DOI:10.29252/ijn.31.115.29

نشريه پرستاري ايران )مركز تحقيقات مراقبتهاي پرستاري دانشگاه علوم پزشكي ايران( 29- 40، 1397ماه دي ، 115، شماره 31دوره

ماریب در زمینه آموزش یپرستار انیدانشجودانش نقش بر یفایآموزش به روش ا ریثأت

3حمید حقانی ،2اقدم ارجستان الناز مسرت* ،1یفراهان یمنصوره اشقل

چکیده آگاهي افزايش درمهمي نقش آموزشي هايبرنامه. آيدمي شمار به پرستاري مراقبت كيفيت استانداردهاي از يكي عنوان به بيمار آموزش :زمینه و هدف

زش بيماردر زمينه آموي دانشجويان پرستار دانشميزان ثير آموزش به روش ايفاي نقش بر أبا هدف تعيين تحاضر مطالعه .دندار پرستاري دانشجويان

انجام شده است.

گيري دانشجويان به نمونهانجام گرديد. دانشگاه علوم پزشكي ايران پرستاري يدانشجو 74 روي رباين مطالعه به صورت نيمه تجربي :روش بررسی

ر گروه دابتدا بيمار آموزشمحتواي .تقسيم شدند كنترل و آزمون ور تصادفي به دو گروهبه ط واحدهاي مورد مطالعه و صورت گرفتروش سرشماري

، دانش ساختهمحقق پرسشنامه سنجش دانشبا استفاده از سپس شد. ارائهروش ايفاي نقش و سپس در گروه آزمون بهكنترل به روش رايج در دانشكده

قرار گرفت. مورد بررسيدر هر دو گروه بيمار دانشجويان در زمينه آموزش

ميانگين نمره دانش شده است. در زمينه آموزش بيمار نتايج نشان داد كه روش آموزشي ايفاي نقش موجب بهبود سطح دانش دانشجويان ها: یافته

(.P <001/0) بود دارآماري معنياز نظر اين تفاوتبود و ( باالتر %41/46) ( نسبت به گروه كنترل%85/63) دانشجويان در گروه آزمون

نقش ايفاي شودمي پيشنهاد .ثيرگذار باشدأت در زمينه آموزش بيمار پرستاري دانشجوياندانش برتواند مي نقش ايفاي روش به آموزش: کلی گیرینتیجه

هاي آموزشي دانشجويان مورد استفاده قرار گيرد.در برنامه فعال آموزش هايروش ساير كاربرد همراه به و نيمسال يک از بيش در

بیمار آموزش ،دانش ،نقش یفایاآموزش، :هاواژهکلید

: نداردتعارض منافع

20/6/97تاريخ دريافت:

19/9/97تاريخ پذيرش:

ایران. تهران، ایران، پزشکی علوم دانشگاه مامایی، و پرستاری دانشکده پرستاری، هایمراقبت تحقیقات مرکزدانشیار گروه داخلی جراحی، . 1

ماره تماس: . ش)*نویسنده مسئول(دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران کارشناسی ارشد پرستاری داخلی جراحی،. 2

09360133499 Email:e.maserat@gmail.com

دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.گروه آمار زیستی، استادیار، . 3

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

نشریه پرستاری ایران دوره 31/ شماره 115/ دی ماه 1397

مقدمه

هاي بيمارستاني هاي مزمن، كمبود تختبيماري افزايش

هاي براي بستري كردن بيماران، مشكالت و محدوديت

، محدود بودن يهاي بيمارستاناقتصادي در پرداخت هزينه

براي رسيدگي به بيماران و عفونت هاامكانات بيمارستان

هتر مراقبت بكيد بر امكان أاز يک سو و تهاي بيمارستاني

همگي نشان دهنده اهميت آموزش تر در منزل،و سالم

.(1)بيماران و توانا كردن آنان در مراقبت از خود است

نگرش عمومي در مورد ارائه به طوركلي در چند دهه اخير

رده ك تغيير بيماران هاي الزم و رفع نيازهاي آموزشيآگاهي

رود در بهداشتي و درماني انتظار مياست و از اعضاي تيم

مورد بيماري، عوارض ناشي از آن، نحوه درمان و مراقبت

هاي آنان از خود اطالعات كاملي را به بيماران و خانواده

ارائه نمايند، به طوريكه بيماران از همه جوانب بيماري و

گيريدر تصميم و بتوانند فرآيند درماني آن آگاهي يافته

تر ايفا به خود نقشي فعال و هرچه مستقلهاي مربوط

درصد افراد تيم بهداشتي 70 از آنجا كه بيش از .(2)كنند

در عملكرد آنان ،(3)دهنددرماني را پرستاران تشكيل مي

ين ا نقش مهمي داشته و نيز تغيير رفتار و عملكرد بيمار

. كنندايفا به خوبي آموزش بيمار توانند بامي نقش حياتي را

از و پرستاري هايمراقبت مهم ابعاد از بيمار يكي آموزش

درماني بهداشتي خدمات ارائه در پرستار كليدي هاينقش

نتايج تحقيقات در مراكز بهداشتي، اما (4)رودمي شمار به

به در عمل دهد كه آموزش بيمار درماني ايران نشان مي

بلكه شود و از اين مسأله نه تنها بيمار خوبي انجام نمي

و بسياري از (5)برندخانواده وي و جامعه هم رنج مي

ها و اصول پرستاران آگاهي و مهارت كافي در مورد روش

يمطالعه نتايج راستا، همين درآموزش بيمار را ندارند.

آگاهينا كه داد نشان همكاران و آبادي عزت رنجبر

و همچنين ( %45) انبيمار آموزشي نيازهاي از پرستاران

عمده موانعاز ( %3/48) بيمار مناسب آموزش هايروش

، اين در حالي است كه واحد(6)شوندمي تلقي بيمار آموزش

آموزش بيمار در مقطع كارشناسي به دانشجويان درسي

اين مفهوم در اهميت كه خود بيانگر شودمي ارائهپرستاري

. (7)پرستاري است هايفعاليت

كيفيت آموزش و اثربخشي نظام آموزشي از امروزه مسئله

در اين ميان و هاي مراكز آموزشي استترين دغدغهمهم

تمامي در ارتقاي كيفيت تدريس در سراسر جهان و تقريباّ

هاي تحصيلي از جمله مواردي است كه در دانشگاهرشته

هايدانشگاه بيشترو (8)ها مورد اهميت قرار گرفته است

و گسترش جهت آموزشي هايروش يافتن پي در دنيا

باليني، گيريتصميم مؤثر، يادگيري هايظرفيت ارتقاي

در خودكارآمدي افزايش نتيجه در و خود به ءاتكا

كارگيري شيوه ه ب رواز اين ،(9)هستند پرستاري دانشجويان

از ايدب مدرسين و بسيار حائز اهميت استتدريس مناسب

هاستفاد آموزشي اهداف با منطبق آموزشي متعدد هايروش

رويكردهاي سنتي و نوين آموزشي كلي طور به .(10)نمايند

هاي آموزشي روش اي دارند.يک خصوصيات ويژه هر

محور، غيرفعال و با كمترين ميزان سنتي بيشتر معلم

هاي هستند، در صورتيكه روشيادگيري براي دانشجو

قرار دارد دانشجوبيشتر فعال بوده و تمركز آموزش بر نوين

هاي يوهش كه به اين ترتيب ميزان يادگيري نيز باالتر است.

هاي ذهني در سطوح عالي سنتي براي ايجاد مهارت

تحليل مناسب مانند درك، فهم، كاربرد و تجزيه و يادگيري

براي پرورش فكر يا تغيير نگرش كمتر هاآنثير أتو ندنيست

هاي لذا استفاده از ساير روش (11)ها استاز ساير روش

هاي جايگزين ضروري به نظر ميآموزشي به عنوان روش

از آموزش آموزشي، سساتؤاز م مروزه در بسياريا .رسد

مانند ترفعال هايروش كاربرد به غيرفعال سنتي روش

ايفاي نقش يكي از شيوه. (12)است يافته تغيير ايفاي نقش

يادگيري فعالكه باعث (13)هاي نوين و مؤثر آموزشي است

مشاهده نقش ايفاي در. (14)شودو يادگيري تجربي مي

اطفي ع ارتباط نقش، ايفاگران و نمايش عمليات با كنندگان

القاي و يادگيري در عاطفي، حالت اين و كنندمي برقرار

ان فراگير حواس تمام چون و دارد فراواني تأثير احساسات

يادگيري عمل شود،مي گرفته كار به نمايش مشاهده براي

تفكر، عنصر چهار اين روشدر .(15)گيردمي انجام نيز بهتر

30

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

ارانهمکو یفراهان یمنصوره اشقل ...یپرستار انیدانشجودانش نقش بر یفایآموزش به روش ا ریثأت

لعوام اين و هستند درگير و عملكرد بصيرت احساسات،

يم آموزش در نقش ايفاي تأثير باعث افزايش هم كنار در

كه روندمي فرو فكر به افراد نقش، ايفاي بازنگريبا . شود

يم اتفاقي چه آن موقعيت اساس بر نقشي، هر ايفاي در

است؛ زيرا مؤثر آموزش در نمايش اجراي اندازه به كه افتد

و ذهن تجزيه در را خود عملكرد دانشجو كردن، بحث با

در كه هاييساير موقعيت با را آن ارتباط و كندمي تحليل

.(16)كندمي پيدا است داشته عمل

شرايط خاص اجراي سناريوهاي شبيه سازي شده در

شود كه وي ضمن باعث ميدر اين روش توسط دانشجو

در نتيجه . هاي خود را توسعه دهدكسب تجربه، مهارت

استفاده از اين روش در پرستاري باعث ايجاد نتايج مطلوب

كار در انجام تمرين نقش پرستار و .شودبراي بيمار مي

محيطي مشابه با بالين، دانشجويان را براي مواجه با موقعيت

دهد و كند و نگراني آنان را كاهش ميهاي واقعي آماده مي

شود آنان بتوانند با دقت مشكالت بيمار را حل سبب مي

امروزه دانشجويان پرستاري تمايل دارند از طرفي، . (17)كنند

هاي آموزشي كه تعاملي بوده و ها از شيوهآن ينكه مدرس

در .(10)دنياي واقعي پرستاري است، استفاده نمايند بازتاب

مصوب پرستاريريزي درسي برنامه ساسبرا ايران نيز

در اجراي 25/4/1384ريزي مورخ شوراي عالي برنامه

واحد درسي آموزش بيمار بر استفاده از شيوه ايفاي نقش

تأكيد شده است تا بدين وسيله سطح كيفي توانمندي

دانشجويان افزايش يابد به نحوي كه عالوه بر ارتقاي سطح

سالمت مددجويان، موجبات ارتقاي حرفه هم فراهم

.(18)گردد

هاي خالق، استفاده از روش ،در حيطه آموزش پزشكي

فعال، مبتني بر مسئله و مشاركت محور مورد توجه قرار

هاي فعال در اي از اين روشگرفته است و طيف گسترده

در اين .(19)دنگيرميامر بهبود يادگيري مورد استفاده قرار

يد را بر كأ، استفاده از روش ايفاي نقش كه بيشترين تميان

ي عي، نظام ارزشتغيير تعامالت فردي و بين فردي، اجتما

هاي به عنوان يكي از روش ،و نگرشي يادگيرنده دارد

هاي علوم دانشكده بيشترتدريس هنوز جايگاه خود را در

نقش ايفاي كاربرد كه جا آن از .(20)استپزشكي باز نكرده

دهش گزارش كم بسيار نيز باليني و پرستاري آموزش در

درسيتدريس واحد در اساسي چالشاست و از طرفي

،است مناسب آموزشي روش انتخاب ،بيمار آموزش

موزشآ ثيرأت پژوهشگران برآن شدند، تحقيقي را پيرامون

زمينه رد پرستاري دانشجويان دانش بر نقش ايفاي روش به

بيمار انجام دهند. آموزش

روش بررسی

مامتجامعه پژوهش را . بودنيمه تجربي از نوع اين مطالعه

پرستاري دانشكده كارشناسيدوم نيمسال دانشجويان

د واح ايران كه پزشكي علوم دانشگاه مامايي و پرستاري

دوم سال نيم در آنان براي بيمار آموزش فرآيند درسي

گيري نمونه تشكيل دادند. گرديد،ارائه 1395 -1396

حجم نمونه در دانشجويان به روش سرشماري انجام شد.

يارهايمع نفر بود. 35آزمون در گروه و نفر 39گروه كنترل

آموزشداشتن واحد درسي فرآيند شامل به مطالعه ورود

خروج از مطالعه يهااريمعو نيمسال تحصيلي در بيمار

بيمار، فرآيند آموزشحذف واحد درسي :از ندعبارت بود

انصراف از ادامه تحصيل در رشته پرستاري و انتقالي گرفتن

به دانشگاهي ديگر.

پرسشنامه اطالعات ،مورد استفاده در اين مطالعهابزار

هساخت محقق دانش سنجش پرسشنامه و شناختيجمعيت

هاي جنس، شامل متغيرشناختي جمعيتپرسشنامه بود.

سكونت، وضعيت اشتغال، نوع هل، محلأسن، وضعيت ت

ل،قب ترم تعداد واحدهاي افتاده در ترم قبلي، معدلشغل،

آموزش فرآيند درس به عالقه و پرستاري حرفه به عالقه

چهار سؤال 20 دانش، شامل پرسشنامه سنجش .مار بودبي به

هاي واالت در مورد مراحل و عناصر، روشئس واي گزينه

مستندسازي فرآيند هاي ارزشيابي و آموزش بيمار، روش

ه فقط يک گزين ،گزينه چهار اين انياز مبود. آموزش بيمار

وال، درست و سه گزينه ديگر نادرست ئبه عنوان جواب س

هاي نادرست و به پاسخ 1ي به هر پاسخ صحيح نمره. بودند

وال ئبه س ندادنصورت پاسخ ي صفر تعلق گرفت. در نمره

31

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

نشریه پرستاری ایران دوره 31/ شماره 115/ دی ماه 1397

ي صفر در نظر گرفته شد. نمره اين بخش از مجموع نمره

نمره بيشترين. آيدهاي صحيح به دست مينمرات پاسخ

گزارش 100كه برمبناي بود 20حاصل از اين پرسشنامه

ي آموزش و نمره بيشتر، دانش بيشتري را درباره شده است

پرسشنامه سنجش دانش به روش ييرواداد. بيمار نشان مي

دانشكده يعلم تأيه ينفر از اعضا 10 توسط امحتو روايي

هران ، ترانيا يدانشگاه علوم پزشك ييو ماما يپرستار هاي

اساتيدي كه تدريس درس با تمركز برو شهيدبهشتي،

واييربررسي شد. جهت تعيين مربوطه را برعهده داشتند،

30پس از كسب رضايت از آن نيز ييايو پا يصور

سپس ثبات در اختيار آنان قرار گرفت و دانشجو، ابزار

دسونچاريكودراستفاده از ضريب با و دروني ابزار محاسبه

به دست آمد. %83برابر 21

از اجازه كسب با پژوهشگر اين پژوهش، انجام براي

از مربوطه هاينامه معرفي و الزم مجوزهاي اخذ مسئولين،

هب پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي ايران دانشكده

دو كرد. مراجعه بيمار آموزش درس اداره آموزش و استاد

گروه دو به ساده تصادفي كالس آموزش بيمار به روش

شدند. جهت جلوگيري از آلودگي تقسيم آزمون و كنترل

هفته اول هشت اطالعات، آموزش ابتدا در گروه كنترل در

هفته دوم نيمسال دوم هشتو سپس در گروه آزمون در

در جلسه پژوهشگر آن از انجام شد. پس 95 -96تحصيلي

را خود شد و حاضر مربوطه درس هايكالس ي اول در

مورد در را اطالعاتي و كرد معرفي پژوهش واحدهاي به

بودن پژوهش، محرمانه ي انجاماهداف، نحوه اهميت،

اطالعات و طرح درس فرآيند آموزش بيمار شامل اهداف

مونهن اختيار در ارزشيابي تدريس و شيوه كلي درس، شيوه

و آگاهانه رضايت مخصوص فرم. قرار داد پژوهش هاي

و رسيد دانشجويان اطالع به آن در مندرج توضيحات

شد، سپس گرفته مطالعه در شركت براي هاآن رضايت

را در اين مرحله شناختياطالعات جمعيتدانشجويان فرم

تكميل كردند.

كنترل به روش رايج در دانشكده، گروه در تدريس روش

سرفصل ومحتواي آموزشي طبق بدين صورت بود كه

آموزش و درمان ،وزارت بهداشت يشده از سو هئبرنامه ارا

جلسه دو هشتي در دو بخش نظري و عملي طي پزشك

ساعته در كالس درس دانشكده پرستاري و مامايي برگزار

شپرس و سخنراني صورت به نظري بخش شد. تدريس در

وياندانشج كه بود ترتيب بدين عملي بخش در و پاسخ و

بر و شدند تقسيم نفره 6 -8 هايگروه به در جلسه دوم

ده ش آشنا آن با باليني محيط در كه واقعي مورد يک اساس

هايگام از تبعيت با و كردند انتخاب را موضوعي بودند،

جراا طراحي، بيمار براي آموزشي برنامه يک بيمار، آموزش

ارائه كالس در شفاهي صورت به و كردند ارزشيابي و

آزمون، گروه در بخش نظري در روش تدريس. دادند

جلسه دو ساعته در كالس هشتهمانند گروه كنترل طي

و سخنراني صورت درس دانشكده پرستاري و مامايي به

ر د دانشجويان عملي بخش در پاسخ برگزار شد. و پرسش

و سپس ندشد تقسيم نفره 5 -6هاي گروه ي دوم بهجلسه

انبيمار آموزش پيرامون را موضوعاتي شد، خواسته آنان از

همربوط استاد پژوهشگر وراهنمايي خود، عالقه اساس بر

تشويق سناريو نوشتن به هاگروه سپس و نندك انتخاب

پرستاري ياساس واحد درس سناريوها بر. ندشد

دروس ارتوپدي، گوارش و ( شامل1سالمندان)/ بزرگساالن

اختالالت آب و الكتروليت كه در همان ترم براي

بعد مرحله شد، طراحي شد. دردانشجويان ارائه مي

مورد مربوطه درس مدرس و پژوهشگر توسط سناريوها

وهايسناري اصالح از پس دانشجويان. گرفت قرار بازبيني

هب توجه با پراتيک اتاق در را عملي تمرينات شده، تهيه

و پرستار وي، خانواده مددجو، جمله از گوناگون هاينقش

پژوهشگر ايفاي نقش .ندداد انجام درمان تيم اعضاي ساير

داد. سپس ميدانشجويان را مشاهده نمود و به آنان بازخورد

هر گروه كار عملي خود را در كالس درس براي همه

آزمون افراد گروه كنترل و .كردنددانشجويان ارائه

قبل از مداخلهرا شناختياطالعات جمعيت پرسشنامه

با بطمرت واالتئس كنترل گروه دانشجويان يل كردند.متك

از پس آزمون گروه و اول هفته هشت پايان در را دانش

به و كردند تكميل دوم هفته هشت پايان در مداخله،

32

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

ارانهمکو یفراهان یمنصوره اشقل ...یپرستار انیدانشجودانش نقش بر یفایآموزش به روش ا ریثأت

آماري افزار نرم از استفاده با هاداده. دادند تحويل پژوهشگر

SPSS جهت. گرفت قرار تحليل و تجزيه مورد 16 نسخه

كولموگروف آزمون از ابتدا هاداده بودن نرمال بررسي

اتمشخص توصيف سپس جهت ،شد استفاده اسميرنوف

فراواني،) توصيفي آمار از كنندگانشركت شناختيجمعيت

ياستنباط آمار و (معيار انحراف و ميانگين فراواني، درصد

انسرياناليز وآو فيشر دقيق آزمون ،مستقل تي دو، كاي)

گرفته نظر در 05/0 داريمعني سطح. شد استفاده( دو طرفه

.شد

( IR.IUMS.REC.1395.9411686011) كد با پژوهش اين

بتصوي به ايران پزشكي علوم دانشگاه اخالق كميته در

مركز در( IRCT2017091636215N1) كد با و رسيده

ثبت ايران بهداشت وزارت باليني هايكارآزمايي ثبت

. است گرديده

هایافته

شناختي ها در بين متغيرهاي جمعيتبر اساس يافته

دو گروه كنترل و آزمون از نظر جنس، محل دانشجويان،

اد، نوع شغل، تعدوضعيت اشتغالهل، أسكونت، وضعيت ت

پرستاري و حرفه به قبلي، عالقه ترم در افتاده واحدهاي

بيمار همگن بودند و به آموزش فرآيند درس به عالقه

از نظر سن اختالف ، اما دار آماري نداشتندتفاوت معني

بيشتر(. =005/0P) دار آماري داشته و همگن نبودندمعني

(، در %1/57) ( و آزمون%7/89) دانشجويان در گروه كنترل

ميانگين نمرات لحاظ از .بودند سال 17-20محدوده سني

قبل نيز بين دو گروه كنترل و آزمون اختالف معني نيمسال

ميانگين نمرات (. =005/0P) دار آماري وجود داشت

( و %1/64) دانشجويان در گروه كنترل بيشتر قبلنيمسال

بود 16 -99/17محدوده ( در%3/54) در گروه آزمون

(.1 شماره )جدول

شناختی دانشجویان پرستاری در گروه کنترل و آزمونتوزیع متغیرهای جمعیت :1شماره جدول

متغیر گروه کنترل گروه آزمون

فراواني درصد فراواني درصد

4/51 18 8/53 زن 21

جنس

6/48 17 2/46 مرد 18

جمع كل 39 100 35 100

2=0/043 df=1 P =0/99 نتايج آزمون كاي دو

1/57 20 7/89 سال 20-17 35

سن)سال(

6/28 10 7/7 سال 25-21 3

6/8 3 6/2 سال 26 -30 1

7/5 سال 30باالتراز 0 0 2

جمع كل 39 100 35 100

P = 005/0 نتايج آزمون دقيق فيشر

7/85 30 4/97 مجرد 38

3/14 وضعیت تاهل 5 6/2 متاهل 1

جمع كل 39 100 35 100

P = 095/0 نتايج آزمون دقيق فيشر

7/45 همراه خانواده 23 59 16

سکونت محل

3/54 خوابگاه 16 41 19

جمع كل 39 100 35 100

2=1/301 df=1 P =0/351 نتايج آزمون كاي دو

33

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

نشریه پرستاری ایران دوره 31/ شماره 115/ دی ماه 1397

1/17 6 8/12 شاغل 5

9/82 وضعیت اشتغال 29 2/87 غيرشاغل 34

جمع كل 39 100 35 100

2=0/272 df=1 P =0/747 نتايج آزمون كاي دو

3/14 آزاد 0 0 1

نوع شغل

6/28 معلم دروس كنكور 3 60 2

1/57 بهيار 2 40 4

جمع كل 5 100 7 100

P = 747/0 نتايج آزمون دقيق فيشر

4/91 32 7/89 واحد افتاده ندارم 35

تعداد واحدهای افتاده در ترم قبلی

7/5 2 1/5 واحد 3-1 2

0 0 6/2 واحد 6-3 1

9/2 1 6/2 واحد 6از بيشتر 1

جمع كل 39 100 35 100

P = 99/0 نتايج آزمون دقيق فيشر

1/37 13 7/7 3 20- 18

میانگین نمرات نیمسال قبل

3/54 19 1/64 25 99/17- 16

7/5 2 1/23 9 99/15 - 14

9/2 1 1/5 14 از تر پايين 2

جمع كل 39 100 35 100

P = 005/0 نتايج آزمون دقيق فيشر

20 7 7/7 خيلي زياد 3

عالقه به حرفه پرستاری

43/31 زياد 16 41 11

14/37 متوسط 16 41 13

43/11 4 6/2 كم 1

0 0 7/7 كمخيلي 3

جمع كل 39 100 35 100

P = 128/0 نتايج آزمون دقيق فيشر

4/11 4 8/12 خيلي زياد 5

عالقه به درس فرآیند آموزش به بیمار

40 14 3/33 زياد 13

متوسط 16 41 14 40

9/2 1 6/2 كم 1

7/5 2 3/10 خيلي كم 4

جمع كل 39 100 35 100

P = 951/0 نتايج آزمون دقيق فيشر

كه ميانگين نمره نشان داد مستقل t آماريآزمون نتايج

پس از ارائه واحد درسي دانش دانشجويان پرستاري

و مداخله با يكديگر در دو گروه كنترلآموزش بيمار

طبق (. =001/0P<، 691/5t) دار آماري داشتندتفاوت معني

انحراف و هاي حاصل از پژوهش حاضر، ميانگينيافته

نسبت ( 85/63 88/13) نآزمونمره دانش در گروه معيار

34

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

ارانهمکو یفراهان یمنصوره اشقل ...یپرستار انیدانشجودانش نقش بر یفایآموزش به روش ا ریثأت

در گروه كنترل .باالتر بود( 41/46 22/16) به گروه كنترل

درصد كسب 75 از اي باالترهيچ يک از دانشجويان نمره

9) درصد 7/25كه در گروه آزمون ، در حاليه بودندنكرد

ه درصد كسب كرد 75 از اي باالتردانشجويان نمره نفر(

نفر( 21) درص 8/53 كنترلهمچنين در گروه . بودند

درصد كسب كرده بودند، در 50ي زيردانشجويان نمره

نفر( 3) درصد 6/8ي نمره حالي كه در گروه آزمون تنها

مي نظر به ترتيب اين به .درصد بود 50دانشجويان زير

ثيرأرايج ت روش نسبت ايفاي نقش به روش كه رسد

مينهز دردانشجويان پرستاري دانش ارتقاء بر بيشتري

هاي حاصل از بر اساس يافتهاست. داشته بيمار آموزش

دانش دانشجويان از نظر دو طرفه، آناليز واريانسآزمون

دار آماري نداشتاختالف معني و گروه متغير سن

(258/0P=در حالي ) و گروه ميانگين نمراتكه با متغير

)جدول (=P 024/0) دار آماري داشتاختالف معني

(.2شماره

نآزمو و کنترل گروه در بیمار آموزش زمینه در پرستاری دانشجویان دانش نمره :2شماره جدول

گیرینتیجهو بحث

ايايف روش به آموزش ثيرأت اين پژوهش با هدف تعيين

يمار ب آموزش زمينه در پرستاري دانشجويان دانش بر نقش

هاي پژوهش نشان داد كه ميانگين نمره يافته انجام گرفت.

گروه دانش دانشجويان پرستاري در زمينه آموزش بيمار در

آزمون در مقايسه با گروه كنترل بعد از مداخله اختالف

اينكه مبني بر ،و فرضيه پژوهش آماري داشت داريمعن

در دانشجوياندانش نمره ايفاي نقش آموزش به روش

نترلك گروه به نسبت آزمون زمينه آموزش بيمار را در گروه

كند. ييد ميأرا ت دهدمي افزايش

دهندگان خدمات سالمت از آنجا كه بخش عظيمي از ارائه

دهند، مراقبت و آموزش ارائه شده را پرستاران تشكيل مي

ارتقاء توانمندي و ها نقش بسزايي بر آن از سوي

اين موضوع، نتايج با وجود .(21)درضايتمندي بيماران دار

دهد كه آموزش بيمار به نشان ميگوناگوني تحقيقات

مطالعه كالنتري و در . (22-24)شودخوبي انجام نمي

هنگام در پرستاران در حيطه آموزش ، عملكردهمكاران

آموزش در زمان يحيطه و در درصد 82/19 مراقبت يارائه

از طرفي در فرآيند . (25)بود درصد 26/20بيماران ترخيص

ثر، مفهومي حياتي و از ؤآموزش بيمار برقراري ارتباط م

رود. يكي از داليل عدم ارائه اركان مهم آن به شمار مي

آموزش بيمار مناسب، ناتواني پرستاران در برقراري ارتباط

دهد كه پرستاران نتايج مطالعات مختلف نشان مي .(6)است

ثر و مناسب با بيمار مهارت ؤدر زمينه برقراري ارتباطي م

هايروش از يكي نقش ايفاي. (6،26،27)كافي ندارند

هايمهارت آموزش براي طور گسترده به كه است آموزشي

و همكاران Nestelي شود. در مطالعهاستفاده مي ارتباطي

ايفاي نقش روش به را ارتباطي هايمهارت كه دانشجوياني

ار،براي تكر سودمند روشي را روش اين بودند، گرفته فرا

قرار دادن و هانقش دادن جلوه واقعي و بحث مشاهده،

گروه

دانش

نمره( 100مبنای )بر

آزمون کنترل

درصد فراوانی درصد فراوانی

50كمتر از 21 8/53 3 6/8

99/74-50 18 2/46 23 7/65

75باالتر از 0 0 9 7/25

100 35 100 39 جمع كل

انحراف معيار 41/46 ميانگين 22/16 85/63 88/13

كمينه -بيشينه 70-15 85-15

35

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

نشریه پرستاری ایران دوره 31/ شماره 115/ دی ماه 1397

.(16)دانستندآموزشي مي هايبرنامه ساير راستاي در هانقش

و همكاران نشان داد كه Manzoor همچنين نتايج مطالعه

دانشجويان پزشكي ايفاي نقش را در بهبود درصد 89

دانشجويان درصد 78و اندثر دانستهؤهاي ارتباطي ممهارت

تواند سبب افزايش دانش در بيان كردند كه ايفاي نقش مي

اعالم كردند هادرصد آن 84موضوعات مورد بحث گردد.

هاي باليني مي كه اين روش تدريس سبب بهبود مهارت

نيز خواستار استفاده از روش تدريس درصد 74گردد و

همسو با اين .(28)ي درسي شدندقش در برنامهايفاي ن

و Bosse ،همكاران وBaer هاي مطالعه، نتايج پژوهش

و همكاران نشان دادند كه روش Burnsهمكاران و

هاي ارتباطي مهارت آموزشي ايفاي نقش منجر به افزايش

پزشكي علوم دانشجويان بيشتر .(29-31)كنندگان شدشركت

با ارتباط برقراري زمينه در پرستاري دانشجويان از جمله

و بخش حضور در هنگام آنان كنند.مي عمل ضيعف بيمار

بر كه شوندشديدي مي اضطراب دچار بيمار از مراقبت

ي باليني . از طرفي كسب تجربه(32)گذاردمي اثر يي آنانآكار

تواند منجر به سرخوردگي دانشجويان و نامناسب مي

و با تداوم اين مشكل، در رسيدن اختالل در يادگيري شود

شود. روش هاي آموزشي خلل ايجاد ميبه اهداف برنامه

ايفاي نقش آمادگي روحي براي يادگيري را در دانشجويان

هايشدن مهارت داده جلوه واقعي سببكند، زيرا ايجاد مي

اهشك در محيطي مشابه با محيط بالين و آموزش تكنيكي

شود. از طرفي دانشجويان با مي در دانشجويان استرس

هاي باليني را تمرين مياستفاده از اين روش نه تنها مهارت

شود و ها نيز تقويت ميهاي ارتباطي آنكنند، بلكه مهارت

در كنند كهواكنش بيمار نسبت به مراقبت را تجربه مي

هاي ارائه شده از سوي دانشجويان نهايت در تمامي مراقبت

.ذار استثيرگأبه بيماران ت

انجام متخصصان براي كسب مهارت و پيشرفت توانايي در

هاي تحت كنترل را آموزش در محيط، مهارت كسب شده

بدين معني كه هرچه محيط و موقعيت .اندپيشنهاد نموده

يادگيري مؤثرتر خواهد ،تر باشديادگيري به واقعيت نزديک

روشكه در اين راستا روش ايفاي نقش يكي از (33)بود

هاي مناسب براي اين منظور است. در مطالعات مختلف،

ها در روش آموزشي ايفاي نقش با ساير روش تأثيرمقايسه

حيطه علوم پزشكي جهت انتخاب بهترين روش مورد

دو اي كه به مقايسهدر مطالعهاست. گرفته بررسي قرار

30 عملكرد بر گروهي بحث و نقش ايفاي آموزش روش

بد پرداخته بود، پژوهشگران به خبر انتقال زمينه در كارورز

اين نتيجه رسيدند كه در گروه ايفاي نقش ميانگين و

833/0آموزش از عملكرد افراد بعد انحراف معيار نمره

70/27 بود كه در مقايسه با قبل از آموزش تفاوت معني

نمره دانش ميانگين (. همچنين>001/0P) داري داشت

گروهي كه بحث به نسبت نقش ايفاي در گروه افراد

.(34)داشت واضحي افزايش كار گرفته بودند،ه گروهي را ب

سبتن نقش ايفاي روش بودن مؤثرتر داليل از يكيشايد

و واقعي فراگيران بيشتر گروهي، مشاركت بحث به روش

همسو با اين ها باشد. آن براي آموزش فرآيند بودن تر

نشان دادند كه ميانگين و باغداري و همكاران مطالعه،

انحراف معيار نمره دانش دانشجويان در زمينه انتقال خبر

( نسبت به قبل از آموزش54/07/17) بد، بعد از آموزش

(47/0 7/14افزايش داشت. همچنين اختالف معني )

داري در ميانگين نمرات آگاهي، بين گروه ايفاي نقش

موزش وجود ( پس از آ76/14) ( و گروه كنترل7/17)

كه اين به توجه با رسدمي نظر به .(35)(P>001/0) داشت

فكرت به افراد برانگيختن باعث نقشايفاي آموزشي روش

ساير به نسبت روش اين شود،مي ايفا شده نقش مورد در

در تدريس الگوي اين. است مؤثرتر آموزشي هايروش

پردازدمي مسائل به عملي شكلي به خود سطح ترينساده

.دارد آموزش اجتماعي و فردي ابعاد در هاييريشه و

زنده اينمونه نقش ايفاي جريان كه گفت توانمي بنابراين

به آن از دانشجويان كه آوردمي فراهم انساني رفتار براي

بينش آوردن بدست و احساسات درك براي ابزاري عنوان

.(34)كنندمي استفاده خود هايارزش به نسبت خاص

توان به ارزشيابيمي حاضر، مطالعه هايمحدويت از

در صورتيكه .اشاره نمود مداخله انجام از بعد بالفاصله

است بهتر و است دائمي نسبتا رفتاري تغيير يادگيري

36

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

ارانهمکو یفراهان یمنصوره اشقل ...یپرستار انیدانشجودانش نقش بر یفایآموزش به روش ا ریثأت

نجاما زماني بيشتري فواصل در و تكرار با آن ارزشيابي

روش يک انتخاب مطالعه، اين هاي ديگرگيرد. محدوديت

هايپژوهش در شودآموزشي بود كه پيشنهاد مي واحد

دوره در و فعال هاي آموزشروش ساير با روش اين آينده

و همچنين مقايسه قرار گيرد مورد مختلف زماني هاي

دانش دانشجويان پيش از مطالعه نيز ارزشيابي شود.

ن ثيرگذار بودأتمبني بر ،هاي مطالعه حاضريافته با توجه به

روش آموزشي ايفاي نقش بر ميزان دانش دانشجويان

دنبو پايين و از طرفي آموزش بيماردر زمينه پرستاري

آماده به نياز روش آموزشي، عدم اين اجرايي هايهزينه

،شودپيشنهاد ميروش اين بودن جذاب و هاي ويژهسازي

در ياساتيد دانشگاه در راستاي آموزش دانشجويان پرستار

روش آموزشي ايفاي نقش را ،مختلفهاي تحصيلي دوره

گيري از اين به طور جامع بگنجانند تا دانشجويان با بهره

روش آموزشي، توانايي خود را در زمينه ارائه بهتر، سريع

ي واقعي بالين تر خدمات به بيماران در عرصهتر و جامع

.افزايش دهند

ان منافعي توسط نويسندگهيچگونه تعارض تعارض منافع:

گزارش نشده است.

تشکر تقدیر و

نامه كارشناسي ارشد نويسنده ر برگرفته از پايانمقاله حاض

معاونت پژوهشي دانشگاه حمايت ماليمسئول است كه با

علوم پزشكي ايران انجام يافته است. بدين وسيله از

شركت كننده در ايندانشجويان تمام مسئولين دانشگاه و

.شودسپاسگزاري ميپژوهش

فهرست منابع

1. Tahery N, Razavi ZM, Kaiali M, Rashidi M, Yaghoobi M, Shirzaei K, et al. Importance of Patient

Education According Abadan Nursing Students'opinions. Iranian Journal of Medical Education.

2011; 8(2): 100-6. [Persian]

2. Vahedian Azimi A, Hedayat K. Barriers and facilitators of patient's education: Nurses’

perspectives. Iranian Journal of Medical Education. 2012;11(6):620-34. [Persian]

3. Marcum J, Ridenour M, Shaff G, Hammons M, Taylor M. A study of professional nurses'

perceptions of patient education. J Contin Educ Nurs. 2002;33(3):112-8.

4. Sherman JR. An initiative to improve patient education by clinical nurses. Medsurg Nurs.

2016;25(5):297-333.

5. Goodarzi M, Ahmadvand M, Farajollahi M. The effect of patient education of Karaj Islamic Azad

University Students standpoint. Journal of Hamadan Nursing- Midwifery University. 2005; 12(22):

5-6. [Persian]

6. Ranjbar Ezzatabadi M, Mahdian M, Eslami H, Amini A. Patient education barriers from nurses’

opinions. Journal of Holistic Nursing And Midwifery. 2016;26(3):36-45. [Persian]

7. Vernon R, Chiarella M, Papps E. Confidence in competence: legislation and nursing in New

Zealand. Int Nurs Rev. 2011;58(1):103-8.

8. Clancy TR, White-Delaney C, Mako M. Improving the academic programming process in a school

of nursing using computational modeling and simulation. Stud Health Technol Inform.

2009;146:587-92.

9. Barbaz A, Zareiyan A. Comparison of three instructional methods for drug calculation skill in

nursing critical care courses: lecturing, problem solving, and computer-assisted self-learning.

Iranian Journal of Medical Education. 2012;12(6):420-9. [Persian]

10. West C, Usher K, Delaney LJ. Unfolding case studies in pre-registration nursing education:

Lessons learned. Nurse Educ Today. 2012;32(5):576-80.

1. 11 Kucharčíková A, Ďurišová M, Tokarčíková E. The role plays implementation in teaching

macroeconomics. Procedia Soci Behav Sci. 2015;174:2489-96.

11. Ahsen NF, Batul SA, Ahmed AN, Imam SZ, Iqbal H, Shamshair K, et al. Developing counseling

skills through pre-recorded videos and role play: a pre-and post-intervention study in a Pakistani

medical school. BMC Med Educ. 2010;10(1):7.

37

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

نشریه پرستاری ایران دوره 31/ شماره 115/ دی ماه 1397

12. Ross MET, Otto DA, Helton AS. Benefits of Simulation and Role-Playing to Teach Performance

of Functional Assessments. Nurs Educ Perspect. 2017;38(1):47-8.

13. Chan ZC. Role-playing in the problem-based learning class. Nurse Educ Pract. 2012;12(1):21-7.

14. Madi Neshat M, Lashkardost H, Tabatabaee Chahar M. Investigating the effect of role play

scenarios on changing mood and empathy among nursing students in psychiatry. Journal of

Medical Education Development & Development Center. 2013; 10(4): 431-8. [Persian]

15. Nestel D, Tierney T. Role-play for medical students learning about communication: guidelines for

maximising benefits. BMC Med Educ. 2007;7(1):3.

16. Martínez JR, Luis JC, Pérez MM. Role-playing in the teaching-learning process of the nursing

degree. Assessment of graduate (profesionals). Revista de enfermeria (Barcelona, Spain).

2011;34(7-8):17-24.

17. Hekmatpou D, Anousheh M, Elhani F. Pathology of patient education: A qualitative study. Iran Journal of Nursing. 2007; 20(49): 51-60. [Persian]

18. Kirschner F, Paas F, Kirschner PA, Janssen J. Differential effects of problem-solving demands on

individual and collaborative learning outcomes. Learning and Instruction. 2011;21(4):587-99.

19. Samalot-Rivera A. Role Playing in Physical Education to Teach in the Affective Domain: Editor:

Ferman Konukman. J Phys Educ Recreat Dance. 2014;85(2):41-3.

20. Joolaee S, Hajibabaee F, Jalal EJ, Bahrani N. Assessment of Patient Satisfaction from Nursing

Care in Hospitals of Iran University of Medical Sciences. Hayat. 2011;17(1):35-44. [Persian]

21. Heshmati Nabavi F, Memarian R, Vanaki Z. Clinical Supervision System: A Method for

Improving Educational Performance of Nursing Personnel. Iranian Journal of Medical Education.

2008;7(2):257-66. [Persian]

22. Zakerimoghadam M, Aliasgharpoor M, Mehran A, Mohammadi S. Effect of patient education

about pain control on patients' anxiety prior to abdominal surgery. Journal of hayat. 2010;15(4):13-

22. [Persian]

23. Heshmatifar N, Sadeghi H, Jometondoki H, Akrami R. Assessment of Patient Education

Performance in Three Time Points (Admission, Hospitalization, Discharge) from Patients and

Nurses’outlook in Hospitals of Sabzevar. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences.

2014; 20(5) :635-42. [Persian]

24. Kalantari S, Karegar NM, Abbaszadeh A, Sanagoo A, Borhani F. Nurses’perception of

Performance of Patient Education. Jentashapir Journal of Health Research. 2012; 2(4):167-74.

[Persian]

25. Rostami H, Montazam S, Ghahremanian A. Survey of education barriers from nurses and patients

viewpoint. Scientific Journal of Hamadan Nursing & Midwifery Faculty. 2010;18(1):50-60.

[Persian]

26. Arian M, Mortazavi H, TabatabaeiChehr M, Tayebi V, Gazerani A. The comparison between

motivational factors and barriers to patient education based on the viewpoints of nurses and nurse

managers. J Nurs Educ. 2015;4(3):66-77. [Persian]

27. Manzoor I, Mukhtar F, Hashmi NR. Medical students’ perspective about role-plays as a teaching

strategy in community medicine. J Coll Physicians Surg Pak. 2012;22(4):222-5.

28. Baer AN, Freer JP, Milling DA, Potter WR, Ruchlin H, Zinnerstrom KH. Breaking bad news: use

of cancer survivors in role-playing exercises. J Palliat Med. 2008;11(6):885-92.

29. Bosse HM, Nickel M, Huwendiek S, Jünger J, Schultz JH, Nikendei C. Peer role-play and

standardised patients in communication training: a comparative study on the student perspective

on acceptability, realism, and perceived effect. BMC Med Educ. 2010;10(1):27.

30. Burns HK, O'Donnell J, Artman J. High-fidelity simulation in teaching problem solving to 1st-

year nursing students: a novel use of the nursing process. Clin Simul Nurs. 2010;6(3):e87-e95.

31. Soltanian A. The Effect of Teaching Nurse-patient Communication through Role-play Method on

Nursing Students’ Caring Behaviors: A Quasi-Experimental Study. Iranian Journal of Medical

Education. 2016;16:120-30. [Persian]

32. Pritchard SA, Blackstock FC, Nestel D, Keating JL. Simulated patients in physical therapy

education: systematic review and meta-analysis. Phys Ther. 2016;96(9):1342-53.

33. Managheb SE, Mosalanejad n. Teaching how to break bad news: comparing role-play and group

discussion on practice of medical interns in Jahrom Medical School. IJME. 2012; 11(7):789-97.

[Persian]

38

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

ارانهمکو یفراهان یمنصوره اشقل ...یپرستار انیدانشجودانش نقش بر یفایآموزش به روش ا ریثأت

34. Baghdari N, Torkmannejad Sabzevari M, Karimi Moonaghi H, Rad M, Amiri M. The Effect of

Educational Approaches on Knowledge and Attitude of Midwifery Students in Breaking bad News

to Patients. Journal of Medical Education Development. 2016;9(22):12-20. [Persian]

39

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]

Iran Journal of Nursing (IJN)

Vol. 31, No. 115, Dec 2018: 29- 40

Effect of Role-play Training on the Knowledge of Nursing Students on

Patient Education

Mansoureh Ashghali Farahani1, *Elnaz Maserat Aghdam Arjestan2, Hamid Haghani3

Abstract Background & Aims: Patient education is one of the main standards of quality of nursing care. Educational

programs play a pivotal role in enhancing the knowledge of nursing students in this regard. The present study

aimed to assess the effect of role-play training on the knowledge of nursing students regarding patient education.

Materials & Methods: This quasi-experimental study was conducted on 74 nursing students at Iran University

of Medical Sciences in Tehran, Iran. The participants were selected via census sampling and randomly divided

into the experimental and control groups. Patient education contents were introduced in the control group based

on routine university methods, while in the experimental group, the intervention was performed based on role-

playing. The knowledge of students regarding patient education was evaluated using a researcher-made

knowledge measurement questionnaire in the experimental and control groups.

Results: The results indicated that role-play training improved the knowledge of the students regarding patient

education. Moreover, the mean score of the knowledge of the students in the experimental group (63.85%) was

higher compared to the control group (46.41%), and the difference in this regard was considered statistically

significant (P<0.001).

Conclusion: According to the results, role-play training could influence the knowledge of nursing students

regarding patient education. Therefore, it is recommended that role-playing be used in more than one semester

using other active teaching methods in student educational programs.

Keywords: Training, Role Play, Knowledge, Patient Education

Conflict of Interest: No

How to Cite: Ashghali Farahani M, Maserat Aghdam Arjestan E, Haghani H. Effect of Role-play Training on

the Knowledge of Nursing Students on Patient Education. Iran Journal of Nursing. 2018; 31(115):28-40.

Received: 11 Sep 2018

Accepted: 10 Dec 2018

1. Associate Professor, Department of Medical-Surgical Nursing, Nursing Care Research Center, School of Nursing

and Midwifery, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran. 2. MS in Medical-Surgical Nursing, School of Nursing and Midwifery, Iran University of Medical Sciences, Tehran,

Iran. (*Corresponding author) Tel: 09360133499 Email: e.maserat@gmail.com 3. Instructor, Department of Statistics, School of Health, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.

Dow

nloa

ded

from

ijn.

ium

s.ac

.ir a

t 2:5

3 IR

ST

on

Tue

sday

Dec

embe

r 1s

t 202

0

[ DO

I: 10

.292

52/ij

n.31

.115

.29

]