertilite
Lenfödem
Osteoporoz / Kırıklar
Ağrılar
Erken menopoz
İkincil kanserler
Seksüel bozukluklar
Deri değişiklikleri
İnkontinans
Sık Görülen Psikolojik Geç Yan Etkiler
Gelecek ve ölüm endişesi
Depresyon
Minnettarlık / Şükür / Şanslı olma duygusu
Evhamlılık, kaygı artışı
Plan yapma zorluğu
Benlik saygısında değişme
Kararsızlık ve duyarlılık
Sık Görülen Sosyal Geç Yan Etkiler
Başkalarını düşünme
Yabancılaşma ve izolasyon
Yaşdaşlarıyla kendini mukayese
Sosyal ilişki değişiklikleri
Sosyo ekonomik problemler
Sağlık sigortası
İş problemleri
Okula dönüş
Finansal problemler
Varlık / Varoluş Üzerine Yan Etkiler
Hayatın değerini bilmek
Zaman ve geleceğe ait yeni orientasyonlar
Değer ve amaç değişiklikleri
Ölüme bakış açısı
Geç Yan Etkilerin İzlenmesi
Niçin Yararlı ?
Yaşam kalitesini artırır
ve
Yan etkileri erken tanıyıp maliyeti azaltır
Zararlı olabilir mi?
Hasta anksietisini artırabilir
Yanlış pozitif sonuçlar gereksiz tetkiklere ve
maliyetin artmasına yol açabilir.
Geç Yan Etkilerin Takibi
Children’s Oncology Group Long-Term Follow-Up
Guidelines for Survivors of Childhood, Adolescent
and Young Adult Cancers
www.survivorshipguidelines.org.
Version 1.2-March 2004
Her yıl güncelleştirilmekte
Geç Yan Etki – Kemoterapötik Ajan İlişkisi
(Skorlama)
1 : Kemoterapötik ajan ile geç yan etki arasında yüksek
düzeyde bir ilişki vardır.(yüksek kalitede case control
veya cohort çalışmalar vardır).Tarama / İzleme için
konsensus vardır.
2A: Kemoterapötik ajan ile geç yan etki arasında düşük
düzeyde ilişki vardır.(Non analitik çalışmalar, olgu seri
yada raporları) Tarama / İzleme için konsensus vardır.
2B: Kemoterapötik ajan ile geç yan etki arasında düşük
düzeyde ilişki vardır.(Olgu raporları, klinik tecrübeler)
Tarama / İzlem için konsensus yoktur.
3 : Tarama için hiç konsensus yoktur.
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
Kardiomyopati Aritmiler
-Antrasiklinler
-Siklofosfamid
-Amsakrin
1 -RT (Mante, mediastinel
spinal, akciğer tüm
abdomen, sol meme)
-TBI
-Siklofosfamid 100-200 mm/kg
(Kök Hücre Nakli)
-Kalp Hastalığı varlığı
-Gebelik, D.mellutus
-Ateşli Hastalık
-Kokain, efedrin kullanımı
-<5 yaş
-Bayan
-Sigara
-Hiper tansiyon,Obezite
-Doksorubisin Dozu
≥300 mg/m2 <18 yaş
≥550 mg//m2 >18 yaş
-Yılda bir -Fizik
Muayene
-EKG
-ECHO
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Kognitif Bozukluklar
.Zeka azalması
.Hafıza problemleri
.Okuma Zorlukları
-Lokoensefalopati
.Spastisite
.Ataksi
.Dizartri
.Epilepsi
-Ara-C
(Yüksek Doz
≥1000 mg/m2)
-Mtx
(Yüksek Doz
≥1000 mg/m2)
-IT Mtx
2A
1
1
-- < 3 yaş
- - Bayan
- - RT (≥ 24 6y, beyin)
- - TBI
- - Deksametazon
- -MSS Lösemi / Lenfoma
-Yılda bir -Nöropsikolojik
İnceleme
-Beyin MR
(Gerekirse)
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
- Hipogonadizm
- İnferfilite
- Erken Menopoz
- Alkilleyiciler
- Dakarbazin
- Temozolamid
- Cisplatin
- Karboplatin
1
2A
2A
2A
2A
-- TBI
- - RT
(abdomen,pelvis,testis)
-- Orsiektomi
-- Oöferoktomi
-- MOPP > 3 kür
-- Busulfan ≥ 600 mg/m2
-- Siklofosfamid ≥7.5 g/m2
- ≥ 200 mg/kg
-Yılda bir -Hekim
Muayenesi
-FSH,LH,
Östradiol
testosteron
-Spermiogram
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Osteopeni
(BMD 1-2.5 SD)
-Osteoporoz
(BMD ≥ 2.5 SD)
-Avasküler nekroz
-Metotreksat -2B -Yaşlılar Steroid
(Dex daha kötü)
-RT(Kranial,spinal gonadal, kemik)
-Kök Hücre Nakli
-Hipogonadlar
-Erken Menopoz
-Hipertroidi
-Orak hücreli anemi
-18 yaşında
başlar
(Gerekirse daha
erken)
-Yılda bir
-BMD
-MRI
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
- Akut Myelositer
Lösemi
- Myelodisplazi
- Lenfoma
- Diğer sekonder
- kanserler
-Alkilleyiciler
-Antrasiklinler
-Etoposid
-Teniposid
-Dakarbazin
-Temozolamid
-Cisplatin
-Karboplatin
1
1
1
1
2A
2A
2A
2A
-Splenektomi
--RT
--TBI
--Kök Hücre Nakli
--Hodgkin Hastalığı
--NHL
-Yılda bir
Alkilleyiciler
için 15 yıla
kadar
-Antrasiklinler
ve Etoposid
için 10 yıla
kadar
-Fizik
Muayene
-Tam Kan
-Periferik
Yayma
-Gerekirse
Kemik İliği
-İlgili organa
özgü izleme
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-- Pulmoner
- Fibrozis
- Busulfan
-- BCNU
-- CCNU
-- Bleomisin
1
1
1
1
- Sigara
- Allerjik Hikaye
-- KOAH
-- RT(Toraks,Spinal)
-- TBI
-- Bleomisin ≥ 400 ü/m2
- - BCNU ≥ 600 mg/m2
- - Busulfan ≥ 500 mg
- - Renal Yetersizlik
- - Yüksek Doz Oksijen
-Yılda bir -Fiziki
Muayene
-Solunum
Fonksiyon
Testleri
-Akciğer
Grafisi
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Renal Toksisite - İfosfamid
-- Cisplatin
-- Karboplatin
-- Methotreksat
1
1
1
2A
- Siklosporin
- Aminoglikozid
-- Amfoterisin
-- RT(Abdominopelvik)
-- Sistektomi
-- Nefroktomi
- - Renal Tutulum
- - İfosfamid ≥ 60 g / m2
- - Cisplatin ≥ 200 mg / m2
- - D.Mellitus
- - Hipertansiyon
- - Tek Böbrek
-Yılda bir -Kan Basıncı
-BUN, Cr
-Kan
Elektrolitleri
-Tam İdrar
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Hemorajik Sistid
-Mesane Fibrozisi
- Siklofosfamid
- İfosfamid
1
1
- Siklosfamid ≥ 3 g / m2
- RT(Pelvik)
-- Alkol
-- Sigara
-Yılda bir -Tam İdrar
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Katarak
- Busulfan
2B - RT(Baş, boyun)
- TBI(Tek fraksiyon)
- Steroid
-Yılda bir -Göz ve göz
dibi muayenesi
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Dental
anormallikler
- Herhangi bir
- ajan
1 - < 5 yaş
- Oral kaviteye RT
-6 ayda bir -Diş Hekimi
muayenesi
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Ototoksisite
- Cisplatin
- Karboplatin
1
1
- < 4 yaş
- RT
- Aminoglikozid
- Loop diüretik
- Kr.Otit
- Renal yetersizlik
- Cisplatin ≥ 360 mg / m2
-Yılda bir -Anamnez
muayene
-Odiogram
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Hepatik disfonksiyon
-Venookluzif hastalık
-Merkoptopurin
-Tioguanin
-Mtx
-Aktinomisin-D
2A
2A
2A
?
- Kronik viral hepatit
- RT(Hepatik)
- Transfüzyonlar
- Kök Hücre Nakli
-Yılda bir -Fizik muayene
-ALT,AST
Bilirubin
-Gerekirse
Protrombin
zamanı
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Periferik
Nöropati
-Cisplatin
-Karboplatin
-Vinkristin
-Vinblastin
2A
2A
2A
2A
-Cisplatin ≥ 300 mg/m2 -Yılda bir
3 yıl süre
ile
-Devam
ederse
yılda bir
izlemeye
devam
-Nörolojik
muayene
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Dislipidemi
-Cisplatin
-Karboplatin
2B
2B
-Obezite
-Ailevi dislipidemi -Yılda bir
-Kan lipidleri
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Vazospastik Atak
(Reynaud Fenomeni)
-Vinkristin
-Vinblastin
2A
2A
-Sigara
-ß Bloker
-Yılda bir
-Fizik muayene
Kemoterapiye Bağlı Geç Yan
Etkilerin İzlenme Programı
Geç Yan Etki Kemoterapötik
Ajan Skor Risk Faktörleri
Periodik İzleme
İzleme Programı
-Psikolojik Etkiler
.Depresyon
.Anksiete
.Posttravmatik stres
.içine kapanma
.Öğrenme zorluğu
- Herhangi bir
- ajan
2A
-MSS tümörleri
-Önceden
varolan depresyon,
anksiete hikayesi
-Düşük gelir
-Yılda bir
-Görüşme
-Gerekirse Psikiatrik konsultasyon
Geç Yan Etkisi Olmayan / Bilinmeyen
Kemoterapötik Ajan Var mı ?
L-Asparaginaz
Aktinomisin-D ?