Embed Size (px)
Citation preview
Ãýìòëèéí Àíõíû Òóñëàìæ Ãàðûí Àâëàãà
Çîõèîã÷èä: Äóãëàñ.À.Âèëüêèíñîí Ìàðêåð.Â.Ñêèííåð
Ãýìòëèéí Àíõíû Òóñëàìæ Ãàðûí Àâëàãà
Ñòàíäàðò Õýâëýë 2000
Ä¿¿ðýã Áîëîí Àëñëàãäñàí Îðîí Íóòàãò ¯ç¿¿ëýõ Ãýìòëèéí Òóñëàìæèéí Ãàðûí Àâëàãà
Èâýýí òýòãýæ ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí:
Äýëõèéí Ìýäýýã¿éæ¿¿ëýã÷äèéí Íèéãýìëýã¿¿äèéí Õîëáîî ( WFSA- World Federation of Societies of
Anaesthesiologists)
Royal College of Anaesthetists
Õýâëýëä òóñàëñàí:
Ýì÷ Ì. Äîáñîí (Àíãëè) Ýì÷ Õ. Ïåðíäò (Àâñòðàëè) Ýì÷ É. Íîëàí (Àíãëè) Ýì÷ Õ. Áîêâèðâà (Óãàíäà) Ýì÷ Õ.
Õóñóì (Íîðâåãè) Ýì÷ Ð. ÌàêÄóãàëë (Àâñòðàëè) Ýì÷ Ñ. Ñâàëîâ (Àâñòðàëè) Lt. Col Ì. Ðîáåðòñ (Àíãëè)
Ïðîôåññîð Ðåáåêà Éàêîâñ (Ýíýòõýã)
(Çîõèîã÷èéí çºâøººðºëã¿éãýýð õóóëáàðëàõûã õîðèãëîíî.)
Ãàð÷èã
Óäèðòãàë. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ãýìòëèéí òºëºâ áàéäàë
Ãýìòëèéí àíõíû òóñëàìæóóä
Àìüñãàëûí çàìä àâàõ àðãà õýìæýýí¿¿ä
Àìüñãàë óäèðäàëò ( Àìüñãàëàëò)-ä àâàõ àðãà õýìæýý
Öóñ ýðãýëòýíä àâàõ àðãà õýìæýý
Õî¸ðäîã÷ ¿çëýã
Öýýæíèé ãýìòýë
Õýâëèéí ãýìòýë
Òàðõè, òîëãîéí ãýìòýë
Íóãàñíû ãýìòýë
̺÷äèéí ãýìòýë
Ãýìòëèéí ºâºðìºö òîõèîëäëóóä:
Õ¿¿õäèéí ãýìòýë
Æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ãýìòýë
Ò¿ëýãäýë
Ãýìòñýí ºâ÷òºíã òýýâýðëýõ
Õàâñðàëòóóä:
Õàâñðàëò 1: Àìüñãàëûí çàìä àâàõ àðãà õýìæýýíèé àðãà÷èëàë
Õàâñðàëò 2: Õ¿¿õäèéí ôèçèîëîãèéí õýâèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
Õàâñðàëò 3: Ç¿ðõ ñóäàñíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
Õàâñðàëò 4: Óõààí àëäàëòûí (Ãëàñêîâûí ) àíãèëàë
Õàâñðàëò 5: Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæ
Õàâñðàëò 6: Ãýìòëèéí áàãèéí ¿¿ðýãò àæèëóóä
Õàâñðàëò 7: Ãýìòëèéí áàãèéí èäýâõòýé òºëºâëºãºº
Óäèðòãàë
Ãýìòýë íü á¿õ ¿íäýñòíèé òóëãàìäñàí àñóóäàë áîëñîí õýâýýð áàéíà. Îëîí îëîí õºãæèë áóóðàé îðíóóäûí
çàëóó ¿åèéíõýí çàì òýýâðèéí áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí ãýìòýëä èõýýð ºðòñººð áàéíà. Ýìíýëãèéí ¿ð ä¿íòýé
òóñëàìæèéã ýðò ¿ç¿¿ëñíýýð äýýðõè ãýìòë¿¿äèéí ¿åèéí õ¿íäðýë ýíäýãäëèéã áóóðóóëæ ÷àäíà.
Ãýìòýãñäèéã ò¿ðãýí ¿íýëæ, ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýýã àâ÷, òîãòâîðæóóëàõ øààðäëàãà
á¿õèé ýìãýãòýé ºâ÷òí¿¿äèéã èëð¿¿ëýí, òýäíèéã ýì÷ëýõýä çàéëøã¿é õýðýãëýãäýõ ñóóðü ìýäëýã,
äàäëàãà ÷àäâàðûã îëãîõîä ýíýõ¿¿ “Ãýìòëèéí àíõíû òóñëàìæ” ñóðãàëòûí çîðèëãî îðøèíî. ßëàíãóÿà
ýðò èëð¿¿ëýí òàíèõ , àìü òýíññýí ºâºðìºö íºõöºë áàéäàëä áàéãàà ºâ÷òºíã öàã àëäàëã¿é ýì÷ëýõýä
óã ñóðãàëò îíöãîé àíõààðàõ áîëíî.
̺í óã ñóðãàëò íü ãýìòëèéí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéí òóõàé ëåêö¿¿ä áîëîí àðãà õýìæýýí¿¿äèéí
àðãà÷èëàëûã ¿ç¿¿ëýõ äàäëàãà õè÷ýýë ãýñýí õýëáýð¿¿äýýð ÿâàãäàíà. Ñóðãàëòààð öººí áàãàæ
õýðýãñýë àøèãëàí, ÿìàð íýã áîëîâñðîíãóé áàãàæ õýðýãñýëã¿éãýýð ãýìòëèéí ¿åèéí àðãà
õýìæýýí¿¿äèéã àâàõàä øààðäëàãàòàé ñóóðü ìýäëýã, äàäëàãûã ýì÷ ýìíýëãèéí àæèëëàãñäàä îëãîõ
áîëíî.
ßíç á¿ðèéí, òóõàéëáàë Àìåðèêèéí ìýñ çàñàë÷äûí Êîëëåæèéí “ATLS”, Àâñòðàëèéí “EMST” ã.ì ñàéí
çîõèîí áàéãóóëàãäñàí, àìæèëòòàé ÿâàãäàæ áàéãàà, ãàðûí àâëàãà á¿õèé õýä õýäýí ñóðãàëòóóä
áàéäàã. Ãýâ÷ ýäãýýð ñóðãàëòóóä íü õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæ, õîëáîî õàðèëöàà, òýýâðèéí
õýðýãñë¿¿äýýð ñàéí òîíîãëîãäñîí ýìíýëãèéí ýì÷ àæèëëàãñäàä ÷èãëýñýí, õè÷ýýëèéí äýëãýðýíã¿é
õºòºëáºð á¿õèé ñóðãàëòóóä áàéäàã. “Ãýìòëèéí àíõíû òóñëàìæ” ñóðãàëò íü ýäãýýð
ñóðãàëòóóäûã îðëîõã¿é ÷, ¿íäñýí çàð÷èì íü èæèë áºãººä öººí õýðýãñýë àøèãëàí ãýìòëèéí ¿åèéí
ñóóðü òóñëàìæèéã õ¿ðãýõ òóõàé çààíà.
Çîðèëãî
Ýíýõ¿¿ ñóðãàëòûã ä¿¿ðãýñíýýð òà: 1. Ãýìòëèéí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéí àëü íü ÷óõàë, ýí
òýðã¿¿íä òàâèãäàõ ç¿éë áîëîõûã ìýäíý. 2. Ãýìòýæ áýðòñýí õ¿ì¿¿ñèéã ò¿ðãýí õóãàöààíä íÿãò íÿìáàé
¿íýëýõ ÷àäâàðòàé áîëíî. 3. Ãýìòýæ áýðòñýí ºâ÷òºíä ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýý àâ÷,
òîãòâîðæóóëàõ ÷àäâàðòàé áîëíî. 4. ªºðèéí ýìíýëýãòýý ãýìòëèéí àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ àæëûã ÿàæ
çîõèîí áàéãóóëàõûã ñóðíà.
Ãýìòëèéí òºëºâ áàéäàë
Äýëõèéí èõýíõè óëñóóä ãýìòëèéí òàðõâàðûí ñóäëàõ òàëààð äàäëàãàæèæ áàéãàà áîëîâ÷ õºãæèæ
áóé îðíóóäàä àíõààðûã èõýýð òàòñàí õýâýýð áàéíà. Çàì òàëáàéí õºãæèë, äóãóéò òýýâýð àøèãëàõ
áîëñíîîð ãýìòýë áîëîí ýíäýãäýë ìàø ò¿ðãýí èõýñ÷, àâòîáóñíû ñ¿éðýë áîëîí áóñàä îëîí ãàìøãèéí óëìààñ
ÿíç á¿ðèéí øàëòãààíò ãýìòë¿¿äòýé çàõ õÿçãààðûí ýìíýëãèéí áàéãóóëëàãóóä òóëãàðàõ áîëëîî. Õ¿íä
õýëáýðèéí ò¿ëýãäýë ÷ õîò õºäººä ýëáýã òîõèîëäîæ áàéíà.
ªíäºð áîëîí áàãà áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóäûí õîîðîíäûí ÷óõàë ÿëãààíóóä íü òóñãàé çîõèîí
áàéãóóëàëò øààðääàã Ãýìòëèéí àíõíû òóñëàìæûí õºãæèëä íºëººëæ áàéíà. ̄ ¿íä:
ªâ÷òºíã ãýìòëèéí ãàçðààñ õàìãèéí îéð ýìíýëãèéí ñàëáàð õ¿ðòýë òýýâýðëýõýä ìàø õîë çàéòàé
Ãýìòýãñäýä ýìíýëãèéí òóñëàìæ õ¿ðãýõýä öàã èõýýð àëääàã
Áîëîâñðîíãóé áàãàæ òîíîã òºõººðºìæ, áóñàä õàíãàìæèéí äóòàãäàë
Ãýìòëèéí ¿åä àæèëëàõ, òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõýä áýëòãýãäýæ äàäëàãàæñàí õ¿ì¿¿ñèéí äóòàãäàë
Ãýìòëèéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò íü ãýìòëèéí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýýíèé õàìãèéí àþóëã¿é, õÿìä,
óäààí õóãàöààíû òóðøèä õèéãääýã õýëáýð þì. Ýíý íü òóõàéí îðîí íóòãèéí íºõöºë áîëîëöîî áîëîí
äàðààõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿äýýñ õàìààðíà:
Ñî¸ë
Àæèëëàõ õ¿÷èí
Óëñ òºðèéí áàéäàë
Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñºâ
Ñóðãàëò
Ýìíýëãèéí ãýìòëèéí áàãèéí á¿õ õ¿÷èí ÷àðìàéëò íü äýýðõè õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä ð¿¿ õàíäàæ áàéæ
ãýìòëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëíý. Ìýäýýæ èõýíõè íü ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûí öàð õ¿ðýýíýýñ õàëüñàí
àñóóäàë áîëîâ÷ òóõàéí ãàçàð îðíû íºõöºë áîëîëöîî, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áîëîìæóóäààñ ñóðãàëòûí
öàã õóãàöàà õàìààðíà.
Ãýìòëèéí àíõíû òóñëàìæóóä (ABCDE of trauma)
Õ¿íä õýëáýðèéí, îëîí ãýìòýë õàâñàðñàí ºâ÷òí¿¿äýä ¿ç¿¿ëýõ öîãö òóñëàìæ íü ºâ÷òíèé àìü íàñàíä
àþóë ó÷ðóóëæ áóé ãýìòë¿¿äýä àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ, ÷óõàì àëü àðãà õýìæýýã àâàõ íü ÷óõàë
áîëîõûã òîäîðõîéëîõ ÿâäàë þì. Ýõíèé áóþó “Àíõíû òóñëàìæ” íü äàðààõè àìü íàñàíä àþóëòàé
ãýìòë¿¿äèéã çºâ òîäðóóëàí îíîøëîõ, ¿íýëýõ ¿éë àæèëëàãàà þì. ̄ ¿íä:
Àìüñãàëûí çàìûí áºãëºðºë
Àìüñãàëàõàä õ¿íäðýë ó÷ðóóëæ áóé öýýæíèé ãýìòë¿¿ä
Õ¿íä õýëáýðèéí ãàäàãø áà äîòîð öóñ àëäàëòóóä
Õýâëèéí ãýìòë¿¿ä
Õýðýâ îëîí ãýìòýãñýä áàéâàë àëü àìèíä õàëòàé ãýìòýëòýéãýýñ íü ýõëýí äàðààëàí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëíý
(Àíãèëàí õóâèàðëàëò). Ýíý íü äàäëàãà òóðøëàãà, áîëîìæ íºõö뺺ñ õàìààðíà (Äàäëàãà àæèë äýýð
äýëãýðýíã¿é ¿çíý).
Àíõíû òóñëàìæ ( Airway -Àìüñãàëûí çàì, B reathing -Àìüñãàëàëò, C irculation -Öóñ ýðãýëò, D
isability -¯éë àæèëëàãààíû àëäàãäàë, E xposure -Ãýìòëèéí èëð¿¿ëýëò )-
èéã 2-5 ìèíóòààñ èë¿¿ã¿é õóãàöààíä ¿ç¿¿ëýõ ̧ñòîé. Íýãýýñ èë¿¿ àìèíä õàëòàé ãýìòýëòýé ºâ÷òºíä
ýì÷èëãýýã çýðýã ¿ç¿¿ëýõ ̧ñòîé. ̄ ¿íä:
Àìüñãàëûí çàì
Àìüñãàëûí çàìûã ¿íýëíý. ªâ÷òºí ÷ºëººòýé àìüñãàëæ, ÿðüæ ÷àäàæ áàéíà óó? Õýðýâ áºãëºðºëòýé
áàéâàë äàðààõè ç¿éëñä àíõààðëàà õàíäóóë:
Îî÷èéã ºðãºõ / ýð¿¿ã òàò (õýë ýð¿¿ð¿¿ òàòàãäàíà)
Ñîðóóë (áîëîìæòîé áîë)
Ãàéäåëèéí õýë äàðàã÷ / õàìàð-çàëãèóðûí àìüñãàëûí çàì òàâü
Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâü. Õ¿ç¿¿ã äóíäàæ áàéðëàëä áàéëãàí, õºäºë㺺íèé
õÿçãààðëàëò, áýõýëãýýã õèé
Àìüñãàëàëò
Àìüñãàëûí çàì áºãëºðººã¿é áîë àìüñãàëàëò õàíãàëòòàé ýñýõèéã äàõèí øàëãà. Õýðýâ õàíãàëòã¿é
áîë äàðààõè õ¿÷èí ç¿éëñä àíõààðëàà õàíäóóë:
Ïíåâìîòîðàêñ áà ãåìîòîðàêñèéí òýíññýí áàéäëûí ¿åä äàðàëò áóóðóóëàõ, óðñãóóð òàâèõ
Öýýæíèé íýýëòòýé ãýìòëèéã õàà
Çîõèîìëîîð àìüñãàë óäèðä
Áîëîìæòîé áîë õ¿÷èëòºðºã÷ ºã.
ªâ÷òºí òîãòâîðæîîã¿é áîë àíõíû òóñëàìæ, ¿íýëãýýã äàõèí ºã
Öóñ ýðãýëò
Öóñ ýðãýëòèéí áàéäëûã ¿íýëýýä, õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàëò, àìüñãàëûí çàìûí ÷ºëººò áàéäàë,
àìüñãàëàëòûí èäâýõè çýðãèéã äàõèí ¿íýë. Õýðýâ õàíãàëòã¿é áîë äàðààõè ç¿éëñä àíõààðëàà
õàíäóóë:
Ãàäàãø öóñ àëäàëòûã çîãñîî
Áîëîìæòîé áîë 2 øèðõýã, òîì õýìæýýíèé ( 14 ýñâýë 16G) óÿí ç¿¿ã ñóäñàíä òàâü.
Áîëîëöîîòîé áîë ñóäñààð øèíãýí ñýëáý.
¯éë àæèëëàãààíû àëäàãäàë
Ìýäðýëèéí ¿éë àæèëëàãààã ìàø ò¿ðãýí ¿íýë. (ºâ÷òºí óõààíòàé ýñýõ, ºâäºëòºíä äóó ÷èìýýãýýð
õàðèó ºã÷ áàéãàà ýñýõ, ýñâýë óõààíã¿é ýñýõ) Óõààí àëäàëòûã Ãëàñêîâûí àíãèëàëààð ¿íýëýõ öàã
õ¿ðýëöýýã¿é òóë:
Óõààíòàé A
¯ãýýð õàðèó ºãºõ ÷àäâàðòàé V
ªâäºëòºíä äóó ÷èìýýãýýð õàðèó ºã÷ áàéâàë P
Öî÷ðóóëä õàðèó ºãºõã¿é áàéâàë U
Ýíý ¿åä öýãöòýé ò¿ðãýí àæèëëàõ õýðýãòýé.
Ãýìòëèéã èëð¿¿ëýõ
ªâ÷òíèé õóâöñûã òàéëæ, ãýìòëèéã õàé. Õýðýâ òà õ¿ç¿¿ ýñâýë íóãàñíû ãýìòëèéã ñýæèãëýæ
áàéâàë õýâò¿¿ëæ õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëà. Ýíý òàëààð äàäëàãà àæèë äýýð äýëãýðýíã¿é
ÿðèëöàíà.
Òýìäýãëýë…
Àìüñãàëûí çàìä àâàõ àðãà õýìæýý
Õàìãèéí àíõíû ÷óõàë àðãà õýìæýý áîë àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººëºõ áóþó íàéäâàðòàé àìüñãàëûí
çàìòàé áîëîõ ÿâäàë þì.
ªâ÷òºíòýé ÿðèëö
׺뺺òýé ÿðèëöàæ ÷àäàæ áàéãàà ºâ÷òíèé àìüñãàëûí çàì ÷ºëººòýé áàéäàã. Ìàãàäã¿é óõààíã¿é
ºâ÷òí¿¿äýä çîõèîìîë àìüñãàëûí çàì òàâèõ, àìüñãàë óäèðäàõ òóñëàìæ øààðäàãäàæ áîëíî. Òîëãîé
õ¿ç¿¿, öýýæíèé ãýìòëèéã ñýæèãëýñýí ¿åä
öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ àæèëáàðûã õèéõäýý õ¿ç¿¿íèé õýñãýýð íóãàñ ãýìòýõýýñ
õàìãààëàõ õýðýãòýé. Óõààíã¿é ºâ÷òí¿¿äýä èõýíõäýý õýë óíàñíààñ áîëæ àìüñãàë áºãëºðäºã.
Õ¿÷èëòºðºã÷ ºã (Áîëîìæòîé áîë í¿¿ðíèé õîøóóâ÷ ýñâýë õèéëýãääýã õ¿¿äèéãýýð õ¿÷èëòºðºã÷ ºã)
Àìüñãàëûí çàìûã ¿íýë
Àìüñãàëûí çàì áºãëºðñíèé øèíæ¿¿äýä:
Õóðõèðàõ áóþó õýð÷èãíýõ
Õÿõòíàõ áóþó àìüñãàëûí ÷èìýý õýâèéí áóñ áîëîõ
ªâ÷òºí ñàíäðàõ (ãèïîêñèä îðîõ)
Àìüñãàëä òóñëàõ áóë÷èíãóóä îðîëöîõ, öýýæíèé ãàæ õºäºë㺺í èëðýõ
Õºõðºõ
Ãàäíû áèåò áàéæ áîëçîøã¿éã àíõààð. ªâ÷òºíä çîõèîìîë àìüñãàëûí çàì òàâèõûã õàâñðàëò 1-ä çààñàí
áà äàäëàãà àæëààð äàâòàõ áîëíî. Ýíý ¿åä ñóäñààð òàéâøðóóëàõ ýìèéí áîäèñûã õýðýãëýõ íü
òóéëûí ýñðýã çààëòòàé.
Àìüñãàëûí çàìä àâàõ ñàéæðóóëñàí àðãà õýìæýý øààðäëàãàòàé ýñýõýä àíõààðëàà õàíäóóë:
Íàéäâàðòàé àìüñãàëûí çàìòàé áàéõûí òóëä ñàéæðóóëñàí àðãà õýìæýýã àìüñãàëûí çàìä àâàõ
çààëòóóä:
Àìüñãàëûí çàìûí áºãëºðºë õýâýýð ¿ðãýëæèëñýýð áàéâàë
Öóñàí õóðàà ¿¿ñãýñýí õ¿ç¿¿íèé íýâò ãýìòëèéí ¿åä (öóñàí õóðàà òîìîð÷ áàéãàà)
Àìüñãàë çîãññîí
Ãèïîêñè áîëñîí
Õ¿íä õýëáýðèéí òàðõèíû ãýìòýë
Öýýæíèé ãýìòýë
Ýð¿¿-í¿¿ðíèé ãýìòë¿¿ä áàãòàíà.
Àìüñãàëûí çàìûí áºãëºðëèéã ÿàðàëòàé ýì÷ëýõ øààäëàãàòàé
Àìüñãàëàëò áà àìüñãàë óäèðäàëòàíä àâàõ àðãà õýìæýý
Õî¸ð äàõü òóñëàìæ áîë õàíãàëòòàé àìüñãàëàëòòàé áîëãîõ ÿâäàë þì.
Õàìãèéí ãîë íü àìüñãàëûí õýìíýëèéã òîãòîîõ. Äàðààõè øèíæ¿¿äýýñ àëü íýã íü èëýð÷ áàéãàà
ýñýõèéã òîäðóóëíà. (ÕÀÐ)
Õºõðºëò
Íýâò ãýìòýë
Àìüñãààäàæ äàâ÷èäñàí, áàéæ ÿäñàí áàéäàëä áàéãàà ýñýõ
Öýýæíèé øàðõ ñîðîãäîæ áàéãàà ýñýõ
Òóñëàõ áóë÷èíãóóä îðîëöîæ áàéãàà ýñýõ
Äàðààõè øèíæ¿¿äèéã òýìòýð÷ èëð¿¿ë (ÒÝÌÒÝÐ)
Àëü íýã òàë ðóó öàãààí ìºãººðñºí õîîëîé øàõàãäñàí ýñýõ
Õóãàðõàé õàâèðãà
Àðüñàí äîðõè ýìôèçåì
Òîãøèëòîîð ãåìîòîðàêñ áîëîí ïíåâìîòîðàêñèéã îíîøëîõ
Äàðààõ øèíæ¿¿äèéã ÷àãíóóðààð ÷àãíàæ èëð¿¿ë (ÑÎÍÑ)
Ïíåâìîòîðàêñ (ãýìòñýí òàëûí àìüñãàë ñóëðàõ)
Öýýæèíä ýìãýã ÷èìýý ñîíñîãäîæ áàéãàà ýñýõèéã èëð¿¿ëýõ
Ñýõýýí àìüäðóóëàõ ¿éë ÿâö Ýíý òàëààð ëåêö óíøèæ äàäëàãà àæèë õèéíý. Õàâñðàëò 5-èéã ¿ç.
Õýðýâ àìüñãàë äóòàãäàëä îðñîí áàéâàë Öýýæèíä Ðåíòãåí øèíæèëãýý õèéõýýñ ºìíº àìèí ÷óõàë
çààëòààð õàâèðãàí çàâñðààð öýýæíèé õºíäèéä ãóóðñ òàâüæ öóñ áîëîí àãààðûã ãàäàãøëóóë.
Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ çààëò ãàðñàí õýäèé ÷ òà óã àæèëáàðûã õèéæ ÷àäàõã¿é
áîë êðèêîòèðîéäîòîìè õèéæ àìüñãàëûã øóóä äýìæ. Õàâñðàëò 1-èéã ¿ç.
Òóñãàé òýìäýãëýë
Õýðýâ áîëîëöîîòîé áîë ºâ÷òºí á¿ðýí òîãòâîðæòîë õ¿÷èëòºðºã÷èéã õàíãàëòòàé ºã.
Õýðýâ ïíåâìîòîðàêñ áîëæ ºâ÷òºí òýíññýí áàéäàëòàé áàéâàë òîì õýìæýýíèé (ºðºìääºã?) ç¿¿ã
õî¸ðäóãààð õàâèðãàí çàâñðààð, ýãýìíèé äóíä øóãàìààð õàòãàëò õèéí õèéã ãàäàãøëóóëæ,
öýýæíèé õºíäèéä ãóóðñ òàâèõ õóãàöàà ãàðãàæ ºãíº.
Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ íýã áà õî¸ð äàõü óäààãèéí îðîëäëîãóóä àìæèëòã¿é áîëáîë
êðèêîòèðîéäîòîìè õèéõ íü ÷óõàë ãýäãèéã àíõààð. Ýíý àðãà õýìæýý íü äàäëàãàæñàí ýìíýëãèéí
ìýðãýæèëòýí, çîõèõ òîíîã òºõººðºìæèéí òóñëàìæòàéãààð õèéãääýã áà èõýíõè ãàçðóóäàä ýíýõ¿¿
àðãà õýìæýýã àâàõ áîëîìæã¿é áàéæ áîëíî.
ªâ÷òºíä àìüñãàë ºãºëã¿éãýýð (óäèðäàëã¿éãýýð) öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ îðîëäëîãûã
óäààí õèéõèéã õîðèãëîíî.
Öóñ ýðãýëòýíä àâàõ àðãà õýìæýý
Ãóðàâ äàõü òóñëàìæ áîë õàíãàëòòàé öóñíû ýðãýëòòýé áîëãîõ ÿâäàë.
“Øîê” ãýäýã íü ýðõòíèé íýâòðýìæ (ïåðôóçè) áà ýäèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæèéí õàíãàëòã¿é
áàéäëûã õýëíý. Øîê íü ãýìòëèéí ºâ÷òí¿¿äýä èõýíõäýý ýðãýëäýõ öóñíû ýçýëõ¿¿í áàãàññíààñ
(ãèïîâîëåìè) ¿¿äýëòýé áàéäàã.
Ýìíýë ç¿éí äàðààõ øèíæ¿¿äýä ¿íäýñëýí Øîêèéã îíîøëîíî: Äàðàëò áàãàñàëò, òàõèêàðäè, òàõèïíîý,
áèåèéí äóëààí áóóðàõ, öîíõèéæ öàéõ, ìº÷ä¿¿ä õ¿éòýí áîëîõ, õÿëãàñàí ñóäàñíû ýðãýí -ä¿¿ðýëò
áàãàñàõ, øýýñíèé ãàðö õîâîðäîõ. Õàâñðàëò 3-èéã ¿ç.
Õýä õýäýí òºðëèéí øîê áàéäàã:
Öóñ àëäàëòûí (Ýðãýëäýõ öóñíû ýçýëõ¿¿í áàãàñàëòûí) øîê: Öóñ, øèíãýíýý õóðöààð àëäñàíààñ
¿¿ñíý. Ãýìòëèéí äàðàà èõýíõäýý àëäñàí öóñíû õýìæýýã ìóó òîãòîîäîã áºãººä áèò¿¿ ãýìòëèéí ¿åä á¿ð
òîãòîîæ ÷àääàãã¿é . Ñàíàæ ÿâ:
Õýâëèéí áîëîí öýýæíèé õºíäèéä èõ õýìæýýíèé öóñ õóðæ äàðàãäàæ áîëíî.
Äóíä ÷ºìºãíèé ÿñíû õóãàðëààð 2 ë õ¿ðòýë õýìæýýíèé öóñ àëäàæ áîëíî.
Ààðöãèéí õóãàðëààð èõýíõäýý 2 ë-ýýñ èë¿¿ õýìæýýíèé öóñ àëääàã.
Ç¿ðõíèé ãàðàëòàé øîê: Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòàãäëààñ ¿¿ñíý. Äàðààõ øàëòãààíààñ
¿¿äýëòýé áàéæ áîëíî:
Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí íÿöðàë (áèò¿¿ ãýìòýë)
Ç¿ðõ ÷èõýëäýõ (òàìïîíàä áîëîõ)
Ïíåâìîòîðàêñèéí òýíññýí áàéäàë (ç¿ðõýíä èðýõ öóñ õîðèãäñíîîñ)
Ç¿ðõíèé íýâò ãýìòýë
Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí øèãäýýñ
Õîë õºäºº ãàçàð ã¿ðýýíèé âåíèéí äàðàëòûã ¿íýëýõ íü ÷óõàë áºãººä áîëîìæòîé áîë Ç¿ðõíèé
öàõèëãààí áè÷ëýã õèé.
Ìýäðýëèéí ãàðàëòàé øîê: Èõýâ÷ëýí íóãàñíû ̧ çîîðûí ãýìòëýýñ áîëîí ñèìïàòèê ìýäðýëèéí õ¿÷äýë
àëäàãäñíààñ ¿¿ñäýã. Ñîíãîìîë øèíæ íü àðüñíû õÿëãàñàí ñóäàñíû àãøèõ, òàõèêàðäè áîëîõ ã.ì ÿìàð
íýãýí ðåôëåêñèéí èëðýëã¿éãýýð äàðàëò óíàõ øèíæ þì.
¯æëèéí øîê: Ãýìòëèéí äàðààõ ýðò ¿åä õîâîð áîëîâ÷ ãýìòëèéí äàðààãèéí õýäýí äîëîî õîíîãò õîæóó
¿åèéí ýíäýãäëèéí øàëòãààí áîëäîã. Èõýâ÷ëýí õýâëèéí íýâò ãýìòýë, ò¿ëýãäýëòòýé ºâ÷òí¿¿äýä èë¿¿
àæèãëàãääàã.
Ýðãýëäýõ öóñíû ýçýëõ¿¿í áàãàñàëò íü àìü òýíññýí áàéäàë áºãººä ìàø øóóðõàé îíîøëîæ, ýð÷èìòýé
ýì÷ëýõ øààðäëàãàòàé.
Öóñ ýðãýëòýíä àâàõ ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýýí¿¿ä (Õàâñðàëò 5-èéã ¿ç)
Ãîë çîðèëò íü ýäýä õ¿÷èëòºðºã÷èéã ò¿ãýýëòèéã ñýðýýõ ÿâäàë þì.
Èõý÷ëýí öóñ àëäàõ õ¿íäðýë òîõèîëääîã òóë øèíãýí ñýëáýõ ýì÷èëãýý ìàø ÷óõàë.
Íàéäâàðòàé øèíãýí ñýëáýõ ñóäàñòàé áîëîõ õýðýãòýé. Ýíý íü áàãààð áîäîõîä 2 òîì óÿí ç¿¿ã (14-16G)
ºâ÷òíèé áîëáîë çàõûí ñóäñàíä òàâüñàí áàéõ øààðäëàãàòàé ãýñýí ¿ã.
Ñóäñààð õèéõ øèíãýí¿¿äèéã (ýõíèé ýýëæèíä NaCl-0.9%, êðèñòàëëîéäóóä ã. ì) áîëîëöîîòîé áîë
áèåèéí õýì õ¿ðòýë õàëààõ (á¿ëýýí óñòàé õóâèíä õèéæ óðüä÷èëàí á¿ëýýñãýõ). Áèåèéí äóëààí
áóóðñíààñ öóñ á¿ëýãíýëò õýâèéí áóñ áîëäãèéã ñàíàõ õýðýãòýé.
×èõýð àãóóëñàí øèíãýíýýñ çàéëñõèé
Ëàáîðàòîðèéí áà öóñ á¿ëýãíýëòèéí øèíæèëãýýíä øààðäëàãàòàé äýýæ àâ.
Øýýñ
Öóñ ýðãýëòèéí íººöèéí èëðýë áîëîõ øýýñèéã õýìæ. Øýýñíèé ÿëãàðàëò íü 0,5 ìë/êã/öàã–ààñ èë¿¿
áàéõ ̧ñòîé. Øîêèéí áàéäàë ¿ðãýëæèëñýýð áàéãàà óõààíã¿é ºâ÷òí¿¿äýä äàâñàãíû ãóóðñ òàâèõ
õýðýãòýé áîëæ áîëíî.
Öóñ þ¿ëýõ
Àíõààðàë òàòàæ áóé àñóóäàë áîë öóñ îëîõ. Õýäèéãýýð ºâ÷òíèé àð ãýðèéíõíýýñ àâ÷ áîëîõ ÷ öóñ
òààðàõã¿é áàéõ, “” ãåïàòèò áîëîí ÄÎÕ-í âèðóñ õàëäâàðëàõ ýðñäýëòýéã ñàéí ñàíàæ àæèëëà.
ªâ÷òºíä øèíãýí ñýëáýñýí ÷ (êîëëîéä/êðèñòàëëîéä) öóñ ýðãýëòèéí áàéäàë òîãòâîðã¿é õýâýýð
áàéâàë öóñ ñýëáýõ àñóóäëûã àâ÷ ¿çíý. ªâ÷òíèé á¿ëýã áîëîí öóñíû òîõèðîîã ¿çýõ áîëîìæã¿é áîë Î
á¿ëãèéí, Rh ñºðºã, äàðñàí óëààí Ẻì õýðýãëýõ íü ç¿éòýé. Öóñíû ãåìîãëîáèí 7 ã/äë-ýýñ áàãà, öóñ
àëäàëò çîãñîîã¿é áîë ÿìàð ÷ íºõöºëä öóñ ñýëáýõ çààëòòàé.
Ýí òýðã¿¿íä ÷óõàë÷ëàõ ç¿éëñ: Öóñ àëäàëòûã çîãñîî
̺÷äèéí ãýìòëèéí ¿åä: ×àíãëóóð òàâèàä ¿ð ä¿íã¿é. Ó÷èð íü àíõíû ãýìòýë äýýð íýìýãäýæ ýðãýí
øèìýãäýõ õàì øèíæ ¿¿ñãýõ øàëòãààí áîëæ áîëíî. “Äàðàëòòàé áîîëò” àæèëáàðûã çºâøººðºõ áºãººä
çºâõºí ýìãýãò áóñ, íèéòýä íü õèéõ àæèëáàð þì: Îãòëîãäñîí øàðõòàé, ìºí õóðö ç¿éëýýð, õ¿÷òýé
ãýìòýýñýí íýâò ãýìòëèéí óëìààñ õ¿íäýýð öóñ àëäàæ áàéãàà ºâ÷òºíä áóë÷èíãèéí õàëüñàí äîð
÷èõýýñ òàâüæ, äýýä àðòåðèä äàðàëò ºã÷ áàéãààä ãýìòñýí ìº÷èéã á¿õýëä íü äàðàëòòàé áîîëòîîð
áîîíî.
Ãýìòýãñäýä òîõèîëääîã øîêèéí ãîë øàëòãààí áîë öóñ àëäàëò þì.
Öýýæíèé ãýìòëèéí ¿åä: Îëîíòàà òîõèîëääîã øàëòãààí áîë öýýæíèé õýíõýðöãèéí õàíàíû àðòåðèóäèéí
öóñ àëäàëò. ßàðàëòàé öýýæíèé õºíäèéí óðñãóóð ãóóðñûã òàâüæ, ¿å ¿å ñîðóóëæ áàé, ìºí ºâäºëò
íàìäààõ ¿ð ä¿íòýé àðãà õýðýãëý (ñóäñààð Êåòàìèíûã ñîíãîí õýðýãëýæ áîëíî).Óóøãèéã òýëæ öóñ
àëäàëòàíä áºã뺺ñ áîëãîõ õýðýãòýé.
Õýâëèéí ãýìòýë: Õýðýâ øèíãýí ñýëáýõ ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í ãàðàõã¿é, öóñíû äýýä äàðàëòûã 80-90 ìì
ì.ó.á õ¿ðãýæ áàðüæ ÷àäàõã¿é áîë áîëîìæèéí õèðýýð õóðäàí “Ãýìòëèéã îíîøëîõ ” çîðèëãîîð õýâëèéã
íýýõ õýðýãòýé. ̄ ¿íèé ãîë çîðèëãî íü õýâëèéí õºíäèéí öóñ àëäàæ áóé õýñýãò ñàìáàé ÷èõýýñ òàâèõ
ÿâäàë áºãººä, ãîëûí ç¿ñëýã õèéñíèé äàðàà ÷ äààâóóí õàâ÷óóðààð, ãó÷èí ìèíóòûí õóãàöààãààð,
ò¿ð çóóðòàà õààæ áîëíî. Îíîøëîãîîíû çîðèëãîîð õýâëèéã íýýõ íü õàãàëãàà áèø þì, ¿¿íèéã
äàäëàãàæñàí ýì÷ ýñâýë ñóâèëàã÷ õºäºº îðîí íóòàãò êåòàìèíû ìýäýýã¿éæ¿¿ëãèéí äîð õèéæ áîëîõ
ñýõýýí àìüäðóóëàõ àæèëáàð þì. Ýíýõ¿¿ àæèëáàðûã õèéõèéí ºìíº çàðèì ç¿éëñèéã õÿíàæ, õàðàõ
õýðýãòýé áîëîâ÷ íîì ̧ ñîîð íü çºâ õèéâýë ºâ÷òíèé àìü íàñûã íü àâàðíà.
Õî¸ð äàõü ÷óõàë÷ëàõ ç¿éë: Ýçýëõ¿¿íèéã íºõºõ, äóëààöóóëàõ, êåòàìèíû ºâäºëò íàìäààëò
Ñóäñààð ñýëáýæ áóé øèíãýí á¿ëýýí áàéõ ̧ñòîé: Öóñ á¿ëýãíýëò 38,5 õýìä õàìãèéí ñàéí áàéäàã,
õàðèí 35 õýìýýñ äîîø íºõöºëä öóñ òîãòîëò ¿¿ñýõ íü õ¿íäðýëòýé áîëíî. ßëàíãóÿà äóëààí îðîíä ÷ ãýñýí,
ãóäàìæíààñ í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõ ÿàðàëòàé ¿éë àæèëëàãàà óäààøèðñàí íºõöºëä ãýìòýãñýä
ãèïîòåðìèä îðîõ íü ýëáýã áàéäàã. ªâ÷òíèé áèåèéí äóëààí áóóðàõäàà àìàðõàí áºãººä õàðèí áóöààæ
á¿ëýýö¿¿ëýõ õýö¿¿ ó÷ðààñ ãèïîòåðìèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ íü ÷óõàë þì. Àìààð óóëãàõ áîëîí
ñóäñààð õèéõ øèíãýí¿¿ä íü 40-42 õýì áàéõ ̧ñòîé, ºðººíèé õýìòýé èæèë õýìòýé øèíãýí õýðýãëýâýë
áèåèéí äóëààíûã áóóðóóëíà ãýñýí ¿ã þì.
Áàãà äàðàëòàò øèíãýí ñýëáýõ: Öóñ òîãòîëò íàéäâàðã¿é, ýñâýë òîäîðõîéã¿é áîë í¿¿ëãýí
øèëæ¿¿ëýëòèéí ¿åä öóñíû äýýä äàðàëòûã 80- 90 ìì ì.ó.á áàéëãàõûã õè÷ýýæ, õÿíàõ õýðýãòýé.
Êîëëîéä øèíãýí ãàäàãø-ýðäýñ-äàâñíû óóñìàë äîòîãø! Ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ýìíýë ç¿éí õÿíàëòàò ñóäàëãààíû
¿ð ä¿íã¿¿äèéã õàðüöóóëàí ¿çýõýä öóñ àëäàëòûí äàðààõ ñýõýýí-àìüäðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíä
êîëëîéä óóñìàë àøèãëàõ íü ýðäýñ-äàâñíû óóñìàë àøèãëàñíààñ áàãà çýðýã ìóó òàëòàéã òîãòîîñîí
áàéíà.
Àìààð øèíãýí ñýëáýõ íü õýâëèéã ãýìòýëã¿é, îãèõ ðåôëåêñòýé ºâ÷òí¿¿äýä õàìãèéí àþóëã¿é áºãººä
¿ð ä¿íòýé àðãà þì: Àìààð ñýëáýõ øèíãýí íü äàâñ, ÷èõýð áàãàòàé áàéõ áà ºòãºð¿¿ëñýí øèíãýí
õýðýãëýâýë ãýäýñíèé ñàëñò îñìîñ äàðàëòààð øèíãýíã òàòàæ ñºðºã íºëººã ¿ç¿¿ëýõ áîëíî. Îðîí
íóòãèéí õ¿íñíèé á¿òýýãäõ¿¿íä ñóóðèëàñàí, øèíãýëñýí îâú¸îñíû àãøààìàë ºãºõèéã çºâëºæ áàéíà.
ªâäºëò íàìäààõ ýìèéí ñîíãîëò: Ýåðýã èíîòðîïè ¿éëäýë áîëîí îãèõ ðåôëåêñä íºëºº áàéäàãã¿éã àøèãëàí
êåòàìèíûã ñóäñààð, äàâòàõ òóí íü 0,2 ìã/êã -ààð í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõ ÿâö áóþó õ¿íä õýëáýðèéí
ãýìòë¿¿äèéí ¿åä õýðýãëýõèéã çºâëºæ áàéíà.
Àþóëã¿é áàéäëûã àíõààð-ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòàí ãýìòâýë ºâ÷òºí áîëíî.
Õî¸ðäîã÷ ¿çëýã
Õî¸ðäîã÷ ¿çëýãèéã çºâõºí ºâ÷òíèé àìüñãàëûí çàì, àìüñãàëàëò, öóñ ýðãýëò òîãòâîðæñîí ¿åä ë
õèéíý.
Õýðýâ ýíý ¿åä ºâ÷òíèé áèåèéí áàéäàë ìóóäâàë õî¸ðäîã÷ ¿çëýã íü ººð íýã àíõíû òóñëàìæààð
òàñëàãäàõ áîëíî. Àâñàí á¿õ àðãà õýìæýýã áè÷èæ áàðèìòæóóëàõ øààðäëàãàòàé, ¿¿íèéã
õóðàëäààí äýýð òàíèëöóóëíà.
Îäîî òîëãîéíîîñ õºëèéí ¿ç¿¿ð õ¿ðòýë ¿çëýã õèéíý, îíöãîéëîõ ç¿éëñ:
Òîëãîéí ¿çëýã
Õóéõ áîëîí í¿äýíä ýìãýã áàéãàà ýñýõ
Ãàäíà ÷èõ áà õýíãýðýãýí õàëüñ
Í¿ä òîéðñîí 纺ëºí ýäèéí ãýìòýë
Õ¿ç¿¿íèé ¿çëýã
Íýâò øàðõòàé ýñýõ
Àðüñàí äîðõè ýìôèçåì áàéãàà ýñýõ
Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîé õàçàéñàí (áàéðëàë ººð÷ëºãäñºí) ýñýõ
Õ¿ç¿¿íèé âåíèéí ëóãøèëòûí èëðýë
Ìýäðýëèéí ¿çëýã
Òàðõèíû ¿éë àæèëëàãààã Óõààí àëäàëòûí Ãëàñêîâûí êîìûí çýðýãëýëýýð ¿íýë (GCS). (Õàâñðàëò 4-
èéã ¿ç)
Íóãàñíû ̧ çîîðûí áóþó õºäºë㺺íèé èäýâõè
Ìýäðýìæ áîëîí ðåôëåêñ¿¿ä
Öýýæíèé ¿çëýã
Ýãýì áîëîí õàâèðãà ÿñíóóä
Àìüñãàëûí ÷èìýý, ç¿ðõíèé öîõèëòûí õ¿÷
Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã (áîëîìæòîé áîë)
Òàðõèíû ãýìòýëòýé ºâ÷òíèé áóñàä ãýìòëèéã áàòàëòàë íóãàñ õ¿ç¿¿íèé õýñãýýð ãýìòñýí ãýæ
ñýæèãëýíý.
Õýâëèéí ¿çëýã
Õýâëèéí íýâò ãýìòëèéí ¿åä ìýñ çàñëààð îíîøëîõ õýðýãòýé.
Áèò¿¿ ãýìòëèéí ¿åä õîäîîäîíä çîíä òàâü (Í¿¿ðíèé ãýìòýëã¿é áîë)
Øóëóóí ãýäýñíèé ¿çëýã
Äàâñàãò øýýñ ãàäàãøëóóëàõ ãóóðñ òàâü (Ãóóðñ òàâèõûí ºìíº àëü íýã ñ¿âíýýñ öóñ ãàð÷ áàéãàà
ýñýõèéã øàëãà)
Ààðöàã áîëîí ìº÷èä
Õóãàðëóóä
Çàõàä ñóäàñíû ëóãøèëò òýìòðýãäýæ áàéãàà ýñýõ
Îãòëîãäñîí, øàëáàðñàí áîëîí áóñàä æèæèã ãýìòë¿¿ä
Ðåíòãåí øèíæèëãýý (áîëîìæòîé áîë ñýæèãëýñýí ýìãýã á¿ðòýý)
Öýýæíèé ðåíòãåí øèíæèëãýý, õ¿ç¿¿íèé çóðàã àâàõ (7 íóãàëàìûã á¿ãäèéã íü õàðàõ íü ÷óõàë)
Ààðöàã áà äóíä ÷ºìºãíèé øèíæèëãýý
ßìàð íýãýí ìýäðýëèéí ãîëîìòîò ººð÷ëºëò èëðýýã¿é ÷ ãýñýí òàðõèíû ãýìòýëòýé ºâ÷òí¿¿äýä ãàâëûí
ÿñíû çóðàã àâ÷ õóãàðëûã õàéõ õýðýãòýé.
Áóñàä ñîíãîñîí ýðòí¿¿äèéã øèíæèë. NB: Àíõíû òóñëàìæûí ¿åä öýýæíèé áîëîí ààðöãèéí ðåíòãåí
øèíæèëãýý øààðäëàãàòàé áàéæ áîëíî.
ÒÝÌÄÝÃËÝË…
Öýýæíèé ãýìòýë
Äóíäæààð ãýìòëèéí óëìààñ íàñ áàðàãñäûí äºðºâíèé íýã íü öýýæíèé ãýìòýë àâñàí áàéäàã áàéíà.
Ç¿ðõ áîëîí òîì ñóäñóóä õ¿íäýýð ãýìòñíýýñ ºâ÷òºí ãýìòñýí äàðóéäàà ýíääýã. Õàðèí ýðò ¿åèéí
ýíäýãäëèéí øàëòãààí íü àìüñãàëûí çàìûí áºãëºðºë, ç¿ðõ ÷èõýëäýõ ýñâýë õîäîîäíû àãóóëàãäõóóíààð
öàöàõ ã.ì õ¿íäðýë¿¿ä áîëíî.
Èõýíõè öýýæíèé ãýìòýëòýé ºâ÷òí¿¿äýä ìýñ çàñëûí áóñ ýíãèéí ãàð àæèëáàðóóäûã àâàõ øààðäëàãà
ãàðäàã.
Àìüñãàëûí äóòàãäàë íü äàðààõ øàëòãààíòàé áàéæ áîëäîã:
Õàâèðãàíû õóãàðàë/ äàâ÷äàæ äýâñýí àìüñãàë
Ïíåâìîòîðàêñ
×èíýðýëòòýé ïíåâìîòîðàêñ
Ãåìîòîðàêñ
Óóøãèíèé áèò¿¿ ãýìòýë, íÿöðàë
Íýýëòòýé ïíåâìîòîðàêñ
Õîäîîäíû àãóóëàìæààð öàöàõ
Öóñ àëäàëòûí øîêèéí øàëòãààí:
Ãåìîòîðàêñ
Ãåìîìåäèàñòèíóì-ãîëòîä öóñ õóðàõ
Õàâèðãàíû õóãàðëóóä: Ãýìòýýã÷ ç¿éëòýé õ¿ðýëöñýí õýñãèéí õàâèðãàíóóä õóãàðäàã áà öààä
òàëä íü áóé óóøãèà áÿöëàæ, õàòãàæ ãýìòýýäýã. Íàñòàé õ¿ì¿¿ñ àõóéí ãýìòëýýñ ÷ áîëæ õàâèðãà
íü õóãàð÷ áîëäîã. Èõýíõäýý õàâèðãàíû õóãàðàë íü 10-14 õîíîãò òîãòâîðæäîã. Õàðèí çóðãààí äîëîî
õîíîãèéí äàðàà áîðîîëæ õàòóóð÷ ýäãýäýã áàéíà.
Äàâ÷äàæ äýâñýí àìüñãàë: Òîãòâîðæîîã¿é ñóë õýñýã íü àìüñãàëûí õýìíýëèéí äàãóóõ öýýæíèé
õýíõýðöãèéí õºäºë㺺íèé ýñðýã ÷èãëýëä òóñäàà õºäëºõèéã õýëíý.Õ¿íä õýëáýðèéí àìüñãàëûí
äóòàëä îðäîã.
×èíýðýëòòýé ïíåâìîòîðàêñ: Öýýæíèé ãÿëòàíãèéí õºíäèéä îðñîí õèé áóöàæ ãàðààã¿éí óëìààñ ¿¿ñíý.
Àþóëòàé íü ãýìòñýí òàëûí öýýæíèé õºíäèéí äîòîîä äàðàëò óëàì èõñýí ãîëòûã õàçàéëãàäàã. ªâ÷òíèé
àìüñãàë áîãèíîñîí ãèïîêñèä îðíî. ßàðàëòàé ç¿¿ õàòãàí ÷èíýðýëòèéã áàãàñãàõ íü öýýæíèé õºíäèéä
ãóóðñ òàâèõààñ ÷óõàë øààðäëàãàòàé. Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîé ÷èíýðñýí õèéä ò¿ëõýãäýí ãîë
øóãàìààñ õàçàéñàí (õîæóó) áàéæ áîëíî.
Àðüñàí äýýðõè øàðõíû èëðýëýýð äîòîð ãýìòýëä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæèéã õÿçãààðëàæ áîëîõã¿é.
Ãåìîòîðàêñ: Öýýæíèé ãýìòýëòýé ºâ÷òí¿¿äýä íýâò ãýìòýë íü íýâò áóñ ãýìòëýýñ èë¿¿òýé òîõèîëääîã.
Õýðýâ öóñ àëäàëò áîëæ õ¿íä õýëáýðèéí öóñ àëäàëòûí øîêä îðñîí áîë ãýìòñýí òàëûí óóøãè
äàðàãäñíààñ áîëæ àìüñãàë äóòàãäàëä îðíî.
Öýýæíèé õºíäèéä òîì õýìæýýíèé ãóóðñ òàâèõ íü õàìãèéí çºâ ýì÷èëãýý áîëíî.
500-1500 ìë öóñ àëäàí ãåìîòîðàêñ ¿¿ñ÷, öýýæíèé õºíäèéä ãóóðñ òàâüñíû äàðàà öóñ àëäàëò
çîãññîí áîë óðñãóóð ãóóðñûí òóñëàìæòàé ýì÷èëæ áîëíî.
1500-2000 ìë öóñ àëäàí ãåìîòîðàêñ ¿¿ñ÷, öýýæíèé õºíäèéä ãóóðñ òàâüñíû äàðàà öóñ àëäàëò
¿ðãýëæëýí, öàãò 200-300 ìë àëäàæ áàéâàë öààøèä îíîø òîäðóóëàõ, Æèøýý íü òîðàêîòîìè õèéõ
øààðäëàãàòàéã èëòãýæ áàéãàà þì.
Óóøãèíèé íÿöðàëò: Öýýæíèé ãýìòëèéí äàðàà ýëáýã òîõèîëääîã. Àìü òýíññýí áàéäàëä îðóóëæ áîëîõ
ãýìòýë þì. Øèíæ òýìäãèéí ýõëýë íü ààæèì áàéæ áîëîõ áà ãýìòñíýýñ õîéø 24 öàãò øèíæ òýìäã¿¿ä
òîäîðíî. Èõýâ÷ëýí õóðä èõòýé îñëóóä, èõ ºíäðººñ óíàõ, ºíäºð õóðäòàé ç¿éëä îíîãäîõ ã.ì îñîëä
ºðòñíººñ ¿¿ñäýã. Øèíæ òýìäã¿¿äýä:
Àìüñãàëûí õýì àëäàãäàõ ( àìüñãàë áîãèíîñîõ )
Ãèïîêñèåìè
Òàõèêàðäè
Àìüñãàëàõ ÷èìýý õîâîð ýñâýë ñîíñîãäîõã¿é áîëîõ
Õàâèðãàíû õóãàðàë
Õºõðºëò
Öýýæíèé íýýëòòýé áóþó “ñîðîãäñîí” øàðõ íü öýýæíèé õàíûí ãýìòýë þì. Ãýìòñýí òàëûí óóøãè
àòìîñôåðèéí äàðàëòûí óëìààñ óíàæ, øàë÷èéõ áà ãîëòûí ýðõòí¿¿ä ýñðýã òàë ðóó ò¿ëõýãäñýí
áàéíà. ßàðàëòàé ýì÷ëýõ øààðäëàãàòàé. Áºã뺺ñ áóþó õóâàíöàð áîîëò õèéõ íü ñîðîõ ÿâäëûã
çîãñîîíî, ýìíýëýãò õ¿ðãýòýë áîîëòòîé íü áàéëãàæ áîëíî. Áèåèéí áàéäàë õ¿íäýðñýí òîõèîëäîëä öýýæíèé
õºíäèéä ãóóðñ òàâüæ öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèí ýåðýã äàðàëòàò àðãààð àìüñãàë
óäèðäàõ øààðäëàãà ãàðäàã.
Äîîð äóðüäàãäàõ ãýìòë¿¿ä íü õàà ÷ òîõèîëäîæ áîëîõ áà òºâ ãàçàð òîõèîëäñîí ÷ ýíäýãäýë ºíäºðòýé
áàéäàã. Ýäãýýðèéã ñóðãàëòûí ¿¿äíýýñ áàãà çýðýã òàéëáàðëàÿ.
Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí íÿöðàëò íü öýýæíèé áèò¿¿ ãýìòýë áà ºâ÷¿¿, õàâèðãàíû õóãàðàëóóä
õàâñàðñàí ¿åä ¿¿ñäýã. Áîëîëöîîòîé áîë ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã áà ñèéâýí äýõü ýíçèì¿¿äèéã
øèíæëýí õýâèéí áóñ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä òóëãóóðëàí îíîøëîíî. Ç¿ðõíèé íÿöðàëò íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí
øèãäýýñòýé àäèë øèíæ¿¿ä ºã÷ áîëíî. ªâ÷òºíã áîëîìæòîé áîë ç¿ðõíèé õÿíàëòûí áàãàæààð (cardiac
monitor) õÿíàíà. Ýíýõ¿¿ ãýìòýë íü áèäíèé áîäîæ áàéãààãààñ èë¿¿ îëîí òîõèîëääîã áºãººä îñëûí
äàðààõ ãýíýòèéí ýíäýãäëèéí øàëòãààí áîëäîã.
Óóøãèíèé íÿöðàëò áà àìüñãàëûí çýðýã ààæèì ìóóäàõààñ áîëãî îìæèë.
¯íõýëöãýí õàëüñàíä öóñ õóðæ ç¿ðõ ÷èõýëäýõ: Ç¿ðõíèé íýâò ãýìòýë íü õºäºº îðîí íóòàã äàõü
ýíäýãäëèéí ãîëëîõ øàëòãààí áîëäîã. Áèò¿¿ ãýìòëèéí ¿åä ç¿ðõ ÷èõýëäýõ íü õîâîð. Óã ãýìòëèéã ýðò
îíîøëîâîë ¿íõýëöãýí õàëüñàíä õàòãàëò õèéí öóñûã ñîðóóëæ àâàõ õýðýãòýé. Äàðààõ øèíæ èëýðñýí
ºâ÷òí¿¿äèéã àíõààð:
Øîêîíä îðñîí
Õ¿ç¿¿íèé âåíèéí ñóäñóóä ã¿ðèéñýí
Ïíåâìîòîðàêñ áîëîîã¿é ÷ ìº÷ä¿¿ä õ¿éòýí áîëñîí
Ç¿ðõíèé öîõèëòûí àâèà á¿äãýðñýí
¯íõýëöãýí õàëüñàíä õàòãàëò õèéõ àæèëáàðààð ýõëýí ýì÷ëýõ áà ýíý òóõàé äàäëàãà àæèë äýýð
äýëãýðýíã¿é ÿðèëöàíà.
Öýýæíèé òîì ñóäàñíû ãýìòýë: Óóøãèíû âåí, àðòåðèéí ãýìòýë íü àìü íàñàíä õ¿ðäýã ãýìòýë áºãººä
ãàçàð äýýðõè ¿õëèéí òîìîîõîí øàëòãààíóóäûí íýã þì.
Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîé áà òîì ãóóðñàí õîîëîéí óðàãäàë: Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîé áà òîì ãóóðñàí
õîîëîéí óðàãäàë íü 50-ààñ äýýø ýíäýãäëèéí õóâüòàé õ¿íä ãýìòëèéí íýã þì. Ãóóðñàí õîîëîéí óðàãäëûí
èõýíõè íü (80%) öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéí õÿíãàíààñ äýýø 2,5 ñì õ¿ðòýëõ çàéä òîõèîëääîã. Öàãààí
ìºãººðñºí õîîëîé áà òîì ãóóðñàí õîîëîéí ãýìòëèéí ¿åä äàðààõ øèíæ¿¿ä ãîë÷ëîí èëýðäýã:
Öóñòàé õàíèàõ
Àìüñãàëûí õýì àëäàãäàõ
Àðüñàí äîð áîëîí ãîëòîä õèé õóðàõ
Çàðèìäàà õºõðºëò ºãíº.
Óëààí õîîëîéí ãýìòýë: Áèò¿¿ ãýìòñýí ºâ÷òí¿¿äýä õîâîð òîõèîëääîã. Íýâò ãýìòëèéí ¿åä óëààí õîîëîé
öîîðîõ íü ýëáýã. Óã ãýìòëèéã îíîøëîîã¿éãýýñ áîëæ ãîëòûí ¿ðýâñëýýð õ¿íäðýí ýíäýæ áîëäîã. Àþóëõàé
áîëîí öýýæýýð ãýíýò õóðöààð ºâäºí àð íóðóó ðóó äàìæèíà ãýæ ºâ÷òºí çîâèóðëàíà. Àìüñãàëûí õýì
àëäàãäàõ, õºõðºõ, øîêîíä îðîõ áà ýäãýýð øèíæ¿¿ä íü õîæóó øèíæ¿¿ä áàéæ áîëíî.
ªðöíèé ãýìòë¿¿ä: Äàðààëñàí îëîí öýýæíèé áèò¿¿ ãýìòýë àâñàí, òóõàéëáàë õýä õýäýí àâòîìàøèí àð
àðààñàà ìºðãºëäºí çýðýã îñîëä îðñîí ¿åä òîõèîëääîã. Èõýâ÷ëýí îíîøëîëã¿é ¿ëäýýñýí áàéäàã. Äàðààõ
öýýæíèé ãýìòë¿¿äèéí ¿åä ºðöíèé ãýìòëèéã ñýæèãëýíý:
Óðäààñ 4-ð õàâèðãàí çàâñàð
Õàæóóãààñ 6-ð õàâèðãàí çàâñàð
Àðààñ 8-ð õàâèðãàí çàâñðààñ äîîø
Èõýâ÷ëýí ç¿¿í òàë ãýìòñýí áàéâàë ñýæèãëýíý.
Öýýæíèé ãîë ñóäàñ õàãàðàõ: ªíäºð õóðäòàé ÿâñàí ìàøèíû îñîë, õýò ºíäºðººñ óíàõ ã.ì îãöîì õóðäíû
õ¿÷íèé ººð÷ëºëòºíä ºðòñºí ºâ÷òí¿¿äýä òîõèîëäîíî. Íàñàíä õ¿ðñýí õ¿íèé ýðãýëäýõ öóñíû õýìæýý 5 ë,
ç¿ðõíèé õàÿàëò 5 ë/ìèí òóë ýíäýõ ìàãàäëàë ºíäºð þì.
Öýýæíèé íýâò ãýìòëèéí ¿åä ç¿ðõ ÷èõýëäýæ áîëçîøã¿é òóë áîëãîîæòîé áàé
Õýâëèéí ãýìòýë
Îëîí ãýìòýëòýé ºâ÷òí¿¿ä èõýíõäýý õýâëèéäýý ãýìòýë àâñàí áàéäàã. Íýâò ãýìòëèéí ¿åä ýëýã ãýìòäýã
áàéõàä áèò¿¿ ãýìòëèéí ¿åä äýë¿¿ öóóð÷ õàãàðäàã áàéíà.
Õýâëèéí ãýìòýëòýé ºâ÷òíèé àíõäàã÷ ¿íýëãýýíä A (àìüñãàëûí çàì áà õ¿ç¿¿íèé íóãàëàì), B
(àìüñãàëàëò), C (öóñ ýðãýëò), D (¿éë àæèëëàãààíû äóòàë áà ìýäðýëèéí ¿íýëýìæ), E (ãýìòëèéã
èëð¿¿ëýõ) ¿éë àæèëëàãààíóóä îðîõ ̧ñòîé.
ßìàð íýãýí íîöòîé îñîëä îðæ ãýìòñýí ºâ÷òºí á¿ðèéã îíîøèéã íü á¿ðýí áàòàëæ äóóñòàë õýâëèéí
ãýìòýëòýé áàéæ áîëçîøã¿é ãýæ àíõààðàí ¿çíý. Îíîøëîîã¿é õýâëèéí ãýìòýë íü óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ
áîëîõ îëîí ýíäýãäëèéí øàëòãààíû ýõ ¿¿ñâýð áîëäîã.
¯íäñýí õî¸ð òºðëèéí ãýìòýë áàéäàã:
Ìýñ çàñëûí òóñëàìæ øààðäëàãàòàé íýâò ãýìòë¿¿ä
Áóóäàãäñàí
Õàòãàãäñàí
Íýâò áóñ (áèò¿¿) ãýìòë¿¿ä
Äàðàãäñàí
Áÿöàðñàí
Àþóëã¿éí á¿ñ (seat belt)
Õóðäàññàí áà óäààøèðñàí õ¿÷íèé ãýìòë¿¿ä
Ãýìòëèéí óëìààñ õóðö ãåìîïåðèòîíèóì (õýâëèéä öóñ õóðàõ) áîëñîí ºâ÷òí¿¿äèéí 20%-ä íü õýâëèéí
öî÷ðîëûí øèíæ èëýðäýãã¿é òóë àíõíû ¿çëýãýýð îíîøëîæ ÷àääàãã¿é áºãººä àíõíû òóñëàìæèéã
äàâòàí ¿ç¿¿ëýõ õýìæýýã èõýñãýæ ÷àäàõã¿é þì.
Áèò¿¿ ãýìòëèéã ÿëãàõ èõ õýö¿¿, ÿëàíãóÿà óõààíã¿é ºâ÷òí¿¿äýä. Ìàãàäã¿é ýäãýýð ºâ÷òí¿¿äýä
õýâëèéã óãààõ øààðäëàãà ÷ ãàð÷ áîëíî. (Õè÷ýýë äýýð ÿðèëöàíà.) Õýâëèéí ãýìòëèéã òîäðóóëàõ
õàìãèéí ñàéí àðãà áîë õýâëèéã íýýõ àæèëáàð þì.
Õýâëèéí á¿ðýí ¿çëýãèéã øóëóóí ãýäñýýð ¿çýõ ¿çëýãèéí õàìò õèéí äàðààõè ç¿éëñèéã ¿íýëíý.
Õóìèã÷ áóë÷èíãèéí õ¿÷äýë
Øóëóóí ãýäýñíèé õàíàíû á¿ðýí á¿òýí áàéäàë
Øóëóóí ãýäñýíä öóñ áàéãàà ýñýõ
Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí áàéðëàë
Øýýñíèé ãàäíà ñ¿âýýñ öóñ ãàð÷ áàéãàà ýñýõèéã øàëãàõàà ìàðòàæ áîëîõã¿é.
Ààðöãèéí ãýìòýëòýé ãýæ ¿çýæ áàéâàë äàâñàãò ãóóðñ òàâèõ íü ìàø ÷óõàë
Ýìýãòýé÷¿¿äýä îíîø á¿ðýí áàòëàãäààã¿é íºõöºëä æèðýìñýí ãýæ àíõààðàí ¿çíý. Óðãèéã õàìãààëàõ
àâðàõ áîëîìæòîé áºãººä õàìãèéí ñàéí ýì÷èëãýý íü ýõèéã ñýõýýí àìüäðóóëàõ ÿâäàë þì. Òºðºõ
õóãàöàà íü áîëñîí ýõ÷¿¿äèéí õóâüä õ¿¿õäèéã òºð¿¿ëñíèé äàðàà ýõýä íü ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà
õýìæýýã öîãöîîð íü àâ÷ ÷àäíà. Ýíýõ¿¿ òºâºãòýé íºõöºë áàéäëûã öàã òóõàéä íü ¿íýëýõ íü ÷óõàë þì.
Îíîøëîãîîíû çîðèëãîîð õýâëèéã óãààõ (DPL) àæèëáàð íü õýâëèéí äîòîð ãýìòëýýñ ¿¿äýëòýé öóñ áîëîí
øèíãýíèéã èëð¿¿ëýõýä à÷ õîëáîãäîëòîé áàéæ áîëîõ ÷ ¿ð ä¿í ñàéí, îíîøëîãîîíû ÷óõàë õýðýãñýë ãýæ
õýò ¿íýëæ áîëîõã¿é. Ãýõäýý ÿìàð íýãýí ñýæèã òºðâºë õýâëèéã íýýõ íü àëòàí ä¿ðýì õýâýýð áàéíà.
Õýâëèéã óãààõ çààëò:
Òîäîðõîéëîãäîõã¿é õýâëèéí ºâäºëò
Öýýæíèé äîîä õýñãèéí ãýìòýë
Äàðàëò óíàõ, òîäîðõîé øàëòãààíã¿éãýýð ãåìàòîêðèò óíàõ
Õýâëèéí ãýìòýëòýé áàéæ áîëçîøã¿é óõààí ñàíààíû ººð÷ëºëòòýé õ¿ì¿¿ñò (ýì áà àðõèíû õîðäëîãî,
òàðõèíû ãýìòýë)
Õýâëèéí ãýìòýë íóãàñíû ãýìòýëòýé õàâñàðñàí áîë
Ààðöãèéí õóãàðàë
Õýâëèéã óãààõ (DPL) õàðàíãóé ýñðýã çààëòóóä:
Æèðýìñýí
ªìíº íü õýâëèéí õàãàëãààíä îðæ áàéñàí
Äàäëàãà òóðøëàãà áàãàòàé ìýñ çàñàë÷ áàéâàë
¯ð ä¿í íü òàíû àâàõ àðãà õýìæýýíä íºëºº ¿ç¿¿ëýõã¿é ÷àäàõã¿é áîë
Õýâëèéí ãýìòýëòýé õîëáîîòîé áóñàä ºâºðìºö áàéäëóóä:
Ààðöàã ÿñíû õóãàðëóóä íü ãîë òºëºâ èõ õýìæýýíèé öóñ àëäàëòààð áîëîí øýýñ- áýëýã ýðõòíèé
ãýìòëýýð õ¿íäýð÷ òîõèîëääîã.
Øóëóóí ãýäñýýð ¿çëýã õèéí ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí áàéðëàë, õÿðçàí áîëîí øóëóóí ãýäýñíèé øàðõ
øàëáàðõàé, öóñ ãàðàëòûã èëð¿¿ëýõ íü ÷óõàë.
Ààðöàã ÿñíû ðåíòãåí øèíæèëãýý (ýìíýë ç¿éãýýð îíîøëîõîä õýö¿¿ áîë)
Ààðöàã ÿñíû õóãàðëûí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýýí¿¿äýä:
Ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýý (ABC)
Öóñ ñýëáýõ
Õºäºë㺺í õÿçãààðëàõ áà õàãàëãààíû ¿íýëýìæ ºãºõ
ªâäºëò íàìäààëò
Ààðöàã ÿñíû õóãàðàë íü èõ õýìæýýíèé öóñ àëäàëòûí øàëòãààí áîëäîã.
Òàðõèíû ãýìòýë
Òàðõèíû ãýìòýëòýé ºâ÷òíèéã õîæóó ¿íýëæ, àðãà õýìæýýã óäààøðóóëñíààð ºâ÷òíèé ýäãýðýëòýä
ñ¿éðýë ó÷ðóóëæ, àìü íàñàíä àþóë àâ÷èðíà. Òàðõèíû ãýìòýëòýé ºâ÷òí¿¿äèéí ýíäýãäëèéí øàëòãààí
íü ãèïîêñè, äàðàëò áàãàñàëò (óíàëò) õî¸ð þì.
Äàðààõ íºõöºëò áàéäëóóä íü àìü òýíññýí õýö¿¿õýí áàéäëóóä áºãººä ä¿¿ðãèéí ýìíýëýãò ýì÷ëýõýä
õ¿íäðýëòýé áàéæ áîëíî. Òà ººðèéí ìýðãýæëèéíõýý äàäëàãà òóðøëàãà, áîëîìæîî àøèãëàí ýì÷èëæ,
ãýìòýãñäèéã õÿíóóð íÿìáàé àíãèëàõ íü ìàø ÷óõàë þì.
Äàðààõ íºõöºë áàéäëóóäûã øóóðõàé òîäîðõîéëæ, ýðò ýì÷ëýõ àðãà õýìæýý àâàõ øààðäëàãàòàé:
Õàòóó õàëüñíû ãàäíàõ õóðö öóñàí õóðàà - Ñîíãîìîë øèíæ¿¿äýä:
Õýñýã õóãàöààíä óõààí ñàíàà ñýðãýã áàéñíàà óõààí àëäàõ, áèåèéí áàéäàë àìàðõàí ìóóäàõ
Òàðõèíû õàëüñíû äóíä àðòåðèàñ öóñ àëäàõ áà ãàâëûí äîòîîä äàðàëò áîãèíî õóãàöààíä èõñýõ
Ãýìòñýí òàëûí õ¿¿õýí õàðàà õºäºë㺺íã¿é áîëæ ýñðýã òàëä òàë ñààæèëò ¿¿ñíý.
Õàòóó õàëüñíû äîòîðõè õóðö öóñàí õóðàà - õàòóó õàëüñàí äîðõè á¿ëýãíýñýí öóñ áºãººä òóõàéí
õýñýã ãàçðûíõàà òàðõèíä íÿöðàë ¿¿ñãýäýã. Òàðõèíû áîð ãàäàð áà õàòóó õàëüñíû õîîðîíäîõ ã¿¿ðýí
âåíèéí öóóðàëòààñ ¿¿ñäýã þì.
Ýíý ¿åä àâàõ àðãà õýìæýý íü ìýñ çàñëûí àðãà õýìæýý áºãººä “Áîðð”-îîð í¿õ ãàðãàí ÷èíýðýëòèéã
áàãàñãàõàä á¿õ õ¿÷èí ÷àðìàéëòàà ÷èãë¿¿ëýõ õýðýãòýé.
Äàðààõ íºõöºë áàéäëóóäûã ìýñ çàñëûí áóñ, ýìèéí àðãààð ýì÷ëýõ áîëîìæòîé áºãººä, ìýäðýëèéí ìýñ
çàñàë÷ ýì÷ ÷ ýäãýðýëòèéã ñàéæðóóëæ ÷àäàõã¿é íºõöºëò áàéäëóóä þì.
Ñóóðü ÿñíû õóãàðàë - çîâõè óðàãäàæ ãýìòýõ (Ðàêîíû í¿ä) ýñâýë õºõëºã óðãàöàã óðàãäàæ
ãýìòñýí áàéõ, òàðõè íóãàñíû øèíãýí ÷èõ, õàìðûí àëü íýãíýýñ ýñâýë õî¸óëàíãààñ íü ãîîæèõ øèíæ
ãàðíà.
Òàðõè äîðãèõ -Óõààí ñàíàà õýñýã õóãàöààãàà𠺺ð÷ëºãääºã.
Ãàâàë ÿñíû äàðñàí õóãàðàë -Ãàâàë ÿñíû õóãàðñàí õýñýã íü òóõàéí õýñýã ãàçðûíõàà òàðõèíû
õàëüñ áîëîí òàðõèíä øèãäýí îðæ ãýìòýýäýã.
Òàðõèí äîòîðõè öóñàí õóðàà -Õóðö ãýìòëèéí äàðàà, ýñâýë áèò¿¿ ãýìòëèéí äàðàà (õî¸ðäîã÷îîð)
ààæìààð ¿¿ñ÷ áîëíî.
Óõààí ñàíàà ººð÷ëºãäºõ íü òàðõèíû ãýìòëèéí øèíæ þì
Òàðõèíû ãýìòýëòýé ºâ÷òí¿¿äèéã ¿íýëýõ, ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýý àâ÷ áàéõ ¿åä ãàðäàã,
îëîíòàà òîõèîëääîã àëäààíóóä:
Àíõíû òóñëàìæ- ABC-ã äóòóó ã¿éöýòãýæ, àðãà õýìæýýíèé ÷óõëûã äóòóó òîäîðõîéëñíîîñ
Èëýðõèé òàðõèíû ãýìòëèéã äóòóó õÿíàñíààñ
Ìýäðýëèéí ¿íäñýí ¿çëýãèéã äóòóó õèéñíýýñ
Ìóóäàæ áóé ºâ÷òºíä äàõèí ¿çëýãèéã äóòóó õèéñíýýñ
Òàðõèíû ãýìòëèéí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýýí¿¿ä
Þóíû ò¿ð¿¿íä A (àìüñãàëûí çàì), B (àìüñãàëàëò) áà C (öóñ ýðãýëò) òîãòâîðæñîí (áîëîìæòîé áîë
õ¿ç¿¿íèé íóãàëàìûí õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàñàí) áàéíà. ªâ÷òíèé ìýäðýëèéí áàéäëûí ÷óõàë øèíæ¿¿ä,
àìèí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õÿíàæ, ¿å ¿å
òýìäýãëýíý. Óõààí àëäàëòûí Ãëàñêîâûí êîìûí çýðýãëýëýýð ä¿ãíýíý. Õàâñðàëò 4- èéã ¿ç.
Ñàíàæ ÿâ:
Ãëàñêîâûí îíîî 8 áà ò¿¿íýýñ áàãà áîë ìàø õ¿íä õýëáýðèéí òàðõèíû ãýìòýë
Ãëàñêîâûí îíîî 9-12 áîë ìàø äóíä çýðãèéí òàðõèíû ãýìòýë
Ãëàñêîâûí îíîî 13-15 áîë ìàø õºíãºí çýðãèéí òàðõèíû ãýìòýë ãýæ ¿çíý.
Öóñ àëäàëòààñ áîëæ áèåèéí áàéäàë ìóóäàæ áîëíî.
Õ¿¿õýí õàðàà èæèë áóñ, ºðãºññºí áàéâàë ãàâëûí äîòîîä äàðàëò èõýññíèé øèíæ
Íàñàíä õ¿ðýãñäýä ãàâàë-òàðõèíû ãýìòëýýñ øàëòãààëàí öóñíû äàðàëò áàãàñäàãã¿é
Óõààí ñàíààíû áàéäàëä íºëººëíº ãýæ òàéâøðóóëàõ ýì÷èëãýý õèéõýýñ çàéëñõèéõ áà, ìºí
ãèïåðêàðáèéã èõýñãýäýã ãýæ ¿çäýã (óäààøèðñàí àìüñãàë íü ÑÎ2-èéã õóðèìòëóóëäàã).
Êóøèíãèéí õàðèó óðâàë íü òàðõèíû äàðàëò äýýä õýìæýýíäýý õ¿ð÷ èõýññíèéã èëòãýõ ºâºðìºö
õàðèó óðâàë þì. Ýíý íü õîæóó èëýðäýã òàâèëàí ìóóäàæ áàéãààãèéí øèíæ þì. Èëðýõ øèíæ¿¿ä:
Áðàäèêàðäè
Äàðàëò èõñýëò
Àìüñãàëûí õýì äàðàíãóéëàãäàõ
Ìàø õ¿íä õýëáýðèéí òàðõèíû ãýìòýëòýé ºâ÷òºíä ¿ç¿¿ëýõ ýìíýëãèéí ñóóðü òóñëàìæóóäàä äàðààõ
ç¿éëñ áàãòàíà:
Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâüæ àìüñãàëûã èõýñãýæ óäèðäàí äóíä çýðãèéí ãèïîêàïíèä (ÑÎ2-
èéí ïàðöèàëü äàðàëò 4,5-5 Êïà) îðóóëíà. Èíãýñíýýð ãàâëûí äîòîðõè öóñíû ýçýëõ¿¿í áà ãàâëûí äîòîîä
äàðàëòûã õýñýã õóãàöààãààð áóóëãàíà.
Òàéâøðóóëæ áîëîìæîîðîî áóë÷èí ñóëðóóëíà.
Øýýñèéã õÿíàí, ñóäñààð øèíãýíèéã äóíä çýðýã õýìæýýãýýð ñýëáýõ áà õýò ñýëáýæ áîëîõã¿é.
Òîëãîéã 20% äýýð áàéðëàëä áàéëãàíà.
Õàëóóðàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëíý.
Õýçýý ÷ óõààíã¿é ºâ÷òºíã àðõèíààñ áîëæ íîéðìîãëîæ áàéíà ãýæ ¿çýæ áîëîõã¿é.
Íóãàñíû ãýìòýë
Îëîí ãýìòëèéí ¿åä ìýäðýëèéí ãýìòýë íü ñàíàñíààñ îëîí òîõèîëääîã. Èõýíõè òîõèîëäëóóäàä õóðóóíû
ìýäðýë¿¿ä, ìºðíèé ñ¿ëæýý, íóãàñûã ãýìòýýñýí áàéäàã.
Ýí òýðã¿¿íä ÷óõàë÷ëàõ ç¿éë áîë àíõíû òóñëàìæèéã ¿íýëýìæèéí õàìò ABCDE ñõåìèéí äàãóó
¿ç¿¿ëýõ ÿâäàë þì:
A Àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººëºõ áà õ¿ç¿¿íèé íóãàëàì ãýìòñýí áàéæ áîëçîøã¿éã àíõààðàí õÿíàæ,
òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ
B Àìüñãàëàëòàíä õÿíàëò òàâüæ, äýìæëýã ºãºõ
Ñ Öóñ ýðãýëòýíä õÿíàëò òàâüæ öóñíû äàðàëòûã áàéíãà õÿíàõ
D ̄ éë àæèëëàãààíû äóòàë áóþó ìýäðýëèéí ãýìòýë áîëîí óõààí àëäàëòûí çýðãèéã òîãòîîõ
E ªâ÷òíèé àðüñàí äýýðõè ãýìòë¿¿ä áîëîí ìº÷äèéí ãýìòëèéã õàéí èëð¿¿ëýí ¿íýëãýý ºãíº.
Íóãàñíû ãýìòýëòýé ºâ÷òºíã ¿çýõ áîëîí ò¿¿íä òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõäýý äóíäàæ áàéðëàëä (íóãàëàõã¿é,
òýíèéëãýõã¿é, ýðã¿¿ëýõã¿é áàéðëàë) áàéëãàí, ºâ÷òíèé íóãàñûã õºäºëãºõã¿éãýýð àæèëëàíà.
ªâ÷òºíã:
Ãóàëèí øèã ãóëñóóëàõ (äàäëàãà àæèë äýýð ÿðèëöàíà)
Õºäºë㺺íèé õÿçãààðëàëò, áýõýëãýýã ìàø ñàéí õèéíý (íóðóóãààð õýâò¿¿ëýí õ¿ç¿¿íèé ¿åýýð
õàìãààëàëò, õ¿ç¿¿â÷ ç¿¿æ õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàíà).
Äóíäàæ áàéðëàëä áàéëãàí 纺âºðëºíº.
Íóãàëàì ÿñíû ãýìòýëòýé (íóãàñíû ãýìòýëòýé õàâñàðñàí áàéæ áîëîõ) áîë:
Õýñýã ãàçðûí ýìçýãëýë
Àðûí “step-off” ãýìòýë ã.ì-ýýð õýâ ãàæèëò
Õàâàí (õàâàãíàõ) ã.ì-èéí øèíæ¿¿äèéã õàéíà.
Íóãàñ õ¿ç¿¿íèé õýñãýýðýý ãýìòñýí ¿åä ýìíýë ç¿éí äàðààõ èëðýë¿¿ä ãàðíà:
Àìüñãàëàõàä õ¿íä áîëîõ (ªðöíèé àìüñãàë-ãàæ àìüñãàëàëò áàéãàà ýñýõèéã øàëãàõ)
Ðåôëåêñ ñóë ýñâýë èëðýõã¿é áàéõ (Øóëóóí ãýäýñíèé õóìèã÷ áóë÷èíãèéí ðåôëåêñèéã ¿çýõ)
Áðàäèêàðäè áîëîõ áà äàðàëò õàìò áàãàñíà (Ýðãýëäýõ öóñíû ýçýëõ¿¿í áàãàñààã¿é áàéõàä)
Íóãàñ õ¿ç¿¿íèé õýñãýýð ãýìòýõ (C-spine): (áîëîìæòîé áîë) Àíõíû ðåíòãåí øèíæèëãýýí äýýð íýìæ
ýíýõ¿¿ ãýìòëèéã ñýæèãëýñýí á¿õ ºâ÷òºíä ÀÐ áà õàæóóãèéí ÷èãëýëýýð ðåíòãåí çóðàã àâ÷ àìàí áà
õàòàí õ¿ç¿¿íèé ¿åèéã øàëãàõ øèíæèëãýý õèéíý. ÀÐ áà õàæóóãèéí ÷èãëýëýýð àâñàí çóðàãò äîëîîí
íóãàëàìûã á¿ãäèéã õàðàõ ̧ñòîé.
Àíõààðóóëãà: Íóãàñ õ¿ç¿¿íèé õýñãýýð ãýìòñýí áàéæ áîëçîøã¿é ºâ÷òºíã õýçýý ÷
ñóóãàà ýñâýë ò¿ð¿¿ëãýý õàðñàí áàéðëàëààð òýýâýðëýæ áîëîõã¿é! ªâ÷òºíã òýýâýðëýõèéí ºìíº
ºâ÷òºí òîãòîíãè áîëñîí ýñýõèéã ¿ðãýëæ íÿãòàëæ áàé!
Ìýäðýëèéí ¿íýëýìæ
Ãýìòëèéí ò¿âøèíãèéí ¿íýëãýýã çààâàë ºãºõ ̧ñòîé. Õýðýâ ºâ÷òºí óõààíòàé áàéâàë ºâ÷òíººñ
ìýäýðõ¿éã íü øàëãàí àñóóæ ä¿ãíýõ áà äýýä äîîä ìº÷äèéí õºäºë㺺íèé ¿éë àæèëëàãààã æèæèã
õºäºë㺺í õèéæ ÷àäàæ áàéãàà ýñýõèéã àñóóæ ä¿ãíýíý.
Äîð äóðüäñàí ò¿ëõ¿¿ð ðåôëåêñ¿¿äèéí èëðýëýýð ãýìòëèéí ò¿âøèíã òîäîðõîéëíî:
Õºäºë㺺íèé ÷àäâàð
ªðöíèé õºäºë㺺íè ò¿âøèí Ñ3, Ñ4, Ñ5
Õàâ÷èéñàí ìºð (ìºðºº õàâ÷èõ) Ñ4
2 òîëãîéò áóë÷èí Ñ5
Ñàðâóóã òýíèéëãýõ Ñ6
Òîõîéã òýíèéëãýõ Ñ7
Ñàðâóóã íóãàëàõ Ñ7
Õóðóóã ãàäàãøëóóëàõ Ñ8
Öýýæèéã èäâýõèòýéãýýð òýëýõ Ò1-Ò12
Ò¿íõíèé ¿åýýð íóãàëàõ L2
ªâäºã òýíèéëãýõ L3-L4
ªëìèé æèéõ L5-S1
Òàâõàéã ýýòèéëãýõ S1-S2
Ìýäýðõ¿éí ÷àäâàð
Ãóÿíû óðä õýñýã L2
ªâäºãíèé óðä õýñýã L3
Øàãàéí óðä áà ãàäíà òàë L4
Óë áà 2-ð õóðóó L5
Òàâõàéí øàäíà òàë S1
Øèëáýíèé àð òàë S2
Õîøíîãî îð÷èì (õÿðçàí) S2-S5
NB Õýðýâ ÿìàð ÷ õºäºë㺺íèé áîëîí ìýäðýõ¿éí ÷àäâàðã¿é áîëñîí áàéâàë ñýðãýõ ìàãàäëàë ìàø
áàãàòàé ãýìòýë áîëîõ íóãàñíû á¿òýí ãýìòýë ãýæ ¿çíý.
Íóãàñíû ãýìòëèéí ¿åä óðãàë ìýäðýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ìàø ò¿ðãýí àëäàãäàõ áà ñýðãýëò óäààíòàé
áàéäàã
̺÷äèéí ãýìòýë
¯çëýãò äàðààõ ç¿éëñ áàãòàíà:
Àðüñíû ºíãº, äóëààíû õýì
Çàõàä ñóäàñíû ëóãøèëò áàéãàà ýñýõ
Øàëáàðñàí áîëîí öóñ àëäàæ áàéãàà òàëáàéíóóä
̺÷äèéí áàéðëàë, õýâ ãàæñàí áàéäàë
Èäâýõèòýé áîëîí èäâýõèã¿é õºäºëãººí¿¿ä
Ýìãýã õºäºë㺺í, íóæèãíàõ ÷èìýý
Ãýìòëýýñ ¿¿ññýí ºâäºëòèéí òºâøèí
̺÷äèéí ãýìòýëòýé ºâ÷òí¿¿äýä äàðààõ çîðèëãóóäûã õàíãàí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëíý.
Çàõûí ýäèéí öóñíû óðñãàëûã õàäãàëàõ
Õàëäâàð áîëîí àðüñíû ¿õæèëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
Çàõûí ìýäðýëèéã ãýìòýýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
̺÷äèéí ãýìòýëòýé õîëáîîòîé ºâºðìºö àíõààðàõ ç¿éëñ:
Õóðö öóñ àëäàëòûã øóóä äàðàëò ¿ç¿¿ëýõ àðãààð çîãñîîõ íü ÷àíãëóóð õýðýãëýñíýýñ äýýð. Ó÷èð
íü ñàíàìñàðã¿é àëäààíààñ ÷àíãëóóðàà ìàðòñíààñ öóñã¿éäëèéí ãýìòëèéã ¿¿ñãýõ àþóëòàé.
Èë õóãàðàë. Õóãàðàëòàé õîëáîîòîé áàéæ áîëçîøã¿é, ò¿¿íä îéð áàéðëàëòàé ÿìàð íýã øàðõ áàéãàà
ýñýõèéã òîãòîî. Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî íü:
Ãàäàãø öóñ àëäàëòûã çîãñîîõ
Õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàí ºâäºëò íàìäààõ
Äàðàãäëèéí õàì øèíæ íü òóõàéí áóë÷èíãèéí õàëüñàí äîòîðõè äàðàëò èõýññíýýñ òýð õýñãèéí
öóñíû ñóäàñ áîëîí ìýäðýëèéí ñóäëóóä äàðàãääàã. ̄ ¿íýýñ ¿¿äýí ýä ýñèéí íýâòðýìæ õÿçãààðëàãäàí
çàõûí ìýäðýë ãýìòýí ýöñèéã ä¿íäýý õÿçãààðëàãäìàë ¿éë àæèëëàãààòàé, öóñàí õàíãà ìæèéí
äóòàãäàëòàé, ýñâýë ¿õýæñýí áóë÷èí áîëäîã áàéíà.
Òàñëàãäñàí ìº÷èéã ôèçèîëîãèéí óóñìàëààð íîðãîñîí àðèóí ñàìáàé àë÷óóðààð îðîîí, àðèóí õóâàíöàð
ñàâàíä õèéíý. Õºð㺺ã¿é ìº÷èéã ãýìòëýýñ õîéø 6 öàãèéí äîòîð çàëãàæ áîëíî. Õàðèí õºðãºñºí ìº÷èéã
õîæóó, 18-20 öàãèéí äàðàà çàëãàæ áîëíî.
ÿí íýâòðýí îðñîí ãàäíû áèåòèéã õýâýýð íü ¿ëäýýí, äàðàà íü ìýñ çàñëààð àâàõ õýðýãòýé
̺÷äèéí ãýìòëèéí ¿åä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæ: Ýðò ¿åèéí ôàñöèàòîìè- õàëüñ íýýõ àæèëáàð
Äàðàãäëûí õàì øèíæèéí õ¿íäðýë èõýíõäýý òîîöîãäîõã¿é õîöîðäîã.
Ýäèéí ãýìòýë ãèïîêñèåìèòàé õîëáîîòîé ¿¿ñäýã. Áóë÷èí äîòîð öóñ õóðàõ, íÿöàðñàí ãýìòýë, õóãàðàë
áîëîí ìº÷èä òàñëàãäñàí ãýìòë¿¿äèéí ¿åä áóë÷èí äîòîðõè äàðàëò èõýñ÷, õýñýã ãàçðûí öóñàí
õàíãàìæ ìóóäñíààñ äàðàãäëûí õàì øèíæ ¿¿ñäýã. Íýâòðýìæèéí äàðàëò (öóñíû äýýä äàðàëò) áàãà
áàéõàä áóë÷èí äîòîðõè äàðàëò áàãà çýðýã èõñýõýä ë õýñýã ãàçðûí íýâòðýìæèéã áóóðóóëíà.
Áèåèéí õýì õýâèéí íºõöºëä, öóñíû äýýä äàðàëò 80 ìì ì.ó.á áàéõàä ìº÷äèéí çàõûí öóñíû ýðãýëò
áóóð÷ ýõýëäýã áàéíà.
Ýðãýí íýâòðýõ íýâòðýìæèéí ãýìòýë ¿ðãýëæ íîöòîé õýâýýð áàéäàã: Õýðýâ õýñýã ãàçðûí ãèïîêñèåìè
(áóë÷èí äîòîðõè äàðàëò èõ, öóñíû äàðàëò áàãà) 2 öàãààñ äýýø õóãàöààãààð ¿ðãýëæèëáýë ýðãýí
íýâòðýõ íýâòðýìæ íü îëîí öóñíû ñóäàñíû ãýìòëèéã ¿¿ñãýæ áîëíî. Èéì ó÷ðààñ áóë÷èíãèéí äàðàëò
áàãàñãàõ àðãà õýìæýýã ýðò àâàõ õýðýãòýé þì. ßëàíãóÿà øóóíû áîëîí äîîä ìº÷äèéí áóë÷èí
äàðàãäëûí õàì øèíæ ýðñäýë ºíäºð áàéäàã áàéíà.
Öóñ àëäàëòûã õÿíàæ ÷àäñàí, í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõ õóãàöàà 4 öàãààñ äýýø ¿ðãýëæèëýõ áîë øóó
áîëîí äîîä ìº÷äèéí áóë÷èí äàðàãäàëä ýðò ¿åèéí ôàñöèîòîìè õèéõèéã çºâøººðíº. պ人 îðîí íóòàãò
ìýðãýøñýí ýì÷ ñóâèëàã÷ êåòàìèíû ìýäýýã¿éæ¿¿ëãèéí äîð ôàñöèîòîìè õèéæ áîëíî.
Òýìäýãëýë…
Ãýìòëèéí ºâºðìºö òîõèîëäëóóä
Õ¿¿õäèéí ãýìòýë
Á¿õ õ¿¿õä¿¿äèéí õóâüä ãýìòýë íü ýíäýãäëèéí ãîë øàëòãààí íü áîëäîã áà ÿëàíãóÿà ýðýãòýé
õ¿¿õä¿¿äèéí õóâüä ýðñäýë ºíäºðòýé áàéäàã. Òîì ãýìòýëä ºðòñºí õ¿¿õä¿¿äèéí àìü íàñûã àâðàõ íü
ýìíýëýãò õ¿ðãýõýýñ ºìíºõ òóñëàìæ, öàã àëäàëã¿é ýðò ñýõýýí àìüäðóóëàõ òóñëàìæ ¿ç¿¿ëñýí
ýñýõýýñ øàëòãààëíà.
Ãýìòýëä ºðòñºí õ¿¿õä¿¿äýä ¿ç¿¿ëýõ àíõíû ¿íýëýìæ íü íàñàíä õ¿ðýãñäèéíõòýé ¿íäñýíäýý èæèë. Ýí
òýðã¿¿íä ÷óõàë÷ëàõ ç¿éë áîë Àìüñãàëûí çàì, Àìüñãàëàëò áà àìüñãàë óäèðäàëò, Öóñ ýðãýëò,
Ìýäðýëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ýðò ¿åèéí ¿íýëýìæ, ýöýñò íü ãýìòëèéã òîäðóóëæ äóëààöóóëàõ ÿâäàë
þì.
Õàâñðàëò 2-ò õ¿¿õäèéí ôèçèîëîãèéí õýâèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õàâñàðãàâ.
Õ¿¿õäýä ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýý àâàõ, öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ
àæèëáàðóóäòàé õîëáîîòîé àíõààðàõ ç¿éëñ:
Õàðüöàíãóé òîì òîëãîéòîé, õýë áà õàìðûí àìüñãàëûí çàì òîì áàéäàã
Áàãà íàñíû õ¿¿õä¿¿ä õàìðûí àìüñãàëòàé
Ýð¿¿íèé áóëàí òîì, òºâºíõè äýýð áàéðëàëòàé, õàëõàâ÷ ìºãººðñ õàðüöàíãóé òîì, “U” õýëáýðòýé.
Òºâºíõèéí õàìãèéí íàðèéí õýñýã íü áºãæ ìºãººðñíèé õýñýã áºãººä öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéí ãóóðñíû
õÿçãààð íü áîëäîã. Íàñàíä õ¿ðýãñäèéí õóâüä àìüäðàëûí ÿâöàä òîìîð÷ äóóíû õºâ÷íèé õýñýã íü íàðèéí
íü áîëäîã áàéíà.
ÿéöýä íÿðàéí öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéí óðò íü 4 ñì áºãººä 2,5-3ìì-èéí õýìæýýíèé ãóóðñ òîõèðäîã.
(Íàñàíä õ¿ðýãñäèéí öàãààí ìºãººðñºí õîîëîé 12 ñì óðò áàéäàã)
Ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýýíèé äàðàà õîäîîä òýëýõ íü ýëáýã òóë õàìðààð õîäîîäîíä çîíä òàâüæ
ñóëëàõ õýðýãòýé.
Õýðýâ öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ øààðäëàãà ãàðâàë 10 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õä¿¿äýä
çàëãèóðûí äîðõè õàâàí, øàðõëààíààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õèéëýã÷ õ¿ðýýã¿é ãóóðñûã ñîíãîíî.
Áàãà íàñíû áîëîí ñóðãóóëèéí íàñíû õ¿¿õä¿¿äýä àìààð öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ íü
õàìðààð òàâèõààñ èë¿¿ õÿëáàð áàéäàã.
Õ¿¿õäýä òîõèîëäîõ øîê (Õàâñðàëò 2-èéã äàõèí ¿ç)
Õ¿¿õäýä öàâèíä ãóÿíû àðòåðèéí, òîõîéí õîíõîðò ìºðíèé àðòåðèéí ëóãøèëòûã òýìòðýõýä èõ
òîõèðîìæòîé ãàçðóóä þì. Õýðýâ ëóãøèëòã¿é áàéâàë ç¿ðõ- óóøãèíèé ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà
õýìæýýã àâàõ øààðäëàãàòàé.
Õ¿¿õäýä òîõèîëäîõ øîêèéí øèíæ¿¿ä:
Òàõèêàðäè
Çàõàä ñóäàñíû ëóãøèëò ìóó ýñâýë áàéõã¿é áàéõ
Õÿëãàñàí ñóäàñíû ýðãýí ä¿¿ðýëò 2 ñåêóíäýýñ óäààí áîëîõ
Ãýìòñýí õ¿¿õä¿¿äýä àâàõ àðãà õýìæýý çàð÷ìûí õóâüä íàñàíä õ¿ðýãñäèéíõòýé àäèë þì
Òàõèïíîý
Ñàíäðàëä îðñîí
Íîéðìîãëîõ
Øýýñíèé ãàðö ìóó áàéõ
Õ¿íä õýëáýðèéí øîêèéí ¿åä ÷ öóñíû äàðàëò áàãàñàëò íü õîæóó ¿åèéí øèíæ áàéæ áîëíî.
Ñóäàñòàé áîëîõ õýðýãòýé. Ñóäñàíä òàâèäàã, òîì õýìæýýíèé, 2 øèðõýã óÿí ãóóðñûã ñóäñàíä
òàâèíà. Çàõûí ñóäñàíä òàâèõûã õè÷ýýõ áà òºâèéí ñóäñàíä òàâèõààñ çàéëñõèéõ õýðýãòýé.
Øàãàé îð÷ìûí àðüñàí äîðõè óðò âåí, ýñâýë öàâèíä ãóÿíû âåíä òàâèõàä èõ òîõèðîìæòîé ãàçðóóä þì.
ßñàíä ç¿¿ õàòãàõ. Õàðöàíãóé àþóë áàãà øèíãýí ñýëáýõýä ¿ð ä¿íòýé àðãà. ßñíû ç¿¿ îëäîõ áîëîìæã¿é
áîë íóãàñíû õàòãàëòûí ç¿¿ã àøèãëàæ áîëíî. Õàòãàõ õàìãèéí òîõèðîìæòîé ãàçàð áîë øèëáýíèé
òºâãºðèéí äîîõîí òàëä, òîì øèëáý ÿñíû äîòîð óðä òàëä þì. Ýïèôèçèéí ºñºëòèéí öýãèéã ãýìòýýõýýñ
ñýðãèéë.
Øèíãýí íºõºõ. Øýýñíèé ãàðöûã áàãà íàíû õ¿¿õäýä 1-2 ìë/êã/öàã, ñóðãóóëèéí íàñàíä 0,5-1
ìë/êã/öàã áîëòîë èõýñãýõ çîðèëãîîð øèíãýíèéã íºõíº. Þóíû ò¿ð¿¿íä áèåèéí íýã êã æèí òóòóàìä 20 ìë-
ýýð òîîöîí äàâñíû õýâèéí óóñìàëààñ (NaCl-0,9%) øóóä õèéíý. ßìàð íýãýí õàðèó ¿ð ä¿í ºãºõã¿é áîë,
äàðààãèéí óäààä èæèë á¿ëãèéí öóñ (20 ìë/êã) ýñâýë Î á¿ëãèéí, Rh ñºðºã äàðñàí óëààí Ẻì öóëûã
(10 ìë/êã) õèéæ ºãíº.
Áèåèéí äóëààíàà àëäàõ íü õ¿¿õäýä õàìãèéí õ¿íäðýëòýé ç¿éë. Òýä òîëãîéíîîñîî õàðüöàíãóé èõýýð
äóëààíàà àëääàã. Á¿õ øèíãýíã á¿ëýýñãýí õýðýãëý. Ó÷èð íü áèåèéí ãàäàðãóóã øèíãýíèé
ýçýëõ¿¿íòýé õàðüöóóëñàí õàðüöàà õ¿¿õäýä õàðüöàíãóé èõ, ìºí äóëààí áóóðàëò íü íîöòîé õ¿íäðýë
àâ÷èðäàã. Ãýìòëèéã ñàéí èëð¿¿ëýõ ¿çëýã ÷óõàë áîëîâ÷ õ¿¿õäýý áîëîìæîîð íü ò¿ðãýí õó÷èæ
äóëààëàõ õýðýãòýé.
Òýìäýãëýë…
Áîëîìæòîé áîë õ¿¿õäèéã ãýðèéíõýíòýé íü õàìò, äóëààí áàéëãà.
Æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿ä
Ãýìòýëä ºðòñºí æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿äýä ¿ç¿¿ëýõ àíõíû òóñëàìæ, ABCDE -èéí ÷óõàë÷ëàõ ç¿éëñ íü
áóñàä ãýìòýãñäýä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæòàé èæèë þì.
Ãýìòýëä ºðòñºí æèðýìñýí ýìýãòýéã ¿íýëýõýä æèðýìñýí ¿åèéí á¿òöèéí áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû
ººð÷ëºëò¿¿äèéã ìýäýæ áàéõ íü ìàø ÷óõàë þì.
Á¿òöèéí ººð÷ëºëò¿¿ä
Óìàéí õýìæýý ààæìààð òîìîð÷, áèò¿¿ áîëîí íýâò ãýìòëèéí àëü àëèíä íü ºðòºõ人 àìàðõàí áîëäîã.
12 äîëîî õîíîãòîéä óìàéí ̧ ðîîë óìäàãíû ¿å îð÷èìä
20 äîëîî õîíîãòîéä õ¿éñíèé ò¿âøèíä
36 äîëîî õîíîãòîéä àþóëõàé ìºãººðñíèé ò¿âøèíä õ¿ðñýí áàéäàã.
Óðàã ýõíèé ñàðóóäàä óìàéí çóçààí õàíà, èõ õýìæýýíèé óðàã îð÷ìûí óñíû à÷ààð ñàéí õàìãààëàãäàæ
÷àääàã.
¯éë àæèëëàãààíû ººð÷ëºëò¿¿ä
Àìüñãàëûí ýçýëõ¿¿í èõýñ÷, àìüñãàëûí õ¿÷èëæèëò áîëäîã.
Ç¿ðõíèé õýì îëøèðíî
Ç¿ðõíèé õàÿàëò 30%-èàð èõýñíý.
Öóñíû äàðàëò 15 ìì ì.ó.á-ààð áàãàñíà.
Ñ¿¿ëèéí 3 ñàðä ãîë ñóäàñ áà äîîä õºíäèéí âåíä äàðàëò ó÷ðóóëæ, öóñíû äàðàëò áàãàñíà.
Ãýìòýëä ºðòñºí æèðýìñýí ýìýãòýéä àíõààðàõ ç¿éëñ:
Áèò¿¿ ãýìòýë íü äàðààõ ¿ð äàãàâàðò õ¿ðãýæ áîëíî:
Óìàé öî÷ðîìòãîé áîëæ äóòóó òºðºõ
Óìàéí õýñýã÷èëñýí áà á¿ðýí óðàãäàë
Èõýñ õýñýã÷èëæ ýñâýë á¿ðýí õîâõðîõ (ãýìòëèéí äàðààõ 48 öàãèéí äîòîð)
Ààðöàã ÿñíû õóãàðàëòàé õàâñàðâàë õ¿íä õýëáýðèéí öóñ àëäàëò áîëæ áîëçîøã¿éã àíõààð.
Àëü íü õàìãèéí ÷óõàë íü âý?
ABCDE-ä çààñíû äàãóó ýõèéã ¿íýë.
Ãîë ñóäàñ áîëîí äîîä õºíäèéí âåíèéí äàðàãäàë ¿¿ñãýõã¿éí òóëä ç¿¿í õàæóó õàçãàé áàéðëàëä ñýõýýí
àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýýã àâíà.
Äîòóóð ¿çëýã õèéí ¿òðýýíèé öóñ àëäàëò áîëîí óìàéí õ¿ç¿¿íèé íýýëòèéã ¿çýæ òýìäýãëýíý.
Óìàéí ºíäºðèéã ¿çýæ ýìçýãëýëòýé ýñýõèéã øàëãàíà, áîëîìæòîé áîë óðãèéí ç¿ðõíèé õýìèéã õÿíàõ íü
ç¿éòýé.
Ýõýä ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýý àâñíààð óðãèéã õàìãààëæ áîëíî. Ýõ àìü òýíññýí áàéäàëä
áàéãàà ¿åä ýõèéã àâðàõ çîðèëãîîð æèðýìñëýëòèéã òàñëàõ øààðäëàãà ãàð÷ áîëíî.
Ãýìòýëä ºðòñºí æèðýìñýí ýìýãòýéä ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýý àâàõ ¿åäýý ãîë ñóäàñ áà äîîä
õºíäèéí âåí äàðàãäàõààñ ñýðãèéë. Ç¿¿í õàæóó õàçãàé áàéðëàëûã áàéíãà ñàíà. Ò¿ëýãäýë
Ò¿ëýãäñýí ºâ÷òí¿¿äýä ¿ç¿¿ëýõ àíõíû òóñëàìæèéí ÷óõàë÷ëàõ ç¿éëñ áóñàä ãýìòýãñýäòýé àäèë þì.
¯íýëýìæ: Àìüñãàëûí çàì, Àìüñãàëàëò (óãààðòàõ, àìüñãàëûí çàì ò¿ðãýí õóãàöààíä áºãëºðºõººñ
ñýðãèéë), Öóñ ýðãýëò (Øèíãýí íºõºõ), ̄ éë àæèëëàãààíû àëäàãäàë (äàðàãäëûí õàì øèíæ), Ãýìòëèéí
èëð¿¿ëýëò (ãýìòëèéí õóâü, çýðýã).
Þóãààð ò¿ëýãäñýíã íü ìýäýõ íü ìàø ÷óõàë. Æèøýý íü: ãàë, õàëóóí óñ, ïàðàïèí, êåðîñèí ã.ì.
Öàõèëãààíä ò¿ëýãäýõ íü äýýðõè ç¿éë¿¿äýä ò¿ëýãäñýíýýñ èë¿¿ ò¿âýãòýé. Ãýìòñýí àðüñ, áóë÷èí íü
ýöñèéí ä¿íäýý Ẻðíèé õóðö äóòàãäàëä õ¿ðãýäýãèéã ñàíàæ ÿâ.
Ìàø ÷óõàë òóñëàìæóóä:
Ò¿ëýãäýëòèéã çîãñîî
ABCDE-ýýð àíõíû òóñëàìæûã ¿ç¿¿ëýýä ò¿ëýãäñýí òàëáàéã õóâèàð òîîö (9- òèéí ä¿ðýì)
Íàéäâàðòàé ñóäàñòàé (ñóäñàíä òàâüñàí ãóóðñòàé) áîëæ àëü áîëîõ ýðò øèíãýí ñýëáý.
Ò¿ëýãäñýí ºâ÷òºíòýé õîëáîîòîé ºâºðìºö àíõààðàõ ç¿éëñ:
Äàðààõ çàð÷ìóóäûã àìüñãàëûí çàìûí ò¿ëýãäýëòòýé ºâ÷òí¿¿äèéã èëð¿¿ëýí òýäýíä àâàõ àðãà
õýìæýýíèé çààâàð ãýæ ¿çýæ õýðýãëýæ áîëíî.
Àì îð÷ìîîð ò¿ëýãäýëòòýé
Í¿¿ðíèé ò¿ëýãäýë áóþó õàìðûí áîëîí í¿¿ðíèé ¿ñ õóéõëàãäñàí
Õîîëîé ñººí㺠áîëñîí, õÿõòíàæ õàíèàõ
Çàëãèóðûí õàâàíãèéí øèíæ èëðýõ
Õ¿ç¿¿ áîëîí öýýæ á¿õ ¿å äàâõðàãààðàà, ýðãýí òîéðîí ò¿ëýãäñýí
Õîîëîéí ñººíãºøèë óëàì íýìýãäâýë, ø¿ëñýý çàëãèõàä õýö¿¿ áîëîõ, ýñâýë óãààðòàæ ãýìòñýí ºâ÷òíèé
àìüñãàëûí õýì îëøðîõ ã.ì-ýýð õ¿íäýð÷ áàéãàà ºâ÷òí¿¿äýä àìààð ýñâýë õàìðààð öàãààí ìºãººðñºí
õîîëîéä íü ãóóðñ òàâèõ çààëò ãàðíà.
Ò¿ëýãäýëòòýé ºâ÷òíèé ýðãýëäýõ öóñíû ýçýëã¿¿íèéã õàíãàëòòàé áàéëãàõ, øýýñíèé ãàðöûã
õýâèéí áîëãîõ çîðèëãîîð áàãààð áîäîõîä 2-4 ìë êðèñòàëë óóñìàëûã áèåèéí êã æèí òóòàìä, ò¿ëýãäñýí
ãàäàðãóóãèéí õóâü òóòàìä áîäîæ ýõíèé 24 öàãèéí äîòîð õèéõ øààðäëàãàòàé. Òîîöñîí øèíãýíýý
äàðààõ àðãààð õýñýã÷ëýí ñýëáýíý.
Õèéõýýð òîîöñîí øèíãýíèé òàë õóâèéã ò¿ëýãäëèéí äàðààõ ýõíèé 8 öàãò áàãòààí
¯ëäñýí õàãàñûã íü äàðààãèéí 24 öàãèéí äîòîð, øýýñíèé äóíäàæ ãàðöûã 0,5- 1,0 ìë/êã/öàã
áàéëãàõààð ñýëáýíý.
Äàðààõ àðãà õýìæýýã àâ (áîëîìæòîé áîë):
ªâäºëòèéã íàìäàà
20%-èàñ äýýø ò¿ëýãäýëòýé áîë äàâñàãò ãóóðñ òàâü
Õîäîîäîíä ãóóðñ òàâü.
Òàòðàíãèéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò õèé Óãààðòàæ ãýìòñýí ºâ÷òí¿¿äýä ýìíýë ç¿éí èëðýë ãýìòëèéí
äàðààõ ýõíèé 24 öàãèéí äîòîð èëðýõã¿é áàéæ áîëíî. Ìàø õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òí¿¿äèéã òýýâýðëýõ
ªâ÷òºíã òýýâýðëýõ íü ýðñäýë ºíäºðòýé. Ýíý íü ìàø ñàéí õàðèëöàà, õîëáîî, òºëºâëºëò, õàíãàëòòàé
õ¿í õ¿÷èí øààðääàã àæèë þì. Òýýâýðëýõ øààðäëàãàòàé ÿìàð ÷ ºâ÷òºí çàìä ãàðàõûí ºìíº çààâàë
òîãòâîðæñîí áàéõ ̧ñòîé. Çàð÷ìûí õóâüä, èë¿¿ ºíäºð ò¿âøèíä òóñëàìæ àâ÷ ÷àäàõ íýãæèä
ýì÷ë¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé ºâ÷òí¿¿äèéã òýýâýðëýõ íü ç¿éòýé.
Òºëºâëºëò áà áýëòãýë àæèëä àíõààðàõ ç¿éëñ:
Òýýâðèéí õýðýãñëèéí òºðºë (Ìàøèí, ãàçðààð ÿâàã÷, çàâü)
ªâ÷òºíã ñàõèõ õóâèéí ñàõèóð
Ýì÷èëãýýã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ áîëîí ÿàðàëòàé òóñëàìæûí ¿åä øààðäëàãàòàé ýì, òîíîã, òºõººðºìæ
Áîëçîøã¿é õ¿íäðýë¿¿ä
Õÿíàõ õýðýãñë¿¿ä
Èäâýõèòýé õàðèëöàà õîëáîîòîé áàéõ íü ÷óõàë:
Õ¿ëýýí àâàõ òºâ
Òýýâðèéí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýãñýä
Äàãàëäàí ÿâàõ õ¿ì¿¿ñ
ªâ÷òºí áà òýäíèé îéð äîòíûõîí
Èäâýõèòýé òîãòâîðæóóëàõ øààðäëàãàòàé ç¿éëñ:
Àíõíû ñýõýýí àìüäðóóëàõ òóñëàìæèéã öàã õóãàöààíä íü ÿàðàëòàé àâàõ
Öóñ àëäàëòûã õÿíàëòàíäàà îðóóëæ, öóñ ýðãýëòèéã áàðüæ ÷àäàõ
Õóãàðëûí õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàõ
ªâäºëò íàìäààõ
Ñàíàæ ÿâ: Õýðýâ ºâ÷òºí ìóóäâàë àíõíû òóñëàìæààð äàõèí ¿íýëæ, àìü òýíññýí áàéäëóóäûã øàëãàí
ýì÷ëýýä, äàðàà íü ãýìòñýí ýðõòýí òîãòîëöîîíä ÷èãëýñýí íàðèéí íÿìáàé ¿íýëýìæ, òóñëàìæèéã ¿ç¿¿ë.
Òýìäýãëýë. . .
Õýðýâ ÿìàð íýã ç¿éë áóðóóòàõ áîëáîë, áóðóóòàõàä áîëîìæèò öàã õóãàöàà õàéðàí þì.
Õàâñðàëò 1- àìüñãàëûí çàìä àâàõ àðãà õýìæýýíèé àðãà÷ëàëóóä
¯íäñýí àðãà÷ëàëóóä
Ýð¿¿ã òàòàõ áà ò¿ëõýõ
Ýð¿¿ã òàòàõ àæèëáàðûã õèéõäýý õî¸ð õóðóóãààðàà ýð¿¿í äîð òàâèàä 纺ëºí äýýø ºðãºæ ýð¿¿ã
óðä áàéðëàëä îðóóëíà. Ýíýõ¿¿ àæèëáàðûã õèéõäýý õ¿ç¿¿ã õýò ãýäèéëãýæ áîëîõã¿é. (Äàäëàãà
àæèë äýýð ¿çíý )
Ýð¿¿ã ò¿ëõýõ àæèëáàðûã õèéõäýý ãàðààðàà ýð¿¿íèé ºíöãèéã ºðãºí äýýðõèòýé àäèë áàéðëàëä
îðóóëíà. (Äàäëàãà àæèë äýýð ¿çíý ) Ýäãýýð àðãóóä íü ýöñèéí íàéäâàðòàé àðãóóä áèø áºãººä
àìüñãàëûí çàì õýçýý ÷ áºãëºð÷ áîëîõûã ñàíàæ ÿâ.
Àì-çàëãèóðûí õýë äàðàã÷
Àì-çàëãèóðûí õýë äàðàã÷èéã àìàíä õýëíèé àðä áàéðëóóëàí õýðýãëýäýã. Ãîë÷ëîí äîîä òàëûã äýýø
õàðóóëæ àìàíä õèéãýýä òàãíàéã ø¿ðãýìýãö àëü íýã õàæóó ðóó 180 õýì ýðã¿¿ëýí ò¿ëõýæ
òàâüäàã. Õ¿¿õäýä 纺ëºí, íÿìáàé õàíäàõ õýðýãòýé, 纺ëºí ýäèéã ãýìòýýæ áîëçîøã¿é þì.
Õàìàð-çàëãèóðûí àìüñãàëûí çàì
¯¿íèéã ìàø ñàéí òîñëîîä õàìðûí í¿õýýð îðóóëàí àì-çàëãèóðûí àðûí õýñýãò áàéðëóóëíà. ªâ÷òºí ñàéí
çîõèöîæ ÷àääàã.
Íýìýëò áóþó ñàéæðóóëñàí àðãà÷ëàëóóä
Àìààð öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ
Ýíýõ¿¿ àðãààð õÿíàëòã¿é õèéâýë õ¿ç¿¿ã õýò ãýäèéëãýõ àþóëòàé. Òóñëàã÷èéí òóñëàìæààð
õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàñàí áàéäàëä ãóóðñàà òàâèõ íü ÷óõàë. (Äàäëàãà àæèë äýýð ¿çíý ). Õýðýâ
õîäîîä ä¿¿ðýí ãýæ ¿çâýë áºãæ ìºãººðñºí äýýð äàðàõ øààðäëàãàòàé. 2 òàëä èæèë, õýâèéí àìüñãàë
ñîíñîãäîæ áàéãààãààð çºâ áàéðëàëûã òîãòîîæ õèéëýã÷ õ¿ðýýã õèéëíý.
Ñàíàæ ÿâ: Õ¿ç¿¿ í¿¿ðíèé ãýìòýëòýé ºâ÷òí¿¿ä íü àìüñãàë áºãëºðºõ ýðñäýëòýé áàéäàã
Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé íºõöºëò áàéäëóóä:
Õîäîîäíû àãóóëàãäõóóíààð öàöàõààñ ñýðãèéëýí àìüñãàëûí çàìûã ñýðãýýõýä
Í¿¿ðíèé õîøóóâ÷ áîëîí áóñàä àìüñãàëûí çàì áîëîõ õýðýãñë¿¿äýýð õ¿÷èëòºðºã÷èéã ºã÷ ÷àäàõã¿é
¿åä
Ãèïåðêàðáè áîëîõîîñ ñýðãèéëýí àìüñãàë óäèðäàõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
Ýíýõ¿¿ àæèëáàðûã 30 ñåêóíäýýñ èë¿¿ã¿é õóãàöààíä õèéõ ̧ñòîé. Õýðýâ öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä
ãóóðñ òàâüæ ÷àäàõã¿é áîë ºâ÷òíèé àìüñãàë óäèðäàëòàà (äýìæèëòýý) ¿ðãýëæë¿¿ë. Ñàíàæ ÿâ:
Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéí ãóóðñûã òàâüæ ÷àäààã¿éãýýñ áóñ õ¿÷èëòºðºã÷ ºã÷ ÷àäààã¿éãýýñýý
áîëæ ºâ÷òíºº àëääàã áàéíà.
Ìýñ çàñëûí àðãààð Áºãæ-áàìáàé õàëüñûã íýýõ
Ýíýõ¿¿ àæèëáàðûã öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõ õýä õýäýí îðîëäëîãî õèéãýýä àìæèëòã¿é
áîëñîí, ºâ÷òíèé àìüñãàëûã äýìæèæ óäèðäàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà íºõöºëä õèéíý. Ãàðààðàà òýìòýð÷
Áºãæ-áàìáàé õàëüñûã îëîîä, àðüñûã ç¿ñýæ öààø áºãæ-áàìáàé õàëüñûã íýýíý. Ñóäàñ áàðèã÷ààð
ç¿ñëýãèéã òýëíý. 4-6 äóãààðòàé öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéí ãóóðñ ýñâýë òðàõåîñòîìèéí æèæèã
ãóóðñûã îðóóëíà.
Òýìäýãëýë…
Õàâñðàëò 2: Õ¿¿õäèéí ôèçèîëîãèéí õýâèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
¯ç¿¿ëýëò Íÿðàé 6 ñàð 12 ñàð 5íàñòàé Òîì õ¿í Àìüñãàëûí õýì (àìüñãàë/ìèí) 50+10 30+5 24+6 23+6
12+3 Àìüñãàëûí ýçýëõ¿¿í (ìë) 21 45 78 270 575 Ìèíóòûí ýçýëõ¿¿í (ë/ìèí) 1,05 1,35 1,78 5,5 6.4
Ãåìàòîêðèò 55+7 37+3 35+2,5 40+2 43-48 Àðòåðèéí öóñíû pH 7,3-7,4 7,35-7,45 7,35-7,45
Íàñ
Ç¿ðõíèé õýì (íýã ìèíóòàíä äàõ öîõèëò)
Öóñíû äýýä äàðàëò (ìì.ì.ó.á)
0-1 100-160 60-90 1 100-170 70-90 2 90-150 80-100 6 70-120 85-110
10 70-110 90-110 14 60-100 90-110 Íàñàíä õ¿ðýãñýä 60-100 90-120
Àìüñãàëûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä áà öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéí ãóóðñíû õýìæýý, áàéðëàë
íàñ
æèí
Àìüñãàëûí õýì
ÖÌÕ-í ãóóðñíû õýìæýý
Óðóóë õ¿ðòýëõ çàé
Õàìàð õ¿ðòýëõ çàé Íÿðàé 1,0-3,0 40-50 3,0 5,5-8,5 7-10,5 Íÿðàé 3,5 40-50 3,5 9 11 3 ñàð 6,0 30-
50 3,5 10 12 1 íàñ 10 20-30 4,0 11 14 2 íàñ 12 20-30 4,5 12 15 3 íàñ 14 20-30 4,5 13 16 4 íàñ 16
15-25 5,0 14 17 6 íàñ 20 15-25 5,5 15 19 8 íàñ 24 10-20 6,0 16 20 10 íàñ 30 10-20 6,5 17 21 12
íàñ 38 10-20 7,0 18 22
Õàâñðàëò 3: Ç¿ðõ-ñóäàñíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
Öóñ àëäàëò
Ç¿ðõíèé öîõèëò
Öóñíû äàðàëò
Õÿë/ñóäàñí û ýðãýí ä¿¿ðýëò
Àìüñãàëûí õýì
Øýýñíèé ãàðö
Óõààí ñàíàà
0-750 ìë 100 õ¿ðòýë
Õýâèéí õýâèéí õýâèéí 30 ìë/öàã äýýø
Õýâèéí
750-1500 100 äýýø Äýýä õýâèéí
ýåðýã 20-30 20-30 Áàãà ñààòàëò àé 1500-2000 120 äýýø áóóðíà ýåðýã 30-40 5-15 Ñààòñàí
2000 äýýø 140 äýýø áóóðíà ýåðýã 40 äýýø 10 õ¿ðòýë
Êîìä îðíî
Õàâñðàëò 4: Óõààí àëäàëòûí Ãëàñêîâûí àíãèëàë
¯éë àæèëëàãàà Õàðèó óðâàë Îíîî Í¿ä (4) ººðºº íýýíý 4 Çààâðààð íýýíý 3 ºâäºëòºíä íýýíý 2 Õàðèó
ºãºõã¿é 1 Õýë ÿðèà (5) Õýâèéí 5 Óäààøèðñàí ÿðèà 4 Àâöàëäààã¿é ¿ã 3 Àâöàëäààã¿é àâèà
Õàðèó ºãºõã¿é 1 Õºäºë㺺í (6) Çààâàð áèåë¿¿ëíý 6 ªâäºëòºº çààíà 5 ºâäºëòºíä õºëºº õýâèéí
íóãàëíà 4 ªâäºëòºíä õºëºº õýâèéí áóñ íóãàëíà 3 ªâäºëòºíä õºëºº òýíèéëãýíý 2 Õàðèó ºãºõã¿é 1
Õàâñðàëò 5: Ç¿ðõýíä ¿ç¿¿ëýõ àìü òýíññýí ýì÷èëãýý (Ç¿ðõíèé ñýõýýí àìüäðóóëàëò)
Òà ºâ÷òíèéõºº áîëîí ººðèéíõºº àþóëã¿é áàéäëûã øàëãàæ õàíãà!
Õàðèó ºãºõ ÷àäâàðòàé ýñýõèéã øàëãà !
Ãýìòë¿¿äèéã îíîøëîæ ýì÷èë
Òèéì
Àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººë (ýð¿¿ã òàò, õ¿ç¿¿íèé õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàæ áýõëý) Àìüñãàëûã øàëãà
2 óäàà èäâýõèòýé àìüñãàë ºã Öóñ ýðãýëòèéí òîãòîëöîîã Ç¿ðõ àìüñãàëûí øóóä áóñ èëëýãèéã 100
ìèí õèé 2 õ¿í 5:1-ýýð 1 õ¿í 15:2 -îîð ¯ã¿
Õàâñðàëò 6: Ãýìòëèéí ¿åèéí àæèë ¿¿ðãèéí õóâèàðëàëò Òóõàéí ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëæ áóé
áàéãóóëëàãàä ãýìòëèéí ºâ÷òºí èðýõýýñ ºìíº óðüä÷èëàí ãýìòëèéí ̀ áàãèéí ̀ãèø¿¿í á¿ðèéí ¿¿ðýã
õàðèóöëàãèéã òîäîðõîéëæ õóâèàðëàñàí áàéõ ̧ñòîé.
Áàãèéí ãèø¿¿ä (÷àäâàðààñ õàìààð÷)
Èõýâ÷ëýí:
Æèæ¿¿ðèéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áóé ýì÷ ýñâýë äàäëàãà òóðøëàãà á¿õèé ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòàí
(áàãèéí àõëàã÷)
Ãýìòëèéí áàãèéí ¿¿ðýã
Áàãèéí àõëàã÷ (ýì÷)
(Ñóâèëàã÷)
1.
ABC-èéí äàãóó àæèëëàõ
2.
ªâ÷òíèé ýñâýë ãýð á¿ëèéí ò¿¿õ
3.
Áîëîìæòîé íºõöºëä Ãýðëèéí øèíæèëãýýã äóóäàõ
1.
Ýðò ¿åèéí ñýõýýí àìüäðóóëàõ àðãà õýìæýýíèé äàãóó òóñëàõ
2.
Õàìààòàí ñàäàí, òºðºë òºðºãñºäòýé íü õîëáîî òîãòîîõ
3.
Áè÷èã áàðèìòóóäààñ äàðààõ ç¿éëñèéã
4.
Õî¸ðäîã÷ ¿çëýãèéã õèéõ
5.
Òàòðàíãèéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò áîëîí àíòèáèîòèêò àíõààðàõ
6.
ªâ÷òºíã äàõèí ¿íýëýõ
7.
ªâ÷òºíã òýýâýðëýõýä áýëäýõ
8.
Áè÷èã áàðèìòûã ã¿éöýýõ
øàëãà:
Õàðøèë
Õýðýãëýäýã ýì òàðèà
Àìüäðàëûí ò¿¿õ, ºâäñºí ºâ÷èí ã.ì
Õàìãèéí ñ¿¿ëä èäñýí ç¿éë
Ãýìòýëä õîëáîîòîé õ¿÷èí ç¿éëñ
4.
Áóñàä ýìíýëãèéí ñóâèëàõóéí àõëàã÷èä ìýäýãäýõ
Æèæ¿¿ðèéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áóé ñóâèëàã÷
1-2 íýìýëò òóñëàã÷èä Åð íü ºâ÷òºí èðìýãö ò¿ðãýí õóãàöààíä áàéäëûã ¿íýëýõ øààðäëàãàòàé.
¯¿íèéã ÀÍÃÈËÀÍ ÕÓÂÈÀÐËÀËÒ ãýæ îéëãîæ áîëíî.
ªâ÷òºíä àâàõ àðãà õýìæýýíèé ÷óõàëûã ò¿ðãýí õóãàöààíû äîòîð òîäîðõîéëîõ íü äàðààõ õ¿÷èí
ç¿éëñýýñ õàìààðíà:
Õ¿í õ¿÷èí
ͺõöºë áîëîëöîî. ̄ ¿íèéã ñóðãàëòûí ÿâöàä äýëãýðýíã¿é ÿðèëöàõ áîëíî.
Õàâñðàëò 7: Ãýìòëèéí áàãèéí ¿éë àæèëëàãààíû àæëûí òºëºâëºãºº
ØÀËÃÓÓÐ
Äàðààõè ºâ÷òí¿¿äèéã ãýìëèéí á¿ðýí ¿çëýãò îðóóëæ, ¿íýëíý:
¯çëýãýýñ
3 ìåòðýýñ ºíäºð ç¿éëýýñ óíàñàí
Àâòî îñîë: 30 êì/öàã-ààñ äýýø õóðäòàé ÿâæ áàéñàí
Àâòî õýðýãñëýýñ óíàñàí, øèäýãäñýí
Ãýìòýãñäýýñ õýí íýã íü íàñ áàðñàí
ßâãàí çîð÷èã÷, äóãóé áîëîí àâòî õýðýãñëèéã æîëîîäîæ áàéñàí õ¿í
¯çëýãò
Àìüñãàëûí çàì áîëîí àìüñãàëûí ýðõòíèé ýìãýãøèë èëýðñýí
Öóñíû äàðàëò 100 ìì. ìóá-ààñ áàãà áîëñîí
Ãëàñêîâûí àíãèëàëààð óõààí àëäàëòûí îíîî 13-15-ààñ áàãà
Áèåèéí 1-ýýñ äýýø õýñýã ãýìòñýí
Íýâò ãýìòýëòýé
Ãàìøãèéí ¿åèéí àðãà õýìæýý
Ãàìøèã íü õýçýý ÷ òîõèîëäîæ áîëîõ ç¿éë áºãººä ãàìøãèéí ¿åèéí àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºëò áîë
ãýìòëèéí òóñëàìæèéí òóëãóóð íü þì. Ãàìøèã íü òóõàéí îðîí íóòãèéí íºõöºë áîëîëöîî íü ãàìøèãèéí
¿åèéã äàâàí òóóëàõ ÷àäâàðòàéã òîäîðõîéëîõ õ¿÷èí ç¿éë þì.
Ãàìøãèéí ¿åèéí ýíãèéí òºëºâëºãºº íü äàðààõ ç¿éëýýñ òîãòîíî:
Ãàìøãèéí ¿åèéí æ¿æèã÷èëñýí äàäëàãà
Ãàìøãèéí ¿åèéí àðãà õýìæýý äàðààõ ç¿éëýýñ á¿ðäýíý
Òàëáàð äýýðõ àðãà õýìæýý
Õóâü õ¿íèéã ÿëãàõ ò¿ëõ¿¿ð
Ãýìòëèéí àíãèëàí ÿëãàëò
Òàíàé ýìíýëãýýñ òîìèëîãäñîí ýìíýëãèéí áàã
Ãàìøãèéí ¿åä òàòàí îðîëöóóëàõàä çºâøººðºãäñºí õ¿÷í¿¿ä:
Ò¿ðãýí òóñëàìæèéí áàã
Öàãäàà, öýðãèéí àðìè
¯íäýñíèé áîëîí îëîí óëñûí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãóóä
Òóñëàìæèéí áîëîí ÷ºëººëºõ àãåíòëàãóóä
Í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõýä ÷óõàë÷ëàõ õ¿÷èí ç¿éëñ¿¿ä
Í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõ òîíîã òºõººðºìæ¿¿ä
Òýýâðèéí õýðýãñë¿¿ä: àâòî çàì/ àãààðûí(íèñäýã òýðýã/ fixed wing)/ óñàí çàì
Òºðºë á¿ðèéí õàðèëöàà õîëáîîíû áîäëîãóóäûí äóíä øèéäâýð ãàðãàõ Ýíý òàëààð äàäëàãûí õýñýãò
äýëãýðýíã¿é ÿðèëöàíà.
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ̄ ÍÝËÃÝÝ
Òàíû ºãñºí çºâëºãºº áîëîí ø¿¿ìæëýë òàíü äàðàà äàðààãèéí ñóðãàëòóóäûã áýëäýõýä ¿íýëæ
áàðàøã¿é òóñëàìæ áîëîõ áîëíî. Äàðààõ õ¿ñíýãòìéã áºãëºæ áèäýíä òóñëàíà óó.
Îíîî 0 – ÿìàð íýã ñàíàëã¿é 1 – Á¿ðýí çºâøººðíº 5 – Á¿ðýí ýñýðã¿¿öíý
0
1
2
3
4
5
Ëåêöèéí àãóóëàìæ
Çîðèëãîäîî õ¿ðñýí ýñýõ
Òàíû öààøäèéí àæèëä õýðýãòýé ýñýõ
Òàíû îäîîãèéí àæèëòàé õîëáîîòîé ýñýõ
Õýò èõ ìýäýýëýë àãóóëñàí
Æ¿æèãëýë íü ºãººæòýé áîëñîí
Óóëçàëò ºãººæòýé áîëñîí
Ìýäýýëëèéã õýò æèæèãëýñýí
Ñóðãàëòèéí çààõ àðãà ç¿éí õýëáýðò ºãºõ ñàíàë
Ñóðãàëòûí òîíîãëîë ( Áîëîìæèéí õýìæýýíä )
Áóñàä ñàíàë
