YELULTYELULT Magazine

Arts & mediacrafts

Louis wereldkampioen?Louis wereldkampioen? Dan zijn de rapen gaar!

20 jaar na DOA 199420 jaar na DOA 1994 Het Anti-festival waar alles kon

A lma MahlerAlma Mahler De enige Lustige Witwe van Wenen

Humor is t Ton SmHumoris t Ton Sm itsi ts ’s Werelds leukste striptekenaar

2 02 0 1 41 4 0 60 6

“Even you can afford a decent style now”

Go  to  deadsheap.com  

YELULTYELULT Inhoud

Weg met alle Cruijff-adepten!  

20 jaar na DOA 1994 ’t jaar dat alles kon!  

Alma Mahler, de Lustige Witwe  

4  8  

17  22  

Contact  info@prvanstekelenborg.nl  

www.prvanstekelenborg.com    

Volg  Yelult  op  facebook  

 Verschijningsfrequentie  

Elke  maand  verschijnt  een  gratis  nieuwe  editie  in  de  publicaties  op  Issuu.    

Cover  foto  ANP  

Disclaimer  

Humorist Ton Smits wereldberoemd  

Colofon  

Wat  als  het  Nederlands  elftal  wereldkampioen  wordt?  

We  hebben  er  drie  keer  aan  mogen  snuffelen  in  de  finales  van  ’74,  ’78  en  ’10.  Bijna  waren  we  wereldkampioen  in  landen  waar  wij  Nederlanders  een  verleden  mee  hebben  of  in  landen  die  wij  veroordeelden.  Michels  is  het  niet  gelukt.  Zwartkruis  ook  niet  en  zelfs  Bert  van  Marwijk  mocht  zijn  diep  gekoesterde  wens  niet  werkelijkheid  zien  worden.  Als  Nederland  wereldkampioen  wordt  dan  is  één  ding  zeker;  Louis  van  Gaal  wordt  dan  met  afstand  de  aller-­,  aller-­,  allerirritantste  Nederlander  aller  tijden.    Alles  wat  de  BV  Nederland  aan  reputatie  heeft  opgebouwd  wordt  in  één  klap  teniet  gedaan  door  een  vreselijk  arrogant  heethoofd  dat  Van  Gaal  is.  Ons  landje  moet  wereldwijd  al  de  tweede  plek  delen  met  de  Engelsen  als  meest  irritante  toeristenvolkje.  Slechts  Russen  worden  als  meer  vreselijk  ervaren.  Ik  ben  bang  dat  Louis  van  Gaal  als  kersverse  wereldkampioen  zich  gaat  profileren  als  de  man  die  altijd  al  gelijk  heeft  gehad  ten  koste  van  alles  en  iedereen.  Hij  ontpopt  zich  als  de  betweterige  Nederlandse  kolonialist  die  alles  en  iedereen  gaat  uitleggen  hoe  de  media  werkt,  hoe  voetbal  werkt,  hoe  wij  werken  en  hoe  alles  moet.  Want,  hij  leidde  al  sinds  1995  onze  Nederlandse  jeugd  op  hoe  te  voetballen,  hoe  zich  te  gedragen  en  hoe  de  belangrijkste  bekers  binnen  te  slepen.  Want,  wij  zijn  de  besten,  niet  alleen  van  Nederland,  niet  alleen  van  Europa  of  van  de  wereld  maar  van  de  hele  melkweg.  Niet  toevallig  ook  ooit  berekend  door  een  Nederlander.  

Da’s  een  knap  irritant  toekomstbeeld.  Maar,  waar  ik  nog  meer  voor  vrees  is  dat  Van  Gaal  wordt  binnengehaald  als  ervaringsdeskundige  in  de  omgang  met  verstokte  cynici.  Ieder  weldenkend  nuchter  mens  zoals  Maarten  van  Rossem  wordt  ‘kaltgestellt’  met  de  prestatie  van  Van  Gaal.  Mark  Rutte  en  dat  jongetje  van  de  PvdA  lopen  straks  weg  met  het  idee  dat  je  de  gewone  burger  gewoon  ‘best  dom’  mag  noemen.  Of  anders  mag  je  de  vraag  aan  hen  stellen  of  zij  zelf  veel  slimmer  zijn.  Mensen  als  Johan  Derksen  werden  al  afgedaan  als  chagrijnige  azijnpissers,  zij  worden  door  een  kampioenschap  ‘rücksichtslos’  afgeserveerd  tot  andersdenkenden  die  het  beste  in  een  apart  ghetto  ondergebracht  zouden  moeten  worden.  Desnoods  opgesloten  in  een  Truus  van  Gaal-­‐opvoedingskamp  ergens  in  het  hoge  koude  Noorden.  Want,  juichen  moeten  we,  J-­‐U-­‐I-­‐C-­‐H-­‐E-­‐N-­‐!  Met  de  hand  op  het  hart  moeten  we  de  crisis  te  lijf  en  uit  volle  borst  het  Wilhelmus  kunnen  meezingen.  Dat  is  moraal,  daarmee  hebben  we  gewonnen,  dat  is  resultaat  dat  telt!  

Ik  hoor  mensen  nu  al  met  vergelijkingen  aankomen  die  ons  het  kampioenschap  alvast  aanpraten.  In  1988  hadden  Nederlanders  immers  onder  aanvoering  van  Ruud  Gullit  de  massale  aanval  geopend  op  de  bobo’s;  KNVB-­‐bondslieden  die  als  officials  voor  veel  geld  met  de  eer  van  het  Nederlands  elftal  gingen  strijken.  Nu  hebben  we  de  critici  die  Van  Gaal  per  se  willen  afserveren  tot  een  volstrekte  dorpsidioot  en  als  bondscoach  met  de  ziekte  van  Asperger.  De  getergdheid  die  daarmee  los  komt  zou  van  ons  Oranje  weleens  wereldkampioenen  kunnen  maken.  Een  mooie  win-­‐win-­‐situatie.  Want  als  Oranje  kampioen  wordt,  dan  zijn  we  voor  eens  en  voor  altijd  ook  verlost  van  het  Hollands  systeem,  van  de  Hollandse  school,  van  Cruijff,  van  Van  Gelder,  van  De  Groot  en  de  almachtige  Telegraaf,  van  het  arrogante  Amsterdam,  van  het  jaren  zeventig-­‐geneuzel  van  de  vorige  eeuw  en  van  iedereen  die  in  de  media  nog  steeds  hangt  aan  de  Parijse  studentenopstand  van  ’68,  de  Beatles,  de  Stones,  Bob  Dylan  en  alles  wat  ooit  mooi  en  aardig  idealisme  was  veertig  tot  vijftig  jaar  geleden.  Word  wakker,  wij  leven  in  het  nu,  een  halve  eeuw  en  vele  generaties  verder.  Wij  zijn,  als  we  wereldkampioen  worden,  degenen  die  de  graaiende  en  klagende  babyboomers  naar  het  bejaardentehuis  sturen.  We  zijn  het  gedweep  met  wat  toen  en  ooit  was,  echt  beu.  Als  dat  veroorzaakt  kan  worden  door  een  zogenaamde  dorpsgek  met  Asperger,  dan  moet  dat  maar.  Gekte  en  genialiteit  liggen  immers  dicht  bij  elkaar.    

Ontdek de wereld van wijn tijdens een introductie-avond, wijnproeverij of wijncursus. Voor zowel de beginnende als gevorderde wijndrinker. Ella’s wijncursussen zijn helder, hedendaags,

aansprekend met een knipoog naar de oude wereld.

www.elladivino.nl

Ik  hoop  dat  iedere  verstokte  vijftiger  zich  kan  herinneren  hoe  Nederland  door  Tsjecho-­‐Slowakije  in  1976  de  pas  werd  afgesneden  voor  de  EK-­‐finale.  Het  voelde  als  WK-­‐finalist  alsof  we  direct  werden  afgeserveerd  zoals  dat  in  2012  ook  in  Polen  het  geval  was  door  de  Denen.  Want,  op  het  EK  1976  deden  uiteindelijk  maar  vier  landen  mee:  Nederland,  Duitsland,  Tsjecho-­‐Slowakije  en  Joegoslavië.  We  werden  derde.  In  2010  waren  we  finalist,  in  1974  ook.  In  2012  werden  we  vernederd  op  het  EK,  in  1976  ook.  In  1978  speelden  we  weer  de  finale  op  het  WK  met  een  flinke  druk  op  de  spelersgroep.  Die  druk  op  de  spelers  en  op  de  bondscoach  is  nu  groter  dan  ooit.  Laten  we  in  de  lijn  der  verwachtingen  er  maar  vanuit  gaan  dat  we  de  finale  halen  en  winnen.  Achteraf,  tenslotte,  heeft  de  FIFA  toegegeven  dat  de  finale  in  ’78  door  alles  en  iedereen  beïnvloed  en  omgekocht  was  en  dat  Nederland  eigenlijk  wereldkampioen  had  moeten  worden  in  de  dictatuur  van  Videla.  Het  zou  best  mooi  zijn  als  Nederland  gewoon  eens  pakt  waar  het  al  vijf  decennia  recht  op  heeft,  anders  voorzie  ik  de  komende  decennia  weer  een  hoop  ouderwets  gezeur  van  oudjes  die  het  ooit  allemaal  zo  goed  wisten,  maar  feitelijk  alleen  het  gras  voor  de  voeten  van  heel  wat  latere  generaties  hebben  weggemaaid.  

Mei 1994: de grootste maar gezelligste verkeersopstopping van Nederland!

1994  was  een  absoluut  en  onbetwist  topjaar  voor  muziek.  Oasis  werd  huge!  Kurt  Cobain  ging  dood,  en  tal  van  nieuwe  genres  schoten  als  paddenstoelen  uit  de  grond.  Welcome  to  Sky  Valley  van  Kyuss  bracht  een  revolutie  teweeg  in  alternatief  rockland.  Grace  van  Jeff  Buckley  sloeg  in.  Far  Beyond  Driven  van  Pantera  was  een  aardige  opvolger  van  Vulgar  Display  of  Power  terwijl  Burn  My  Eyes  van  Machinehead  al  stond  te  trappelen  om  het  metalgenre  een  nieuwe  gevoelige  tik  uit  te  delen.  Intussen  lieten  The  Prodigy,  Portishead,  Digible  Planets,  Beastie  Boys  horen  dat  vernieuwing  in  elk  genre  mogelijk  is.  Zoals  ook  Beck  liet  horen  op  Mellow  Gold.    Maar  voor  alternatief  rockend  Nederland  was  1994  vooral  het  jaar  van  Dynamo  Open  Air  dat  met  zijn  negende  editie  opeens  overspoeld  werd  door  Duitse  bezoekers  en  in  Nederland  de  grootste  verkeersopstopping  veroorzaakte  sinds  de  Tweede  Wereldoorlog.  27  (invals-­)wegen  richting  Eindhoven  kenden  elk  een  file  van  minimaal  20  tot  25  kilometer.    Hoewel  de  tweede  keer  op  het  voormalige  militaire  vliegveld  Welschap  het  festival  een  aardig  tweedaags  uitje  was  met  B-­‐Thong,  Clawfinger,  Cynic,  Danzig,  Die  Krupps,  Forbidden,  Gorefest,  Jackyl,  Kyuss,  Last  Crack,  Life  of  Agony,  Nerve,  Pride  &  Glory,  Prong,  Sick  of  It  All,  Skintrade,  Skrew,  Skyclad,  Sleeze  Beez,  The  Organization,  The  Obsessed,  Urban  Dance  Squad  en  Vicious  Rumors,  zag  niemand  aankomen  dat  het  festival  opeens  60.000  bezoekers  kon  behapstukken.  

O  ja,  en  dat  The  Organization  eigenlijk  een  zijprojectje  was  van  Death  Angel  met  wat  getinte  heren  in  de  gelederen,  dat  kwam  de  organisatie  mooi  uit.  Sinds  de  organisatie  van  het  festival  last  kreeg  van  een  groeiende  groep  rechts-­‐extreme  skinheads  onder  de  bezoekers  zorgden  André  Verhuysen  en  Tinus  Kanters  er  wel  voor  dat  er  in  de  line-­‐up  altijd  wel  een  paar  gekleurde  jongens  optraden.  In  ’94  waren  dat  dus  The  Organization  en  Urban  Dance  Squad.  Skinheads  waren  dus  niet  bepaald  verantwoordelijk  voor  de  massale  toeloop  richting  Dynamo.  Wat  dan  wel?  Ten  eerste,  Dynamo  1993  was  een  ongekend  succes  gebleken.  Twee  dagen  prachtig  weer,  voor  het  eerst  twee  dagen,  voor  het  eerst  op  een  nieuwbakken  terrein,  een  verlaten  militair  vliegveld,  bij  elkaar  een  dikke  80  hectare  festivalgrond  waar  niemand  moeilijk  deed  over  je  auto  parkeren  naast  je  tentje  op  de  camping,  het  meenemen  van  eigen  drank,  drugs,  vuur,  eten,  complete  gastanks,  kookgerei  en  barbecue-­‐sets.    

In  1993  zonden  MTV  en  ’n  Duitse  televisiezender  voor  het  eerst  grote  specials  uit  over  het  unieke  hardrock-­‐  en  metalfestival.  En  belangrijker  nog,  voor  het  eerst  zagen  mensen  ver  buiten  Nederland  dat  een  gezellig  festival:  a)  helemaal  niet  duur  hoeft  te  zijn  b)  niet  afhankelijk  hoeft  te  zijn  van  megagrote  acts  met  belachelijke  gages  c)  nauwelijks  politie-­‐inzet  nodig  heeft  en  d)  een  hoop  reuring  kan  veroorzaken.  Je  wist  toentertijd  al  dat  je  later  kon  zeggen  dat  je  erbij  was.  

Metal  en  hardrock  waren  populaire  genres  geworden.  Er  viel  wat  te  beleven  en  te  zien.  Zelfs  Pinkpop  begreep  dat  en  boekte  in  1994  vrij  stevige  bands  zoals  Rage  Against  The  Machine,  Gorefest,  Prong,  Therapy?,  Smashing  Pumpkins  en  Urban  Dance  Squad.  Landgraaf  ging  in  dat  jaar  de  boeken  in  als  de  plek  waar  Tom  Morello  en  Zack  de  la  Rocha  een  kleine  aardbeving  van  1.0  op  de  schaal  van  Richter  veroorzaakten.  Primus  zou  een  paar  jaar  later  dit  curieuze  record  verbrijzelen  met  een  trilling  van  1.3  op  de  schaal  van  Richter.  Ook  Lowlands  zou  een  paar  maanden  later  groeien  met  herriebands  die  een  groot  publiek  aan  zich  wist  te  binden.  35007,  Biohazard,  Compulsion,  Cop  Shoot  Cop,  Genitorturers,  Gorefest,  Helmet,  Life  Of  Agony,  Mother  Tongue,  Mucky  Pup,  Paradise  Lost,  Quicksand,  Rollins  Band  en  Victims  Family.  

Dynamo  Open  Air  kreeg  te  maken  met  de  wiedergutmachungschnitzel-­‐trofee.  Omdat  Rock  Am  Ring  letterlijk  in  het  water  viel  door  de  enorme  hoosbuien  op  dat  festivalterrein,  kozen  nogal  wat  Duitsers  eieren  voor  hun  geld  en  koersten  af  op  Eindhoven  als  alternatief  in  hetzelfde  pinksterweekend.  De  A67  liep  vol.  Tel  daarbij  de  kneuterige  houding  van  de  gemeente  Eindhoven  op  en  een  verkeerschaos  was  een  feit.  De  gemeente  moest  en  zou  namelijk  de  befaamde  Poot  van  Metz  aanpakken  en  kondigde  grootschalige  wegwerkzaamheden  aan.  Tegelijkertijd  gooiden  overijverige  Rijkswaterstaters  ook  maar  even  het  knooppunt  Leenderheide  op  de  schop.  Het  punt  waar  de  A2  en  A67  samenkomen.  De  slogan:  ‘Van  A  naar  Beter’  bestond  nog  niet  en  de  mededelingen  op  matrixborden  dat  elke  automobilist  kon  rekenen  op  begrip  voor  zijn  ongemak  moest  nog  uitgevonden  worden.  Zelfs  president-­‐directeur  van  de  ANWB,  de  heer  P.A.  Nouwen  koppelde  in  een  brandbrief  van  de  festivalorganisatie  aan  de  bond  terug  dat:  ‘een  onbeduidend  festivalletje  geen  enkele  prioriteit  was  voor  de  ANWB.  Wij  zweren  bij  kamperen  was  het  motto  waaraan  ze  graag  wilden  vasthouden’.  Dus,  waarschuwingen  vooraf  in  De  Kampioen  en  op  de  radiozenders  om  rekening  te  houden  met  enorme  verkeersdrukte  tijdens  de  pinksterdagen  werden  in  de  wind  geslagen.  Transport  Logistiek  Nederland  deed  niet  anders  dan  de  ANWB.  De  belangenvereniging  voor  transportvervoerders  begreep  niet  dat  Eindhoven  Airport  4  dagen  onbereikbaar  was,  maar  ook  niet  dat  Eindhoven  opeens  te  maken  kreeg  met  een  instroom  van  alle  windrichtingen,  inclusief  dagjestoeristen  die  via  dezelfde  wegen  graag  even  De  Beekse  Bergen  of  De  Efteling  wilden  bezoeken.  In  no-­‐time  stonden  de  aanvoerroutes  richting  het  festival,  en  daarmee  ook  de  bierleveranciers  met  hun  tanks  muurvast.  Ik  hoor  het  Elleke  van  Doorn  van  het  NOS  Journaal  nog  zeggen:  “Het  hardrockfestival  Dynamo  Open  Air  in  Eindhoven  zorgt  voor  een  complete  verkeerschaos”.  Het  Duitse  tv-­‐programma  Metallum  interviewde  een  Duitser  in  de  file  die  meldde  dat  hij  vanuit  Dortmund  al  veertien  uur  onderweg  was!  Een  bijzonder  cultureel  verschijnsel  is  dat  Duitsers  in  de  file  destijds  hun  motor  afzetten  en  de  auto  liever  voortduwden.  In  de  tussentijd  stookten  ze  fikkies  in  de  berm,  werd  er  grootschalig  gebarbecued  of  eitjes  gebakken  op  de  motorkap.  Je  moest  wat.  Maar,  van  de  hardrockers,  Duits  of  Nederlands,  geen  onvertogen  woord!  

Voor  twee  dagen  festival  én  special  ‘gigs’  van  Nailbomb  en  The  Organization  in  discotheek  Hollywood  op  de  Dommelstraat  was  je  met  een  beetje  mazzel  25  gulden  kwijt.  Daar  kom  je  tegenwoordig  de  slagboom  van  een  ANWB-­‐camping  niet  eens  mee  voorbij.  En  dan  stond  je  auto  veilig  naast  je  tentje.  Als  je  al  de  behoefte  had  om  dat  klereding  op  te  zetten,  want  je  kon  net  zo  makkelijk  in  je  auto  blijven  crashen.  En,  eigenlijk  hoefde  je  niet  eens  de  campingpoort  door.  Een  lokaal  knollenveld  tegen  het  industrieterrein  van  Welschap  Airport  aan  werd  ingericht  als  noodcamping  voor  al  die  mensen  die  niet  nog  eens  een  paar  uur  wilden  wachten.  Slimme  omwonenden  in  Strijp,  Zeelst  en  Veldhoven  sloegen  bordjes  de  voortuin  in  met  ‘Zimmer  Frei’  erop  of  belden  naar  de  festivalorganisatie  met  de  vraag  waar  ze  van  die  blauwe  mobiele  toiletten  konden  bestellen.  

Het  hardrockfestival  Dynamo  Open  Air  ging  bijna  aan  zijn  succes  ten  onder.  De  massale  toeloop  van  de  hardrockers  moest  op  last  van  de  burgemeester  Rein  Welschen  voor  het  jaar  erop  een  halt  worden  toegeroepen.  Tinus  Kanters  die  samen  met  André  Verhuysen  het  festival  startte  (vandaar  de  naam:  stichting  An-­‐Ti  Concerts),  hoopte  met  de  term  ‘de-­‐marketing’  de  drukte  te  keren.    Het  evaluatierapport  dat  de  Eindhovense  politie  onder  leiding  van  Henk  Tromp  en  Cees  van  Riel  maakte  van  het  hardrockfestival  Dynamo  Open  Air  1994,  leest  als  een  filmscript.  Zaterdagmorgen  om  01.48  uur:  “De  drie  files  op  de  autowegen  A2  en  A67  zijn  samengesmolten  tot  een  grote  file  met  een  lengte  van  20  km.”  Nog  geen  uur  later:  “In  Duitsland  wordt  via  de  radio  bezoekers  afgeraden  alsnog  naar  Eindhoven  te  komen.”  Door  het  ontbreken  van  dranghekken  raakt  de  toegangsweg  tot  het  festival  om  12.00  uur  verstopt  met  geparkeerde  auto's:  Er  is  geen  houden  meer  aan.  Calamiteitenroute  Sliffertsestraat  vervalt  hiermee.'  Ondanks  de  verkeerschaos  door  de  62.000  bezoekers  was  de  politie  achteraf  niet  ontevreden.  Er  waren  slechts  negentien  kleine  ongevallen  en  er  werden  drie  bekeuringen  uitgeschreven:  tweemaal  voor  openbare  dronkenschap,  eenmaal  voor  diefstal  van  een  fiets.    Het  jaar  daarna  kwamen  er  tweemaal  zo  veel  mensen  op  het  voormalige  militaire  vliegveld  Welschap:  120.000.  Dynamo  streefde  daarmee  niet  alleen  de  traditionele  concurrent  Pinkpop  voorbij,  maar  werd  en  passant  ook  het  grootste  betaalde  popfestival  van  Europa.  Ondanks  de  verdubbeling  van  het  bezoekersaantal  waren  er  in  1995  nauwelijks  files.  Toen  het  te  druk  werd  eiste  de  politie  dat  de  toegangscontrole  op  de  camping  achterwege  bleef.  Daarmee  verdween  de  bottleneck  aan  de  poort.  Wel  kwamen   zeker  30.000  mensen  gratis  het   kampeerterrein  op.  Ook  het  weer  droeg   volgens  Tinus  Kanters  bij  aan  het  ordelijke   verloop:  “Het  was  mazzel  dat  het  regende.   Dan  wordt  er  minder  gezopen  en   hebben  mensen  geen  zin  om  te  knokken.”   De  regen  inspireerde  de  festivalgangers   vooral  tot  mud  diving,  een  variant  op  stage   diving.  Burgemeester  Welschen  van   Eindhoven  bedankte  de  organisatie   achteraf  schriftelijk:  “Het  succesvol   organiseren  van  een  dergelijk  festival   (…)  beschouwen  wij  als  een   uitzonderlijke  prestatie.  Ons  heeft  verder   het  vreedzame  verloop  van  het  festival  positief  getroffen.”  Van  de  Eindhovense  Persclub  kreeg  Kanters  de  Zilveren  Tulp,  de  onderscheiding  'voor  mensen  die  op  een  positieve  manier  in  het  nieuws  zijn  geweest'.  Een  nadeel  van  de  modder  was  dat  de  schoonmaakkosten  drie  ton  hoger  uitvielen  dan  begroot.  Het  festival  sloot  daardoor  vorig  jaar  af  met  een  verlies  van  drieduizend  gulden,  op  een  begroting  van  3,5  miljoen  gulden.    De  verordening  van  burgemeester  Welschen  om  het  festival  voor  1995  in  te  krimpen  was  te  strikt  opgevolgd.  Natuurlijk  was  1995  met  twee  keer  60.000  kaarten  ruim  op  voorhand  uitverkocht.  Het  mocht  niet  te  groot  en  te  massaal  worden  vanwege  alle  verbonden  risico’s.  Naar  schatting  aan  de  hand  van  de  vraag  kunnen  we  nu  stellen  dat  Dynamo  Open  Air  in  1995  aan  300.000  man  kaarten  had  kunnen  verkopen.  De-­‐marketing  volgens  Kanters  was  niet  veel  meer  dan  het  wegpesten  van  hardrockers  met  relatief  veel  te  dure  parkeerkaarten  en  mededelingen  als:  ‘Ausverkauft,  lekker  puh!’  op  posters  die  tot  in  Keulen  hingen.    De  begroting  voor  het  totale  festival  in  1995  was  vastgesteld  op  3  miljoen  gulden.  10%  daarvan  betrof  het  totaalbudget  voor  50  bands.  Je  hoefde  als  bezoeker  echt  niet  te  rekenen  op  een  organisatie  die  een  ton  of  meer  voor  één  enkele  headliner  over  had.  Jammer  dan.  

www.prvanstekelenborg.nl | www.prvanstekelenborg.com

Daar  kwam  bij  dat  in  1995  het  college  van  B&W  bekendmaakte  dat  Dynamo  Open  Air  weleens  voor  de  laatste  keer  op  het  voormalig  militair  vliegveld  gehouden  kon  worden.    Meteen  na  het  festival  werden  de  betonnen  landingsbanen  gesloopt  en  werd  25  hectare  van  het  terrein  afgegraven  om  bommen  uit  de  Tweede  Wereldoorlog  te  verwijderen.  (zo’n  150  duizendponders  op  80  hectare  terrein).  In  1997  moest  een  begin  worden  gemaakt  met  het  plan  Meerhoven  dat  woningen,  industrie  en  recreatie  omvat.  Kanters  hoopte  nog  vurig  dat  er  veertig  hectare  zou  overblijven  voor  grootschalige  evenementen,  de  helft  van  de  huidige  oppervlakte.  Maar  daarin  voorzagen  de  plannen  niet  en  werd  Kanters  door  gemeente-­‐ambtenaar  Erik  Boselie  lang  aan  het  lijntje  gehouden.  Als  hoofd  afdelingen  en  vergunningen  was  hij  nauw  betrokken  bij  de  organisatie  van  Dynamo  maar  dacht  te  weinig  na  over  de  internationale  uitstraling  van  het  festival  voor  de  regio  en  de  PR-­‐waarde  voor  de  stad.  Tinus  Kanters  en  Dré  Verhuysen  trouwens  ook  niet.  Zij  hebben  hun  festival  uiteindelijk  niet  ten  volle  commercieel  uitgenut.  Whatever!  Het  is  in  elk  geval  geen  lekker  gerust  gevoel  als  je  een  festival  moet  organiseren  en  120.000  man  moet  herbergen  op  een  terrein  dat  vol  explosieven  ligt.    Sfeerbeheer  Dynamo  Open  Air  1994  sloot  een  tijdperk  af  van  ongedwongen  gezelligheid,  van  de-­‐regulering  en  van  we-­‐zien-­‐wel-­‐waar-­‐het-­‐schip-­‐strandt.  Vooral  de  afwezigheid  van  pelotons  ME  en  van  agressieve  security  deed  de  sfeer  van  Dynamo  hemelsbreed  verschillen  van  Duitse  hardrockfestivals.  Kanters  noemde  dat  ‘crowd  control’,  maar  eigenlijk  is  het  pakken  wat  je  pakken  kan  en  wie  er  maar  gek  genoeg  is  om  als  vrijwilliger  te  werken  op  het  festival.  Kanters  vertelde  weleens  over  zijn  tactics  van  veiligheidsmensen  die  alleen  maar  een  spijkerbroek  mochten  dragen  en  bruine  schoenen  opdat  elke  zwarte  schoen,  elke  zonnebril  of  pet  weleens  opgefoktheid  in  de  hand  kon  werken.  Je  moet  weten  dat  er  nog  geen  gecontroleerde  regelgeving  bestond  op  de  inzet  van  security-­‐personeel.  En  dus  was  het  niet  meer  dan  logisch  dat  vrijwilligers  met  security-­‐taken  ook  hun  handjes  lieten  wapperen  als  het  ging  om  de  weg  wijzen  of  het  uitdelen  van  vuilniszakken.  De  huisstijl  van  de  spijkerbroek  en  de  bruine  schoenen  is  nooit  gecommuniceerd  en/of  besproken.  Het  zijn  vooral  de  socio-­‐maatschappelijke  bedenksels  van  een  opbouwmedewerker  die  gebombardeerd  was  tot  een  van  de  allergrootste  festivalorganisatoren  van  Nederland.    Over  het  gehele  terrein  van  80  hectare  liepen  zes  agenten  in  uniform.  Voor  het  fouilleren  van  bezoekers  zorgden  de  suppoosten  van  PSV,  voor  het  inparkeren  van  de  auto’s  werkten  vrijwilligers  van  carnavalsverenigingen  en  scouting-­‐clubs.  Die  mensen  zijn  gewend  aan  plezier  maken.  Bij  een  goed  festival  hoort  dat  de  bierprijs  redelijk  is  en  de  patat-­‐porties  groot.  Een  kwart  liter  bier  was  contractueel  vastgesteld  op  2  gulden  75.  Drankflessen  mochten  niet  mee  het  festivalterrein  op,  maar  wel  op  de  camping.  Vanaf  de  camping  mocht  je  je  meegebrachte  biertjes  omruilen  tegen  blikjes  bier,  tot  een  maximum  van  24  blikjes.  Op  Dynamo  Open  Air  1994  werd  40  kubieke  meter  bier  in  flessen  omgeruild  voor  blikjes.  Zelden  zo’n  megaswap  gezien  van  Aldi-­‐bier  in  Dommelsch-­‐blikjes.    Voor  een  weekendje  hardrock  in  1994  werd  in  drie  weken  tijd  een  stad  ter  grootte  van  Den  Bosch  aangelegd:  80  hectare  groot,  36  kilometer  hekwerk,  210  kantoorcontainers,  10  kilometer  waterleiding,  600  toiletten  en  200  warme  douches.  Het  terrein  kreeg  15  kilometer  puinweg  compleet  met  oversteekplaatsen  en  klaarovers  en  50  toegangspoorten.  Verder  1  supermarkt,  2  pinautomaten  en  3  strontzakken  van  35  meter  lang,  6  meter  breed  en  1  meter  hoog  als  buffer  voor  de  riolering.  Er  werkten  2.500  mensen  in  deze  instant  city,  die  na  afloop  vierhonderd  ton  afval  achterliet.  Statistisch  gezien  houdt  elk  festival  rekening  met  1  dode  per  10  jaar.  Die  bleef  in  1994  achterwege.  Tijdens  Fear  Factory  beviel  een  vrouw  zowat  onder  het  hoofdpodium  van  een  kerngezonde  dochter.  Haar  naam?  Dyna.  Naar  Dynamo  natuurlijk.'  

Volgens  de  gemeenteambtenaar  van  Vergunningen  en  Evenementen  Erik  Boselie  bracht  Dynamo  1994  zes  miljoen  extra  omzet  naar  Eindhoven  door  het  werk  voor  plaatselijke  toeleveranciers  en  de  consumptie  van  de  festivalgangers  in  de  stad.  Na  afloop  van  het  pinksterweekend  waren  de  tankstations,  friettenten  en  supermarkten  in  de  wijde  omtrek  leeggekocht.  Volgens  Boselie's  berekening  leidde  het  festival  tot  zeventig  structurele  arbeidsplaatsen.  En  de  carnavalsverenigingen  spekten  hun  kas  door  de  inzet  van  hun  vrijwilligers.  De  dertig  coffeeshops  van  Eindhoven  draaiden  topdagen  tijdens  het  festival,  naar  schatting  zetten  ze  in  drie  dagen  honderd  kilo  hasj  en  weed  om.  Vergeefs  vroeg  Kanters  elk  jaar  vergunning  voor  verkoop  op  zijn  terrein:  'Ik  heb  er  belang  bij  dat  mensen  niet  gaan  pendelen.  Bovendien  bezorgen  de  rijen  Duitsers  voor  de  coffeeshops  het  festival  een  slechte  naam.'  Omdat  toestemming  uitbleef  reden  taxi's  met  hasj-­‐rokers  doorlopend  heen  en  weer.  En  vergeet  het  aantal  actieve  kruimeldealers  op  het  terrein  niet.  In  de  loop  der  jaren  heb  ik  heel  wat  mensen  gesproken  die  allemaal  beweren  in  drie  dagen  minimaal  2000  à  3000  gulden  te  hebben  omgezet.    Echt  grote  sponsors  kende  Dynamo  Open  Air  niet.  Slechts  een  shagfabrikant  en  een  powerdrankje  waren  geïnteresseerd  in  het  grootste  meerdaagse  festival  van  Europa.  Tinus  en  Dré  verschuilden  zich  achter  onderzoeken  waaruit  zou  blijken  dat  tweederde  van  de  festivalgangers  onder  de  21  zou  zijn,  slechts  een  havo-­‐diploma  zou  hebben  en  een  netto  maandinkomen  van  onder  de  1000  gulden.  Niet  echt  een  doelgroep  waar  grote  sponsors  op  af  komen.  Daar  komt  bij  dat  de  organisatie  maar  al  te  graag  het  beeld  van  haar  doelgroep  als  agressief,  langharig  tuig    bij  potentiële  adverteerders  bevestigd  wilde  zien.  Ik  kan  me  onderhandelingen  met  een  Amsterdams  agentschap  herinneren  waarbij  Tinus  direct  akkoord  ging  met  het  openingsaanbod  van  Coca  Cola  om  het  festival  voor  50.000  gulden  te  sponsoren.  Ondanks  het  feit  dat  we  als  organisatie  in  het  weekend  van  het  festival  alle  voorpagina’s  van  alle  landelijke  kranten  haalden  (behalve  het  Reformatorisch  Dagblad)  en  tot  twee  maanden  na  het  festival  meer  dan  12  uur  zendtijd  hadden  bij  MTV.  En  dat  in  een  tijd  dat  Srebrenica  en  Sarajevo  de  headlines  hadden  moeten  krijgen  over  de  pleuris  die  daar  was  uitgebroken.  De  gesjeesde  reclamejongen  die  praatte  namens  Coca  Cola  zal  zich  hebben  rotgelachen  om  het  amateuristische  kortzichtige  boerenoptreden  van  de  organiserende  stichting.  Kanters  interesseerde  zich  domweg  niet  voor  extra  geld  of  het  creëren  van  financiële  buffers.  Hij  was  er  niet  van  afhankelijk  en  hij  aasde  op  de  verkeerde  potentiële  adverteerders.  Zo  benaderde  hij  de  fabrikant  van  Shure-­‐microfoons  met  de  mededeling  dat  het  merk  non-­‐stop  10  uur  lang  verdeeld  over  5  MTV-­‐uitzendingen  in  beeld  was  geweest.  “Ja,  duh!”  was  de  officiële  reactie  van  Shure.  Kanters  ging  voorbij  aan  de  productionele  BBC-­‐crew  die  in  opdracht  van  MTV  alle  draaiboeken  in  beeld  en  geluid  tot  volstrekt  eigen  copyright  hadden  bestempeld.  Kanters  had  in  tv-­‐aandacht  geen  moer  te  vertellen  over  zijn  eigen  festival.  Alsof  je  per  seconde  internetaandacht  nu  een  claim  bij  YouTube,  Google,  Explorer,  Safari  en  Firefox  zou  moeten  neerleggen  voor  het  feit  dat  zij  zichtbaar  zijn  bij  het  bekijken  van  een  concertregistratie-­‐filmpje!    Voor  de  bezoekers  was  het  (gratis)  smullen  geblazen!  In  het  jubileumjaar  1995  koste  een  festivalkaartje  vijftig  gulden  inclusief  camping,  inclusief  busvervoer  van  station  naar  het  festivalterrein  en  inclusief  7  consumpties.  Als  je  beseft  dat  een  biertje  2,75  kostte,  dan  kon  de  bezoeker  19,25  gulden  van  zijn  kaartje  wegtikken  aan  drank  en  kostte  het  feitelijke  ticket  voor  drie  dagen  iets  meer  dan  een  tientje  per  dag  of  1  gulden  70  per  optredende  band.  En  de  1994-­‐editie  was  in  alles  dan  nog  50%  goedkoper!    Nog  makkelijker  was  het  om  aan  te  bellen  bij  de  families  Van  Galen,  Van  Acht  en  Versteeghen  aan  de  Sliffertsestraat  of  aan  de  andere  kant  via  aanpalende  woonhuizen  in  Oerle  en  te  vragen  of  je  via  hun  achtertuin  mocht  doorlopen  en  daarmee  gratis  het  festivalterrein  op  kon.  Een  dag  later  was  het  hekwerk  op  zoveel  strategische  punten  omvergeworpen  dat  elke  nieuwsgierige  passant  een  gratis  festivaldagje  kon  proeven.  De  jongens  van  de  scouting  die  de  ‘zwaarbewaakte’  Kolonelspoort  moesten  bewaken  als  dé  artiesteningang  richting  backstage-­‐terrein  lieten  alles  en  iedereen  door  in  wat  in  hun    

ogen  eruitzag  als  een  militair  voertuig.  Kwam  je  toevallig  op  een  groene  fiets,  dan  had  je  al  80%  kans  om  zonder  blikken  of  blozen  op  het  backstage-­‐terrein  te  geraken.  Lol  maken  konden  ze  wel,  die  vriendelijke  jongens  van  de  vrijwillige  security!    Aan  alle  mooie  dingen  komt  een  eind.  DOA  verloor  zijn  kracht  door  totaal  verregende  edities,  onderling  geruzie  en  de  nieuwe  ontwikkelingen  in  metal,  een  stroming  die  niets  moet  hebben  van  te  grote  populariteit.  Het  festival  verloor  letterlijk  de  grond  onder  zijn  voeten,  toen  de  vliegbasis  plaats  maakte  voor  woningbouw.  Een  zwervend  bestaan  volgde,  de  herinnering  blijft.  Natuurlijk  was  het  heerlijk,  drie  dagen  in  de  regen,  tot  over  je  enkels  weggezakt  in  een  onduidelijk  mengsel  van  modder,  bier  en  pis.  En  al  die  heftige  metalmuziek  over  je  heen,  geweldig!  Als  er  één  ding  is  dat  we  in  Eindhoven  echt  node  missen,  is  het  wel  Dynamo  Open  Air.    Na  1994  is  Dynamo  Open  Air  de  boeken  ingegaan  als  het  festival  waar  je  lering  uit  kon  trekken.  Productioneel  en  commercieel  zou  alles  in  festivalland  anders  worden.  Tinus  Kanters  had  als  amateur-­‐socioloog  de  boeken  in  kunnen  gaan  als  uitvinder  van  de  ‘de-­‐marketing’.  Hij  besefte  alleen  niet  dat  toen  hij  met  de  term  op  de  proppen  kwam,  zijn  festival  al  een  paar  jaar  een  onhanteerbaar  veelkoppig  Monster  of  Rock    was  geworden.  Hij  kon  het  nooit  over  zijn  hart  verkrijgen  om  hardrockers  aller  landen  teleur  te  stellen  en  weg  te  sturen.    Iedereen  was  welkom.  En  wat  hebben  we  gelachen  in  de  modder,  op  het  terrein,  in  de  berm,  op  de  vluchtstrook,  in  de  stad,  op  het  talud  tot  ver  aan  het  Beatrixkanaal  achter  de  fruittuinen  van  Frits  Philips.  

Zin in een workshop Identiteit & marketing? Miss Canvas alias Tante Mirjam en

PRvanstekelenborg zoeken nog een paar nieuwsgierige kunstenaars, fotografen,

architecten, designers die graag bijgespijkerd willen worden in het zelfstandig

ondernemerschap.

14 augustus van 13.00 tot 16.00 uur in de Ruiskamer in Haarlem.

Gedempte Raamgracht 13A Zwart. Meld je aan en stuur ’n mailtje naar:

info@prvanstekelenborg.nl

Alma Mahler

D e e n i g e L u s t i g e W i t w e v a n W e n e nD e e n i g e L u s t i g e W i t w e v a n W e n e n

Componist  Franz  Lehár  maakte  een  operette  in  drie  bedrijven  die  gebaseerd  is  op  de  teksten  van  Victor  Léon  en  Leo  Stein  en  geïnspireerd  is  op  het  blijspel  ‘L’Attaché  d’Ambassade  van  Henri  Meilhac.  Althans,  dat  beweert  men.  De  lichtvoetige  operette  draait  om  amusement  en  liefdesverwikkelingen  die  omlijst  worden  door  makkelijk  in  het  gehoor  liggende  melodieën.  Zonder  dat  Lehàr  het  besefte  werd  zijn  operette  door  Alma  Mahler,  de  vrouw  van  Gustav  Mahler  opgepakt  als  haar  persoonlijke  levensverhaal.  Zelf  zei  ze  in  een  interview  dat  zij  en  Gustav  de  operette  hadden  bijgewoond.  Toen  ze  thuiskwamen  ontstond  er  een  discussie  over  hoe  een  van  de  melodieën  ook  alweer  ging.  Samen  vertrokken  ze  naar  een  bladmuziek-­winkel  en  Alma  stal  de  talrijke  piano  selecties  en  potpourri’s  van  Die  Lustige  Witwe.  

Alma  Maria  Schindler  (Wenen,  31  augustus  1879  -­‐  New  York  City,  11  december  1964),  bekend  geworden  als  Alma  Mahler-­‐Werfel,  was  een  Oostenrijkse  die  later  de  Amerikaanse  nationaliteit  verkreeg.  Zij  heeft  een  aantal  composities  op  haar  naam  staan  en  was  de  echtgenote  van  achtereenvolgens  de  componist  Gustav  Mahler,  de  architect  Walter  Gropius  en  de  schrijver  Franz  Werfel.  Ze  stond  in  haar  geboortestad  Wenen  bekend  om  haar  schoonheid  en  esprit.    Ze  groeide  op  in  een  bevoorrecht  milieu  als  dochter  van  de  landschapsschilder  Emil  Jakob  Schindler  en  de  zangeres  Anna  Sofie  von  Bergen.  Ze  was  tevens  de  stiefdochter  van  de  Sezession-­‐schilder  Carl  Moll,  met  wie  haar  moeder  al  een  verhouding  had  tijdens  haar  huwelijk  met  Schindler.  De  tweede  dochter  Margarethe  Julie  kwam  voort  uit  een  kortstondige  relatie  met  een  zekere  Julius  Victor  Berger.  Schindler  heeft  deze  dochter  wel  erkend.  Een  van  de  vrienden  van  Schindler  was  de  bekende  schilder  Gustav  Klimt.  Als  jonge  vrouw  had  Alma  kortstondige  relaties  met  Klimt,  met  de  theaterdirecteur  Max  Burckhard  en  met  de  componist  Alexander  von  Zemlinsky.  Zelf  had  ze  ook  enig  talent  als  componiste.                  Alma  Mahler  was  een  ‘bitch’  of  tenminste  een  soort  van  ‘femme  fatale’.  Er  wordt  gezegd  dat  zij  graag  macht  wilde  uitoefenen  op  mannen  door  middel  van  haar  schoonheid.  Gingen  zij  niet  in  op  haar  avances,  dan  kon  zij  in  grote  woede  ontsteken  en  wilde  zij  wraak  nemen.  Hoewel  zij  met  twee  joodse  mannen  gehuwd  is  geweest,  was  zij  haar  hele  leven  een  antisemiet.      Het  was  haar  compositieleraar,  Zemlinsky,  die  haar  voor  het  eerst  in  contact  bracht  met  de  negentien  jaar  oudere  Gustav  Mahler,  met  wie  ze  in  1902  huwde  in  de  Karlskirche  in  Wenen.  Ze  kregen  twee  dochters,  Maria  Anna  (1902-­‐1907)  en  Anna  (1904-­‐1988),  die  beeldhouwer  werd.  Alma  hield  niet  van  de  muziek  die  Mahler  componeerde  en  voelde  zich  miskend,  omdat  hij  haar  aspiraties  op  muzikaal  terrein  niet  serieus  nam.  Alma  Mahler  twijfelde  er  sterk  aan  of  zij  als  vrouw  haar  muzikale  roeping  kon  volgen.  Gustav  Mahler  wilde  haar  aspiraties  niet  serieus  nemen,  verbood  haar  zelfs  te  componeren  -­‐  iets  waarvan  hij  later  veel  spijt  had  -­‐  en  voor  een  vrouw  lag  een  carrière  als  componiste  niet  voor  de  hand.  De  19e-­‐eeuwse  voorbeelden  van  Fanny  Hensel-­‐Mendelssohn  en  Clara  Schumann-­‐Wieck,  die  weliswaar  componeerden,  maar  weinig  uitgevoerd  werden,  waren  niet  al  te  stimulerend.  Alma  schreef  ongeveer  100  liederen,  diverse  instrumentale  composities  en  een  onvoltooid  operafragment.  Het  meeste  daarvan  ging  verloren  tijdens  de  Tweede  Wereldoorlog,  voor  zover  ze  het  niet  zelf  al  had  vernietigd.  Bewaard  gebleven  zijn  in  totaal  17  liederen,  die  geschreven  zijn  in  een  stijl  die  niet  direct  verwant  is  aan  die  van  Mahler,  maar  eerder  doet  denken  aan  zowel  Johannes  Brahms  als  Franz  Schreker  en  Alexander  von  Zemlinsky.  Zij  worden  met  enige  regelmaat  uitgevoerd  en  op  cd  gezet.  Van  zes  liederen  maakten  David  en  Colin  Matthews  een  orkestratie.    Nog  tijdens  het  huwelijk  met  Mahler  begon  zij  een  affaire  met  Bauhaus-­‐architect  Walter  Gropius.  Mahler  heeft  (waarschijnlijk  op  26  augustus  1910)  Sigmund  Freud  in  Leiden  bezocht  om  over  de  oorzaken  van  het  slechte  huwelijk  te  praten.  Mahler  stierf  in  1911.  In  1911  is  het  artistieke  milieu  van  Wenen  het  decor  voor  de  mooie,  sensuele,  maar  ook  hysterische,  schizofrene  weduwe  Alma  Mahler.  Zij  is  amper  30  en  weduwe  van  dé  grote  componist  van  die  tijd.  Geen  componist  of  schrijver  uit  de  eerste  helft  van  de  vorige  eeuw,  of  Alma  Mahler  had  er  contact  mee,  soms  zeer  intiem.  Alma  is  een  wild,  blond  mens,  gewelddadig  en  een  zuipster  die  Mahler  er  al  onder  had  gekregen.  Gropius,  Kokoshka,  Erich  Maria  Remarque  en  ook  Werfel  zouden  niet  aan  haar  kunnen  ontkomen.    

Tuurlijk,  ze  was  een  aardig  componiste,  kon  een  behoorlijk  moppie  pianospelen,  had  een  aardige  kunstzinnige  smaak  en  kon  goed  schrijven.  Maar,  heel  Wenen  en  iedereen  die  leed  aan  ‘Weltschmerzen’  zag  Alma  toch  vooral  als  de  lekkerste  milf  van  een  eeuw  geleden.  Tussendoor  had  ze  dus  relaties  met  talloze  mannen:  kunstenaars  bij  voorkeur,  componisten,  dirigenten  en  schrijvers,  maar  ook  politici,  ja,  zelfs  met  een  vooraanstaande  priester.  Ze  had  een  tierende  fascinatie  voor  macht  en  machthebbers.  Ook  nog  in  de  jaren  dertig  van  de  vorige  eeuw  voor  bijvoorbeeld  Adolf  Hitler.  De  Duitse  historicus  Oliver  Hilmes  schreef  dat  Alma  tot  op  zeer  hoge  leeftijd  door  tal  van  beroemdheden  als  muze  der  kunsten  werd  beschouwd.  De  lijst  van  adorerende  mannen  telt  uiteindelijk  73  namen  waaronder    Gerhart  Hauptmann,  Kurt  van  Schusnigg,  Enrico  Caruso,  Leonard  Bernstein,  Thomas  en  Heinrich  Mann,  Willem  Mengelberg,  Maurice  Ravel  en  Arnold  Schönberg.    Kunstenaar  Oskar  Kokoschka  krijgt  van  Alma  in  1911  de  opdracht  om  Mahlers  dodenmasker  te  maken.  Je  krijgt  niet  de  indruk  dat  zijn  weduwe  erg  treurig  is,  want  ze  verleidt  de  kunstenaar.  In  no  time  ontstaat  er  een   gepassioneerde  liefdesrelatie  tussen  Alma  en  de  zes   jaar  jongere  Kokoschka.  Ze  bedrijven  de  liefde   vooral  in  zijn  atelier.  Maar  algauw  komen  er   barstjes  in  de  verhouding.  Kokoschka  claimt  Alma   volledig;  hij  wil  haar  helemaal  voor  zichzelf  hebben.  Uit   brieven  van  Kokoschka  blijkt  echter  dat  Alma  de  arme   kunstenaar  op  vele  fronten  aan  het  lijntje  hield.  “Maak   een  kunstwerk  dat  door  de  wereld  als  meesterwerk   beschouwd  wordt  en  ik  trouw  met  je”  moet  ze  hem   vaker  voor  de  voeten  hebben  geworpen.  De  door  Alma   labiele  geworden  Kokoshka  liet  zich  als  een  zwerfhond   wegschoppen.      Als  zij  een  ontvangst  regelt  voor  dirigent  Bruno  Walter  of  voor  de  Berlijnse  architect  Walter  Gropius,  valt  Kokoshka  ten  prooi  aan  een  heftige  jaloezie.  Niet  zo  onlogisch,  want  al  tijdens  haar  huwelijk  met  Mahler  had  Alma  een  affaire  met  Gropius.  Alma  Mahler  krijgt  het  benauwd  van  Kokoschka’s  beklemmende  liefde.  Ze  reist  met  haar  vriendin  Lilly  Lieser-­‐Landau  naar  het  Kurhaus  in  Scheveningen,  ogenschijnlijk  voor  een  kuur  aan  zee,  maar  in  feite  als  dekmantel  voor  een  abortus.  Van  wie  het  kind  is,  blijft  ongewis.  Dan  reist  Alma  naar  Berlijn,  waar  Kokoschka  haar  ophaalt.  Samen  zwerven  ze  door  Europa,  om  enige  tijd  in  Italië  neer  te  strijken.  Hij  wil  met  haar  trouwen,  maar  heeft  als  arme  kunstenaar  ook  nog  een  gat  in  zijn  hand.  Kokoschka  moet  geld  lenen  om  financieel  te  kunnen  bijdragen  aan  de  bruiloft  van  zijn  zus.  Gelukkig  voor  hem  verkoopt  hij  in  die  periode  een  groot  schilderij.    Alma  Mahler  houdt  het  niet  langer  uit  met  de  door  haar  geobsedeerde  kunstenaar  en  verlooft  zich  met  Gropius,  met  wie  ze  in  1915  trouwt.  Kokoschka  is  ten  einde  raad.  Dan  bedenkt  hij  iets  ter  vervanging  van  Alma:  hij  laat  een  naakte  pop  maken  naar  haar  evenbeeld.  Die  pop  neemt  hij  overal  mee.  Als  hij  met  de  trein  reist,  trekt  hij  ‘haar’  reiskleding  aan.  En  als  hij  samen  met  ‘haar’  naast  zich  in  het  theater  zit,  heeft  ze  een  chique  uitgaansjurk  aan.    Als  de  echte  Alma  tijdens  een  voorstelling  van  een  toneelstuk  van  Kokoschka  ziet  dat  hij  een  jonge  actrice  het  hof  maakt,  pakt  ze  meteen  haar  biezen,  zonder  een  woord  tegen  hem  te  zeggen.  Terwijl  ze  nog  steeds  is  getrouwd  met  Gropius,  krijgt  ze  een  affaire  met  de  dichter  Franz  Werfel,  met  wie  ze  later  ook  weer  trouwt.    Waarschijnlijk  van  hem  kreeg  ze  een  kind,  terwijl  ze  nog  steeds  getrouwd  was  met  Gropius.  Ze  had  Werfel  leren  kennen  dankzij  Franz  Blei.  Ze  scheidde  van  Gropius  en  hertrouwde  met  Werfel  in  1929.  Het  kind,  Martin  Carl  Johannes,  werd  te  vroeg  geboren  en  stierf  op  de  leeftijd  van  tien  maanden,  alleen  in  een  ziekenhuis.  Zijn  moeder  heeft  nooit  over  hem  gesproken  en  waar  hij  begraven  is,  is  onbekend.  

Ytje Veenstra Works

Designs Sells &

Makes you happy

www.ytje.com

De  dochter  van  Alma  en  Gropius,  Manon  (1916),  stierf  in  1935  aan  polio  en  werd  na  haar  dood  tot  heilige  verklaard  door  haar  omgeving.  Alma  zei  nog  jaren  later,  dat  toen  "haar  enige  echte  kind  was  gestorven".  Haar  nog  levende  dochter  Anna  was  slechts  een  halfbloed,  vond  Alma.  Componist  Alban  Berg  schreef  zijn  vioolconcert  ter  nagedachtenis  aan  Manon.    In  1938  ontvluchten  Werfel  en  zij  het  naziregime  vanwege  de  Anschluss  van  Oostenrijk  bij  Duitsland  en  gingen  naar  Frankrijk.  Door  de  Duitse  invasie  en  bezetting  van  Frankrijk  in  de  Tweede  Wereldoorlog  en  de  deportatie  van  de  joden  naar  de  Nazi-­‐vernietigingskampen,  moesten  Alma  en  haar  man  (Werfel  was  Joods)  ook  Frankrijk  ontvluchten.  Met  hulp  van  de  Amerikaanse  journalist  Varian  Fry  in  Marseille  ontsnapten  ze  via  de  Pyreneeën  en  Spanje  naar  Portugal,  vanwaar  ze  naar  New  York  voeren.  Uiteindelijk  gingen  ze  wonen  in  Los  Angeles,  waar  Werfel  succes  behaalde  toen  zijn  Song  of  Bernadette  in  1943  werd  verfilmd.  Na  Werfels  dood  in  1945  verhuisde  Alma  terug  naar  New  York,  waar  ze  zich  in  1946  tot  Amerikaans  staatsburger  liet  naturaliseren.  Ze  bleef  actief  in  de  culturele  wereld  tot  haar  dood  in  1964,  bleef  fervent  antisemiet  en  deed  er  alles  aan  om  haar  blinde  fascinatie  voor  Hitler  te  verbloemen  en  te  verhullen.  

Ton Smits Wereldberoemde striptekenaar, cartoonist en schilder

 

Opland kent iedereen! En anders zijn het wel de boos kijkende poppetjes die de kernwapens Nederland uitschopten. In tegenstelling tot Opland was Ton Smits de eerste Nederlandse cartoonist en striptekenaar die internationale bekendheid verwierf. In de jaren vijftig van de vorige eeuw sleepte hij een contract bij The New Yorker binnen. Ton Smits, geboren in Veghel op 18 februari 1921 en overleden in Eindhoven op 5 augustus 1981 was een gemoedelijke Brabo. Als kleine jongen houdt Ton Smits al van grappige verhalen vertellen. Op zijn veertiende droomt hij ervan om circusclown te worden. Deze wens verwezenlijkt hij uiteindelijk niet, maar grappen blijft hij verzinnen. Door goed te observeren wat er om hem heen gebeurt, kan hij deze beelden gebruiken in zijn cartoons om zo een verhaal te vertellen. Het is echter niet alleen goed kijken, maar ook een manier van denken. Dit talent verfijnt hij tenslotte tot een unieke tekenstijl. Kenmerkend voor deze stijl is de eenvoud. Dit levert hem de titel 'de stenograaf van de humor' op. Vanaf het moment dat de vraag naar cartoons afneemt door veranderingen in de gedrukte media, pakt Smits zijn oude passie schilderen weer op. De schilderijen tonen meer fantasiebeelden, zijn 'droomuitbeeldend'. Hij neemt je mee naar een sprookjeswereld. Ton Smits bewandelt in zijn oeuvre als het ware een weg van het verbeelden van de buitenwereld in zijn cartoons naar het verbeelden van de innerlijke wereld in zijn schilderijen. De jonge Smits studeerde van 1939 tot aan 1944 aan de Academie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch. Tijdens zijn studie dreef hij de spot met nazi-kopstukken die echter pas na de Tweede Wereldoorlog konden worden gepubliceerd. Onder pseudoniem plaatste hij cartoons in het tijdschrift de Humorist. Na de oorlog werkte hij voor de Helmondse Courant en in 1947 verhuisde Smits naar Amsterdam waar hij politieke prenten voor Het Vrije Volk en De Telegraaf tekende. Mede dankzij de hulp van een Amerikaans agentschap kreeg hij in 1954 een contract bij The New Yorker aangeboden. Na een kort bezoek aan Amerika in 1955-1956 brak hij door in dit land. Van zijn verdiende geld liet hij door de architect Fons Vermeulen van de Bossche School een atelierwoning bouwen te Eindhoven, waar hij in 1957, samen met zijn moeder, ging wonen. Hier zou hij ook de schilderkunst weer gaan beoefenen, een oude liefhebberij van de kunstenaar. In 1964 won hij, met de cartoonstrip 'het kuikentje', de Gouden Palm, wat de hoogst mogelijke onderscheiding is voor een cartoonist. Toen de bladenmarkt in Amerika op zijn kont lag, zijn agent daar stierf, zijn moeder overleed en Smits een zware operatie moest ondergaan, leek het einde in zicht. Smits hervond zichzelf en trouwde in 1973 eindelijk met zijn geliefde Lidwien Zoetmulder. Geleidelijk aan ging hij weer in Nederlandse bladen publiceren, terwijl hij van 1979 af aan zeer intensief met de schilderkunst bezig was. Hij maakte dromerige, maar vrolijke, schilderijen die tot de naïeve kunst kunnen worden gerekend. In 1981 vond te Eindhoven een grote overzichtstentoonstelling van zijn werk plaats. Enkele maanden later overleed hij aan keelkanker. In zijn testament nam hij op dat een deel van zijn collectie voor de gemeenschap bewaard zou blijven, voor welk doel de 'Stichting Ton Smits' werd opgericht. Dankzij deze inspanningen werd het Ton Smitshuis in 1983 voor het publiek aan het Genneper Park geopend. Er is een jaarlijkse cartoonprijs, de Ton Smits-penning, naar Smits vernoemd.