ประเภทของทรพยากรธรรมชาต

อาชพอตสาหกรรม มความสมพนธกบทรพยากรประเภทใดนนขนอย กบประเภทของ อตสาหกรรม เชน อตสาหกรรมผลตปลากระปองมความสมพนธกบการใชทรพยากรนา ทรพยากรสตวนา ทรพยากรพช ทรพยากรดน ทรพยากรนามน ทรพยากรแร ดงน

นา • มความสาคญในทกขนตอนของการผลต ตงแตขนตอนการ

ลางทาความสะอาดปลา การชาแหละ การตม การนง รวมทง

เปนวตถดบในการผลตดวย พบวานาทงทเกดจากกระบวนการ

เหลาน มกมพวกสารอนทรยและเศษชนสวนตาง ๆ ของปลา

เปนองคประกอบ ซงถาหากปลอยนาทงเหลาน ลงสแหลงนา

ธรรมชาต โดยไมมการบาบดจะทาใหเกดนาเนาเสยได สตวนา

ไดแก ปลาชนดตาง ๆ ซงไดมาจากทรพยากรนาจดและนาเคม

ซงพบวาในปจจบน ปลาทจบไดจากธรรมชาตคอนขางมปรมาณ

นอย จงตองใชวธการเพาะเลยงปลา เพอปอนโรงงาน

อตสาหกรรมทดแทน เพอใหมปรมาณเพยงพอกบความ

ตองการในการผลต พช ทใชเปนวตถดบในการผลต ไดแก

มะเขอเทศ พรกและพวกเครองเทศตาง ๆ ซงสวนใหญได มา

จากการทาเกษตรกรรมอกทอดหนง ดงนนโรงงาน

อตสาหกรรมจงตองหาแหลงทจะผลตวตถดบ

และปอนใหกบโรงงานใหเพยงพอกบความ

ตองการ ซงเกษตรกรกตองเพมผลผลตทาง

การเกษตร โดยใชสารเคมเขาชวยซงอาจ

สงผลกระทบตอทรพยากรดนและนาได

ดน เปนแหลงทสาคญตอการผลตพชผลทางการเกษตร ดงททราบกนมาแลวเกษตรกรใช ประโยชนจากดนโดยการใชสารเคมเขาชวยในกระบวนการเพาะปลก เพอใหมผลผลตเพยงพอเพอปอน สตลาดและโรงงานอตสาหกรรม เพราะฉะนนอาจสงผลกระทบตอทรพยากรดนทเกดการปนเปอนสารเคม นามน ใชเปนแหลงเชอเพลงในการทาความรอน ฆาเชอในกระบวนการผลต เชน ใชใน การตมปลา การปรงรส การฆาเชอ การบรรจ ตลอดจนการขนสงสนคาซงปรมาณการใชคอนขางมาก แร ใชเปนแหลงของวสดในการบรรจผลตภณฑ เชน จาพวกกระปองททาจากแรอะลมเนยม สงกะส สเตนเลส เปนตน

อากาศ

• การเพมขนของแกส CO2 ใน

บรรยากาศ เกดจากสาเหตดงนคอ

การเผาไหม สารอนทรยและ

เชอเพลงฟอสซล การทาลายปาไม ทาใหปรมาณแกส CO2 สะสมอย

ในบรรยากาศในปรมาณมาก

รวมทงพชซงมบทบาทสาคญในการนา CO2 ไปใชใน การสงเคราะห

ดวยแสงกลดลง สงผลกระทบตอ

สงมชวตคอทาใหอณหภมของโลก

รอนขน ทาใหเกดความแหงแลง

ขาดแคลนนา

อนเนองมาจากฝนไมตกตามฤดกาล

• มลสารททาใหเกดการปนเปอนในอากาศ

• แบงเปน 2 ประเภทคอ • 1. อนภาคหรอฝนละออง (particulate matter) เปนมลสารทอยในสภาพ

ของแขงหรอ ของเหลวทอณหภมและความดนปกตมขนาด 0.1-2.0 ไมโครเมตร ซงไดแก ฝน (dust) ควน (smoke) ไอควน (fume) หมอก (fog) ละอองนา (moist)

2. แกสและไอระเหย เปนมลสารทอยในสภาพแกส ไดแก คารบอนมอนอกไซด ออกไซดของกามะถน ออกไซดของไนโตรเจน ไฮโดรคารบอน คารบอนไดออกไซด แหลงททาใหเกดมลพษทางอากาศไดแกอะไรบาง

แหลงกาเนดมลพษทางอากาศแบงได 2 ลกษณะคอ 1. แหลงกาเนดตามธรรมชาต เชน ภเขาไฟระเบด ทาใหเกดแกสซลเฟอรไดออกไซด

ไฟไหมปาทาใหเกดควนและแกส CO2 ฝนละอองของไฮโดรคารบอน การเนา

เปอย ของพชทาใหเกดแกสมเทน นอกจากนยงมละอองเรณของดอกไม กมมนตรงสทมอย ตามธรรมชาต อนภาคสารตาง ๆ จากดนทถกพดพาขนไปแขวนลอยในอากาศ ฝนละออง จากลมพาย แกสธรรมชาต แผนดนไหว 2. แหลงกาเนดทเกดจากการกระทาของมนษย 2.1 แหลงกาเนดทเคลอนทได (mobile source) ไดแก การจราจร การคมนาคม ซง

สวนใหญมาจากการเผาไหมเชอเพลง 2.2 แหลงกาเนดทอยกบท ไดแก โรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ ทใชเชอเพลง เชน นามนตาง ๆ แกสตาง ๆ รวมทงการปลอยแกสและควนจากโรงงานดวย การกอสราง การระเบดหน การทาเหมองแร แหลงเกษตรกรรม การทงสงปฏกล

ผลกระทบจากมลพษทางอากาศ ตวอยางของผลกระทบจาก

การเกดมลพษทางอากาศ เชน

การลดลงของโอโซน

ความสาคญของโอโซน โอโซนสวนใหญอยในบรรยากาศชนสตราโตสเฟยร

สงจากพนผวโลกขนไป 12-50 กโลเมตร เมอรงสจากดวงอาทตยสองมายงผวโลก รงส

สวนหนงจะเปนรงสคลนสนหรอรงสอลตราไวโอเลต จะถกโอโซนดดกลนไว และ

บางสวนจะถกสะทอนกลบหรอกระจายไปในบรรยากาศ โอโซนจง ทาหนาทปองกน

ไมใหรงสอลตราไวโอเลตสองลงมาบนผวโลก ซงกอใหเกดอนตรายตอพชและสตวได

หากปราศจากโอโซนแลวสงมชวตบนโลกจะไมสามารถเจรญเตบโตได โอโซน

ประกอบดวยออกซเจน 3 อะตอม ซงเกดขนโดยธรรมชาต คอ แสงอาทตยทมรงส

อลตราไวโอเลตทชวงคลน 180-240 นาโนเมตร เปนตวเรงปฏกรยาทาใหโมเลกลของออกซเจน (O2) แตกออกเปนอะตอมออกซเจน (O) แลวไปรวมตวกบโมเลกลของ

ออกซเจนไดเปนโอโซน (O3) ดงสมการ บรรยากาศชนสตราโตสเฟยรทมความสง 20-

25 กโลเมตร เปนชวงทมโอโซนหนาแนน มากทสด

ขอดของโอโซน มนษยนาโอโซนมาใชประโยชน ดงน

1. ใชในอตสาหกรรมอาหารทางการเกษตร ชวยในการเกบรกษาพชผล ในไขไก สามารถใชโอโซนในการทาลายแบคทเรย 2. ใชในการทาใหอากาศสะอาดปราศจากกลนเหมน 3. ใชทาความสะอาดขวดบรรจนาอดลม 4. ใชในกระบวนการผลตไวน นาผลไม เหลา ฯลฯ 5. ใชในการฆาเชอโรคในนาเชนเดยวกบการเตมคลอรน 6. ใชในการทาลายสในแมนาทเกดจากดนหรอพชใตนาทาใหนามสตามธรรมชาต

ทรพยากรปาไม • 1. ปาไมใหประโยชนแกมนษย

ทางตรง • คอ มนษยนาผลผลตจากปาไมหรอ

ผลตภณฑทมอยในปามาใชเพอเปนปจจยสในการดารงชวต เชน ในดานอาหาร มนษยนา พชและสตวทอาศยอยในปามาเปนอาหาร ในดานทอยอาศยมนษยนาไมมาใชในการ กอสรางทอยอาศย ทาเครองเรอนและทาเครองประดบตกแตงบานจากผลตผลของ ปาประเภทรากไม เขาสตว กระดกสตว เปนตน ในดานเครองนงหม มนษยใชเสนใยพช มาถกทอเปนเครองนงหม และในดานของยารกษาโรคมนษยใชผลตภณฑของปาทงพช และสตวมาใชเปนยารกษาโรคและนามาทาผลตภณฑ ของเครองสาอางตาง ๆ เปนตน

ทรพยากรปาไม (ตอ) • 2. ปาไมใหประโยชนแกมนษยทางออม

• คอ เปนแหลงหมนเวยนสารในระบบนเวศ ชวยปองกนลมพาย นาทวม การชะลางพงทลายของดน เปนแหลงเรยนรตามธรรมชาต แหลงพกผอนหยอนใจ เปนตน

• สถานการณพนทปาไมในภาคตาง ๆ ยงมปรมาณคอนขางนอย เมอเทยบกบพนท ของภาค โดยพบวาภาคเหนอมพนทปาไมมากทสดคอประมาณรอยละ 55.88 ของพนท ทงหมดของภาค สวนภาคอน ๆ มพนทปาไมไมถงรอยละ 50 ของพนททงหมดของภาค โดยพบวาภาคกลาง / ภาคตะวนออก / ตะวนตก มพนทปาไมรองลงมารอยละ 29.63 ภาคใตรอยละ 24.74 และภาคตะวนออกเฉยงเหนอรอยละ 15.82 เพราะเหตใดพนทปาไมเพอการอนรกษในภาคเหนอจงมมากกวาภาคอน ๆ เพราะลกษณะภมประเทศเปนภเขาสง จงไมเหมาะแกการเพาะปลกและเปนทอยอาศย หรอแถบภเขาสงมผคนเขาไปอาศยอยนอย และการคมนาคมคอนขางลาบาก สวนใหญ จะมพวกชนเผานอยกลมตาง ๆ ทอาศยอยเทานน การลกลอบตดไมออกมาจงทาได คอนขางยาก ดงนนปาจงยงคงสภาพอยได และเปนแหลงของตนนาลาธารทสาคญอกตอไป

ทรพยากรสตวปา •

สตวปาสงวน หมายถง สตวปาหายากมทงหมด 15 ชนดคอ แรด กระซ กปร หรอโคไพร ควายปา ละองหรอละมง เนอสมน กวางผา เลยงผา นกเจาฟาหญง สรนธร นกแตวแรวทองดา นกกระเรยน แมวลายหนออน สมเสรจ เกงหมอ พะยน หรอหมนา สตวปาทง 15 ชนดนหามลาโดยเดดขาดเวนแตจะทาเพอการศกษา หรอ เพอกจการของสวนสตวสาธารณะ โดยตองขออนญาตจากกรมปาไม ซากของสตวปา เหลานจงหามมไวในครอบครอง ยกเวนจะไดรบอนญาตจากทางราชการ

ทรพยากรสตวปา (ตอ)

สตวปาคมครอง หมายถง สตวปาทมพระราชบญญตไว แบงเปน 2 ประเภทคอ

สตวปาคมครองประเภทท 1 สงวนไวเพอประดบความงามตามธรรมชาต

หรอสงวนไวมให จานวนลดลง สตวประเภทนหามลา เวนแตจะไดรบอนญาตจาก

กรมปาไมกอน สตวปาคมครองประเภทท 1 มทงสน 166 รายการ เชน ชาง ชะมด

กระรอก ลง ชะน คาง เมน นาก แมวปา เสอปลา อเหน หนหรง และหมาไม

นอกนนเปนนกอก 130 ชนด เชน นกกวก นกกาบบว นกขนทอง นกเงอก นกเขา

ไฟ เปนตน

สตวปาคมครองประเภทท 2 มทงหมด 29 ชนด เชน กระทง กวาง กระจง วว

แดง เสอโครง เสอดาว อเกง หมคน หมควาย และนกอน ๆ อก 19 ชนด เชน นก

กระสา นกแขวก นกอโกง และไกปา เปนตน สตวปาคมครองประเภทท 2 กอนลา

ตองไดรบ อนญาตจากทางราชการ และตองปฏบตอยาง เครงครดเกยวกบวธการ

อาวธทใช สถานทและระยะเวลาททาการลา

การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ปญหาและการ

จดการ

การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ปญหาและการจดการ (ตอ)

• ดน การใชทรพยากรดนอยางยงยน ควรปฏบตดงน 1. การนาพนทดนมาใชประโยชนใหถกวธ เชน พนทดนทมความอดมสมบรณเหมาะแก การเกษตรกควรจะใชเพอการเพาะปลกหรอเลยงสตว พนทดนทเปนแหลงของตนนาลาธารกควรใชเพอ การปลกปาไม พนทดนทเหมาะแกการอยอาศยกควรใชเพอการเปนทอยอาศย เปนตน 2. ปรบปรงดนทขาดคณภาพ เชน ดนเปรยว ดนเคม ดนขาดความชมชน ใหสามารถนากลบ มาใชประโยชนสงสดทางดานการเกษตรกรรม 3. ปองกนการทาเกษตรกรรมทผดวธ เชน การทาเกษตรกรรมตามไหลเขา ซงอาจ เปนสาเหตทาใหเกดการพงทลายของดนได โดยใหนกวชาการเกษตรแนะนาเกษตรกรใหดาเนนการ เพาะปลกใหถกวธ เพอเปนการรกษาความสมบรณของดนไว 4. ควรปลกพชหลากหลายชนดในพนทเดยวกน หรอปลกพชหมนเวยนในพนท เพอใหดนมความสมบรณของแรธาตในดนเพมขน 5. ควรใชปยพชสด เชน การปลกพชตระกลถวเมอเกบเกยวผลผลตแลวกไถกลบพชใน แปลง หรอใชปยคอกในการเพมธาตอาหารในดน ฯลฯ

การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ปญหาและการจดการ

(ตอ) • นา

มนษยใชประโยชนจากแหลงนาประเภทใดมากทสด และใชอยางไร มนษยใชประโยชนจากแหลงนาผวดนมากทสด ไดแก แมนา ลาคลอง หนอง บง นาตก ทะเลสาบ มนษยนานาจากแหลงนาเหลานมาใชในการอปโภคบรโภค การเกษตร อตสาหกรรม เหมองแร การประมง การคมนาคม เปนตน

การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ปญหาและการ

จดการ (ตอ)

• โอโซน อากาศ

1. ใชในอตสาหกรรมอาหารทางการเกษตร ชวยในการเกบ

รกษาพชผล ในไขไก สามารถใชโอโซนในการทาลายแบคทเรย

2. ใชในการทาใหอากาศสะอาดปราศจากกลนเหมน

3. ใชทาความสะอาดขวดบรรจนาอดลม

4. ใชในกระบวนการผลตไวน นาผลไม เหลา ฯลฯ

5. ใชในการฆาเชอโรคในนาเชนเดยวกบการเตมคลอรน

6. ใชในการทาลายสในแมนาทเกดจากดนหรอพชใตนาทา

ใหนามสตามธรรมชาต

การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ปญหาและการจดการ

(ตอ) • ปาไม

1. ปาไมใหประโยชนแกมนษยทางตรง คอ มนษยนาผลผลตจากปาไมหรอ

ผลตภณฑทมอยในปามาใชเพอเปนปจจยสในการดารงชวต เชน ในดานอาหาร

มนษยนา พชและสตวทอาศยอยในปามาเปนอาหาร ในดานทอยอาศยมนษยนา

ไมมาใชในการ กอสรางทอยอาศย ทาเครองเรอนและทาเครองประดบตกแตง

บานจากผลตผลของ ปาประเภทรากไม เขาสตว กระดกสตว เปนตน ในดาน

เครองนงหม มนษยใชเสนใยพช มาถกทอเปนเครองนงหม และในดานของยา

รกษาโรคมนษยใชผลตภณฑของปาทงพช และสตวมาใชเปนยารกษาโรคและ

นามาทาผลตภณฑ ของเครองสาอางตาง ๆ เปนตน

2. ปาไมใหประโยชนแกมนษยทางออม คอ เปนแหลงหมนเวยนสารใน

ระบบนเวศ ชวยปองกนลมพาย นาทวม การชะลางพงทลายของดน เปนแหลง

เรยนรตามธรรมชาต แหลงพกผอนหยอนใจ เปนตน

การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ปญหาและการจดการ

(ตอ) • สตวปา

1. การปองกน ออกกฎหมายคมครองสตวปา ปองกนและปราบปราม

ผกระทาผด พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา สงเสรมสนบสนนการ

จดตงสมาคมเกยวกบ สตวปา เชน นยมไพรสมาคม ฯลฯ

2. การอนรกษแหลงทอยอาศย แหลงนาและอาหารของสตวปา ปองกน

ไฟ ปลกปา ทดแทน เพมปรมาณเกลอในทชนแฉะ เพอทาโปงเทยมใหสตวปา

มากน

3. การคนควาวจยทางวชาการ เพอเพมจานวนสตวปาในปรมาณท

พอเหมาะกบ ปรมาณอาหาร และทอยอาศย

4. การใชประโยชนจากสตวปา อนญาตใหลาได เมอมปรมาณมากพอ แต

หามลา ตวออนหรอตวเมย

หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

ปญหาสงแวดลอมทวโลกมสาเหตดงน

1. การเพมจานวนประชากร 2. การขยายตวทางดานเศรษฐกจ

3. ความเจรญกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

4. ประชากรขาดความรและมความเชอทผด 5. ขาดการประชาสมพนธ

6. สงคราม 7. การสรางสงกอสรางตาง ๆ เพมขน

สาเหตททาใหเกดปญหาการขาดแคลนทรพยากรธรรมชาต

ไดแก

1. จานวนประชากรเพมขนตองการใชทรพยากรมากขน 2. การขยายตวทางเศรษฐกจเพมขน 3. ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย 4. ประชาชนขาดความร หรอรเทาไมถงการณ ใช

ทรพยากรธรรมชาตไมถกวธ 5. นโยบายของรฐไมเขมงวด เจาหนาทของรฐไมรบผด

ชอบเทาทควร การอนรกษทรพยากรธรรมชาต เพอการใชประโยชน

อยางยงยน เชน 1. การกกเกบ ทรพยากรธรรมชาตทมแนวโนมจะ

ขาดแคลนไวใชในอนาคต 2. การรกษา ซอมแซม ทรพยากรทถกทาลายใหเปนปกต 3. การฟนฟ ทรพยากรทเสอมโทรมใหสามารถกลบมาใชอกได 4. การปองกนทรพยากรทถกทาลายหรอมแนวโนมจะถกทาลายใหปกต

ชนดพนธตางถนสงผลกระทบตอระบบนเวศ

ชนดพนธตางถนเขามาสประเทศไทยในกรณใดบาง ??

1. นาเขาเปนอาหารของมนษยและสตว

2. ตดมากบสนคา วตถดบอตสาหกรรม อาหารสตว และพาหะอน ๆ จากตางแดน

ชนดพนธตางถนสงผลกระทบตอระบบนเวศ (ตอ) •

1. หอยเชอร เปนสตวพนเมองของทวปอเมรกาใต มการนาเขามาเพอเลยงเปนอาหาร

บางทเรยก เปาฮอนาจด

2. ผกตบชวา มาจากเมองชวาประเทศอนโดนเซย ปลกเปนไมดอก

3. หญาขจรจบ (หรอหญาคอมมวนสต) มาจากอนเดย ใชเปนพชอาหารสตว

4. ปลานล มาจากญปนเปนอาหารของคน

5. ปลาหมอเทศ มาจากอสราเอล เปนอาหารของคน

6. ไมยราบยกษ มาจากทวปอเมรกาใต ใชทารว

7. หญามาเลเซย มาจากประเทศมาเลเซย ปลกสนามหญา

8. หญาญปน มาจากประเทศญปน ปลกสนามหญา

ชนดพนธตางถนนอกจากทกลาวมาแลว ยงมชนดใดทไมใชพนธพนเมองเดม

พวกไมดอก เชน เบญจมาศ คทลยา

พวกไมผล เชน มะมวงหมพานต องน โกโก กาแฟ

ชนดพนธตางถนสงผลกระทบตอระบบนเวศ (ตอ)

• แนวทางทอาจชวยลดปญหาการแพรกระจายของชนดพนธตางถนคอ การพจารณาถงการ นาไปใชประโยชน เชน วชพชบางชนดนามาเปนผกสด หรอประกอบอาหารรบประทาน เชน ใบออนของผกตบชวา หญาขจรจบนามาทากระดาษ ผกตบชวานามาทาของใช ในบาน เชน ตะกรา ภาชนะตาง ๆ หรอใชทาอาหารสตว เปนตน