онцлох

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

улс төрЕрөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатыг Япон улсад айлчлахыг урив.Ардчилсан намын шинэчлэлийн талаар үндэсний хэлэлцүүлэг хийнэ.Канадын парламентын Нийтийн танхимын дарга ирэх сард Монголд айлчилна.Германд суралцах монгол оюутны тоог нэмэхийг хүсэв.

эдийн засагхөдөлмөр эрхэлж буй гадаадын иргэдийн 36.8 хувь нь барилгын чиглэлээр ажиллаж байна.АПУ компани оны эхний хагас жилд 9.7 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллажээ.хадгаламжийн байгууллагаас гадуурх мөнгө 30.5 хувиар өсөж, 561.8 тэрбум төгрөгт хүрчээ. Азийн хөгжлийн банк БнхАУ-ын эдийн засаг ирэх онд 6.3 хувиар өснө гэж таамаглав.БнСУ-ын Төв банк бодлогын хүүгээ 1.25 хувьд хэвээр үлдээлээ.BMW БнСУ-ын зах зээлээс 12 мянган автомашин эргүүлэн татна.

нийгэмнасжилт нь хэтэрсэн 176 микро автобусыг үйлчилгээнээс хасчээ.Япон улсын визийг хуурамчаар үйлдсэн зөрчил илрүүлжээ.Ургац хураалтад шаардагдах зургаан мянган тонн шатахууныг хөнгөлөлттэй зээлээр олгоно.Ази, номхон далайн орнуудын иргэний нисэхийн дарга нар Монголд чуулж байна.хӨСҮТ-д улаанбурхан өвчний оноштойгоор хэвтэн эмчлүүлж буй өвчтөн байхгүй байна.

дэлхийISIS үүссэн явдалд обама зохих хэмжээгээр буруутай гэж Дональд Трамп үзлээ. Швед улс Ассанжаас мэдүүлэг авах хүсэлтийг Эквадорын Элчин сайдын яаманд тавив. Жоу Энлай гэй байсан тухай ном Хонконгод хэвлэгдсэн нь шуугиан дэгдээлээ. Бээжин сүйрсэн хятадын завийг аварсан явдалд Токиод талархал илэрхийлэв. нАСА ангараг гарагийн гадаргын мянга орчим гэрэл зургийг интернэтэд байршуулав.

Цаг агаар

улаанБаатар2016.08.12

°9 °19ҮҮлШинэ

Төмөр замаар тээвэрлэсэн ачаа дунджаар нэг сарын дараа манай улсад ирдэг бол авто замаар тээвэрлэхэд үүнээс дөрөв дахин бага хугацаа зарцуулна. 2

Ан-ын шинэчлэлийн талаар үндэсний хэлэлцүүлэг хийнэҮзэл санаа, зарчмаа илүү тодорхой харсан шинэчлэл рүү явах ёстой. > 2

YНЭ: 600₮

zasag.co

2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453)

бҮРЭЛДЭхҮҮНкоМпАНИ

~ T H E o F F I c I a L g a z E T T E ~

Ирэх оноос экспортын даат-галын үйлчилгээ нэвтрүүлнэӨнгөрсөн онд гурав орчим тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажилласан. > 11, 12

аМ.ДОЛЛар ЮаНЬ рУБЛЬ

1344.300.1%

97.6300.002% 2162.07 324.06 33.04

ЗЭС 5-ЧИНгИС БОНД

90.6700.05%

48210.8%

аЛТMSE ALL 10-ЧИНгИС БОНД

0 0 4 5 3

Дэлхийн эдийн засгийн сорилт Хоёр хөршийн ба түншүүдийн анхаарал болоод хөрөнгийг чөлөөт бүс рүү татмаар. > 4

ЗГМ©

ЗгМ: ИНФОграФИК

ХүМүүС

883.890.74%

9

2016

1319

1288

1171

2015 2014

221

201.

8

183

2016 2015 2014

790

768

762

2016 2015 2014

Ерөнхий боловсролын сургуулийн тоо

мянга

цэцэрлэг

тэрбум төгрөг

мянга мянга

Монгол Улсад жилд мэндлэх хүүхдийн тоо

Өнгөрсөн онд Монгол Улсад боловсролын салбарт зарцуулсан мөнгө

Монгол Улсад жилд байгуулагдах

цэцэрлэгийн тоо

Сургуулийн өмнөх боловсролд хамрагдах

шаардлагатай хүүхдийн тооҮүнээс хамрагдах боломжтой хүүхдийн тоо

70-80

91.8

30-34

288 221

Цэцэрлэгийнхүүхдийн тоо

Цэцэрлэгийнтоо

Газпромын ашиг буурчээ

Терроризмд барих Германы хариу

ЗгМ: СУрваЛжЛага

Хоцрогдлоос арилгах системийн өгөөжБ.ЭнхжинЗГМ

5

Зөвхөн Монголд ч биш дэл­хийн бусад оронд хүн бүрийг, сууц болгоныг хаягжуулна гэ­

дэг хүнд асуудал байсаар ирсэн. Дэлхийн улс орнуудын 75 орчим хувь нь алдаа, зөрчил ихтэй хаяг жилтын системтэй байдаг. аНУ­д гэхэд сүүлийн үеийн хүн амын тооллогоор айл өрхийн 12 хувийнх нь байршил тодорхой бус

гэсэн дүн гарсан бол австрали өрхүүдийн 11 хувь нь л алдаагүй хаягтай бай на. Хаяг жилт муугаас захи дал эзэндээ очихгүй, оторт яваа малчин эмнэл гийн тусламж авч чадахгүй, гэр хорооллынхон интер нэтээс бараа захиалах

боломжгүй гээд олон саад бэрх­шээл учирдаг. Дэлхий нийт хаягжилтын системийг төгс болгох аргыг хайж явсаар хэдэн зууныг дамжлаа.

Евразийг холбох анхны тээвэр

Бүтэн 22 жилийн амьдрал, залуу нас, гоо үзэсгэлэнгээ золин байж театрын тайзнаа мөнхөрч үлдсэн гайхалтай уран бүтээлч, бас ээж хүн. Тэр бусад эмэгтэй шиг нялцганадаггүй. Түүний дайчин, эрс шийдэмгүй зан чанар нь эгээ л муухан эрээс дээр мэт. Сүүлийн үед ганц хүний жүжгийн төрөлд үнэтэй хувь нэмэр оруулж, олон улсын тайзнаа эх орныхоо нэрийг гаргаад буй, Соёлын тэр гүүний ажилтан, УДЭТ-ын жүжигчин Ц.Баясгалантай ярилцлаа. Тэрбээр “Ялагчдын цуваа-Улаан-баатар 2016” моно жүжгийн олон улсын фестивалийг энэ сард эх орондоо зохион байгуулахаар ажиллаж буй юм.

-“Би Эдит Пиаф байна” жүж-гийг үзсэнээр монгол үзэгчид ганц хүний жүжгийн талаар илүү ойлголт авч, энэ төрлийн уран бүтээлийг таашаах болсон. Энэхүү жүжгийг тайзан дээр зөвхөн ганцаараа тоглож, тэр олон цаг үзэгчдийг уйдаахгүй байна гэдэг тухайн уран бүтээл-чээс маш их авьяас чадвар шаарддаг болов уу?

­Моно жүжгийн төрлийг анх би гаргаж ирсэн юм биш. Олон хоногоор тууль хайлахаас эхлээд эрт дээр үеэс оршин тогтнож байсан төрөл шүү дээ. Харин орчин үеийн Монголын драмын урлагийн түүхэнд энэ төрлөөр хийсэн анхны бүтээл бол ардын жүжигчин Жамсранжав агсны моно жүжгийн хэлбэрээр радиод хүүрнэсэн “Гамлет” жүжиг.

Эдит Пиафдаа л залбирсан минь дээрБ.Бямбасүрэн@byambaZGM

3

нь манай улсад эдийн засгийн өгөөжтэй. Нөгөөтэйгүүр, төмөр замаар тээвэрлэсэн ачаа дунджаар нэг сарын дараа манай улсад ирдэг бол авто замаар тээвэрлэхэд үүнээс дөрөв дахин бага хугацаа зарцуулах юм байна.

Харин анхны туршилтын тээврийн бэлтгэл ажлыг Зам, тээврийн яам болон авто тээврийн үндэсний төв “Монгол тээвэр нэгдэл” компанитай хамтран зохион байгуулжээ. Энэхүү тээвэрлэлт нь хамгийн наад зах нь цаг хугацаа, эдийн засгийн хэмнэлттэй төдийгүй үүнийгээ дагаад эдийн засгийн эргэлт сайжирч, үйлдвэрлэл хөгжиж, ард иргэд ажлын байраар

хангагдах нөхцөл ч бүрдэнэ гэдгийг холбогдох хүмүүс хэлж байна.

Хятад, Монгол, Оросын эдийн засгийн коридор байгуулах нь гурван орны хөгжлийн стратегид ихээхэн тохирох үр дүн бөгөөд харилцан ашигтай хамтын ялалт хэмээн тодорхойлж болно.

Монгол Улсын Засгийн га зар энэхү ү төслийн хэрэгжилт нь Монголд транзит боломжийг олгож, хөрөнгө оруулалтыг татахын зэрэгцээ үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэн, эрчим хүч болон уул уурхайн салбарыг ч шинэ шатанд гаргана гэдэгт итгэж байгаа билээ. Гурван улс хоорондын тээвэр, худалдаа нь Монгол Улсын эдийн засгийг дэмжих бөгөөд одоогийн тооцоолж байгаагаар Хятад, Оросын хоорондох байгалийн хий болон нефтийн транзит тээврээс Монгол Улс 2020 онд 200 тэрбум төгрөгийн ашиг хүртэх тооцоо гаргаад байгаа юм.

Ж и л дээ 105 тэрбу м

ам.доллар эргэлддэг хоёр том гүрний дунд орших бид эдийн засгийн коридор байгуулах төсөл хөтөлбөр, хамтын ажиллагаанд оролцогч биш, санаачлагч, түүчээлэгч байх нь чухал хэмээн эдийн засагчид үзэж буй. Мөн энэ оны эхний улирлын байдлаар Орос, Хятадын худалдааны эргэлт 3.6 хувиар өсөж, 91.77 тэрбум юаньд хүрсэн. Үүнээс гадна 2020 он гэхэд худалдаагаа 200 тэрбум ам.долларт хүргэх зорилт тавиад буй юм. Тиймээс Монгол Улс хоёр тивийг холбосноор хангалттай ашиг олох боломжтой хэмээн үзэж байгаа аж.

Тэгвэл Эдийн засгийн коридорыг төв, баруун,

зүүн гэсэн гурван чиглэлд байгуулахаар төлөвлөжээ. Чиглэл бүр авто болон төмөр замаар холбогдох аж. Тодруубал, зүүн чиглэлд Эрээнцав­ Чойбалсан­ Баруун­Урт­ Бичигтийг холбосон авто зам тавихаар яригдаж байна. Харин төмөр замын хувьд Чойба лсан­Хөөт­Бичигтийг дамжина гэдгийг Зам тээврийн сайд М.Зоригт хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа тодотгосон удаатай. Баруун зүгт арцсуурийн боомтоос урагш Хятадын Шинжаан­Уйгурын автономит орон руу чиглэсэн төмөр зам тавина. Ингэснээр авто зам нь Цагаан нуур­Өлгий­Ховд­Булганыг дайрах юм.

Гүйцэтгэх засагла лын тэргүүн Ж.Эрдэнэбат Канад, Турк, Герман болон Японы Элчин сайдуудыг хүлээн авч уулзлаа. Тэрбээр уул уурхай, хөдөө аж ахуй, газар тариалан, дэд бүтэц зэрэг салбарт арвин туршлагатай Канадын техник, технологи, ноу­хау, бизнесийн соёлыг Монгол Улсад оруулж ирэх хүсэлтэй байгаагаа тус улсын Элчин сайдад дуулгав.

Харин Элчин сайд Эд Жэйгэр Монгол Улс нь Канадын хувьд Зүүн хойд ази дахь чухал түнш бөгөөд хоёр талын харилцаа, хамтын ажиллагаа идэвхтэй хөгжиж байгааг онцлоод Оюутолгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалтад шаардагдаж байгаа 4.1 тэрбум ам.долларын 20 хувийг гаргаж байгааг онцоллоо.

Харин Бүгд Найрамдах Турк

улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Мурат Карагөзтэй уулзах үеэрээ хоёр орны Засгийн газар хоорондын эдийн засаг, худалдааны хорооны ээлжит хуралдааныг ойрын хугацаанд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулахаа илэрхийлэв. Хоёр орны Засгийн газар хооронд байгуулсан хэлэлцээрийн хүрээнд Туркийн Хөгжлийн

хамтын ажиллагааны агентлаг Монгол Улсад 450 гаруй төсөл, хөтөлбөрийн хүрээнд 30 орчим сая ам.долларын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгө оруулалт хийгээд байгаа аж.

ХБНГУ­аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Ш.Дуппел ирэх арванхоёрдугаар сард болох хоёр улсын Засгийн газар хоорондын комиссын хуралдаанд хоёр тал

сайтар бэлтгэж, улмаар хоёр талын эдийн засгийн харилцаа, хөрөнгө оруулалт өндөр түвшинд хөгжих боломжтойг онцоллоо.

Япон улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Т.Шимизү Хөшигийн хөндийд барьж байгаа шинэ нисэх онгоцны бу удлын менежментийн асуудлыг яаралтай шийдэхэд

анхаарлаа хандуулахыг Ерөнхий сайдаас хүслээ. Мөн Монгол­Японы хооронд байгуулсан Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээрийг дагаад давхар татварын хэлэлцээр байгуулах асуудлыг шийдэх шаардлагатай байгааг дурдлаа. Уулзалтын төгсгөлд Элчин сайд Т.Шимизү Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатыг Япон улсад айлчлахыг урив.

Улс төр

2 ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ 2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453)

ХаМТыН ажИЛЛагаа

ТоДрУУлГА & ЗАлрУУлГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал, хүсэлт

байвал

› oped@zaSag.co

Утас: 99901526 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

Евразийг холбох автомашины анхны тээвэр

president.mn©

Мөнхийн хөрш байж ирсэн гурван улсын Төрийн тэргүүн нар өнгөрсөн зургадугаар сард Узбекистан улсын нийслэл Ташкент хотноо нэг ширээний ард уулзаж, Эдийн засгийн коридор байгуулах хөтөлбөрт гарын үсэг зурсан. Ингэснээр Евразийг холбох транзит тээврийн бүтээн байгуулалт эхлэх боломж бүрдсэн юм. Монгол нь Оросын хувьд азид гарах, Хятадын хувьд Европт гарах гол суваг. Харин Орос, Хятад хоёр бол манай улсын далайд гарах сонголтгүй хувилбар. Ийм учраас Монгол, Орос, Хятад улсын Төрийн тэргүүн нар Хиагтын гурван улсын хэлэлцээрээс даруй 100 жилийн дараа буюу 2014 онд Тажикистаны нийслэл Душанбед уулзаж, Эдийн засгийн коридор байгуулахад санал нэгдсэн юм.

Тэгвэл Эдийн засгийн коридор байгуулах ажил нэг шатаар урагшилж, эхний авто замын транзит тээврийн туршилт маргааш эхэлнэ. БНХаУ­ын Тяньжин боомтоос ачаа ачсан автомашинууд Эрээнд хүрч, Замын­Үүд, сайншанд, Улаанбаатар, Дархан, сэлэнгийн нутгаар дайрч, ОХУ­ын Улаан­Үд хотод хүрнэ. Олон улсын энэхүү ачаа тээврийг наймдугаар сарын 13­25­ны өдөр туршилтаар тээвэрлэнэ гэдгийг албаны эх сурвалж мэдээлж байна. Тяньжин боомт нь БНсУ, Япон улсын далайн боомттой холбогддог учир ийнхүү транзит тээврийн замтай болох

Монгол нь Оросын хувьд Азид гарах, Хятадын хувьд Европт гарах гол суваг

Б.Даваатогтох@datoZGM

ЗаСгИйН гаЗар

Шинэ нисэх буудлын менежментийн асуудлыг яаралтай шийдэхийг хүсэв

Төмөр замаар тээвэрлэснээс

дөрөв дахин бага хугацаа зарна

Энэтхэгийн Тусгаар тогтнолын 70 жилийн ойг тохиолдуулан Энэтхэгийн Төрийн Далбаа мандуулах ёслол Улаанбаатар хотын Залуучуудын Өргөн Чөлөө 10 дахь Энэтхэгийн Элчин сайдын Яаман дээр 2016­08­15 (Даваа гараг)­ны 09:30 цагт болно.

Бүх Энэтхэгчүүд, Энэтхэг гаралтай хүмүүс, тэдний гэр бүл, Энэтхэгийн Монгол найз нөхдийг Энэтхэгийн Элчин сайдын Яаман дээр 09:00 цагт цугларахыг дотночлон урьж байна.

Ёслолын арга хэмжээний дараа хөнгөн зуушаар үйлчилнэ.

ЭНЭТХЭГИЙН ТУСГААР ТОГТНОЛЫН ӨДӨР

ЭНЭТХЭгИйН ЭЛЧИН СайДыН ЯаМ УЛааНБааТар

ардчилсан нам дүрмийн шинэчлэл, үзэл баримтлалын талаар хоёр сарын хугацаанд үндэсний хэлэлцүүлгийг хийх ёстой гэсэн байр суурьтай байгаагаа УИХ­ын гишүүн Ж.Батзандан илэрхийлэв. Тэрбээр уг хэлэлцүүлгийг эхлү үлэхээр Баянхонгор аймгийг зорьжээ. Мөн энэ сарын 25­нд товлосон Үндэсний зөвлөлдөх хорооны хуралдаанаар ардчилсан намын даргыг сонгохыг эсэргүүцэж байгаагаа ч дуулгав.

Намынхаа шинэчлэлийн талаар тэрбээр “Ирээдүйн ардчилсан нам ямар байх ёстой вэ гэдгээ гишүүд, дэмжигчидтэйгээ ярилцмаар байна. Миний хувьд өнөөдрөөс аймаг, дүүрэг бүрт очиж ард иргэдтэй уулзана. ардчилсан нам сонгуульд ялагдсан олон

аН-ын шинэчлэлийн талаар үндэсний хэлэлцүүлэг хийнэ

шалтгаан бий. Ялагдал хүлээсэн гол шалтгаан нь сүүлийн найман жил ардчилсан намыг удирдсан хүмүүс намын гишүүддээ үзэл санаа, үнэт зүйлийн талаар нэг ч удаа яриагүй. Тэр ч бүү хэл, баруун, зүүн гэж битгий ярьж бай гэж загнадаг байсан. ардчилсан нам таван фракцын нэгдэл, таван өөр байх ёстой гэж загнадаг нь үнэн. Үүнээс болж үзэл санаагүй, үнэт зүйлгүй болсон. Ийм нам бол үхсэн хүнтэй л адил. Ийм үзэл санаагүй байдал нь сонгуульд ялагдах гол шалтгаан болсон. Нэг фракц нь нөгөө фракцаа ялахын тулд, нөгөөх нь нэгийгээ дийлэхийн тулд дотроо дайтсаар өрсөлдөгчдөдөө ялагддаг. Тиймээс шинэчлэл хийхээр зорьж байгаа юм бол үзэл санааны шинэчлэлийг хийх ёстой. Үзэл санаа, зарчмаа илүү

тодорхой харсан шинэчлэл рүү явах ёстой гэж би үзэж байна” гэлээ.

Тэрбээр хэвлэлийн бага хурлын төгсгөлд ардчилсан намын фракцын “зодоон”­ыг тас цохисон цоо шинэ дүрэм журмыг гаргах талаар бодлого боловсру улж байгаагаа онцоллоо.

Эдийн засгийн коридор байгуулах ажил нэг шатаар урагшилж, авто замын эхний транзит тээврийн туршилт маргааш эхэлнэ.

3

хүмүүс

2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453) ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ

Багшийн минь тэр их итгэл найдвар миний сэтгэлийн галыг бадраасан

Эдит Пиафдаа л залбирсан минь дээр

1Жама ахын маань Гамлетын

бүх дүрд өөрөө хувирч, дуу хоолойгооо бичүүлсэн цомог байдаг юм. Мөн гавьяат жүжигчин Д.сосорбарам ахын нэг хүний театр байна. со ах бүтэн жүжиг тоглодоггүй ч ганцаарчилж тоглолт хийдэг шүү дээ. Бас ардын жүжигчин с.сарантуяа эгч 30 минутын “Макбейт авхай” моно жүжгээрээ надаас өмнө Польшийн олон улсын фестивальд оролцож байсан. сараа эгч маань надад “Би Эдит Пиаф байна” жүжгийн зохиолыг санал болгож, энэ төрөл рүү намайг эргэж буцалтгүй хөтөлж оруулсан хүн. Тийм болохоор сараа эгчдээ маш их баярлаж явдаг.

Үзэгчдэд хүрэх тал дээр “Би Эдит Пиаф байна” жүжгийг нэлээд олон удаа тоглож, хүмүүст хүрсэн учраас моно жүжгийг миний тоглосноор ярьж, ойлгодог байх. Үүнд нь бахархдаг. Моно жүжигт тоглоно гэдэг тийм ч амар зүйл биш. Тайзан дээр ганцаараа байж, жүжигчдийг уйдаахгүй 10 минут авч явах ч хэцүү. Тиймээс 10 минут битгий хэл бүтэн нэг цаг үзэгчдийг уйдаахгүй тоглоно гэдэг жүжигчин хүнээс маш их ур чадвар шаарддаг. Пиафын эх орон Францад энэхүү жүжгээ тоглосон. Тэгсэн театрынх нь захирал жүжиг дууссаны дараа намайг тэврээд “Юун монголчууд үзэх. Үүнийг чинь бид үзэх ёстой юм байна” гэж хэлсэн. Тэгээд бүтэн цаг тус театрыг хөлсөлж тоглоход 400 евро төлөх ёстой байсан. Гэтэл тэр хүн миний тоглолтыг үзээд, баярласандаа 100 евро болгож билээ.

-Та гран при шагнал гардаж авч байх үеийн сэтгэгдлээ хуваалцахгүй юу. Гаднын нэлээд хэдэн оронд моно жүжгээ тоглосон шүү дээ. Ингэхдээ эх хэлээрээ тоглосон уу?

­Фестивальд оролцохдоо огтхон ч түрүүлнэ гэж бодоогүй. Монгол орноо төлөөлж оролцож байгаа нь л их завшаан мэт санагдаж байлаа. ЮНЕсКО­ийн зохион байгуулсан фестивальд оролцоод 13 улсаас түрүүлсэн. Энэ бүхэнд манай Н.Наранбаатар найруулагчийн найруулга, тайзны засал, мөн Пиафын дууг францаар дуулсан зэрэг нөлөөлсөн. Хэчнээн монгол хэлээр жүжгээ тоглосон ч гэлээ уран бүтээлчийн жүжиглэлтийг шүүгчид хараад л ойлгодог. Бид ч гэсэн гаднын кинонуудыг хэлийг нь мэдэхгүй хэрнээ л шимтэн үздэг шүү дээ. Үүнтэй

л ижил. Гэхдээ тухайн үед ямар хэмжээний шагнал авчихаад байгаа нэг их сайн ойлгоогүй ирсэн. Ингээд яамандаа хэлтэл “Маш том тэмцээнд оролцсон байна. Зайлшгүй шагнах ёстой” гээд Засгийн газрын тогтоол бүхий шар ном байдаг юм байна, тэндээсээ хартал ЮНЕсКО­оос жил бүр зохион байгуулдаг театр урлагийн тоглолтоос зөвхөн гран при авсан тохиолдолд 65 сая төгрөгөөр урамшуулна гэж байсан. Бүр гайхаад, “Энийг

надад өгөх юм уу” гээд л, би. Тэр үед яг анхны фестивалиа хийх гэж байсан учир мөнгөнийхөө дийлэнх хувийг нь уран бүтээлдээ зарцуулсан даа. Миний хойноос гарч ирэх олон жүжигчний төлөө фестиваль зохион байгуулсан учир “Хийх ёстой” гэсэн бодлоор хандсан.

-Таньд Эдит Пиафын дүр маш олон сайхан зүйлийг авчирч өгсөн байна шүү дээ?

­Тийм ээ, энэ жүжиг надад их зүйл өгсөн. Эдит Пиаф өөрөө

ямар гайхамшигтай, зоргоороо, эрх чөлөөтэй хүн байсан юм бэ. Түүний кинонд тоглосон Оросын жүжигчин Оксарын шагнал авсан шүү дээ. Ингээд бодохоор тэр хүний нэрээр, түүний амьдралаар хэчнээн олон жүжигчин, уран бүтээлчид хоолоо олж идэж байгаа бол гэж би боддог. Тэгэхээр хий хоосон юманд залбирч, бөөд очиж мөргөснөөс бараг Эдит Пиафд залбирч байсан нь надад онох байх. Гэхдээ наргиа шүү(инээв).

С.Батсайхан / ЗГМ©

Сайн дүр авахгүй ч

гэлээ өөрөө өөрийгөө

хөгжүүлж, бусдаас

туршлага авсан. Гэхдээ

энэ бүх хугацаанд

нийт 60 гаруй уран бүтээлд

ажилласан байна

зохиолыг надад өгсөн. Тэр зохиолд өөрийгөө хөнөөдөг хорхойн тухай гардаг. Тэр хорхой маш муу юм хийсэн, хийх гэж байгаа хүний өмнөөс ичиж, өөрийгөө хорлодог юм билээ. Бодохоор аягүй өрөвдөлтөй амьтан байгаа биз. Маш том филосифитой зохиол шиг санагдсан. Зохиолоо уншсан. Их сонин л юм билээ. Гэхдээ одоохондоо энэ тухай бодох завгүй байгаа. Надад бас өөр нэг бодол бий. Энгийн, инээдмийн төрлөөр миний тоглосон “Чөлөөт хос” жүжиг шиг, нэг тийм жанрын моно жүжиг тоглох бодол байгаа.

-Таныг амжилтад хүрэхэд багш тань их нөлөөлсөн гэж сонссон. Тэр тухайгаа ярихгүй юу?

­Драмын урлагаар өндөр амжилт гаргах бол ерөөсөө л миний мөрөөдөл. Би нэг их олон кино, рекламанд тоглож байгаагүй. Тиймдээ ч намайг хүмүүс тэр бүр таниад байдаггүй юм. Зөвхөн драмын урлагаар амжилт гаргах гээд л хамаг амьдралаа золионд гаргаж, өдийг хүртэл бүх залуу насаа энэ урлагийн төлөө зориулсан байна. Энэ бүх итгэл, сэтгэлийн ард Төрийн соёрхолт Ц.Гантөмөр багш маань байсных гэж би боддог. Энэ хүн л намайг “Миний охин, чи драмын урлагаар их амжилтанд хүрэх хүүхэд шүү” гэж захидаг байсан. Хөөрхий багш минь өнгөрсөн жил бурхны оронд заларсан. Багшийн минь тэр их итгэл

найдвар миний сэтгэлийн галыг бадраасан. Гран при шагнал авсны дараа багш минь “Одоо миний охин дуртай юмандаа тоглож болно шүү” гэж 20 жилийн дараа надад тийм эрх өгсөн юм шүү дээ. Тэр үед л “аан за. Би одоо л жүжигчин болж байгаа юм байна” гэж өөртөө ойлгосон. Зүтгэж зүтгэж амжилтад хүрнэ гэсэн мөрөөдөл маань тэр үед биеллээ олсон доо.

-Та драмын урлагт зүтгээд 20 гаруй жил болсон байна. Энэ хугацаанд ер нь хэчнээн дүр бүтээсэн байна вэ?

­Драмын урлагт хөл тавиад 22 жил болсон байна. Оюутан цагаа тооцвол 26 жил болж таарах нь. Энэ урлагт зүтгэж явахдаа жижиг дүрүүдэд тоглож, маш олон жилийг би хий дэмий үржээ гэж боддог. Тоглосон нэг их дүргүй атлаа театрт байж л байдаг, эргээд харахад шүү дээ. Тэр он жилүүдэд хошин урлаг руу халтирч орох боломж надад олон байсан. Телевизийн мундаг хөтлөгч Б.Цэенханд агсан хүртэл намайг шавиа болгож авах гэж байсан. Тэгэхээр энэ мэт зүйл рүү халтирахгүй ч театртаа хийсэн зүйлгүй байгаад байна гэдэг багшаас минь л шалтгаалсан. Миний ой тойнд “Чи мундаг театрын жүжигчин болох ёстой” гэсэн бодлыг шингээснийх. Эргээд харахад тэр үед би зүгээр ч нэг байгаагүй юм билээ. Хамт ажилладаг уран бүтээлчид, ахмад үеийнхнээсээ маш их зүйл суралцаж, туршлага хуримтуулж байсан байгаа юм. Тухайн үед найруулагчид надад итгэж дүр өгдөггүй л байсан байж. Хөөрхөн ч юм уу, чадварлаг охидод дүр оноодог байж. сайн дүр авахгүй ч гэлээ өөрөө өөрийгөө хөгжүүлж, бусдаас туршлага авсан. Гэхдээ энэ бүх хугацаанд нийт 60 гаруй уран бүтээлд ажилласан байна.

-Тэгвэл таныг хөглөж, урам өгсөн дүр тань юу байв?

­Миний нэг урам авсан дүр байдаг юм. Юу гэхээр тэр үед Чеховын фестиваль манай театрт болж, Орос, Буриад, Эрхүү, Хятад зэрэг орны театрын уран бүтээлчид ирсэн. Тухайн үед Хятадын эрэгтэй жүжигчинтэй хамт Өвөрмонголын эмэгтэй жүжигчин ирэх байсан. Гэтэл Хятадууд бодлогоор эмэгтэй жүжигчнийг явуулаагүй. Тэгээд эмэгтэй дүрд нь тоглох хүнгүй болчихоод манай театраас хүн хайсан. ►5

-Дараагийн моно жүжгээ хэзээ тавих вэ. Ямар дүрд хувирч, ямар жүжиг тавихаа сонгосон уу?

­Одоохондоо араасаа гарч ирэх жүжигчдэд анхаарлаа хандуулж ажиллах байгаа болохоор өөрийнхөө моно жүжгийн талаар тоймтой бодсон юм алга. Гэтэл манай Н.Наранбаатар найруулагч, зохиолч а.Шартолгой гуай хоёр “Баясаа, чи нэг ийм зохиол уншаатхаач” гээд “Дигваранз”

Драмын урлагаар өндөр амжилт

гаргах бол ерөөсөө л миний

мөрөөдөл

Тэнцвэртэй мэдээллийг Танд

Гэхдээ дэлхийн хямрал алаг цоог байна. Өрнийн өндөр хөгжилтэй орнууд хямралаас гарч, эдийн засгийн байдал сайжирч байгаа ч удаашралтай, энэ эрчээрээ явбал ойрын хэдэн жил дэлхийн эдийн засагт нааштай өөрчлөлт гарахгүй. Ийм өнцгөөс харвал глобал эдийн засагт хуримтлагдсан бүтцийн шинж чанартай тулгамдсан асуудлуудаа засаж залруулах ёстой. Дэлхийн геополитикийн хурцадмал байдал сөргөөр нөлөөллөө гэхэд ийм байдлаас гарах бүтээлч, оновчтой арга замыг эрэлхийлэх ёстой.

Дэлхийн тэргүүлэгч улс орнууд эдийн засгийн өсөл­тийн эх үүсвэр хайсаар байна. Тоон систем, аж үйлдвэр, робот техник, эрчим хүч, биотехнологи, анагаах ухааны болон бусад салбарт гарч буй шинжлэх ухааны нээлтүүд технологийн хувьсгалд хүр­гэж, хөдөлмөрийн бүтээмжийн өсөлтөд тэсрэлт авчирсаар. Ийм үйл явц бүхэл бүтэн сал­баруудыг бүтцийн өөрчлөлтөд оруулж, томхон үйлдвэрүүд болон хөрөнгийг үнэгүйдүүлэв. Эдгээрээс үүдэн мэргэжлийн эрэлт хэрэгцээнд өөрчлөлт орж, уламжлалт болон шинээр үүсэж буй зах зээл дээрх өрсөлдөөн нэмэгджээ. Шинэ үеийн технологийн үр ашгийг өмчирхөх, монополчлох оролд­лого дагалдлаа. Технологийн нээлтүүд дэлхийн бусад бүс нутагт тэр бүр нэвтрэхгүй байна. Хэргээр нэвтрүүлэхгүй байна. Технологийн түрээсийн ашгийг өндөр хэмжээнд хүртдэг бизнес ядуу буурай орнуудад тун халтай туслаа. Технологийн хаалттай орчин буй болгохыг оролдож байна.

Глобал түвшинд ингэдэг юм гэхэд манай эргэн тойрны эдийн засагт бас л өөдтэй төсөөлөл огт буухгүй байна. Нэгдүгээрт, ОХУ­ын эдийн засаг энэ онд төдийлэн сайнгүй байх төлөвтэй хэмээн НҮБ­ын илтгэлд тэмдэглэсэн бол Дэлхийн банкны илтгэлд ОХУ­ын эдийн засгийн хямрал үргэлжилнэ гэжээ. НҮБ­ын илтгэлд дурдсанаар ОХУ­ын Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж буй санхүүгийн хатуу бодлого, тогтмол буурч байгаа гадаадын хөрөнгө оруулалт, дэлхийн зах зээл дээрх түүхий эдийн үнийн уналт, тус улсын эсрэг авсан эдийн засгийн хориг зэргээс хамаарч ойрын хугацаанд сайжрахгүй аж. Орос маань экспортын нэр төрлөө өөрчлөхгүй л бол гал унтраасаар байх бололтой.

Хоёрдугаарт, БНХаУ­ын тухайд өмнөх жилүүдэд гарч байсан өндөр өсөлт 2016­2017 онд харагдахгүй. Шалтгаан нь тус улсын дотоод бэрхшээл, тэр дундаа эдийн засгийн бүтцийн шинэчлэл байх аж. Гуравдугаарт, Хятадыг тооцохгүйгээр Зүүн азийн эдийн засаг харьцангуй сайн байх төлөв ажиглагдав. 2012­2014 онд дунджаар 6.3 хувийн өсөлттэй байсан эдийн засгийн өсөлт 2016 онд 5.6 хувь байх төлөвтэй. Дөрөвдүгээрт, Өмнөд азийн эдийн засгийг НҮБ, Дэлхийн банкны илтгэлүүдэд өөдрөгөөр дүгнэжээ. Энэ жил 6.7 хувиар өснө. Бангладеш, Пакистан, Энэтхэг, Шри Ланкийн эдийн засаг өмнөх жилүүдийн нэгэн адил өсөлтөө хадгалах үндсэн шалтгаан нь эдгээр улсад хэрэглээ өндөр хэвээр байхад оршино.

Дөрвөн янзын прогноз бууж байна. Энэ дөрвөөс Орос хэцүүхэн байх төлөвтэй. Иймд ОХУ­ын Ерөнхийлөгч В.Пу тиний хэлсэнч лэн, ОХУ­д бизнесийн орчныг либералчилж, сайжруулах, ил тод байдлыг нэмэгдүүлэх, төрийн болон бизнесийн байгууллагууд хоорондын харилцааг эрх тэгш болгох, хөгжлийг удирдах шинэ арга барилд шилжиж, төслийн удирдлага, менежментийг хэрэг ж ү үлэх механ изм бий болгох, ямарваа төсөл хэрэгж ү үлэхэд ОХУ­ын үүд хаалгыг нээх амлалтыг гадаадын хөрөнгө оруулагчдад өгөх ёстой болж байна.

Дээрх хоёр илтгэл рүү эргэж оръё. Манай улсын эдийн засгийн амь тариа болох түүхий эд яах бол, энэ онд? Түүхий эдийн үнэ 2016 онд өсөх төлөв харагдахгүй гэх төсөөлөл дээрх хоёр илтгэлээс буухаар байна. Нарийвчлая, бидэнд хамаатай нь аль вэ, түүхий эд экспортлогчид тэмдэглээд аваарай. Нийт 24 нэр төрлийн гол түүхий эдээс цай, какао, хөвөн гэх гуравхан түүхий эдийн үнэ 2015 онд өссөн. Харин бусад, тэр дундаа уул уурхайн гаралтай түүхий эд 2016 онд өсөхгүй байх төлөвтэй.

Түүхий эдийн экспортоос хамааралтай Монгол мэтийн хөгжиж буй орнуудын макро эдийн засгийн үзүүлэлтүүдэд эл эс өсөлт сөргөөр нөлөөлөх нь гарцаагүй боллоо. Гурван шалтгаанаар тэр.

Хятад зэрэг шинээр эрчтэй хөгжиж буй эдийн засгуудад түүхий эдийн эрэлт, ялангуяа уул уурхайн гаралтай түүхий эдийн эрэлт бага байх болно гэжээ. Эрэлт бага бол үнэ өсөхгүй байх үндсэн шалтгаан нь тэр болно.

2008 оны санхүүгийн хямралаас өрнийн хөгжингүй орнууд гарсан. Гэхдээ энэ үйл явц их удаан явагдсан, явагдаж байгаагаас үнэ өсөхгүй байх бас нэг шалтгаан оршино.

америк долларын ханш чанга байгаа нь түүхий эдийн үнэ бага байх бас нэг шалтгаан болж байна. америк доллар чангарах тусам, ялангуяа хөгжиж буй орнуудын мөнгөн тэмдэгтүүд суларч, улмаар эдийн засагт нь сөргөөр нөлөөлнө.

Эдийн засгийн онолоор америк доллар чангарах тохиолдолд гадаадын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх учиртай. Гэтэл бодит байдал дээр хөгжиж буй орнууд руу орох гадаад хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх бус, буурлаа. Ихэнх хөрөнгө оруулагчид мөнгөө эдийн засгийн өсөлтийг хангах бодит салбарт оруулахаас илүүтэй түргэн хугацаанд ашиг олох санхүүгийн зах зээлд байршуулах хандлага нэмэгдлээ. Энэ мөн Монголд хамаатай бас нэг шалтгаан.

Дэлхийн эдийн засаг өсөлтгүй байх нь хөгжиж буй орнуудын (Монгол мэтийн) макро эдийн засагт сөргөөр нөлөөлж, улмаар нийгмийн салбарт бэрхшээл дагуулах болно гэх дүгнэлт НҮБ­ын илтгэлд явж байна. Энэ нь цаашлаад Тогтвортой хөгж лийн зори лт у удыг хэрэгжүүлэхэд чамгүй хүндрэл учруулж, хамгийн аюултай нь хөгжиж буй орнуудын өрийг улам нэмэгдүүлж, төлбөрийн чадварыг улам бууруулна гэжээ.

Гэхдээ ингэж дүгнэлээ гээд сэтгэлээр уначихаж болохгүй. НҮБ, Дэлхийн банкныхаас өөр судалгаа надад байна. Тэнд ололтыг олж харах болно. 2008­2009 оны дэлхийн санхүүгийн хямралаас хойш өрийн өсөлтийг зогсоож чадаагүй ч хязгаарласан, мөнгөний урсгалыг илүү ил тод, удирдлагатай болгож, санхүүгийн балансыг бага

боловч тэнцвэржүүлсэн гэж байна.

НҮБ, Дэлхийн банкны илтгэлээс үзвэл Монголд төр­засаг хэд ч солигдоод, ямар ч хэмнэлт гаргаад үр дүн харагдахгүй мэт дүр зураг буухаар. 2016­2017 онд дэлхийн эдийн засаг сайжрах төлөв ажиглагдахгүй гэсэн ерөнхий дүгнэлтийг нь тогтож хар. Манай хоёр хөршийн эдийн засаг ч сайнгүй байх төлөвтэй. Гадаад орчноос болон уул уурхайн экспортоос хэт хамааралтай манай жижиг эдийн засгийн хувьд ирэх хоёр жилд тийм ч таатай бус байх юм биш үү? Түүхий эдээс хараат байдлыг аажмаар багасгах, ойрын 5­7 жилдээ шатахуун, эрчим хүчний хамаарлыг эрс бууруулахгүйгээр сайжралыг үзэхгүй.

Түүхий эд гэснээс түүнд бүх бурууг тохохгүй. Ерөөсөө дэлхийн эдийн засаг өөрөө хүнд сорилттой тулгарч байна, ихэнх улс орoн тогтолцооны сорилтыг туулж байна. Тэгэхээр Монгол үүнээс сондгойрохгүй. Юуг хэлж байна вэ гэхээр уул уурхайд түшсэн эдийн засгийн бүтцээ эргэж харах, нээлттэй, уян хатан, интеграцчиллын чиглэл бүхий эдийн засгийг бүтээх, үүнд хөдөө аж ахуй, аялал жуулчлал, мэдлэгт суурилсан авсаархан экспортын бүтэц буй болгох хувилбарыг хэлж байж болно. Нээлттэй, уян хатан эдийн засаг гэдэгт юуг багтааж ойлгох вэ? Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах нэмэгдүүлэх, дотоод нөөц бололцоогоо бүрэн ашиглан, зохистой хэрэглээг хөхиүлэх, санхүүгийн сахилгаа бэхжүүлэх, олон улсын түвшинд сүүлийн үед ихээхэн анхаарал хандуулж буй хууль бус санхүүгийн урсгалтай тэмцэх, Монголоос хууль бусаар гарах мөнгө, санхүүгийн урсгалыг зогсоох, Монголын эдийн засагт шингээх явдлыг энд хэлж байна.

Дэлхийн эдийн засгийн чиг хандлагуудыг тооцсон, дэлхийн технологийн хөгжил дэвшил, шинээр үүсэж буй зах зээлүүд, интеграцчилал

ба хамтын ажиллагааны боломжуудыг ашиглахыг зорьсон байдлаар монголчууд бид эдийн засгийн хөгжлийн стратегиа боловсруулах ёстой болов уу.

Гурван улс дамнасан эдийн засгийн коридороо яаралтай байгуулж эхлэх нь чухал байна. Евразийн эдийн засаг, худалдааны иж бүрэн түншлэл үүсгэх Оросын санаачилгыг угтуулсан алхам бидэнд хэрэгтэй. “Евразийн их түншлэл” хэтдээ буй болно, түүнтэй эдийн засгийн коридороо хэрхэн холбох вэ гэдэгт хариулт хайя. Татагдан орох бус, өөрсдөө ухаалаг саналтайгаар нэгдэж нийлж болох юм. Мөн оросуудын санаачилсан “Восточный эко­номический форум”­д оролцох урилга ирвэл бид бэлэн үү?

Дэлхий ингэчихэж гээд эдийн засаг өөдлөхгүй, мөнгө байхгүй тухай бид үлгэр ярихаа халах цаг болсон. Дэлхийн 100 гаруй улсад 1000 гаруй чөлөөт бүс байдаг юм гэнэ билээ. Монголд одоо ч алтанбулагийн, Замын­Үүдийн унтаа бүс байна. Түүнийг сэргээж амилуулж, дээр нь нэмээд Цагааннуурын чөлөөт бүс шинээр цогцлуулж, тийшээ хоёр хөршийн ба түншүүдийн анхаарал болоод хөрөнгийг татмаар байна. Тяньжинаас Эрхүү хүртэл бизнесийн коридор байгуулах, гол ачаа ба ашгийг Монгол хүртэх цаг болсон мэт. Ер нь чөлөөт бүсүүдээ “алтан цагариг” болгох – цагариган дотор хөрш түнш орнуудын бизнес, хөрөнгө оруулалт ирж байрших ба тэдэнд гааль, татварын ха м г и й н хөн г өлөл т т эй үйлчилгээ үзүүлэх талаар сэдэж хийе гэвэл манайд нөөц асар их бий.

“сэндвичэн эдийн засаг” гэж чихэнд дасаагүй нэг нэр томъёо зориглоод гарчигт биччихсэн. Тэр бол гадаад түншүүдийн арааны шүлс асгам эдийн засгийг Монголд бүтээе гэсэн миний мөрөөдөл юм. Уул уурхайгаас гадна энэ улс чинь Евразийг хойноос урагш холбох ложистикийн талбар, Төв азийг Зүүн хойд азитай холбох чухал гарц юм гэдгийг дэлхийд таниулъя. Үзээд, хэсээд, аялаад барахгүй байгалийн онгон дагшин нутаг, түүн дээр авсаархан, хөдөлгөөнт дэд бүтцийг нэмчих юм бол тэр сэндвич нэрэндээ тохирмоорсон. Хоёр талхны завсарт хавчуулсан амттай маханд дурлахгүй хэн байх билээ. Тийм үү?

гадаад түн-шүүдийн арааны шүлс асгам эдийн засгийг Монголд

бүтээе

Хоёр хөршийн ба түншүүдийн

анхаарал болоод хөрөнгийг чөлөөт бүс рүү татмаар

Судлаачийн үг

4 ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ 2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453)

Монголоо сэндвичэн эдийн засаг болгоё

Олхонуд Баярхүү Проф.

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛгИОН

Ерөнхий эрхлэгчЦэвлээгийн МӨНХжИН

Орлогч эрхлэгчЦэвээндолгорын ЦЭвЭЭНХЭрЛЭН

Утас: 99901526

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901682

Эдийн засаг, бизнес мэдээлэл,дизайн, гэрэл зургийн алба

Эдитор Б.ЦэцэгсүрэнУтас: 99901697

Гадаад контентын албаЭдитор р.Оюунцэцэг

Утас: 99901621

Соёл, энтертайнмэнт мэдээллийн албаУтас: 70103131

Маркетинг, борлуулалтын хэлтэсЛ.Сугармаа

Утас: 99903584г.ЛхагвасүрэнУтас: 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар: 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

Zasag.Co“Чөлөөт хэвлэл”

сангийн хэвлэх үйлдвэрт хэвлэв

Дугаарын удирдагчР.Оюунцэцэг

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг

илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг

бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

0 0 4 5 3

рЕДАКцИ

ЗАр СУрТАлчИлГАА

хАЯГ

цАхИМ хУвИлБАр

The New York Times©

Дэлхийн эдийн засгийн сорилт

aж үйлдвэрлэлийн гол бү тээгдэхүүнд тооцогддог нүүрс, зэс зэрэг түүхий эд и й н бү т ээгдэх ү ү н и й үнэ уналттай байгаа үед эдийн засгийг сайжруулах, санхүү мөнгөний cалбаpыг эрүүлжүүлэх явдал шинэ УИХ, шинэ Ерөнхий сайдын нэн тэргүүнд шийдвэрлэх асуудал мөн. Худалдааны гол түнш–өмнөд хөршийн эдийн засгийн бууралт манайд толины ойлт аятай нөлөөлсөн. Одоо яах ёстой вэ? Юуны өмнө санхүү, эдийн засгийн байдлыг сайжруулах, үүний тулд ОУВс­аас дэмжлэг авч, эдийн засгийг яаралтай сайжруулах тусгай хөтөлбөр боловсруулах ёстой. Эдийн засгийн хүнд нөхцөлөөс хэрхэн түргэн гарах арга замыг эрэлхийлж, шийдвэрлэхэд өчүүхэн нэмэр болох болтугай гээд дэлхийн эдийн засгийг тольдож, бас Монголдоо гарц хайн тайлбарлая.

Дэлхий дахинаараа 2.4 хувийн өсөлттэй байна гэх тооцоо бүхий “2016 оны Дэлхийн эдийн засгийн байдал, төлөв” (World Eco­nomic situation and Prospects 2016) гэх илтгэл НҮБ­аас эрхлэн гаргажээ. Үүнтэй нэгэн адил дүгнэлтийг Дэлхийн банк “Дэлхийн эдийн засгийн төлөв, 2016 оны зургадугаар сар” (global Economic Pros­pects, June 2016) гэх илтгэлдээ мөн айлджээ. Дэлхийн эдийн засгийн өсөлт энэ онд олигтой өөрчлөлтгүй хэвэндээ байхыг тэд ийнхүү ёрлох аж. Шалтгаан нь мөн л түүхий эдийн үнэ унасан, дэлхийн худалдааны хэмжээ буурсан, гадаад хөрөнгө оруулалт багассан явдал байх ба дээр нь уур амьсгалын өөрч лөлт тэй холбоотой байгалийн онцгой үзэгдлүүд, мөн лалын террористуудын өдөөсөн дайн, тэр дайны уршиг, дүрвэгсдээс шууд хамааралтай хэмээн дүгнэжээ.

мэндийн салбарт гурван үгт системийг нэвтрүүлэх талаар аль хэдийнэ яригдаж эхэлсэн байна.

Тэгвэл What3words­ийг бид яаж хэрэглэх вэ гэж үү? Та яг одоо ч монгол хэлээр ашиглаж болно. What3words­ийг англи, франц, испани, португал, орос, герман зэрэг 10 орны хэлээр ашиглаж байгаа бөгөөд хамгийн отгон буюу 11 дэх нь монгол хэл болж байна. Та What3words.com/mn хаягт хандаж гэрийнхээ байршлыг нэрлэсэн гурван үгийг тогтоож авахад хангалттай.

Хэрэв Засгийн газрын ордны өмнө байдаг Чингис хааны хөшөөний зүүн талд зогсож байвал залгав.үүсэх.ойлголт, харин баруун талд бол мэдээлэл.туршилт.сармагчин гэсэн үгийг хэлэхэд таны байрлалыг тэр даруйд нь олно. Дээрх веб сайтаас гадна гар утасны “What­3words Монгол” аппликэйшнийг ашиглаж болно. Уг систем нь

газарзүйн солбилцлуудыг гурван үгт хаяг руу харилцан хөрвүүлдэг. Энэ нь нэг алгоритм учраас 10 мегабайт хүрэхгүй зай эзэлдэг тул бараг бүх төр лийн ухаалаг утсанд суулгах боломжтой. Мөн

интернэтгүй байсан ч ажилладаг нь What3words­ийн чухал давуу тал юм.

Монголд одоогоор онлайн худалдааны mmarket.mn сайт шинэ хаягжилтын системийг нэвтрүүлээд байна. Тус цахим хуудас руу ороод өөрийн байршлыг заасан гурван үгээ бүртгүүлэхэд л таны яг байгаа газарт захиалсан бараа тань хүргэгдэх боломжтой юм.

Гурван үгт системийг эн гийн иргэд үнэ төлбөргүй ашиг­ладаг бол компаниуд тодорхой хэмжээний төлбөр төлдөг. Гэхдээ аялал жуулчлал, ачаа тээвэр, амралт зугаалга, интернэт худалдаа, зураг зүй гээд олон салбарын компаниудад хэмнэлт хийх, үйлчилгээгээ сайжруулах боломж олгож байгаа юм. Мэдлэгийг баялаг болгосон инновацийн бүтээлийн шилдэг жишээг бид хэрэглэж сурах л үлдлээ.

5

ЗГМ: Сурвалжлага

2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453) ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ

Дахин давтаг даш­гүй гурван үгээр дэл хийг хаягжуулна

1 Тэгвэл үүнийг шийдэх What­3words нэртэй хаягжилтын сис­тем өнөөдөр Монголд нээлтээ хийж байна.

Дуу хөгжмийн салбараас технологийн салбар руу урвасан Крис Шелдрик гэх англи эрхэм инноваци хүмүүсийн амьдралыг хэрхэн илүү амар хялбар болгодогийн жишээ болсон What3words­ийг санаачилжээ. Тэрбээр урлагийн тоглолт зохион байгуулдаг байсан бөгөөд хамтлагууд тоглолт болох газар, очих замаа мэддэггүй нь хүндрэл учруулдаг байсан тул байршлыг хэрхэн амархан цээжилж болох гарцын эрэлд гарчээ. Олон жилийн турш харилцагчдадаа хаяг болон gPs­ийн солбилцлууд өгч байсан ч амжилт олоогүй тэрбээр дэлхийн гадаргыг 3 х 3 метрийн хэмжээтэй шатрын хөлөг шиг ам дөрвөлжинд хувааж, тус

цээжлэхэд амархан гурван үгээр нэрлэх санааг олжээ. Үүнийг дэлхийг 3х3 метрийн хэмжээтэй квадрат бүхий сүлжээнд суурилсан нийтлэг хаягжилтын систем гэж тодорхойлж болох юм. Монгол дахь нээлтэд оролцохоор ирсэн “What3words” компанийн Ерөнхий захирал Крис Шелдрик “Энэ нь улс орнуудын хаягжилтын системийг тэр чигээр нь өөрчлөх биш, хэрэглэхэд илүү хялбар болгосон нэмэлт систем” гэж тодотголоо.

Энэ нэмэлт системийг дэл­хийн 170 оронд хэрэглэдэг. Мөн НҮБ хүмүүнлэгийн олон төсөлд ашигладаг аж. Тухайлбал, африкт цэвэр усны худгуудын байршлыг гурван үгээр тэмдэглэснээр орон нутгийн иргэдийг худаг хайх их эрлээс чөлөөлж байгаа юм. Мөн “рио 2016” олимпийн наадмын нэг ололт нь Бразилд очсон тамирчид болон жуулчид хаа ч явсан төөрөхгүй шинэ “хэрэгсэлтэй” болсон явдал байлаа. Наадмыг зохион байгуулагчид үйл явдал болох газрыг тэмдэглэсэн гурван үгийг оролцогчдод илгээснээр төөрөх зовлонгүй болжээ.

“Монгол шуудан” ТӨХК нь ирэх сард энэхүү системийг нэвтрүүлэхээр бэлтгэлээ бүрэн хангаад байна. Ноён Крис Шелдрик “Монгол улс энэхүү гурван үгт системийг төрийн үйлчилгээнд ашиглаж буй анхны улс болж байгаа гаараа онцлог” гэв. 900 гаруй ажилтан­тай “Монгол шуудан”­ гийн хамгийн түвэгтэй асуу дал нь нүүдэллэж явдаг малчид. Малчид өвөлжөө, хаваржааныхаа гурван үгтэй байршлыг мэдсэн байхад шуудан, төрийн үйлчилгээг авахад хялбар болж байгаа юм. Хаягжилт муу, газар зүйн код нарийвчлалгүй байх нь нийт

хүргэлтийн зардлыг 28 хувиар нэмэгдүүлдэг гэсэн судалгаа бий. UPs­ийн тооцоогоор жолооч тус бүр нэг миль буюу 1.6 километрийг хэмнэхэд жилд 50 сая ам.доллартай тэнцэх хэмнэлт хийх ажээ. What­3words манайд нэвтэрснээр иргэд төрийн үйлчилгээ авах боломж нэмэгдэхээс гадна дээрх судалгаанаас үзвэл төсвийн зардлыг 28 хувиар хэмнэх боломжтой юм.

Монгол Улс хэдийгээр хаяг­жилтын тухай хууль журамтай ч тэдгээр нь дутуу дулимгаас иргэдийн амьдралд наалдаж өгдөггүй. Бүсчлэлийн кодоор шуудан холбоогоо зохицуулж байгаа ч хэрэглэхэд түвэгтэй байдал нь ачаа тээвэр, интер нэт худалдаа эрхлэгчид, цааш лаад түргэн тусламж, цаг даагийнханд хүртэл үлэмж хүндрэл учруулдаг. Манайд ирсэн жуулчид Улаанбаатарт ганцаараа явах нь бүү хэл газрын зураг бариад ч олохгүй газар цөөнгүй байдаг гээд тоочоод байвал олон асуудал бий. Эдгээрээс хамгийн хүндрэлтэй нь түргэн тусламжийн үйлчил гээ гэдэгтэй санал нийлэх байх. Түргэн тусламжийн тэрэг

өвчтөний байрлалыг хайж цаг хугацаа алддаг байдлыг зогсоох арга нь What3words байж болох. Тиймээс Монголын эрүүл

1, 3 Маргааш нь тоглох жүжиг

байсан юм. Найруулагч шөнийн 13.30 цагт намайг дуудаад “Маргааш энэ жүжгийг тоглоно. Чи одоо үгийг нь цээжлээд тогло” гэсэн. Тэгэхэд нь “Үгүй, би чадахгүй. Хүүхдээ цэцэрлэгт нь өгнө, авна” гэтэл манай нэг эгч “Би арын асуудлыг чинь зохицуулъя” гээд тэр жүжгийг тоглосон доо. Тэгсэн бусад орны жүжигчид миний хэрхэн тоглохыг харах гээд үзэсгчдийн танхимд сууж байсан. Жүжиг дууссаны дараа тэд бүгд босоод алга ташиж, манай Мөнхөө багш “Баясаа” гээд орилоод тэвэрч авсан. Тэр үед л надад “Болох юм байна. Ташуурдаад өг” гэсэн урам орсон. ардын жүжигчин хүртэл “Чи бол баатар” гэж хэлж байсан. Үнэхээр өөртөө итгэлгүй явж байсан надад ташуур өгөх шиг болсон.

-Эмэгтэй жүжигчин бүрийн мөрөөдлийн дүр нь Жульетта байдаг. Гэхдээ би таныг энэ дүрийг мөрөөддөг гэж бодохгүй байна. Таны мөрөөдлийн дүр юу вэ. Түүнийгээ та хэдийнэ бүтээчихсэн үү, эсвэл зүрх сэтгэлд тань хадгалаастай байгаа юу?

­Би хэзээ ч Жульеттаг мөрөө­дөж байгаагүй. Яагаад гэвэл би тэр биш гэдгээ мэддэг. Манай Зориг, Лхасүрэн гээд хоёр багш “Энэ жүжигчин болно” гээд Увсаас намайг гэж авчирсан хүмүүс. Зориг багш маань “Чи характерьний жүжигчин

шүү” гэж хэлсэн. Тэр нь гоё байгаагаараа хайрын цэнхэр дүрд тоглох биш, хувирч тоглох жүжигчнийг хэлдэг л дээ. Би Төрийн соёрхолт Н.сувд эгчийг шүтдэг байсан. “Мандухай сэцэн” хатныг үзээд нүд минь орой дээрээ гарч байсан. Манай тайзны ярианы багш Уртнасан гэж хүн намайг төгсөхөд “За чи сувдаагийн хэмжээний жүжигчин болох хүн шүү” гэж хэлж байсан. Тиймээс л нэг хатны дүр мөрөөддөг байсан. Тэр утгаараа ч юм уу “ану хатан” жүжигт тоглосон. сувдаа эгч шиг, хүмүүст ану хатан гэж хэлэгдэнэ гэж мөрөөдсөн юм уу, ахархан бодлоор энэ дүрийг сонгосон байдаг. Тийм болохоор ч тэр үү, кинонд нь хүртэл сонгогдож чадаагүй, ану хатан ч гэж хэлэгдэхгүй өнгөрсөн дөө. Үүгээр би хатан болох мөрөөдлөө ор тас хаясан. Одоо бол нээх гоё киноны дүр мөрөөдөж байгаа. Тайзан дээр бол Бродвей шиг мюзикл мөрөөдөж байгаагаа чамд нуулгүй хэлж байна.

-“Ялагчдын цуваа-Улаан-баатар 2016” моно жүжгийн фесвиталь удахгүй болох гэж байна. Энэхүү фесвиталийн тухай тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юу?

­Би 2014 онд Косово улсад болсон олон улсын моно жүжгийн фестивальд “Би Эдит Пиаф байна” жүжгээрээ оролцож, гран при шагнал хүртсэн. Тэгээд олон улсаас моно жүжгийн фестиваль зохион байгуулах эрх авсан

юм. Үүндээ маш их урамшаад, Монголын моно жүжгийн төвийг 2014 онд байгууллаа. Төвийнхөө үйл ажиллагааны дагуу энэ сарын 15­19­нд “Ялагчдын цуваа­Улаанбаатар 2016” олон улсын моно жүжгийн фестивалийг хоёр дахь жилдээ эх орондоо зохион байгуулах гэж байна. Өнгөрсөн жилийн хувьд Герман, Молдав, Литва, Шведийн жүжигчид ирж, оролцож байсан бол энэ жил Польш, армени, Орос, английн уран бүтээлчид маш сонирхолтой жүжгүүдээ тавина.

-Фестивальд оролцох дөрвөн улсын жүжигчин ямар уран бүтээлээ монголчуудад толилуулах вэ?

­Нэг хүний жүжиг зардал багатай, хаана ч очиж тоглох боломжтойн дээр олон улсын жүжигчдийг нэгтгэдэг, туршлага солилцох, амжилтаа хуваалцахад дөхөм байдаг драмын урлагийн бие даасан төрөл. сүүлийн жилүүдэд энэ төрлөөр дэлхийн хөгжиж буй орнууд фестиваль зохион байгуулдаг болж байгаа. Манайд болох фестивалийн хувьд дэлхийн улс орнуудын шилдэг моно жүжгийн жүжигчид ирж, ар араасаа цуварч, жүжгээ толилуулах учир “Ялагчдын цуваа” гэж нэрлэсэн утгатай. Эхний өдөр буюу энэ сарын 15­нд миний тоглосон “Би Эдит Пиаф байна” жүжгээр хөшгөө нээнэ. Үргэлжлээд 16­нд олон улсын фестивалийн гран при шагналт, шилдэг эмэгтэй жүжигчин Польшийн Виолетта Комар

1960­аад оны үед аНУ­д амьдарч байсан дуурийн алдартай дуучны тухай “Дива” жүжгээ тавина. Маргааш нь армений жүжигчин арам Оганесян улсынхаа гайхамшгийн тухай “Гайхамшигт ара” жүжгээ тоглоно. Миний бодлоор хамгийн сонирхолтой нь Оросын жүжигчин Наталья Носовагийн “Би нохой” жүжиг байх болов уу. Хараагүй хүмүүст

хөтөч хийдэг маш ухаантай, өрөвдөлтэй нохойны өөрийнх нь сэтгэлийн хүүрнэлийн тухай юм. Ингээд хамгийн сүүлийн өдөр английн жүжигчин Кэрил свифтийн алдартай уран бүтээлчийн хайр сэтгэлийн тухай өгүүлэх “Өгүүлэгч” жүжгээр өндөрлүүлнэ. Манай фестивалийн хүндэт зочноор Тувагийн театрын ерөнхий найруулагч алексей Оржик ирж, хөндлөнгийн ажиглагчаар ажиллана.

-Моно жүжгийн төвийг байгуулсан. Энэ төвийн гол чиглэл юу байх вэ?

­Монголд моно жүжгийг хөгжүүлэх, энэ төрлийг сонирхдог

жүжигчдийг тодруулах, тэдэнд туршлага суулгах, олон улсын тавцанд энэ төрлөөр өрсөлддөг байх зорилготой. Тиймдээ ч сУИс болон Монголын урлагийн ажилтны холбоо хамтран нэгдүгээр сард орон нутгийн жүжигчдэд энэ төрлийг танилцуулах сургалт зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Орон нутгийн жүжигчид маань ч УДЭТ­ын жүжигт тоглохыг мөрөөдөж, хүлээж суудаг. Тэгэхээр моно жүжгийн төрөлд хүлээх шаардлага байхгүй. Манай орон нутгийн жүжигчид энэ төрлийг сурч, хөгжүүлж, үзэгчдийн хүртээл болговол өөрсдөд нь ч хөгжих, драмын урлагийг сурталчлах, санхүүгийн хувьд ч хараат бус болох боломж бий. сүүлийн хоёр жил улсдаа моно жүжгийн уралдаан зохион байгуулсан. Энэ жилийн уралдаанд н.Билгүүн­сар жүжигчин түрүүлсэн. Бид түүнийг олон улсын фестивальд оролцуулахаар зэхэж байна. Ирэх жил болох уралдааны цар хүрээ улам тэлж, бай шагнал нь ч том байна. Тэрчлэн хошин шогийн продакшнууд хүртэл энэ төрлийг сонирхож байгаа. Моно жүжиг гэхээр зөвхөн уйлаад л байдаг биш. Инээдмийн жүжгүүдийг ч гэсэн ганцаараа тоглож болдог төдийгүй зохиолын хувьд ямар ч сэдвээр тоглож болдог нь үнэхээр гайхамшигтай.

-Тэртээ тэргүй хэвлэлийн хуудаснаа олон удаа бичигдсэн учир таны хувийн амьдрал

руу орох хүсэл алга. Гэхдээ нэг асуулт байна. Хүү тань сургуулиа төгсчихсөн байх. Таньтай адилхан жүжигчин болно гэсэн үү?

­Болно гэсээн. Дуу хоолой нь их чадалтай, өвөрмөц нарийн өнгө гаргадаг. Зурагтаар гарч байгаа хүмүүсийг аягүй адилхан дуурайдаг. Тэгэхээр нь би “Яана аа. Жүжигчин болно гэх вий дээ. Энэ их сонин болоод явчихлаа шүү” гэж ойлгоод театраас хол байлгахыг зорьсон. арван жилээ төгсөхөөр нь би өөрийнхөө хүслээр барилгын инженерийн ангид ор гээд оруулсан. Тэгсэн хичээлдээ дургүй болоод “Ээж ээ, энэ таны хүсэл шүү дээ. Та миний хүслийг харгалзаагүй. Би жүжигчин болмоор байна” гэсэн. Тэгэхэд нь тийм асуудал байхгүй гээд хоёр дахь хүслээ хэл гээд одоо ШУТИс­ийн программ хангамжийн ангид сурч байгаа.

-Та яагаад хүүгээ жүжигчин болгохоос эрс эсэргүүцэж байгаа юм бэ?

­Үгүй дээ. Энэ чинь маш хүнд ажил. амьдралаа хаяж байж л урлаг руу ордог. Би л ингэж боддог учраас тэр үү, ер нь маш тууштай, хөдөлмөрч хүн энэ мэргэжлийг сонгож амжилт гаргана уу гэхээс биш, царай зүс нь таараад ганц удаа тоглоод олны танил болох хэдий ч тийм ч урт удаан настай байхгүй шүү дээ. Өөр шигээ л битгий байгаасай гэсэндээ энэ шийдвэрийг гаргачихсан юм.

-Ярилцсанд баярлалаа.

Мэдлэгийг бая лаг болгосон инно-

вацийн бүтээлийг бид хэрэглэж

сурах л үлдлээ

Сувдаа эгч шиг, хүмүүст ану хатан гэж хэлэгдэнэ гэж

мөрөөдсөн юм болов уу

» Байршлыг нэрлэж буй гурван үгийг дахин давтагдашгүйгээр, санамсаргүй байдлаар оноодог.

» What3words-ийн монгол үгийн санг үүсгэхэд Техник технологийн дээд сургуулийн багш, судлаачид оролцжээ.

» “What3words” компани нь сүүлийн хоёр жилийн дотор зургаан сая ам.долларын санхүүжилт хүлээн авчээ.

Хоцрогдлоос арилгах системийн өгөөж

Ц.Баясгалан: Би хэзээ ч жульеттаг мөрөөдөж байгаагүй

С.Батсайхан / ЗГМ©

ХүМүүС

Орчин үеийн автомашины шасси буюу арал хийцэд ноцтой өөрчлөлт оруулахаар ажиллаж буй audi компанийн инженерүүд уламжлалт ердийн амортизаторын оронд цахилгаан мотор ашигладаг eRoT хэмээх цахилгаан механик suspension буюу тулавчны туршилтын загвар бүтээснээ мэдэгдлээ.

audi­ийн бүтээсэн шинэ хийцийн шассид тулавчны цахилгаан механик бүрдэл хэсгийг хэвтээ чиглэлд байрлуулсан нь зай хэмнэж, багаажны багтаамжийг ихэсгэх бололцоо олгожээ. Гэхдээ энэхүү шийдэл нь eRoT­ийн ердөө хоёрдогч давуу тал хэмээн үүсгэн хөгжүүлэгчид нь мэдэгдэж байна. Гол давуу тал нь eRoT тулавч автомашин донслох, савлах, ганхах үеийн кинетик энергийг өөртөө шингээн хуримтлуулж дамжуулдаг явдал. “Донслох, савлах, ганхах бүрт автомашинд механик энерги үүсэж байдаг”

хэмээн тус компанийн ахлах инженер Штефан Книрш тайлбарлав. “Өнөө цагийн амортизатор энэхүү энергийг шингээх мөртлөө дулаан болгон сарниулж орхидог. Харин 48 вольтийн цахилгаан хэлхээ ашигладаг бидний шинэ технологиор кинетик хүчийг хурааж ашиглах боломж бүрдэж байна” хэмээн тэрбээр цааш өгүүллээ.

Уг технологийг ашиглан тулавчны уян хатан байдлыг замын нөхцөл, жолоодох арга хэлбэрт нийцүүлэн янз бүрээр өөрчилж болно. Шинэ eRoT тулавч нь автомашины хөдөлгөөний явцад үүссэн ки нетик энергийг цахилгаан энер ги болгон литий­ионы зай хураа гуурт хуримтлуулж явах юм.

Шинэ технологитой тулавч­ны ачаар автомашинаас ялгарах хорт ялгарлын хэмжээ дунд жаар нэг километрт гурван грам маар буурч байгааг туршил таар то­дорхойлжээ. Тус компани eRoT тулавчны үйлдвэрлэлийн заг­ва рыг 2017 он гэхэд бүтээж дуус гахаар ажиллаж байна.

Хятадад доогуур нь автомашин чөлөөтэй гарах бололцоотой өндөрсгөсөн аварга автобусны загвар туршсан тухай мэдээллийг олон нийт хөөр болон хүлээж авсаад удаагүй байна. Хятадын төрийн мэдээллийн хэрэгслүүд дөнгөж туршилтын загвар нь гараад байгаа Transit Elevat­ed Bus буюу TEB хэмээх уг өвөрмөц автобус бүтээгчдийг луйвардсан, бусдын санааг хулгайлсан, хууль бусаар санхүүжсэн хэрэгт ширүүн шүүм­жилж эхэллээ. Краудфандинг буюу олон нийтийн сайн дурын санхүүжүүлэлтэд тулгуурлан бү­тээсэн уг автобусны туршилтын загвар нь гэнэн хөрөнгө оруу­лагчдын сонирхлыг татах замаар мөнгө олох гэсэн аргаас цаашгүй хэмээн global Times, sina сонин үзэж байна.

Эхэлснээсээ хойш зургаан

жилийн нүүр үзээд буй TEB төслийг санаачлагч, гол зохион бүтээгч болох сун Ёу­жоу нь дөнгөж бага сургууль төгссөн, техникийн байтугай дээд боловсролгүй хүн хэмээн дээрх сонинууд шүүмжлэв. TEB­ийг зам дээр бага зай эзэлдэг, доогуур нь

хөнгөн тэрэг зорчих боломжтой учраас том хотуудын түгжрэл ихтэй замуудад тохиромжтой хэмээн ноён сун сурталчилдаг. Харин дээрх сонинууд ийм автобус бүтээх санааг анх 1969 онд аНУ­ын архитектур Крэйг Хожеттс гэгч дэвшүүлсэн хэмээн

тайлбарлав сун Ёу­жоу өөрөө түншүүд

хэ мээн мэдэгддэг ч уг авто­бус ны туршилтын загварыг сонирхуулсан Чинхуандао хотын захиргаа, Шанхайн зам тээврийн их сургууль төсөлтэй ямар ч холбоогүйг мэдээллийн

хэрэгслүүд анхааруулж байна. ашиглалтын бодитой орчин

нөхцөлд үл нийцэх 300­хан мет­рийн хаалттай зайд туршилтын загварыг сонирхуулж байгааг тус улсын төрийн мэдээллийн гол хэрэгсэл “Женьминь Жибао” сонин мөн шүүмжиллээ. Уг сонин төслийн техник шийдэлтэй хол­боотой зүйлсийг ч “бут ниргэв”. Хятадад автомашины замаар зорчих өндрийн хязгаар 4.2­4.5 метр байдаг тул TEB­ийн доогуур 2.1 метрээс үл хэтрэх өндөртэй хөнгөн тэрэг л гарах бололцоотой. Чухам үүнээс шалтгаалан ийм төрлийн автобус ашиглах гэвэл хүнд даацын тээврийн хэрэгсэл зорчихыг хориглосон тусгай маршрут үүсгэхээс аргагүй.

Шүүмжлэгчид 22 метр урт, таван метр өндөр, найман метр өргөн TEB автобусны маневрлах чадвар ч асуудалтай хэмээн үзэж

байна. Хятадын мэдээллийн хэрэгслийн шүүмжлэлд “тос нэмж” аНУ­ын Wired сэтгүүл уг автобусанд нэгэнт тусгай зам хэрэгтэй юм бол автобус бус, трамвай болж таарлаа хэмээн “өөнтөглөв”.

Харин санаачлагч сун Ёу­жоу төслийнхөө багийг “Муу юм хий­сэн зүйлгүй”, туршилтын загвар бүтээсэн нь ердөө л зохиогчдын санаа амьдралд хэрэгжих боломжтойг харуулсан хэмээн аНУ­ын sixth Tone сэтгүүлд өгсөн ярилцлагадаа тайлбарлажээ.

Хятадын төрийн мэдээллийн хэрэгслүүд уг төслийг шүүмжлэх болсон нь краудфандингтай холбоотой хэмээн shanghailist сайт таамаглаж байна. сүүлийн үед тус улсын эрх баригчид төсөл хэрэгжүүлэх краудфандингийн аргад болгоомжтой хандах болсон юм.

Авто

6 ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ 2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453)

Euro­5 стандартаас доош үзүүлэлттэй дизель түлшийг оны эхээр хориглосон ОХУ мөн үзүүлэлттэй бензин борлуулахыг долдугаар сарын 1­нээс албан ёсоор хориглов. Ийнхүү 2011 оноос эхэлсэн Euro­5 стан­дарт тай түлшинд шилжих ажил лагаа тус улсад бүрэн хэрэгжиж дууслаа. ОХУ­ын чанарын хяналтын росстандарт, техникийн хяналтын ростех­надзор, Монополийн эсрэг холбооны алба болон газрын тос боловсруулах компаниуд 2011 онд тохиролцсон хэлэл­цээрээр тус улс 2016 оны эх гэхэд Euro­5 стандартад бүрэн шилжихээр шийдвэрлэсэн. Гэвч дурдсан хугацаанд газрын тос боловсруулах зарим үйлдвэр тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл хийж амжихгүйгээс шатахууны хомсдол үүсэж болзошгүй гэж үзсэн тус улсын Эрчим хүчний яам Euro­4 стандарттай шатахууны хэрэглээг долдугаар сарын 1 хүртэл сунгасан юм.

ОХУ нь хүрээлэн буй орчинд

ОХУ Еuro-5-аас доош стандарттай шатахууныг хориглов

“бохир” шатахууны үзүүлж буй сөрөг нөлөөг бууруулахаар сүүлийн хэдэн жилд илүү цэвэр шатахуунд шилжих үе шаттай арга хэмжээг шуурхай авч эхэлсэн. Euro­3 стандартаас доош үзүүлэлттэй бензин болон дизель түлшийг 2013 онд хориглосон тус улс төд удалгүй Euro­4 стандартад шилжсэн юм. Евразийн эдийн засгийн холбооны Гаалийн холбоо 2016 оноос гишүүн улсуудад Euro­5­аас доош стандарттай шатахуун хэрэглэхийг хориглоод байгаа. Хүрээлэн буй орчинд үзүүлж

буй ноцтой сөрөг нөлөөг харгал­зан Европын холбоо тус тивд чанар муу шатахууны хэрэг лээг хориглон 2009 оноос Euro­5, 2014 оноос Euro­6 стандарт нэвтрүүлж эхэлсэн.

ОХУ­ын компаниудын ихэнх нь Euro­5 стандартад заасан хугацаанаас өмнө шилжсэн. “Лукойл” 2012 онд, “роснефть”, “Газпром нефть” 2015 онд уг стандартад бүрэн шилжжээ. Тус улсын Эрчим хүчний яамны мэдээллээр газрын тос боловсруулах компаниуд Eu­ro­5 стандарттай шатахууныг

дотооддын зах зээлд нийлүүлж, Euro­4 болон доош үзүүлэлттэй ша тахууныг зарим улсад, жи шээ нь дундад азийн зах зээлд бор­луулахыг зөвшөөрч байгаа юм.

Хэрэглэгчид байгаль орчинд хор багатай шинэ шатахуунд шилжиж, Euro­4 шатахууны хэрэглээг хориглосноор зах зээлд хомсдол үүсэж, үнэ өсөх учиргүй хэмээн газрын тос боловсруулах компаниуд үзэж байна. ОХУ­ын Түлш, эрчим хүчний комиссын Төв удирдлагын албаны сүүлийн мэдээгээр тус улсад бензиний үйлдвэрлэл оны эхний таван

сард жилийн өмнөх үеэс 0.6 хувь өсөж, 16.31 сая тонн болжээ. Зун бензиний үнэ өсдөг уламжлалтай ч зах зээлийн үнэ бүхэлдээ тогтвортой байгаа талаар тус албаны дарга Дмитрий Махонин тайлбарлав. ОХУ­ын статистикийн албаны тооцоогоор оны эхнээс долдугаар сарын 20 хүртэлх хугацаанд тус улсад бензиний үнэ дунджаар 1.9 хувь өсөж, дизелийн түлш 0.4 хувиар хямдарчээ.

Шатахуун дахь хүхрийн агуул гыг Euro­4­өөс тав дахин бууруулсан шинэ стандарт нь

Audi-ийн хэвтээ, цахилгаан тулавч

ТЕХНОЛОгИ

Хятадын шинэ автобус шүүмжлэлийн бай боллоо

автомашины хорт ялгарлын хэмжээг мэдэгдэхүйц багасгаж өгнө.

Шинэ стандартын шатахуун хэрэглэснээр автомашины утаа, шаталтаас ялгардаг бичил хатуу хэсэг, азот болон устөрөгчийн исэл, дутуу шатсан нүүрс­устөрөгчийн хэмжээ буурна. Мөн шатах үйл явц бүрэн явагдаж, хөдөлгүүрийн вибрац, дуу чимээ багасан, шатахуун зарцуулалт сайжирна. Үүний дүнд хөдөлгүүрийн элэгдэл багасаж, ашиглалтын хугацаа уртасдаг байна.

1. Шинээрээ орж ирсэн 2009 oны "Fx35" хямд зарна. Үнэ: 25 сая Утас: 991114682. "g500" zarna 2004­2012 дотор гаднагүй он залуу болгосон машин оролдцуулна. Утас: 999934343. 2003 оны 2012 орж ирсэн сувдан цагаан өнгөтэй, beams­2.0 мотортой, ухрах камертай. "grand mark 2" яаралтай зарна.Үнэ 5 сая. Утас: 966517944. 2009 оны "HUmmER H2" зарна.Утас:917778775. 2008 оны шинээрээ орж ирсэн "lx570" зарна. Утас: 991114686. "Full option a8" зарна. Утас: 999951087. Өнөөдөр буух Prius 20­ууд зарна. Үнэ: 8.5 сая, лизингээр авж болно. Утас: 96304949

1. Төмөр гадаргуутай 2TB багтаамжтай зөөврийн хаард диск зарна. Утас: 988866552. "sony Vaio core i5" notebook хямд зарна. Үнэ:500.000 Утас:881027403. sony 15.6 core I7 560­d зарна. model VPcF133Fx Intel(R) core(Tm)i7 Q740 1.70 ghz Ram 4g hhd 500gb Display 15.6 inch numlockУтас: 887717674. “Kory notebook shop” бүх төрлийн used нөтбүүк, таблет худалдаалж байна. Үнийн хувьд хамгийн хямд, өргөн сонголттой. Өдөр бүр 11.00­20.00 цагийн хооронд ажиллана. Утас 89997986

Үл хӨДлӨх ноМ, хЭвлЭл

1. Бизнес удирдлагын магистерийн ангид хэрэглэгдэх 2003­2008 оны Pearsons interna­tional edition номнуудыг тус бүр 30,000р зарна. Утас 991536372. Ээж ба хүүхэд ном зарна. Утас: 990894013. сэргэн мандалтын үеийн нэрт зураачдын бүтээлийг өнгөтөөр хэвлэж, орос хэлээр нийтэлсэн Монголд цөөн байдаг уран зургийн ном. Утас: 996259214. Official guide of TOEFL TEsT 4th edition. албан ёсны ToEFL тест гаргадаг газраас уг шалгалтанд бэлтгэгчдэд зориулан гаргасан gUIDE book­ийн хамгийн сүүүлийн хэвлэл. Хэрэглэж байсан мөн дисктэйгээ. Утас: 99674312

1. Урлан бүтээх төвийн хойно байрлалтай. Хурд констракшн барьсан. Утас: 911816183. Туул голын эрэг дээр цэвэр агаарт, тоглоомын талбай, дэлгүүр үйлчилгээ гээд амьдрах таатай орчин цөм бүрдсэн Viva city хотхонд 3 өрөө 54мкв байр зарна. Утас: 89113489, 89045689

КоМПьюТЕр БА ДАГАлДАх хЭрЭГСЭл

UBshop.mnЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ ПЛАТФОРМ

юу авмаар байна? юу зармаар байна?

ubshop.mn сайтад та зараа байрлуулбал манай сонины зарын энэ хэсэгт шууд орох юм. Зөвхөн кирил үсгээр бичсэн, холбоо барих утас, зарах үнэ нь тодорхой зарууд энэ хэсэгт орохыг анхаарна уу.

UBShop.Mn

АвТоМАШИн

ОХУ­ын компаниу­дын ихэнх нь Euro­5 стандартад хугацаанаас нь өмнө шилжсэн

г.Очирбат@ochirbat_ZGM

Шатахуун дахь хүхрийн агуулгыг Euro-4-өөс тав дахин бууруулсан шинэ стандарт нь автомашины хорт ялгарлын хэмжээг мэдэгдэхүйц багасгаж өгнө.

BBМ©

BBМ©

г.ОчирЗГМ

Баянзүрх дүүрэг, Fm107.5­р байрны баруун талд зам дагуу Голомт банктай байранд 105 км квадрат талбайтай байр зарна. Урагшаа, хойшоо, баруун зүг рүү харсан 3 валконтой байр хямд зарна. Утас: 99094034

7

рио-2016

2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453) ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ

rio2016.com©

СОНИрХУУЛаХаД

Хүндийг өргөгч Мөнх­жанцангийн анхцэцэг риогийн олимпод хүч бяраа сорилоо. Хүндийг өргөлт бол олимп, дэлхийгээс медаль хүртэх хэмжээнд хөгжсөн спорт биш. Гавьяат тамирчин Н.Баярмаа Бээжингийн олимпод 10 дугаар байр эзэлж байсан нь манай туйванчдын хамгийн өндөр амжилт юм. Тэр ч утгаараа ТОП дөрвөн төрөл шиг их хүлээлт хүндийг өргөлтийнхөнд байгаагүй. Гэхдээ М.анхцэцэгийн хувьд байдал өөр. Түүний өмнө нь гаргаж байсан амжилт, өргөсөн

Наймдугаар байр, гэхдээ чамлалттай

Медаль авдаггүй юм аа гэхэд дөрөвт орох боломжтой байв

г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

Улсын рекордыг 60 гаруй удаа

шинэчилсэн энэ охин 18 настай

үзүүлэлт үүний шалтгаан. Тэрбээр ердөө 18 настай.

Гэсэн хэдий ч ази тивийн аварга болж, залуучуудын ДаШТ­ээс мөнгөн медаль хүртэж, насанд хүрэгчдийн ДаШТ­д эхний наймд орсон билээ. Мөн улсын дээд амжилтыг 60 гаруй удаа эвдээд байгаа юм. Хэрэв М.анхцэцэг өөрийн рекордын хэмжээнд өргөвөл олимпийн эхний тавд багтах боломжтой. Бас эгзэг нь таарвал медалийн тавцанд гараад ирж ч мэднэ. Тиймдээ ч М.анхцэцэгийн тэмцээн бидний анхаарлын төвд байсан юм.

Түүний өрсөлдөх 69 кг­д 17 тамирчин бяраа сорив. М.анхцэцэг огцом өргөлтөөр 106 кг­ыг захиалсан ч хоёр дахь

оролдлогоороо өргөж чадав. Дараа нь 108 кг­ыг захиалсан ч хараахан өргөж чадсангүй. Ийнхүү огцом өргөлтийн дараа тэрбээр долдугаар байрт явж байлаа.

Одоо тамирчид түлхэлттэй өргөлтийн дараа медальтнаа тодруулах учиртай. Манай хүн түлхэлттэйд эхлээд 131 кг­ыг захиалж, амжилттай өргөв. Дараа нь 135 кг­ыг захиалсан ч хоёр удаа оролдоод барсангүй. Ингэснээр нийлбэр дүн нь 237 кг (106+131) болж, жиндээ наймдугаар байр эзэлсэн юм. Энэ жинд Хятадын тамирчин, дэлхийн хошой аварга Шиан Янмей 261 кг (116+145) өргөсөн амжилтаар түрүүлж, дэлхийн аваргын хос мөнгөн медальт

Казахстаны Жазира Жаппаркул 259 кг­аар (115+144) аман хүзүүдлээ. Египетийн сара ахмед 255 кг­ыг (112+143) өргөж, гуравласан юм.

М.анхцэцэг энэ жил залуу­чуудын ДаШТ­ээс медаль хүртэхдээ огцомоор 115, түлхэлттэйгээр 138, нийлбэрээр 253 кг өргөсөн. Хэрэв олимпийн дэвжээнд энэ хэрийг өргөсөн бол дөрөвт орох боломжтой байлаа. М.анхцэцэг хэдийгээр олимпод оролцсон Монголын хүндийг өргөлтийнхний хамгийн өндөр амжилт үзүүлсэн ч наймдугаар байрыг чамлаад байгаагийн учир энэ.

Гэхдээ 18­хан насандаа д эл х и й н ш и л д г ү үд т эй өрсөлдөж, медалийн тааварт

яригдана гэдэг яах аргагүй том амжилт. Хэрэв М.анхцэцэг энэ эрчээрээ сайжраад байвал бид олимпоос медаль харуулдах өөр нэг төрөлтэй боллоо гэсэн үг.

Энэ өдөр Монголын хоёр жүдоч дэвжээнд гарлаа. Нэг нь залуу тамирчин Л.Отгонбаатар. Тэрбээр өнгөрсөн жил шиг­шээгийн бүрэлдэхүүнд багтаж, том тэм цээнүүдэд улсаа төлөөлөн оролцох болсон. Ноднин Улаанбаатарын гранприд түрүүлснээс гадна ДаШТ­д дайчин, уран барилдаж, олон хүнд гүн сэтгэгдэл төрүүл­сэн юм. Энэ жилийн хувьд 20 барилдаан хийснээс 15­д нь ялалт байгуулжээ.

Тэрбээр нэгийн даваанд Нидерландын Ноэл ван Эн­

дийг цэвэр ялж, улмаар тэр эрчээрээ дэлхийн аварга, олимпийн мөнгөн медальт Кубын Э.Гонзалесийг дөрвөн торгуулиар буулган авах нь тэр. Дэлхийн аварга болж байсан мундаг бөхийг гарын аясаар хөдөлгөж, санаачилгыг авч барилдана гэдэг авьяас чадвар, хүч чадал их байгаагийн шинж. Харамсалтай нь, тэрбээр хагас

шигшээд үлдэх эрхийн төлөөх барилдаанд Гүржийн бөхөд юүкогоор хожигдлоо. Өөрийн хийсэн мэхэндээ юүко алдсан нь эцсийн дүнд нөлөөлөв.

Л .О т г онба ат ар да г а х барил даанд азербайжаны М.Мехдиевийг юүкогоор хожиж, хүрэл медалийн төлөө хүч үзэх эрхтэй болсон. Түүний эсрэг тулах хүн нь Хятадын Чен Шунжао. Тэрбээр өнгөрсөн жилийн азийн аШТ­д энэхүү нанхиад бөхөд хожигдсон. Дараа нь нутагтаа болсон гранпри тэмцээний финалд сууж үүрэх мэхээр цэвэр орхиж, хоорондын харьцаагаа тэнцүүлж байв. Гэвч олимпийн медалийн төлөөх хариуцлагатай барилдаанд Хятадын бөхөд юүкогоор дийлд­лээ. Цаг явж эхлээд удаагүй байх дархан үүрээгээ хийх гэж оролдоод гартаа гэмтэл авсан нь барилдаанд нөлөөлөх шиг болсон. Ийнхүү сүүлийн жил гаруйн хугацаанд тун эрчтэй гарч ирсэн манай залуу хүчтэн анхны олимпдоо медалиас атгаад алдаж, тавдугаар байр эзлэв.

Эмэгтэйчүүдийн 70 кг­д зодоглсон Ц.Наранжаргалын хувьд нэгийн даваанд Гүржийн бөх Эстер стамд даралтаар цэвэр ялагдаж, олимпийг тун хурдан өндөрлүүллээ.

Энэ өдөр жүдочид медальд хүрч чадаагүй ч рингэнд гарсан хоёр боксчин маань учраагаа ялж, шөвгийн 16­д үлдээд байна. 64 кг­д тулалдаж буй ОУХМ Б.Чинзориг Катарын тамирчны эсрэг тулж, 3:0­ээр зовлон багатай хожсон. Үнэндээ ур чадварын зөрүү дэндүү их байсан тул энэ тоглолт манай хүнд энгийн нэг бэлтгэл шиг л байсан болов уу. Тэрбээр дараагийн тулаанаа 2015 оны дэлхийн аварга Оросын В.Дунайцевийн эсрэг хийнэ.

Түүнчлэн залуу боксчин Э.Цэндбаатар Кенийн Б.Гичаруг 3:0­ээр хожиж, шилдэг 16­д үлдлээ. Тоглолтын дундуур манай хүний даацтай цохилтод өртсөн кени эр дэвжээн дээр унаж, тоолуулсан юм.

Тэрбээр дараагийн даваанд Беларусийн Д.асанаутай нударга зөрүүлнэ.

“Өчигдөр орой теннисний төвийн хонгилд явж байгаад хэн нэгний уйлж байхыг сонслоо. Тэр нь ялагдалдаа харууссан Жокович байсан” хэмээн спортын тоймч Ник Маккарвел ярьжээ. сүүлийн хоёр жил гаруй дэлхийн чансааг тэргүүлж буй серб эр баргийн ялагдлыг үл ойшоодог хэрнээ олимпоос эрт хасагдсандаа сэтгэлээр их унасан бололтой.

Үнэн дээ мэрг эж л и й н теннисчид олимпийн наадмыг нэг их тоодоггүй гэж олонх боддог. Тамирчид нэг Их дуулга тэмцээнд түрүүлээд л хоёр сая ам.долларын шагнал авдаг бол олимпийн наадам огт шагналгүй. Бас чансааны оноо нь ч Их дуулга болон бусад жижиг тэмцээнээс хавьгүй бага болохоор ингэж бодохоос аргагүй. Гэхдээ байдал ийм хэдий ч теннисчид олимпод өндөр ач холбогдол өгч, энд амжилт гаргахын төлөө бүхнээ зориулдаг аж. Н.Жоковичийн нулимс үүний ганцхан жишээ.

Их Британийн Э.Маррей бол карьерийнхаа турш их, бага 38 тэмцээнд түрүүлсэн, дэлхийн чансааны хоёрт бичигдэж буй алдартай тамирчин. Харин тэрбээр дөрвөн жилийн өмнө Лондоны олимпод түрүүлсэн мөчөө хамгийн их дурсан санадаг гэнэ. “Тэр үед л өөрөөрөө

Теннисчдэд яагаад олимп хэрэгтэй вэТэрбээр Лондоны олимпод түрүүлсэн мөчөө хамгийн их дурсан санадаг

Б.ЭнхжинЗГМ

хамгийн их бахархаж билээ” хэмээн Маррей өгүүлсэн юм. Түүнчлэн р.Надаль Их дуулгын 13 түрүүнээсээ Бээжингийн олимпийн алтан медалийг илүүд үздэг бол М.Шараповагийн зүрх сэтгэлд Лондоны олимпийн финалд хожигдсон хар дурсамж үргэлж бодогддог аж. Мөн Т.Габашвили нэгэнтээ олимпийн наадамд түрүүлж үзэхийг хамгийн их хүсдэг тухайгаа өгүүлсэн удаатай.

Олигтой шагнал авахгүй, чансааны оноо нь ч бага олимпийн наадамд теннисчид ач холбогдол өгч оролцохын учир юу вэ? Үүний шалтгаан нь элэг нэгтнүүдийнх нь дэмжлэг,

баяр хөөр аж. Надалийг Их дуулгад түрүүлэхэд испаничууд мэдээж баярласан. Гэхдээ тэд Бээжингийн олимпод түрүүлсэн мөчийг нь илүүтэй дурсан ярих дуртай. Хөгжөөн дэмжигчдийн хувьд жилд дөрвөн удаа зохиогддог Их дуулгаас илүү дөрвөн жилд нэг удаа болдог олимпийн наадамд амжилт гаргахыг тамирчдаасаа хүсдэг нь ойлгомжтой. Тиймдээ ч теннисчид өөрсдийг нь дэмжиж буй нутаг нэгтнүүдээ баярлуулахын тулд олимпийн аварга болохыг хүссэн хэвээр. Харин энэ боломж тэдний хоёрт нь л олдоно. Тэрхүү азтаны нэр 14­нд тодрох юм.

аНУ­ын сагсан бөмбөгийн шигшээ баг австралийн эсрэг хүндхэн тулаан хийж, 98:88­аар хожлоо. Энэ тоглолтод “Нью­йорк Никс”­ийн довтлогч Кармело Энтони 31 оноо авч, багаа ялалтад хөтөлсөн юм.

Ингэснээр тэрбээр олимпийн наадамд хамгийн олон оноо авсан америк сагсчин болжээ. Дөрөв дэх олимпдоо оролцож буй Мело нийт 293 оноотой болоод байгаа аж. Түүний ард Леброн Жеймс (273), Дэвид

робинсон (270) нар бичигддэг. Харин бүх улсын тамирчдаас

хамгийн олон оноо авсан нь Бразилын Оскар Шмидт бөгөөд таван олимпод өрсөлдөхдөө 1093 оноо авч байв.

ОНЦЛОХ МЭДЭЭ

Дээрэмчид ажилдаа оржээ

Олимпийн наадмын зохион байгуулагчид тамирчин, зочдын аюулгүй байдлыг хангахын төлөө их хичээж, харуул хамгаалалтыг чангатгасан ч хэрэг зөрчил гарсаар байна. риогийн дээрэмчдийн дайралтад өртсөн хүмүүсийн нэг нь Оросын усанд сэлэлтийн тамирчин Евгений Коротышкин болжээ. Тэрбээр лхагва гарагт хоолонд орох гэж яваад зэвсэгтэй этгээдүүдэд эд зүйлээ дээрэмдүүлсэн байна. Коротышкин энэ талаар инстаграм хуудсандаа “Бүгдэд нь энэ өдрийн мэнд. Энэ удаа спортоос өөр зүйлийн талаар бичих гэсэн юм. Өнөөдөр Ипанем дүүрэгт байрлах астор ресторанд хоол идэх гэж яваад замдаа зэвсэглэсэн хоёр хүнд дээрэмдүүллээ. Гэхдээ би зүгээр. Хамгийн гол нь үр ач нартаа ярих зүйлтэй болж, халаасандаа байсан бүх зүйлээ алдаад дууслаа даа” хэмээн бичжээ.

Түүнчлэн жүдо бөхийн эрэгтэйчүүдийн 73 кг­д хүрэл медаль хүртсэн Бельгийн Дирк Ван Тичел гэмт этгээдүүдэд дээрэмдүүлжээ.

Тэрбээр медаль хүртсэний баяраа тэмдэглэхээр наран шарлагын газар очих үеэр хэсэг нөхөд халджээ. Тэд жүдоч эрийг хэд хэд цохиж, гар утсыг нь аваад зугтаж одсон байна.

Оросууд хардлагад өртсөн хэвээр

Оросын хөнгөн атлетикчдыг тойрсон допингийн дуулиан бусад тамирчдад ч нөлөөлсөөр байна. Усанд сэлэлтийн тамирчин, дэлхийн дөрвөн удаагийн аварга Юлия Ефимова л гэхэд тэмцээний үеэр гурван ч удаа допингийн шинжилгээ өгчээ. “Надаас бүр гурван удаа шинжилгээ авсан.

Хамгийн гол нь дахиад хэд авахыг би хэлж мэдэхгүй байна”

хэмээн аргаа барсан Ефимова өгүүлжээ.

Том тэмцээний үеэр сэжиг бүхий тамирчнаас сэргээшийн шинжилгээ авах нь бараг тогтсон ёс. Гэхдээ нэг тэмцээний үеэр гурван удаа шинжилгээ өгсөн нь тэр бүх тохиолдоод байдаггүй зүйл болов уу. Ефимовагийн хувьд 100 метрийн мэлхий сэлэлтээр мөнгөн медаль аваад байна.

Энтонигийн чухал рекорд

Өнөө цагийн шилдэг сагсчин Леброн Жеймс гандболоор хичээллэвэл өндөр амжилт гаргах боломжтой гэнэ. Энэ талаар америкийн гандболын шигшээгийн дасгалжуулагч Хавьер Гарсия­Куэста өгүүлжээ.

“Леброн зургаан сар хичээллэхэд дэлхийн шилдэг гандболч болох боломжтой. Гэхдээ зөвхөн онолын хувьд шүү дээ. Түүний тоглолтыг үзэхэд надад ийм сэтгэгдэл төрдөг юм” хэмээн дасгалжуулагч ярьсан байна.

Леброн шилдэг гандболч болж чадна

rio2016.com©

BBM©

М.Анхцэцэг энэ эрчээрээ сайжраад байвал бид олимпоос медаль харуулдах өөр нэг төрөлтэй боллоо гэсэн үг.

MnB Bloomberg Боловсрол Монгол Тв08:00

12:00

14:00

18:00

20:00

22:00

08:05 РИО-2016 Гимнастик /эмэгтэй/

12:15 РИО-2016 Гандбол /эмэгтэй/ - /Франц - Аргентин/

15:30 РИО-2016 Жүдо /эмэгтэй 70кг, эрэгтэй 90кг/ давталт

18:50 Рио-2016

20:50 “Сайн байна уу, Рио?” /шууд/

21:50 РИО-2016 Жүдо /эмэгтэй +78кг, эрэгтэй +100кг/

08:00 "Bloomberg Daybreak Asia" шууд орчуулгын хөтөлбөр

12:00 "Бизнесийн хэмнэл" давталт

14:00 "Эзэнт гүрнийг босгосон нь" нэвтрүүлэг

17:00 "The Pulse" шууд орчуулгын хөтөлбөр

20:00 "Компанийн нууц" нэвтрүүлэг

22:00 "Амжилтад хязгаар үгүй" нэвтрүүлэг

09:00 "Cook Club" хоолны шоу нэвтрүүлэг

12:05 "Найзууд" ОАК 81, 82-р анги

14:05 "Ялалт" ток шоу нэвтрүүлэг

18:05 "Долоон одой" хүүхэлдэйн кино 20-р анги

20:30 "Аяллын жим" нэвтрүүлэг

22:00 "Найзууд" ОАК 83, 84-р анги

08:10 "Ацаг шүдний зөрөө" МУСК

12:00 "Хавай 5-0" /season-4/ ОАК 14,15,16,17-р анги

15:00 "Макс Стил хоёр" хүүхэлдэйн кино 21-р анги

18:30 "Хүрээлэн" амьд ертөнц 67-р хэсэг

20:30 "Хэппи тосгон" УСК

22:30 "Декстер" ОАК /season-6/ 7-р анги

Тв ХӨТӨЛБӨр ОНЦЛОХ үЗвЭр

Билгийн тооллын 9Намрын тэргүүн улаан бич сарын найман цагаан мэнгэтэй улаан бар өдөрүс засуулбал: Өвчин өчүүхэн ирнэНаран ургах, шингэх: 05.46-20.08Барилдлага: ШидШүтэн барилдлага: Нэр өнгө

аргын тооллын наймдугаар са рын 12, Сугар гараг. Билгийн тоол лын 9, Онгоц одтой, улаан бар өдөр.

Өдрийн наран 05.46 цагт мандан, 20.08 цагт жаргана. Тухайн өдөр морь, нохой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бар, туулай жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр буян номын үйлд шамдах, бүтээл туурвил эхлэх, худалдаа арилжаа хийх, бизнес эхлэх, зэрэг дэвших, сан тавиулах, угаал үйлдэх, амилуулах, өглөгийн түллэг хийх, хишиг дуудуулах, хот балгадын үйл, цэрэг цагдаагийн үйл, гэр байшингийн суурь тавихад сайн. Золиг гаргах, сэтгэлд сэвтэй газар очиход муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуу лахад тохиромжгүй.

ЗУрХай

ЗгМ: СүДОКү

(Өмнөх дугаарын хариу)

1 3 7

4 1 5

3 1 6

1 9 3 8

7 8 4 1 9

8 6 9 4

3 8 9

3

6 2 5

8 5 9 3 6 1 7 2 4

6 2 1 4 7 8 9 3 5

4 7 3 9 5 2 1 6 8

9 6 5 7 8 3 4 1 2

7 1 8 2 9 4 3 5 6

3 4 2 6 1 5 8 7 9

2 8 4 5 3 7 6 9 1

5 9 7 1 4 6 2 8 3

1 3 6 8 2 9 5 4 7

Фитнессийн анхны фестиваль

Цаг агаар

УЛааНБааТар VIII.12 19o

9o

VIII.13 23o

9o

VIII.14 21o

11o

VIII.15 20o

9o

VIII.16 22o

9o7м/с

5м/с

5м/с

5м/с

6м/с

5м/с

5м/с

5м/с

5м/с

5м/с

ҮүлшинэҮүлшинэ Үүлшинэ Үүлшинэ Үүлшинэ

Энэ сарын 13-нд Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд Монголд анх удаа фитнесс фестиваль болох гэж байна. Уг фестиваль 5000 төгрөгийн такстай бөгөөд фитнессээр хичээллэгч, сонирхогч хэн бүхэн оролцох боломжтой аж.Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хөлбөмбөгийн талбайд байрлуулсан фитнессийн тоног төхөөрөмжийг ашиглан нээлттэй бэлтгэлд хамрагдаж, оролцогч 30 гаруй фитнесс клуб онцгой урамшууллаа зарлах юм байна. Түүнчлэн тэгш цагуудад аэробикийн нээлттэй хичээлүүд үнэ төлбөргүй орно.

НИСЛЭгИйН ЦагИйН ХУваарЬ

УБ-Хонконг 07:20 10:50УБ-Токио 08:55 13:40УБ-Сөүл 09:45 12:50УБ-Москва 10:15 10:55Москва-Берлин 11:55 13:35Хонконг-УБ 12:00 17:40Сөүл-УБ 14:20 17:50Токио-УБ 14:40 20:10УБ-Бээжин 18:55 20:10УБ-Сөүл 19:20 22:25

УБ-Москва 13:50 14:28Эрээн-УБ 18:00 11:15УБ-Бээжин 07:15 14:04Хөххот-УБ 22:50 11:15УБ-Хөххот 20:00 20:49УБ-Эрхүү 21:10 02:40Эрхүү-УБ 15:35 06:20

гаЛТ ТЭрЭгНИй ЦагИйН ХУваарЬ

УВС 22o

9o

ХОВД 23o

10o

ЗАВХАН 21o

6o

БАЯНХОНГОР 22o

8o

ГОВЬ-АЛТАЙ18o

5o

ӨВӨРХАНГАЙ 24o

12o

АРХАНГАЙ 20o 7o

ХӨВСГӨЛ 22o

6o

БУЛГАН 19o

7o

ТӨВ 19o

8o

ДУНДГОВЬ 26o 10o

ӨМНӨГОВЬ 30o

15o

ГОВЬ-СҮМБЭР 27o

10o

ДОРНОГОВЬ 30o

17o

СҮХБААТАР 26o

12o

ХЭНТИЙ 24o

10o

СЭЛЭНГЭ 19o

9o

ОРХОН 17o

7o

ДАРХАН-УУЛ 19o

9o

ДОРНОД 24o

12o

БАЯН-ӨЛГИЙ 20o

9o

З.гэрэлЗГМ

Иргэдийн түүх, соёлын дурсгалын талаарх мэдлэгийг тэлэх зорилгоор Улаанбаатар хотын музейгээс нийслэл хотод зорьж үзэх ёстой дурсгалт 20 газрын нэг болох Гэр хэлбэрт модон дугануудыг энэ удаа танилцуулж байна.

Мон гол ы н ү н дэсн и й архитектурын дурсгалын нэг болох Гэр хэлбэрт модон дуганууд нь хуучин Их хүрээ (одоогийн Улаанбаатар хот)­ний зүүн хүрээ 30 аймгаас хадгалагдан үлдсэн Эрхэм Тойны, Вангай, Эх дагины аймгийн гэр дуганууд юм.

Эрхэм тойны аймаг нь 1740­өөд оны үед байгуулагдаж, одоогийн дуганы модон барилга нь 1778 онд баригдсан аж. Өдгөө тус дуганд Дашчойлин хийдийн сахиусны дуган байрладаг.

Харин 1757 онд байгуулагдсан Вангай аймгийн одоогийн модон дуганы барилга нь 1790 оны орчим сүндэрлэсэн байна. Өнөөгийн Дашчойлин хийдийн Цогчин дуган нь Вангай аймгийн дурсгал болж үлджээ.

Их хүрээний сүүлчийн 30 дахь аймгийг дуганы хамт 1903 онд VIII Богд Живзундамба хутагтын хатан Дондогдуламд зориулан байгуулж, Эх дагины аймаг хэмээн нэрийдсэн түүхтэй. Эх дагины дуганыг 1940 онд зураач Л.Намхайцэрэнгийн зураг төсөл, удирдлагын дагуу циркийн зориулалтаар өөрчлөн засварласан юм. Харин түүнээс хойш 2015 онд арын дотор хэсэг нь шатах хүртэл Ж.раднаабазарын нэрэмжит цирк байрлаж байв. Энэ дуган нь Монголын орчин үеийн циркийн анхны барилга юм.

сүхбаатар дүүргийн 8­р хороо, Н.содномын гудамжны баруун талд байрлах уг дугануудыг 1961 онд БНМаУ­ын сайд нарын Зөвлөлийн 524 дүгээр тогтоолоор улсын хамгаалалтад оруулжээ. Мөн Засгийн газрын 2008 оны 175 дугаар тогтоолоор улсын хамгаалалтад бүртгэсэн байна.

гэр хэлбэрт модон дуганууд

НИйСЛЭЛИйН ТОЛЬ

ЗгМ: КОМИКС

үЗвЭр

лавлах

8 ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ 2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453)

ваЛИаНТ арТТэгш эрх, бахархлын өдрүүдийн хүрээнд “Эрхийн төлөө” мультимедиа үзэсгэлэнгийн нээлт энэ сарын 26-нд болно.

МОНгОЛыН УрЧУУДыН ЭвЛЭЛМонголын урчуудын эвлэлийн нэрэмжит шагналт зураач А.Чадраабалын 16 дахь бие даасан үзэсгэлэн гарч байна.

"BLUE Moon" арТ гаЛЕрЕйХустайн нуруу орчмын байгалийн цогцолборт газраар уран бүтээлчдийн аялсан сэтгэгдэл, байгалийн зургийг өөр өөрийн дүрслэлээр буулгасан "Хустайн нуруу” үзэсгэлэн дэлгэгдлээ.

аЯЛаЛ“Монгол аялал” клубээс агаарын бөмбөлгөөр хөөрөх аяллыг энэ сарын 13-нд зохион байгуулна.

GAndAn LIVE hoUSEНамуунаагийн амьд хөгжмийн тоглолт энэ сарын 13-нд 21.00 цагт болно.

үНДЭСНИй СОЁЛ аМраЛТыН ХүрЭЭЛЭН

Энэ сарын 13-ны 11.00 цагаас Үндэсний соёл амралтын хүрээлэнд Японы поп соёлын өдөрлөг болно. Үнэ төлбөргүй болох энэхүү арга хэмжээний үеэр олон төрлийн тэмцээн зохион байгуулагдах ба шагнал нь Jenesys хөтөлбөрөөр Япон улсад долоон өдөр аялах эрх. Тэмцээний ялагчид 15-30 насны оюутан, эсвэл сурагч, мөн Монгол Улсын иргэн байх шаардлагатай .

үНДЭСНИй ЦЭЦЭрЛЭгТ ХүрЭЭЛЭНТусгай зориулалтын будгаар байлдах “The Color Event UB”-г хоёр дахь удаагаа илүү том, илүү өргөн хүрээтэйгээр зохион байгуулахаар зэхэж байна. Арга хэмжээ наймдугаар сарын 27-нд зохион байгуулагдана.

ТӨв ЦЭНгЭЛДЭХ ХүрЭЭЛЭНЗвери хамтлагийн тоглолт ирэх сарын 2-нд 18.00 цагт болно.

үгИйН СүЛжЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 08.11

БОСООгООр:1. Ижил, хос2. Хүүрнэн өгүүлэх төлөв3. Мандухай цэцэн хатны талийгаач нөхөр, хаан4. Товч утга, найрлага

5. Инээдэм хошигнол6. Уртын хэмжээ7. Байгууллага, хувийн хэвшлийнхний товчилсоннэр11. Учир начир

12. Төвдөд ургах эмийн найрлаганд ордог ургамал, буурцаг

ХӨНДЛӨНгӨӨр:3. Хангайн нурууны ноён оргил6. Монгол Улсын гавъяат жүжигчин, НҮБ-ын элч

дуучин8. Адууны хүзүү толгой орчмын үс9. Ааш зан10. Олныг хамарсан, шуугиант явдал13. Дайны үеийн залуу жанжин

Он гарсаар улсын хэмжээнд нийтдээ 93 хүн усны ослоор нас баржээ. Эдгээрийн 30 нь хүүхэд байсан бол үлдсэн нь өөрийн анхаарал болгоомжгүй байдлын улмаас амиа алдсан байна.

Тиймээс ОБЕГ­аас нийслэл болон гол, усны осол их гардаг аймгуудын иргэдэд сонор сэрэмжтэй байж, бага насны хүүхдийг хараа хяналтгүй орхихгүй байх талаар зөвлөгөө өгөх аяныг эхлүүлээд байна.

“Болзошгүй усны ослоос урьдчилан сэргийлье” сэдэвт уг арга хэмжээний үеэр энэ сарын 5­26­нд аймаг, нийслэлийн голуудын хүн олноор цугладаг газар нийслэлийн Онцгой байдлын газар, аймгийн Онцгой байдлын хэлтэс, аврах тусгай анги зэрэг хэд хэдэн газраас тус бүр найман албан хаагч, 10.00­20.00 цагийн хооронд ажиллаж байгаа юм байна.

СЭрЭМжЛүүЛЭг

үер усны аюулаас сэрэмжлэх заавар өгч байна

ИН Д Х

АР

МО

Э

Ж

ЭГ

ЛА

ГА

Н

М

АД

КЖ

Д

А

ИК

И Р

У

ц

Е У

УЛ

Э

Ү

Л

Ч

ҮН

ДЬ

А

Н

А

А

Р

Н М

ЛХ

Н

О

О

Г В

Ж

МИ

1 2

7

8

10 11 12

13

9

3 4 5

6

Mr. Баагийгийн БОДРОЛ.....

Н.Эрдэнэбаяр, Э.Тамир©

Зарим хүн төмөр зам тавибал вагон дүүрэн хужаа ороод ирнэ гэж боддог...Яс юман дээрээ тэд биднийг бодох мантай өдөр шөнөгүй ажлаа л хийдэг...

АнУ, Евро бүсийн өндөр эрсдэлтэй бондын өгөөж буурав

Ralph Lauren-ийг аврах ажиллагаавладимир Путиний буруутгал

Засгийн газрын бондын эрсдэлийн урамшуулал ч өнгөрсөн оны долдугаар сараас хойш дөрвөн хувиас доош гулслаа. > 10

Америкчууд мөнгөө аялал, хоолонд зарцуулах нь нэмэгдсэнээс жи жиг лэнгийн болон их дэлгүүрүүдэд амаргүй үе тохиож буй. > 10

Путин Зүүн Украины асууд лаарх олон улсын энхийн хэлэлцээнд оролцохгүй гэдгээ хэлжээ. > 10

ХБНГУ 2020 он гэхэд цагдаагийн хүчин чадлыг 15 мянгаар нэмж, давхар иргэншил эзэмших, гивлүүр өмсөхийг хориглох хэрэгтэй.

Өнгөрсөн сард гэхэд л тус улсад хоёр удаа террорист халдлага болж Германы аюулгүй байдлыг хурцаар хөндлөө. Тиймээс ангела Меркелийн даргалдаг эрх баригч cDU намын дотоодын сайд нар дээрх шаардлагуудыг тавьжээ.

Эдгээр арга хэмжээг ирэх долоо хоногт Берлинд болох cDU­ийн дотоодын сайд нарын уулзалтаар хэлэлцэнэ гэж холбогдох албанаас мэдээлэв.

Гэвч эдгээрээс цөөхөн нь л хууль болох магадлалтай. Хатагтай Меркелийн Засгийн газар давхар иргэншил болон гивлүүрийг хориглохын эсрэг байр суурьтай буй. Эдгээр шаардлага Германы парламентын дээд танхим Бундесратад хүчтэй эсэргүүцэлтэй тулах магадлалтайг ажиглагчид онцоллоо.

Уг асуудал дүрвэгчид болон

“Исламын улс” бүлэглэлийн хийсэн халдлагуудаас болж тус улс сонор сэрэмжтэй болсны илрэл юм.

Долдугаар сарын 18­нд афганистанаас гаралтай өсвөр насны хүү Бавари мужийн Вюрцбург хотод хүмүүс рүү сүхээр давшилж, цагдаа нарт буудуулах хүртлээ таван хүнийг гэмтээсэн. Үүгээр хүчирхийллийн давалгаа эхэлж, зургаан өдрийн дараа сирийн 27 настай эрэгтэй ансбах дахь баарны гадаа өөрийгөө дэлбэлсэн юм. Энэ нь Германд амиа золиосолсон анхны халд­лага байлаа.

Дотоод хэргийн сайд Томас де Мезьер аюулгүй байдлыг чангатгах багц бодлого өчигдөр танилцуулсан. Хэвлэлийнхний мэдээлснээр үүнд гадаадын гэмт хэрэгтнүүдийг яаралтай албадан гаргах, эмч, өвчтөний нууцын журмыг өөрчлөх зэрэг ажил багтах аж. Эл журмыг өөрчилснөөр өвчтөн гэмт үйлдэл хийхээр төлөвлөсөн тохиолдолд эмнэлгийн ажилтнууд эрх

НаТО Туркийн харилцаа хэвээр үлдэнэ

Терроризмд барих германы хариу

Макс СеддонҮндсэн хөрөнгө олж авах

зардал нэмэгдэж, нэгдүгээр улиралд ашиг нь таван хувиар багасчээ.

Оросын төрийн өмчит газрын тосны нэгдэл болох Газпромын нэгдүгээр улирлын ашиг тав гаруй хувиар хорогджээ. Үүнд дэлхийн зах зээл дээрх газрын тосны ханшийн таагүй үе болон үндсэн хөрөнгө олж авахад зарцуулсан зардал голлон нөлөөлсөн байна.

Газпромын цэвэр орлого нэгдүгээр улиралд 362 тэрбум рубль буюу 5.6 сая ам.доллар болж буурчээ. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үеийн 382 тэрбумаас 20 тэрбум рублиэр буурсан үзүүлэлт гэдгийг компанийн мэдэгдэлд онцлов. Харин нийт борлуулалт 5.4 хувиар тэлж, 1.74 их наяд рубльд хүрсэн аж.

Дэлхийн газрын тосны үнийн түвшинд шууд нөлөөлдөг, Европт байгалийн хийн дийлэнх хэсгээ борлуулдаг Газпромын

газпромын ашиг буурчээхувьд газрын тосны үнийн уналт тодорхойгүй байдлыг нэмэгдүүлж байгаа юм. Европын одоогийн зах зээлүүдийн үнэ нь Газпромын орлогын гол эх үүсвэр болдог бөгөөд өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд уг зах зээлээс олох орлого нь хоёр дахин багассан. Олонх шинжээчийн таамаглаж буйгаар Орос, Украин, Хятад дахь эрэлт саарч, аНУ­ын байгалийн шингэн хийн экспорт нэмэгдсэнээр газрын тосны үнийг цаашид унагах төлөвтэй.

Гэхдээ Газпром капиталын зардлаа танах, бэрхшээлийг шийдэхийн тулд өрийн зах зээлд орох хүсэлгүйгээ мэдэгдэв. Компани 2016 оны төсвөө тооцохдоо 100 шоо метр байгалийн хийн үнийг 199 ам.доллараар тооцжээ. Гэхдээ байгалийн хийн үнэ арван жилийн доод түвшиндээ хүрээд байна. Шинжээчдийн таамагласнаар 100 шоо метр байгалийн хийн үнэ багаслаа гэхэд 167­оос 171 ам.долларын хооронд хэлбэлзэнэ

хэмээн тооцож байсан ч одоогийн үнэ үүнээс ч бага байна.

“Зах зээлүүд дээрх өнөөгийн үнэ бидний төсөвтөө суулгаж өгснөөс бага байгаа” хэмээн Газпромын санхүүгийн захирал александр Иванников хөрөнгө оруулагчидтай хийсэн бага хурал дээр мэдэгдсэн байна. Тэрбээр “Бидэнд жилийн үлдсэн хагаст тохиох өөрчлөлт, тэнгэрийн байдал чухал нөлөө үзүүлнэ” хэмээв.

Европын орнуудад түгээдэг байгалийн хийн нийт бор­луулалт 49 хувиар нэмэгдсэн. Гэхдээ 100 шоо метрт 187.5 ам.долларын үнэтэй байгаа нь жилийн өмнөхөөс бараг 100 ам.доллараар бага байгаа учир борлуулалтаас олсон орлого нь 22 хувийн өсөлттэй байгаа аж. Харин Зөвлөлтийн бүрэлдэхүүнд байсан орнуудад борлуулдаг байсан байгалийн хий 16 хувиар багасчээ. Үүнд нөлөөлсөн гол хүчин зүйл нь 2014 онд Крымийг ОХУ өөртөө нэгтгэснээс хойш

Оросын эрчим хүчний хамаарлаа бууруулах Украины оролдлого аж.

роснефтийн үйл ажиллагааны зардал 24 хувиар буурч, 1.74 их наяд рубльд хүрсний дийлэнх нь Германы Wintershall фирмтэй свап хэлэлцээрээр актив солилцох үйл явцтай холбоотой.

Газпромын орлого багасах нь хөрөнгө оруулалтын хэд хэдэн шинэхэн төсөлд нь нөлөөлж болзошгүй юм. Хөрөнгө оруу­лалтын төслийн нэг нь Турк рүү татаж байсан байгалийн хий дамжуулах хоолойн ажил. Өнгөрсөн жил Оросын цэргийн su­24 онгоцыг Туркийн тал буудан унагаснаас хойш уг хоолойн бүтээн байгуулалтын ажил таг зогссон.

Туркийн Ерөнхийлөгч режеп Таийп Эрдоан энэхүү төслийг анка ра дуусгах хүсэлтэйг мягмар гарагт ОХУ­ын Ерөнхийлөгч Влади мир Путинтэй санкт­Петербургт уул­зах үеэрээ уламжилжээ.

Путин, Эрдоаны зөрчил эцэслэснээр уг алхмыг хийлээ.

анкара, Москвагийн эргэн ноцсон харилцаанаас болж НаТО болон Туркийн 64 жилийн цэргийн хамтын ажиллагаа эргэлзээтэй байдалд орсон гэх яриаг эцэс болгохоор НаТО мэдэгдэл хийжээ.

Цэргийн эвслийн төлөөлөгч Оана Лунгеску “НаТО дахь Туркийн гишүүнчлэл хэвээр үлдэнэ” гэж Тайип Эрдоан, Владимир Путин санкт Петербургт уулзаж, харилцаагаа сэргээхээр хэлэлцсэний маргааш мэдэгдсэн юм. Хатагтай Лунгеску түүнчлэн “НаТО Туркээс дэмжлэг авч, Турк НаТО­той эв санаа нэг байна гэдэгт итгэлтэй байна” гэв.

НаТО­ийн гэнэтийн мэдэгдэл Туркийн хэвлэлд цэргийн эвсэл, аНУ, Европын эсрэг мэдээлэл

баригчдад мэдээлэл өгөхөд хялбар болно гэв.

Ноён де Мезьерийн төлөвлөгөө хэрэгжвэл автобус, галт тэрэг, метро тэргүүтэй олон нийтийн бүс дэх хяналтын камерыг нэмэгдүүлнэ. Мөн дотоодын тагнуулын албанд утасны яриа, интернэтийг хянах тусгай эрх

олгох аж. Яамнаас эл асуудалд тайлбар хийгээгүй.

Дотоодын сайд нар давхар иргэншлийг томоохон асуудал гэлээ.

Хэвлэлд бичсэнээс үзвэл сайд нар “Бид энэхүү хуваагдмал үнэнч байдлыг үгүйсгэж байна. Бид гаднын Засгийн газрын

бодлогод хамааралтай хэнийг ч болов Германаас явахыг зөвлөнө” хэмээсэн байна.

Эдгээр санал ХБНГУ­д давхар иргэншилтэйгээр амьдардаг 3.5 сая турк иргэнд асуулт үүсгээд буй. Туркт долдугаар сарын 15­нд болсон цэргийн бослогын үеэр эрх баригч aKP намыг

BBM©

дэмждэг туркүүдийг албаныхан болгоомжтой ажигласан.

сайд нар террорист байгууллагад хүчин зүтгэдэг давхар иргэншилтэй иргэдийн Герман иргэншлийг цуцлах хүсэлтэй байгаа.

Гэвч уг санал зүүнийг баримтлагч улстөрчдөөс хүчтэй эсэргүүцэлтэй тулсан юм. sPD намын дарга, дэд канцлер, ангела Меркелийн түнш сигмар Габриел “Энэ бол тун буруу санаа” гэжээ. Тэрбээр Berliner zeitung сонинд өгсөн ярилцлагадаа “Герман, Турк гаралтай хүмүүсийг хардсан хэн ч болов режеп Тайип Эрдоаны “Миний тал биш бол миний дайсан” гэх уриаг дэмжиж байна гэсэн үг” хэмээсэн байна.

Ноён Габриел Германд эв нэгдэл хэрэгтэй гээд “Туркт болсон явдал бидний олон арван жилийн эв нэгдлийг үгүй хийхийг бид зөвшөөрөх учиргүй” хэмээжээ.

сайд нар мөн дотоодын тагнуулын албанд хэт даврагч үзэлтэй байгууллагууд Герман дахь исламын сүм хийдэд мөнгө өгөх, шашны өс хонзон санадаг гадаад иргэдийг албадан гаргах, 14 настай хүнийг тагнах зөвшөөрөл олгох зэрэг төлөвлөгөөтэй байгаа аж.

баривчилж, ажлаас нь чөлөөлсөн эрс шийдвэрийг шүүмжилсэнд анкара тун дургүй байгаа.

сирийн хилийн ойролцоо Оросын сөнөөгч онгоц руу Туркийн талаас өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард гал нээж унагасан. Тэр явдлаас хойш Тайип Эрдоан, Владимир Путинтэй анх удаа нүүр тулан уулзаж байна. Гэхдээ уулзалтын ерөнхий байдал дотно байсныг Туркийн албаныхан онцолж, хэвлэлээр тус уулзалтыг “Оросын хавар” хэмээв. НаТО­ийн ажилтнууд хатагтай Лунгескугийн үгийг дэмжээд, анкаратай харилцаагаа сайжруулахаар идэвхтэй ажиллаж буйгаа хэлсэн.

НаТО болон Турк дэх ноён Эрдоаны цэрэг арми ердийнх шиг холбоотой байгаа. Гэвч НаТО­д эсрэг тэсрэг үзэл бодолтой олон хүчин бий.

Туркийн хоёр туйлт дипломат

стратеги НаТО­ийн байр суурийг сулруулна гэж Зүүн Европ үзэж буй. Тэд Оростой хурцадмал байдал үүссэн энэ цагт цэргийн эвсэл дотроо эв нэгдэлтэй байх нь чухал гэв. Турк эвслийг орхих нь биш, харин Оростой сайн харилцаатай хэрнээ эвсэлд байгаа нь Барууныхны санааг зовоож байгааг шинжээчид хэлсэн. Турктэй харилцаагаа сэргээх нь ОХУ­д ашигтай. НаТО­той үүссэн хурцадмал байдал намжина.

НаТО дахь барууны гишүүд харин олиггүй сонголттой үлдлээ. Тэд ноён Эрдоаны баривчилгаа, шийтгэлийг шүүмжилж, Туркийг Орос той ойртуулж болно. Эсвэл үгээ залгиж, анка раг эргүүлэн татах оролд­лого хийж болох юм.

гарсантай холбоотой. Тэд өнгөрсөн сард болсон режеп Тайип Эрдоаны Засгийн газрын эсрэг бослогод илэрхийлсэн эсрэг тэсрэг байр суурийг онцолж байлаа.Туркийн Гадаад хэргийн сайд Мевлут Чавушолу пуужингаас хамгаалах асуудалд НаТО­той санал нэгдэхгүй байгаа. Тиймээс анкара Москвагаас шийдэл хайж магадгүй гэжээ.

аНУ­ын штабын дарга нарын эвслийн тэргүүн Жозеф Данфорд анкарад өнгөрсөн долоо хоногт айлчилсан. Ингэхдээ үүссэн хурцадмал нөхцөл байдлыг зөөллөх зорилготой байв. Дашрамд дурдахад, төрийн эргэлт хийхийг завдсанаас хойш Европын нэг ч удирдагч тус улсад айлчлаагүй билээ. Цэргийн бослогын дараа 70000 хүнийг

НАТО дахь барууны

гишүүд харин олиггүй

сонголттой үлдлээ.

BBM©

Пан вансурагч захтай поло цамцаараа

хамгийн их танигдсан Ralph Lauren корпорацийн сүүлийн улирлын борлуулалт, ашиг буурчээ. Ингэснээр тус компани хэрэглэгчдийн дэлгүүрт хандах зан төлөв болон ам.долларын ханшийн өсөлттэй хийх тэмцлээ үргэлжлүүлэх хэрэгтэй болов.

Гэсэн хэдий ч энэхүү буу­ралтын газардах хүч айж байс наас зөөлөн тусаж, ком­панийн хувьцаа наймаас илүү хувиар өсөж, арилжааны төсгөлд 103.14 ам.доллар хүрлээ. Ralph Lauren­ий цэвэр орлого таван улирал дараалан буурсан үзүүлэлттэй байна. сүүлийн улиралд л гэхэд дөрвөн хувиар багасаж, 1.6 тэрбум ам.доллар болсон нь таамаглаж байсан 1.52 тэрбум ам.доллараас үл ялиг өндөр дүн аж.

Харин салбарын үзүүлэлтийг харуулах гол хэмжүүр болох жижиглэнгийн борлуулалт зургаан хувиар буурав. Мөн нийт бүтээгдэхүүний идэвхжүүлэлт хийснээр нийт ашиг болон үйл ажиллагааны ашгийн түвшин буюу нэмүү өртгийн аль аль нь

багассан байна.Үүний уршгаар компанийн

цэвэр алдагдал 22 сая ам.дол­ларт хүрлээ. Уг нь өмнөх жилийн мөн үед компанийн ашиг 64 сая ам.доллар байсан

юм. Компанийн бүтцийг да хин өөрчлөхтэй холбоотой зард­луудыг эс тооцвол тохируулсан цэвэр орлого нь 90 сая ам.доллар буюу нэгж хувьцаанд 1.06 ам.доллар болж суларсан байна.

Ralph Lauren­ий гүйцэтгэх захирал стефан Ларссон “Дэл гүүрийн үйлчилгээ, бү тээг дэхүүнээ хүргэх, сур­талчлах ажил тааруугийн зэ рэгцээ үйл ажиллагаа

бүтээгдэхүүний илүүдэл нөөц үүсгэхэд чиглэсэн нь Хойд америк дахь борлуулалтыг унагах гол шалтгаан боллоо. Энэхүү дотоод хүчин зүйлийн улмаас бүтээгдэхүүний өндөр идэвхжүүлэлт бүхий орчинд жижиглэнгийн худалдааны хүндрэлтэй тулж буй бусдын адил бид өөрөө өөрсдийгөө хүндрүүллээ” хэмээв.

Яг үнэндээ америкчууд мөнгөө хувцаснаас илүү аялал, хоолонд зарцуулах нь нэмэгдсэнээс сүүлийн хэдэн жил жижиглэнгийн худалдаачид, их дэлгүүрүүдийн хувьд амаргүй цаг хугацаа тохиож буй билээ.

Цахим худалдаа тэлж, H&m болон zara­г эзэмшдэг Indi­tex зэрэг бүтээгдэхүүнийхээ загварыг ойр ойрхон шинэчилж байдаг жижиглэн худалдааны сүлжээ, дууриамал загвар үйлдвэрлэгчид, онцгой бөгөөд харамгүй хөнгөлөлт үзүүлдэг Tj maxx зэрэг брэнд өрсөлдөөнийг нэмэгдүүлж, загварын акулуудад хэрэглэгчдээ эргүүлэн олж авахад хүндрэлтэй болсон юм.

Түүнчлэн зах зээлийн энэ өрсөлдөөнт үетэй зэ рэг цэн

ам.долларын ханш нэ мэгд ­сэнээр macy's зэрэг сүл жээ их дэлгүүрүүдийн зочид, үйлч­лүү лэгч дээс зулгаах орлого буурсан нь Ralph Lauren­ий аНУ дахь борлуулалт багасахад нөлөөлөв. Ralph Lauren­ийн хилийн чанадаас олох орлого ч мөн ам.долларын ханшаас болж саарсан юм. Тус компани Европ, азийн зах зээлээс нийт орлогынхоо 30 гаруй хувийг бүрдүүлдэг.

Өнгөрсөн жил загварын магнат ральф Лорен дэлгүүрт нь тасралтгүй холхидог байсан үйлчлүүлэгчдийн урсгалыг эргүүлэн татахаар ноён Ларссонд 50 жилийн настай компанийн­хаа гүйцэтгэх удирдлагыг өгсөн билээ. gap­ийн үнэт цаасны хамгийн том багц болох old Navy­ийн хувь заяанд эргэлт авчирсан ноён Ларссон Ralph Lauren загварын ертөнцийн үйл ажиллагааг оновчтой болгож, компанийн өсөлтийг эргүү­лэн авчрахаар менежментийн түвшинд өөрчлөлт хийгээд байгаа юм.

BBM©

Ralph Lauren-ийг аврах ажиллагаа

гэвин жексон, Дан МакКрум, Эрик Платт

Төв банкууд корпорациудын өрийг худалдан авахтай уялдан глобал орчинд орлогын төлөөх өрсөлдөөн газар авсны “ачаар” аНУ, Евро бүсийн эрсдэлтэй ангиллын бондын өгөөж лхагва гарагт огцом буурлаа.

Зарласан хэмжээгээр нь авч үзвэл iBoxx евро индексийн өндөр өгөөжтэй бондуудын дундаж өгөөж 3.47 хувь болтлоо буурч, 2014 оны долдугаар сараас хойших доод түвшинд хүрлээ. Өгөөж буурснаар бондын үнэ өсөв. Түүнчлэн, Засгийн газрын бондын эрсдэлийн урамшуулал

ч өнгөрсөн оны долдугаар сараас хойш анх удаа дөрвөн хувиас доош гулслаа.

Европын Төв банк болон английн Төв банк есдүгээр сараас эхлүүлсэн актив худалдан авах хөтөлбөрийнхөө хүрээнд хөрөнгө оруулалтын бондуудыг ч авах болсон нь хөрөнгө оруулагчид эрсдэл өндөртэй актив худалдан авахад хүргэж буйн сүүлийн жишээ болж байна.

Хөрөнгө оруулагчдын aviva менежментийн компанийн стратегич Тодд Янбергийн өгүүлж буйгаар түүхэн талаасаа өндөр өгөөжтэй бондын худалдан авалт ингэж тархаж байсан тохиолдол

цөөхөн. Дэлхий нийтээр өгөөжийн эрэлтийг авч үзвэл яг одоо туйлын бага үнэ цэнэтэйн дээр дефолт зарласан хандлага саарч эхлээд буй аж. Дэлхийн нөлөө бүхий төв банкуудын явуулсан эдийн засгийг дэмжих арга хэмжээний ачаар аНУ­ын корпорациудын өр ч давуу талыг нь хүртэж, тус улсын арай өндөр хүүтэй зах зээлүүдэд гадаадын хөрөнгө оруулагчид хошуурах болов.

Үнэт цаасны багцын менежерүүд ч ази, Европын үйлчлүүлэгчдийн захиалганд өндийх сөхөөгүй дарагдаж байна. Тэдгээр хөрөнгө оруулагч дэлхийн

нийт тэг өгөөжтэй арилжигдах 13 их наяд ам.долларын өрийн арилжаанаас хувь хүртэхийг эрэлхийлж буй. Хэдийгээр Хятадын эдийн засгийн өсөлтийн удаашрал, түүхий эдийн үнийн уналт зэрэг энэ оны эхээр тохиож байсан айдсууд замхраад байгаа ч хөрөнгө оруулалтын cheyne capital компанийн зээлийн судалгааны дарга Данкан санки “Та эрсдэл хүлээснийхээ төлөө зохих шагналаа хүртэж байна уу гэж би үнэнээсээ асуумаар байна” хэмээв.

аНУ­ын эрсдэл өндөртэй буюу BB­ээс доош зэрэглэлтэй бондын дундаж өгөөж энэ

долоо хоногт 6.58 хувь болж буурсан нь сүүлийн жил гаруй хугацаанд үзэгдэж байгаагүй доод түвшин гэдгийг america merrill Lynch банк хэллээ. Wells Fargo актив менежментийн үнэт цаасны багцын менежер Никлас Норденфелт “Өндөр өгөөжийн менежерүүдийн хувьд бид бэлэн мөнгөний үлэмж урсгалыг татахаар ажиллаж байна” хэмээв. Тэрбээр “Үнийн өсөлтийг эс тооцвол бондын зах зээл маш эрүүл байна” хэмээсэн ч түүхий эдийн корпорациудын бонд төдий л ахицтай биш байгааг анхааруулсан байна.

аНУ­ын өгөөж хийгээд

эрсдэл өндөртэй бондын сангууд долдугаар сар гарснаас хойш зургаан тэрбум ам.доллар татаад байна. Гэхдээ долоо хоногийн эхээр газрын тосны үнэ уруудсаны улмаас бага зэргийн алдагдал хүлээж буй аж.

Бондын арилжааны хамгийн сулхан үе тохиож байгаа нь эрсдэл өндөртэй бондын зах зээлийн үнэлгээг өдөөж буй юм. ази, Европ, аНУ­ын үнэт цаас багассанаас эрсдэл өндөртэй бондын худалдаа 2010 оноос хойших хамгийн идэвхгүй үедээ ирж байгааг Dealogic технологийн компанийн өгөгдөл харуулж байна.

аНУ, Евро бүсийн өндөр эрсдэлтэй бондын өгөөж буурав

Тэрбээр “Эдгээр үлгэр бол Украины эсрэг цэргийн хүчин ашиглах гэсэн бас нэг далим” гэв.

Петро Порошенко Оросыг Донбасс, Крымээс цэргүүдээ гаргах амлалтаа хадгалахыг хүсээд “Украины газар нутагт терроризмыг өөгшүүлж, үн­дэсний аюулгүй байдлын хэм жээнд хүргэсэн нь ОХУ” хэ мээсэн байна.

Өнгөрсөн долоо хоногт Украйнд үүссэн асуудлаас болж нэг офицер, нэг цэрэг амь

үрэгджээ. Энэ талаар ОХУ­ын Улсыг аюулаас хамгаалах хорооны дэргэдэх Холбооны аюулгүй байдлын албанаас мэдээлэв. Тэнд Орос Крымийг өөртөө нэгтгэх үед ч үзэгдээгүй ширүүн тэмцэл болсон аж. Үүнээс болж Украины цэргийн тагнуулч офицер тэргүүтэй хэд хэдэн хүнийг баривчилжээ.

Украины зүгээс ямар ч офицер баривчлагдаагүй, Оросын талаас хэлж байгаа бүхэн ул үндэслэлгүй хэмээсэн.

Тус улсын Батлан хамгаалах яамнаас хийсэн мэдэгдэлд ОХУ түр эзэлсэн хойгт цэргийн хүчнээ тараан байрлуулснаа зөвтгөх гэлээ гэжээ. Мөн тэд цэргийн хүчирхийлэл үйлдэхийг завдлаа хэмээв.

Крым болон Оросыг дэмжигч­дэд эзлэгдээд буй Донбассыг цэргийн бус, улс төрийн аргаар эргүүлэн авахаа Киев амалсан.

Тодруулбал, Украины аюулгүй байдлын албаны зөвлөх Юрий Тандит “Бид энэхүү мэдэгдлийг

няцааж байна. Украин газар нутгаа хүчээр эзэлж, хүчээр авдаггүй” гэснийг Inter­fax­Ukraine сонин онцлов.

Өнгөрсөн бямба гарагийн шөнө Украины өмнөд хилийн орчимд байх армянск хотод Оросын цэргүүд хорлон сүйтгэгчидтэй байлджээ. Холбооны аюулгүй байдлын албаны мэдээлснээр гэрт хийсэн 20 ширхэг тэсрэх бөмбөг, Украины тусгай хүчний хэрэглэдэг зэвсгүүдийг олсон байна.

владимир Путиний буруутгалМосква 2014 онд Крымийг

өөртөө нэгтгэснээс хойш хоёр улсын харилцаа хурцадмал байдалтай байгаа. Тэгвэл саяхан ОХУ­ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин Украины цэргийн хүчнийг Крым рүү довтолсон хэмээн буруутгалаа.

ОХУ­ын Холбооны аюулгүй байдлын албанаас өнгөрсөн лхагва гарагт Украины цэргүү­дийн бэлтгэсэн террорист ажиллагааг таслан зогсоосноо мэдэгдэв. Түүнчлэн энэ нь ирэх сарын 18­нд болох Оросын парламентын сонгуульд саад болох зорилготой байсан гэжээ. Харин Киев тус мэдэгдлийг үгүйсгэсэн юм.

Эл сэжиг бүхий үйлдлээс болж ноён Путин Зүүн Украины асуудлаарх олон улсын энхийн хэлэлцээнд оролцохгүй гэдгээ хэлжээ. Тэрбээр Украины Ерөнхийлөгч Петро Порошенко болон Франц, Германы удир­дагчидтай Нормандын хэлэлцээг хийхэд бэлэн биш байна гэсэн аж. Ноён Путин ирэх сард Хятадад болох "Их­20"­ийн уулзалтын үеэр ярилцаж болох юм гэж байсан ч ийнхүү бодлоо өөрчиллөө.

Хэвлэлийн бага хурлын үеэр Владимир Путин “Үүсээд буй нөхцөл байдлаас үүдэн Нормандын хэлэлцээ, Хятадад уулзах нь ч утга учиргүй болоод байна. Киевийн төрийн эрхэнд байгаа хүмүүс асуудлыг хэлэлцэж тохирон, эв зүйгээ олохын оронд терроризмын аргад шилжлээ” гэв.

Украины Ерөнхийлөгч өнгөрсөн лхагва гарагийн орой мэдэгдэл хийжээ. Ингэхдээ, Путиний мэдэгдлийг Донбасст сураггүй болсон цэргүүдийн тухай мэдэгдэл шиг хөгийн, ичгүүргүй хэмээсэн аж.

Дараагийн ажиллагаа нь ням гарагийн шөнө үргэлжилж, Украины цэргүүд зэвсэглэсэн машинтай Крым рүү нэвтрэхийг завджээ.

Украины мөргөлдөөний үеэр гаргасан үйлдлээ зөвтгөх үүднээс түүх зохиосон гэж Барууныхан Оросыг буруутгасан удаатай.

Уг мэдэгдлээс болж ОХУ дахин цэргийн хүчээр хариу барьж, Украиныг хоёр фронтод байлдуулан, бүс нутгийг дайны талбар болгож магадгүй хэмээн Киев эмээж буй.

Долдугаар сард 30 цэрэг амь үрэгдсэн нь Украины мөргөлдөөн эхэлснээс хойших хамгийн өндөр тоо. Түүнчлэн зургадугаар сард 69, долдугаар сард 73 иргэн амиа алдлаа. Энэ талаар НҮБ­ын Хүний эрхийн албанаас мэдээлсэн юм.

Франц, Герман зуучилж, Минскийн гэрээг хийснээс хойш Украины мөргөлдөөн намжсан. Гэсэн хэдий ч Донбасс дахь байдал хурцадсанаар сөргөлдөгч талууд Минскийн гэрээний заалтыг дагахад бэрхшээлтэй боллоо.

Оросын эрх баригчид Украиныг гэрээний заалт зөрчсөн гэж буруутгасан. Тодорхой хэлбэл, Зүүн Украин дахь оросоор ярьдаг олонход тусгай статус олгох тухай хуулийн хэрэгжилтийг шүүмжилсэн юм. Харин ажиглагчид үүнд Оросын талыг буруутгав. Минскийн гэрээ Оросод Киевийг буруутгах боломж олгож байна гэж үзлээ.

Москва дахь Европын дипломатч “Минск II гэрээ бол Украиныг улс төрийн зорилгодоо хүрээгүй хэмээн буруутгаж, Орос мөргөлдөөнийг өөгшүүлж байна гэх ойлголтыг үгүйсгэх боломж юм” хэмээв.

BBM©

11

Эдийн засаг

ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ

ЗгМ ТОвЧХОН

АНУ доллар 2152.07 Евро 2403.00 Япон иен 21.24

ОХУ рубль 33.04

БНХАУ юань 324.06 БНСУ вон 1.96

ваЛЮТыН ХаНШ

С.Батсайхан / ЗГМ©

» хӨДӨлМӨрИйн ЗАх ЗЭЭл

36.8Хувь. Монгол Улсад хөдөлмөр эрхэлж буй гадаадын иргэдийн 36.8 хувь нь барилгын, 19.8 хувь нь уул уурхай, олборлолт, 13.2 хувь нь боловсруулах үйлдвэрлэлийн чиглэлээр ажиллаж байна.

» АШИГ

9.7Тэрбум төгрөг. АПУ компани энэ оны эхний хагас жилд 9.7 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллажээ. Энэ нь өмнөх оны мөн үеэс 67.2 хувиар өссөн дүн.

» хӨрӨнГИйн ЗАх ЗЭЭл

103.8Тэрбум төгрөг. Хөрөнгийн зах зээлд үйл ажиллагаа явуулж буй хувьцаат компаниудын үнэт цаасны зах зээлийн нийт үнэлгээ 2016 оны эхний хагасын байдлаар 1.4 их наяд төгрөг болж, өмнөх сарынхаас 103.8 тэрбум төгрөгөөр өсчээ.

» хАДГАлАМЖ

561.8Тэрбум төгрөг. Хадгаламжийн байгууллагаас гадуурх мөнгө энэ оны эхний хагаст 30.5 хувиар өсөж, 561.8 тэрбум төгрөгт хүрчээ. Энэ нь иргэдийн гар дээрх бэлэн мөнгөний хэмжээ өсөж, зах зээл бага зэрэг идэвхжиж буйг харуулж байна гэж Сангийн яамнаас үзлээ.

» хӨрШ

6.3Хувь. Азийн хөгжлийн банк БНХАУ-ын эдийн засаг ирэх онд 6.3 хувиар өснө гэж таамаглав.

» ДЭлхИйД

1.25Хувь. БНСУ-ын Төв банк бодлогын хүүгээ 1.25 хувьд хэвээр үлдээлээ. Мөн тус улсын шинээр ажилд орсон иргэний тоо долдугаар сард 298 мянгад хүрсэн байна.

1.22Сая баррель. Дэлхийн газрын тосны эрэлт энэ оны хоёрдугаар хагаст 30 мянган баррелиар нэмэгдэж, 1.22 сая баррельд хүрнэ гэж OPEC-ийн орнууд тооцоолж байна.

» АвТоЗАх ЗЭЭл

12Мянга. BMW компани БНСУ-ын зах зээлээс 12 мянган автомашин эргүүлэн татна.

132.8Мянган фунт. Энэтхэгийн автомашин үйлдвэрлэгч “Tata Motors” компанийн "Jaguar Land Rover" салбар 2017 оны “Range Rover” загвараа танил-цууллаа. Шинэ загвар нь 132.8 мянган фунтийн үнэтэй аж.

2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453)

ХӨДӨӨ аж аХУй

“Хөдөө аж ахуйн давхар даат гал” корпорацийн гүйцэт-гэх захирал Г.Энхтайвантай ярилцлаа. Тус корпораци экспортын даатгалын үйлчил-гээг ирэх оноос нэвтрүүлэхээр төлөвлөж буйг тэрбээр онцлов.

-“Хөдөө аж ахуйн давхар даатгал” корпораци үр тарианы даатгалын үйлчилгээг энэ оноос туршилтын журмаар нэвтрүүлж байна. Энэ үйл чил гээнд хамрагдах тариа-ланчдын идэвх хэр байна вэ?

­Үр тарианы даатгалын үйл­чилгээг сэлэнгэ, Төв айм гийн найман суманд туршилтаар нэвтрүүллээ. Манай улс өнгөрсөн онд нийт ургацынхаа 40 гаруй хувийг алдчихсан. Үүнээс үүдэн Хөдөө аж ахуйн яам, сангийн яамтай хамтран энэ үйлчилгээг нэвтрүүлэхээр болсон юм. Тус үйлчилгээг туршилтын журмаар хэрэгжүүлсэн учраас хамрагдсан тариаланчдын тоо цөөн байгаа. Мөн энэ төрлийн даатгал нь харьцангуй өндөр эрсдэлтэй учраас хураамжийн төлбөр нь ч бага биш. Гэхдээ бид хураамжийн хэмжээг бууруулахаар ажиллаж байна. Үүнээс гадна даатгалын хамрах хүрээ тэлснээр хураамжийн хэмжээ буурна. Одоогоор хамрах хүрээ бага байгаа ч иргэд даатгалын ач холбогдлыг ойлгож, нөхөн төлбөр авч эхлэхээр даатгуулагчдын тоо нэмэгдэнэ гэж харж байна.

-Малын индексжүүлсэн даат галд хэдэн малчин хам-рагдаад байна вэ?

Ирэх оноос экспортын даатгалын үйлчилгээ нэвтрүүлнэГамшгийн эрсдэлийн даатгал нэвтрүүлэхээр судалж байна

г.Байгал@baigalZGM

­Энэ оны байдлаар 18 мянга орчим малчин өрхийн 6.4 сая толгой мал даатгалд хамрагдлаа. Энэ нь өмнөх оныхоос харьцан­гуй өндөр буюу 8000 орчим тоо толгойгоор илүү дүн. Энэ оны байдлаар малчдад нийт 414 сая төгрөгийн нөхөн төлбөр олгоод байна. Харин малын индексжүүлсэн даатгал хэрэгжиж эхэлснээс хойш нийт 3.6 тэрбум төгрөгийн нөхөн төлбөрийг иргэдэд олгосон.

Энэ өвөл малын хорогдол нэлээд өндөр байлаа. Энэ нь даатгалд хамрагдсан малчдад ч тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн. Тиймээс дээр өгүүлсэн 414 сая төгрөгийн нөхөн олговрыг 12 аймгийн малчдад олгосон байна. Тэр дундаа, Увс, Баянхонгор, сүхбаатар аймаг хамгийн их хэмжээний нөхөн төлбөр авсан.

-Нийт малчдын 20 хувь нь малын индексжүүлсэн даат-галд хамрагдсан гэх мэдээлэл бий. Малчид сайн дурын үндсэн дээр энэ үйлчилгээнд хамрагдах учиртай ч даат галын хүртээмжийг нэмэг дүүлэхийн тулд танай корпо раци ямар ажил хийж байна вэ?

­Бид арилжааны даатгалын компаниудын орон нутаг дахь төлөөлөгчөөр дамжуулан даатгалд хамруулдаг. Харин энэ онд орон нутагт салбартай арилжааны банкуудаар дам­жуулан, үйлчилгээ үзүүллээ. Ингэснээр даатгалын үйл­чилгээний хүртээмжийг дээшлүүлээд зогсохгүй арил­жааны банкуудын эрсдэлийг бууруулсан. арилжааны бан­

кууд малчдын малыг барьцаалж, зээл олгодог. Иймд тэдний барьцаалж буй мал нь даатгалд хамрагдсан тохиолдолд эрсдэл нь буурна. Нөгөө талд эрсдэл буурснаар малчны зээлийн хүү багасна. Ингэснээр аль алинд нь ач холбогдолтой байсан.

Малын индексжүүлсэн даат­галд нэг малчин дунджаар 102 мянга орчим төгрөгийн хураамж төлдөг гэсэн тооцоо бий. Гэхдээ даатгалын хураам­жийн хэмжээ малын тооноос

шалтгаална. Үүнээс гадна даатгалын хураамжийн хувь хэмжээ бүс нутаг бүрт харилцан адилгүй. Олон жилийн малын хорогдлын түвшин зэрэг үзүүлэлтээс хамаарч бүс нутаг бүрт ялгаатай хувь хэмжээ тогтоосон. Товчхондоо, алтайн нуруунаас цааш буюу баруун аймгуудад малын хорогдлын тоо өндөр байдаг. Тиймээс хураамжийн хэмжээ нь бусад бүсээс илүү өндөр. Үүнээс гадна хураамжийн төлбөрт тухайн

Малын индекс-

жүүлсэн даатгалд

нэг малчин дунджаар 102 мянга орчим

төгрөгийн хураамж

төлдөг.

малчин малаа хэдэн төгрөгөөр үнэлсэн нь шууд хамаарна. Тухайлбал, нэг хонийг 50 мянга, эсвэл 5000 төгрөгөөр ч үнэлж болно. Хэрэв 50 мянган төгрөгөөр үнэлсэн бол 2000 төгрөгийн хураамж төлнө. Харин 5000 төгрөгөөр үнэлэхэд 200 төгрөг төлөх жишээтэй. Гэхдээ үнэлсэн үнэлгээ, төлсөн төлбөрийг нь харгалзан эргүүлээд нөхөн төлбөр олгоно.

12

ТЭрБУМТНУУД

Эрхэм дээдсийн хөрөнгө

Дениз Кэм Өнгөрсөн тавдугаар сард

90 насны ойгоо тэмдэглэснээр Хатан хаан II Элизабет нь өөрийн удаан хугацаанд авч явж буй титэм болон байр сууриа бататгаж чадлаа. 2010 онд 400 сая ам.доллараар үнэлэгдэж байсан түүний хөрөнгө Их Брита нийн үл хөдлөхийн салбарын өсөлтийн ачаар өдгөө 530 сая ам.долларт хүрээд буй.

Элизабет нь ямар нэгэн

өр төлбөргүй хоёр үндсэн хөрөнгийг эзэмшдэг. Эдгээр нь Шотландын уулархаг хэсгээр байрлах Балморал ордон болон английн зүүн хэсэгт байрлах сандрингхам Хауз нэртэй 8093 га бүхий эдлэн газар юм. Энэ хөрөнгүүд Элизабетын элэнц эх Хатан хаан Викториа амьдарч байснаас хойш дээдсийн гэр бүлийн мэдэлд байсан бөгөөд өдгөө 140 сая ам.доллар болон 65 сая ам.доллараар үнэлэгдэж байна. Үүнээс гадна Хатан хааны эзэмшилд Лондон дахь үл хөдлөх хөрөнгө, адууны ферм төдийгүй өвөөгийнх нь өвлүүлсэн дэлхийн хамгийн гайхалтай маркны цуглуулга ч

бий. Өмнө нь огт хэрэглэгдэж байгаагүй “Two Pence Office mauritius 1948” болон “Bermu­da Postmaster Provisional 1848” маркийг багтаах энэ цуглуулга нь дор хаяж 20 сая ам.доллараар үнэлэгдэх аж.

Үүнээс гадна тоологдоогүй хөрөнгө гэж бий. Букингемийн ордон, Уиндсор цайз Эзэн хааны үнэт эдлэл болон Duchy of Lancaster дахь Хатан хааны шууд бус эзэмшлийн хөрөнгө. Өнгөр сөн жил Засгийн газраас Хатан хааны албан ёсны үйл ажиллагаанд зориулж 50 сая ам.дол ларын тэтгэмж баталсан бол Duchy of Lancaster эдлэн газ­раас 20 сая ам.доллар олгожээ.

2010 онд 400 сая ам.доллараар үнэлэгдэж байсан түүний хөрөнгө Их Брита нийн үл хөдлөхийн салбарын өсөлтийн ачаар өдгөө 530 сая ам.долларт хүрээд буй.

“apple” компани хоёр улирлын турш үргэлжлэн уна­сан борлуулалтаа өсгөхийн тулд “macBook Pro” лаптопоо шинэчлэхээр төлөвлөж байгаа гэж албаны эх сурвалж мэдээллээ. Энэ нь тус компанийн сүүлийн дөрвөн жил дэх хамгийн том шинэчлэлд тооцогдож байгаа аж.

Эх сурвалжийн мэдээлснээр “macBook Pro”­ийн шинэ хувил­бар нь илүү нимгэн бай на. Мөн нягтаршил өндөр, мэдрэгчтэй дэлгэц, илүү хүчирхэг процес­сортой байхаараа онцлог аж. Үүнээс гадна стандарт гарыг халж, дижитал гар суури луул­сан, цэнэглэх, дата хуулах

ХӨДӨӨ аж аХУй

Хүнсний үнэ буурчээХ.ЧимэддуламШинжээч

Наймдугаар сарын эхний байдлаар махны үнэ буурсныг Нийслэлийн статистикийн газраас мэдээлэв. Тухайлбал,

үхрийн цул мах 1.9, хонины ястай махны үнэ 3.6 хувиар тус тус буурсан байна. Харин гурилын үнэ тогтвортой байгаа аж.“алтан тариа” савласан нэг килограмм гурилын үнэ 800­1500 төгрөгийн хооронд байна. Мөн “атар” талх хүнсний зах, дэлгүүрт 1100­1289 төгрөгийн үнэтэй байгаа аж.

Төмс, хүсний ногооны үнэ улирлын шинж чанартай буурч байгаа аж. Монгол төмсний үнэ 6.0 хувиар буюу 60 төгрөгөөр хямдарсан байна. Бас монгол лууван 155, байцаа 180, манжин 130 төгрөгөөр, сонгино 65 төгрөгөөр тус тус буурсан байна.

ТЕХНОЛОгИ

“MacBook pro” лаптопыг шинэчилж магадгүйО.НамуунШинжээч

зэрэгт олон үүрэгт портыг ашиг лахаар төлөвлөжээ. Харин график процессорын хувьд amD компанийн бүтээгдэхүүнийг ашиглаж магадгүй байна. Учир нь энэ онд үйлдвэрлэх шинэ график процессор нь 20 хувиар нимгэрч, лаптопт тохиромжтой болно гэж “amD”­ээс мэдэгдсэн. Харин тус компани apple­тай холбоотой асуудлаар мэдээлэл өгө хөөс татгалзаад байгаа юм. Өнгөрсөн санхүүгийн жилд “mac”­ийн борлуулалт 25.5 тэрбум ам.долларт хүрч, зургаан хувиар өссөн бол iP­ad­ийнх 23.2 тэрбум ам.доллар болж, 23 хувиар буурчээ. Эх сурвалжийн мэдээлснээр энэ шинэчлэл нь “apple” компанийн борлуулалтыг өсгөхөд эергээр нөлөөлөх аж.

Өнгөрсөн онд гурав орчим тэрбум

төгрөгийн цэвэр ашигтай

ажилласан

Хатан хаан II Элизабет хэр чинээлэг бэ

forbes©

Эдийн засаг

ЗасГИйН ГаЗрыН МЭДЭЭ12 2016.08.12, БаасаН ~ №175 (453)

газрын тосны ханш уруудлаа

99903584, 99903581

"Brent"-ийн ханш сүүлийн нэг сард (ам.доллараар)

мОнгОлд Үйл аЖиллагаа ЯВуулдаг гадаад КОмПаниуд

ТҮҮхИй ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1342.82 -0.16% 8/11/2016

цАГААН АЛТ PLA унци 1177.4 -0.48% 8/11/2016

МӨНГӨ SIA унци 20.04 -0.64% 8/11/2016

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 217.95 +0.39% 8/11/2016

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 59.5 -1.24% 8/11/2016

WTI ТОС CLA баррель 41.53 -0.43% 8/11/2016

БРЕНТ COA баррель 43.89 -0.36% 8/11/2016

БЕНЗИН XBA 129.86 -0.22% 8/11/2016

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.575 +0.55% 8/11/2016

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 39.5 -0.33% 8/11/2016

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 66.2 -0.75% 8/11/2016

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.196 -3.68% 8/11/2016

БУДАА RRA центнер 9.52 -1.86% 8/11/2016

БУУДАЙ WA бушель 442.5 +0.23% 8/11/2016

КАКАО CCA тонн 3005 +1.76% 8/11/2016

КОФЕ KCA фунт 1.423 -1.66% 8/11/2016

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▼

▼

▲

▲

▼

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 5204.586 -20.89 -0.4% 8/11/2016DAX INDEX DAX 10650.89 -42.01 -0.39% 8/11/2016TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 14775.04 -26.19 -0.18% 8/11/2016S&P/ASX 200 AS51 5501.398 -42.31 -0.76% 8/11/2016S&P 500 INX 2175.49 -6.25 -0.29% 8/11/2016SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3018.48 -0.27 -0.01% 8/11/2016DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 18495.66 -37.39 -0.2% 8/11/2016TOP 20 MSETOP 12692.18 -138.28 -1.08% 8/11/2016FTSE 100 UKX 6866.42 +15.12 +0.22% 8/11/2016HANG SENG HSI 22609.15 +116.72 +0.52% 8/11/2016NIKKEI 225 NKY 16735.12 -29.85 -0.18% 8/11/2016

▼

▼

▼ ▼▼

▼

▼

▼ ▲▲ ▼

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

ДЭлхИйн Голлох ИнДЕКСҮҮД

мОнгОлЫн хөрөнгийн БирЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АПУ ХК APU 418 -0.45 % 8/11/2016

ГОВЬ ХК GOV 8300 -0.60 % 8/11/2016

МАХИМПЕКС ХК MMX 2800 0.25 % 8/11/2016

СҮҮ ХК SUU 144 -0.69 % 8/11/2016

ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 19520 -0.31 % 8/11/2016

БЭРХ УУЛ ХК BEU 900 -9.91 % 8/11/2016

БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 43680 0.00 % 8/11/2016

УБ БҮК ХК BUK 470 -4.08 % 8/11/2016

Э-ТРАНС ЛОЖИСТИКС XК ETR 80 -5.88 % 8/11/2016

ХӨХ ГАН ХК HGN 55 0.00 % 8/11/2016

ЖЕНКО ТУР БюРО ХК JTB 75 -11.24 % 8/11/2016

МЕРЕКС ХК MRX 74.7 0.00 % 8/11/2016

ОЛЛОО ХК OLL 82.5 -13.16 % 8/11/2016

ШИВЭЭ ОВОО ХК SHV 3150 -7.35 % 8/11/2016

▼▼▲▼▼▼

◄► ▼▼

◄►▼

◄►▼▼

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛюТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

49.595 -0.77% 8/11/2016

0.013 -13.33% 8/11/2016

3.175 -5.22% 8/11/2016

0.017 -5.56% 8/11/2016

0.013 -7.69% 8/11/2016

3.65 -3.95% 8/11/2016

4.09 +0.25% 8/11/2016

0.24 -11.11% 8/11/2016

0.19 +5.26% 8/11/2016

0.39 +1.3% 8/11/2016

“Brent” болон WTI төрлийн газрын тосны ханш пүрэв гарагт буурлаа. аНУ­ын агуулахууд дахь газрын тосны нөөц 1.06 сая баррелиар өссөнийг тус улсын албаныхан мэдэгдсэн.

Нийлүүлэлт ийн тэлснээр лхагва гарагт 2.5 хувиар буураад байсан West Texas төрлийн газрын тосны ханш дахин 0.6 хувиар хямдарлаа. Ингэснээр баррель газрын тос 41.41 ам.долларт хүрэв. Үүнээс

гадна дэлхийн газрын тосны эрэлтийн өсөлт удаашрах төлөвтэй байгааг oPEc­ээс мэдэгдсэн байна.

Энэ нь газрын тосны ханшид дарамт болов. Ингэснээр дэлхийн эрчим хүчний түүхий эдийн жишиг “Brent”­ийн үнэ ч уруудаж, 43.77 ам.долларт хүрээд байна. Үүнээс гадна зэсийн ханш 0.1 хувиар өссөн бол алтны үнэ 0.1 хувиар сулрав.

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▲

▼

▲

▲

ХӨДӨӨ аж аХУй

Ирэх оноос экспортын даатгалын үйлчилгээ нэвтрүүлнэ

11-Танай компани үр тариа-

наас гадна экспортын бү тээг дэхүүний даат галын үйл чилгээ нэвт рүүлэх гэж байгаа юм билээ. Үүний бэлт-гэл ажил ямар шатандаа явж байна вэ?

­Монгол брэндийг дэлхийн зах зээлд гарахад дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор энэ үйлчилгээг нэвтрүүлэх гэж байгаа. Экс­портын даатгалыг ирэх оноос эхлүүлэхээр төлөвлөсөн. Одоогоор сангийн яам болон Дэлхийн банктай хамтран судалгаа хийж байна. Мөн энэ даатгалд хамрагдах хүсэлтэй аж ахуйн нэгжүүдийг бүртгэж байгаа. Манай үндэсний бүтээг дэхүүн гадаад зах зээлд гарахад тээвэрлэлт, ханшийн савлагаа зэрэг олон сорилт тулгардаг. Иймд уул уурхайн бус салбарын, экспортод чиглэсэн бүтээгдэхүүний эрсдэлийг бууруулж, хамгаалахад энэ үйл­чилгээ чухал ач холбогдолтой болов уу.

Үүнээс гадна гамшгийн эрс дэлийн даатгалыг нэвт­рүүлэхээр судалж байна. Олон улсад гамшгийн эрсдэлийг бууруулахын тулд даатгалын механизмыг ашигладаг. Тиймээс энэ төрлийн шинэ үйлчилгээг хэрэглэгчдэд санал болгоно.

-“Хөдөө аж ахуйн давхар даатгал” бол төрийн өмчит хувь цаат компани. Олон ний-тэд нээлттэй болох, хувь цаагаа арилжих зорилго бий юу?

­Манай компани бай гуу­лагдаад ердөө нэг жил гаруй

болж байна. Одоо бол үйл ажиллагаа маань дөнгөж эхэлж байгаа. Тиймээс компанийн үйл ажиллагаа бэхжих, тогтворжих шаардлагатай. Харин үйл ажиллагаа жигдэрч, ашигт ажиллагаа нь нэмэгдээд ирвэл олон нийтийн оролцоотой, нээлт тэй компани болох төлөвлөгөө бий.

-Танай компани даатгалын нөхөн төлбөрт багагүй мөн-гө зарцуулдаг юм байна. Ер нь компанийн ашигт ажил-лагааны түвшин хэр байна вэ?

­Даатгалын компани ашигт ажиллагаа, хохирлын түвшин зэрэг олон шалгуур үзүүлэлтийг хангаж ажиллах ёстой. Манай компани эдгээр шалгуурыг хангаж байгаа. Өнгөрсөн онд манай компани гурав орчим тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажилласан. “Хөдөө аж ахуйн давхар даатгал” корпораци нь улсын өмч хэмээн заасан мал, сүргээ төрөөс хамгаалж буйн нэг хэлбэр.

Хөдөө аж ахуйг Монгол Улсын хөгжлийн тулгуур болох учиртай, асар их нөөц боломжтой салбар гэдгийг судлаачид хэлдэг. Тэгвэл энэ салбарын бизнес эрхлэгчдэд санхүүгийн үйлчилгээ, даатгалын хамгаа­лалтыг хүргэхийн тулд энэ компанийг байгуулсан. Цаашид ч энэ чиглэлд хийх ажил олон байна. Зөвхөн мал аж ахуй, газар тариалангаар зогсохгүй хүнсний үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн түүхийн эдээр хийсэн

бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд ч санхүүгийн цогц үйлчилгээ шаардлагатай байна.

Монгол орны газар зүйн тогтоц, байгаль цаг уурын онцлогоос шалтгаалан хөдөө аж ахуй нь эрсдэл өндөртэй. Эрсдэл өндөр учраас өртөг нь ч бага биш. Ингэснээр даатгалын төлбөр хураамж их. Гэхдээ нөгөө талаас харвал, даатгалд хамрагдсан тохиолдолд нөхөн төлбөр авах магадлал нь өндөр гэсэн үг.

-Хөдөө аж ахуйн салбарт орол цогчдын даатгалд хам-рагдах идэвх сүүлийн жилүүдэд хэрхэн өөрчлөгдсөн вэ?

­Тухайн иргэн өөрийн эд хөрөнгөө байгаль цаг уурын давагдашгүй, бас болзошгүй эрсдэлээс хамгаалж буйн нэг хэлбэр нь даатгал. Манай малчдад ийм нэг жишиг байдаг. Тодруулбал, нэг жил даатгалд хамрагдтал мал нь хорогдоогүй бол дараа жил нь даатгуулахаа больчихдог. Энэ нь эдийн засгийн ач холбогдлын хувьд буруу. Даатгал гэдэг нь өнөөдөр учирч болзошгүй эрсдэлийг олон жилд хувааж, байршуулж буй нэг хэлбэр. Жишээлбэл, дөрөв, таван жил дараалан даатгууллаа гэхэд тухайн даатгуулагч энэ хугацаанд ямар ч байсан тодорхой хэмжээнд нөхөн төлбөр авна.

-Танай компани даатгалын үйлчилгээ үзүүлдэг учраас эрсдэлээ байнга тооцдог байх. Энэ жилийн хувьд хөдөө аж ахуйн салбарын төлөв хэр байна вэ?

­Энэ жил нийт нутгаар зуншлага харьцангуй сайн байна. Зуншлага сайн байна гэдэг нь мал тарга, хүчээ сайн авна гэсэн үг. Бас тариалалт ч муугүй байх төлөвтэй. Иймд энэ жилийн хөдөө аж ахуйн салбарын төлөвийг өөдрөгөөр харж байна.

Үр тарианы даатгалыг найман суманд туршилтаар нэвтрүүлж байна

Малын индекс-жүүлсэн даатгалаар

нийт 3.6 тэрбум төгрөгийн нөхөн төлбөр олгожээ

49

48

47

46

45

44

43

42

41VII/11 VII/18 VII/25 VIII/01 VIII/08