1

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

YKG

ENI

ENTSEL

ÜNDEM

2

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em

3

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

4

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em

5

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

YKG

ENI

ENTSEL

ÜNDEM

6

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em

© 2017 United Nations

A/RES/71/256* New Urban Agenda English 2017 ISBN: 978-92-1-132731-1

Translation accuracy is not guaranteed nor implied. If any questions arise related to the accuracy of the information contained in the translation, please refer to the New Urban Agenda document endorsed by the General Assembly (A/RES/71/256*) which is the official version of the document. Any discrepancies or differences created in the translation are not binding and have no legal effect for compliance or enforcement purposes.

Turkish translation is provided by the Government of Turkey.

YENI KENTSEL GÜNDEM

HERKES IÇIN SÜRDÜRÜLEBILIR KENTLER VE YERLEŞIMLERE İLIŞKIN KITO BILDIRGESI

9

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

1. Bizler, Devlet ve Hükümet Başkanları, Bakanlar ve Yüksek Temsilciler olarak, 17-20 Ekim 2016tarihlerindeQuito’da, BirleşmişMilletler Konut veSürdürülebilir KentselGelişmeKonferansı’nda (HabitatIII),YeniKentselGündem’ikabuletmeküzere,ulus-altıveyerelyönetimlerileparlamenterler,siviltoplum,yerliveyerelhalklar,özelsektör,profesyonellerveuygulayıcılar,bilimselveakademikcamiavediğerilgilipaydaşlarınkatılımıylabirarayagelmişbulunmaktayız.

2. 2050 yılına gelindiğinde, kentsel nüfusun, kentleşmeyi 21. yüzyılın en dönüştürücü eğilimlerindenbiri haline getirerek, yaklaşık iki katına çıkacağı beklenmektedir. Çevresel ve insani etkilerin yanı sıranüfus,ekonomik faaliyetler, sosyalvekültüreletkileşimlergiderekkentlerdeyoğunlaşmaktavebudurumdiğerlerininyanısırakonut,altyapı,temelhizmetler,gıdagüvenliği,sağlık,eğitim,uygunişler,güvenlikvedoğalkaynaklarbakımındanbüyüksürdürülebilirlikmeydanokumalarınanedenolmaktadır.

3. 1976yılındaVancouver’da(Kanada)ve1996İstanbul’da(Türkiye)gerçekleşenBirleşmişMilletlerİnsanYerleşimleriKonferansıve2000yılındakabuledilenBinyılKalkınmaHedefleri’ndenbuyanagecekonduvekaçakyapılardayaşayanlardâhilmilyonlarcakentsakinininyaşamkalitesindeiyileşmelerolduğunugördük.Bununlabirlikte,yoksulluğunçeşitlibiçimlerdedevamediyorolması,eşitsizliklerinartması,çevreselbozulmailebirliktesosyalveekonomikdışlanmaveçoğukezkentlerinve insanyerleşimlerinin inkâredilemezbirgerçekliğiolarakmekânsalayrışma,dünyagenelindesürdürülebilirkalkınmanınönündekienciddiengellerarasındadır.

4. Buvediğermevcutveyükselensınamalarayeterinceçözümgetirmektenhâlâçokuzağız.Sürdürülebilirve kapsayıcı ekonomik büyümenin, sosyal ve kültürel kalkınmanın ve çevre korumanın bir lokomotifiolarak kentleşmenin sunduğu fırsatlardan ve dönüştürücü sürdürülebilir kalkınmaya ulaşmada potansiyelkatkılarındanyaralanmayaihtiyaçvardır.

5. YeniKentselGündem,kentlerinveyerleşmelerinplanlanma,tasarım,finansman,imar,idareveyönetimşekillerini yeniden ele alarak, yoksulluğun ve açlığın tümbiçim ve boyutlarına son vermeye; eşitsizlikleriazaltmaya;sürekli,kapsayıcıvesürdürülebilirekonomikbüyümeyiteşviketmeye;sürdürülebilirkalkınmayayaşamsal katkılarını tam olarak sağlayabilmek için cinsiyet eşitliğini ve tüm kadın ve kız çocuklarınıngüçlendirilmesini gerçekleştirmeye; insan sağlığı ve refahının iyileştirilmesine; direncin arttırılmasına; veçevreninkorunmasınayardımcıolacaktır.

6. Biz,2015yılınındönümnoktasıolanbaşarılarını,özellikleSürdürülebilirKalkınmaHedefleri’ni içeren2030SürdürülebilirKalkınmaGündemi’ni1,KalkınmanınFinansmanıÜçüncüUluslararasıKonferansıAddisAbabaEylemGündemi’ni

2,BirleşmişMilletlerİklimDeğişikliğiÇerçeveSözleşmesikapsamındakabuledilen

ParisAnlaşması’nı3,2015–2030SendaiAfetRiskAzaltmaÇerçevesi’ni

4,DenizeKıyısıOlmayanGelişmekte

OlanÜlkelerOnYıllık2014–2024ViyanaEylemProgramı’nı5,KüçükAdaDevletleriHızlandırılmışEylem

170/1sayılıkarar.269/313sayılıkarar,ek.3Bkz.FCCC/CP/2015/10/Add.1,1/CP.21sayılıkarar,ek.469/283sayılıkarar,ekII.569/137sayılıkarar,ekII.669/15sayılıkarar,ek.

10

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em Yöntemleri(SAMOA)Yolu’nu6,2011–2020EnAzGelişmişÜlkelerİstanbulEylemProgramı’nı7 tamolarak

dikkate almaktayız.Aynı zamanda, Rio Çevre ve Kalkınma Bildirgesi’ni8, Dünya Sürdürülebilir KalkınmaZirvesi’ni,DünyaSosyalKalkınmaZirvesi’ni,NüfusveKalkınmaUluslararasıKonferansıEylemProgramı’nı9, PekinEylemPlatformu’nu10veBirleşmişMilletlerSürdürülebilirKalkınmaKonferansıvebukonferanslarınizlemesüreçlerinidedikkatealmaktayız.

7. Mayıs2016 tarihinde İstanbul’dagerçekleşenDünya İnsaniZirvesi’niHükümetlerarasıuzlaşılmışbirsonucasahipolmamasınakarşındikkatealmaktayız.

8. Ulus-altıveyerelyönetimlerinkatkılarınınyanısıraulusalHükümetlerinYeniKentselGündemtanımınakatkılarınıkabuletmekteveYerelveBölgeselYönetimlerİkinciDünyaAsamblesi’nidikkatealmaktayız.

9. Yeni Kentsel Gündem, ilgili tüm aktörlerin katılımıyla küresel, bölgesel, ulusal, ulus-altı ve yereldüzeylerdesürdürülebilir kalkınmanınbütünleşik veeşgüdümlübir şekildegerçekleştirilmesi için kritik biradımolaraksürdürülebilirkentselgelişmekonusundakiküresel taahhütlerimizebağlılığımızıyeniden teyitetmektedir. Yeni Kentsel Gündem’in uygulanması, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi’nin bütünleşikbir şekilde uygulanmasına ve yerelleştirilmesine ve kentlerin ve insan yerleşimlerinin kapsayıcı, güvenli,dirençlivesürdürülebilirkılınmasıhedefiolanHedef11dâhilSürdürülebilirKalkınmaHedefleriveamaçlarınaulaşılmasınakatkısunmaktadır.

10. Yeni KentselGündem kültürün ve kültürel çeşitliliğin insanlığı zenginleştiren kaynaklar olduğunu vekentlere,insanyerleşimlerinevevatandaşlarakalkınmagirişimlerindeaktifveeşsizbirroloynamaimkânıtanıyaraksürdürülebilirkalkınmalarınaönemlibirkatkısağladığınıkabuletmektedir.YeniKentselGündem,kaynakların sorumlu kullanımına katkıda bulunan ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini ele alan yenisürdürülebilir tüketim ve üretim kalıplarının geliştirilmesi ve uygulanmasında kültürün dikkate alınmasıgerektiğinidekabuletmektedir.

7DördüncüBirleşmişMilletlerEnAzGelişmişÜlkelerKonferansıRaporu,İstanbul,Türkiye,9–13Mayıs2011(A/CONF.219/7),bölümII.8BirleşmişMilletlerÇevreveKalkınmaKonferansıRaporu,RiodeJaneiro,3–14Haziran1992,CiltI,KonferansTarafındanKabulEdilenKararlar(BirleşmişMilletleryayınları,SatışNo:E.93.I.8veDüzeltme)1sayılıkarar,ekI.9NüfusveKalkınmaUluslararasıKonferansıRaporu,Kahire,5–13Eylül1994(BirleşmişMilletleryayınları,SatışNo:E.95.XIII.18)bölümI,1sayılıkarar,ek.10DördüncüDünyaKadınlarKonferansıRaporu,Pekin,4–15Eylül1995(BirleşmişMilletleryayınları,SatışNo:E.96.IV.13),bölümI,1sayılıkarar,ekII.

11

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

Ortak Vizyonumuz

11. Kentlerdenve insanyerleşimlerindeneşit şekilde istifadeedilmesini ve kullanılmasını referansalan,kapsayıcılığı gözeten, herkes için kaliteli yaşam ve refahı arttırmak için hiç bir ayrım yapmadan tümkent sakinlerinin bugünün ve gelecek nesillerin, adil, güvenli, sağlıklı, erişilebilir, ekonomik, dirençli vesürdürülebilirkentlerdeveinsanyerleşimlerindeyaşayabilmesiniveüretebilmesiniteşvikeden,herkesiçinşehirlervizyonunupaylaşmaktayız.Bazıulusalveyerelyönetimlerin,“şehirhakkı”olarakanılanbuvizyona,mevzuatları,siyasibeyanlarıveşartnamelerindeyervermeçabalarınınotetmekteyiz.

12. Uluslararası hukuka tam saygı dâhil Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin amaç ve ilkeleri uyarıncatüm insanların temel özgürlüklerin yanı sıra eşit haklara ve fırsatlara sahip oldukları kentlere ve insanyerleşimlerine ulaşmayı hedeflemekteyiz. Bu bağlamda, Yeni Kentsel Gündem, İnsan Hakları EvrenselBeyannamesi,11 uluslararası insanhakları antlaşmaları,MilenyumBeyannamesi12 ve2005DünyaZirvesiSonucu’na13 dayanmaktadır.KalkınmaHakkıBeyannamesi

14 gibidiğeraraçlardandaesinlenmektedir.

13. Öngördüğümüzşehirlerveinsanyerleşimleri;

(a) Yeterli yaşam standardı hakkının bir bileşeni olarak uygun konut hakkının tam olarak yerinegetirilmesiamacıyla,arazinintoplumsalveekolojik işlevidâhilsosyal işleviniyerinegetirir;ayrımcılıkyapmaksızın herkes için evrensel bir hak olarak güvenli ve uygun fiyatlı içme suyuna ve sağlıkhizmetlerineevrenselerişiminyanısıragıdagüvenliğivebeslenme,sağlık,eğitim,altyapı,taşımacılıkveulaşım,enerji,havakalitesivegeçimalanlarındakikalitelikamumalvehizmetlerineeşiterişimsunar;

(b) Katılımcıdır;sivilkatılımıteşvikeder;tümsakinleriarasındaaidiyetvesahiplenmeduygusuyaratır;aileler için güvenli, kapsayıcı, erişilebilir, yeşil ve kaliteli kamusal alanlara öncelik verir; nesillerarasıve sosyal etkileşimleri, kültürel ifadeleri ve uygun olduğu takdirde siyasi katılımı güçlendirir; hassasdurumdakikişilerinözelihtiyaçlarınıdikkatealaraktümsakinlerinihtiyaçlarınınkarşılandığıbarışçılveçoğulcubirtoplumsalyapıiçindetoplumsaluyum,katılımvegüvenliğiteşvikeder;

(c) Cinsiyeteşitliğinisağlarvekadınlarınheralandavekararvermesüreçlerininherdüzeyindeliderlikyapabilmeleriiçineşithaklariletamveetkilikatılımlarınısağlayarak,tümkadınlariçininsanonurunauygunişlerveeşitişeeşitücretyadaeşdeğerişlersağlayarakveözelvekamusalmekânlardakadınlaravekızçocuklarınayönelikhertürlüayrımcılık,şiddetvetaciziengelleyerekveortadankaldıraraktümkadınlarıvekızçocuklarınıgüçlendirir;

11217A(III)sayılıkarar.1255/2sayılıkarar.1360/1sayılıkarar.1441/128sayılıkarar,ek.

Istanbul, Turkey. © Shutterstock / Valeri Potapova

13

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

(d) Yapısal dönüşüm, yüksek verimlilik, katma değerli etkinlikler ve kaynak verimliliğine ulaşmadakentleşmeyi güçlendirerek; yerel ekonomilerden yararlanarak; ve kayıtlı ekonomiye sürdürülebilirgeçişidesteklerkenkayıtdışıekonomilerinkatkılarınıdikkatealaraksürekli,kapsayıcıvesürdürülebilirekonomikbüyümeninmevcutvegelecektekarşılaşılacakzorluklarınavefırsatlarınakarşılıkverir;

(e) Bölgesel işlevlerini idari sınırlar içinde yerine getirir ve her seviyede dengeli, sürdürülebilir vebütünleşikbirkentselvebölgeselkalkınmaiçinmerkeziveiticibirgüçolarakhareketeder;

(f) İnsanları,mekânları,malları,hizmetleriveekonomikfırsatlarıetkinbiçimdebirleştirerekherkesiçinsürdürülebilir,güvenliveerişilebilirkentselulaşımiçinyaşavecinsiyeteduyarlıplanlamaveyatırımıveyolcuveyüktaşımacılığıiçinkaynakverimliulaşımsistemleriniteşvikeder;

(g) Afet riskinin azaltılması ve yönetimini kabul edip uygular, zarar görebilirliği azaltır, doğal veinsankaynaklıafetlerekarşıdirençvemüdahaleesnekliğigeliştirir, iklimdeğişikliğizararlarınıazaltıpsonuçlarınauyumsağlanmasınıteşvikeder;

(h) Ekolojik sistemlere, suya, doğal yaşam alanlarına ve biyoçeşitliliğe sahip çıkar, bunları korur,iyileştirir ve destekler, çevresel etkilerini asgariye indirir, sürdürülebilir tüketim ve üretim kalıplarınıyerleştirmeyeçalışır.

İ l ke le r im iz ve Taahhüt le r im iz

14. Vizyonumuzu hayata geçirmek için aşağıda birbiriyle bağlantılı ilkelerin rehberliğinde Yeni KentselGündem’ibenimsemeyikabuletmekteyiz:

(a) Aşırıyoksulluğunortadankaldırılmasıdâhil,yoksulluğubütünbiçimveboyutlarıylasonaerdirerek,kentselalanlardabütünleşik,sosyo-ekonomikvekültürelçeşitliliğieşithaklarvefırsatlarısağlayarak,HIV/AIDS,tüberkülozvesıtmasalgınlarınınsonaerdirilmesidâhilyaşanabilirlik,eğitim,gıdagüvenliğive beslenme, sağlık ve refahı arttırarak, güvenliği sağlayarak veayrımcılığın ve şiddetin her şekliniortadan kaldırarak, uygun ve erişilebilir fiyatlı konut dâhil herkesin fiziki ve sosyal altyapı ve temelkamuhizmetlerineeşiterişiminiteminedipherkesingüvenliveeşitbirşekildetoplumhayatınaerişiminisağlayarakhiçkimseyigeridebırakmamak;

(b) Yükseküretkenlik,rekabetgücüveinovasyondâhiliyiplanlıkentleşmeninfaydalarınıkullanarak,herkesetamveüretkenistihdamveuygunişolanaklarısunarak,herkesineşitbirşekildeerişebileceğiekonomik veüretkenkaynaklar ve fırsatlar yaratarak,arsaspekülasyonunuengelleyerekvegüvenlimülkiyet sistemini teşvik ederek ve uygun şekilde kentsel küçülmeyi yöneterek sürdürülebilir vekapsayıcıkentselekonomilersağlamak;

14

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em (c) Kentselgelişmedesürdürülebilirarazivekaynakkullanımıvetemizenerjileriteşvikederek,doğa

ile uyumlu sağlıklı yaşam biçimlerinin benimsenmesi dâhil ekosistemleri ve biyoçeşitliliği koruyarak,sürdürülebilirtüketimveüretimkalıplarınıteşvikederek,dayanıklıkentselyapılarkurarakafetriskleriniazaltarakveiklimdeğişikliğineuyumveazaltımtedbirlerinialarakçevreselsürdürülebilirliğisağlamak.

15. YeniKentselGündemiçinkentselparadigmadeğişikliğinisağlayacakçalışmalardabulunmayıtaahhütetmekteyiz.Bunlar:

(a) Herkes için sürdürülebilir kalkınma ve refahın sağlanmasında sürdürülebilir kentsel ve bölgeselkalkınmanıngerekli olduğunukabulederekkentlerin ve insanyerleşimlerininplanlanma,finansman,imar,idareveyönetimşekilleriniyenidenelealmak;

(b) Şeffafvehesapverebilirbirbiçimde,sürdürülebilirkentselgelişmeiçinkapsayıcıveetkinkentselpolitikalarıntanımlanmasındaveuygulamasındauygunolduğuhallerdeulusalhükümetlerinöncürolünüveulus-altıveyerelyönetimlerinyanısırasiviltoplumvediğerilgilipaydaşlarıneşitderecedeönemlikatkılarınıkabuletmek;

(c) Aşağıdakiler dâhil, kentsel ve bölgesel kalkınmada, değişimin temel unsurlarına dayanansürdürülebilir,insanodaklı,yaşavecinsiyeteduyarlıbütünleşikyaklaşımlarıpolitika,strateji,kapasitegeliştirmeveeylemleriherdüzeydehayatageçirerekbenimsemek;

(i)Sürdürülebilirbütünleşikkentselgelişmeninsağlanabilmesiiçinyerel-ulusalveçokpaydaşlıortaklıklar dâhil kentsel politikaların uygun düzeylerde geliştirilmesini ve uygulanmasını,bütünleşikkentsistemleri ve insanyerleşimlerininoluşturulmasını ve tümyönetimdüzeyleriarasındaişbirliğigeliştirilmesiniteşviketmek;

(ii) Çevrenin korunması, kapsayıcı ve sürdürülebilir ekonomik büyümenin ve toplumsaliçermeninsağlanmasıiçinkentselgelişmeplanlarınıntutarlılığıveöngörülebilirliğinisağlayacakvekentselyönetişimi,uygunkontrol-dengemekanizmalarınınyanısırakentpaydaşlarınıdâhiledenveyetkilendirengüçlümekanizmalarvekurumlarlagüçlendirmek;

(iii) Kentsel formun mekânsal boyutunu en uygun hale getirmek ve kentleşmenin olumlusonuçlarınısağlamakiçinuzunvadelivebütünleşikkentselvebölgeselplanlamavetasarımıcanlandırmak;

(iv)Sürdürülebilirkentselgelişmetarafındanüretilendeğerikapsayıcıbirşekildeoluşturmak,sürdürmek ve paylaşmak için, güçlendirilmiş belediye finansmanını ve yerelmali sistemlerimümkünkılanetkili,yenilikçivesürdürülebilirfinansalçerçevelerivearaçlarıdesteklemek.

15

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

Ey lemÇağr ıs ı

16. Herölçektekikentlerin,kasabaveköylerinkendilerineözgükoşullarıdeğişiyorolsadaYeniKentselGündem’in, kapsamı, katılımcılığı ve insanı merkeze alan bağlamıyla evrensel olduğunu; gezegenikoruduğunu;küresel,bölgesel,ulusal,ulus-altıveyereldüzeylerdekiöncelikveeylemlerinbelirlenmesindeher ülkenin kendi yönetimleri ve ilgili paydaşlarının ihtiyaçları doğrultusunda benimseyebilecekleri uzunvadelibirvizyonasahipolduğunuteyitetmekteyiz.

17. Bizler,uluslarınkendilerineaitgerçekliklerini,kapasitelerinivekalkınmışlıkseviyelerinidikkatealarak,ulusalyasalarveuygulamalarınyanısırapolitikalaraveöncelikleresaygıgöstererek,YeniKentselGündem’inkendiülkelerimizde,bölgemizdeveküreseldüzeydeuygulanmasıiçinçalışacağız.

18. Diğerlerininyanısıra,7.ilkedebelirtildiğiüzereortakamafarklılaşmışsorumlulukilkesidâhilRioÇevreveKalkınmaBildirgesi’ndekibütünilkeleriyenidenteyitetmekteyiz.

19. Yeni Kentsel Gündem’i uygularken tüm ülkelerin, özellikle Afrika ülkeleri, en az gelişmiş ülkeler,denizesınırıolmayankalkınmaktaolanülkeler,kalkınmaktaolanküçükadadevletlerininyanısıraortagelirgrubundakiülkelergibigelişmekteolanülkelerin,kendineözgüveortayaçıkabilecekyenikentselgelişmezorluklarınıelealmayaözeldikkatgösterilmesigerektiğinibildirmekteyiz.Ayrıca,çatışmalarındevamettiğiülkelere,yabancıbirülkeninişgalialtındaolanülkevebölgelereyadaçatışmasonrasıdönemdengeçenülkelere,insanyadadoğakaynaklıafetleriyaşayanülkeleredeözeldikkatgösterilmelidir.

20. Ayrımcılığın tümbiçimlerinemaruzkalangruplar içinde,diğerlerininyanısıra,özelliklekadınlarınvekızçocuklarının,çocukların,gençlerin,engellikişilerin,HIV/AIDShastalarının,yaşlıların,yerlilerinveyereltoplulukların, gecekondu veya kaçak yerleşmelerde yaşayanların, evsizlerin, işçilerin, küçük çiftçilerin vebalıkçıların,mültecilerin,ülke içindeyerlerindenedilmişlervegeridönenlerinvestatülerinebakılmaksızıngöçmenlerinkarşılaştıklarıayrımcılıklabaşetmekiçinözelbirdikkatharcanmasıgerektiğinikabuletmekteyiz.

21. Ulusal politikalara ve mevzuata uygun olarak, tüm ulusal, ulus-altı ve yerel yönetimlerin yanı sırailgili tümpaydaşları,YeniKentselGündem’inetkinbirşekildeuygulanmasıveortakvizyonumuzuhayatageçirmekiçineşgüdümveişbirliğinidestekleyerekortaklıklarıgüçlendirmeye,canladırmayaveortaklıklarkurmayateşviketmekteyiz.

22. Sürdürülebilir kentsel gelişmeyi gerçekleştirmek ve desteklemek için giderek kentleşen dünyadasürdürülebilirkalkınmanın iticigücüvekentlerinve insanyerleşimlerininanahtar rolünükullanan tarihibirfırsat,kolektifbirvizyonvepolitikbirtaahhütolarakYeniKentselGündem’ikabuletmekteyiz.

YENI KENTSEL GÜNDEM IÇIN KITO UYGULAMA PLANI

17

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

23. YeniKentselGündem’i,sürdürülebilirkentselgelişmeningerçekleştirilmesineyardımcıolmakamacıylaulusal,ulus-altıveyerelyönetimlerveilgilitümpaydaşlariçintemelbiraraçolarakuygulamayakararlıyız.

Sürdürülebilir Kentsel Gelişme için Dönüştürücü Taahhütler

24. Sürdürülebilir kalkınmanın bütünleşik ve bölünemez sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarını temelalan, bir kentsel paradigma değişimi yoluyla sürdürülebilir kentsel gelişmenin potansiyelini tam olarakkullanmakiçinaşağıdayeralandönüştürücütaahhütlerdebulunmaktayız.

Sosyal Olarak Kapsayıcı ve Yoksulluğu Sona Erdiren Sürdürülebilir Kentsel Gelişme

25. Aşırıyoksullukdâhilyoksulluğutümbiçimveboyutlarıylaortadankaldırmanınenbüyükküreselsorunvesürdürülebilirkalkınmanınvazgeçilmezbirgerekliliğiolduğunukabuletmekteyiz.Gecekondularvekaçakyerleşim alanlarında yaşayanların sayıca artıyor olması dâhil eşitsizliğin ve yoksulluğun farklı biçim veboyutlarıiledevamediyorolmasınınhemgelişmişhemdegelişmekteolanülkeleri,kentselalanınmekânsaldüzenlenmesini,erişilebilirliğinive tasarımınınyanısıraaltyapıve temelhizmetsunumunuetkilediğinivekalkınmapolitikalarıilebirliktesosyaluyumu,eşitliğivekatılımıengelleyebileceğigibidestekleyebileceğinidekabuletmekteyiz.

26. İnsanımerkezalan,gezegenikoruyan,yaşavecinsiyeteduyarlı,tüminsanhaklarıvetemelözgürlüklerigerçekleştiren, birlikte yaşamayı kolaylaştıran, ayrımcılığın ve şiddetin her türünü sona erdiren, insanlarıvetopluluklarıgüçlendiriliptamveanlamlıbirşekildedâhilolacağıbirkentselvekırsalkalkınmayıtaahhütetmekteyiz.Kentlerinveinsanyerleşimlerinininsanıodağaalanboyutlarıylagelişimindeeşitliğe,kültürlerevefarklılıklarasaygıyıanahtarunsurolarakdestekleyeceğimizitaahhütetmekteyiz.

27. Kimsenin geride bırakılmayacağı vaadimizi yeniden teyit eder, kentleşmenin sunabileceği fayda vefırsatlardaneşitpaylaşımı,planlıveyakaçakyerleşmelerdeyaşayanlardâhiltümkentsakinlerininsaygın,onurluve tatminkârhayatsürebilmelerinive insanolaraksahipolduklarıpotansiyelleri tamolarakhayatageçirebilmelerinisağlamayıtaahhütetmekteyiz.

28. Statülerinebakılmaksızınmültecilerin,yerindenedilmişlerinvegöçmenlerininsanhaklarınatamsaygıgösterilmesini teminedeceğimizi veonlarımisafir edenev sahibi şehirleri, ulusal koşullarını gözönündebulundurarak ve kasaba ve şehirlere yönelen büyük nüfus hareketlerinin çeşitli zorluklar oluşturmasınarağmen kent yaşamına önemli sosyal, ekonomik ve kültürel katkılar getirebileceğini dikkate alarakuluslararası dayanışma ruhu içinde destekleyeceğimizi taahhüt etmekteyiz. Ayrıca uluslararası göç vekalkınmaarasındakisinerjiyi,planlıveiyiyönetilengöçpolitikalarıyoluylaküresel,bölgesel,ulus-altıveyereldüzeylerdegöçügüvenli,sistemlivedüzenlibirhalegetirerekgüçlendirmeyiveyerelyönetimlerigöçmenlerinşehirlere olumlu katkıda bulunmasını temin eden çerçevelerin ve güçlendirilmiş kent-kır bağlantılarınınoluşturulmasındadesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

18

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 29. Ulusal,ulus-altıveyerelyönetimlerineşgüdümrolünüveherkesiçinsosyalvetemelkamuhizmetlerinin

sunumuiletekraredenveuzunsüreninsanikrizlerdenetkilenenlerveafetlerkarşısındaenkırılgantopluluklarayatırımyapılmasıdâhiluygunolduğutakdirdediğerkamukurumlarıylavehükümetdışıkuruluşlarlaolanişbirliklerinigüçlendireceğimizitaahhütetmekteyiz.Kentlerdekrizdenetkileneninsanlarayönelikyeterlihizmet,konut, saygınveüretken iş imkânlarını sunabilmekveyardımların krizlerdenetkilenenlereulaştırılmasınısağlamakveevsahibiyerleşimlerinkalkınmalarınınsekteyeuğramasınıönleyecekkalıcıveonurluçözümlerüretmekvegeliştirmeküzerefırsatlarıbelirlemekiçinyereltopluluklarveyerelyönetimlerlebirlikteçalışmayıtaahhütetmekteyiz.

30. Silahlıçatışmalarınyaşandığıyerlerdekentselhizmetlerindevamlılığıiçinhükümetlerinvesiviltoplumkuruluşlarının daha fazla desteğe ihtiyaç duyduğunu ve aynı zamanda, uluslararası insani hukuka tamsaygınıntekrarteyitedilmesigereğinikabuletmekteyiz.

31. Yeterli bir yaşam standardının bir bileşeni olarak herkese yeterli konut hakkının tedrici olarakgerçekleşmesinidestekleyen,hertürlüayrımcılıkveşiddetekarşı,keyfizorlayerindençıkarılmayıönleyenveevsizlerin,savunmasızdurumdakikişilerin,düşükgelirligruplarınveengellilerinihtiyaçlarınaodaklanan,ulusalmevzuatvestandartlarauygunolarakyerleşmelerinsosyalüretiminedestekolmakdâhiltopluluklarınveilgilipaydaşlarınpolitikalarınplanlanmasıveuygulanmasınakatılımınıvekatkısınısağlayanulusal,ulus-altıveyerelkonutpolitikalarınıdesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

32. Yakınlık faktörüneözeldikkatgöstererekveşehrindokusuveçevredeki işlevselalanlarlamekânsalbağını güçlendirerek, her yönetim düzeyinde – yeterli ve uygun fiyatlı, erişilebilir, kaynak-etkin, güvenli,dayanıklı,iyibağlantılandırılmışveiyikonumlandırılmışkonutarzıylailişkilipolitikaveyaklaşımlarıileözellikleistihdam, eğitim, sağlık ve sosyal entegrasyon sektörleri olmak üzere tüm sektörlerde yaşa ve cinsiyeteduyarlıbütünleşikkonutpolitikalarıveyaklaşımlarınıngeliştirilmesinidesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

33. Marjinal toplulukların, evsizlerin ve hassas durumdaki kişilerin sosyo-ekonomik ve kültürelentegrasyonunudikkatealarakveayrıştırmayıönleyerek,toplumunfarklıgelirgruplarınınüyeleriiçingüvenli,uygun fiyatlı ve erişilebilir yeterli konut seçeneklerini içeren çeşitli konut arzlarını teşvik etmeyi taahhütetmekteyiz. Evsizlerin yaşam koşullarını iyileştirmek ve topluma tam katılımlarını kolaylaştırmak üzereevsizliği önleyecek ve ortadan kaldıracak aynı zamanda suç olmaktan çıkarılması ve bununlamücadeleedecekolumlutedbirlerialacağız.

34. Herkesin,herhangibirayrımamaruzkalmadan,eşitveelverişliarazi,konut,modernveyenilenebilirenerji,güvenliiçmesuyuvekanalizasyon,güvenlik,yeterligıda,atıktasfiyesi,sürdürülebilirulaşım,sağlıkveaileplanlaması,eğitim,kültür,bilgivehaberleşmeteknolojileridâhilsürdürülebilirtemelfizikivesosyalaltyapıyaerişiminisağlamayıtaahhütetmekteyiz.Ayrıca,buhizmetlerin,uygunolduğuölçüde,kadınların,çocuklarınvegençlerin,yaşlıinsanlarınveengellilerinvegöçmenlerin,yerlihalklarınveyereltopluluklarınvesavunmasızdurumlardaolandiğerlerininhaklarınaveihtiyaçlarınaduyarlıolmalarınıteminedeceğimizidetaahhütetmekteyiz.Buyöndeyasal,kurumsal,sosyo-ekonomikvefizikiengellerinkaldırılmasını teşvikedeceğiz.

19

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

35. Ulus-altı ve yerel yönetimler dâhil, uygun olan idari düzeyde, etkin idari sistemlerle,mülkiyetin çokçeşitlibiçimlerininfarkındaolarakvekadınlarıngüçlenmesinde,herkesinmülkiyethakkınıngüvencealtındaolmasının önemine özel dikkat göstererek, arazi vemülkiyet haklarının sürekliliği içinde yaşa ve amacauygun,toplumsalcinsiyeteveçevreyeduyarlıçözümlergeliştirmeyitaahhütetmekteyiz.

36. Kentlerde ve insan yerleşimlerinde engellilerin, diğerleriyle eşit koşullarda, başta kamusal alanlaraolmak üzere toplu taşıma, konut, eğitim ve sağlık tesisleri gibi kentin fiziksel çevresine, kamu bilgi veiletişimteknolojilerivesistemleridâhilolmaküzerevediğertesislerine,kırsalvekentselalanlardakamununkullanımına açık veya kullanımına sunulan hizmet ve aktivitelere erişimini kolaylaştıran uygun tedbirlerialmayıtaahhütetmekteyiz.

37. İnsanın gelişimini, barışçıl, kapsayıcı, katılımcı bir toplumun inşa edilmesini sağlamak ve bir aradayaşamayı, bağlantılı olmayı ve sosyal içermeyi temin etmek üzere tasarlanan ve yönetilen caddeleri,kaldırımları, bisiklet yollarını, meydanları, su kenarlarını, bahçe ve parklar dâhil olmak üzere güvenli,kapsayıcı,ulaşılabilir,kaliteliveyeşilkamusalalanları,insansağlığınaverefahına,ekonomikdeğiştokuşavekültürelifadeye,farklıinsanlarvekültürlerarasındadiyaloğa,sosyaliçermeyeveetkileşimeimkântanıyançokfonksiyonlualanlarolarakgeliştirmeyitaahhütetmekteyiz.

38. Kentsel alanların iyileştirilmesinde, canlandırılmasında ve toplumsal katılımın güçlendirilmesi vevatandaşlık hak ve yükümlülüklerin yerine getirilmesinde, oynadıkları rolü vurgulayarak, uygun olduğuölçüde,somutvesomutolmayandoğalvekültürelmirasınbütünleşikkentselvebölgeselpolitikalarveyeterliyatırımlaryoluylakültürelaltyapılarınvealanların,müzelerin,yerlikültürlerinvedillerinyanısıragelenekselbilgininvesanatlarınkorunmasıvegeliştirilmesiiçinkentlerdeveinsanyerleşimlerinde,ulus-altıveyereldüzeylerdesürdürülebilirkullanımınıtaahhütetmekteyiz.

39. Kentlerdeveyerleşmelerdeşiddetveyıldırmakorkusuolmadan,herkesinyaşaması,çalışmasıvekentyaşamınakatılabilmesi içingüvenli,sağlıklı,kapsayıcıvegüvenilirbirortamsunmayı taahhütetmekteyiz,özellikle,kadınlarınvekızçocuklarının,çocuklarvegençlerinvesavunmasızdurumdaolankişilerinsıklıklabudurumlaramaruzkaldıklarıgerçeğinigözönündebulundurarak.Ayrıca,çocukyaşta,erkenvezorlaevliliğivekadınsünnetiniiçeren,kadınlaravekızçocuklarınayönelikzararvericiuygulamalarıortadankaldırmakiçinçalışacağız.

40. Kentlerdeveinsanyerleşimlerinde,farklılıklarıkucaklayaraksosyaluyumu,kültürlerarasıdiyaloguveanlayışı, hoşgörüyü, karşılıklı saygıyı, cinsiyet eşitliğini, inovasyonu, girişimciliği, kapsayıcılığı, kimlik vegüvenliği güçlendirmeyi ve tüm insanların onurunun yanı sıra yaşanabilirliği ve canlı şehir ekonomilerinidesteklemeyitaahhütetmekteyiz.Ayrıca,giderekçokkültürlüveheterojenolantoplumlarımızdaçoğulculukvebiraradayaşamayı teşvikedenyerelkurumsalyapıları tesisetmeyolundaadımlaratmayıdataahhütetmekteyiz.

20

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 41. Kentlerde ve insan yerleşimlerinde, ulusal politikalar doğrultusunda, karar alma, planlama ve takip

süreçlerineherkesinanlamlıkatılımınınyanısırasivilkatılımıarttıran,ortaktedarikveüretimeimkântanıyankapsayıcı platformları yaygınlaştıran, kurumsal, politik, yasal vemali mekanizmaları geliştirmeyi taahhütetmekteyiz.

42. Ulus-altı veyerelyönetimlereyaşave toplumsalcinsiyeteduyarlı yaklaşımlardadâhil ırk,din,etnikköken veya sosyo-ekonomik statülerinden ötürü ayrımcılık yapmadan, erkekler, kadınlar, çocuklar vegençler, engelliler, yerli halklar ve yerel topluluklar, mülteciler ve yerinden edilmiş kişiler ile göçmenlikstatülerinebakılmaksızıngöçmenlerdâhiltoplumunherkesimindenyapılacakpotansiyelkatkılaraözeldikkatgöstererekvediyalogiçinfırsatlarsunarak,ilgilitümpaydaşlararasındakietkileşimigüçlendirenkilitrolleriniyerinegetirmeleriiçin,uygunolduğuölçüde,destekvermekteyiz.

Herkes için sürdürülebilir, kapsayıcı kentsel refah ve fırsatlar

43. Kentlerinveinsanyerleşimlerinin,insanlarasağlıklı,üretken,müreffehvetatminedicibiryaşamimkânıtanıyaneşitfırsatlarınsunulduğumekânlarolmasıgerektiğinivesürekli,kapsayıcıvesürdürülebilirekonomikbüyümeileherkesiçintamveüretkenistihdamınveuygunişolanaklarısağlayankapsayıcıvesürdürülebilirekonomik büyümenin sürdürülebilir kentsel ve bölgesel kalkınmanın önemli bir unsuru olduğunu kabuletmekteyiz.

44. Kent biçimi, altyapı ve bina tasarımının, ölçek ve yığılma ekonomisinin getirdiği faydalarla, kentekonomisinde enerji verimliliğini, yenilenebilir enerjiyi, dayanıklılığı, üretkenliği, çevre korumayı vesürdürülebilirbüyümeyidestekleyerekmaliyetvekaynaketkinliğisağlamadaenbüyükiticigüçlerarasındayeraldığınıkabuletmekteyiz.

45. Kaynakverimlivedayanıklıaltyapınınyanısıraiçselpotansiyel,rekabetüstünlükleri,kültürelmirasveyerelkaynaklarüzerinekurulucanlı,sürdürülebilirvekapsamlıkentekonomilerinigeliştirmeyi;sürdürülebilirvekapsayıcıendüstriyelgelişmeilesürdürülebilir tüketimveüretimkalıplarınıteşviketmeyi; işletmelerveinovasyonilegeçimkaynaklarınıetkinleştirecekbirortamıdesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

46. Konutun sermaye oluşumunu, gelir ve istihdam oluşumunu ve tasarrufları arttırdığını; ulusal, ulus-altı ve yerel düzeylerde sürdürülebilir ve kapsayıcı ekonomik dönüşümün gerçekleşmesine katkıdabulunabileceğininbilincindeolaraktoplumsalyaşamalanınüretimidâhiluygunfiyatlıvesürdürülebilirkonutve konut finansmanının ekonomik kalkınmadaki rolünü ve diğer ekonomik sektörlerde verimliliği arttırankatkılarınıarttırmayıtaahhütetmekteyiz.

21

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

47. Yerelekonomikkalkınmanındesteklemesiiçinulusal,ulus-altıveyerelkurumlarıgüçlendiren,yönetimkademeleri, işlevsel alanlar ve ilgili paydaşlar arasında entegrasyonu, iş birliğini ve eşgüdümü sağlayanuygunadımlarıatmayıtaahhütetmekteyiz.

48. Kentsel ekonomik kalkınma için fırsatları keşfetmek, mevcut ve ortaya çıkmakta olan sorunlarıbelirlemeküzerearalarındayerelyönetimlerin,özelsektörvesiviltoplum,kadınlarileengellilerivegençleritemsil edenörgütlerin, yerli halklar,profesyoneller,akademikkurumlar, sendikalar, işveren temsilcilerinin,göçmenderneklerivekültürelderneklerinbulunduğuilgilitümpaydaşlararasında,etkilikatılımıveişbirliğiniteşviketmekteyiz.

49. Kentsel ve kırsal işlevleri ulusal ve ulus-altı mekânsal çerçeveler, kentler ve yerleşim sistemleri ileentegreedenbölgeselsistemleridesteklemeyi;böylecedoğalkaynaklarınvearazininsürdürülebiliryönetimivekullanımınıteşviketmeyi;kentselvekırsalarzvetalebibirbirinebağlayarak,sosyal,ekonomikvebölgeselgelişmişlikfarklarınıgiderenveadilbölgeselkalkınmayıkentsel-kırsalsüreklilikiçindedestekleyengüvenilirtedarikvedeğerzincirlerinisağlamayıtaahhütetmekteyiz.

50. Çevresel sürdürülebilirlik ve güvenliğin yanı sıra verimliliği, sosyal, ekonomik ve bölgesel uyumuarttıran potansiyellerini en üst düzeye çıkarmak amacıyla, bütünleşik kentsel ve bölgesel bir yaklaşımadayalı planlamaaraçlarıyla destekleyen sürdürülebilir taşımacılık ve ulaşımı, teknoloji ve iletişim ağlarınıve altyapıyı güçlendirerek kentsel-kırsal etkileşimleri ve bağlantıyı desteklemeyi taahhüt etmekteyiz. Bu,kentlerinveçevrelerinin,kentçeperlerivekırsalalanlarınyanısırauygunolduğuyerlerdedahagenişkaravedenizbağlantılarınıiçermelidir.

51. Ölçek ekonomileri ve kentsel yığılmayı harekete geçirmek, gıda sistem planlamasını güçlendirmek,kaynakverimliliğini,kentseldayanıklılığıveçevreselsürdürülebilirliğiartırmakiçin,kentplanlamavetasarımaraçları dâhil planlı kentsel büyüme ve yapılaşma stratejileri yoluyla uygun yoğunluğu ve sıkılığı, çokmerkezliliğivekarmakullanımısürdürülebilirarazivekaynakyönetiminivekullanımınıdestekleyenkentselmekânsalçerçevelerinkurulmasınadestekvermeyitaahhütetmekteyiz.

52. Kentsel genişlemenin yönlendirilmesi ihtiyacını dikkate alarak, uygun olduğu yerlerde, erişilebilir vebağlantıları iyi kurulmuş altyapı ve hizmetlerini, sürdürülebilir nüfus yoğunluklarını, ufak ölçekli tasarımı,çarpıkkentleşmevemarjinalleşmeyiönlemekamacıylayenimahallelerinkentdokusunaentegrasyonunusağlamak için kentsel yenilenmeye planlı bir şekilde öncelik verenmekânsal gelişme stratejilerini teşviketmekteyiz.

53. Mülkün değeri dâhil, artan sosyal ve ekonomik değeri üretmek üzere potansiyellerini sürdürülebilirbirşekildekullanmakveherkes içingeçim imkânı,kamuveözelsektöryatırımlarınıvegeçim fırsatlarınıkolaylaştırmakamacıyla, sosyal ve ekonomik kalkınmanın itici gücüolarak güvenli, kapsayıcı, erişilebilir,yeşilvekalitelikamusalalanlarıoluşturmayıtaahhütetmekteyiz.

Istanbul, Turkey. © Shutterstock / istanbulphotos

23

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

54. Mümkünolanyerlerdebağlantılıolmanın faydalarınıeldeetmekveverimsizulaşım, trafiksıkışıklığı,hava kirliliği, kentsel ısı adası etkileri ve gürültününmali, çevresel ve halk sağlığımaliyetlerini azaltmakiçin yenilenebilir veuygunfiyatlı enerji vesürdürülebilir, verimli ulaşımaltyapı vehizmetlerini geliştirmeyive kullanmayı taahhütetmekteyiz.Ayrıca, herkesin, özellikle yoksul ve kaçakyerleşimlerdeyaşayanlarınenerjiveulaşımihtiyaçlarınaözelönemgöstermeyitaahhütetmekteyiz.Aynızamandayenilenebilirenerjimaliyetlerindekidüşüşün,kentlerve insanyerleşimlerindeenerjiarzmaliyetlerininazaltılmasındaetkilibiraraçolduğunukaydetmekteyiz.

55. Yeterli,kapsayıcıvekalitelikamuhizmetlerine,DünyaSağlıkÖrgütütarafındanhazırlananlardâhilhavakalitesiyönergelerinidikkatealantemizbirçevreyeveyenidoğmuşçocukveanneölümleriniazaltmakiçincinselsağlıkveüremesağlığıgibisağlıkhizmetlerineevrenselerişimdâhilsosyalaltyapıvefaaliyetlerineerişimiteşvikedensağlıklıtoplumlarıdesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

56. Yenilikçiverekabetçibirkentselekonomiyekatkısağlayanekonomiküretkenliği,işgücününbilgi,becerive gelir kazanma fırsatlarına ve eğitim faaliyetlerine erişimini uygunolduğuölçüde sağlayarak arttırmayıtaahhütetmekteyiz.Aynızamanda,kentlerdeveinsanyerleşimlerindetamveüretkenistihdamın,iyiişvegeçimolanaklarınıngeliştirilmesiyoluylaekonomiküretkenliğiarttırmayıtaahhütetmekteyiz.

57. Kentlerdeveinsanyerleşimlerinde,yasalkazançfırsatlarınaayrımcılıkyapmadanerişimidestekleyerekveherkes için tamveüretken istihdamı,mümkünolduğuölçüde, iyi iş olanaklarını ve geçim fırsatlarını,kadınlarıngençlerin, engellilerin, yerli halklar veyerel toplulukların,mülteciler veyerlerindenedilmişlerin,göçmenler, bilhassa çok yoksul ve savunmasız durumda olanların ihtiyaç ve potansiyellerine özel dikkatgösterereksağlamayıtaahhütetmekteyiz.

58. Çevreselsürdürülebilirlikvekapsayıcırefah ilkelerinedayananyatırımları, inovasyonuvegirişimciliğiteşvikeden,adilvesorumlubirişortamınıgeliştirmeyitaahhütetmekteyiz.Ayrıca,özelliklekayıtlıvekayıtdışıekonomilerdefaaliyetgösterentoplumsalvedayanışmaekonomisindekiişletmelervegirişimcilerolmaküzeredeğerzinciriboyuncamikro,küçükveortaölçekli işletmeler ilekooperatifleridestekleyerekyerel işçevrelerininkarşılaştığıgüçlükleriçözmeyitaahhütetmekteyiz.

59. Ulusal koşulları dikkate alarak, kayıt dışı ekonomide çalışan yoksulların, özellikle ücret karşılığıolmaksızın çalışan kadınların, yerli ve göçmen işçilerin kent ekonomisine katkılarını tanımayı taahhütetmekteyiz.Bunlarıngeçimkaynakları,çalışmakoşulları,gelirleriningüvencealtınaalınması,yasalvesosyalgüvenlikleri,becerilere,varlıklaravediğerdestekhizmetlerineerişimlerivesesleriniduyurmavetemsillerininyükseltilmesigerekir.Varolangeçimkaynaklarıkorunurkenveiyileştirilirken,uyumtedbirleriniveteşviklerinibirleştiren dengeli bir yaklaşımla kayıt dışı ekonomideki işçilerin ve işletmelerin kayıtlı ekonomiye tedricigeçişlerisağlanacaktır.Kayıtlıekonomiyegeçiştebelirliulusalkoşulları,mevzuatı,politikaları,uygulamalarıveönceliklerigözönündebulunduracağız.

24

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 60. Kentselekonomilerinkatmadeğeriyükseksektörlervasıtasıylayükseküretkenliğekademeligeçişini,

diğerlerininyanısırakültürelveyaratıcıendüstrilerintanıtımı,sürdürülebilirturizm,sahnesanatlarıvetarihimirasıkorumafaaliyetleridâhilçeşitlendirme,teknolojininiyileştirilmesi,araştırmaveinnovasyonilekaliteli,uygunveüretkenişimkânlarıyarataraksağlamayıvedesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

61. Kentlerdeveinsanyerleşimlerindeartanüretkenlikverefahınpaylaşılmasıhedefineulaşmakamacıyla,uygulanabilirolduğuyerlerde,kentseldemografikfarklılaşmanınfaydalarınıkullanmayıvegençlerineğitim,becerigelişimiveistihdamaerişimlerinisağlamayıtaahhütetmekteyiz.Kızveerkekçocuklar,gençkadınlarvegençerkeklerdahaiyibirgelecekyaratmadadeğişiminanaaktörleridirveyetkilendirildiklerindekendilerive topluluklarıadınadeğişiminsavunuculuğu içinbüyükbirpotansiyelesahiptirler.Anlamlıkatılımları içindahafazlavedahaiyifırsatlarınsağlanması,YeniKentselGündem’inuygulanmasıiçingereklidir.

62. Kentsel nüfusun yaşam kalitesini iyileştirirken, uygulanabilir olduğu durumlarda, yaşlanan nüfusunsosyal,ekonomikvemekânsalihtiyaçlarınıelealmayıveyaşlanmafaktöründenyeniveiyiişlervesürekli,kapsayıcıvesürdürülebilirekonomikbüyümeiçinbirfırsatolarakfaydalanmayıtaahhütetmekteyiz.

Çevresel olarak sürdürülebilir ve dirençli kentsel gelişme

63. Kentlerin ve insan yerleşimlerinin; sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması ve yoksulluğu tüm biçimve boyutları ile sona erdirme çabalarını baltalayan, sürdürülebilir olmayan tüketim ve üretim kalıpları,biyoçeşitlilikkayıpları,ekosistembaskısı,kirlilik,doğalveinsankaynaklıafetler,iklimdeğişikliğivebununlabağlantılırisklernedeniylebenzerigörülmemiştehditlerlekarşıkarşıyaolduğunukabuletmekteyiz.Kentlerindemografikeğilimleri,küreselekonomide,iklimdeğişikliğiileilgiliazaltımveuyumçabalarında,kaynaklarınkullanımıveekosistemlerdekimerkezi rolü,planlanma,finanseedilme,büyüme, inşaedilme,yönetimveidarebiçimleri,sürdürülebilirlikvedirençüzerindekentselsınırlarınçokötesindedoğrudanbiretkiyesahiptir.

64. Ayrıca,özelliklegelişmekteolanülkelerbaştaolmaküzeredünyaçapındakikentmerkezlerinin,sıksıkkendilerinivesakinlerini;iklimdeğişikliğivedepremler,aşırıhavaolayları,kumvetozfırtınaları,subaskını,sukıtlığı,kuraklık,suvehavakirliliği,vektörkaynaklıhastalıklarvediğerlerininyanısıraözelliklekıyıbölgeleri,deltalarıvegelişmekteolanküçükadadevletlerinietkileyendenizseviyesininyükselmesidâhildiğerdoğalve insankaynaklıafetlerinolumsuzetkilerinekarşısavunmasızbırakanözellikleresahipolduklarınıkabuletmekteyiz.

65. Çevreye duyarlı kentsel ve bölgesel planlama, altyapı ve temel hizmetler yoluyla sürdürülebilirekonomik kalkınmayı sağlarkenveherkesin refahını ve yaşamkalitesini korurken, kentsel ekosistemi veçevrehizmetlerinikoruyanveiyileştiren,seragazıemisyonlarınıvehavakirliliğiniazaltanveriskseviyeleriiçin standartlar dâhil doğal ve insan kaynaklı tehlikelerden kaynaklanan afet riskinin periyodik olarakdeğerlendirilmesiyledesteklenenbirafetriskazatlımıveyönetimiiledesteklenenbiryaklaşımlakentlerdeveinsanyerleşimlerindedoğalkaynaklarınsürdürülebiliryönetiminimümkünkılmayıtaahhütetmekteyiz.

25

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

66. Dijitalleşme, temizenerji ve teknolojilerin yanı sıra yenilikçi ulaşım teknolojilerindenyararlananakıllıbir şehiryaklaşımınıbenimsemeyi,böylecekentsakinlerinedaha fazlaçevredostuseçeneklersunmayı,sürdürülebilirekonomikbüyümeyiartırmayıvehizmetsunumununiyileştirilmesinitaahhütetmekteyiz.

67. Şehirlerin sel, kuraklık riskleri ve ısı dalgaları dâhil afetlere ve iklim değişikliğine karşı direnciniiyileştirmeyi,fizikselvezihinselsağlıkveortamhavakalitesiniyükseltmeyi,gürültüyüazaltmayı,çekiciveyaşanabilir kent ve insan yerleşimlerini desteklemeyi, gıda güvenliği ve beslenmeyi iyileştirmeyi; kentselpeyzajveendemiktürlerinkorunmasınaöncelikvermeyivebağlantılarıiyikurulmuşveiyikonumlandırılmış,çokamaçlı,güvenli,kapsayıcı,erişilebilir,yeşilvekaliteliaçıkkamusalalanağlarınıoluşturmayı,bakımveonarımlarınıgerçekleştirmeyitaahhütetmekteyiz.

68. Kentseldeltalara,kıyıalanlarınavediğerçevreselolarakhassasalanlara,ekosistemlerintaşımacılık,gıdagüvenliği,ekonomikrefah,ekosistemhizmetlerivedayanıklılıkiçinönemlikaynaksağlayıcılarolarakönemlerinidikkatealaraközengöstermeyitaahhütetmekteyiz.Sürdürülebilirkentselvebölgeselplanlamavekalkınmasüreçleriylebütünleştirecekuyguntedbirlerialmayıtaahhütetmekteyiz.

69. Kentleriveinsanyerleşimlerinidestekleyenkıyıalanlarıdâhil,arazininekolojikvesosyalfonksiyonunukorumayı ve desteklemeyi ve ekosistemin yenilenme kapasitesinin aşılmaması amacıyla sürdürülebilirtüketimveüretimkalıplarınısağlayanekosistemtemelliçözümlergeliştirmeyi taahhütetmekteyiz.Ayrıca,gereksizarazikullanımdeğişikliğiniveverimlitoprak,kırılganveönemliekosistemlerinkaybınıönlemeninyanısıraçarpıkkentleşmeyiönlemekvesınırlandırmakamacıylakentselgenişlemeyiyeterliyoğunlukvesıkılıkilebirleştirereksürdürülebilirtoprakkullanımınıdesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

70. Uzak mesafelerde bulunan enerji kaynaklarına, su, gıda ve diğer üretim ve tüketim materyallerineaşırı bağımlılığın hizmet arzında aksamalar dâhil sürdürülebilirlikle ilgili zorluklar yaratabileceğinin vekaynaklarayakınlıkfaktörününfaydalarını,yereltedarikinyerleşimsakinlerininkaynaklaradahaiyierişiminisağlayabileceğinin farkında olarak temel hizmetlerin ve malların yerel sunumunu desteklemeyi taahhütetmekteyiz.

71. Yeni ve ortaya çıkan zorluklar karşısında ekosistemin korunmasını, yenilenmesini, restorasyonunuvedayanıklılığınısağlayacakbirşekilde,kentsel-kırsalbağlantılarıve işlevsel tedarikvedeğerzincirleriniçevreseletki vesürdürülebilirlikaçısındandikkatealarakvedöngüselbir ekonomiyegeçmeyeçalışarak,hava ve kısa ömürlü iklim kirleticileri ve gürültüyü, sera gazı zararlı kimyasallar dâhil olmak üzere tümatıkların ve tehlikeli kimyasallarınenaza indirgenmesini çevreyeduyarlı yönetimeözel önemgöstererekarazi,su(okyanus,denizlervetatlısu),enerji,hammadde,ormanvegıdadâhilkaynaklarınsürdürülebiliryönetiminigüçlendirmeyitaahhütetmekteyiz.

Jac

arta

, Ind

onés

ia

27

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

72. Kentsel-kırsalsürekliliğigözönünebulundurarakilgilipaydaşlarınvetopluluklarınkatılımınıdaiçerecekşekilde,yerelvebölgeselölçektebütünleşiksukaynaklarıplanlamasınıveyönetimini içerenuzunvadelikentselvebölgeselplanlamasüreçlerinivemekânsalgelişmeuygulamalarınıtaahhütetmekteyiz.

73. Sudöngüsünügözönündebulundurarakkentselvekırsalalanlardavekentçeperlerindesukaynaklarınıiyileştirerek, atık su miktarını azaltarak ve yeniden işleyerek, su kayıplarını en aza indirerek, tekrarkullanılmasınıteşvikederek,suyundepolanması,tutulmasıvegeribeslemesiniarttıraraksuyunkorunmasınıvesürdürülebilirkullanımınıteşviketmeyitaahhütetmekteyiz.

74. Çevreyeduyarlıatıkyönetiminidesteklemeyiveazaltım,tekrarkullanımvegeridönüşümyoluylaaçıktadepolamaalanlarınınazaltılmasıveatıklarıngeridönüştürülemediğiyadaen iyiçevreselsonucaulaştığızaman atığı enerjiye dönüştürmek suretiyle atık üretimini önemli ölçüde azaltılmayı taahhüt etmekteyiz.Bunundaötesindekıyıkesimlerdekiatıkveatıksuidaresini iyileştirerekdenizkirliliğiniazaltmayıtaahhütetmekteyiz.

75. Uygunolduğudurumlarda,ulusal,ulus-altıveyerelyönetimleriseragazıvekarbonsiyahıemisyonlarınınazaltılması,sürdürülebilirtüketimveüretimkalıplarınınsağlanmasıveuygunyeniişolanaklarınınyaratılması,halksağlığınıniyileştirilmesiveenerjiarzmaliyetlerininazaltılmasıiçingerekliolansürdürülebilir,yenilenebilirveuygunmaliyetlienerji,enerjitasarruflubinalarveinşaatyöntemlerinigeliştirmekveenerjitasarrufunuveverimliliğinisağlamakyönündeteşviketmeyitaahhütetmekteyiz.

76. Beton, metaller, ahşap, mineraller ve toprak gibi hammadde ve inşaat malzemelerinin kaynakverimliliğineodaklanmayıvedoğalkaynaklarınsürdürülebilir kullanımını taahhütetmekteyiz.Yerel, toksikolmayanvegeridönüştürülmüşmateryallerinvekatkımaddesiiçermeyenkurşunsuzboyavekaplamalarınkullanımına öncelik vermeyi ve güvenli malzeme geri kazanım ve geri dönüşüm tesislerini kurmayı vesürdürülebilirvedayanıklıbinalarıngeliştirmesinidesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

77. 2015-2030SendaiAfetRiskAzaltmaÇerçevesiileuyumluolarakbütünleşik,yaşavetoplumsalcinsiyeteduyarlıpolitikalarveplanlarileekosistemedayalıyaklaşımlarıbenimseyerekveuygulayarakkalitelialtyapıvemekânsal planlamadâhil tüm yönetimdüzeylerinde bütünsel ve veri kaynaklı afet riskinin azaltılmasıve yönetimini yaygınlaştırarak, şok veya gizli stresler dâhil tehlikelerin etkilerine karşı hane halklarının,toplulukların, kurumlar vehizmetlerin hazırlanması,müdahaleetmesi, etkilerineuyumsağlaması vehızlıbirşekildetoparlanmasınısağlayarak,özelliklerisklialanlardakiimarlıvegecekondulardâhilkaçakyerleşimbölgelerininzarargörebilirliğiniveriskiniazaltarakkentlerinveinsanyerleşimlerinindayanıklılığınıarttırmayıtaahhüt etmekteyiz. Ayrıca, yerel yönetimler ve ilgili paydaşlarla eşgüdüm içinde, gecekondu ve kaçakyerleşmelerdâhiltümrisklikonutstokununafetlerekarşıdayanıklılığınısağlamaküzeregüçlendirilmesiveyenilenmesiiçintedbirlergeliştireceğiz.

28

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 78. Doğalveinsankaynaklıafetlerdenveçatışmalardanetkilenenhalkınacil ihtiyaçlarınıkarşılamakiçin

zamanındaveetkinyerelmüdahaleleridesteklerkenrisktenkorunmavedirençoluşturmakiçinriskekarşıhalkınbilinçdüzeyininyükseltilmesiveplanlıyeniyatırımların teşvikedilmesigibi reaktifolanlardandahapro-aktif, riske dayalı, tüm tehlikeler ve toplumun her kesimini dâhil eden yaklaşımlara geçmeyi taahhütetmekteyiz.Bu“dahaiyisiniyap”prensibiniafetsonrasıtoparlanmasürecinedâhiledendirençliyapılaşmanınçevresel vemekânsal tedbirlerini vegeçmişafetlerden çıkarılandersleri ve yeni riskleredair farkındalığıgelecekplanlaraentegreetmeyiiçermelidir.

79. İklimdeğişikliğineuyumveazatlımdâhiluluslararası,ulusal,ulus-altıveyereliklimeylemlerini,kentlerin,insanyerleşimlerininveonlarınsakinlerininvetümyerelpaydaşlarınçabalarınıönemliuygulayıcılarolarakdesteklemeyitaahhütetmekteyiz.Ayrıca,ilgilitümsektörlerdeseragazlarınınemisyonunuazaltımıveiklimdeğişikliğine karşı direncin inşasını teşvik etmeyi taahhüt etmekteyiz. Bu tür tedbirler, küresel ortalamasıcaklık artışını endüstri öncesi dönemin çok altında 2 oC’ye tekabül eden bir rakamın altında tutma vesıcaklık artışını 1,5 oC ile sınırlamak üzere çabaları yoğunlaştırma hedefi dâhil Birleşmiş Milletler İklimDeğişikliğiÇerçeveSözleşmesiuyarıncakabuledilenParisAnlaşması’nınhedefleriiletutarlıolmalıdır.

80. Ekosistem tabanlı uyumun kullanımı dâhil kent sakinlerinin iklim karşısında direnç oluşturmasınısağlayanuyumplanlarını,politikalarını,programlarınıveeylemleribilgilendirmekamacıylakentölçekliiklimzarargörebilirlikveetkideğerlendirmeleriileorta-uzunvadeliuyumplanlamasürecinidesteklemeyitaahhütetmekteyiz.

E tk i l i Uygu lama81. Yeni Kentsel Gündem ile belirlenen dönüştürücü taahhütlerin gerçekleştirilmesinin; ulusal, ulus-altı ve yerel düzeylerde,uluslararası işbirliğinin yanı sıraher yönetimdüzeyiarasında iyi uygulamalarınpaylaşılması, politikalar, programlar ve kapasite geliştirme çabaları ile desteklenen etkili uygulamaaraçlarıvekatılımcıplanlamavekentselmekânsalyönetimlebütünleştirilmişetkinbirpolitikaçerçevesininoluşturulmasınıgerektirdiğinikabuletmekteyiz.

82. Bütünuluslararasıvebölgeselörgütvekuruluşlar ilearalarındaBirleşmişMilletlersistemindeolanlarve çok taraflı çevre anlaşmalarının tarafları dâhil, kalkınma ortaklarını, uluslararası ve çok taraflı finanskuruluşlarını, bölgesel kalkınma bankalarını, özel sektör ve diğer paydaşları Yeni Kentsel Gündem’insürdürülebilirkentleşmeadınayaygınbiranlayışolarakbütünleşikbiryaklaşımlauygulanmasıiçinkentselvekırsalkalkınmastratejileriveprogramlarınıneşgüdümünüarttırmayadavetetmekteyiz.

83. Buyönde,2030SürdürülebilirKalkınmaGündemi’nin88.paragrafındabelirtildiğiüzere,sistemçapındastratejik planlama, uygulama ve raporlama çerçevesi içinde Birleşmiş Milletler’in sürdürülebilir kentselgelişme alanında sistem genelinde eşgüdümünün ve iç tutarlılığının iyileştirilmesine ihtiyaç olduğunuvurgulamaktayız.

29

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

84. Devletleri,uluslararasıhukukaveBirleşmişMilletlerSözleşmesi’ninruhunaaykırıbirşekildeözelliklegelişmekteolanülkelerde,ekonomikvesosyalkalkınmanınsağlanmasınıengelleyen,tektaraflıekonomik,finansalveyaticaretönlemlerialmamayaveuygulamalardankaçınmayaçağırmaktayız.

Kentsel yönetişim yapısını oluşturmak: Destekleyici bir çerçeve kurulması

85. BirleşmişMilletlerİnsanYerleşimleriProgramı(BM-Habitat)YönetimKonseyitarafından20Nisan2007tarihve21/3sayılıkarar15 ve3Nisan2009tarihve22/8sayılıkarar16 ilebenimsenenUluslararasıYerindenYönetimveYerelYönetimlerinGüçlendirilmesiveHerkesiçinTemelHizmetlereErişimeİlişkinKılavuzlar’dayeralanilkevestratejilerikabuletmekteyiz.

86. YeniKentselGündem’inetkili bir şekildeuygulanmasını; sürdürülebilir kentsel vebölgeselgelişmeyibütünleşik kalkınma stratejileri ve planlarının bir parçası olarak kabul eden, ulusal, ulus-altı ve yerelkurumsalvedüzenleyiciçerçevelerleuygunolduğudurumlardadesteklen,hesapverebilirveşeffaffinansalmekanizmalarlabağlantılarıkurulmuşkapsayıcı,uygulanabilirvekatılımcıkentselpolitikalarlasağlayacağız.

87. Çokseviyeliistişaremekanizmalarıdâhilheryönetimdüzeyiiçinyetkisınırlarını,araçlarıvekaynaklarıaçıkbir şekilde tanımlayarakulusal,ulus-altı veyerel yönetimlerarasındagüçlüeşgüdümüve işbirliğinidestekleyeceğiz.

88. Kentleşmedebütünleşikyaklaşımlarıgüçlendirmekvebunlarıetkileyenbütünleşikkentselvebölgeselplanlama stratejilerini uygulamak için, idari sınırlar boyunca ve uygun işlevsel alanları göz önündebulundurarak,farklısiyasidüzeylerdeveidariölçeklerde,kırsalkalkınma,arazikullanımı,gıdagüvenliğivebeslenme,doğalkaynaklarınyönetimi,kamuhizmetlerininsağlanması,suvekanalizasyon,sağlık,çevre,enerji,konutveulaşımlailgilisektörelpolitikalarınhedeflerivetedbirleriarasındakitutarlılığısağlayacağız.

89. Uygunolduğuölçüde,yönetimlerin,ulusalkentselpolitikalarıetkinbirşekildeuygulamakabiliyetleriniartıracak,eşitlikveayrımcılıkyapmama ilkelerinedayanan,uygundurumlarda,yerindenlik ilkesinedayalıyeterlimali,politikveyerindenyönetimisağlayarakbunlarıpolitikayapıcılarvekararvericilerolarakyetkilikılanpolitikaveyasalçerçevelerikurmakiçintedbirleralacağız.

90. Ülkelerinulusalmevzuatınauygunolarak,ulus-altıveyerelyönetimlerinkararalmasüreçlerinedâhiledilmelerini sağlayarak ve onlara kritik kentsel, metropoliten ve bölgesel sorunların çözümü için gerekliyetkivekaynaklarısunarak,ulus-altıveyerelyönetimlerinidarisınırlarıötesindevefonksiyonelbölgeleredayalı olarak etkili yerel ve metropoliten çok düzeyli yönetişim uygulama kapasitelerini güçlendirmeyidestekleyeceğiz.Uygulanabildiğidurumlarda,sürdürülebilirborçyönetimidâhil kapsayıcı veuygulanabiliryasal çerçeve ve güvenilir finansman mekanizmalarını içeren metropoliten yönetişimi destekleyeceğiz.Kadınlarıntümalanlardaeşithaklarasahipolaraktamveetkilikatılımını,yerelyönetimlerdâhilherseviyedekikararalmasüreçlerindeliderliketmelerinisağlayacakönlemlerialacağız.

15Bkz.GenelKurulResmiKayıtları,AltmışİkinciOturum,EkNo:8(A/62/8),ekI.16a.g.e.,AltmışDördüncüOturum,EkNo:8(A/64/8),ekI.

30

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 91. Ulusal mevzuat ve politikalara uygun olarak, yerel yönetimlere, yerel ihtiyaçları karşılamak üzere,

kendiidareveyönetimyapılarınıbelirlemeleriiçindestekolacağız.Kamuyararınıkoruyan,temelamaçları,sorumluluklarıvehesapverebilirlikmekanizmalarınıaçıkçatanımlayanuygundüzenleyiciçerçeveleriteşvikedecekve temelhizmet vealtyapıyıgeliştirmek, yönetmek için topluluklar, sivil toplumveözel sektör ileortaklıkkurmakyönündeyerelyönetimleridestekleyeceğiz.

92. Kentsel ve bölgesel politika ve planlama süreçlerinin kavramsallaştırılmasından tasarımına,bütçelendirilmesindenuygulanmasına,değerlendirilmesindengözdengeçirilmesinekadarheraşamasındaherkeseaçıkişbirliğiveistişareyeimkântanıyangeniştabanlıveiyikaynaklıkalıcımekanizmaveplatformlardâhilbilgiveiletişimteknolojileriniveerişilebilirveriçözümlerinikullanarak,herseviyedekiyönetimvesiviltoplumarasındadoğrudanortaklığınyenibiçimlerinedayanan,katılımcıyaşavetoplumsalcinsiyeteduyarlıyaklaşımlarıteşvikedeceğiz.

Kentsel mekânsal gelişmeyi planlama ve yönetme

93. BM-HabitatYönetimKonseyi tarafından 23Nisan 2015 tarih ve 25/6 sayılı karar17 ile benimsenmişolanUluslararasıKentselveBölgeselPlanlamaKılavuzu’ndayeralankentselvebölgeselplanlamailkevestratejilerinikabuletmekteyiz.

94. Rekabetçiekonomininkısadönemli ihtiyaçları ileuzunvadedehedeflenensonuçlarıarasındadengekurmayı,yüksekyaşamkalitesinivesürdürülebilirçevreyiamaçlayanbütünleşikplanlamayıuygulayacağız.Ayrıca zaman içinde değişen sosyal ve ekonomik koşullara uyum sağlamak üzere planlarımıza esneklikkazandırmaya gayret göstereceğiz. Teknolojik yeniliklerden yararlanmaya ve daha iyi yaşam koşullarıoluşturmayaçalışarakbuplanlarısistematikbirşekildedeğerlendirecekveuygulayacağız.

95. Bütünleşik, çok merkezli ve dengeli bölgesel kalkınma politikalarının ve planlarının uygulanmasını;kentsel ve kırsal devamlılık içindeetkin ticaret bağlantılarını kolaylaştırarak veküçükölçekli çiftçilerin vebalıkçılarınyerel,ulusal,ulus-altı,bölgeselveküreseldeğerzincirlerinevepazarlarabağlanmasını teminederek,sürdürülebilir,uygunfiyatlı,yeterli,dayanıklıvegüvenlikonut,altyapıvehizmetlereerişimsağlayarak,gıdagüvenliğivebeslenmesistemleriningeliştirilmesindeküçükveortaderecelikentlerinvekasabalarınrolünügüçlendirerek,farklıölçektekikentveyerleşmelerarasındaişbirliğivekarşılıklıdayanışmayıteşvikederek destekleyeceğiz.Ayrıca, sürdürülebilirlik ve gıda güvenliğine katkı sağlamada bir seçenek olarakyerelpazarlarıveticaretierişilebilirağlaryoluylaetkinleştirerekkentseltarımveçiftçiliğinyanısırasorumlu,yerelvesürdürülebilirtüketimveüretimilesosyaletkileşimleridestekleyeceğiz.

17a.g.e.,YetmişinciOturum,EkNo:8(A/70/8),ek.

31

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

96. Her ölçekteki kentsel alanlar ve bu alanların sınır ötesi olanları da dâhil kent çeperleri ve kırsalalanlar arasındaki sinerjileri ve etkileşimleri teşvik etmek üzere şehir-bölge vemetropoliten planlar dâhilsürdürülebilir kentsel ve bölgesel planlamanın uygulanmasını teşvik edecek ve kentsel-kırsal devamlılıkiçindebölgelerindengelibirşekildebüyümesinisağlayaraksürdürülebilirekonomiküretkenliğicanlandıranbölgesel altyapı projelerinin geliştirilmesini destekleyeceğiz. Bu bağlamda, yerel ve bölgesel kalkınmayısağlamada,belediyelervemetropolitenidarelerinkamuhizmetlerinisunumgörevleriniyerinegetirmedeetkilibiraraçolarakişlevselbölgelerevekentselalanlaradayalıkent-kırortaklıklarınıvebelediyelerarasıişbirliğimekanizmalarınıteşvikedeceğiz.

97. Mümkünolduğuölçüde,planlıkentselgelişmeyivekentselarazininyenidenkullanımını,kültürelmirasıkoruyarak çarpık kentleşmeyi önleyerek ve plansız kentsel yayılmayı engelleyerek, sosyal ve mekânsalayrışma ve soylulaştırmadan kaçınarak, yüksek kaliteli binaları ve kamusal alanları sağlayarak, ilgili tümpaydaşlarıvekentsakinlerinidâhiledenbütünleşikvekatılımcıyaklaşımlarıdestekleyerek,gecekondularvekaçakyerleşimleriniyileştirilmesidâhilkentselalanlarındönüşümüne,yenidenüretilmesineveyenilenmesineöncelikvererekteşvikedeceğiz.

98. Çarpık kentleşme ve plansız yayılmayı önlemek ve ulaşım zorluklarını, ihtiyacı ve kişi başı hizmetsunummaliyetlerini azaltmak, yoğunluk, yığılmaveölçekekonomilerindenyararlanabilmek içinadil etkinvesürdürülebilirarazivedoğalkaynakkullanımı,sıkılık,çokmerkezlilik,uygunyoğunlukvebağlantılılıkveçoklualankullanımınınyanısırayerleşimbölgelerindesosyalveekonomikolarakkarmakullanımilkelerinedayanan planlı kentsel genişleme dâhil bütünleşik kentsel ve bölgesel planlamayı uygun olduğu ölçüdedestekleyeceğiz.

99. Herkes içinkaliteli temelhizmetlerevekamusalmekânlaraerişimolanağısunanuygunfiyatlı konutseçeneklerininsağlanmasıyoluylaemniyetvegüvenliğiarttıran,nesillerarası,sosyaletkileşimiveçeşitliliğidestekleyen, toplumsal kaynaşmayı kolaylaştıran kentsel planlama stratejilerinin uygulanmasını uygunolduğuölçüdedestekleyeceğiz.Kentselşiddettenetkilenenbölgelerdekihizmetsunucularınavetopluluklarauyguneğitimvedesteksağlayacakadımlarıatacağız.

100.Vatandaşları kamusal alanlarda bir araya getiren, sağlık ve refah kazandırmak amacıyla yürüyüşeelverişlivebisikletsürmeyiteşvikeden,resmivegayrıresmîyerelpazarlarveticaretilebirliktekâramacıgütmeyentoplulukgirişimlerinidestekleyen,sokakdüzeyindezeminlerinmümkünolaneniyişekildeinsanölçeğiniveticaretidikkatealarakkullanımınaimkânverentedbirleriveherkestarafındanerişilebilirvecinseltacizvecinsiyetedayalışiddetdedâhilolmaküzeresuçveşiddettenarındırılmış,güvenli,erişilebilir,yeşilvekalitelisokaklarilediğerkamusalalanlarıiçereniyitasarlanmışağlarınoluşumunudestekleyeceğiz.

101.Afetriskininazaltılmasıveiklimdeğişikliğineuyumveazaltımlailişkili,seragazısalınımı,dirençtabanlıve iklim etkin alan tasarımı, bina ve inşaat hizmetleri, altyapı ve ekoloji tabanlı çözümler dâhil tedbirleriyaşavecinsiyeteduyarlıkentselvebölgeselkalkınmaveplanlamasüreçlerineentegreedeceğiz.Sektörlerarasındaki iş birliği ve eşgüdümü teşvik edecek ve yerel yönetimlerde, afet riskini azaltmak, yeterli acil

Istanbul, Turkey. © Shutterstock / M

ikhail Markovskiy

33

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

durum ve tahliye prosedürlerini oluşturmak,mevcut ve gelecekteki kamusal tesislerin yerleriyle ilgili riskdeğerlendirmelerini içeren afet planlarını geliştirmek ve uygulamak üzere yerel yönetimlerde kapasitegelişiminidestekleyeceğiz.

102.Kentsel planlama ve tasarım kapasitesini iyileştirmek ve ulusal, ulus-altı ve yerel düzeyde kentplancılarınaeğitimvermekiçinçabasarfedeceğiz.

103.Kentselgüvenlikveterörveterörevaranaşırıcılıkdâhilsuçveşiddetinönlenmesindekapsayıcıtedbirleribütünleştireceğiz.Butürtedbirler,uygunolandurumlarda,kentselstratejilervegirişimlergeliştirilirkenilgiliyereltopluluklarlavesiviltoplumaktörleriylebirliktehareketederek,gecekonduvekaçakyerleşimlerinyanısırakamugüvenliğineyöneliksuçveşiddetiönleyenpolitikalarıngeliştirilmesindeeğilimvekültürelfaktörleridikkatealarakbelirli grupların dahabüyükgüvenlik risklerinenedenolacakbir önyargı ile dışlanmalarınıönleyecektir.

104.Arazikayıtveyönetiminde,şeffafvesürdürülebilirarazikullanımıveyönetimi,mülkiyetkayıtvegüçlüfinansalsitemleriuygulayangüçlüvekapsayıcıyönetimçerçevelerivehesapverebilirkurumlaryoluylayasalgerekliliklereuyulmasınısağlayacağız.Yerelyönetimleriveilgilipaydaşları,kadastrolar,değerlemeveriskharitaları,arazivekonutfiyatkayıtlarıgibitemelarazienvanteribilgilerinigeliştirmedevekullanmadavearazideğerlerindemeydanagelendeğişikliklerideğerlendirmekiçingerekliolangelire,cinsiyete,yaşa,ırka,etnikkökene,göçmenstatüsüne,engellilik,coğrafikonumveulusalbağlamlailgilidiğerözellikleregöreayrılmışyüksekkaliteli,zamanındavegüvenilirverileriüretmedefarklımekanizmalaryoluylavebuverilerinayrımcıarazikullanımpolitikaları içinkullanılmamasınıteminedecekşekildedestekleyeceğiz.

105.İyibiryaşamstandardısağlamanınbirbileşeniolarakkonuthakkınıntedriciolarakgerçekleştirilmesinisağlayacağız.Uygunolduğudurumlarda,ulusal,ulus-altıveyerelkalkınmastratejileri,arazipolitikalarıvekonutsunumuarasındakitutarlılığısağlamaküzerekatılımcıplanlamayıdâhilederekveyerindenlikilkesiniuygulayarakherseviyedekonutpolitikalarınıgeliştirecekveuygulayacağız.

106.Sosyaliçerme,ekonomiketkinlikveçevrekorumailkelerinedayalıkonutpolitikalarınıdestekleyeceğiz.Kentmerkezindeveyapılaşmışalanlardayeterlialtyapıyasahiparazilerdâhil,uygunfiyatlıvesürdürülebilirkonutlariçinkamukaynaklarınınetkinkullanımınıdestekleyecekvesosyaliçermeyiveuyumudesteklemekiçinkarmagelirgelişmeyiteşvikedeceğiz.

107.konut arzını iyileştirmek, ayrımcılığı ve keyfi zorla tahliye ve yerinden edilmeleri önlemek ve onurluve yeterli yeniden tahsis sağlamak için, (özellikle düşük gelirli gruplar için) kiralık ve diğer sahiplilikseçeneklerinin yanı sıra geniş bir yelpazede yeterli ve sürdürülebilir konut seçeneklerine erişimi teşvikedenkooperatifler, toplulukbazlıarazi tahsisivediğerkolektifsahiplik ilişkileri ilekişilerinve topluluklarındeğişen gereksinimlerini karşılayan diğer kolektif konut edinim politikalarının, araçlarının mekanizmalarıve finansman modellerinin geliştirilmesini destekleyeceğiz. Bu, gecekonduların ve kaçak yerleşimleriniyileştirilmesine yönelik programlara özel önem verilerek aşamalı konut ve kendi konutunu inşa etmeprojelerinindesteklenmesiniiçerecektir.

34

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 108.Dışlanmaveayrımcılığıönleyen,eğitim,istihdam,konutvesağlıkarasındakigüçlübağlarıdikkatealarak

bütünleşikyerelkonutyaklaşımlarınıteşvikedenkonutpolitikalarınıngeliştirilmesinidestekleyeceğiz.Ayrıca,evsizliklemücadeleninyanısırakapsamlı,kapsayıcıvesürdürülebilirkonutöncegelirbenzeriaktifkapsayıcıstratejivepolitikalaryoluylaevsizliğisuçlailişkilendirenyaklaşımlarlamücadeleetmeyiveönlemeyitaahhütetmekteyiz.

109.Uygunolduğudurumlarda,gecekondularınvekaçakyerleşimlerin,mümkünolabildiğince,önlenmesivekentlerinsosyal,ekonomik,kültürelvepolitikboyutlarınaentegreolmasınısağlayanfizikselveçevreseliyileşmenin ötesine geçen stratejilerle iyileştirilmesi için finansman ve insan kaynaklarına ayrılan paylarıarttırmayıdikkatealacağız.Sözkonusustratejileruygunbirşekildesürdürülebilir,yeterli,güvenliveuygunfiyatlı konuta, temel altyapı ve sosyal hizmetlere ve güvenli, kapsayıcı, erişilebilir, yeşil ve kaliteli kamualanlarınaerişimivekullanımhakkıgüvenliğivebuhakkındüzenlenmesininyanısıraçatışmanınönlenmesivearabuluculuktedbirlerinikapsamalıdır.

110.Gecekonduvekaçakyerleşimsakinlerininyaşamkoşullarınıniyileştirilmesineyöneliköncekiçabalardaneldeedilendeneyimlerigözönündebulundurarak,gecekonduvekaçakyerleşimlerdeyaşayanlarınoranınıdüşürmeküzerekapsayıcıveşeffafizlemesistemlerinitanımlamavegüçlendirmeçabalarınıdestekleyeceğiz.

111.Konutsektöründe,uygulanabilirdayanıklı yapıstandartları ve imarkanunları, imar izinleri, kanunveyönetmelikleri, arazi kullanım ve planlamamevzuatı ile spekülasyonla, evsizlikle, zorla tahliye, yerindenedilmeylemücadeleyiveönlemeyi,sürdürülebilirliği,kalite,sağlık,emniyet,uygunfiyatlı,enerjivekaynakverimlivedayanıklılığısağlayanyeterliveuygulanabiliryasaldüzenlemeleringeliştirilmesini,uygunolduğudurumlarda destekleyeceğiz.Ayrıca, belirli sosyal, ekonomik, çevresel ve kültürel boyutları göz önündetutarak ulusal, ulus-altı ve yerel düzeylerde kaliteli, zamanlı ve güvenilir bir şekilde ayrıştırılmış verileredayanankonutarzvetalebineyönelikfarklılaştırılmışanalizlerinyapılmasınıdateşvikedeceğiz.

112.Sosyalveekonomikkesimlerinebakılmaksızınaltgelirgruplarınınkonutihtiyacınaçözümgetirenkentselsistemdenkopukvesoyutlanmıştoplukonutgelişmeleriniönlemekiçinkentmekânındaiyikonumlandırılmışve iyidağıtılmışkonut tasarımlarınaöncelikveren,stratejisininmerkezindekonutve insan ihtiyaçlarıolansürdürülebilirkentselgelişmeprogramlarınınuygulanmasınıdestekleyeceğiz.

113.Yol güvenliğini arttırmak ve sürdürülebilir ulaşım ve taşımacılık altyapı planlaması ve tasarımınaentegreetmekiçintedbirleralacağız.Farkındalıkartırıcıgirişimlerlebirlikte,BirleşmişMilletlerYolGüvenliğiiçin On Yıllık Eylem metninde çağrısı yapıldığı üzere güvenli sistem yaklaşımını, tüm kadınlar ve kızçocukları,çocuklarvegençler,yaşlılarveengellilervezordurumdabulunanherkesidikkatealacakşekildedestekleyeceğiz. Özellikle yaralanmaların ve bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesinde daha genişsağlıksonuçlarınıgözönündebulundurarak,yayagüvenliğinivebisikletliulaşımıaktifbirşekildekorumakvegeliştirmeküzerepolitikaveönlemlerinbenimsenmesi,uygulanmasıveuygulatılması içinçalışacağız.Özelliklegelişmekteolanülkelerde,motosikletölümleriveyaralanmalarınınsayısınınorantısızolarakarttığıveyüksekolduğugözönünealındığında,motosikletgüvenliğikonusundakapsamlımevzuatvepolitikalargeliştirmek ve uygulamak için çalışacağız. Bir öncelik olarak her çocuğun okula güvenli ve sağlıklı biryolculuklaulaşmasınısağlayacağız.

35

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

114.Herkesinkentlerdeveyerleşimalanlarındasosyalveekonomikfaaliyetlereanlamlıkatılımısağlayangüvenli,yaşavecinsiyeteduyarlı,uygunfiyatlı,erişilebilirvesürdürülebilirkentselulaşımvekaravedeniztaşımacılığısistemlerineerişimini,özellikleaşağıdayeralançokçeşitliulaşımvetaşımacılıkseçenekleriniteşvikederekveulaşımvetaşımacılıkplanlarınıkentselvebölgeselplanlaraentegreederekdestekleyeceğiz:

(a) Toplu taşıma için erişilebilir, güvenli, verimli, uygun fiyatlı ve sürdürülebilir altyapıların yanı sırayürüyüşvebisikletgibimotorsuzseçeneklerdeönemlibirartışıvemotorluulaşımagörebunlarınöncelikkazanmasınısağlayarak;

(b) Özellikle yoksulların, yürüme mesafesinde uygun fiyatlı, farklı gelir gruplarını dâhil eden konutprojeleriileişolanaklarıvehizmetlerinbirparçasıolarakgünlükulaşımmesafelerinienazaindirenadil“Toplu-TaşımOdaklıGelişme”(Transit-OrientedDevelopment-TOD)modelleriyle;

(c) Seyahat ve ulaşım ihtiyaçlarını azaltan, özellikle gelişmekte olan küçük ada ülkeleri ve kıyıkentlerindesuyolları dâhil kent çeperleri, kentsel vekırsalalanlararasındakibağlantıyıgüçlendirendahaiyiveeşgüdümlüulaşımvearazikullanımplanlaması,taşımacılıkveulaşımplanlamasıyla;

(d) Çevrevekentyaşamınıncanlılığıüzerindekietkilerinienaza indirenvesürdürülebilir kapsayıcıekonomikbüyümeyekatkısınıenüstdüzeyeçıkaran,ürünlerevehizmetlereverimlibirşekildeerişimisağlayankentselyükvelojistikplanlamasıyla;

115.Diğerlerininyanısıra,çevre,ekonomi,sosyaluyum,yaşamkalitesi,erişim,yolgüvenliği,kamusağlığıve iklimdeğişikliği dâhil, kentsel vemetropolitenulaşımağlarının dahageniş faydalarını değerlendirmeküzereulusal,ulus-altıveyereldüzeydemekanizmalarveortakçerçevelergeliştirmekiçinönlemleralacağız.

116.Paylaşımlıulaşımhizmetlerisağlayanyeniteknolojilerdâhilkentselvemetropolitenalanlarda,ulaşımve taşımacılık hizmetlerinin sürdürülebilir, açık ve şeffaf tedariki ve sunumu için sürdürülebilir ulusalkentsel ulaşım ve taşımacılık politikalarına dayanan bu mekanizmaların ve çerçevelerin geliştirilmesinidestekleyeceğiz.Yerelyönetimler ileulaşımve taşımacılıkhizmetsağlayıcılarıarasında,veriyönetimidedâhil,kamuyararınıvebireyselmahremiyetikoruyanvekarşılıklıyükümlülükleritanımlayanaçık,şeffafvehesapverebilirsözleşmeyedayalıilişkileringeliştirilmesinidestekleyeceğiz.

117.Sürdürülebilirkentselvemetropolitenulaşımvetaşımacılıkplanlarıdâhilulaşım,kentselvebölgeselplanlamabirimleriarasındaulusal,ulus-altıveyereldüzeylerdeplanlamavepolitikaçerçevelerininkarşılıklıanlayış içindedaha iyi koordineedilmesinidestekleyeceğiz.Buplanlarıgeçerli kılmakveuygulamak içingereklibilgivekapasiteyigeliştirmekamacıylaulus-altıveyerelyönetimleredestekvereceğiz.

Abu

Dhab

i, Em

irado

s Ár

abes

Uni

dos

37

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

118.Ulusal, ulus-altı ve yerel yönetimleri, trafik sıkışıklığını ve hava kirliliğini azaltırken verimliliği,bağlantılılığı,erişilebilirliği,sağlığıveyaşamkalitesiniyükseltenteknolojitabanlıyenilikleri,hızlıtopluulaşımsistemlerini, entegre ulaşım sistemlerini, hava ve demiryolu sistemlerini, güvenli, yeterli ve elverişli yayavebisikletaltyapısıgibiulaşımvetaşımacılıkaltyapıvesistemleriniiyileştirmeyisağlayanfinansalaraçlarıgeliştirmeleriveyaygınlaştırmalarıiçinteşvikedeceğiz.

119.Sukaynaklıafetlerdegüvenliğiarttırmanın,sağlığı iyileştirmenin,herkes içingüvenliveuygunfiyatlıiçme suyuna evrensel ve adil bir şekilde erişimi sağlamanın yanı sıra herkes için uygun ve eşit temizlikve hijyene erişimi temin etmek, kadınların ve kız çocuklarının ve korunmasız durumda olanların ihtiyaçve güvenliğine özel dikkat göstererek açık alanlarda tuvalet ihtiyacı gidermeyi sona erdirmek amacıylasu, temizlikvehijyen,kanalizasyon,katıatıkyönetimi,kentselsu tahliyesi,havakirliliğininazaltılmasıvefırtınasuyuyönetimindekoruyucu,erişilebilir vesürdürülebilir altyapıvehizmetsunumunayeterli yatırımyapılmasını destekleyeceğiz. Söz konusu altyapının iklim değişikliğine dirençli olmasına ve diğerlerininyanısırakonutveulaşımdâhilbütünleşikkentselvebölgeselplanlarınbirparçasıolarakyenilikçi,kaynakverimliliği yüksek, erişilebilir, içeriğe özgü ve kültürel açıdan hassas sürdürülebilir çözümler düşünülerekkatılımcıbirşekildeuygulanmasınaçalışacağız.

120.Kapasitegeliştirmeyoluyla,eşitsizliklerizamaniçindeortadankaldırmakveherkesiçingüvenliveuygunfiyatlıiçmesuyunaevrenselveadilerişimisağlamakveyeterli,eşitsağlıkvehijyensunmakamacıylakamusuvekanalizasyontesislerinikentselaltyapıhizmetlerininsürdürülebilirbakımınıdaiçerensürdürülebilirsuyönetimsistemleriniuygulamakapasitesiyledonatmakiçinçalışacağız.

121.Uygunfiyatlı,güvenilirvemodernenerjihizmetlerineevrenselerişimhakkını,yerelveulus-altıçabalarıdestekleyerek,enerjiverimliliğinivesürdürülebiliryenilenebilirenerjiyiteşvikederek,kamubinalarının,altyapıvetesislerininyanısırauygunolduğuyerlerdekonut,ticariveendüstriyelbinalar,sanayi, ulaşım, atıklar vekanalizasyon gibi son kullanıcı sektörlerinde ulus-altı ve yerel yönetimlerin altyapı ve uygulanabildiğiduruumlarda yasal düzenlemeler üzerindeki doğrudan kontrolünün avantajlarından faydalanarak teminedeceğiz. Ayrıca, enerji verimliliği hedeflerine ulaşmak için uygun olan diğer yöntemlerin yanı sıraenerji performans kodları ve standartlarının benimsenmesini, yenilenebilir enerjide sektörel hedeflerinbelirlenmesini,enerjiverimliliğindeetiketlemevemevcutbinalarınenerjiperformanslarınıniyileştirilmesinivekamutedarikpolitikalarınınenerjiverimliliğinidikkatealırşekildeyenilenmesiniteşvikedeceğiz.Yenilenebilirenerjiveenerjiverimliliğiarasındakisinerjiyiartırmakiçinakıllışebeke,mahalleölçeklienerjisistemlerivetoplulukenerjiplanlarınadaöncelikvereceğiz.

38

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 122.Sürdürülebiliratıkyönetimsistemlerineevrenselerişimisağlamakiçinatıkbertarafınailişkinyerinden

karar alma süreçlerini destekleyeceğiz. Kentsel atık yönetim sisteminin finansmanına atık çıkaran veüretenleridâhileden,atıkakışındankaynaklanan tehlikelerinvesosyo-ekonomiketkileriazaltanvedahaiyi ürün tasarımı yoluyla geri dönüşüm oranlarını arttıran yaygınlaştırılmış üretici- sorumluluk planlarınınuygulanmasınıdestekleyeceğiz.

123.Açlıkvekötübeslenmeyisonaerdirmekiçin,kentselvebölgeselplanlamayakentsakinlerinin,özelliklekentte yaşayan yoksulların gıda güvenliği ve beslenme ihtiyaçlarının entegre edilmesini teşvik edeceğiz.Gıda kayıplarının ve israfın önlenmesi ve azaltılması ve gıda atıklarının yeniden kullanılması amacıyla,gıda üretimi, depolanması, taşınması ve pazarlanmasını yeterli ve uygun fiyatlı bir şekilde tüketicilereulaştırılmasını kolaylaştırmak üzere kentlerde, kent çeperlerinde ve kırsal alanlarda sürdürülebilir gıdagüvenliğivetarımpolitikalarınıneşgüdümünüteşvikedeceğiz.Ayrıcatohumlarıngenetikçeşitliliğinikoruyan,tehlikelikimyasallarınkullanımınıazaltangıdapolitikalarıileenerji,su,sağlık,ulaşımveatıkpolitikalarınıneşgüdümünüteşvikedecekvekentselalanlardaverimliliğienüstdüzeyeçıkaranveatıkmiktarınıasgaridüzeyeindirendiğerpolitikalarıuygulayacağız.

124.Kültüre,somutvesomutolmayankültürelmirasvedoğaçevreyigenişvefarklıbiryelpazedekoruyanimarplanları,imaryönetmelikleri,binakodları,kıyıyönetimipolitikalarıveçeşitlistratejikkalkınmapolitikalarıdâhilplanlamaaraçlarınınbenimsenmesinde,kentselplanlarvestratejilerinönceliklibirbileşeniolarakyerverecekveonlarıkentselgelişmeninpotansiyelyıkıcıetkilerindenkoruyacağız.

125.Kültürelmirasın,katılımıvesorumluluğuteşviketmedekirolünügözönündebulunduraraksürdürülebilirkentsel gelişme için kullanımını destekleyeceğiz. Değer üretme amacı güden saygın bir restorasyon veuyarlamayoluylamimarianıtlarınvealanlarınyenilikçi vesürdürülebilir kullanımınıdestekleyeceğiz.Yeniteknolojilervetekniklerdâhilsomutvesomutolmayankültürelmirasbilgisinintanıtımıveyaygınlaştırılmasına,gelenekselifadelerinvedillerinkorunmasınayerlihalklarıveyereltopluluklarıdâhiledeceğiz.

Uygulama araçları

126.YeniKentselGündem’inuygulanmasının;bilimeveteknolojiyeerişim,inovasyonvekarşılıklımutabıkkalınan şartlarda gelişmiş bir bilgi paylaşımının yanı sıra kapasite geliştirme ve kaynakların seferberedilmesinin yanı sıra küresel, bölgesel, ulusal, ulus-altı ve yerel düzeylerde mevcut tüm geleneksel veyenilikçi kaynakların kullanılması dâhil gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin taahhütlerini dikkate alarakheryönetimdüzeyi,özelsektör,siviltoplum,BirleşmişMilletlersistemivediğeraktörlerarasında,özellikleyoksulvesavunmasızdurumdaolanlariçin,eşitlik,ayrımcılıkyapmamak,hesapverebilirlik,insanhaklarınasaygıvedayanışmailkelerinedayananuluslararasıişbirliğiveortaklıklarıngeliştirilmesinikapsayangenişbiryelpazedeuygulamaaraçlarınıveetkinleştiricibirçevreyigerektirdiğinikabuletmekteyiz.

127.2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi ve Addis Ababa Eylem Gündemi’nde yer alan uygulamaaraçlarınayöneliktaahhütleriteyitetmekteyiz.

39

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

128.Üyedevletler,yerelmakamlar,önemligruplarve ilgilidiğerpaydaşlarınyakın işbirliğiveuzmanlarınseferberedilmesiyoluylaYeniKentselGündem’inveSürdürülebilirKalkınmaHedefleri’ninkentselboyutununuygulanmasına dönük kanıta dayalı ve kullanışlı rehberler üretmek üzere BM- Habitat’ı, diğer BirleşmişMilletlerprogramlarıveörgütleriniveilgilipaydaşlarıdestekleyeceğiz.YeniKentselGündem’inuygulamasını,bölgeselvetematiktoplantılardâhilhazırlıksürecindenedinilendersler ve Habitat III Konferansı mirasınınüzerine inşa edeceğiz. Bu bağlamda, diğerinin yanı sıra, Dünya Kent Kampanyası (World Urban Campaign) Habitat III için Ortaklar Genel Kurulu (GAP) ve Küresel Arazi Ağı’nın değerli katkılarınıkaydetmekteyiz.

129.BM-Habitat’ı normatif bilgisini geliştirme, sürdürülebilir kentsel gelişmeyi tasarlamak, planlamak veyönetmek için ulusal, ulus-altı ve yerel yönetimlere araçlar ve kapasite geliştirme sağlama çalışmalarınadevametmeyeçağırmaktayız.

130.Yaygın kentsel politikalar ve stratejilerle yönlendirilen sürdürülebilir kentsel gelişmenin, mümkünolduğuncaherseviyedeetkileştiricibir çevre iledesteklenmekteolanentegrefinansmançerçevelerindenfaydasağlayabileceğinikabuletmekteyiz.Uygulamadakitümmaliaraçlarınuygunolduğuyerlerdetutarlıbirpolitikaçerçevesiveyerindenmalisüreçlerilebağınınsağlambirşekildekurulmuşolmasınınveheryönetimdüzeyindeyeterlikapasiteleringeliştirilmesininöneminikabuletmekteyiz.

131.Ülkelerinkendiekonomikvesosyalkalkınması içinbirinciderecedesorumluluğubulunduğunukabulederek,heryönetimdüzeyindefinansalyönetimkapasiteleriniartırmakvekentleşmeyifinanseetmekiçinsürdürülebilir kentselgelişmeyeulaşmadagerekli olanözgünaraçvemekanizmalarınbenimsenmesindebağlamsal-duyarlıyaklaşımlarıdesteklemekteyiz.

132.Tümülkeleriçin,sürdürülebilirkentselgelişmeyeyönelikortakçabalarımızınmerkezindeulusalsahiplilikilkesiyledesteklenenyerelpolitikalarınvekaynaklarınseferberedilmesiveetkinbirşekildekullanılmasıyeralmaktaolupYeniKentselGündem’inuygulamasıdâhilkentselgelişmeiçinfinansalkoşullarıiyileştirmekveilavekaynaklaraaçıkerişimsağlamaküzerekamuveözelyatırımlarınınkatalizöretkisivesonuçlarınınenüstdüzeyeçıkarılmasınınyanısırakentleşmedenfaydalanılarakyaratılangelirleriveiçkaynaklarıhareketegeçireceğiz.

133.Özel sektörün ve ticaretin, yatırım ve inovasyonun, üretkenliğin, kapsayıcı büyümenin ve istihdamyaratmanınbaşlıcamotoruveözel yatırımınyanısıra istikrarlıbiruluslararası finansal sistemin,özelliklededoğrudanyabancıyatırımınkalkınmaçabalarınınanaunsurlarıolduğununfarkındaolarakişçevreleriniyaratıcılıklarını ve yenilikçi uygulamalarını, kentsel alanlardaki sürdürülebilir kalkınma zorluklarınınçözümündekullanmayaçağırmaktayız.

134.Kadınlarvekızçocukları,çocuklarvegençler,yaşlılar,engelliler,yerlihalklarveyereltopluluklarileyoksulailelerin orantısız bir şekilde etkilenmemesini sağlayarak ulusal politikalar doğrultusunda çok fonksiyonlukadastrolar,ulusalvergiler,harçlarvehizmetbedelleriyoluylaulus-altıveyerelyönetimlerinpotansiyelgelirtabanlarınıkaydetmelerinivegenişletmelerinisağlayanuygunpolitikavekapasiteleridestekleyeceğiz.

40

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 135.Uygun olduğu ölçüde, zamanında ve öngörülebilir kaynakları sağlamak, gelir ve harcama yönetim

yeteneklerini geliştirmek için ulusal yönetimlerden ulus-altı ve yerel yönetimlere ihtiyaçları, öncelikleri,yetkialanları,görevleriveperformanstabanlıteşvikleredayanantransferlerdesağlamveşeffafsistemleridestekleyeceğiz.

136.Bütünleşik ve dengeli bir bölgesel gelişmenin sağlanmasının yanı sıra bölgesel düzeyde şehirmerkezlerinde, kentsel ve kırsal alanlar arasındaeşitsizlikleri azaltmak için finansal kaynaklarındikey veyataydağılımmodelleriningeliştirilmesinidestekleyeceğiz.Bubağlamda,eşitlikvemekânsalentegrasyonyolunda sağlanacak ilerlemenin değerlendirilmesinde bir araç olarak, harcama ve kaynak tahsisiyle ilgiliverilerinşeffaflığınıniyileştirilmesininöneminivurgulamaktayız.

137.Kentselgelişmesüreçleri,altyapıprojelerivekamuyatırımlarınınbirsonucuolarakortayaçıkanarazivemülkdeğerindekiartışıntespitivepaylaşılmasıiçineniyiuygulamalarıteşvikedeceğiz.Artandeğerdensadeceözel sektör tarafından faydasağlanmasını, toprakveemlakspekülasyonunuönlemek içinuygunolduğu durumlarda kazançla ilgili maliye politikaları gibi önlemler yürürlüğe konulabilir. Arazi piyasasıdüzenlemeleri dâhilmali sistemler ile kentsel planlama ve kentsel yönetim araçları arasındaki bağlantıyıgüçlendireceğiz.Arazi temellifinansmanyaratmaçabalarının,sürdürülemezarazikullanımıvetüketimiylesonuçlanmamasınısağlamakiçinçalışacağız.

138.Uygunolduğuölçüde,yerelyatırımlarınveprojeleringereklilikleri veetkileriniölçmeküzereyasamakontrolüvehalkınkatılımınadayananşeffafvehesapverebilirharcamakontrolaraçlarınınuygulanmasınayönelik çabalarında ve ulusal politikalar doğrultusunda, kamumülkiyetine ve araziyeerişiminsağlanmasıiçindürüstlüğü,hesapverebilirliği,etkiliyönetimisağlayanyolsuzluğuönleyicitedbirlerinyanısıraaçıkveadilihalesüreçleriilesatınalmamekanizmalarıvegüvenilirbütçeicrasınayönelikçabalarındaulus-altıveyerelyönetimleridestekleyeceğiz.

139.Sürdürülebilirbirulusalveyerelborçlanmaiçin,uygunolduğunda,sürdürülebilirborçlanmayönetiminedayalı,yaygınlaşmışsürdürülebilirbelediyeborçlanmapiyasalarınınyanındayerelborçlanabilirlikkabiliyetiaçısındanyeterligelirvekapasitelerledesteklenengüçlüyasalvedüzenleyiciçerçevelerinoluşturulmasınıuygun olduğu ölçüde destekleyeceğiz. Kentleşmenin finansmanında finansal havuzmekanizmaları dâhilbölgesel,ulusal,ulus-altı veyerelkalkınma fonlarıvebankalarıgibikamuveözel,ulusalveuluslararasıfinansmanıkatalizeedebilenuygunfinansalaracılarınkurulmasınıgözönündebulunduracağız.Dövizriskiniyönetirken,sermayemaliyetlerinidüşürmekveözelsektörünvehanehalklarınınrisktransfermekanizmalarınaerişimi dâhil sürdürülebilir kentsel gelişme ve dirençli yapılar için verilen çabalara katılımlarını sağlamaküzereçoktaraflıyatırımgarantiajanslarıgibiriskönlememekanizmalarınıngeliştirilmesiiçinçalışacağız.

140.Konutfinansmanındauygunveerişebilirfiyataürünleringeliştirilmesinidestekleyecekveerişilebilirveaşamalıkonutüretiminintümbiçimlerineyatırımyapmakamacıylafarklıfinansalalanlardafaaliyetgösteren,çoktaraflıfinansalkuruluşların,işbirliğiajanslarının,bölgeselkalkınmabankalarınınvekalkınmafinansmanısağlayan kuruluşların, özel sektör kredi kuruluşları ve yatırımcılarının, kooperatifler, kreditörler vemikro-finansbankalarınınkatılımlarınıteşvikedeceğiz.

Istanbul, Turkey. © Shutterstock / ThreeRivers11

42

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 141.Hesapverebilirliğinyanısıramüdahalelerinveaktörlerineşgüdümünüsağlayan,farklıözelsektörve

kamu işletmelerinden sağlanan katkılardan kamu hibelerine kadar çeşitli fonlama kaynaklarına dayanankentsel ve bölgesel ulaşım altyapısı ve hizmet fonlarının ulusal düzeyde kurulmasını da göz önündebulunduracağız.

142.YeniKentselGündem’in özellikle gelişmekte olanülkelerdeuygulanması için çok taraflı uluslararasıfinanskuruluşlarını,bölgeselkalkınmabankalarıvekalkınmafinansmanı sağlayankuruluşlarıve işbirliğiajanslarınıprogramveprojelereyenilikçifinansmanmekanizmalarıdadâhilfinansaldestekvermeyedavetetmekteyiz.

143.Uzlaşılmışusullerçerçevesinde,yerelveulus-altıyönetimleriniklimdeğişikliğiazaltımveuyumeylemleri,planları,politikalarıveprogramlarıiçinoluşturulmuşkaynaklarıgüvencealtınaalmaküzerediğerlerininyanısıraİklimYatırımFonlarıveUyumFonu,KüreselÇevreFonuveYeşilİklimFonudâhilçoktaraflıfarklıfonlaraerişimi desteklemekteyiz. Tüm yönetim düzeylerindemali ve borçlanma sürdürülebilirliğini sağlamak içinyürürlükteolanherhangibirulusalçerçeveileuyumluulusaliklimfinansmanıaltyapıçözümlerinigeliştirmekvekatalitikfinansalaraçları tanımlayanuygunmekanizmalarıoluşturmak içinulus-altıveyerelfinansmankurumlarıylauygunolduğuölçüdeişbirliğiyapacağız.

144.Yerelhalkınkonutvediğerekonomikihtiyaçlarınınyanısırakentselvemetropolitenaltyapı,binalarvekentselvarlıklarailişkinsigorta,reasüranskurumlarıvediğeraktörlerleişbirliğiyapmakdâhilkentlerdeveinsanyerleşimlerindeiklimveafetrisklerineyönelikuygulanabilirçözümlerbulupgeliştireceğiz.

145.Sürdürülebilir kentsel ve bölgesel gelişmeye ilişkin, diğerlerinin yanında, kamu ve özel olmak üzeretümmevcutkaynaklardanilavekaynağınhareketegeçirilmesinisağlamakamacıylaresmikalkınmayardımıdâhil, uluslararası kamu finansmanının kullanımını desteklemekteyiz. Bu, özellikle sınırlı yerli kaynaklarıolanyoksulvesavunmasızülkelerde,ülkelerinyurtiçindekamukaynaklarınıhareketegeçirmeyönündekiçabalarınıntamamlayıcısıolarakuluslararasıkamufinansmanınınönemlibirroloynadığıgerçeğininfarkındaolarakpotansiyelyatırımcılarayönelikrisklerinazaltılmasınıiçerir.

146.Herkademedeve ilgili tümaktörler tarafından,kapasitegeliştirilmesi,kentselçözümlereyönelikbilgialışverişi ve karşılıklı öğrenmenin desteklenmesiyle sürdürülebilir kentsel gelişmeye katkı sağlamak içinKuzey-Güney, Güney-Güney ve üçlü bölgesel ve uluslararası iş birliğinin yanında ulus-altı, yerinden veuygunolduğuölçüde,kentlerarasıişbirliğifırsatlarınıgenişleteceğiz.

147.Sürdürülebilir kentsel gelişmeyi sağlamak amacıyla kapasite gelişimini, kamu politikalarını formüleetmek,uygulamak,geliştirmek,yönetmek,izlemekvedeğerlendirmekiçinbireysel,toplumsalvekurumsalkapasiteyibirleştirenveheryönetimdüzeyindeçoklupaydaşlarınvekurumlarınyeteneklerinidikkatealançokyönlübiryaklaşımolarakdestekleyeceğiz.

43

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

148.Uygunolduğuölçüde,kentselvebölgeselgelişmekararalmasüreçlerineetkilikatılımlarınısağlayarak,kurumsalveörgütselyönetişimsüreçlerinişekillendirmede,siviltoplumun,akademivearaştırmakurumlarınınyanı sıra kadınlar ve kız çocukları, çocuklar vegençler, yaşlılar veengelliler, yerli ve yerel halk ve zayıfdurumdaolanlarlabirlikteçalışmakiçinyerelyönetimdernekleridâhilulusal,ulus-altıveyerelyönetimlerinkapasiteleriningüçlendirilmesinidestekleyeceğiz.

149.Kapasitegeliştirmeprogramlarınıngeliştirilmesiamacıyla,yerelyönetimderneklerini, kentselpolitikavekalkınmaöncelikleriyle ilgiliulusal istişarelerdeuygunolduğudurumlardayeralmalarınısağlayarakvebunların var olan ağları ile sivil toplum, özel sektör, profesyoneller, akademik ve araştırma kurumlarınınyanı sıra ulus-altı ve yerel yönetimlerle işbirliklerini güçlendirerek kapasite gelişiminin destekleyicileri vetedarikçileri olarak destekleyeceğiz. Bu küresel, bölgesel, ulusal, ulus-altı ve yerel ölçekte, uygulamacıağlarının kurulması, bilim-politika ara-yüz uygulamaları dâhil muadiller arası öğrenme, belediyeler arasıişbirliğigibikonubazlıortaklıklarveişbirliğinigerektireneylemleryoluylayapılmalıdır.

150.Sürdürülebilir kentsel gelişmede fayda sağlamak üzere Addis Ababa Eylem Gündemi kapsamındakurulan ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi kapsamında başlatılan Teknoloji KolaylaştırmaMekanizmasısüreçleriyletamtutarlılık,eşgüdümvesinerjiiçindebilim,teknolojiveinovasyonalanındadahafazlaişbirliğivebilgialışverişineihtiyaçolduğunuvurgulamaktayız.

151.Sonuçodaklıyaklaşımlarıdesteklemek,ortaveuzunvadeliidariveteknikkapasiteyioluşturmakiçin,yaşavecinsiyeteduyarlıbütçelemevemuhasebesüreçlerivekayıtlarınıniyileştirilmesivesayısallaştırılmasınaözeldikkatgöstererekulusalveulus-altıperformansıveuyumugözdengeçirmekveayrıcaşeffafvebağımsızgözetim muhasebe, satın alma, raporlama, denetleme ve izleme süreçlerini kapsayan, çevreye duyarlı,yolsuzluklamücadeletedbirleridâhilherdüzeydekurumsaleşgüdümgerektirenulus-altıveyerelfinansalplanlamaveyönetimkonularınayardımcıolmaküzerekapasitegeliştirmeprogramlarınıdestekleyeceğiz.

152.Arazi değer artışlarının belirlenmesi ve dağıtılması ve artışmiktarının tespiti dâhil değer artışlarınınhukukiveekonomiktemellerineodaklanarak,işleyengayrimenkulpiyasasınınyanısıraarazitemelliyasalgelirinvefinansalaraçlarınkullanımıylailgilipolitikayapıcılarveyerelkamugörevlileriiçinkapasitegeliştirmeprogramlarıdüzenleyeceğiz.

153.Açıkveşeffafpolitikalar,maliveidariçerçevelerveusullerinyanısıra,uygunolduğudurumlarda,çokpaydaşlıortaklıklariçinplanlamailkelerinioluşturarakkentselgelişimsüreçlerindeçokpaydaşlıortaklıklarınsistematikkullanımınısağlayacağız.

44

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 154.Yerel yönetimler ve diğer ilgili paydaşlar arasında ortak üretim ağlarını teşvik etmek dâhil en iyi

uygulamaları ve yenilikçi çözümleri vurgulayarak, Yeni Kentsel Gündem’in uygulanmasını başlatmayı vegeliştirmeyiplanlayangönüllüişbirliğinedayalıgirişimlerin,ortaklıklarınvekoalisyonlarınönemlikatkılarınıkabuletmekteyiz.

155.Kadınvekızçocuklarının,çocuklarınvegençlerin,engellilerin,yerliveyereltopluluklarınvesavunmasızdurumlarda olanların kentsel ve bölgesel kalkınma karar verme süreçlerine etkin katılımlarını sağlamakamacıyladiyalogiçindeyönetimsüreçlerinişekillendirecek,insanhaklarınıkoruyacakveayrımcılığakarşıdurmalarını sağlayacakbeceri ve yeteneklerini güçlendiren ve etkin kılan kapasite geliştirmegirişimlerinidestekleyeceğiz.

156.Bilgiveiletişimteknolojilerini,kadınlarvekızçocukları,çocuklar,gençler,engelliler,yaşlılarvehassasdurumdaki kişiler dâhil kamu tarafından erişilebilir kılmak ve vatandaşların sivil hak ve sorumluluklarınıgeliştirmeleri ve yerine getirmelerini sağlamak, katılımlarını arttırmak, sorumlu ve verimli yönetişiminkurulmasını temin etmek için kapasite geliştirme programları dâhil teknolojik yeniliklerden faydalanarakvatandaş merkezli dijital yönetişim araçlarının yanında e-devlet stratejilerinin, ulusal bilgi ve iletişimteknolojilerineyönelikpolitikalarıngeliştirilmesini destekleyeceğiz.Coğrafi-mekânsalbilgi sistemleri dâhildijitalplatformlarınvearaçlarınkullanımı,uzunvadelibütünleşikkentselvebölgeselplanlamavetasarım,araziidaresiveyönetimininiyileştirilmesivekentselvemetropolitenhizmetlereerişimisağlamakiçinteşvikedilecektir.

157.Gelir, cinsiyet, yaş, ırk, etnik köken, göçmen statüsü, engellilik, coğrafi tabanlı ulusal, ulus-altı veyerelbağlamlar ile ilgilidiğerözelliklerinegöreayrıştırılmışzamanlıvegüvenilir,yüksek kalitedeverilerintoplanması,analizi,standardizasyonuveyaygınlaştırılmasıdâhilbilgipaylaşımı,değişimiveuzmanlaşmaiçinkentselvebölgeselplanlamavepolitikageliştirilmesindevekurumsallaşmışmekanizmalardasosyal,teknolojik, dijital ve doğa temelli inovasyon dâhil güçlü bilim-politika ara yüzlerine odaklanan bilimi,araştırmayı,inovasyonudestekleyeceğiz.

158.Ulusal, ulus-altı ve yerel seviyelerde sürdürülebilir kentsel gelişme politikaları ve stratejilerininuygulanmasındakaydedilenilerlemeyietkinbirşekildeizlemek,kararvermevegözdengeçirmesüreçlerinibilgilendirmek için veri ve istatistiksel kapasiteleri güçlendireceğiz.YeniKentselGündem’inuygulanması,izlenmesi ve gözden geçirilmesi için veri toplama usulleri öncelikle resmî ulusal, ulus-altı ve yerel verikaynaklarınaveuygunolandiğerkaynaklaradayanmalıveaçık,şeffafvegizlilikhaklarına,tüminsanhakveyükümlülüklerinesaygıtaahhütleriyleuyumluolmalıdır.Kentlerinveinsanyerleşimlerininküreselölçekteinsanodaklıbirtanımadoğruilerlemesibuçalışmayıdestekleyebilir.

Nairobi, Quênia

46

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 159.Nüfussayımı,hanehalkıaraştırmaları,nüfuskayıtları,topluluktemelliizlemesüreçleriveilgilidiğerveri

kaynaklarıyoluylagelir,cinsiyet,yaş,ırk,etnikköken,göçmenlikstatüsü,engellilikdurumuvecoğrafi,ulusal,ulus-altıveyerelbağlamlailgilidiğerözelliklerinegöreayrıştırılmışyerelveküreselolarakkarşılaştırılabilirverilerikullanarakpaylaşılanbirbilgitabanında,kanıtadayalıyönetişiminoluşumunda,verilerintoplanması,haritalanması,analiziveyaygınlaştırılmasındaulusal,ulus-altıveyerelyönetimlerinrolüvekapasiteleriningeliştirilmesinidestekleyeceğiz.

160.Bilgiveiletişimteknolojilerincedesteklenenyaklaşımlar,coğrafibilgiyönetimivee-devletyoluylaetkilikentplanlamaveyönetiminigeliştirmek, şeffaflığı veetkinliğiarttırmakamacıylaulusal,ulus-altı veyerelyönetimler,devletdışıaktörlervevatandaşlardâhililgilipaydaşlararasındabilgiyiaktarmakvepaylaşmakiçin mevcut teknolojik ve sosyal araçları kullanan açık, kullanıcı dostu ve katılımcı veri platformlarınınoluşturulması,geliştirilmesiveyaygınlaştırılmasınıteşvikedeceğiz.

İ z lemeve Değer lend i rme161.İlerlemeyi izlemek, etki değerlendirmesini yapmak ve gündemin etkili ve zamanında uygulanmasınısağlamak,vatandaşlarımızahesapverebilmekveşeffaflığıkapsayıcıbirbiçimdesağlamakamacıylaYeniKentsel Gündem’in ulusal, bölgesel ve küresel düzeylerde tutarlılığını sağlayan periyodik bir izleme vegözdengeçirmeyürüteceğiz.

162.YeniKentselGündem’inülkelerinliderliğinde,gönüllü,açık,kapsayıcı,çokseviyeli,katılımcıveşeffafizlemesivegözdengeçirilmesini teşviketmekteyiz.Süreç,tümilgilipaydaşlararasındaortaklıklarkurmakvegüçlendirmek,kentselçözümlerivekarşılıklıöğrenmeyiteşviketmekamacıylasürekliliğiolanbirsüreçolmalı; ulusal, ulus-altı ve yerel düzeydeki yönetimlerin katkılarını hesaba katmalı ve Birleşmiş Milletlersistemi,bölgesel vealt-bölgeselörgütler,büyükgruplarve ilgili paydaşlardangelenkatkılarıgözönündebulundurmalıdır.

163.Yerelyönetimlerin,YeniKentselGündem’inherkademede izlenmesivegözdengeçirilmesinde,aktifortaklar olarak önemini kabul eder ve onları, uygun olduğu ölçüde, ilgili dernekler ve uygun platformlardâhil ulusal ve ulus-altı yönetimlerle beraber yerel seviyede uygulanabilir izleme ve gözden geçirmemekanizmalarını kurmaları için desteklemekteyiz. Uygun olduğu yerlerde bu yönde katkı sağlayacakkapasiteleriningüçlendirilmesinigözönündebulunduracağız.

164.Uygulamalarında eşgüdüm ve tutarlılığı sağlamak içinYeni KentselGündem ile 2030 SürdürülebilirKalkınma Gündemi’nin izlenmesi ve gözden geçirilmesi arasında etkili bağlar kurulması gereğinivurgulamaktayız.

165.BirleşmişMilletlersistemineaitdiğeryapılarileişbirliğiiçindesürdürülebilirkentleşmenin,diğerlerininyanı sıra, sürdürülebilir kalkınma, afet riski azaltma ve iklim değişikliği ile ilişkisini dikkate alarak BMHabitat’ınsürdürülebilirkentselgelişmeveinsanyerleşimlerininodaknoktasıolarakyetkisidâhilindekirolüveuzmanlığınıtekrarteyitetmekteyiz.

47

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

166.GenelKurul’u,GenelSekreter’denülkelerveilgilibölgeselveuluslararasıkuruluşlardangelengönüllügirdilerleYeniKentselGündem’in,herdörtyıldabir,ilerlemesihakkındaraporhazırlamasıveilkraporuGenelKurul’unyetmişikincioturumundasunmasıyönündeistektebulunmayadavetetmekteyiz.

167.Burapor,YeniKentselGündem’inuygulanmasındakaydedilenilerlemeninvesürdürülebilirkentleşmeveinsanyerleşimleri ileilgiliuluslararasıkabulgörmüşamaçvehedeflerinnicelikselvenitelikselanalizinisunacaktır.Analiz,ulusal,ulus-altıveyerelyönetimlerin,BM-Habitat’ın,BirleşmişMilletlersisteminindiğerilgili birimlerinin, Yeni Kentsel Gündem’in uygulanmasını destekleyen ilgili paydaşların faaliyetlerine veBM-HabitatYönetimKonseyiraporlarınadayanılacaktır.Rapormümkünolduğunca,çoktaraflıörgütlervesüreçler ileuygunolduğuyerlerde,sivil toplum,özelsektörveakademikçevrelerdeneldeedilengirdileribirleştirmelidir. Rapor, BM-Habitat tarafından toplanan Dünya Kent Forumu gibi mevcut platformlar vesüreçlerüzerine inşaedilmelidir.Rapor, tekraradüşmedenyerel, ulusal veulus-altı koşullara,mevzuata,kapasitelere,ihtiyaçlaraveönceliklerecevapvermelidir.

168.Buraporunhazırlanması,BirleşmişMilletlersistemiçapındakapsayıcıbireşgüdümsürecinisağlayacakşekilde, Birleşmiş Milletler sisteminde yer alan diğer ilgili yapılarla yakın iş birliği içinde BM-Habitattarafından koordine edilecektir.Rapor,BirleşmişMilletlerEkonomik veSosyalKonseyi vasıtasıylaGenelKurul’asunulacaktır.Rapor,ayrıca,2030SürdürülebilirKalkınmaGündemi’ninizlemevegözdengeçirilmesiile tutarlılık, eşgüdüm ve iş birliğini sağlamak üzereGenel Kurul himayesinde gerçekleşen sürdürülebilirkalkınmayüksekdüzeylisiyasiforumunudestekleyecektir.

169.DünyaHabitatGünüveDünyaKentleriGünügibimevcutgirişimlerikullanarakYeniKentselGündem’inuygulanması ile ilgili ortaklıklar, aktif savunuculuk ve bilinçlendirme faaliyetleri yoluyla harekete geçiriciçabalarıgüçlendirmeyedevamedeceğiz.Siviltoplum,vatandaşlarveilgilipaydaşlarıhareketegeçirmekvedesteğinialmaküzereyenigirişimleridikkatealacağız.DünyaYerelveBölgeselYönetimlerAsamblesi’ndetemsiledilenulus-altıveyerelyönetimkuruluşlarıylabirlikteYeniKentselGündem’inizlenmesivegözdengeçirilmesinedevamedilmesininöneminikaydetmekteyiz.

170.Genel Kurul’un 16Aralık 1996 tarih ve 51/177 sayılı kararı, 21Aralık 2001 tarih ve 56/206 sayılıkararı,67/216,68/239ve69/226sayılıkararlarınınyanısıra16Aralık1976tarihve31/109sayılıkararıve19Aralık1977tarihve32/162sayılıdiğerilgilikararlarınıyenidenteyitetmekteyiz.BM-Habitat’ınmerkezininNairobi’debulunmasınınöneminiyenidenteyitetmekteyiz.

171.BM-Habitat’ın,BirleşmişMilletlersistemindeyeralanyapılarlaişbirliğiiçinde,YeniKentselGündem’inuygulanması, izlenmesi ve gözden geçirilmesi dâhil sürdürülebilir kentleşme ve insan yerleşimlerindensorumlu bir odak noktası olarak Birleşmiş Milletler sistemi içerisinde üstlenmiş olduğu rolün öneminivurgulamaktayız.

48

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em 172.Yeni Kentsel Gündem’in ışığında ve BM-Habitat’ın etkinliğinin arttırılması amacıyla, yetmiş birinci

oturumda BM Habitat’ın kanıta dayalı ve bağımsız bir değerlendirmesini Genel Sekreter’den, GenelKurul’asunmasınıtalepetmekteyiz.DeğerlendirmeninsonucuBM-Habitat’ınetkililiğini,verimliliğini,hesapverebilirliğini vegözetiminiartırmak için tavsiyeler içerenbir raporşeklindeolacaktırveaşağıdayeralankonularıanalizetmelidir:

(a) BM-Habitat’ınnormatifveoperasyonelyetkisi;

(b) Yönetim Konseyi üyeliğinin evrenselleştirilmesi dâhil alternatifleri dikkate alarak BM- Habitatyönetimyapısınındahaetkin,hesapverebilirveşeffafkararalması;

(c) BM-Habitat’ınortaklıklarıntampotansiyelinikullanmakamacıylaulusal,ulus-altıveyerelyönetimlerveilgilipaydaşlarlabirlikteçalışması;

(d) BM-Habitat’ınfinansalkapasitesi.

173.Yeni Kentsel Gündem’in etkin bir şekilde uygulanması ve bu yönde BM-Habitat’ın yenidenkonumlandırılmasını tartışmak üzere Genel Kurul’un yetmiş birinci oturumunda Genel Kurul Başkanıtarafındantoplanılacakikigünlüküstdüzeybirtoplantıyapılmasınakararvermekteyiz.Toplantıda,diğerlerininyanısıra,eniyiuygulamalar,başarıhikâyeleriverapordayeralanönlemlertartışılacaktır.Başkanıntoplantıözeti, ilgiligündemmaddesiuyarıncayıllıkkararlabağımsızdeğerlendirmeraporundayeralan tavsiyelerışığındaatılacakadımlarailişkinİkinciKomite’ninyetmişikincioturumunabirgirdiolarakhizmetedecektir.

174.GenelKurul’uYeniKentselGündem’dekiilerlemeyideğerlendirmekvepekiştirmeküzereyenilenmişbirsiyasitaahhütlebirsonrakiBirleşmişMilletlerKonutveSürdürülebilirKentselGelişmeKonferansı’nı(HabitatIV)2036yılındagerçekleştirmesiyönündeteşviketmekteyiz.

175.GenelSekreter’den,2026yılındasunulmaküzereyukarıdaki166.paragrafauygunolarakhazırladığıdört yıllık raporunda, Yeni Kentsel Gündem’in benimsenmesinden bu yana kaydedilen ilerlemeler vekarşılaşılanzorluklarıortayakoymasıveatılmasıgerekendiğeradımlarıbelirlemesinitalepetmekteyiz.

Istanbul, Turkey. © Shutterstock / M

TR

50

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em

51

Ye

ni K

en

tsel G

ün

de

m

Ye

ni K

en

tse

l Gü

nd

em

#NewUrbanAgenda #Habitat3www.habitat3.org