เอกสารประกอบการเรยน

รายวชาเลอก

สาระการประกอบอาชพ

รายวชา หลกการเกษตรอนทรย(อช 02007)

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

อาเภอกระทมแบน

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดสมทรสาคร

กระทรวงศกษาธการ

เอกสารประกอบการเรยน

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย

สาระการประกอบอาชพ

รายวชาหลกการเกษตรอนทรย ( อช 02007)

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอกระทมแบน

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดสมทรสาคร

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

คานา เอกสารประกอบการเรยน ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย สาระการ

ประกอบอาชพ รายวชาหลกการเกษตรอนทรย(อช 02007) เลมนจดทาขนโดยมวตถประสงคเพอ ใชเปนสอ

ประกอบการเรยน การสอน รายวชาหลกการเกษตรอนทรย( อช 02007) มเนอหาตรงตามจดประสงครายวชา

มาตรฐานรายวชาและคาอธบายรายวชา หลกสตร การศกษานอกระบบละการศกษาระการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 ผเรยนสามารถศกษาคนควา เรยนรไดดวยตนเอง เขาใจงาย และสามารถนาไปใชใน

ชวตประจาวน ไดอยางมประสทธภาพ

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอกระทมแบน มงเสรมการเรยนร ตาม

นโยบายสงเสรมการศกษาของกระทรวงศกษาธการ จงจดทาเอกสารประกอบการเรยน ระดบระดบประถม

ศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย สาระการประกอบอาชพ รายวชาหลกการเกษตรอนทรย

(อช 02007) สาหรบประกอบการเรยน การสอน ตลอดจนเปนแนวทางในการเรยนรของนกศกษา และหวง

เปนอยางยงวา เอกสารเลมน จะเปนประโยชนแกครการศกษานอกโรงเรยน สถานศกษานกศกษา หนวยงาน

เครอขาย และผสนใจทวไป ในการนาไปใชใหเกดประโยชน หนวยงานภาคเครอขาย และผสนใจทวไป

ในการนาไปใชใหเกดประโยชนทางการศกษาตอไป

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอกระทมแบน

ตลาคม 2554

สารบญ

หนา

คาแนะนาการใชแบบเรยน

คาอธบายรายวชา

บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย 1

แบบทดสอบกอนเรยน 2

ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย 3

ปญหาการเกษตร 8

แบบทดสอบหลงเรยน 12

บทท 2 หลกการเกษตรอนทรย 13

แบบทดสอบกอนเรยน 14

ความหมาย ความสาคญ เกษตรอนทรยหลกการเกษตรอนทรย 16

มาตรฐานเกษตรอนทรย 21

การเจรญเตบโตของพช 24

ธรรมชาตของดน 28

การปรบปรงดนโดยใชสารอนทรย 36

แบบทดสอบหลงเรยน 38

บทท 3 การปลกพช 40

แบบทดสอบกอนเรยน 41

การปลกพช 42

การดแลรกษา 43

การผลตสารอนทรยเพอปองกนและกาจดศตรพช 47

แบบทดสอบหลงเรยน 51

บทท 4 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 52

แบบทดสอบกอนเรยน 53

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 55

สารบญ (ตอ)

หนา

คณธรรมในการประกอบอาชพ 68

ปญหาและอปสรรคในการประกอบอาชพ 71

แบบทดสอบหลงเรยน 74

บรรณานกรม 76

คณะผจดทา 77

คาแนะนาในการใชชดวชาวชาเลอกสาหรบผเรยน

1. ชดวชานไมใชขอสอบ ผเรยนไมควรวตกกงวลเพราะเปนบทเรยนทสรางขนเพอใหสามารถศกษาไดดวย

ตนเอง

2. ชดวชาเลมนประกอบดวยบทความยอยหลายๆ ตอน ซงแตละตอนมแบบทดสอบกอนเรยนและหลง

เรยนเพอวดความรความเขาใจของเนอหาแตละบท

3. การเขยนคาตอบทกขอ ใหเขยนคาตอบทผเรยนเตรยมไว

4. การทาแบบทดสอบกอนเรยน เมออานแบบทดสอบแลวเขยนกระดาษคาตอบ ถาขอใดตอบไมได ไม

ตองวดกกงวลหรอเสยเวลา สามารถเดาคาตอบได เพราะผเรยนยงไมมความรในเรองนนๆ มากอน

5. อานแลวทาความเขาใจกบเนอหาไปตามลาดบ ขณะศกษาบทเรยนและปฏบตกจกรรม ตองไมเปดด

เฉลยคาตอบกอน ตองมความซอสตยตอตนเอง

6. ถาขอใดตอบผด มหมายความวาไมเกง แตอาจเพราะยงไมเขาใจเนอหาบางสวนในสวนตอนนน ๆ

ใหกลบไปทบทวนทาความเขาใจเฉพาะตอนนนอกครง และลองทาแบบทดสอบใหม กอนทจะศกษา

ตอนตอไป

7. เมอศกษาจนจบรายวชาแลว จะมแบบทดสอบหลงเรยน เพอประเมนวาผเรยนมความรความเขาใจ

เนอหาทงหมดมากนอยเพยงใดอกครงหนง ซงถาผเรยนตงใจศกษาแตละตอน จะสามารถผาน การ

ทดสอบไดโดยงาย

8. ผเรยนตองเชอมนในตนเอง ไมตองเปรยบเทยบผอน เพราะบทเรยนนทดลองใชแลว พบวาสามารถ

เรยนไดเขาใจทกคน เพยงแตใชเวลามาก นอยตางกน เมอนกเรยนเขาใจขนตอนทงหมดดแลวและ

พรอมทจะเรมเรยนใหอานหนาทตอไป

คาอธบายรายวชาอช 02007หลกการเกษตรอนทรย จานวน 2 หนวยกต

ระดบประถมศกษา/มธยมศกษาตอนตน/มธยมศกษาตอนปลาย มาตรฐาน 3.2 มความรความเขาใจ ทกษะในอาชพทตดสนใจเลอก

มาตรฐาน 3.3 มความร ความเขาใจในการจดการอาชพอยางมคณธรรม

ศกษาและฝกทกษะเกยวกบเรองตอไปน

ชองทางและตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย ปญหาการเกษตรในปจจบน

ความหมาย และความสาคญของเกษตรอนทรย หลกการเกษตรอนทรย มาตรฐานเกษตรอนทรย การ

เจรญเตบโตของพช ธรรมชาตของดน การปรบปรงดนโดยการใชสารอนทรย การปลกพช การดแลรกษา การ

ผลตสารอนทรยเพอการปองกนและการกาจดศตรพช การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปลกฝง

คณธรรมในอาชพเกษตร

การจดประสบการณเรยนร

1. วางแผนการเรยนร

2. ศกษาเอกสาร หนงสอ และสออนๆ เชนวดโอเทปบรรยาย ไสล อนเตอรเนต เปนตน

3. เชญผประสบความสาเรจในอาชพมาบรรยาย สาธต แลกเปลยนประสบการณรวมกน

4. ศกษาดงานตามสถานท ทดาเนนกจกรรมทางดานเกษตรธรรมชาต มการสาธต ทดลองและฝก

ปฏบตจรง

5. ฝกปฏบต ทดลองใช บนทกการทดลองใช

6. รวมกลมอภปรายรายปญหา และหาแนวทางพฒนา

การวดผลและประเมนผล

ประเมนจากสภาพจรงจากกระบวนการเรยนร

วตถประสงครายวชา

1. ผเรยนสามารถอธบายชองทางและการตดสนใจเลอกและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตร

อนทรยได

2. ผเรยนสามารถอธบายปญหาการเกษตรปจจบนได

3. ผเรยนสามารถอธบายความหมายและความสาคญของการเกษตรอนทรยได

4. ผเรยนสามารถอธบายหลกการเกษตรอนทรยได

5. ผเรยนสามารถอธบายมาตรฐานเกษตรอนทรยได

6. ผเรยนสามารถอธบายการเจรญเตบโตของพชได

7. ผเรยนสามารถอธบายธรรมชาตของดนทเหมาะสมกบพชทปลกได

8. ผเรยนสามารถอธบายการปรบปรงดนโดยวธการเกษตรอนทรยได

9. ผเรยนสามารถอธบายการปลกพชเกษตรอนทรยได

10. ผเรยนสามารถอธบาการดแลรกษาพชเกษตรอนทรยได

11. ผเรยนสามารถอธบายการผลตสารอนทรยเพอการปองกนและกาจดศตรพชได

12. ผเรยนสามารถอธบายวธการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได

13. ผเรยนสามารถอธบายคณธรรมในการประกอบอาชพได

14. ผเรยนสามารถอธบายปญหาอปสรรคในการประกอบอาชพได

ขอบขายเนอหา

บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย

1. ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย

2. ปญหาการเกษตร

3. ความหมายความสาคญของเกษตรอนทรย

บทท 2 หลกการเกษตรอนทรย

1. หลกการเกษตรอนทรย

2. มาตรฐานเกษตรอนทรย

3. การเจรญเตบโตของพช

4. ธรรมชาตของดน

5. การปรบปรงดนโดยใชสารอนทรย

บทท 3 การปลกพช

1. การปลกพช

2. การดแลรกษา

3. การผลตสารอนทรยเพอปองกน กาจดศตรพช

บทท 4 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2. คณธรรมในการประกอบอาชพ

3. ปญหาและอปสรรคในการประกอบอาชพ

~ 1 ~  

 

บทท 1

ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย

เนอหา 1. ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย 2. ปญหาการเกษตร 3. ความหมายและความสาคญของการเกษตรอนทรย

~ 2 ~  

 

แบบทดสอบกอนเรยน ใหผเรยน X ทบอกษร ก ข ค ง ทเปนคาตอบ ทถกตองเพยงขอเดยว 1.การแบงประเภทของอาชพ แบงไดกประเภท

ก. 1 ประเภท ข. 2 ประเภท ค. 3 ประเภท ง. 4 ประเภท

2.ขอใดคอการแบงอาชพตามลกษณะการประกอบอาชพ ก. อาชพเกษตรกรรม ข. อาชพรบจาง

ค. อาชพอตสาหกรรม ง. อาชพพาณชยกรรม 3.ขอมลประกอบในการตดสนใจเลอกอาชพคอขอใด

ก. ขอมลวตถดบ เงนทน กระบวนการผลต ข. ขอมลตนเองขอมลสงคมขอมลวชาการ ค. ขอมลสนคาขอมลตลาดขอมลผบรโภค ง. ขอมลลกคาขอมลผขายขอมลสนคา

4.ขอใดคอขอมลเกยวกบตนเอง ก. เงนทน ข. ตลาด ค. ทรพยากร ง. คมนาคม

5.ปญหาเกยวกบพอคาคนกลางคอขอใด ก. รวมหวกนกดสนคา ข. คาใชจายทางการตลาดสง ค. คาจางแรงงานสง ง. มาตรฐานสนคาตา

6.ราคาสนคาเกษตรหมายถงขอใด ก. มลคาแหงการแลกเปลยนของสนคาเกษตร ข. ขอมลการแลกเปลยนสนคาในตลาด ค. ตวชวดการแลกเปลยนสนคาเกษตร ง. ขอกาหนดการแลกเปลยนสนคาเกษตร

7. ปญหาเกยวกบสนคาเกษตรหมายถงขอใด ก. คณภาพสนคาตา ข. ไมมตลาดจาหนาย ค. ราคาสนคาเกษตรตา ง. คาใชจายในการขนสงตา

8.“อตก.” เปนชอยอของสถาบนเกยวกบการตลาดสนคาการเกษตรในขอใด ก. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ข. องคการคลงสนคา

ค. องคการตลาดเพอเกษตรกร ง. สหกรณเพอการเกษตร 9. ขอใดเปนหนวยงานของรฐบาลกระทรวงพาณชยตงขนเพอชวยรกษาระดบสนคาเกษตร

ก. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ข. องคการคลงสนคา ค. องคการตลาดเพอเกษตรกร ง. สหกรณเพอการเกษตร

10. ระบบการผลตทคานงถงสภาพแวดลอม รกษาสมดลของธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ โดยมระบบจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบธรรมชาต หลกเลยงการใชสารสงเคราะห คอการเกษตรแบบใด ก. เกษตรยงยน ข. เกษตรผสมผสาน

ค. เกษตรทฤษฎใหม ง. เกษตรอนทรย เฉลย 1. ข 2. ข 3. ข 4. ก 5. ก 6. ก 7. ค 8. ค 9. ข 10. ง

~ 3 ~  

 

บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย

ความรเกยวกบอาชพ อาชพหมายถง การทากจกรรม การทางาน การประกอบการทไมเปนโทษตอสงคม และมรายไดตอบแทน โดยอาศยแรงงาน ความร ทกษะ อปกรณ เครองมอ วธการแตกตางกนไป ประเภทและลกษณะของอาชพ

การแบงประเภทของอาชพ สามารถแบงตามลกษณะ ไดเปน 2 ลกษณะ คอแบงตามเนอหาวชา ของอาชพและแบงตามลกษณะของการประกอบอาชพ

1. การแบงอาชพตามเนอหาวชาของอาชพ สามารถจดกลมอาชพตามเนอหา ได 6 ประเภทดงน 1.1 อาชพเกษตรกรรม ถอเปนอาชพหลก และเปนอาชพทสาคญของประเภท ปจจบนประชากรของไทย

ไมนอยกวารอยละ 60 ยงประกอบอาชพนอย อาชพเกษตรกรรมเปนอาชพเกยวเนองกบการผลตและการจดจาหนายสนคา และบรการทางดานการเกษตรซงผลผลตและการจดจาหนายและบรการทางดานการเกษตรจากการใชในการบรโภคเปนสวนใหญแลวยงใชเปนวตถดบในการผลตทางอตสาหกรรมอกดวย ไดแกการทานา ทาไร ทาสวน เลยงสตว ฯลฯ

1.2 อาชพอตสาหกรรม การทาอตสาหกรรม หมายถงการผลตสนคาอนเนองมาจากการนาเอาวสด หรอสนคาบางชนดมาแปรสภาพใหเกดประโยชนตอผใชมากขน

กระบวนการประกอบการอตสาหกรรมประกอบดวย ในขนตอนขบวนการผลตมปจจยมากมายนบแตแรงงาน เครองจกร เครองมอ เครองใช เงนทน ทดน

อาคาร รวมทงการบรหารจดการ การประกอบอาชพอตสาหกรรมแบงตามขนาดไดดงน อตสาหกรรมในครอบครว เปนอตสาหกรรมททากนในครวเรอน หรอภายในบาน ใชแรงงานภายใน

ครวเรอน ครอบครวเปนหลก บางทอาจใชเครองจกรขนาดเลกเขาชวยในการผลต ใชวตถดบ วสดหาไดในทองถนมาเปนปจจยมนการผลตอตสาหกรรมในครวเรอน ไดแกการทอผา การจกสาน การทารม การทาอฐมอญ ฯลฯ ลกษณะการดาเนนงานทไมเปนระบบมากนก รวมทงการใชเทคโนโลยแบบงายๆ ไมยงยากซบซอน และมการลงทนไมมากหนก

อตสาหกรรมขนาดขนาดยอม เปนอตสาหกรรมทมการจางคนงาน มากกวา 50 คน ใชทนดาเนนการไมเกน 10 ลานบาท อตสาหกรรมขนาดยอม ไดแก อซอมรถ โรงกลง โรงงานทาขนมปง โรงสขาว เปนตน ในการดาเนนอตสาหกรรมขนาดยอม มขบวนการผลตไมซบซอน ใชแรงงานทมฝมอ ไมมากนก

อตสาหกรรมขนาดกลางเปนอตสาหกรรมทมการจางคนงานมากกวา 50 คน แตไมเกน 200 คน ใชทนดาเนนการมากกวา 10 ลานบาทแตไมเกน 100 ลานบาทอตสาหกรรมขนาดกลาง ไดแกอตสาหกรรมทอกระสอบ

วตถดบ 

หรอสนคา

กระบวนการ

ผลผลต 

สนคา 

สาเรจรป ผบรโภค ผาน ไดผลผลต จาหนาย

~ 4 ~  

 

อตสาหกรรมเสอผาสาเรจรป เปนตน การดาเนนอตสาหกรรมขนาดกลาง ตองมการจดการทด แรงงานทตองมทกษะ ความร ความสามารถในกระบวนการผลตเปนอยางด เพอทจะไดสนคาทมคณภาพระดบเดยวกน

อตสาหกรรมขนาดใหญ เปนอตสาหกรรมขนาดใหญมคนงานมากกวา 200 คนขนไป เงนดาเนนการมากกวา 200 ลานบาท อตสาหกรรมขนาดใหญไดแกอตสาหกรรมผลตแบตเตอร อตสาหกรรมถลงเหลก เปนตน อตสาหกรรมขนาดใหญมระบบจดการทด ใชคนทมความร มทกษะ ความสามารถเฉพาะดาน หลายสาขา เชนวศวกรรม อเลกทรอนกส ในการดาเนนงานการผลตมกรรมวธทยงยาก ใชเครองจกร คนงาน เงนทนจานวนมากขน มกระบวนการผลตททนสมยและผลตสนคาไดทละมากๆ มการวาจางบคคลระดบผบรหารทมความสามารถ

1.3 อาชพพาณชยการและบรการ อาชพพาณชยกรรม เปนการประกอบอาชพทเปนการแลกเปลยนระหวางสนคากบเงน สวนใหญจะม

ลกษณะซอมา ขายไป ผประกอบอาชพทางพาณชกรรม จงจดเปนคนกลาง ซงทาหนาทซอสนคาจากผผลตหรอบรการตางๆ นบตงแตการนาวตถดบจากผผลตดานเกษตรกรรม ตลอดจนสนคาสาเรจรป จากโรงงานอตสาหกรรม รวมทงคหกรรม ศลปกรรม หตถกรรมและการนามาขายตอผบรโภค ประกอบดวย การคาสนคาสงและการคาสนคาปลก โดยอาจจดจาหนายในรปของการขายตรงหรอขายออม จงเปนกจกรรมทสอดแทรกทกอาชพ การประประกอบอาชพพาณชยกรรม หรอบรการผประกอบอาชพมความสามารถในการจดหา มความคดรเรม และมคณธรรม จงทาใหการประกอบอาชพเจรญกาวหนา

อาชพบรการ เปนอาชพททาใหใหเกดความพอใจแกผซอ การบรการอาจเปนสนคาทมตวตนหรอไมมตวตนกได การบรการทมตวตน ไดแกการบรการขนสง บรการทางการเงน สวนบรการไมมตวตน ไดแก บรการทองเทยว บรการรกษาพยาบาล เปนตน

1.4 อาชพคหกรรม ไดแกอาชพทเกยวกบอาหาร ขนม ตดเยบ การเสรมสวย ดดผม เปนตน 1.5 อาชพหตถกรรม การประกอบอาชพหตถกรรมไดแกอาชพทเกยวกบงานชาง โดยการใชมอในการผลต

ชนงานเปนสวนใหญ ไดแกอาชพ จกสาน แกะสลก ทอผาดวยงาน ทอสอ เปนตน 1.6 อาชพศลปกรรม การประกอบอาชพศลปกรรม ไดแกอาชพทเกยวของกบการแสดงออกในลกษณะ

ตางๆ เชน การวาดภาพ การปน การดนตร ละคร การโฆษณา ถายภาพ เปนตน 2. การแบงอาชพตามลกษณะของการประกอบอาชพ ลกษณะของการประกอบอาชพเปน 2 ลกษณะ คออาชพอสระและอาชพรบจาง 2.1 อาชพอสระ หมายถง อาชพทกประเภททมผประกอบการดาเนนการดวยตนเองแตเพยงผเดยวหรอ

เปนกลม อาชพอสระทไมตองใชคนจานวนมาก แตถาหากมความจาเปนอาจมการจางคนอนอาจมาชวยงานกได เจาของกจการเปนผลงทน และจาหนายเอง คดและตดสนใจดวยตนเองทกเรองในการบรหาร การจดการไปอยางรวดเรวทนตอเหตการณ การประกอบอาชพอสระ เชนการขายอาหาร การขายของชา ซอมรถจกรยานยนต ฯลฯ ในการประกอบอาชพอสระผประกอบการจะตองมความร ความสามารถในการบรหาร การจดการ เชน การตลาด ทาเลทตง เงนทน การตรวจสอบทเกดขน มความคดรเรมสรางสรรค และมองเหนภาพการดาเนนงานของตนเองไดทะลปรโปรง

2.2 อาชพรบจาง ทมผอนเปนเจาของกจการโดยตวเองเปนผรบจางใหและไดรบคาตอบแทนเปนคาจาง หรอเงนเดอน อาชพรบจางประกอบดวยบคคล 2 ฝาย ซงตกลงวาจางกนบคคลฝายแรกเรยกวา “นายจาง” หรอ

~ 5 ~  

 

ผวาจางบคคลฝายหลงเรยกวา “ลกจาง” หรอผรบจางมคาตอบแทนผทวาจางจะตองจายใหแกผรบจางใหแกผรบจางเรยกวา “คาจาง” การประกอบอาชพรบจาง โดยทวไปมลกษณะเปนการรบจางทางานในสถานประกอบการหรอโรงงาน เปนการรบจางโดยทวไปมลกษณะเปนการรบจางในสถานประกอบการหรอโรงงาน เปนการรบจางในลกษณะขายแรงงาน โดยรบคาตอบแทนเปนเงนเดอน หรอคาตอบแทนเปนเงนเดอน หรอคาตอบแทนทตามชนงานททาได อตราคาจางขนอยกบการกาหนดของเจาของประกอบการ หรอนายจาง การทางานผรบจางจะตองทางานอยภายในโรงงาน ตามเวลาทนายจางกาหนด การประกอบอาชพรบจางในลกษณะนมขอดคอ ไมเสยงตอการลงทนเพราะลกจางจะใชเครองมอ อปกรณทนายจางจดไว ใหทางานตามนายจางกาหนด แตมขอเสยคอ มกจะเปนงานซาๆ เหมอนกนทกวนและตองปฏบตตามระเบยบของนายจางนน ในการประกอบอาชพรบจางนนมปจจยหลายอยางทเอออานวยใหผประกอบอาชพรบจาง มความเจรญกาวหนาได เชนความรความชานาญในการทางาน มนสยทางานทดมความกระตอรอรน มานะ อดทน ในการทางาน ยอมรบกฎเกณฑและเชอฟงคาสง มความซอสตย สจรต ความขยนมนเพยร รบผดชอบ มมนษยสมพนธทด รวมทงสขภาพอนามยทด

อาชพตางๆมมากมายหลากหลายอาชพซงบคคลสามารถเลอกประกอบอาชพไดตามความถนด ความตองการ ความชอบและความสนใจ ไมวาจะเปนอาชพใด จะเปนอาชพอสระหรออาชพรบจาง หากเปนอาชพทสจรตยอมทาใหเกดรายไดมทสตนเองและครอบครว ถาบคลผนนมความมงมน ขยน อดทน ตลอดจนมความร ขอมลเกยวกบอาชพตางๆจะทาใหเหนโอกาส ในการเขาสอาชพและพฒนาอาชพใหมๆ ใหเกดขนอยเสมอ

องคประกอบในการตดสนใจอาชพ การตดสนใจอาชพ คอ การนาขอมลหลาย ๆดาน ทเกยวกบอาชพทจะเลอกมาพจารณาอยางถถวน

รอบคอบ เพอประกอยการตดสนใจเลอกประกอบการใหเหมาะสมกบขดความสามารถของตนเองใหมากทสด มปญหาอปสรรคนอยทสดการตดสนใจเลอกอาชพมองคประกอบทสาคญมดงตอไปน

1. ขอมลประกอบการตดสนใจ ซงพจารณาขอมล 3 ดาน คอ ก. ขอมลเกยวกบตนเอง คอขอมลตางๆ ทเกยวกบการประกอบอาชพทตนเองมอย เชน เงนทน ทดน

อาคารสถานท แรงงาน เครองมอ เครองใช วสด อปกรณ ความร ทกษะตางๆ ทจะนาไปใชในการประกอบอาชพมหรอไม อยางไร

ข. ขอมลเกยวกบสภาพแวดลอมและสงคม เชนผทมาใชบรการ(ตลาด) สวนแบงของตลาด ทาเลการคมนาคม ทรพยากรทจะเออทมในทองถน แหลงความร ตลอดจนผลทจะเกดขนตอชมชน

ค. ขอมลทางวชาการ ไดแกความรเทคนคตางๆ ทจาเปนตออาชพนนๆ เชนการตรวจสอบซอมแกไข เทคนคการบรการลกคา ทกษะงานอาชพตางๆ ฯลฯ เปนตน 2. ความถนด โดยทวไปคนเรามความถนดในเชงชาง แตละคนแตกตางกนไป เชนความถนดในการทาอาหาร ถนดในงานประดษฐ ฯลฯ ผทมความถนดจะชวยทาใหการทางานนนเปนไปไดอยางรวดเรว สะดวก รวดเรว คลองแคลว รวมทงยงชวยใหการทางานนนเปนไปไดอยาง สะดวก รวดเรว คลองแคลวรวมทงยงชวยใหมองเหนลทางในการพฒนาอาชพนนๆ ใหรดหนาไดดกวาคนทไมมความ

3. เจตคตตองานอาชพ เปนความรสกภายในของแตละคนทมตองานอาชพ ไดแกความรก ความศรทธา ความภมใจ ฯลฯ ความรสกตางๆเหลานจะเปนแรงผลกดนใหคนเกดความมานะ อดทน มงมน ขยน กลาส กลา

~ 6 ~  

 

เสยง ทาใหประสบความสาเรจในการประกอบอาชพได การทจะตดสนใจ เลอกอาชพ ผประกอบการตองเอาขอมลตางๆ มาวเคราะหโดยมแนวทางในการพจารณา คอ

1) วเคราะหสภาพทเปนอย หมายถงสงทเปนยในขณะนนเกยวกบเรองตางๆ ตองมาวเคราะหตามสภาพจรงทเปนอย

2) วเคราะหทางออก หมายถง แนวทางในการดาเนนงานทผวเคราะหเหนวา ในกรณสภาพทเปนอยนนเปนไปตามความตองการ หรอตามทกาหนดแตอาจมแนวทางการดาเนนงาน หรอทางออกอนๆททาใหเปนไปตามทตองการ ไดอกหลายวธ ซงตองตดสนใจเลอกทางออกหรอวธการทเหมาะสม เปนไปไดมากทสด

3) วเคราะหความเปนไปได หมายถงการวเคราะหความสมพนธระหวางสภาพทเปนอยกบทางออก แนวทางทจะดาเนนการนน เปนสงทสามารถจะทาใหเกดขน หรอเปนไปไดจรงหรอไมตามตามออกทคดไว

4) ตดสนใจเลอกเปนการสรปเลอกอาชพหลงจากการวเคราะห เปรยบเทยบอยางละเอยด รอบคอบแลวการวเคราะหความพรอมและความเปนไปไดของอาชพทตดสนใจเลอก เมอตดสนใจทประกอบอาชพใดแลว เพอใหเกดความมนใจ และเชอมนวาอาชพทเลอกนนสามารถจะดาเนนการไดตลอดรอดฝง มความจาเปนตองมการวเคราะหความพรอมและความเปนไปไดของอาชพทตดสนใจเลอก โดยมขนตอนการวเคราะหดงน

~ 7 ~  

 

ตวอยางการเตรยมความพรอมและความเปนไปไดของอาชพ “ขายผลไม”

เงนทน การประกอบอาชพขายผลไม ตองใชเงนทนเมอเรมกจการจานวนเทาใด ถาเปดใน ลกษณะเปนราน เปนแผงลอย หรอเปนรถเขน จะตองลงทนแตกตางกนหรอไม ตนเองมทนหรอยงถามไมพอจะหาจากแหลงใดบาง แรงงาน อาชพนทาคนเดยวไดหรอไม ถาตองการมเพอนรวมงานดวย ถาจาเปนตองมจะหาไดหรอไม อปกรณ ตองใชเครองมอ วสดอปกรณอะไรบาง จานวนเทาใด หาซอไดทไหน สถานประกอบการณ สถานทจะขายผลไม จะตองมลกษณะอยางไร ตนเองมสถานทนนหรอไม ถาไมมจะแกไขอยางไร ถาเชาหรอซอจะมทนพอหรอไม คมกบการลงทนและกาไร ทจะไดหรอไม วตถดบ จะหาซอผลไมจากแหลงใด ไปซอเองหรอผมาสงถงทคณสมบตทจาเปน ในการประกอบอาชพขายผลไม ตองเปนผททมนษยสมพนธด รจกพดคย แนะนาสนคา รจกบรการลกคา เชนการหอบหวสนคาไปสงทรถ มคณธรรม จรยธรรม เชนไมโกงตาชง ไมเอาผลไมทเนาเสยแลวใหลกคา ฯลฯ ตวเรา

ความถนดของตนเองในการ

ประกอบอาชพขายผลไม

สมภาษณพดคยกบผประกอบอาชพ

ขายผลไมเพอใหไดขอมลตอไปน

อาชพทตดสนใจเลอก

ความพรอมของตนเอง

ในการประกอบอาชพนน

ความเปนไปไดของอาชพ

-เงนทน

-แรงงาน

- วสดอปกรณ

- สถานประกอบการณ

-วตถดบ

- คณสมบตทจาเปนตอการ

ประกอบอาชพ

-สขภาพ

-ความถนด ใจรกในอาชพ

-สวนแบงการตลาด

-การขยายงานกจการ

-ความมนคงในอาชพ

กาหนดโครงการและ

แผนงานในอาชพ ลมเลก ลมเลก

พอใจ ไมพอใจ ไมพรอม พรอม

~ 8 ~  

 

เองมคณสมบตทกลาวมาหรอไม สขภาพ ตนเองมสขภาพแขงแรงสมบรณ ในการประกอบอาชพขายผลไมหรอไม โดยเฉพาะตองขายในลกษณะเปนรถเขน ตองเคลอนทไปบรการลกคาตามสถานทตางๆความถนด ความมใจรกในอาชพตองพจารณาวา อาชพขายผลไม ตนเอง มคณสมบตทจาเปนเพยงพอหรอไม มความถนดทจะทา หรอใจรกจะทาเพยงพอ ทจะเผชญปญหาอปสรรคตางๆ ในอาชพหรอไม สวนแบงของตลาด ตองพจารณาวาอาชพขายผลไม ตามสถานท/ทาเล แหลงทจะขายนน มโอกาสขายไดหรอไม มากนอยแคไหน มคแขงมากนอยแคไหน จะขายเขงไดมากนอยแคไหน จะใชกลยทธทางการตลาดอยางไรจงจะจงใจลกคา การขยายงาน/กจการ จะทาไดหรอไม จะมปญหา อปสรรคอะไรความมนคงในอาชพ อาชพขายผลไมมความมนคงหรอไม จะขายแลวคมทนหรอไม จะมผลไมขายตอเนองหรอไม ถาไมใชเทศกาลผลไมทขายจะแกปญหาอยางไร ถาผลไมนน เนาเสยจะทาอยางไร เมอวเคราะหความพรอมของตนเองในการประกอบอาชพขายผลไมแลว ตนเองตอบไดวามความพรอมแลว และมความพอใจกบการวเคราะห ความเปนไปไดของการประกอบอาชพกแสดงวามความพงพอใจทจะดาเนนอาชพขายผลไมได ขนตอไปกคอ การกกาหนดโครงการและแผนงานในการขายผลไมตอไป

ปญหาการเกษตร ปญหาตลาดสนคาเกษตร ปญหาการแลกเปลยนสนคาเกษตรในประเทศไทย ไดแก

1. ปญหาเกยวกบพอคาคนกลาง ซงมการรวมหวกนกดราคาและผกขาดเพราะเหนวาเกษตรกรสวนใหญ เปนเกษตรกรรายยอย ขาดเงนทน และขาดความรทางดานการตลาด

2. ปญหาการขายตองผานระบบการขายตลาดกลางแลวจงสงตอไปยงทองถนทขาดแคลนอนๆ เพอประกอบการแปรรปรวมทงเพอสงออกไปตางประเทศ ทาใหเปนอปสรรคในเรองของความไมคลองตว คาใชจายทางการตลาดสงเกนไป

3. ปญหาขาดสถาบนดานการคา เนองจากเกษตรกรขาดการรวมตวกนเพอใหเกดอานาจการตอรอง ดงนนพอคาคนกลางกดราคาไดงาย

4. ปญหาเกยวกบคณภาพ สนคาเกษตรสวนใหญ จดมาตรฐานไดยาก ผซอตองไปดสนคาดวยตนเอง ทาใหเสยคาใชจายสง

5. ระบบชางตวงวด มระบบทแตกตางกนในการซอขายสนคาบางชนด และบางทองทกมมาตราชาง ตวง วด แตกตางกนออกไป

การสงเสรมการเกษตรในประเทศไทย 1. สภาพการเกษตรทวไป สวนใหญทาการผลตพชและสตว ทจาเปนตอการอปโภคและบรโภค ของคนไทย

ทงประเทศ ทงยงผลตไดเกนความตองการและสงออกจาหนายตางประเทศจานวนมากทกป ปญหาการเกษตรสวนใหญจะมาจากการบรการของหนวยงานภาครฐ โดยเฉพาะในดานการพฒนา โครงสรางพนฐานทางเกษตรยงไมกวางขวางพอ และอาจมปญหาจากดานเกษตรกร เนองจากมขดความสามารถในการปรบตวไดไมเทากบการววฒนาการทางดานการผลตทางการเกษตร

2. การสงเสรมการเกษตร หมายถง การใหบรการความร ทกษะและประสบการณทเกยวของกบการผลตทางการเกษตรแกเกษตรกร เพอเปลยนพฤตกรรมของเกษตรกรทจะนาสงใหมๆไปใชในการพฒนาอาชพเกษตรใหดขน เนองจากสภาวการณทจะรวมมอระหวางรฐและเกษตรกร โดยมแนวทางทใหเกษตรกรไดรจกชวยเหลอตนเอง

~ 9 ~  

 

มากทสด และการจดระเบยบบรหารกมรปแบบสอดคลองกบสภาพการผลต มหนวยงานรบผดชอบและสะดวกตอการรวมมอประสานงานกบหนวยงานทใหการสนบสนน

3. ปญหาการสงเสรมการเกษตรทสาคญมาจากการบรการของรฐ สวนมากจะเกยวกบปจจยการผลตขนพนฐานและทางดานเกษตรกรกจะเกยวกบความไมพรอมทจะนาเทคโนโลยไปใชใหเหมาะสม นอกจากนนยงมปญหาทเกดจากสภาพแวดลอมทางเกษตร ซงสวนใหญกจะเกยวกบภมประเทศรวมตงทตงสภาพภมประเทศ ภมอากาศ รวมทงสภาพทตงถนฐานทามาหากนเปนสาคญ

4. นโยบายการสงเสรมการเกษตรทสาคญทจะเรงรดการเพมผลตผล เพอใหไดปรมาณคณภาพตามทตลาดตองการดวยวธตางๆ สวนการแกปญหาสวนใหญจะเนนการพฒนาตวบคคลทเกยวของคอตวเจาหนาทของรฐและผประกอบการเพอใหเกดความรวมมอและยกระดบความร ความสามารถในการทจะชวยกนแกปญหาทเกยวกบการผลตไดอยางมประสทธภาพ

สภาพการเกษตร 1. ลกษณะการเกษตรของไทย โดยทวไปเปนการปลกพชและเลยงสตวหลายชนด ซงนอกจากสามารถ

ผลตไดเพยงพอกบความตองการใชอปโภค บรโภคภายในประเทศแลวยงสามารถผลตสงออกจาหนายตางประเทศเปนมลคาทสงมากอกดวย

2. ปญหาการเกษตรทเกดขนจากการบรการของรฐทสาคญ จะมาจากการจดการปจจยการผลตขนพนฐาน ไดแกทดนทากน นาเพอการเกษตร สนเชอเพอการเกษตรและบรการจดจาหนายผลตผลใหแกเกษตรกรไมกวางขวางเทาทควร

3. ปญหาการเกษตรทเกดขนจากทางดานการเกษตรทสาคญคอเกษตรกรสวนมากยงไมพรอมรบบรการทางวชาการ ยงมความผกพนกบพอคาหรอนายทนทองถน ยงใชทรพยากรการผลตทมอยไมเตมทและเกษตรกรยงขาดความสนใจในการทางานเปนกลม

ความหมาย บทบาท และปญหาเกยวกบสนคาเกษตร 1. ราคาสนคาเกษตร หมายถง มลคาแหงการแลกเปลยนของสนคาเกษตรทวดดวยหนวยของเงนตรา และ

บทบาทสาคญสองประการใหญๆคอตวจดสรรทรพยากรและตวจดสรรรายได 2. ปญหาเกยวกบราคาสนคาเกษตร คอราคาสนคาเกษตรและราคาสนคาเกษตรกรตา ราคาและรายไดยง

ขาดเสถยรภาพ ซงมผลกระทบทางดานสวสดการ ความเปนอยของเกษตรกร 3. ราคาสนคาอาจถกกาหนดไดหลายวธภายใตโครงสรางตลาดประเภทตางๆกนตงแตตลาดแขงขนสมบรณ

จนถงตลาดผกขาด แตสนคาขนสดทายจะถกกาหนดภายใตตลาดกงแขงขนกงผกขาดเปนสวนใหญ 4. นโยบายเกยวกบราคาและรายไดเนนทางดานนโยบายยกระดบรายไดเกษตรกรใหสงขนโดยการพฒนา

ทางการผลตซงกระทาพรอมการขยายตลาดและมนโยบายพยงราคาสาหรบสนคาบางชนดดวย 5. นโยบายเกยวกบสนคาและรายไดยงรวมถงนโยบายจดหาปจจยในการผลตราคาถก และนโยบาย

ควบคมราคาขายปลกสนคาบางชนดเพอผบรโภคดวย ความหมายความสาคญของสถาบนและองคกรทางการตลาดสนคาเกษตร 1. สถาบนและองคกรทางการตลาดสนคาเกษตร หมายถง สถาบนและองคกรทาหนาทการตลาดและ

อานวยความสะดวกใหแกสนคาเกษตร

~ 10 ~  

 

2. สถาบนและองคกรทางการตลาดสนคาเกษตรเปนสถาบนและองคกรทมความชานาญเฉพาะอยาง ซงมสวนทาใหระบบการตลาดสนคาเกษตรดาเนนไปยงสะดวกและมประสทธภาพยงขน

บทบาทและหนาทของสถาบนและองคกรทางการตลาดสนคาเกษตร หนาทของสถาบนและองคกรทางการตลาดสนคาเกษตรไดแกหนาทในการแลกเปลยน ซงเกยวกบการซอ

ขาย สนคาเกษตรและทางหนาททางกายภาพ ซงเกยวกบการแปรรปสนคาทางการเกษตร ไดแกการอานวยความสะดวกในดานการตลาด ซงเกยวกบการกาหนด การขาวสาร การเงนและการรบภาระการเสยง

อานาจการตลาดและอานาจการเจรจาตอรอง 1. อานาจการเจรจาตอรองหมายถง อานาจเปรยบเทยบระหวางคกรณสองฝายทเกยวกบเงอนไขตางๆ ท

เจรจาตอรองกน เชนผซอกบผขายเจรจาตอรองเกยวกบราคาสนคา 2. อานาจตลาดมาจากแหลงตางๆทสาคญไดแกการผกขาดในดานตลาด การมเงนทนหรอทรพยากรมาก

และการทสามารถควบคมอปทานของสนคาทงดานปรมาณและคณภาพของสนคาทผลตได ประเภทของสถาบนและองคกรทางการตลาดสนคาการเกษตร 1. สถาบนทางการตลาดสนคาเกษตร สามารถแบงออกไดหลายประเภทสาคญไดแก พอคาคนกลาง ซงแบง

ออกเปนพอคาขายปลก พอคาขายสง พอคานายหนา พอคาเกงกาไร นอกจากนยงมบรษทขนสง องคการคลงสนคา และองคการอนๆ ทเกยวของกบตลาดสนคาเกษตร

2. สถาบนและองคกรทางการตลาดสนคาการเกษตรระหวางประเทศ กสามารถแบงออกเปนสถาบนททาเปนธรกจกบการคาโดยตรง ซงไดแกพอคาสงสนคาออกและสงสนคาเขาและสถาบนหรอองคกรทอานวยความสะดวกในการคาระหวางประเทศทสาคญ ไดแก ธนาคารพาณชย

บทบาทของสถาบนทางการตลาดสนคาเกษตร 1. สถาบนและองคกรทางการตลาดสนคาเกษตรทสาคญ ไดแกพอคาคนกลาง บรษทขนสงและองคการ

ตลาดเพอเกษตรกร 2. พอคาขายสงดาเนนงานระหวางพอคาขายปลกและเกษตรกรผผลต พอคาขานสงรบสนคาจากเกษตรกร

มาขายใหพอคาขายปลกอกตอหนง สวนพอคาขายปลกขายสนคาใหผบรโภคโดยตรง สถาบนเกยวกบตลาดสนคาเกษตรในภาครฐบาล 1. ธนาคารเพอการเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร(ธกส.) เปนธนาคารของรฐบาลทตงขนเพอใหความ

ชวยเหลอทางการเงนแกเกษตรกร กลมเกษตรกร หรอสหกรณการเกษตรในการดาเนนงานตางๆ ตลอดจนการรบฝากเงนทตองจายคนเมอทวงถาม หรอสนระยะเวลาทกาหนด ธกส.มสานกงานใหญอยทกรงเทพมหานคร และมสาขาอยในจงหวดตางๆทวประเทศ เทาทดาเนนงานมายงมปญหาทางดานความไมเพยงพอของเงนกและการชาระหนคนของผก

2. องคการคลงสนคา(อคส.) เปนหนวยงานของรฐบาล สงกดกระทรวงพาณชย ตงขนเพอชวยเหลอสนคาการเกษตร โดยการตงฉางขาวและคลงสนคาในทองทตางๆ ซงเปนแหลงรวบรวมพชผลเกษตรเพอไวจาหนายทงภายในและภายนอกประเทศ จดหาและจาหนายสนคาโภคภณฑทประชาชนจาเปนตองใช เพอใชชวยรกษาระดบคาครองชพมใหสงเกนไป ตลอดจนการสงเสรมการคาของคนไทย โดยจดใหมบรษทจงหวดและรานคายอย องคการคลงสนคา ยงประสบปญหาบางประการดาเนนงาน ซงสมควรรบการแกไขโดยเรว

~ 11 ~  

 

3. องคการตลาดเพอเกษตรกร(อตก.) จดตงขนเพอชวยเหลอเกษตรกร หรอสหกรณการเกษตรในดานการเกษตรในดานการตลาด โดยการจดตงตลาดเพอเปนแหลงกลางในการรบซอขายผลตผลการเกษตรในราคาทเปนธรรม และดาเนนการตางๆเพอชวยใหเกษตรกรในราคาทเปนธรรมและดาเนนการตางๆ เพอชวยงานเกษตรกรมประสทธภาพในการผลตและมความเปนอยดขน

4. สหกรณการเกษตร (สกก.) จดตงขนเพอใหสนเชอแกสมาชก ทงในระยะสนและ ระยะปานกลางเพอใชในการจดหาวสดการเกษตร จดหาตลาดจาหนายผลตผลของสมาชก จดปรบปรงดน บารงดน สงเสรมการเกษตรและใหการศกษาฝกอบรมทางสหกรณแกสมาชก สหกรณการเกษตร แบงออกเปนหลายระดบและดาเนนการทงทางดานการใหกและรบฝากเงนจากสมาชก ตลอดจนงานอนๆ อกหลายประเภท การดาเนนงานของสหกรณการเกษตร ยงมปญหาบางประการ เชนการขาดแคลนเงนทน และความไมมประสทธภาพในการดาเนนงาน ทรพยสนตางๆ

สถาบนเกยวกบตลาดสนคาเกษตรในภาคเอกชน 1. หอการคาไทย เปนแหลงรวบรวมของบรรดาพอคานกธรกจทประกอบวสาหกจในสาขาตางๆดาเนนงานทอย

ในขอบเขตวตถประสงคตามขอบงคบของหอการคาไทย มการจดองคกรสาหรบฝายตางๆและมการดาเนนงานทงในประเทศและตางประเทศ ทสาคญไดแก การรบรองเอกสาร งานเผยแพรเอกสาร การใหบรการทางการคา ตลอดจนเจรจากบผแทนการคา จากตางประเทศ

2. สภาหอการคาแหงประเทศไทยเปนสถาบนทางการคาเปนทรวมของสมาคมการคาและหอการคาตางประเทศ รฐวสาหกจ สหกรณ มวตถประสงคเพอสงเสรม สนบสนนทางการคาระหวางสมาชกโดยมคณะกรรมการเปนผดาเนนการ และมผลงานการดาเนนการทางการการคาดานตางๆ มาก

3. สถาบนประกนภย สถาบนประกนภยพชผล เปนการชวยลดภาระการเสยงจากภยธรรมชาตและชวยใหเกษตรกรมความมนใจ วาจะไดรบผลตอบแทนจากการลงทนลงแรงจองตนเองมากขนกวาเดม การประกนภยพชผลในประเทศไทย ยงมขอบเขตจากดมากและมปญหาอปสรรคทควรไดรบการแกไขใหดขน

4. บรษทการคาเอกชนมบทบาทและความสาคญตอกจการเกษตรของไทยมาก โดยการเปนผสงสนคาการเกษตรทสาคญออกนอกประเทศ เปนผจดหาและจดจาหนายวสดการเกษตร ตลอดจนเปนผผลตสนคาการเกษตรเพอบรโภคของประชาชน

สถาบนระหวางประเทศทเกยวกบการตลาดสนคาเกษตร 1. องคการนาตาลระหวางประเทศ จดขนตามขอตกลงทวาดวยนาตาลระหวางประเทศโดยทาหนาทเปน

ผปฎบตตามความตกลง เพอวตถประสงคในการบรหารและใหคาปรกษาหารอในการปฏบตงานเกยวกบสมาชกภาพ อานาจหนาทซงกาหนดขนในความตกลงแตละฉบบ องคการนาตาลระหวางประเทศมสานกงานตงอยในกรงลอนดอน ประเทศองกฤษ มบทบาทในการ สงนาตาลเขาของประเทศสมาชก ซงประกอบไปดวยประเทศใหญๆ หลายประเทศรวมทงประเทศไทยดวย

2. องคการยางธรรมชาตระหวางประเทศ จดขนจากผลการตกลงเรองยางธรรมชาต ระหวางประเทศขององคการสหประชาชาต ป 2523 มสานกงานใหญตงอยทกรงกวลาลมเปอรประเทศสหพนธสาธารณรฐมาเลเซย โดยมวตถประสงคในการรกษาระดบราคายางธรรมชาตในตลาดโลกใหมเสถยรภาพดวยการซอยางเขาประมลภณฑกนชน การดาเนนงานหลงจากการจดตงยงไมสประสบความสาเรจหนก เนองจากไมสามารถทาใหราคายางธรรมชาตอยในระดบผทผลตตองการ และมกตองแขงขนกบยางสงเคราะหและการทมของตลาดของบางประเทศ

~ 12 ~  

 

แบบทดสอบหลงเรยน ใหผเรยน X ทบอกษร ก ข ค ง ทเปนคาตอบ ทถกตองเพยงขอเดยว 1. การแบงประเภทของอาชพ แบงไดกประเภท

ก. 1 ประเภท ข. 2 ประเภท ค. 3 ประเภท ง. 4 ประเภท

2. ขอใดคอการแบงอาชพตามลกษณะการประกอบอาชพ ก. อาชพเกษตรกรรม ข. อาชพรบจาง

ค. อาชพอตสาหกรรม ง. อาชพพาณชยกรรม 3. ขอมลประกอบในการตดสนใจเลอกอาชพคอขอใด

ก. ขอมลวตถดบ เงนทน กระบวนการผลต ข. ขอมลตนเองขอมลสงคมขอมลวชาการ ค. ขอมลสนคาขอมลตลาดขอมลผบรโภค ง. ขอมลลกคาขอมลผขายขอมลสนคา

4. ขอใดคอขอมลเกยวกบตนเอง ก. เงนทน ข. ตลาด ค. ทรพยากร ง. คมนาคม

5. ปญหาเกยวกบพอคาคนกลางคอขอใด ก. รวมหวกนกดสนคา ข. คาใชจายทางการตลาดสง ค. คาจางแรงงานสง ง. มาตรฐานสนคาตา

6. ราคาสนคาเกษตรหมายถงขอใด ก. มลคาแหงการแลกเปลยนของสนคาเกษตร ข. ขอมลการแลกเปลยนสนคาในตลาด

ค. ตวชวดการแลกเปลยนสนคาเกษตร ง. ขอกาหนดการแลกเปลยนสนคาเกษตร 7. ปญหาเกยวกบสนคาเกษตรหมายถงขอใด

ก. คณภาพสนคาตา ข. ไมมตลาดจาหนาย ค. ราคาสนคาเกษตรตา ง. คาใชจายในการขนสงตา

8. “อตก.” เปนชอยอของสถาบนเกยวกบการตลาดสนคาการเกษตรในขอใด ก. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ข. องคการคลงสนคา

ค. องคการตลาดเพอเกษตรกร ง. สหกรณเพอการเกษตร 9. ขอใดเปนหนวยงานของรฐบาลกระทรวงพาณชยตงขนเพอชวยรกษาระดบสนคาเกษตร

ก. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ข. องคการคลงสนคา ค. องคการตลาดเพอเกษตรกร ง. สหกรณเพอการเกษตร

10. ระบบการผลตทคานงถงสภาพแวดลอม รกษาสมดลของธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ โดยมระบบจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบธรรมชาต หลกเลยงการใชสารสงเคราะห คอการเกษตรแบบใด ก. เกษตรยงยน ข. เกษตรผสมผสาน ค. เกษตรทฤษฎใหม ง. เกษตรอนทรย เฉลย 1. ข 2. ข 3. ข 4. ก 5. ก 6. ก 7. ค 8. ค 9. ข 10. ง

~ 13 ~  

 

บทท 2 หลกการเกษตรอนทรย

เนอหา

1. ขอบขายเนอหา 2. มาตรฐานเกษตรอนทรย 3. การเจรญเตบโตของพช 4. ธรรมชาตของดน 5. การปรบปรงดนโดยใชสารอนทรย

~ 14 ~  

 

แบบทดสอบกอนเรยน ใหผเรยน X ทบอกษร ก ข ค ง ทเปนคาตอบ ทถกตองเพยงขอเดยว 1. หลกการสาคญของเกษตรอนทรยมกมต ก. 2 มต ข. 3 มต ค. 4 มต ง. 5 มต 2. ขอใดคอมตดานนเวศวทยา

ก. ภาวะแหงความเปนอยทดของกายภาพ จตใจ สงคมและสภาพแวดลอม ข. กระบวนทศนทมองเกษตรอนทรยเปนองคประกอบหนงของระบบนเวศ ค. ความรบผดชอบเปนหวใจสาคญของการบรหารจดการการพฒนาเกษตรอนทรย ง. ความสมพนธของผคนทเกยวของกบการผลตเกษตรอนทรย

3. เพราะเหตใดจงเปรยบเทยบใบไมเปนหองครว ก. เพราะบรเวณใบมอาหารสะสมอยมาก ข. เพราะใบทาหนาทสรางอาหาร ค. เพราะใบพชมอปกรณในการสรางอาหาร ง. เพราะใบพชเปนบรเวณเดยวทมการสะสมอาหาร

4. สมชายจมรากของผกกะสงลงในนาหมกสแดงและทงไว 1 ชวโมงจะสงเกตเหนสงใด ก. เหนหมกสแดงเปนจดๆ ข. เหนนาหมกเปนเสน ค. เหนนาหมกสแดงไหลออกจากลาตน ง. ไมมการเปลยนแปลงเกดขน

5. พชใดมรากอากาศ ก. ไทร ข. มะมวง ค. หญาแฝก ง. ขนน

6. ขอใดเปนธาตอาหารทมความจาเปนตอพช ก. ไนโตรเจน ข. คลอโรฟลด ค. คารโบไฮเดรต ง. ไฮโดรเจน

7. ปจจยในการดารงชวตขอใดทพชขาดไมได ก. ดน นา แสงแดด ข. ดน นา อากาศ

ค. ดน แสงแดด อากาศ ง. นา อากาศ แสงแดด 8. ตอนกลางวนเรานงตนไมแลวรสกอากาศสดชน เปนเพราะเหตใด

ก. ไดรบกาชคาบอนไดออกไซดทพชคายออกมา ข. ไดรบละอองนาทพชคายออกมา

ค. ไดรบกาชออกซเจนทพชคายออกมา ง. มลมพดเยนสบาย

~ 15 ~  

 

9. ขอใดไมใชประโยชนจากการพรวนดน

ก. เพอใหนาไหลไดสะดวก ข. เพอใหรากพชสามารถดดนา และธาตอาหารไดงาย ค. เพอชวยพชละลายปย ง. เพอกาจดไสเดอนดน

10. ขอใดไมใชเหตผลของการกาจดศตรพช ก. ไมใหมาแยงอาหารของพช ข. ไมใหมากดกนตนพช ค. ใหตนพชสะสมนามากๆ ง. ปองกนแสงแดด

เฉลย 1. ค 2. ง 3.ข 4. ก 5. ก 6. ก 7. ข 8. ค 9. ข 10.ก

~ 16 ~  

 

บทท 2 หลกการเกษตรอนทรย

ความหมายและความสาคญของเกษตรอนทรย

คาวา “เกษตรอนทรย” อาจไมสามารถสอสารความหมายของวธการทาเกษตรนใหคนทกระดบชนเขาใจไดถองแท ในเบองตน จงอยากขอทาความเขาใจใหถองแทในเบองตนน“เกษตรอนทรย” ตามความหมายทปรากฏในพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525 หนา 948 หมายถงรางกายและจตใจ สตปญญา สงมชวต

ดงนนเกษตรอนทรยถาแปลความหมายตรงๆ คอการทาเกษตรจากสงมชวต(ดวยจตวญญาณและสตปญญา) เปนเกษตรแบบธรรมชาต(สมคด ดสสถาพร, 2521,เมษายน) สาหรบความหมายของเกษตรอนทรย ตามทคณะ กรรมการพฒนาเกษตรอนทรย (2551หนา 4 - 5) ไดรวบรวมไวดงน 1. นยามของสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต(International Federation Of Organic Agriculture Movement,IFOAM) ไดใหความหมายของเกษตรอนทรย ไดวาไดใหความหมายของเกษตรอนทรยไดวา“ระบบการเกษตรทผลตอาหารและเสนใยดวยความยงยนทางสงแวดลอมและนเวศการเกษตร จงลดการใชปจจยจากภายนอก และหลกเลยงการใชสารเคม สงเคราะห เชนปย สารกาจดศตรพช และเวชภณฑสาหรบสตว แตขณะเดยวกนกประยกตใชธรรมชาตในการเพมผลผลต และพฒนาความตานทานตอโรคของพชและสตวเลยง หลกทางเกษตรอนทรย หลกการทางการเกษตรอนทรย เปนหลกสากลทสอดคลองกบเงอนไข ทางเศรษฐกจ สงคม ภมอากาศ และวฒนธรรมทองถนดวย 2. นยามของสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต(มกอช.) หมายถง “ระบบการจดการผลตดานการเกษตรแบบองครวมทเกอหนนตอระบบนเวศ รวมถงความหลากหลายทางชวภาพ วงจรชวภาพ โดยเนนการใชวสดธรรมชาต หลกเลยงการใชวตถดบสงเคราะหและไมใชพช สตว จลนทรย ทไดมาจากเทคนคการดดแปลงพนธกรรม หรอพนธวศวกรรม มการจดการกบผลตภณฑโดยเนนการแปรรปดวยความระมดระวง เพอรกษาสภาพการเปนเกษตรอนทรยและคณภาพทสาคญของผลตภณฑในทกขนตอน” 3. นยามของงานวจยของ ชนวน รตนะวราหะ(2550) เกษตรอนทรยหมายถง “ระบบหลกการเกษตรทใชหลกการความสมดลทางนเวศวทยาของธรรมชาต มาประยกตใชในการผลตโดยผสมผสานกจกรรมฝากหลากหลายทางชวภาพ ของพช สตว ปศสตว ประมง ปาไม ฯลฯ ไดเกดการเกอกลและหมนเวยนใชในระบบนเวศของไรนาใหเกดประโยชนสงสด หลกเลยงการใชปจจยทนาเขาจากฟารม ปฏเสธการใชทเปนสารเคมสงเคราะห เชน ปยเคม สารกาจดศตรพช ฮอรโมน สารปฏชวนะ ฯลฯ รวมทงไมใชพนธทผานการปรบเปลยนทางพนธกรรม ทงนเพอใหผลผลตทเปนอาหาร ยารกษาโรค และเครองนงหม ฯลฯ ทสะอาดและปลอดภย ตอสขภาพของผบรโภค อนรกษ และปรบปรงสภาพแวดลอมกบการเกษตร ไปพรอมๆกบการพฒนาสงคมและเศรษฐกจอยางยงยน สรปเกษตรอนทรย คอระบบการผลตทคานงสภาพแวดลอม รกษาสมดลของธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ โดยมการจดระบบจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบธรรมชาต หลกเลยงการใชสงเคราะห ไมวาจะเปนปยเคม สารกาจดศตรพชและฮอรโมนตางๆตลอดจนไมใชพช สตวทเกดจากการตดตอทางพนธกรรม แนวคดพนฐานของเกษตรอนทรยคอ การบรหารจดการการผลตทางการเกษตรแบบองครวมซงแตกตางอยางชดเจนจากการเกษตรแผนใหมทมงเนนการเพมผลผลตชนดใดชนดหนงสงสด โดยการพฒนาเทคนคตางๆ

~ 17 ~  

 

เกยวกบการใหธาตอาหารพชและปองกนกาจดสงมชวตอนทอาจมผลในการทาใหพชทปลกมผลผลตลดลง แนวคดเชนนเปนแนวคดแบบแยกสวน เพราะแนวคดนตงอยบนฐานการมองวา การเพาะปลกไมไดสมพนธกบสงแวดลอมและระบบนเวศ ดงนนการเลอกชนดและวธการใชปจจยการผลตตางๆ มงเฉพาะแตการประเมนประสทธผลตอพชหลกทปลก โดยไมไดคานงถงผลกระทบตอทรพยากรการเกษตรหรอนเวศการเกษตร สาหรบเกษตรอนทรยซงเปนการเกษตรแบบองครวมจะใหความสาคญกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและระบบนเวศการเกษตร โดยเฉพาะอยางยงการฟนฟความอดมสมบรณของดน, การรกษาแหลงนาใหสะอาด และการฟนฟความหลากหลายทางชวภาพของฟารม ทงนเพราะแนวทางเกษตรอนทรยอาศยกลไกและกระบวนการของระบบนเวศในการทาการผลต ดงนนเกษตรอนทรยจะประสบความสาเรจได เกษตรกรจาเปนตองเรยนรกลไกและกระบวนการของระบบนเวศจากเหตผลทไดกลาวมาแลวขางตน เกษตรอนทรยจงปฏเสธการใชสารเคมกาจดศตรพชและปยเคม เนองจากสารเคมการเกษตรเหลานมผลกระทบตอกลไกและกระบวนการของระบบนเวศ นอกเหนอจากการปฏเสธการใชสารเคมการเกษตรแลว เกษตรอนทรยยงใหความสาคญกบการสรางสมดลของวงจรของธาตอาหาร, การประหยดพลงงาน, การอนรกษระบบนเวศการเกษตร และการฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ ซงถอไดวาเกษตรอนทรยเปนการบรหารจดการฟารมเชงบวก (positive management) และการจดการเชงบวกนเองททาใหเกษตรอนทรยแตกตางอยางสาคญจากการเกษตรทไมใชสารเคมแบบปลอยปะละเลย (ทมกอางวา เปนการเกษตรตามแบบธรรมชาต) หรอเกษตรปลอดสารเคมและเกษตรไรสารพษทเฟองฟในบานเรามานานหลายปเนองจากเกษตรอนทรยเปนการเกษตรทใหความสาคญกบการทาฟารมเชงสรางสรรค (เพออนรกษและฟนฟระบบนเวศการเกษตรในไรนา) ดงนนเกษตรกรทหนมาทาเกษตรอนทรยจงจาเปนตองพฒนาการเรยนรเกยวกบธรรมชาตและการบรหารจดการฟารมของตนเพมขนดวย ผลทตามมากคอเกษตรอนทรยจงเปนแนวทางการเกษตรทตงอยบนกระบวนการแหงการเรยนรและภมปญญา เพราะเกษตรกรตองสงเกต, ศกษา, วเคราะห-สงเคราะห และสรปบทเรยนเกยวกบการทาการเกษตรของฟารมตนเอง ซงจะมเงอนไขทงทางกายภาพ (เชน ลกษณะของดน ภมอากาศ และภมนเวศ) รวมถงเศรษฐกจ-สงคมทแตกตางจากพนทอน เพอคดสรรและพฒนาแนวทางเกษตรอนทรยทเฉพาะและเหมาะสมกบฟารมของตวเองอยางแทจรง

นอกจากน เกษตรอนทรยยงใหความสาคญกบเกษตรกรผผลตและชมชนทองถน เกษตรอนทรยมงหวงทจะสรางความมนคงในการทาการเกษตรสาหรบเกษตรกร ตลอดจนอนรกษและฟนฟวถชวตของชมชนเกษตรกรรม วถการผลตของเกษตรอนทรยเปนวถการผลตทเกษตรกรตองออนนอมและเรยนรในการดดแปลงการผลตของตนใหเขากบวถธรรมชาต อาศยกลไกธรรมชาตเพอทาการเกษตร ดงนนวถการผลตเกษตรอนทรยจงเปนวถแหงการเคารพและพงพงธรรมชาต ซงสอดคลองกลมกลนกบวถชวตของชมชนเกษตรพนบานของสงคมไทย

แตในขณะเดยวกน เกษตรอนทรยกไมไดปฏเสธการผลตเพอการคา เพราะตระหนกวาครอบครวเกษตรกรสวนใหญจาเปนตองพงพาการจาหนายผลผลตเพอเปนรายไดในการดารงชพ ขบวนการเกษตรอนทรยพยายามสงเสรมการทาการตลาดผลผลตเกษตรอนทรยทงในระดบทองถน ประเทศ และระหวางประเทศ โดยการตลาดทองถนอาจมรปแบบทหลากหลายตามแตเงอนไขทางสภาพเศรษฐกจและสงคมของทองถนนน เชน ระบบชมชนสนบสนนการเกษตร (Community Support Super Mai Agriculture - CSSMA) หรอระบบอนๆ ซงมาจากปะเทศใดในโลก ทมหลกการในลกษณะเดยวกน สวนตลาดทหางไกลออกไปจากผผลต ขบวนการเกษตรอนทรยไดพยายามพฒนามาตรฐานการผลตและระบบการตรวจสอบรบรองทสรางความมนใจใหกบผบรโภคไดวา ทกขนตอน

~ 18 ~  

 

ของการผลต แปรรป และการจดการนนเปนการทางานทพยายามอนรกษและฟนฟสงแวดลอม ตลอดจนรกษาคณภาพของผลผลตใหเปนธรรมชาตเดมมากทสด

แปลงผกเกษตรอนทรยของ “ไรปลกรก” จงหวดราชบรทใหนกทองเทยวสามารถเลอกเกบไดตามชอบใจ

โดยสรปจะเหนวา เกษตรอนทรยเปนระบบเกษตรทมลกษณะเปนองครวม ทใหความสาคญในเบองตนกบ

การอนรกษและฟนฟระบบนเวศการเกษตร และทรพยากรธรรมชาต แตขณะเดยวกนกไมไดละเลยมตดานสงคมและเศรษฐกจ เพราะความยงยนทางดานสงแวดลอมไมอาจดารงอยได โดยแยกออกจากความยงยนทางสงคมและเศรษฐกจของเกษตรกร

หลกการเกษตรอนทรย หลกการสาคญ 4 ขอของเกษตรอนทรย คอ สขภาพ, นเวศวทยา, ความเปนธรรม, และการดแลเอาใจใส

(health, ecology, fairness and care) 1. มตดานสขภาพ เกษตรอนทรยควรจะตองสงเสรมและสรางความยงยนใหกบสขภาพอยางเปนองครวม

ของดน พช สตว มนษย และโลก สขภาวะของสงมชวตแตละปจเจกและของชมชน เปนหนงเดยวกนกบสขภาวะของระบบนเวศ การทผนดน

มความอดมสมบรณจะทาใหพชพรรณตางๆ แขงแรง มสขภาวะทด สงผลตอสตวเลยงและมนษยทอาศยพชพรรณเหลานนเปนอาหาร

สขภาวะเปนองครวมและเปนปจจยทสาคญของสงมชวต การมสขภาวะทดไมใชการปราศจากโรคภยไขเจบ แตรวมถงภาวะแหงความเปนอยทดของกายภาพ จตใจ สงคม และสภาพแวดลอมโดยรวม ความแขงแรง ภมตานทาน และความสามารถในการฟนตวเองจากความเสอมถอยเปนองคประกอบทสาคญของสขภาวะทด

บทบาทของเกษตรอนทรย ไมวาจะเปนการผลตในไรนา การแปรรป การกระจายผลผลต หรอการบรโภค ตางกมเปาหมายเพอเสรมสรางสขภาวะทดของระบบนเวศและสงมชวตทงปวง ตงแตสงมชวตทมขนาดเลกสดในดนจนถงตวมนษยเราเอง เกษตรอนทรยจงมงทจะผลตอาหารทมคณภาพสง และมคณคาทางโภชนาการ เพอสนบสนนใหมนษยไดมสขภาวะทดขน ดวยเหตน เกษตรอนทรยจงเลอกทจะปฏเสธการใชปยเคม สารเคมกาจดศตรพช เวชภณฑสตว และสารปรงแตงอาหาร ทอาจมอนตรายตอสขภาพ

2. มตดานนเวศวทยา เกษตรอนทรยควรจะตองตงอยบนรากฐานของระบบนเวศวทยาและวฏจกรแหงธรรมชาต การผลตการเกษตรจะตองสอดคลองกบวถแหงธรรมชาต และชวยทาใหระบบและวฏจกรธรรมชาตเพมพนและยงยนมากขน

~ 19 ~  

 

หลกการเกษตรอนทรยในเรองนตงอยบนกระบวนทศนทมองเกษตรอนทรยในฐานะองคประกอบหนงของระบบนเวศทมชวต ดงนน การผลตการเกษตรจงตองพงพาอาศยกระบวนการทางนเวศวทยาและวงจรของธรรมชาต โดยการเรยนรและสรางระบบนเวศสาหรบใหเหมาะสมกบการผลตแตละชนด ยกตวอยางเชน ในกรณของการปลกพช เกษตรกรจะตองปรบปรงดนใหมชวต หรอในการเลยงสตว เกษตรกรจะตองใสใจกบระบบนเวศโดยรวมของฟารม หรอในการเพาะเลยงสตวนา เกษตรกรตองใสใจกบระบบนเวศของบอเลยงการเพาะปลก เลยงสตว หรอแมแตการเกบเกยวผลผลตจากปา จะตองสอดคลองกบรฐจกรและสมดลทางธรรมชาต แมวารฐจกรธรรมชาตจะเปนสากล แตอาจจะมลกษณะเฉพาะทองถนนเวศได ดงนน การจดการเกษตรอนทรยจงจาเปนตองสอดคลองกบเงอนไขทองถน ภมนเวศ วฒนธรรม และเหมาะสมกบขนาดของฟารม เกษตรกรควรใชปจจยการผลตและพลงงานอยางมประสทธภาพ เนนการใชซา การหมนเวยน เพอทจะอนรกษทรพยากรและสงแวดลอมใหมความยงยน

ฟารมเกษตรอนทรยควรสรางสมดลของนเวศการเกษตร โดยการออกแบบระบบการทาฟารมทเหมาะสม การฟนฟระบบนเวศทองถน และการสรางความหลากหลายทงทางพนธกรรมและกจกรรมทางการเกษตร ผคนตางๆ ทเกยวของกบการผลต การแปรรป การคา และการบรโภคผลผลตเกษตรอนทรยควรชวยกนในการอนรกษสงแวดลอม ทงในแงของภมนเวศ สภาพบรรยากาศ นเวศทองถน ความหลากหลายทางชวภาพ อากาศ และนา

3. มตดานความเปนธรรม เกษตรอนทรยควรจะตงอยบนความสมพนธทมความเปนธรรมระหวางสงแวดลอมโดยรวมและสงมชวต

ความเปนธรรมนรวมถงความเทาเทยม การเคารพ ความยตธรรม และการมสวนในการปกปกพทกษโลกทเราอาศยอย ทงในระหวางมนษยดวยกนเอง และระหวางมนษยกบสงมชวตอนๆ

ในหลกการดานน ความสมพนธของผคนทเกยวของกบกระบวนการผลตและการจดการผลผลตเกษตรอนทรยในทกระดบควรมความสมพนธกนอยางเปนธรรม ทงเกษตรกร คนงาน ผแปรรป ผจดจาหนาย ผคา และผบรโภค ทกผคนควรไดรบโอกาสในการมคณภาพชวตทด และมสวนชวยในการรกษาอธปไตยทางอาหาร และชวยแกไขปญหาความยากจน เกษตรอนทรยควรมเปาหมายในการผลตอาหารและผลผลตการเกษตรอนๆ ทเพยงพอ และมคณภาพทด

ในหลกการขอนหมายรวมถงการปฏบตตอสตวเลยงอยางเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงการจดสภาพการเลยงใหสอดคลองกบลกษณะและความตองการทางธรรมชาตของสตว รวมทงดแลเอาใจใสความเปนอยของสตวอยางเหมาะสม

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทนามาใชในการผลตและการบรโภคควรจะตองดาเนนการอยางเปนธรรม ทงทางสงคมและทางนเวศวทยา รวมทงตองมการอนรกษปกปองใหกบอนชนรนหลง ความเปนธรรมนจะรวมถงวา ระบบการผลต การจาหนาย และการคาผลผลตเกษตรอนทรยจะตองโปรงใส มความเปนธรรม และมการนาตนทนทางสงคมและสงแวดลอมมาพจารณาเปนตนทนการผลตดวย

4. มตดานการดแลเอาใจใส การบรหารจดการเกษตรอนทรยควรจะตองดาเนนการอยางระมดระวงและรบผดชอบ เพอปกปองสขภาพและความเปนอยของผคนทงในปจจบนและอนาคต รวมทงพทกษปกปองสภาพแวดลอมโดยรวมดวย

เกษตรอนทรยเปนระบบทมพลวตรและมชวตในตวเอง ซงการเปลยนแปลงจะเกดขนไดทงจากปจจยภายในและภายนอก ผทเกยวของกบเกษตรอนทรยควรดาเนนกจการตางๆ เพอเพมประสทธภาพและเพมผลผลตในการ

~ 20 ~  

 

ผลต แตในขณะเดยวกนจะตองระมดระวงอยาใหเกดความเสยงตอสขภาพและสงแวดลอม ดงนน เทคโนโลยการผลตใหมๆ จะตองมการประเมนผลกระทบอยางจรงจง และแมแตเทคโนโลยทมการใชอยแลว กควรจะตองมการทบทวนและประเมนผลกนอยเนองๆ ทงนเพราะมนษยเรายงไมไดมความรความเขาใจอยางดพอเกยวกบระบบนเวศการเกษตร ทมความสลบซบซอน ดงนน เราจงตองดาเนนการตางๆ ดวยความระมดระวงเอาใจใสในหลกการน การดาเนนการอยางระมดระวงและรบผดชอบเปนหวใจสาคญของการบรหารจดการ การพฒนา และการคดเลอกเทคโนโลยทจะนามาใชในเกษตรอนทรย ความรทางวทยาศาสตรเปนสงจาเปนเพอสรางหลกประกนความมนใจวา เกษตรอนทรยนนปลอดภยและเหมาะกบสงแวดลอม แตอยางไรกตาม ความรทางวทยาศาสตรแตเพยงอยางเดยวไมเพยงพอ ประสบการณจากการปฏบต และภมปญญาทองถนทสะสมถายทอดกนมากอาจมบทบาทในการแกปญหาตางๆ ไดเชนกน เกษตรกรและผประกอบการควรมการประเมนความเสยง และเตรยมการปองกนจากนาเทคโนโลยตางๆ มาใช และควรปฏเสธเทคโนโลยทมความแปรปรวนมาก เชน เทคโนโลยพนธวศวกรรม การตดสนใจเลอกเทคโนโลยตางๆ จะตองพจารณาถงความจาเปนและระบบคณคาของผทเกยวของ โดยเฉพาะผทอาจไดรบผลกระทบ และจะตองมการปรกษาหารออยางโปรงใสและมสวนรวม

ทาไมตองเกษตรอนทรย จากรายงานการสารวจขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตเมอป

พ.ศ. 2543 พบวาประเทศไทยมเนอททาการเกษตรอนดบท 48 ของโลก แตใชยาฆาแมลงอนดบ 5 ของโลก ใชยาฆาหญาอนดบ 4 ของโลก ใชฮอรโมนอนดบท 4 ของโลก ประเทศไทยนาเขาสารเคมสงเคราะหทางการเกษตรเปนเงนปละกวา 3 หมนลานบาท เกษตรกรตองซอปจจยการผลตทเปนสารเคมสงเคราะหเพอใชในการเพาะปลก ซงเปนตนทนการผลตทางตรงทเกษตรกรตองแบกรบ สงผลใหตองมการลงทนตอไรสงและตองใชเพมขนอยางตอเนอง ขณะทราคาผลผลตไมไดปรบตวสงขนตามสดสวนของตนทนทสงขน สงผลใหเกษตรกรขาดทนเรอรง มหนสนลนพนตว ดงนน เกษตรอนทรยจะเปนหนทางของการแกปญหาเหลานได การเกษตรสมยใหม หรอเกษตรเชงเดยวกอใหเกดปญหาทางการเกษตรมากมายดงน

1. ความอดมสมบรณของดนถกทาลายตอเนอง สงผลใหเกดความไมสมดลของธาตอาหารในดน 2. ตองใชปยเคมในปรมาณทเพมมากขนทกป จงจะไดรบผลผลตเทาเดม 3. เกดปญหาโรคและแมลงระบาด ทาใหเพมความยงยากในการปองกนและกาจด 4. แมนาและทะเลสาบถกปนเปอนดวยสารเคม และความเสอมโทรมของดน 5. พบสารเคมปนเปอนในผลผลตเกนปรมาณเกณฑทกาหนด ทาใหเกดภยจากสารพษสะสมในรางกาย

ของผบรโภค 6. เกดความไมสมดลของระบบนเวศ สภาพแวดลอมถกทาลายเสยหายจนยากจะเยยวยาใหกลบมาคน

ดงเดม นอกจากนน การเลยงสตวแบบอตสาหกรรม ซงเปนการเลยงสตวจานวนมากในพนทจากด ทาใหเกดโรค

ระบาดไดงาย จงตองใชยาปฏชวนะจานวนมาก และตอเนองทาใหมสารตกคางในเนอสตวและไข สงผลตอสขภาพของผบรโภคในระยะยาว โรคววบาทเกดขนจงเปนเสมอนสญญาณอนตรายทบอกใหรวา การเลยงสตวแบบอตสาหกรรมไมเพยงเปนการทรมานสตว แตอาจเปนภยคกคามตอความอยรอดของมนษยดวย

~ 21 ~  

 

มาตรฐานเกษตรอนทรย (Organic Standards)

เกษตรอนทรย คอระบบการผลตทคานงถงสภาพแวดลอมรกษาสมดลของธรรมชาตและความหลากหลายของทางชวภาพโดยมระบบการจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบธรรมชาตและหลกเลยงการใชสารสงเคราะหหลกเลยงการตดตอทางพนธกรรมและการสรางมลพษในสภาพแวดลอมโดยมงเนนการใชอนทรยวตถ การพงพาตนเองเพอใหผลผลตทไดปลอดภยจากสารพษตกคางปลอดภยตอทงผผลตและผบรโภคและไมทาใหสภาพแวดลอมเสอมโทรมมาตรฐานเกษตรอนทรยถอเปนมาตรฐานทไดรบความเชอถอจากผซอและผบรโภคอยางมากโดยมาตรฐานเกษตรอนทรยในปจจบนมทงมาตรฐานของประเทศไทย และมาตรฐานตางประเทศไดแก มาตรฐานการผลตพชอนทรยของกรมวชาการเกษตรมาตรฐานเกษตรอนทรยของสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารมาตรฐานเกษตรอนทรยของประเทศสหรฐอเมรกา (National Organic Program: NOP) มาตรฐานเกษตรอนทรยของประเทศญปน (Japan Organic Standard: JAS) มาตรฐานเกษตรอนทรยของประเทศจน (China Organic Standard) มาตรฐานเกษตรอนทรยของสหพนธเกษตรอนทรยนานาต (IFOAM Organic Standard) เปนตน

สถาบนฯ ใหบรการฝกอบรมมาตรฐานเกษตรอนทรยการจดทาคมอการผลตและเอกสารประกอบการผลตและใหคาแนะนาในการขอรบการรบรองจากหนวยรบรองเกษตรอนทรยดวยทมบคลากรทมประสบการณกรณททานมการรวมกลมเกษตรกรหรอเปนบรษทฯ ทมลกไรและประสงคจะพฒนาระบบการควบคมภายในเพอการรบรองแบบกลม สถาบนฯไดเปดใหบรการดานระบบการควบคมภายใน (Internal Control System: ICS) เชนกน

มาตรฐานเกษตรอนทรยแหงประเทศไทย"ยอมาจาก A.C.T.(Organic AgricultureCertification Thailand) หรอ มกท. เปนตราของไทยเพอรบรองผลตภณฑออรแกนกของไทย เรยกวา Certified Organic ซงเปนสมาชกของ IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements) หรอ สมาพนธเกษตรอนทรยนานาชาตผลตภณฑทมตราสญลกษณนจงไดรบการรบรองระดบสากลดวย (http://www.vcharkarn.com/vblog/39272)

มกท. คอใคร 1.สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย เปนหนวยงานหนงภายใต “มลนธมาตรฐานเกษตรอนทรย” ซงจด

ทะเบยนมลนธเมอ 21 กนยายน พ.ศ.2544 2.ทาหนาทตรวจสอบและใหการรบรอง ผลตผลผลตภณฑเกษตรอนทรย ตามมาตรฐานของมกท. 3.เปนสมาชก “สมาพนธเกษตรอนทรยนานาชาต” (International Federation of Organic Agriculture

Movements – IFOAM) ซงมสมาชกในประเทศตาง ๆ กวา 100 ประเทศทวโลกเปนหนวยงานแรกในประเทศแถบเอเชยทไดรบการรบรองระบบ (Accreditation) จาก IFOAM เมอเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2545 โดยการดาเนนการของInternational Organic Accreditation Services.inc. (IOAS)ซงทาให มกท.เปนองคกรใหบรการตรวจสอบและรบรองเกษตรอนทรยทเปนทยอมรบในระดบ สากล

มกท. มความเปนมาอยางไร พ.ศ. 2538 เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก (Alternative Agricultural Network – AAN) ซงมาจาก

แนวคดเกษตรทางเลอก /ตลาดทางเลอก และการรวมตวของเกษตรกรองคกรพฒนาเอกชน นกวชาการ สอมวลชน ผบรโภคและรานคาเพอสขภาพและสงแวดลอม ไดรวมกนจดตง “สภามาตรฐานผลตภณฑเกษตรกรรมทางเลอก” ขนเพอสนบสนนใหเกดระบบเกษตรกรรมทลดการใชสารเคมและลดการพงพงปจจยจากภายนอก และราง “มาตรฐานผลตภณฑเกษตรกรรมทางเลอก” ขนเมอป พ.ศ. 2539

~ 22 ~  

 

พ.ศ. 2541 จดตงเปน “สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.)” และปรบปรงมาตรฐานใหเปนมาตรฐานเกษตรอนทรยครงแรก คอ “มาตรฐาน มกท. 2542” และพฒนาเรอยมาจนถงปจจบน

พ.ศ. 2542 มกท. สมครขอรบรองระบบมาตรฐานเกษตรอนทรยกบ IFOAM ไดรบการรบรองระบบตามเกณฑของ IFOAM ในป พ.ศ. 2545 และไดรบรองระบบตาม ISO65 ในป พ.ศ. 2538 เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก (Alternative Agricultural Network – AAN) ซงมาจากแนวคดเกษตรทางเลอก /ตลาดทางเลอก และการรวมตวของเกษตรกรองคกรพฒนาเอกชน นกวชาการ สอมวลชน ผบรโภคและรานคาเพอสขภาพและสงแวดลอม ไดรวมกนจดตง “สภามาตรฐานผลตภณฑเกษตรกรรมทางเลอก” ขนเพอสนบสนนใหเกดระบบเกษตรกรรมทลดการใชสารเคมและลดการพงพงปจจยจากภายนอก และราง “มาตรฐานผลตภณฑเกษตรกรรมทางเลอก” ขนเมอป พ.ศ. 2539

พ.ศ. 2541 จดตงเปน “สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.)” และปรบปรงมาตรฐานใหเปนมาตรฐานเกษตรอนทรยครงแรก คอ “มาตรฐาน มกท. 2542” และพฒนาเรอยมาจนถงปจจบน

พ.ศ. 2542 มกท. สมครขอรบรองระบบมาตรฐานเกษตรอนทรยกบ IFOAM ไดรบการรบรองระบบตามเกณฑของ IFOAM ในป พ.ศ. 2545 และไดรบรองระบบตาม ISO65 ในป พ.ศ.2548

พ.ศ. 2538 เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก (Alternative Agricultural Network – AAN) ซงมาจากแนวคดเกษตรทางเลอก /ตลาดทางเลอก และการรวมตวของเกษตรกรองคกรพฒนาเอกชน นกวชาการ สอมวลชน ผบรโภคและรานคาเพอสขภาพและสงแวดลอม ไดรวมกนจดตง “สภามาตรฐานผลตภณฑเกษตรกรรมทางเลอก” ขนเพอสนบสนนใหเกดระบบเกษตรกรรมทลดการใชสารเคมและลดการพงพงปจจยจากภายนอก และราง “มาตรฐานผลตภณฑเกษตรกรรมทางเลอก” ขนเมอป พ.ศ. 2539

พ.ศ. 2541 จดตงเปน “สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.)” และปรบปรงมาตรฐานใหเปนมาตรฐานเกษตรอนทรยครงแรก คอ “มาตรฐาน มกท. 2542” และพฒนาเรอยมาจนถงปจจบน

พ.ศ. 2542 มกท. สมครขอรบรองระบบมาตรฐานเกษตรอนทรยกบ IFOAM ไดรบการรบรองระบบตามเกณฑของ IFOAM ในป พ.ศ. 2545 และไดรบรองระบบตาม ISO65 ในป พ.ศ.2548

เอกสาร มาตรฐานเกษตรอนทรย 1. เอกสาร มาตรฐานเกษตรอนทรย 2005 [ภาษาไทย] 2. ACT Organic Agriculture Standards 2005 [English] การใชตรา มกท. 1. เฉพาะผผลต และ/หรอผประกอบการทไดรบการรบรองมาตรฐาน มกท.โดยมตของอนกรรมการรบรอง

มาตรฐาน และไดลงนามในสญญาการใชตรากบ มกท.แลวเทานน จงจะมสทธใชตรา มกท. ได 2. สามารถใชตรา มกท. และอางถงการรบรองของ มกท. บนฉลากบรรจภณฑหรอบนสอโฆษณา

นทรรศการ สงจดแสดง และรานคาได 3. ผผลต/ผประกอบการตองปฏบตตามขอกาหนดในมาตรฐาน มกท.ทเกยวของและแนวทางการใชตรา

มกท. ทแนบทายสญญาการใชตราอยางเครงครด 4. นอกจากตรา มกท. แลว ผผลต/ผประกอบการมสทธในการใชตรา มกท. รวมกบตรา IFOAM

accredited เพอใหการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยของ มกท.มความนาเชอถอเพมขน แตผผลต/ผประกอบการ

~ 23 ~  

 

ตองเซนสญญาการใชตรา IFOAM เพมเตม เพอยนยอมปฏบตตามระเบยบการใชตรา มกท. รวมกบตรา IFOAM โดยไมมคาใชจายในการทาสญญาเพมเตม

5. สาหรบปจจยการผลตทผานการตรวจสอบและรบรองจะมตราเฉพาะสาหรบปจจยการผลตเทานน ไมใชปะปนกบผลตภณฑอนทรยชนดอน

6. หาก มกท.พบวามผแอบอางนาตรา มกท.ไปใชโดยไมไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรผแอบอางจะถกดาเนนการพจารณาโทษตามกฎหมาย

ตรารบรองผลตภณฑ

ตวอยางตรามกท. (ภาษาองกฤษ) ตวอยางตรารบรองเฉพาะปจจยการผลต(ภาษาองกฤษ)

ตวอยางตรามกท. (ไทย)

ตวอยางตรารบรองเฉพาะปจจยการผลต(ไทย)

~ 24 ~  

 

ตวอยางการใชตรารบรองบนผลตภณฑ

การเจรญเตบโตของพช ความหมายของการเจรญเตบโตของพช หมายถงการทพชมการเพมความสง เพมขนาด และมการ

เปลยนแปลงอวยวะตางๆไปตามขนตอนของพชนน ๆ กระบวนการเจรญเตบโตของพช การเจรญเตบโตของพช ม 3 กระบวนการ เกดขน คอ 1. การแบงเซลล ทาใหมจานวนเซลลเพมมากขน เซลลทเกดขนใหมจะมลกษณะเหมอนเซลลเดม แตมขนาดเลกกวา 2. การเพมขนาดของเซลล เปนการสรางสะสมสาร ทาใหเซลลมขนาดใหญขนโดยทวไปแลวเมอมการแบงเซลลแลวกจะมการเพมขนาดของเซลลดวยเสมอ 3. การเปลยนรปรางของเซลล เพอใหเหมาะสมกบหนาทเฉพาะอยาง เกณฑการวดการเจรญเตบโตของพช การวดความสงของพช การนบจานวนโครงสรางทเพมขน การเปลยนแปลงของโครงสรางพช และการวดนาหนกแหงซงจดเปนเกณฑการวดการเจรญเตบโตทดทสด ลกษณะทแสดงวาพชมการเจรญเตบโต มดงน รากจะยาวและใหญขน มรากงอกเพมขน มการแตกแขนงของรากมากขน ลาตนจะสงและใหญขน มการผลตาทงตามกง ตาใบ และตาดอก ดอกจะใหญขน หรอดอกเปลยนแปลงไปเปนผล ใบและผลจะมขนาดใหญขน เมลดจะมการงอกไปเปนตนออนแตการทพชผลตเฉพาะฮอรโมนและเอนไซมยงไมถอวามการเจรญเตบโต

~ 25 ~  

 

ภาพแสดง ตนไมทเจรญเตบโตไดผลผลตเปนผล

โครงสรางของเมลด เมลดมสวนประกอบดงน 1. เปลอกหมเมลด เปนสวนทอยนอกสด ทาหนาทปองกนอนตรายใหแกเมลด ทดานเวาของเมลดจะมรอย

แผลเปน ซงเปนสวนทเคยตดกบรงไข และมรไมโครไพล อยบรเวณน ซงรากแรกเกดจะงอกออกทางรไมโครไพลน 2. เนอเมลด เปนสวนทสะสมอาหารไวเลยงตนออน 2.1 พชใบเลยงค เนอเมลดคอ ใบเลยง เชน พชตระกลถว 2.2 พชใบเลยงเดยว เนอเมลดคอ เอนโดสเปรม เชน ขาวโพด ขาว มะพราว 3. ตนออน ประกอบดวย 3.1 ยอดแรกเกด จะเจรญไปเปนใบ 3.2 ใบเลยง ทาหนาทสะสมอาหารถาใบเลยงคจะมใบหนาเพราะมอาหารสะสม แตใบเลยงเดยวจะม

ใบบางเพราะไมมอาหารจะสะสมแตอาหารสะสมของใบเลยงเดยวจะพบในเอนโดสเปรมทอยในเมลด 3.3 สวนของตนออนทอยเหนอใบเลยง จะเจรญเปนลาตนสวนบน ใบ และดอก 3.4 สวนของตนออนทอยใตใบเลยง จะเจรญเปนลาตนสวนกลาง 3.5 รากแรกเกดจะเปนสวนแรกทงอกผานเมลดออกทางรไมโครไพลออกมากอนแลวเจรญไปเปน รากแกว การเจรญเตบโตของพชเรมมาจากเมลด ซงประกอบดวย เปลอกหมเมลดเอมบรโอ และแหลงเกบอาหาร ในพชใบเลยงเดยวเรยกวาเอนโดเสปรมสาหรบในพชใบเลยงคเรยกวา ใบเลยง

ภาพแสดง สวนประกอบของเมลดของพชใบเลยงเดยวและใบเลยงค

~ 26 ~  

 

ตนออน (เอมบรโอ)ของไมดอกบางชนดสรางใบเลยง 2 ใบ ขณะเจรญ เราเรยกพชพวกนวาพชใบเลยงค เชน ถวลสง ใบเดยวเรยกวาพชใบเลยงเดยว เชน ตนหญาตนหอม ตนพลบพลง

ภาพแสดงใบเลยง ถงแมความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทาใหมนษยขยายพนธพชไดมากขน และรวดเรวกวาแตกอน อยางไรกตามการขยายพนธโดยการใชเมลดยงคงมความสาคญเปนอยางมากตอพชหลายชนดทขนอยตามธรรมชาตซงเมลดพชจะงอกเปนตนพชและเจรญเตบโต จนกระทงสามารถสบพนธสรางเปนเมลดใหมไดตอไป ดงภาพแสดงการเจรญเตบโตของตนถว

การงอกของเมลดพช การงอก คอ สภาพทเมลดเรมเจรญเปนตนพชตนใหม การงอกของเมลดเกดขนเมอเมลดพชตกลงบนดนทมนาอากาศ และอณหภมทเหมาะสม เมอเปลอกเมลดดดซบนาจนเปลอกออนนม อาหารทสะสมอยในเนอเมลดจะเปนแหลงพลงงานใหรากแรกเกดงอกออกมาทางรไมโครไพลเปนสวนแรก จากนนเมอใบเลยงงอกโผลพนจากเปลอกเมลด ยอดแรกเกดจะเจรญไปเปนใบแท ในขณะทลาตนจะยดตวสงขน สวนใบเลยงจะคอยๆ ขนาดเลกลงและหลดไปในทสด

การงอกของเมลดม 2 แบบ ดงน 1. การงอกทใบเลยงชขนมาเหนอดน มกพบในพชใบเลยงค เชน การงอกของ เมลดถว

ละหง มะขาม มะมวง

2. การงอกทใบเลยงจมอยใตดน มกพบในพชใบเลยงเดยวเชน การงอกของเมลดขาว ขาวโพด มะพราว

ภาพแสดง การเจรญของเมลดถว

~ 27 ~  

 

ภาพแสดง การเจรญของเมลดขาวโพด

ภาพแสดง การเจรญเตบโตของตนถว

ปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของพช ไดแก 1. อากาศ พชใชแกสออกซเจนในการหายใจ และใชแกสคารบอนไดออกไซดในการสรางอาหาร 2. นาชวยใหเปลอกเมลดออนนม และชวยละลายอาหารไปเลยงตนออน ใชในกระบวนการลาเลยงนาและ แรธาต ใชในการสรางอาหาร ชวยลดอณหภม ภายในลาตน 3. แสง ใชสรางอาหารและคลอโรฟลล4. แรธาต ใชชวยในกระบวนการตาง ๆในการดารงชวตของพชและ ชวยสรางคลอโรฟลล 5. อณหภมทพอเหมาะอยระหวาง 20 – 30 องศาเซลเซยสชวยในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง การงอก ของเมลดและการทางานของเอนไซม

~ 28 ~  

 

ภาพแสดง ปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของพช

ธรรมชาตของดน ดน(soil) หมายถง วตถทเกดขนตามธรรมชาตจากการสลายตวทางกายภาพ และทางเคมของหนและแร

รวมกบสารอนทรย ทเกดจากการสลายตวของซากพชซากสตวเปนผวชนบนทหมหอโลก ซงดนจะมลกษณะและคณสมบตตางกนไปในทตางๆ ตามสภาพภมอากาศ ภมประเทศ วตถตนกาเนด สงมชวตและระยะเวลาการสรางตวของดนโดยมสวนประกอบดงน สวนประกอบของดน

1. อนนทรยวตถ (Mineral matter) ไดแกสวนของแรตางๆภายในหนซงผพงสกกรอนเปนชนเลกชนนอย โดยทางเคม ฟสกส และชวเคม 2. อนทรยวตถ (Organic matter) ไดแกสวนทเกดจากการเนาเปอยผพงหรอสลายตวของซากพชซากสตวททบถมกนมอยประมาณ

3. นา ในสารละลายซงพบอยในชองระหวางเมดดน (Aggregate) หรออนภาคดน (Particle) 4. อากาศอยในทวางระหวางเมดดนหรออนภาคดน กาซสวนใหญทพบทวไปในดน ไดแกไนโตรเจน

ออกซเจน และคารบอนไดออกไซด ปรมาตรของแตละสวนประกอบของดนทเหมาะสมแกการเพาะปลก โดยทวไปจะมแร 45% อนทรยวตถ 5% นา 25% และอากาศ 25%

ภาพ แสดงองคประกอบของดน

~ 29 ~  

 

ประเภทของดน ดนเหนยว(Clay) เปนดนทมเนอละเอยด ในสภาพดนแหงจะแตกออกเปนกอนแขงมาก เมอเปยกนาแลวจะ

มความยดหยน สามารถปนเปนกอนหรอคลงเปนเสนยาวได เหนยวเหนอะหนะตดมอ เปนดนทมการระบายนาและอากาศไมด แตสามารถอมนา ดดยด และแลกเปลยนธาตอาหารพชไดด เหมาะทจะใชทานาปลกขาวเพราะเกบนาไดนาน

ดนรวน (Mold) เปนดนทเนอดนคอนขางละเอยดนมมอในสภาพดนแหงจะจบกนเปนกอนแขงพอประมาณ ในสภาพดนชนจะยดหยนไดบาง เมอสมผสหรอคลงดนจะรสกนมมอแตอาจจะรสกสากมออยบางเลกนอย เมอกาดนใหแนนในฝามอแลวคลายมอออก ดนจะจบกนเปนกอนไมแตกออกจากกน เปนดนทมการระบายนาไดดปานกลาง จดเปนเนอดนทมความเหมาะสมสาหรบการเพาะปลก

ดนทราย(Sandy soil) เปนดนทมอนภาคขนาดทรายเปนองคประกอบอยมากกวารอยละ 85 เนอดนมการเกาะตวกนหลวมๆ มองเหนเปนเมดเดยวๆ ได ถาสมผสดนทอยในสภาพแหงจะรสกสากมอ เมอลองกาดนทแหงนไวในองมอแลวคลายมอออกดนกจะแตกออกจากกนได แตถากาดนทอยในสภาพชนจะสามารถทาใหเปนกอนหลวมๆ ได แตพอสมผสจะแตกออกจากกนทนท

ภาพแสดงไดอะแกรมสามเหลยมมาตรฐานเพอจาแนกประเภทของเนอดน

กาเนดดน ดนประกอบขนจากหนทผพง จงมองคประกอบเปนแรดนเหนยว (Clay mineral) ซงพฒนามาจากแรประกอบหนบนเปลอกโลก ไดแก เฟลดสปาร ควอรตซไมกา เปนตนตารางท 1 แสดงใหเหนถงการผพงของแรแตละชนดซงทาใหเกดแรดนเหนยวและประจตางๆ ซงอยในรปของสารละลายตารางท 1 การผพงของแร

~ 30 ~  

 

แร CO2และ H2O ผลตผลหลก ผลตผลรอง

เฟลดสปาร ---> แรดนเหนยว + ทราย, ประจ (โซเดยม แคลเซยม โปแตสเซยม)

ควอรตซ ---> ทราย

ไมกา ---> แรดนเหนยว + ทราย, เหลกออกไซด, ประจ (โซเดยม แคลเซยม โปแตสเซยมแมกนเซยม)

แคลไซต ---> - -> ประจ (แคลเซยมไบคารบอเนต)

ในภาพท 2 แสดงใหเหนถงการผพงของแรเฟลดสปารซงเปนสวนประกอบของหนตนกาเนดดน (Parent rock)

เมอฝนตกลงมา นาฝนจะละลายคารบอนไดออกไซดในอากาศทาใหมสภาพเปนกรดออนๆ (กรดคารบอนก)นาฝนบนพนผวซมลงสเบองลางและทาปฏกรยากบแรเฟลดสปารทอยในหนทาใหเกดการผพงทางเคม (Chemical weathering) แตกสลายเปนเมดทราย (ซลกา), แรดนเหนยว (Clay mineral), ประจโซเดยม แคลเซยม และโปแตสเซยมในรปของสารละลาย ซงเปนแรธาตทสาคญสาหรบพชตอไป

ภาพท 2 การผพงของเฟลดสปาร

ดน เปนตะกอนวสดบนเปลอกโลกทมพฒนาการทเกยวของกบสงแวดลอมอนไดแก บรรยากาศ นา และสงมชวตเราจะเรยกตะกอนวสดเหลานวา“ดน” กตอเมอมสวนประกอบของสงมชวต เชนซากพช ซากสตว เขามาเกยวของหากเปนแตเพยงตะกอนวสดทไมเกยวของกบสงมชวตกจะเรยกวา “เรโกลธ” (Regolith) เชน ผงตะกอนบนดวงจนทร ซงเกดจากการพงชนของอกกาบาตแมวาเราจะเหนวามดนอยโดยทวไปทวาความจรงดนมอยนอยมากเมอเทยบสดสวนปรมาณกบหนทอยบนเปลอกโลกแตกระนนดนกมความสาคญมากสาหรบสงมชวตบนพนโลกดน

~ 31 ~  

 

ตรงธาตไนโตรเจนและคารบอนจากบรรยากาศมาสรางธาตอาหารทสาคญสาหรบสงมชวตในเวลาเดยวกนสงมชวตเองกทาใหหนผพงกลายเปนดน จะเหนไดวา ดนสงมชวต และสงแวดลอม มอทธพลซงกนและกนเปนอยางมาก ดงทแสดงในภาพท 3

ภาพท 3 ปจจยทมอทธพลตอดน ดนมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาคณสมบตบางประการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เชน อณหภม และ

ปรมาณนา (ทกนาท)ในขณะทคณสมบตบางประการเปลยนแปลงชามาก เชน ชนดของแร (อาจตองใชเวลาเปนรอยหรอพนป) คณสมบตของดนจะเปนอยางไรนนขนอยกบปจจยหลกสาคญ 5 ประการ ดงน

1. วตถตนกาเนดดน ดนจะเปนอยางไรขนกบวตถตนกาเนดดน ไดแก หนพน (Parent rock) อนทรยวตถ ผวดนดงเดมหรอชนหนตะกอนทเกดจากการพดพาของนา ลม ธารนาแขง ภเขาไฟหรอวตถทเคลอนทลงมาจากพนทลาดชน

2. สภาพภมอากาศ ความรอน ฝน นาแขง หมะ ลม แสงแดด และแรงกระทบจากสงแวดลอมอนๆซงทาใหวตถตนกาเนดผพง แตกหก และมผลตอกระบวนการเกดดนวาจะเกดเรวหรอชา 3. สงมชวตพชและสตวทงหมดทอาศยอยในดนหรอบนดน (รวมถงจลนทรย และมนษย)ปรมาณนาและธาตอาหารทพชตองการมผลตอการเกดดนสตวทอาศยอยในดนจะชวยยอยสลายของเสยและชวยเคลอนยายวตถตางๆไปตามหนาตดดน ซากพชและสตวทตายแลวจะกลายเปนอนทรยวตถซงทาใหดนสมบรณขนการใชทดนของมนษยกมผลตอการสรางดนดวยเชนกน 4. ภมประเทศ สภาพภมอากาศจะมผลตอดนอยางไรนนขนอยกบตาแหนงของดนตามลกษณะภมประเทศ เชน ดนทเชงเขาจะมความชนมากกวาดนในบรเวณพนทลาดและพนททไดรบแสงอาทตยโดยตรงจะทาใหดนแหงเรวขน

~ 32 ~  

 

5. เวลา ปจจยขางตนทงหมดเกยวของกบเวลาเนองจากเมอเวลาผานไปการพฒนาของชนดนจะเพมขน

คาบเวลา นาท ชวโมง วน คาบเวลา เดอน ป คาบเวลา รอยป พนป หมนป

อณหภม ปฏกรยาของดน ชนดของหนแร

ปรมาณความชน สของดน การกระจายของขนาดอนภาคดน

ชองวางของในดน โครงสรางของดน การสรางชนดน

ปรมาณอนทรยวตถในดน

ความอดมสมบรณของดน

จลนทรยดน

ความหนาแนน

ตาราง 2 สมบตของดนทเปลยนไปตามเวลา

หนาตดดน ปจจยตางๆ ของการกาเนดดนทาใหไดดนทมคณสมบตแตกตางกนอยางมาก ดนในภมประเทศหนงๆจะม

ลกษณะเฉพาะของตวเอง เราเรยกภาคตดตามแนวดงของชนดนเรยกวา “หนาตดดน” (Soil Horizon) หนาตดดนบอกถงลกษณะทางธรณวทยาและประวตภมอากาศของภมประเทศทเกดขนมากอนหนานนบพนปรวมถงวามนษยใชดนอยางไร อะไรเปนสาเหตใหดนนนมสมบตเชนในปจจบนตลอดจนแนวทางทดทสดในการใชดน

ภาพท 4 ชนดน

~ 33 ~  

 

หนาตดดนประกอบดวยดนททบถมกนเปนชนๆ เรยกวา “ชนดน” (Soil horizon) ชนดนบางชนอาจจะบางเพยง 2-3 มลลเมตร หรอหนากวา 1 เมตร กได เราสามารถจาแนกชนดนแตละชนจากสและโครงสรางของอนภาคดนทแตกตางกน นอกจากนนยงสามารถใชคณสมบตอนๆทแตกตางกนระหวางดนชนบนและดนชนลางไดอกดวยดนบางชนเกดจากการพงทลายและถกชะลางโดยกระแสนาดนบางชนเกดจากตะกอนทบถมกนนานหลายพนปนกปฐพวทยากาหนดชอของชนดนโดยใชลกษณะทางกายภาพ ดงน

ชนโอ (O Horizon)เปนดนชนบนสดมกมสคลาเนองจากประกอบดวยอนทรยวตถ (Organic) หรอ ฮวมสซงเปนซากพชซากสตว ซงทาใหเกดความเปนกรดดนชนโอสวนใหญจะพบในพนทปา สวนในพนทการเกษตรจะไมมชนโอในหนาตดดนเนองจากถกไถพรวนไปหมด

ชนเอ (A Horizon)เปนดนชนบน (Top soil) เปนสวนทมนาซมผานดนชนเอสวนใหญประกอบดวยหนแรและอนทรยวตถทยอยสลายสมบรณแลวอยดวยทาใหดนมสเขม ในพนทเกษตรกรรมดนชนเอจะถกไถพรวนเมอมการยอยสลายของรากพชและมการสะสมอนทรยวตถโดยปกตโครงสรางของดนจะเปนแบบกอนกลม แตถาดนมการอดตวกนแนนโครงสรางของดนในชนเอจะเปนแบบแผน

ชนบ (B Horizon)เปนชนดนลาง (subsoil) เนอดนและโครงสรางเปนแบบกอนเหลยม หรอแทงผลก เกดจากการชะลางแรธาตตางๆของสารละลายตางๆ เคลอนตวผานชนเอ ลงมามาสะสมในชนบ ในเขตภมอากาศชนดนในชนบสวนใหญจะมสนาตาลปนแดง เนองจากการสะสมตวของเหลกออกไซด

ชนซ (C Horizon)เกดจากการผพงของหนกาเนดดน (Parent rock) ไมมการตกตะกอนของวสดดนจากการชะลางและไมมการสะสมของอนทรยวตถ

ชนอาร (R Horizon)เปนชนของวตถตนกาเนดดน หรอ หนพน (Bedrock) เนอดน (Soil Texture) เนอดน หมายถง องคประกอบเชงกายภาพของดนเราจะสงเกตไดวา ดนในแตละสถานทมลกษณะแตกตาง

กนเนองจากดนประกอบขนจากของอนภาคตะกอนหลาย ๆ ขนาดอนภาคทใหญทสดคออนภาคทราย (Sand) อนภาคขนาดรองลงมาคอ อนภาคทรายแปง (Silt) และอนภาคทมขนาดเลกทสดคอ อนภาคดนเหนยว (Clay)ดงภาพท 5

ภาพท 5 อนภาคของดน ดนมหลายชนด เชน ดนทราย ดนรวน ดนเหนยวขนอยกบขนาดอนภาคของตะกอนทผสมกนเปนดน อาทเชน ดนทรายมเนอหยาบเนองจากประกอบดวยอนภาคขนาดใหญเชนเมดทรายซงมขนาดใหญจงมชองวางใหนาซม

~ 34 ~  

 

ผานอยางรวดเรว ดนเหนยวมเนอละเอยดมากเนองจากประกอบดวยอนภาคขนาดเลกมาก จงไมมนาชองวางใหนาซมผานสวนดนรวนมสวนผสมเปนอนภาคขนาดปานกลางเชน ทรายแปง เปนสวนใหญจงมความเหมาะสมในการป ล ก พ ช ส ว น ใ หญ เ น อ ง จ า ก น า ซ ม ผ า น ไ ด ไ ม ร ว ด เ ร ว จ น เ ก น ไ ป ส า ม า ร ถ เ ก บ ก บ ค ว า ม ช น ไ ด ด นกปฐพวทยาแบงดนออกเปน 12 ชนดโดยการศกษาสดสวนการกระจายอนภาคของดนตามรปท 6 เชน

- ดนทรายรวนประกอบดวยอนภาคทราย 80%, อนภาคทรายแปง 10%, อนภาคดนเหนยว 10% - ดนรวนประกอบดวยอนภาคทราย 40%, อนภาคทรายแปง 40%, อนภาคดนเหนยว 20% - ดนเหนยวประกอบดวยอนภาคทราย 20%, อนภาคทรายแปง 20%, อนภาคดนเหนยว 60%

การจาแนกดนชวยใหเราเขาใจถงคณสมบตของดนประเภทตางๆ ไดแกความสามารถในการกกเกบนา และการถายเทพลงงานความรอนซงสามารถนาไปใชประโยชนในทางเกษตรกรรม และวศวกรรม เปนตน

ภาพท 6 สดสวนการกระจายตวของอนภาคดน

~ 35 ~  

 

โครงสรางดน (Soil Structure) โครงสรางดน หมายถงรปแบบของการยดและการเรยงตวของอนภาคเดยวของดนเปนเมดดนในหนาตดดนเมดดนแตละชนดมความแตกตางกนทงดานขนาดและรปราง ซงแบงออกเปน 7 ชนดคอ

แบบกอนกลม (Granular )มรปรางคลายทรงกลมเมดดนมขนาดเลกประมาณ 1 - 10 มลลเมตรมกพบในดนชน A มรากพชปนอยมากเนอดนมความพรนมาก จงระบายนาและอากาศไดด

แบบกอนเหลยม (Blocky)มรปรางคลายกลองเมดดนมขนาดประมาณ 1-5 เซนตเมตร มกพบในดนชน B มการกระจายของรากพชปานกลางนาและอากาศซมผานได

แบบแผน (Platy)กอนดนแบนวางตวในแนวราบและซอนเหลอมกนเปนชน ขดขวากรากพช นา และ อากาศซมผานไดยาก มกเปนดนชน A ทถกบบอดจากการบดไถของเครองจกรกลการเกษตร

แบบแทงหวเหลยม (Prismatic)กอนดนแตละกอนมผวหนาแบบและเรยบเกาะตวกนเปนแทงหวเหลยมคลายปรซม กอนดนมลกษณะยาวในแนวดงสวนบนของปลายแทงมกมรปรางแบน เมดดนมขนาด 1 – 1เซนตเมตร มกพบในดนชน B นาและอากาศซมไดปานกลาง

~ 36 ~  

 

แบบแทงหวมน (Columnar)มการจบตวคลายคลงกบแบบแทงหวเหลยมแตสวนบนของปลายแทงลกษณะกลมมน ปกคลมดวยเกลอ เมดดนมขนาด 1 - 10 เซนตเมตรมกพบในดนชน Bและเกดในเขต แหงแลง นาและอากาศซมผานไดนอยและมการสะสมของโซเดยมสง

แบบอนภาคเดยว (Single Grained)ไมมการยดตวตดกนเปนกอน มกพบในดนทราย ซงนาและอากาศซมผานไดด

ประโยชนของดน ดนมประโยชนมากมายมหาศาลตอมนษยและสงมชวตอนๆ คอ 1. ประโยชนตอการเกษตรกรรมเพราะดนเปนตนกาเนดของการเกษตรกรรมเปนแหลงผลตอาหารของ

มนษยในดนจะมอนทรยวตถและธาตอาหารรวมทงนาทจาเปนตอการเจรญเตบโตของพชอาหารทคนเราบรโภคในทกวนนมาจากการเกษตรกรรมถง 90%

2. การเลยงสตวดนเปนแหลงอาหารสตวทงพวกพชและหญาทขนอยตลอดจนเปนแหลงทอยอาศยของสตวบางชนดเชน ง แมลง นาก ฯลฯ

3. เปนแหลงทอยอาศยแผนดนเปนทตงของเมอง บานเรอนทาใหเกดวฒนธรรมและอารยธรรมของชมชนตางๆ มากมาย

4. เปนแหลงเกบกกนาเนอดนจะมสวนประกอบสาคญ ๆ คอสวนทเปนของแขง ไดแก กรวด ทราย ตะกอนและสวนทเปนของเหลว คอนาซงอยในรปของความชนในดนซงถามอยมากๆกจะกลายเปนนาซมอยคอนาใตดนนาเหลานจะคอย ๆ ซมลงทตา เชนแมนาลาคลองทาใหเรามนาใชไดตลอดป

การปรบปรงดนโดยใชสารอนทรย ปญหาทเกดขนจากการพงทลายหรอการสญเสยความอดมสมบรณของหนาดนนนจะทาใหเกดปญหาอน ๆ

ตดตามมา เชนดนขาดความอดมสมบรณทาใหเกษตรกรตองซอปยเคมมาบารงดนเสยคาใชจายมหาศาลตะกอนดนทถกชะลางทาใหแมนาและปากแมนาตนเขนตองขดลอกใชเงนเปนจานวนมากเราจงควรปองกนไมใหดนพงทลายหรอเสอมโทรมซงสามารถกระทาไดดวยการอนรกษดน

~ 37 ~  

 

1. การใชทดนอยางถกตองเหมาะสมการปลกพชควรตองคานงถงชนดของพชทเหมาะสมกบคณสมบตของดนการปลกพชและการไถพรวนตามแนวระดบเพอปองกนการชะลางพงทลายของหนาดนนอกจากนควรจะสงวนรกษาทดนทมความอดมสมบรณไวใชในกจการอนๆ เชน โรงงานอตสาหกรรม ทอยอาศยเพราะทดนทมความอดมสมบรณและเหมาะสมในการเพาะปลกมอยจานวนนอย

2. การปรบปรงบารงดนการเพมธาตอาหารใหแกดน เชนการใสปยพชสด ปยคอกการปลกพชตะกลถวการใสปนขาวในดนทเปนกรดการแกไขพนทดนเคมดวยการระบายนาเขาทดนเปนตน

3. การปองกนการเสอมโทรมของดนไดแก การปลกพชคลมดนการปลกพชหมนเวยน การปลกพชบงลมการไถพรวนตามแนวระดบการทาคนดนปองกนการไหลชะลางหนาดนรวมทงการไมเผาปาหรอการทาไรเลอนลอย

4. การใหความชมชนแกดนการระบายนาในดนทมนาขงออกการ

~ 38 ~  

 

แบบทดสอบหลงเรยน ใหผเรยน X ทบอกษร ก ข ค ง ทเปนคาตอบ ทถกตองเพยงขอเดยว 1. หลกการสาคญของเกษตรอนทรยมกมต ก. 2 มต ข. 3 มต

ค. 4 มต ง. 5 มต 2. ขอใดคอมตดานนเวศวทยา

ก. ภาวะแหงความเปนอยทดของกายภาพ จตใจ สงคมและสภาพแวดลอม ข. กระบวนทศนทมองเกษตรอนทรยเปนองคประกอบหนงของระบบนเวศ ค. ความรบผดชอบเปนหวใจสาคญของการบรหารจดการการพฒนาเกษตรอนทรย ง. ความสมพนธของผคนทเกยวของกบการผลตเกษตรอนทรย

3. เพราะเหตใดจงเปรยบเทยบใบไมเปนหองครว ก. เพราะบรเวณใบมอาหารสะสมอยมาก ข. เพราะใบทาหนาทสรางอาหาร ค. เพราะใบพชมอปกรณในการสรางอาหาร ง. เพราะใบพชเปนบรเวณเดยวทมการสะสมอาหาร

4. สมชายจมรากของผกกะสงลงในนาหมกสแดงและทงไว 1 ชวโมงจะสงเกตเหนสงใด ก. เหนหมกสแดงเปนจดๆ ข. เหนนาหมกเปนเสน ค. เหนนาหมกสแดงไหลออกจากลาตน ง. ไมมการเปลยนแปลงเกดขน

5. พชใดมรากอากาศ ก. ไทร ข. มะมวง ค. หญาแฝก ง. ขนน

6. ขอใดเปนธาตอาหารทมความจาเปนตอพช ก. ไนโตรเจน ข.คลอโรฟลด

ค. คารโบไฮเดรต ง.ไฮโดรเจน 7. ปจจยในการดารงคชวตขอใดทพชขาดไมได

ก. ดน นา แสงแดด ข. ดน นา อากาศ ค. ดน แสงแดด อากาศ ง. นา อากาศ แสงแดด

8. ตอนกลางวนเรานงตนไมแลวรสกอากาศสดชน เปนเพราะเหตใด ก. ไดรบกาชคาบอนไดออกไซคทพชคายออกมา ข. ไดรบละอองนาทพชคายออกมา ค. ไดรบกาชออกซเจนทพชคายออกมา

ง. มลมพดเยนสบาย

~ 39 ~  

 

9. ขอใดไมใชประโยชนจากการพรวนดน

ก. เพอใหนาไหลไดสะดวก ข. เพอใหรากพชสามารถดดนา และธาตอาหารไดงาย ค. เพอชวยพชละลายปย ง. เพอกาจดไสเดอนดน

10. ขอใดไมใชเหตผลของการกาจดศตรพช ก. ไมใหมาแยงอาหารของพช ข. ไมใหมากดกนตนพช ค. ใหตนพชสะสมนามากๆ ง. ปองกนแสงแดด

เฉลย 1. ค 2. ง 3.ข 4. ก 5. ก 6. ก 7. ข 8. ค 9. ข 10.ก

~ 40 ~  

 

บทท 3

การปลกพช

เนอหา

1.การปลกพช 2.การดแลรกษา 3.สารผลตสารอนทรย

~ 41 ~  

 

บททดสอบกอนเรยน ตอนท 1 ใหผเรยน X ทบอกษร ก ข ค ง ทเปนคาตอบทถกตองเพยงขอเดยว 1. ขอใดไมใชประโยชนของปยพชสด ก. เพมปรมาณอนทรยในดน ข. เพมปรมาณนาในดน ค. เพมผลผลตของพชในสงขน ง. ทาใหดนรวนซยสะดวกในการเตรยมดน 2. ขอใดการปองกนและกาจดแมลงโดยวธกล ก. การใชมอจบแมลงมาทาลาย ข. การใชกาดกแสงไฟ ค. การใชยาฆาแมลง ง. การใชสารสกดจากตนสะเดา 3. โครงสรางสวนใดของพชมหนาทสงเคราะหดวยแสง ก. ราก ข. ใบ

ค. ลาตน ง. ดอก 4. ตวหาคอสงมชวตทดารงชวตโดยการกนแมลงศตรพชเปนอาหารเพอการเจรญเตบโตคอขอใด

ก. นก ข. ไสเดอน ค. หอยเชอร ง. เพลยสนาตาล

5. ควรใชสารสกดจากสะเดาฉดพนเวลาใดจะไดผลด ก. เวลาเชา ข. เวลากลางวน ค. เวลาเยน ง. เวลากลางคน

ตอนท 2 ใหผเรยนขดเครองหมาย หนาขอความทถก เครองหมาย หนาขอความทผด ..........6. พชเปนสงมชวต สามารถกนอาหาร เจรญเตบโต และสบพนธได ..........7. นอกจากนา อาหาร และแสงแดดแลว พชยงตองการกาชออกชเจน ในการหายใจ

..........8. ถาเราปลกตนไมในรม ตนไมจะเอนไปในทศทางแสงแดดสองถง ..........9. ถาในดนไมมนาพชกสามารถใชรากดดอาหารจากดนขนมาใชได .........10. ธาตอาหารของพช คอสารอาหาร 5 ประเภท ไดแก คาโบไฮเดรต โปรตน วตามน เกลอแร และไขมน เฉลย

1. ข 2. ข 3. ข 4. ก 5. ค 6. 7. 8. 9. 10.

บทท 3

~ 42 ~  

 

บทท 2 การปลกพช

ในธรรมชาตนน ตนไมเจรญเตบโตหรอโตขนไดในพนท ทมความเหมาะสมของพนธพชแตละชนด คณภาพของดนมความจาเปนตองมคณสมบตในการยดลาตน การอมนา การถายเทอากาศ และงายทรากจะไชชอนไดสะดวก เพอใหพชเจรญเตบโต ตามความประสงคของผปลกหรอวสดปลกควรมความอดมสมบรณมคณภาพดดงน ดนรวนโปรง นาหนกเบา ระบายนาไดด ถายเทอากาศไดทวถง ดดซบนาไดด มธาตอาหาร หรอปยทพชตองการอยางสมบรณ ไมมความเปนกรด เปนดาง มากเกนไป มความแนนพอทจะยดลาตนทรงตวอยได ไมมสารเคมทเปนพษตอรากพช อนทรยวตถ ประกอบดวยเศษซากไม ใบไมผ ไมแหง แกลบ ขยมะพราว ฟางขาว เปลอกถว เปนตน ปยคอก ประกอบไปดวย มลสตวตางๆ เชนวว ขหม ขไก ขควาย และขคางคาว เปนตน การปลกพชหมนเวยน ไดแกการใชปยพชสด และการปรบปรงดนดวยอนทรยวตถ นอกจากจะปรบสภาพเนอดนใหดขนแลว ยงพบวามธาตอาหารทเปนประโยชนตอการเจรญเตบโตของพช แตอาจจะไมมากนก เหมอนปยเคมกตาม ความเปนกรด เปนดาง หรอมคาพเอช(pH) ทมความเหมาะสมมคา pH ระหวาง 5.5 -7.5 เชนการเตรยมดนปลกไมกระถางควรมคา pH ระหวาง 5.5 – 6.0 เชน กลอกซเนยอาฟรกนไวโอแลท บโกเนย และกหลาบ เปนตน ชวงความเปนกรด เปนดางหรอ pH ของดนปลก 5.5 -6.0 ถอเปนชวงทเหมาะสม สาหรบ ไมกระถาง หรอไมดอกกระถางอายยน เชนไฮเดรนเยย เบญจมาสหน กหลาบ เปนตน เพราะระบบรากพช สามารถใชธาตอาหาร หรอปย ไดด ดนปลกทด มอายใชงานไดนาน คงทน ไมสลายหรอยบตวเรว ดนปลกทมสวนผสมของใบไมผ ฟางขาว หรอหญาแหง การปลกพช

เกษตรกรระดบทองถน เนนการปลกพช หลกเพยงอยางเดยว ซงสามารถแยกตามลกษณะพชทปลก และวธการปลกไดดงน

1. การทานา การทานา ในแตละภมภาคของไทยแตละภาคแตกตางกน 1.1 นาดา พนทสวนใหญอาศยนาฝน ปลกขาวพนเมอง พนธด เชนขาวดอกมะล และพนธทรฐแนะนา

1.2 นาหวาน มกจะอยในเขตชลประทาน เชนนานาตม บางสวนเพาะปลก ไดมากกวา 1 ครง โดยใชขาวพนธขาวไมไวแสง 1.3 นาหยอด ปลกในบรเวณทฝนตกนอย เชนพนธขาวไร มกจะไดผลผลตตา

2. การปลกพชไร 2.1 ออย 2.2 มนสาปะหลง 2.3 ยาสบ 2.4 ขาวโพด ขาวฟาง

~ 43 ~  

 

2.5 ฝาย 2.6 เครองเทศ เชน หอม กระเทยม พรกไทย

3. การปลกพชสวน พชสวนโดยทวไป หมายถงพชผก ผลไม ไมดอก และไมประดบ แตบางครงเกษตรกรไทยเรยกลกษณะของพชสวน เชนมะพราว ยางพารา รวมไปถงสวนปาไมโตเรว การปลกพชแตละแปลง จะไลกนไปเรอย ๆ ตามกาหนด เพราะผกแตละชนด จะใหธาตอาหารและผลตธาตอาหารตางกนในรายละเอยด ดนทจะสมบรณ จะตองมธาตอาหารหลกและธาตอาหารยอย การเลอกพชผกลงดน จะตองคานงดวยวาพชจะสรางไนโตรเจน โปรแตสเซยม ฟอสเฟต จะตองมเหลก มสงกะส หรอธาตอาหารอนๆอยในดนและทาลายสมดล ของสงแวดลอม ถาพนดนมความชมชน และมเศษซากพชมาก จะมสภาพอานวยตอการดารงชวตและการเจรญเตบโตของไสเดอนฝอย ซงจะทาลายระบบรากของผก ทเราปลกควรทาความสะอาด เมอเรมปลกผกรอบทสอง ควรหวานเมลดปอเทอง ซงเปนพชตระกลถว ทจะชวยกาจดไสเดอนฝอย ในดนไดเปนอยางด

การดแลรกษา

การเพมอนทรยวตถใหแกดน ทาไดโดยการใชปยอนทรย ซงมหลายชนดดวยกน เชน การใชปยคอก ปยหมก เปนตน แตกมขอจากดคอตองใชในปรมาณทมากตอไร ไมสะดวกตอการขนยายปย และหาไดไมเพยงพอ ดงนนวธการเพมอนทรยวตถ ใหแกดนอกวธหนงทมวธปฎบตงายกคอ การใชปยพชสด

ปยพชสด หมายถงปยอนทรยชนดหนง ทไดจากไถกลบ ตน ใบ และสวนตางๆของพช โดยเฉพาะพชตระกลถว ในชวงระยะออกดอก ซงเปนชวงทมธาตอาหารสงสด แลวปลอยทงไวใหเนาผพง ยอยสลายเปนอาหารแกพช ทจะปลกตามมา พชทจะใชปลกเปนปยพชสด ไดแกโสนอนเดย ปอเทอง ไมยราพไรหนาม พชตระกลถวตางๆ เปนตน ปยพชสด สงทเกษตรกรคนเคยมาก ในการผลผลตพชกคอ การใชปยเคม แตการใชปยเคมเพยงอยางเดยว โดยไมทการเพมอนทรยวตถ ใหแกดน ทาใหดนสญเสยความอดมสมบรณไปอยางรวดเรว ดนจะแขงไมรวนซย ดดซบนาและแรธาตอาหารของพช ไดนอยลง ทาใหการปลกการปลกพชไมไดผล หรอไดผลไมดเทาทควร

ประโยชนของปยพชสด 1. เพมปรมาณอนทรยวตถในดน 2. เพมธาตอาหารไนโตรเจน ซงเปนธาตอาหารหลกแกพช 3. กรดทเกดจากการผพงของพชสด ชวยละลายธาตอาหารในดน ใหแกพชไดมากยงขน 4. บารงและรกษาความอดมสมบรณ 5. รกษาความชมชนในดนและใหอมนาในดนไดดขน 6. ทาใหดนรวนซย ในดนในการเตรยมดนและไถพรวน 7. ชวยในการปราบวชพชบางชนดไดเปนอยางด 8. ลดปรมาณการใชปยเคมลงไดบางสวน 9. ลดอาการสญเสยอนเกดจากการชะลาง 10. เพมผลผลตของพชใหสงขน

~ 44 ~  

 

วธการใชปยพชสด วธการใชปยพชสด สามารถแบงการใชได 3วธคอ

1.ปลกพชสด ในพนทแปลงใหญ แลวทาการตดสบลงในพนทแปลงนนเลย 2. ปลกพชสดแซมในระหวางรองพชหลกททาการปลก โดยปลกพชสดหลงจากพชหลกเจรญเตบโตเตมทแลว การใหนา

การใหนา กขนอยกบวาตองการพชผกตามกาหนดระยะเวลาหรอไม ถาเรารดนากจะไดผลผลตตามกาหนด เรากตองรดนาการกาหนดพชผก จะตองศกษา ฤดกาล ระยะใหผลผลต ของผกชนดนนๆดวย อนงผกแตละชนด จะทาใหธาตอาหารและผลตธาตอาหารตางกน ในรายละเอยด ดนทจะอดมสมบรณ จะตองมธาตอาหารหลกและธาตอาหารยอย การเลอกผกลงดน กจะตองคานง วาพชจะสรางไนโตรเจน โปรแตสเซยม ฟอสฟอรส จะตองมเหลก สงกะส หรอธาตอาหารอนๆ อยในดน ธาตอาหารเหลาน มาจากพชทเราปลกลงไป พชเหลานจะสรางธาตอาหารเหลานทงไวในดน การปลกพชชนดเดยว จงเปนการทาลายดน และทาลายสมดลของสงแวดลอม เราทดลองทาได ทาทไหนกไดทาในวงเลกๆกอน เมอเหนวามนเปนประโยชนเรากขยายเปนวงใหญ ขยายพนททาเทาไหรกได ในพนทดนตองมความชมชนเพยงพอ สาหรบพชและตองการผลผลต ตามกาหนด จะตองมปรมาณนาเพยงพอ ในสมยนมขาตงวางสายยางฉดนา แบบสปงเกอร ซงยกไดจะยกไปวางทไหนกได เอาไปฉดทไหนกได เพราะฉะนนสมยนความสะดวกในการจดการนามมากขน และในฤดฝน หรอ บางฤดกาลกตองไมใชนาเลย การจดการกาหนด รปแบบพนท จะชวยลดปรมาณนาและชวยลดปรมาณนาและชวยลดปรมาณนาได ในพนททปลกผกอยางเดยวอยางตวเนอง พนทมความชมชนและมเศษซากพชมาก จะมสภาพทเอออานวย ตอการดารงชวต และการเจรญเตบโต

การดแลรกษาพชพนธไมในสวน 1. การกาจดวชพช เรองวชพชกบการจดสวนหรอการปลกตนไมนน นบเปนเรองของการจองลางจองผลาญกนอยางไมจบสน หลงจากจดสวนไปแลวการปองกนดาจดศตรพชกเปนงานหลก และตองลงมอปองกนและกาจดทนท เมอพบวาวชพชขนอยทงในสนามหญา และในกลมพชพนธอนๆ สวนการดาเนนการและกาจดวชพชดวยวธใดนน ขนอยกบความเหมาะสมในสภาพพนท ชนดของวชพชและทนในการดาเนนการของการปราบและกาจดวชพช

2. การพรวนดนและการใสปย โดยปกตจะปฏบต 2 เดอนตอครง การพรวนดนจะพรวนดนเพยงตนๆ 2 – 3 นว กพอ และไมพรวนใหราวนจนเกนไป ไมคลมดนทมรากตนกตองพรวนดวยความระมดระวงหลงพรวนดนแลวกจะใหปยสตรเสมอ เชน สตร 15:15:15 ซงเปนสตรใชสาหรบสนามหญา ในการใสปยจะใสเพยงเลกนอย ถาเปนไมพมหรอไมผลกควรใสตนละ 1- 2 ชอนโตะ หากขนเปนกลมกเพมปยมากขน โดยใสใหทวถงทกตนภายในกลมดวย หากขนเปนกลมกเพมปยมากขน เมอใสปยเคมแลวกควรหวานทบดวยปยอนทรย ชนดหยาบ ตนละ2 – 3 กามอ ถาหากเปนปยคลมดน ในการใหปยกอยาใหเมดปยคางอยตามขอบใบและตามซอกใบ

~ 45 ~  

 

การผลตสารอนทรยเพอปองกนและกาจดโรคและแมลงศตรพช 1. ปองกนและกาจดโดยวธกล(mechanical control) เชน การใชมอจบแมลงมาทาลาย การใชมง ตาขาย

การใชกบดกแสงไฟ การใชกบดกเหนยว เปนตน 2. การปองกนและกาจด โดยวธเขตกรรม(cultural control) เชน

2.1 การดแลแปลงใหสะอาด 2.2 หาระยะเวลาทเหมาะสมในการปลกพช 2.3 การเกบเกยวพชเพอหลกเลยงการทาลายของโรคและแมลง 2.4 การใชระบบปลกพช เชนการปลกพชหมนเวยน การปลกพชแซม 2.5 การจดการใหนา 2.6 การใสปยใหเหมาะสมกบความตองการของพช เพอลดการทาลายของโรคและแมลง 3. การปองกนและกาจดศตรพชโดยวธชวะวธ (biological control) คอการใชประโยชนจากแมลงศตรพช

ธรรมชาต คอ ตวหาและตวเบยน 3.1 แมลงตวเบยน(Parasitic Insects หรอ Parasitoids) แมลงตวเบยน เปนแมลงทมชวงระยะตวออน ดารงชวตอยดวยอาศยและหากนอยภายนอกหรอภายในตวเหยอเพอ การเจรญเตบโตอยจนครบวงจรชวตของพวกมนทาใหเหยอออนแอและตายในทสด

แมลงตวเบยนตวเมยตวเตมวยจะวางไขอยบนหรอใชอวยวะวางไขแทงเขาไปใน ไข ตวออน ดกแด หรอตวเหยอทโตเตมวย ขนอยกบชนดของตวเบยนนนๆ หลงจากนนเมอไขฟกเปนตวออน เชน เปนตวหนอน ซงจะใชรางกายของเหยอเปนทงทอยอาศยและเปนอาหารไปพรอมกน แตเมอเตบโตเปนตวเตมวยแลว อาหารของตวเตมวยมกจะแตกตางกบอาหารของตวออน เชน นาหวานจากดอกไม เหยอของแมลงตวเบยน มทงทเปนแมลงดวยกนเองหรอสตวชนดอนๆตวเบยนมความสาคญในการควบคมปรมาณศตรพชเปนโดยธรรมชาต เราอาจแบงแมลงตวเบยนโดยอาศยระยะตางๆของแมลงทเปนเหยอ ไดดงน

แมลงเบยนไขหมายถง แมลงเบยนทอาศยหากนภายในไขของแมลงทเปนเหยอ และเขาดกแดอยภายในไขนน แมลงเบยนหนอนหรอแมลงเบยนตวออนซงตวเตมวยตวเมยของแมลงเบยนจะวางไขไวบนหรอในตวหนอน แมลงตวเบยน จะเขาสระยะดกแด ในขณะทตวเหยอตายกอนเขาระยะดกแด

~ 46 ~  

 

แมลงเบยนดกแดเปนพวกทอาศยและหากนในตวเหยอระยะดกแด

แมลงเบยนตวเตมวยเปนแมลงตวเบยนทออกไข และตวออน อาศยแมลงทเปนเหยอในระยะตวเตมวย

แมลงเบยนหนอนดกแดจะอาศยหากนอยกบตวออนของเหยอและจะเจรญเตบโตครบวงจรชวตเขาระยะดกแดไปพรอมกบเหยอ และแมลงตวเบยน เมอเตบโตเปนตวเตมวยกจะออกจากดกแดของตวเหยอโดยทเหยอจะตายไป

แมลงตวหา(Predatory Insects หรอ Predators) แมลงตวหา เปนแมลงทปกตแลว หากนเหยอทเปนแมลงดวยกนเปนอาหาร บางชนดเปนแมลงตวหาทงใน

ระยะทเปนตวออนและตวเตมวยบางชนดเปนตวหาเฉพาะระยะตวออนบางชนดกเปนตวหาตอนเปนตวเตมวยจะออกหากนเหยอโดยการกดกนตวเหยอ หรอ การดดกนของเหลวในตวเหยอ มนษยใชประโยชนจากแมลงตวหา โดยนามาใชกาจดแมลงศตรทางการเกษตรเราอาจแบงแมลงตวหาโดยอาศย ลกษณะการออกหากน หรอ ประเภทของปาก ได ดงน

การแบงโดยอาศยลกษณะการออกหากนแบงเปน๒พวกใหญๆ คอ

พวกทออกลาเหยอทเคลอนทปกตแลวแมลงตวหาในกลมน มความวองไวในการออกหาเหยอ มกจะมอวยวะทดดแปลงไปเพอชวยในการจบเหยอเชนมขายนยาวสาหรบจบเหยอเชนตกแตนตาขาวมตาใหญเพอจะไดเหนเหยอไดชดเจนเชนแมลงปอเปนตน

พวกทกนเหยออยกบทเชนดวงเตาลายกนเพลยออนซงไมมอวยวะดดแปลงเปนพเศษแตอยางใด

การแบงโดยอาศยประเภทของปากแบงเปน๒พวกใหญๆ คอ

แมลงตวหาทมปากแบบกดกน จะกดเหยอเปนชนๆเชน ดวงเตาดวงดน แมลงปอมด แมลงหางหนบตกแตนตาขาว เปนตน

~ 47 ~  

 

ตวหาทมปากแบบแทงดดจะแทงปากเขาไปดดกนของเหลวตางๆในตวแมลงจนหมดเชน มวนพฆาต มวนเพชฌฆาต ตวออนแมลงชาง เปนตน

3.3 เชอโรค สวนใหญหมายถงจลนทรยททาใหแมลงศตรพชเปนโรคตาย เชน เชอไวรสเบคทเรย รา โปรตวซว ไสเดอนฝอย ทาลายแมลงศตรพช 3.4 การปองกนโดยใชพนธพชตานทาน (host plant resistance)

3.5 การปองกนและกาจดศตรพชโดยใชสมนไพรตางๆ การหลกเลยงการใชสารเคม ยาฆาแมลง โดยหาสงตอบแทน

1. การใชสารอนทรยในการกาจดแมลงศตรพช หรอใชสมนไพรกาจดศตรพช 2. การใชอนทรยวตถบารงดนและปรบสภาพโครงสรางของดน เพอสรางสภาพโครงสรางของดน เพอสรางสงมชวตใตดน เชน ปยหมก ปยคอก ปยพชสด ซากพช ซากสตว หรอปยอนทรยกระสอบเมดแบบหวาน 3. หลกเลยงการใชสารเคมกระสอบทางดน ปจจบนมปยทางใบใหเลอกใชทราคาตนทนถกกวาไดผลด ไมแพปยเคมกระสอบทางดน เพอเปนการหลกเลยง

การผลตสารอนทรยเพอปองกนและกาจดศตรพช

วธใชสะเดาในการกาจดศตรพช สะเดาไทย (Azadirachtaindicavarsiamensis) สะเดามชอเรยกแตกตางกนตามทองถนเชน เดาสะเลยม

แตมชอสามญทวไปวา neemสะเดามชอวทยาศาสตรวา Azadirachtaindica A. Jussซงเปนสะเดาทรจกทวไปวาสะเดาอนเดยสวนสะเดาทพบทวไปในประเทศไทยมชอวทยาศาสตรวา Azadirachtaindicavar.siamensisValetonหรอสะเดาไทยนอกจากนยงมสะเดาอกชนดหนงซงพบกระจายอยทวไปในแถบภาคใตของไทยและแหลมมาลายใน

~ 48 ~  

 

ประเทศมาเลเซยคอ เทยม สะเดาเทยมหรอสะเดาชางAzadirachta excels (Jack) Jacobs สะเดาเปนไมยนตนวงศเดยวกนกบมะฮอกกะน ลกษณะทแตกตางกนระหวางสะเดาไทยสะเดาอนเดยและสะเดาชางอาจดไดคราว ๆจากลกษณะขอบใบ สใบ ขนาดของเมลดตลอดจนชวงระยะเวลาการออกดอกเปนสมนไพรไทยชนดหนงทนาสนใจสามารถพบไดทวไปในประเทศไทยปลกไดงายและมราคาถกสามารถใชประโยชนจากสะเดาไดทกสวนตงแตรากเปลอกใบและผลโดยใชเปนทงอาหารและยา

ภาพแสดงลกษณะใบและชอดอกของสะเดา วธใชสารสกดจากเมลดสะเดา เอาเมลดสะเดาแหงทประกอบดวยเปลอกหมเมลดและเนอเมลดมาบดใหละเอยดแลวนาผงเมลดสะเดามา

หมกกนนาในอตรา 1 กโลกรม/นา 20ลตรโดยใชผงสะเดาใสไวในถงผาขาวบาง แลวนาไปแชในนา นาน 24 ชวโมงใชมอบบถงตรงสวนของผงสะเดาเพอสารอะซาดแรดตนทอยในผงสะเดาสลายตวออกมาใหมากทสดเมอจะใชกยกถงผาออกพยายามบบถงใหนาในผงสะเดาออกใหหมดแลวนาไปฉดปองกนกาจดแมลงกอนนาไปฉดแมลงควรผสมสารจบใบเพอใหสารจบกบใบพชไดดขน ควรใชสารสกดน ฉดพนในเวลาเยนจะมผลในการฆาแมลงไดด ใชฉดพน 5 – 7 วนตอครง และควรใชสลบกบสารฆาแมลงเปนครงคราวแตถาเปนชวงทแมลงระบาดอยางรนแรงตองใชสารฆาแมลงฉดพน ซงจะลดความเสยหายไดรวดเรว

ภาพแสดงชอผลเมลดสะเดา

~ 49 ~  

 

ในการทจะเพมประสทธภาพ ควรนาสารสกดทไดมาผสมกบสาร Piperonylebutoxide (PB)สารนจะเปนสารทชวยหยดยงการทางานของนายอยบางชนดทจะทาใหแมลงมการตายมากขนเมอแมลงมากดกนพชทมสารนแตจากการทาลองสารสกดสะเดากบเพลยจกจนฝายทาลายกระเจยบเขยวไมไดผสมสาร PBกมประสทธภาพดเทาเทยมกบสารฆาแมลง ทามารอน อตรา 50 ซซ/20ลตรการผสมสารนอาจจะเพมคาใชจายแตควรจะพจารณาใชในแหลงทแมลงมความตานทานตอสารฆาแมลงจากการทางานของสารออกฤทธพอสรปเปนคณสมบตของสะเดาไดดงน

1. เปนสารไลแมลงทงตวออนและตวเตมวย 2. ยบยงการเจรญเตบโตของไขหนอนและดกแด 3. ทาใหตวออนหรอหนอนลอกคราบไมไดแลวตายในทสด 4. ยบยงการกน ยบยงการวางไข ของตวเตมวยทาใหผลตไขนอยลง 5. ระงบการสรางสารไคตน 6. รบกวนการผสมพนธและการสอสารเพอการผสมพนธ 7. ลดการเคลอนตวของกระเพาะอาหาร ทาใหหนอนไมกลนอาหาร 8. ไมทาลายแมลงสตวทมประโยชนและสงแวดลอม จากการศกษาคณสมบตและการวจยเกยวกบการใชสารสกดสะเดาและผลตภณฑสะเดาในการกาจดแมลง

นนไดดาเนนการอยางจรงจงเปนเวลาหลายสบป ในหลายประเทศทวโลก สรปวามแมลงในอนดบตางๆ ประมาณ 413SPP /Sub SPP ออนแอตอสารสกดสะเดาและผลตภณฑสะเดา

หลกการใชสารสกดสะเดาใหไดผล 1. สารสกดสะเดาหรอผลสะเดาทจะนามาใชกาจดแมลงศตรพชตองมคณภาพด มหนวยงานของรฐรบรอง

หรอผลสะเดาตองใหมเกบไวไมควรเกน 1 ป 2. ตองรจกแมลงศตรพชและแมลงทมประโยชนเพอทเราจะไดไมทาลายแมลงทมประโยชนเพราะแมลง

เหลานจะมาชวยเรากาจดศตรพชและชวยผสมเกสรทาใหลดการพนสารและไดผลผลตมากขน 3. นาทใชผสมสารสะเดาไมควรมฤทธเปนดาง

4. ควรผสมสารจบใบหรอนาสบเพอลดแรงดงผวของนาเวลาพนสารละลายจะไดแพรกระจายทวทกพนทของตนพชหรอสวนทแมลงจะมาทาลายสารสะเดาออกฤทธทางการกน มผลนอยทางสมผส

5. ควรพนในลกษณะของการปองกนมากกวาการกาจดไมควรปลอยใหมจานวนแมลงศตรพชมากจนถงระดบเศรษฐกจเพราะจะกาจดไมทนเนองจากสารสะเดา ไมทาใหแมลงตายในทนท

6. การพนสารสะเดาเมอเรมมแมลงระบาดควรพนตดตอกนอยางนอย 3 ครงขนไป โดยพน 5 – 7 วนตอครงถาการระบาดนอยหรอไมมการระบาดการพนอาจเวนระยะหางออกไดกรณแมลงระบาดมากอาจใชสารกาจดแมลงสงเคราะหรวมดวยควรใชสารสกดจากสะเดาฉดพนเวลาใดจะไดผลด

7. ควรใชวธการอนๆรวมดวยเพอเปนการลดปรมาณแมลงศตรพชทไมทาลายแมลงและสตวทมประโยชนซงแมลงและสตวเหลานจะมาชวยเรากาจดศตรพชเมอเกดสมดลระหวางแมลงศตรพชกบแมลงทมประโยชน (แมลงหา แมลงเบยน)การพนสารทจะหางออกไดเปนการประหยดและปลอดภย วธการตางๆทนามาใชรวมกบการพนสารสะเดา เชน วธทางชวภาพ คอการใชเชอราเชอแบททเรยเชอไวรส ไสเดอนฝอย วธกลคอ การจบดวยมอ การใชกบดกหารหอผลไม วธทางฟสกสคอ การใชไฟแบลคไลท (Black light) การใชกาวเหนยววธทางเขตกรรมคอ การปลก

~ 50 ~  

 

พชหมนเวยนการเลอนระยะเวลาในการปลกการปลกพชตานทาน วธทางกฎหมายคอการหามนาเขาพชหรอวสดการเกษตรทอาจมโรคและแมลงตดมา

ผลดทไดรบจากการใชสารสกดสะดาปองกนและจากดแมลงสามารถสรปเปนขอๆไดดงน 1. สารสกดสะเดาออกฤทธในการปองกนแมลงไดหลายชนดทงชนดทเปนแมลงศตรพช ศตรสตวเลยงแมลง

พาหะนาโรคมาสมนษย-สตวและเปนสารปองกนและกาจดไสเดอนฝอยและโรคพชบางชนด 2. สามารถแกปญหาแมลงทสรางความตานทานตอสารกาจดแมลงสงเคราะหจากการทดลองสารสกด

สะเดาสามารถปองกนและกาจดแมลงดงกลาวไดนอกจากนนเกษตรกรบางรายยงไดกลาวอกวาสารกาจดแมลงสงเคราะหทเคยใชไมไดผลแลวแตในภายหลงทไดใชสารสกดสะเดาสกระยะหนงทาใหสารกาจดแมลง ชนดนนกลบใชไดผลอก

3. ปองกนการเกด (ปรมาณแมลงทเพมขนมากกวา) เนองจากภายหลงการใชสารสกดสะเดาแลวแมลงและสตวศตรธรรมชาต เพมมากขนจงสามารถควบคมปรมาณแมลงศตรพชได

4. ปองกนการเปลยนสภาพของแมลงจากทไมมความสาคญทางเศรษฐกจเปนแมลงทมความสาคญทางเศรษฐกจเนองจาก สารสกดสะเดาไมไปทาลายสมดลทางธรรมชาต

5. สรางสมดลธรรมชาตระหวางแมลงศตรพชและศตรธรรมชาตมผลทาใหโอกาสทแมลงศตรพชระบาด รนแรงเกดขนไดนอยลง ทาใหการพนสารสกดสะเดา เวนระยะไดนานขนซงแตกตางจากการพนสารกาจดแมลงสงเคราะหยงใชมากยงตองเพมความเขมขนและความถในการพนมากกวาเดม

6. ไมมอนตรายตอผใช ปลา สตวเลยง ไสเดอน ผงและแมลงผสมเกสร 7. แกปญหาสารกาจดแมลงตกคางในพชสตวและผลตภณฑการเกษตรและในสงแวดลอม เพราะสารสกด

สะเดาสลายตวไวในธรรมชาตและไมมพษสะสม 8. นาไปใชในโครงการเกษตรธรรมชาตพชปลอดภยจากสารพษ 9. ถาเกษตรกรสามารถผลตใชไดเองจะลดตนทนการผลตไดเปนอยางมากแตถาซอผลตภณฑสาเรจรปมาใช

อาจเสยคา ใชจายใกลเคยงกบสาร กาจดแมลงสงเคราะหในระยะแรกแตภายหลงการใชประมาณ 6 เดอนคาใชจายจะตากวาการใชสารกาจดแมลงสงเคราะห เพราะความถในการพนจะคอยๆหางขน

10. ราคาผลตผลทไดจาการใชสารสกดสะเดาจะสงขนโดยขายในรปของพชปลอดสารพษ

~ 51 ~  

 

บททดสอบหลงเรยน ตอนท 1 ใหผเรยนกากบาท ( ) ทบอกษร ก ข ค ง ทเปนคาตอบทถกตองเพยงขอเดยว 1. ขอใดไมใชประโยชนของปยพชสด ก. เพมปรมาณอนทรยในดน ข. เพมปรมาณนาในดน ค. เพมผลผลตของพชในสงขน ง. ทาใหดนรวนซยสะดวกในการเตรยมดน 2. ขอใดการปองกนและกาจดแมลงโดยวธกล ก. การใชมอจบแมลงมาทาลาย ข. การใชกาดกแสงไฟ ค. การใชยาฆาแมลง ง. การใชสารสกดจากตนสะเดา 3. โครงสรางสวนใดของพชมหนาทสงเคราะหดวยแสง ก. ราก ข. ใบ

ค. ลาตน ง. ดอก 4. ตวหาคอสงมชวตทดารงชวตโดยการกนแมลงศตรพชเปนอาหารเพอการเจรญเตบโตคอขอใด

ก. นก ข. ไสเดอน ค. หอยเชอร ง. เพลยสนาตาล

5. ควรใชสารสกดจากสะเดาฉดพนเวลาใดจะไดผลด ก. เวลาเชา ข. เวลากลางวน ค. เวลาเยน ง. เวลากลางคน

ตอนท 2 ใหผเรยนขดเครองหมาย หนาขอความท ถก กา X หนาขอความทผด ..........6 . พชเปนสงมชวต สามารถกนอาหาร เจรญเตบโต และสบพนธได ..........7. นอกจากนา อาหาร และแสงแดดแลว พชยงตองการกาชออกชเจน ในการหายใจ ..........8. ถาเราปลกตนไมในรม ตนไมจะเอนไปในทศทางแสงแดดสองถง .........9. ถาในดนไมมนาพชกสามารถใชรากดดอาหารจากดนขนมาใชได .........10. ธาตอาหารของพช คอสารอาหาร 5 ประเภท ไดแก คาโบไฮเดรต โปรตน วตามน เกลอแร และไขมน เฉลย

1.ข 2. ข 3. ข 4. ก 5. ค 6. 7. 8. 9. 10.

~ 52 ~  

 

บทท 4 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เนอหา 1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 2. คณธรรมในการประกอบอาชพ 3. ปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพ

~ 53 ~  

 

แบบทดสอบกอนเรยน ใหผเรยน ทบ อกษร ก ข ค ง ทเปนคาตอบทถกตองเพยงขอเดยว 1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาต หมายถงอะไร

ก. การควบคมมใหการทาลายทรพยากร ข. การใชทรพยากรใหมคณภาพตอชวตมนษย ค. การมมาตรการเพอปองกนและคมครอง ง. การใชทรพยากรอยางเหมาะสมโดยใหเกดสภาพสมดล

2. ขอใดเปนการอนรกษทรพยากรดน ก. ใสปยปละครง ข. ปลกพชหมนเวยน

ค. การปลกพชชนดเดยวกนซาๆ ง. เผาฟางขาวเพอไลแมลง

3. คาวาการพฒนาทยงยนมความหมายสอดคลองกบขอใดมากทสด ก. การใชทรพยากรหลายชนดพรอมกน ข. การใชทรพยากรตามทกฎหมายบญญต ค. การใชทรพยากรแบบประหยดและคมคา ง. การใชทรพยากรธรรมชาตเพอการอตสาหกรรม

4. ประเภทของอาชพแบงออกไดกประเภท ก. 4 ประเภท ข. 2 ประเภท ค. 8 ประเภท ง. 6 ประเภท

5. ผประกอบการอาชพสวนตวคอขอใด ก. เปนเจาของกจการ ข. เปนลกจางโรงงาน ค. เปนลกคาบรษท ง. เปนทปรกษาบรษท

6. ความจาเปนในการประกอบอาชพสวนตวเพอการมรายไดระหวางเรยนคอขอใด ก. ฝกทางานใหมประสบการณ ข. พงพาตนเองหารายได ค. ตองชวยครอบครวหารายได ง. ภาวะเศรษฐกจปจจบน

~ 54 ~  

 

7. ขอมลทางการตลาดมไวเพออะไร

ก. ตดสนใจและวางแผนการขาย ข. ตดสนใจและวางแผนการซอ ค. ตดสนใจและวางแผนการตลาด ง. ตดสนใจและวางแผนการผลต

8. กระบวนการตดสนใจเกยวกบการซอและการคาคอความหมายของขอใด ก. พฤตกรรมผผลต ข. พฤตกรรมผบรโภค ค. พฤตกรรมผคา ง. พฤตกรรมขาย

9. ขอใดมใชหลกการจดการตลาด ก. การจดราน ข. การขายโดยบคคล ค. การกระจายตวสนคา ง. การโฆษณา

10. คณงามความดทเปนธรรมชาต กอใหเกดประโยชนตอตนเอง สงคม หมายถงขอใด ก. จรรยาบรรณ ข. ศลธรรม ค. จรยธรรม ง. คณธรรม

เฉลย 1.ง 2.ข 3.ค 4.ง 5.ก 6.ข 7.ค 8.ก 9.ง 10.ง

~ 55 ~  

 

บทท 4 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง การใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยาง

ฉลาด โดยใชใหนอย เพอใหเกดประโยชนสงสด โดยคานงถงระยะเวลาในการใชใหยาวนาน และกอใหเกดผลเสยหายตอสงแวดลอมนอยทสด รวมทงตองมการกระจายการใชทรพยากรธรรมชาตอยางทวถง อยางไรกตาม ในสภาพปจจบนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความเสอมโทรมมากขน ดงนนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงมความหมายรวมไปถงการพฒนาคณภาพสงแวดลอมดวย

ทรพยากรธรรมชาต (Natural resources) หมายถงสงทปรากฏอยตามธรรมชาตหรอสงทขนเองอานวยประโยชนแกมนษยและธรรมชาตดวยกนเอง (ทว ทองสวาง และทศนยทองสวาง,2523:4) ถาสงนนยงไมใหประโยชนตอมนษยกไมถอวาเปนทรพยากรธรรมชาต (เกษมจนทรแกว,2525:4) ความหมายของทรพยากรธรรมชาตมกจะมองในแงทวาเปนสงอานวยประโยชนแกมนษยทงทางตรงและทางออมหากไมไดใหประโยชนอะไรเลยกคงไมใชทรพยากรธรรมชาตดงนนจงมการจดประเภททรพยากรธรรมชาตไวหลายประเภทดวยกน เชน ดน นา ปาไมสตวปา แรธาต ฯลฯซงเปนทรพยากรทเปนแหลงพลงงานสาคญ

การใชคาวา "ทรพยากรธรรมชาต" และคาวา "สงแวดลอม" บางครงผใชอาจจะเกดความสบสนไมทราบวาจะใชคาไหนดจงนาพจารณาวาคาทงสองนมความคลายคลงและแตกตางกนอยางไร ในเรองน เกษมจนทรแกว (2525:7-8) ไดเสนอไวดงน

1. ความคลายคลงกนในแงนพจารณาจากทเกด คอ เกดขนตามธรรมชาตเหมอนกนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตางเปนสงทใหประโยชนตอมนษยเชนกนมนษยรจกใช รจกคดในการนาทรพยากรธรรมชาตมาใชและมนษยอาศยอยในทรพยากรธรรมชาตตาง ๆกใหเกดการเปลยนแปลงทรพยากรธรรมชาต แลวมนษยกเรยกสงตาง ๆ ทงหมดวา "สงแวดลอม" ความคลายคลงกนของคาวาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยทวาทรพยากรธรรมชาตเปนสวนหนงของสงแวดลอม

2. ความแตกตาง ทรพยากรธรรมชาตเปนสงทเกดขนเองตามธรรมชาตแตสงแวดลอมนนประกอบดวยทรพยากรธรรมชาตและสงทมนษยสรางขนโดยอาศยทรพยากรธรรมชาต หากขาดทรพยากรธรรมชาตมนษยจะไมสามารถสรางสงแวดลอมอน ๆไดเลย

ถาแยกมนษยออกมาในฐานะผใชประโยชนจากสงตาง ๆ ในโลกนเมอกลาวถงสงทเกดขนเองตามธรรมชาต จงควรใชคาวา "ทรพยากรธรรมชาต"แตถาตองการกลาวรวม ๆถงสงทเกดขนตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขนกควรใชคาวา "สงแวดลอม" แตถาตองการเนนเรองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไปพรอม ๆ กนกควรใชคาวา "ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม"

เมอกลาวถงสงแวดลอมหลายๆ คน จะเขาใจถงเรองของนาเสย ควนพษในอากาศ ไอเสยจากรถยนต ขยะมลฝอย ฯลฯซงในความเปนจรง สงแวดลอม มความหมายกวางมาก มความสมพนธกบทก ๆสงทมชวต และไมมชวต ใน Module น จะสนทนากน ในเรองของคนมความสมพนธกบ สงแวดลอมอยางไร โดยทตระหนกอยเสมอวา ในอดตทผานมาปญหาเรอง ความสมดลของ ธรรมชาตกบคนยงไมม คนสวนใหญในยคตน ๆจงมชวตอยใต อทธพลของธรรมชาต ความเปลยนแปลง ทางดานธรรมชาตและสภาพแวดลอม มลกษณะท คอยเปนคอยไป ซงไมกอใหเกด

~ 56 ~  

 

ผลกระทบทางสงแวดลอมมากนก แตเนองจาก มความเจรญกาวหนา ดานเทคโนโลย เศรษฐกจและอตสาหกรรม ขยายตวมากขน ประกอบดวย ความตองการของมนษย มอยไมจากดจงทาใหเกดปญหา ทางดานสงแวดลอม ขนในโลกสเขยวของเรา เชน ปญหาทางดานภาวะมลพษทางเสยและนา ปญหาทรพยากรธรรมชาต เสอมสลาย ปญหาการตงถนฐานและชมชน ดงนน จงมความจาเปน ทจะตองกลาวถง มนษยกบความสมพนธกบสงแวดลอมอยางไร

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสามารถกระทาไดหลายวธ ทงทางตรงและทางออม ดงน 1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยทางตรง ซงปฏบตไดในระดบบคคล องคกร และ

ระดบประเทศ ทสาคญ คอ 1.1 การใชอยางประหยด คอ การใชเทาทมความจาเปน เพอใหมทรพยากรไวใชไดนานและเกดประโยชน

อยางคมคามากทสด 1.2 การนากลบมาใชซาอก สงของบางอยางเมอมการใชแลวครงหนงสามารถทจะนามาใชซาไดอก เชน

ถงพลาสตก กระดาษ เปนตน หรอสามารถทจะนามาใชไดใหมโดยผานกระบวนการตางๆ เชน การนากระดาษทใชแลวไปผานกระบวนการตางๆ เพอทาเปนกระดาษแขง เปนตน ซงเปนการลดปรมาณการใชทรพยากรและการทาลายสงแวดลอมได

1.3 การบรณซอมแซม สงของบางอยางเมอใชเปนเวลานานอาจเกดการชารดได เพราะฉะนนถามการบรณะซอมแซม ทาใหสามารถยดอายการใชงานตอไปไดอก

1.4 การบาบดและการฟนฟ เปนวธการทจะชวยลดความเสอมโทรมของทรพยากรดวยการบาบดกอน เชน การบาบดนาเสยจากบานเรอนหรอโรงงานอตสาหกรรม เปนตน กอนทจะปลอยลงสแหลงนาสาธารณะ สวนการฟนฟเปนการรอฟนธรรมชาตใหกลบสสภาพเดม เชน การปลกปาชายเลน เพอฟนฟความสมดลของปาชายเลนใหกลบมาอดมสมบรณ เปนตน

1.5 การใชสงอนทดแทน เปนวธการทจะชวยใหมการใชทรพยากรธรรมชาตนอยลงและไมทาลายสงแวดลอม เชน การใชถงผาแทนถงพลาสตก การใชใบตองแทนโฟม การใชพลงงานแสงแดดแทนแรเชอเพลง การใชปยชวภาพแทนปยเคม เปนตน

1.6 การเฝาระวงดแลและปองกน เปนวธการทจะไมใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถกทาลาย เชน การเฝาระวงการทงขยะ สงปฏกลลงแมนา คคลอง การจดทาแนวปองกนไฟปา เปนตน

2. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยทางออม สามารถทาไดหลายวธ ดงน 2.1 การพฒนาคณภาพประชาชน โดนสนบสนนการศกษาดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมทถกตองตามหลกวชา ซงสามารถทาไดทกระดบอาย ทงในระบบโรงเรยนและสถาบนการศกษาตางๆ และนอกระบบโรงเรยนผานสอสารมวลชนตางๆ เพอใหประชาชนเกดความตระหนกถงความสาคญและความจาเปนในการอนรกษ เกดความรกความหวงแหน และใหความรวมมออยางจรงจง

2.2 การใชมาตรการทางสงคมและกฎหมาย การจดตงกลม ชมชน ชมรม สมาคม เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตางๆ ตลอดจนการใหความรวมมอทงทางดานพลงกาย พลงใจ พลงความคด ดวยจตสานกในความมคณคาของสงแวดลอมและทรพยากรทมตอตวเรา เชน กลมชมรมอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของนกเรยน นกศกษา ในโรงเรยนและสถาบนการศกษาตางๆ มลนธคมครองสตวปาและพรรณพชแหงประเทศไทย มลนธสบ นาคะเสถยร มลนธโลกสเขยว เปนตน

~ 57 ~  

 

2.3 สงเสรมใหประชาชนในทองถนไดมสวนรวมในการอนรกษ ชวยกนดแลรกษาใหคงสภาพเดม ไมใหเกดความเสอมโทรม เพอประโยชนในการดารงชวตในทองถนของตน การประสานงานเพอสรางความรความเขาใจ และความตระหนกระหวางหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถนกบประชาชน ใหมบทบาทหนาทในการปกปอง คมครอง ฟนฟการใชทรพยากรอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด

2.4 สงเสรมการศกษาวจย คนหาวธการและพฒนาเทคโนโลย มาใชในการจดการกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดประโยชนสงสด เชน การใชความรทางเทคโนโลยสารสนเทศมาจดการวางแผนพฒนา การพฒนาอปกรณเครองมอเครองใชใหมการประหยดพลงงานมากขน การคนควาวจยวธการจดการ การปรบปรง พฒนาสงแวดลอมใหมประสทธภาพและยงยน เปนตน

2.5 การกาหนดนโยบายและวางแนวทางของรฐบาล ในการอนรกษและพฒนาสงแวดลอมทงในระยะสนและระยะยาว เพอเปนหลกการใหหนวยงานและเจาหนาทของรฐทเกยวของยดถอและนาไปปฏบต รวมทงการเผยแพรขาวสารดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงทางตรงและทางออม ประเภทของทรพยากรธรรมชาต

การแบงประเภทของทรพยากรธรรมชาตมการแบงกนหลายลกษณะแตในทน แบงโดยใชเกณฑของการนามาใช แบงออกเปน 4ประเภทดงน

1. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวไมหมดสน(Inexhaustible natural resources) เปนทรพยากรธรรมชาตทเกดขนกอนทจะมมนษยเมอมมนษยเกดขนมาสงเหลานกมความจาเปนตอการดารงชวตของมนษยจาแนกเปน 2 ประเภท ไดแก

1.1 ประเภททคงสภาพเดมไมเปลยนแปลง (Immutable)ไดแกพลงงานจากดวงอาทตย ลม อากาศ ฝนแมกาลเวลาจะผานไปนานเทาใดกตามสงเหลานกยงคงมไมเปลยนแปลง

1.2 ประเภททมการเปลยนแปลง (Mutable) การเปลยนแปลงทเกดขนเนองมาจากการใชประโยชนอยางผดวธ เชนการใชทดน การใชนาโดยวธการทไมถกตองทาใหเกดการเปลยนแปลงทงทางดานกายภาพ และดานคณภาพ

2. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวทดแทนได (renewable natural resources)เปนทรพยากรธรรมชาตทใชไปแลวสามารถเกดขนทดแทนไดซงอาจจะเรวหรอชาขนอยกนชนดของทรพยากรธรรมชาตประเภทนนทรพยากรธรรมชาตทใชแลวทดแทนได เชน พช ปาไม สตวปา มนษยความสมบรณของดน คณภาพของนา และทศนยภาพทสวยงาม เปนตน

3. ทรพยากรธรรมชาตทสามารถนามาใชใหมได (Recycle able natural resources) เปนทรพยากรธรรมชาตจาพวกแรธาตทนามาใชแลวสามารถนาไปแปรรปใหกลบไปสสภาพเดมไดแลวนากลบมาใชใหมอก (อแกว ประกอบไวยกจ เวอร, 2525:208) เชน แรโลหะแรอโลหะ ไดแก เหลก ทองแดง อะลมเนยม แกว ฯลฯ

4. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดสนไป (Exhausting natural resources)เปนทรพยากรธรรมชาตทนามาใชแลวจะหมดไปจากโลกนหรอสามารถเกดขนทดแทนได แตตองใชเวลายาวนานมาก ทรพยากรธรรมชาตประเภทนไดแก นามนปโตรเลยม กาซธรรมชาตและถานหน เปนตน

~ 58 ~  

 

ความสาคญและผลกระทบของทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรธรรมชาตมความสาคญตอมนษยมากมายหลายดานดงน 1. การดารงชวตทรพยากรธรรมชาตเปนตนกาเนดของปจจย 4 ในการดารงชวตของมนษยพบวามนษยจะตองพงพาทรพยากรธรรมชาตเพอสนองความตองการทางดานปจจยส คอ อาหารเครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค 1.1 อาหารทมนษยบรโภคแรกเรมสวนหนงไดจากทรพยากรธรรมชาตเชน เผอก มน ปลานาจดและปลานาเคมเปนตน 1.2 เครองนงหมแรกเรมมนษยประดษฐเครองนงหมจากทรพยากรธรรมชาต เชน จากฝาย ปาน ลนน ขนสตว ฯลฯ ทมอยตามธรรมชาต ตอมาเมอจานวนประชากรเพมขนความตองการเครองนงหมกเพมขนดวย จงจาเปนตองปลกหรอเลยงสตวเพอการทาเครองนงหมเองและในทสดกทาเปนอตสาหกรรม 1.3 ทอยอาศยการสรางทอยอาศยของชนเผาตาง ๆ จะพยายามหาทรพยากรธรรมชาตทมอยในทองถนมาเปนองคประกอบหลกในการกอสรางทอยอาศยขนมาตวอยางเชน ในเขตทะเลทรายทแหงแลงบานทสรางขนในเขตภเขาจะทาดวยดนเหนยว แตถาเปนบรเวณทแหงแลงและไรพชพรรณธรรมชาต บานทสรางขนอาจจะเจาะเปนอโมงคเขาไปตามหนาผาบานคนไทยในชนบทสรางดวยไม ไมไผ หลงคามงดวยจากหรอหญาเปนตน 1.4 ยารกษาโรคตงแตสมยโบราณมนษยรจกนาพชสมนไพรมาใชในการรกษาโรค เชนคนไทยใชฟาทะลายโจรรกษาโรคหวด หอบ หด หวไพล ขมนนาผงใชบารงผว 2. การตงถนฐานและการประกอบอาชพทรพยากรธรรมชาตเปนปจจยพนฐานในการตงถนฐานและประกอบอาชพของมนษยเชน แถบลมแมนาหรอชายฝงทะเลทอดมสมบรณดวยพชและสตวจะมประชาชนเขาไปตงถนฐานและประกอบอาชพทางการเกษตรกรรมประมงเปนตน

3. การพฒนาทางเศรษฐกจจาเปนตองใชทรพยากรธรรมชาต 4. ความกาวหนาทางเทคโนโลย การประดษฐเครองมอ เครองใชเครองจกร เครองผอนแรง ตองอาศย

ทรพยากรธรรมชาต 5. การรกษาสมดลธรรมชาต ทรพยากรธรรมชาตเปนปจจยในการรกษาสมดลธรรมชาต กจกรรมของมนษยทสงผลกระทบตอสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ไดแก 1. กจกรรมทางดานอตสาหกรรม โดยไมมการคานงถงสงแวดลอมมการนาใชทรพยากรธรรมชาตมากมาย

และกอใหเกดมลพษ ตอสงแวดลอม เชนอตสาหกรรมเหมองแร มการเปดหนาดน กอใหเกดปญหาการชะลาง พงทลายของดนและปญหานาทง จากเหมองลงสแหลงนา กอใหเกดพลพษทางนา

2. กจกรรมทางการเกษตร เชน มการใชยาฆาแมลง เพอเพมผลผลต สงผลใหเกดอนตรายตอสงแวดลอม และสขภาพอนามยของมนษย เนองจากมการสะสมสารพษไวในรางกายของสงมชวต และสงแวดลอม กอใหเกดอนตรายในระยะยาวและเกดความสญ ทางดานเศรษฐกจ เนองจากการเจบปวย ของประชาชนและคณภาพสงแวดลอมทแยลง

3. กจกรรมการบรโภคของมนษย สงผลใหมการใชทรพยากรอยางฟมเฟอย ขาดการคานงถอสงแวดลอม กอใหเกดปญหาสงแวดลอมตามมา เชน ปรมาณขยะทมากขน จากการบรโภคของเรานทมากขนซงยากตอการกาจด โดยเกดจาการใชทรพยากร อยางไมคมคาทาใหปรมาณทรพยากรธรรมชาต ลดนอยลงเปนตน

~ 59 ~  

 

สาเหตทมนษยทาลายสงแวดลอม มหลายสาเหตดงน 1. การเพมของประชากรการเพมของประชากรโลก เปนไปอยางรวดเรวเนองจากความเจรญ ทางดาน

การแพทย ชวยลดอตราการตาย โดยการเพมประชากรนกอใหเกดการบรโภคทรพยากรมากขน มของเสยมากขน 2. พฤตกรรมการบรโภคอนเนองมาจาก ตองการใหคณภาพชวตดขนมความสขสบาย มากขน มการนาใชทรพยากรธรรมชาต อยางสนเปลองมขยะและของเสยมากขน สงผลกระทบตอ สงแวดลอมและตวมนษยเอง 3. ความโลภของมนษยโดยนาทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมมาใชเพอใหตนเองมความรารวย มความสะดวกสบาย มความเหนแกตว ขาดสตยงคดถงสงแวดลอม อนจะเปนผลสงใหเกดปญหา สงแวดลอมทมากระทบตอมนษยเองในทสด

4. ความไมรสงททาใหมนษย ขาดการรเทาทน บนรากฐานแหงความจรง อยางลกซงในสงแวดลอม และธรรมชาต สงผลใหมนษยขาดสต ในการใชทรพยากรธรรมชาตมพฤตกรรมการบรโภค อนเปนการทาลายสงแวดลอม โดยขาดการคาดการณผลทจะเกดตามมา จะสงผลใหเกดปญหาสง แวดลอม และนาไปสความเสยหายทงตนเองและธรรมชาต

แนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาต การเพมประชากรอยางรวดเรว (Exponential) ทาใหมการนาทรพยากรธรรมชาตมาใชสนองความตองการ

ในการดารงชวตมากยงขนทงทางดานปรมาณและคณภาพซงบางครงเกนความจาเปน จนทาใหระบบนเวศตาง ๆ เสยสมดลทรพยากรธรรมชาตบางอยางเสอมโทรมรอยหรอหรอเกดการเปลยนแปลงจนไมสามารถเออประโยชนไดเชนเดมจงมความจาเปนอยางยงทจะตองหาวธการหรอมาตรการในการใชทรพยากรธรรมชาตอยางเหมาะสมและมเหตผลเพยงพอทงนรวมไปถงการควบคมขนาดประชากรโลกใหมความเหมาะสมกบทรพยากรของโลกขณะเดยวกนกตองอนรกษสงแวดลอมควบคไปดวยในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตตามหวขอท 3.1.3 นนควรเนนทรพยากรธรรมชาตประเภทท 1 และ2 โดยมมาตรการททาใหสามารถใชประโยชนไดตลอดไปทงดานปรมาณและคณภาพสวนทรพยากรธรรมชาตประเภทท 3 และ 4 ควรใชกนอยางประหยดและเหมาะสมทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดสนไปควรใชอยางประหยดทสด

แนวคดการพฒนาแบบยงยน(Sustainable Development-S.D.) WCED(World Commission on Environment and Development)ไดใหความหมายของการพฒนา แบบยงยนไววาเปนการพฒนา ทสามารถตอบสนอง ตอความตองการขนพนฐาน ของคนในรนปจจบน เชนอาหาร เครองนงหม ยารกษาโรค ทอยอาศย ฯลฯ โดยไมทาให ความสามารถในการตอบสนอง ความตองการดงกลาว ของคนรนตอไปตองเสยไป ("Development that meets the needs of the present without compromising the ability of Future generation to meet their own needs") ซงเพอพจารณาแลว จะเหนวา S.D เปนเรองเกยวของ กบความเทาเทยมกน ของคนในปจจบนรนเดยวกนและความเทาเทยมกน ของคนระหวางรนปจจบน และรนตอไป เปนความเทาเทยมกนทมงใหเกดความยตธรรม ในการกระจายความมงคง (รายได) และการใหทรพยากรตลอดจนการอนรกษ สงแวดลอมโดย S.D. จะเกยวของกบ ความสมพนธของระบบ 3 ระบบคอ ระบบนเวศ/สงแวดลอม ระบบเศรษฐกจ และระบบสงคม มเปาหมายคอการทาใหบรรลเปาหมายทง 3 ระบบนใหมากทสด เพอใหมความเจรญเตบโตพรอมกนจากคนในรนปจจบน และมความยงยนไปจนถงลกหลานในอนาคต

~ 60 ~  

 

แนวทางการพฒนาทรพยากรมนษยเพอสงแวดลอม มนษยเปนผใชทรพยากรโดยตรง ซงยอมจะตองไดรบผลกระทบอนเนองมาจากการเปลยนแปลง ของสงแวดลอม ถาหากพจารณาถงปญหาสงแวดลอมแลว จะเหนไดวา ลวนเปนเหตมาจาก การเพมจานวนประชากรและการเพมปรมาณ การบรโภคทรพยากร ของมนษยเอง โดยมงยกระดบมาตรฐานการดารงชวต และมการผลตเครองอปโภคมากขน มการนาใช ทรพยากรธรรมชาตมากขนกอใหเกดสารพษ อยางมากมาย สงแวดลอมหรอธรรมชาต ไมสามารถจะปรบตวไดทนและทาใหธรรมชาต ไมสามารถรกษาสมดลไวไดอนจะสงผลตอมนษยและโลกในทสด

ปญหาสงแวดลอมทเกดขนนจะเหนไดวา เกดจากการขาดความร ความเขาใจในความเปนจรง ของสงแวดลอมและธรรมชาต ขาดความรความเขาใจ ในความเปนจรงของชวต และองคประกอบอนของความเปนมนษย โดยทมนษยเอง กเปนสวนหนง ของสงแวดลอม และธรรมชาตดงนน การนาความร ความเขาใจ มาปรบปรง พฒนาการดารงชวต ของมนษยใหกลมกลนกบสงแวดลอม จงนาจะเปน มาตรการทดทสด ในการทจะทาใหมนษยสามารถทจะดารงชวตอยได อยางมนคง มความสอดคลอง และสามารถกลมกลนกบสงแวดลอมไดทงในปจจบนและอนาคต

แนวทางการพฒนาทรพยากรมนษยเพอสงแวดลอม ควรมดงน 1. การใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอมโดยเนนใหผเรยนไดรจกธรรมชาต ทอยรอบตวมนษยอยางแทจรง

โดยใหมการศกษาถง นเวศวทยาและความสมพนธ ระหวางมนษย และสงแวดลอม เพอใหมความรจรงในการดารงชวต ใหผสมกลมกลน กบธรรมชาตทอยโดยรอบ ไดมงสอน โดยยดหลกศาสนาโดยสอนใหคนมชวต ความเปนอยอยางเรยบงาย ไมทาลายชวตอน ๆทอยในธรรมชาตดวยกน พจารณาถง ความเปนไปตามธรรมชาตทเปนอยยอมรบความเปนจรง ของธรรมชาต และยอมรบความจรงนน โดยไมฝนธรรมชาตใชประโยชนจากธรรมชาต อยางสนเปลองนอยทสด ทาใหเกดทรพยากรมนษยทมคณภาพเปนทตองการ ของสงคมและประเทศชาต ในการพฒนา

2. การสรางจตสานกแหงการอนรกษสงแวดลอมเปนการทาใหบคคลเหนคณคาและตระหนก ในสงแวดลอมและธรรมชาต รวมทงผลกระทบ จากการทากจกรรมทสงผลตอสงแวดลอม สรางความรสก รบผดชอบตอปญหาทเกดขนระหวางสงแวดลอม และการพฒนา การสรางจตสานก โดยการใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอม จะเปนพนฐานในการพฒนาจตใจ ของบคคล และยงมผลตอพฤตกรรม ของบคคล ใหมการเปลยนแปลง การดาเนนชวต ไดอยางเหมาะสมสอดคลองกลมกลน กบธรรมชาต

3. การสงเสรมใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยใหเออตอสงแวดลอมดารงชวต โดยสอดคลองกบธรรมชาต ซงการปรบเปลยน พฤตกรรมทเออตอสงแวดลอมน จะเปนสงทเกดตามมา จากการใหการศกษาและการสรางจตสานก ทาใหมการดารงชวต โดยไมเบยดเบยนธรรมชาตปาไมของประเทศไทย

ปาไม (องกฤษ: Forest) หมายถง บรเวณทมตนไมหลายชนด ขนาดตางๆ ขนอยอยางหนาแนนและกวางใหญพอทจะมอทธพลตอสงแวดลอมในบรเวณนน เชน ความเปลยนแปลงของลมฟาอากาศ ความอดมสมบรณของดนและนา มสตวปาและสงมชวตอนซงมความสมพนธซงกนและกน ปา ตามพระราชบญญตปาไม หมายถง ทดนทไมมบคคลใดบคคลหนงไดมาซงกรรมสทธครอบครองตามกฎหมายทดน ในประเทศไทยเราสามารถแบงประเภทของปาออกไดเปน 2 ประเภทดวยกนไดแก

~ 61 ~  

 

1. ปาไมดบ (Evergreen Forest) ปาประเภทนมประมาณ 30% ของเนอทปาทงประเทศ สามารถแบงยอยออกไปไดอก 4 ชนด ดงน

1.1 ปาดบเมองรอน (Tropical Evergreen Forest) 1.2 ปาสน (Coniferous Forest) 1.3 ปาพร (Swamp Forest) 1.4 ปาชายหาด (Beach Forest)

2. ปาผลดใบ (Deciduous Forest) แบงได 3 ชนด คอ 2.1 ปาเบญจพรรณ (Mixed Deciduous Forest) 2.2 ปาแพะ ปาแดง ปาโคก หรอปาเตงรง (Deciduous Dipterocarp Forest) 2.3 ปาหญา (Savanna Forest)

ปาไมผลดใบ ลกษณะของปาดงดบทวไป มกเปนปาทบ ประกอบดวยพนธไมมากมายหลายรอยชนด ตนไมชนบนซงสวน

ใหญเปนไมตระกลยาง (Dipterocarpaceae) มกมลาตนสงตงแต 30 ถง 50 เมตร และมขนาดใหญมาก ถดลงมากเปนตนไมขนาดเลกและขนาดกลาง ซงสามารถขนอยใตรมเงาของตนไมใหญได รวมทงตนไมในตระกลปาลม (Palmaceae) ชนดตางๆ พนปามกรกทบ และประกอบดวยไมพม ไมลมลก ระกา หวาย ไมไผตางๆ บนลาตนมพนธไมจาพวก epiphytes เชน พวกเฟรน และมอส ขนอยทวไป เถาวลยในปาชนดนมากกวาในปาชนดอน ๆ ไมพนลาง (undergrowth) ทมในปาชนดนม ไมไผ (bamboo) หลายชนด เชน ไมฮก DendrocalamusbrandisiiKurz.) ไมเฮย (CephalostachyumvirgatumKurz.) ไมไรเครอ ไมไผคลาน (DinochloamacllelandiLabill) เปนตน นอกจากนนกมไมในตระกลปาลมตางๆ เชน ตาวหรอลกชด (ArengapinnataMerr.) เตาราง (Caryotaurens Linn.) และคอ (LivistonaspeciosaKurz.) เปนตน รวมทงเฟนหรอกด เฟนตนและหวาย (Calamus spp.)

ปาดบเมองรอน (Tropical rain forest) เปนปาไมผลดใบ เปนปาทอยในเขตทมมรสมพดผานอยเกอบตลอดทงป มปรมาณนาฝนมาก ดนมความชน

อยตลอดเวลา ขนอยทงในทราบและทเปนภเขาสง มกระจายอยทวไปตงแตภาคเหนอไปถงภาคใต ปาดบเมองรอนจะเกดขนไดตองมสภาพภมอากาศ คอนขางชนและฝนตกชก ไดรบอทธพลของลมมรสมอยางมาก แบงยอยตามสภาพความชมชนและความสงตาของภมประเทศ ไดดงน

ปาดบชน (Tropical Rain Forest) มอยทวไปในทกภาคของประเทศ และมากทสดแถบชายฝงภาคตะวนออก เชน ระยองจนทบร และทภาคใต กระจดกระจาย ตามความสงตงแต 0 - 100 เมตรจากระดบนาทะเลซงมปรมาณนาฝนตกมากกวาภาคอน ๆ ลกษณะทวไปมกเปนปารกทบ ประกอบดวยพนธไมมากมายหลายรอยชนด ตนไมสวนใหญเปนวงศยาง ไมตะเคยนกะบากอบเชยจาปาปา สวนทเปนพชชนลางจะเปนพวกปาลม ไผ ระกา หวายบก ขอน เฟรน มอส กลวยไมปา และ เถาวลยชนดตางๆ

~ 62 ~  

 

ภาพ แสดงลกษณะปาดบชน ปาดบแลง (Dry Evergreen Forest) มอยทวไปตามภาคตาง ๆ ของประเทศ ตามทราบเรยบหรอตามหบ

เขา มความสงจากระดบนาทะเลประมาณ 500 เมตร และมปรมาณนาฝนระหวาง 1,000-1,500 ม.ม. พนธไมทสาคญ เชน ยางแดงมะคาโมง เปนตน พนทปาชนลางจะไมหนาแนนและคอนขางโลงเตยน

ภาพแสดงลกษณะปาดบแลง ปาดบเขา (Hill Evergreen Forest) เปนปาทอยสงจากระดบนาทะเล ตงแต 1,000 เมตรขนไป สวนใหญ

อยบนเทอกเขาสงทางภาคเหนอ และบางแหงในภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เชนท อช.ทงแสลงหลวง และ อช.นาหนาว เปนตน มปรมาณนาฝนระหวาง 1,000 ถง 2,000 ม. พชทสาคญไดแกไมวงศกอ เชน กอสเสยดกอตาหมนอยอบเชยมปาเบญจพรรณดวย เปนตน บางทกมสนเขาขนปะปนอยดวย สวนไมพนลางเปนพวกเฟรนกลวยไมดนมอสตาง ๆ ปาชนดนมกอยบรเวณตนนาลาธาร

~ 63 ~  

 

ภาพแสดงลกษณะปาดบเขา

ปาสน (Coniferous Forest) มกระจายอยเปนหยอม ๆ ตามภาคเหนอ เชน จงหวดเชยงใหม แมฮองสอน

ลาปางเพชรบรณ และทภาคตะวนออกเฉยงเหนอทจงหวดเลย ศรสะเกษ สรนทร และอบลราชธาน มอยตามทเขาและทราบบางแหงทมระดบสงจากนาทะเลตงแต 200 เมตรขนไป บางครงพบขนปนอยกบปาแดงและปาดบเขา ปาสนมกขนในทดนไมอดมสมบรณ เชน สนเขาทคอนขางแหงแลง ประเทศไทยมสนเขาเพยง 2 ชนดเทานน คอ สนสองใบและสนสามใบ และพวกกอตาง ๆ ขนปะปนอย พชชนลางมพวกหญาตาง ๆ

ภาพแสดงลกษณะปาสน

~ 64 ~  

 

ปาพรเปนสงคมปาทอยถดจากบรเวณสงคมปาชายเลน โดยอาจจะเปนพนทลมทมการทบถมของซากพชและอนทรยวตถทไมสลายตว และมนาทวมขงหรอชนแฉะตลอดป

ภาพแสดงลกษณะปาพร

จากรายงานของกองสารวจดน กรมพฒนาทดน (2525) พนททเปนพรพบในจงหวดตาง ๆ ดงน นราธวาส 283,350 ไร นครศรธรรมราช 76,875 ไร ชมพร 16,900 ไร สงขลา 5,545 ไร พทลง 2,786 ไร ปตตาน 1,127 ไร และตราด 11,980 ไร สวนจงหวดทพบเลกนอย ไดแก สราษฎรธาน ตรง กระบ สตล ระยอง จนทบร เชยงใหม (อ.พราว) และจงหวดชายทะเลอน ๆ รวมเปนพนท 400,000 ไร อยางไรกตาม พนทสวนใหญถกบกรกทาลายระบายนาออกเปลยนแปลงสภาพเปนสวนมะพราวนาขาว และบอเลยงกงเลยงปลา คงเหลอเปนพนทกวางใหญในจงหวดนราธวาสเทานน คอ พรโตะแดง ซงยงคงเปนปาพรสมบรณ และพรบาเจาะ ซงเปนพรเสอมสภาพแลว (ธวชชย และชวลต, 2528) แบงเปนยอย ๆได 2 ชนดคอ

~ 65 ~  

 

1.ปาชายเลน (Mangrove Swamp Forest) ปาชนดนจะขนอยตามชายฝงทะเลทมดนโคลนและนาทะเล

ทวมถง เชน ตามชายฝงตะวนตก ตงแตระนองถงสตลแถบอาวไทยตงแตสมทรสงครามถงตราด และจากประจวบครขนธลงไปถงนราธวาส ไมทสาคญเชน ไมโกงกางใบเลก โกงกางใบใหญ แสมลาพโพทะเล เปนตน

ภาพแสดงลกษณะปาชายเลน

2.ปาชายหาด (Beach Forest) เปนปาทมอยตามชายฝงทะเลทเปนดนกรวด ทรายและโขดหนพนธไมจะตางจากททนาทวมถง ถาชายฝงเปนดนทรายกมสนทะเล พชชนลางกจะมพวกตนนก และพนธไมเลอยอน ๆ อกบางชนด ถาเปนกรวดหรอหน พนธไมทขนสวนใหญกเปนพวกกระทง หกวาง เปนตน

ภาพแสดงลกษณะปาชายหาด

~ 66 ~  

 

สงมชวตในปาชายเลน สตวทอาศยอยตามพนปาโดยอาศยคบคลานหรอเกาะหรอขดรอยตามพนดนรวมทงพวกทอยในนาจะตองม

การปรบตวอยางมากเพอการอยรอด เนองจากตองประสบกบสภาวะตางๆทเปลยนแปลงอยเปนประจาหรอตองอยในสภาพทไมเหมาะสมตอการดารงชวตโดยทวไป เชน สภาวะททาใหมการสญเสยนาออกจากลาตวและสภาพอณหภมสงสภาพทมปรมาณออกซเจนคอนขางตาของดนเลน และการเปลยนแปลงความเคมของนา สภาพแวดลอมทางทะเล ปาชายเลนเปนแหลงทอดมไปดวยสตวนาและสตวบกนานาชนด นบตงแตสตว ไมมกระดกสนหลงชนตา ตงแต ฟองนา ซเลนเตอเรท หนอนตวแบน หนอนปลองหอยหมก กง กง ปตลอดจนสตวมกระดกสน หลงจาพวก ปลา สตวเลอยคลาน นก และ สตวเลยงลกดวยนม สตวตางๆเหลาน สวนใหญมความสาคญ ทางเศรษฐกจและมความสาคญตอ ระบบนเวศทะเล เปนอยางยง

ภาพแสดงสงมชวตในปาชายเลน ปจจยทกอใหเกดปาไม การทปาไมในแตละพนทมความแตกตางกนนนมอทธพลมาจากปจจยตางๆ ไดแก 1.แสงสวาง (Light) 2.อณหภม (Temperature) 3.สภาพภมอากาศ (Climate) 4.ความชนในบรรยากาศ (Atmospheric Moisture) 5.ปรมาณนาฝน (Rain) 6.สภาพภมประเทศ (Site) 7.สภาพของดน (Soil) 8.สงมชวต (Creature)

ความสาคญและประโยชนของปาไม 1. เปนสวนทสาคญมากสวนหนงของวฏจกร 2. ปาชวยในการอนรกษดนและนา 3. ชวยปรบสภาพบรรยากาศ 4. ปาไมเปนแหลงตนนาลาธาร 5. ปาไมเปนแหลงปจจยส ปาไมเปนแหลงผลต/ผผลต

~ 67 ~  

 

6. เปนทอยอาศยของสตวปา 7. เปนแนวปองกนลมพาย 8. ชวยลดมลพษทางอากาศ การสญเสยทรพยากรปาไม ตลอดเวลา 30 ปทผานมา อาจกลาวไดวาการสญเสยพนทปาหรอพนทปาไมเสอมโทรมลง สามารถสรปได

ดงน 1.การทาไม ความตองการไมเพอกจการตางๆ ขาดระบบการควบคมทด ผทเกยวของทกฝายมงแตตวเลข

ปรมาตรทจะทาออก โดยไมระวงดแลพนทปา ไมตดตามผลการปลกปาทดแทน 2.การเพมจานวนประชากรของประเทศ ทาใหความตองการจากภาคเกษตรกรรมมากขน ความจาเปนท

ตองการขยายพนทเพาะปลกเพมขน พนทปาไมในเขตภเขาจงเปนเปาหมายของการขยายพนทเพอการเพาะปลก 3.การสงเสรมการปลกพชหรอเลยงสตวเศรษฐกจเพอการสงออก ทาใหมการขยายพนทเพาะปลกดวยการ

บกรกปาเพมมากขน 4.การกาหนดแนวเขตพนทปา กระทาไมชดเจนหรอไมกระทาเลยในหลายๆ ปา การบกรกพนทปากดาเนน

ไปเรอยๆ กวาจะรแพรชนะปากหมดสภาพไปแลว 5.การจดสรางสาธารณปโภคของรฐ อาท เขอน อางเกบนา เสนทางคมนาคม การสรางเขอนขวางลานาจะ

ทาใหสญเสยพนปา บรเวณทเกบนาเหนอเขอน 6.การทาเหมองแร แหลงแรทพบในบรเวณทมปาไมปกคลมอย มความจาเปนทจะตองเปดหนาดนกอน จง

ทาใหปาไมทขนปกคลมถกทาลายลง 7.ไฟไหมปา

ผลกระทบของการทาลายปาไม 1.การชะลางพงทลายของดน ปกตพชพรรณตางๆ มบทบาทในการชวยสกดกนไมใหฝนตกถงดนโดยตรง

ความตานทานการไหลบาของนา ชวยลดความเรวของนาทจะพดพาหนา ดนไป มสวนของรากชวยยดเหนยวดนไว ทาใหเกดความคงทนตอการพงทลายมากยงขน แตหากพนทวางเปลาอตราการ พงทลายของดนจะเกดรนแรง การสญเสยดนจะเพมขน

2.ดนขาดความอดมสมบรณ บรเวณพนดนทไมมวชพชหรอปาไมปกคลม การพดพาดนโดยฝนหรอลมจะเกดขน ไดมาก โดยเฉพาะบรเวณผวหนาดน

3.ความแหงแลงในฤดแลง การแผวถางทาลายปาตนนาเปนบรเวณกวาง ทาใหพนทปาไมไมตดตอกนเปนผนใหญ ทาใหเกดการระเหยของนาจากผวดนสง แตการซมนาผานผวดนตา ดนดดซบและเกบนาภายในดนนอยลง ทาใหนาหลอ เลยงลาธารมนอยหรอไมม

4.คณภาพนาเสอมลง คณภาพนาทงทางกายภาพ เคม และชวภาพลวนดอยลง ถามการเปลยนแปลง หรอทาลายพนทปา การปนเปอนของดนตะกอนทนาพดพาดวยการไหลบาผานผวหนาดนหรอในรปแบบอน ๆ นอกจากน การปราบวชพชหรออนทรยตางๆ ทอยในแนวทางเดนของนา กอใหเกดการปนเปอนและสรางความสกปรกตอนาได ไมมากกนอย

~ 68 ~  

 

5.นาเสย การปลดปลอยของเสยหรอนาเสยลงสลานาสาธารณะ จงหลกเลยงไมไดทจะทาใหเกดปญหานาเสยโดยเฉพาะลาหวย ลาธาร ทนาไหลชาบรเวณทราบ สงมชวตในนาตายและสญพนธ ขาดนาดบทาการประปา

6.อากาศเสย การหายใจของสงมชวตทกชนดจะปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดออกมา หากมตนไมจานวนมากหรอพนทปามากพอ ตนไมเหลานจะดดซบกาซคารบอนไดออกไซดไวในตอนกลางวนเพอการสงเคราะหดวยแสง หรอกาซทเกดจากการเผาไหมทไมสมบรณ เชน คารบอนมอนอกไซดจะดดซบไวโดยพชชนสงเหลาน อากาศเสยกจะไมเกดขน

7.โลกรอน หรอเกดปรากฏการณเรอนกระจก (Green house effect) กาซเหลานยอมใหความรอนจากดวงอาทตยผานลงมายงพนโลกได ทาใหสามารถเกบความรอนจากการดดซบรงสไวมากขนโลกจงมอณหภมสงขน กลมกาซทรวมตวกนเปนเกราะกาบง ไดแก กาซมเทน ไนตรสออกไซด คลอโรฟลออโรคารบอน คารบอนเตตระคลอไรด คารบอนมอนอกไซด และทสาคญคอ คารบอนไดออกไซดซงมมากทสด

ทงหมดทกลาวมานนกวทยาศาสตรในประเทศไทยนนไดกลาววา"การทโลกมกาซคารบอนไดออกไซดเยอะนนไมไดมแตจะทาใหโลกรอนอยางเดยวแตยงมประโยชน ถาเราปลกตนไมใหมนเยอะๆกดแตตนไมมนกตองมใบทเหยวแหงรวงหลน ซงเมอใบไมทเหยวแหงรวงหลนมาสพนดนแลวทบถมกนไปเรอยๆกจะทาใหเกดกาซมเทนซงจะสงผลเสยแตอยางเดยว เพราะกาซคารบอนไดออกไซดยงมประโยชนทางออมอกคอ เมอกาซคารบอนไดออกไซดลอยขนเหนอฟามนกยงชวยบงแสงอาทตยเพอไมใหโลกรอนเชนเดยวกบฝนละอองตางๆ"

การอนรกษปาไม การอนรกษปาไมเปนแนวทางการแกไขปญหาดงกลาวกระทาไดดงน 1.ปาเพอการอนรกษ กาหนดไวเพออนรกษสงแวดลอมดนนา พนธพช พนธสตวทหายาก และปองกนภย

ธรรมชาตอนเกดจากนาทวมและการพงทลายของดน ตลอดทงเพอประโยชนในการศกษา การวจย และนนทนาการของประชาชนในอตรารอยละ 15 ของพนทประเทศ หรอประมาณ 48 ลานไร

2.ปาเพอเศรษฐกจ กาหนดไวเพอการผลตไมและของปา เพอประโยชนในทางเศรษฐกจ ในอตรารอยละ 25 ของพนทประเทศ หรอประมาณ 80 ลานไร

คณธรรมในการประกอบอาชพ

จรยธรรมเปนมาตรฐานความประพฤตของมนษยจะเกดขนไดตองอาศยความสมพนธระหวางจรรยา คอความประพฤต และธรรม คอเครองรกษาความประพฤต การประกอบอาชพใดๆ กตาม ผประกอบอาชพจะตองคานงถงผลตอสงคมภายนอกเสมอทงนกจะตองไมใชความรความสามารถในทางทผด หากประกอบอาชพโดยไรจรยธรรมผลเสยหายจะตกอยกบสงคมและประเทศชาต ฉะนนจรยธรรมจงมบทบาทสาคญอยางยงทจะลดปญหาทอาจจะเกดขน ความสาคญของจรยธรรม มดงน

1. ชวยใหผประกอบอาชพแตละสาขาไดใชวชาชพในทางทถกตองเหมาะสม และประโยชนตอสงคมและประเทศชาต

2. ชวยควบคมและสงเสรมใหผประกอบอาชพทางานอยางมประสทธภาพ โดยมความสานกในหนาทและความรบผดชอบในงานของตน

~ 69 ~  

 

3.งานสงเสรมและควบคมการผลต และการปฏบตงานใหมคณภาพเปนทเชอถอและไววางใจไดในเรองของความปลอดภยและการบรการทด

4.ชวยสงเสรมใหผประกอบอาชพไมเอารดเอาเปรยบผบรโภค และไมเหนแกตว ทงนนจะตองยดหลกโดยคานงถงผลกระทบทจะเกดแกผบรโภคเสมอ 5.ชวยใหวงการธรกจของผประกอบอาชพมความซอสตย ยตธรรม และมความเออเฟอตอสงคมสวนรวมมากขน

คณธรรมในการประกอบอาชพทสาคญมดงน 1.ความขยนหมนเพยร มความขยนในการปฏบตงาน 2.อดทน การทางานตองมความเขมแขงอดทน ตอสภาพทเกดขนทกขณะ ไมวาหนกหรอเบา 3.มความซอสตยตอตนเองและหมคณะ เพอนรวมงานและนายจาง 4.สจรตเปนคนตรงไมเอารดเอาเปรยบบคคลอน ไมคดโกง ถอคต “ซอกนไมหมด คตกนไมนาน 5.มความรบผดชอบ มความรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมายใหทาจนสาเรจ ถกตอง นายจางพอใจ 6.เขาใจตนเอง และสงคมคอเปนคนทไวใจซงกนและกน

คณธรรมในการประกอบอาชพรบจาง จรยธรรมทผประกอบอาชพควรประพฤต

หลกในการยดถอปฏบตของผประกอบอาชพทวไปพงกระทาเพอความเจรญกาวหนาในอาชพของตนและรวมรบผดชอบในสงคมควรมดงน

1. ความซอสตยสจรตและมความรบผดชอบตอสงคม 2. การมจรยธรรมตอสงแวดลอม 3. ความนาเชอถอและความปลอดภยในบรการ 4. การมจรรยาอาชพและดาเนนกจการอยางมคณภาพ 5. การสรางสมพนธภาพทดตอลกคา 6. การเคารพสทธและรกษาผลประโยชนของผอน 7. การใชจรยธรรมในการตดตอสอสาร 8. การสรางสมพนธภาพกบชมชน 9. การสรางวนยในการประกอบอาชพ 10. การดาเนนงานอยางถกตองตามกฎหมาย 11. การใหแหลงขอมลขาวสารอยางถกตอง 12. การประกอบอาชพดวยความขยนหมนเพยร จรยธรรมของขาราชการ 1. ปฏบตตนอยในระเบยบวนย 2. ปฏบตหนาทดวยความบรสทธยตธรรม 3. ปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต 4. ตองรกษาความลบของทางราชการ

~ 70 ~  

 

5. ตองมความอดทน ไมโกรธงาย ไมฉนเฉยว 6. มความสภาพ ออนนอม มสมมาคารวะ 7. ตงใจปฏบตหนาทอยางเตมกาลงความสามารถ จรยธรรมของนกสอสารมวลชน 1. มความสจรตตอวชาชพไมเหนแกอามสสนจาง 2. เสนอขาวหรอขอมลตามหลกฐานและความเปนจรง 3. ยกยองเทดทนสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย 4. คานงถงประโยชนของสงคมสวนรวมมากกวาของตนเองและพวกพอง 5. มความรบผดชอบตอขอมลหรอขาวทเสนอออกไป 6. วางตวเปนกลางไมเปนเครองมอของฝายหนงฝายใด จรยธรรมของแพทย

1. ไมกระทาตอผปวยเสมอนกบกาลงทาเพอการทดลอง 2. รกษาความลบของผปวยในกรณทผปวยไมตองการใหเปดเผย 3. รวมมอกบคณะแพทยและผเกยวของใหการรกษาอยางมประสทธภาพ 4. ขวนขวายหาความรในภารกจของตนใหทนสมยอยเสมอ 5. ไมหลอกผปวยใหหลงเขาใจผดเพอประโยชนของตน 6. ไมกระทาการใด ๆ ในการรกษาพยาบาลอนเปนการละเมดตอกฎหมายและศลธรรม จรยธรรมของนกกฎหมาย 1. รกเกยรตและศกดศรของนกกฎหมาย 2. มความยตธรรมเปนทตง 3. ปฏบตตามกฎระเบยบและจรรยาบรรณของนกกฎหมาย 4. ไมใชวชาความรเพอเปนการเอารดเอาเปรยบบคคลอน 5. ตองซอสตย สจรตตอตนเองและวชาชพ 6. ไมเหนแกผลประโยชนสวนตนมากกวาประโยชนสวนรวม จรยธรรมของคร-อาจารย 1. เคารพเชอฟงผบงคบบญชา 2. ศรทธาในหนาทและอาชพคร 3. มมนษยสมพนธทดตอเพอนรวมงานและศษย 4. มความรบผดชอบตอหนาทอยางเครงครด 5. ปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต 6. สรางความสามคคใหเกดในหมคณะ 7. ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกศษย 8. ปฏบตตนอยในกฎระเบยบ ขอบงคบ และจรรยาบรรณครอยางเครงครด

~ 71 ~  

 

9. มจตใจเมตตากรณาตอศษย 10. งดเวนอบายมขทกประการ

จรยธรรมในกลมอาชพสารสนเทศ 1. มความรบผดชอบตอสงคม 2 ไมกระทาการอนเปนการละเมดตอกฎหมาย 3. ไมใชความรทางวชาชพสรางความเดอดรอนใหแกผอน 4. ไมกระทาการอนเปนการละเมดสทธสวนบคคล 5. ไมเหนแกอามสสนจางหรอนาความรไปใชในทางทผด 6. สรางสรรคผลงานอนเปนประโยชนตอสวนรวม สรป

ความหมายของคาทเกยวของกบการประกอบอาชพมมากมาย อาท เชน งาน อาชพ วชาชพ เปนตน แตละคามความหมายไปในทานองเดยวกนแตจะแตกตางกนไปบางตามลกษณะขอบขายของคาแตละประเภท การประกอบอาชพใด ๆ กตามผประกอบอาชพจะตองมคณธรรม จรยธรรม หรอจรรยาวชาชพ ทงนกคอจะตองไมใชความรความสามารถในทางทผด หากประกอบอาชพโดยไรจรยธรรมผลเสยหายจะตกอยกบสงคมและประเทศชาต ฉะนนจรยธรรมจงมบทบาทสาคญอยางยงทจะลดปญหาทอาจจะเกดขนเรยกไดวาจรยธรรมเปนองคประกอบหนงทสาคญในการประกอบอาชพทกสาขาอาชพ ขอสาคญตองเปนงานทสจรต ไมขดตอกฎหมายเปนงานทสงคมยอมรบไมสงผลกระทบตอสงคม และไมขดตอขนบธรรมเนยมประเพณและศลธรรมอนดงาม

ปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพ

ปญหาดานขบวนการผลต

ในขนตอนของการผลต มปจจยมากมาย นบตงแตแรงงาน เครองจกร เครองมอ ประเดนปญหาในการควบคมการผลต 1.งานมาสามารถดาเนนไปตามแผนทกาหนด 2.ไมสามารถตดตามสภาพความคบหนา 3. มงานแทรกบอยหรอมงานใหมอยางไมเหมาะสม 4. มาตรฐานการทางานไมชดเจน 5. มปรมาณของในกระบวนการผลตสงขน 6. เมอเกดความลาชา ไมสามารถหาผรบผดชอบ 7. มการสงวตถดบชา 8.เสยเวลาอยางมาก ในการปรบเปลยนกระบวนการผลต new model

วตถดบ 

หรอสนคา

กระบวนการ

ผลผลต 

สนคา 

สาเรจรป ผบรโภค ผาน ไดผลผลต จาหนาย

~ 72 ~  

 

9. การจดหา jig/fixture อยางลาชา 10. มของเสยในกระบวนการผลตมาก 11. แตละฝายไมใหความรวมมอ 12. การตดตอแตละฝายไมราบรน

หลกฐานวาดวยองคกรเรามระบบการบรหารการผลตทด 1. การทางานตางๆมประสทธภาพดขน

2.วตถดบ ผลตภณฑ คงคางลดลง 3.มความเชอมน ในการสงมอบผลตภณฑ 4. เครองจกร อปกรณ มอตราการใชงานทเพมขน 5. มกาไรทสงขน

ปญหาทเกดจากการวางแผนกระบวนการผลต 1.ขอมลมาตรฐานไมเพยงพอ 2.ความสามารถในการผลตมไมเพยงพอทจะผลตไดตามมาตรฐานทกาหนด 3.ขอมลจากฝายขายไมไดรบการถายทอดใหรบรอยางมระบบ 4.ขอกาหนดทระบในมาตรฐานไมชดเจน 5.มการเปลยนแปลงแบบบอย 6.มการเปลยนแปลงแผนบอย มงานทไมอยในแผนเขามาบอยๆ 7.กาหนดแผนการผลตมความลาชา 8.แผนการผลตมเนอหาไมพอ

ปญหาหารตลาด การจดการ หมายถง การจดการตลาด การจดจาหนาย กอนอนตองคานงถงกลมเปาหมายทนา ผลตภณฑไปจาหนาย การกาหนดราคาขาย ราคาตนทน กาไร และการลงทนบญชเบองตน สงเหลานจาเปนอยางยงในการประกอบธรกจ การกาหนดราคาขาย เมอทาการผลตภณฑกระดาษสา ขนมาจาหนาย สงแรกตองทาคอการกาหนดราคาขายทผซอสามารถ ซอไดในราคาไมแพงจนเกนไป และผขายกพอใจทจะขายไดเพราะไดกาไร ตามทตองการ การกาหนดราคาขายทาไดดงน 1. ตดตามความตองการของลกคา ลกคาเปนผกาหนดราคาขาย ถาลกคามาความตองการมากและสนใจมากกสามารถตองการตงราคาไดสง 2. ตงราคาขายโดยบวกราคาตนทนกบกาไรทตองการกจะเปนราคาขาย ในกรณเชนน จะตองรราคาตนทนมากอน จงจะสามารถบวกกาไรลงไปได การตงราคาขายนจะมผลตอปรมาณการขาย ถาตงราคาขายไมแพง หรอราคาตากวาตลาด กสามารถขายไดจาวนมากผลทไดรบคอกาไรมาก ผลทไดรบคอกาไรเพมมากขนดวยการกาหนดราคาขายมหลายรปแบบ แตสงทสาคญคอ ตองคานงราคาทสงทสด ทผซอสามารถซอไดและราคาตาสดทจะไดราคาตาสดทจะไดเงนทนคน สรปหลกเกณฑในการกาหนดราคาขาย มดงน

~ 73 ~  

 

2.1 ไดผลตอบแทนจากการลงทนตามเปาหมาย 2.2 เพอรกษาเสถยรภาพดานราคาถกหรอแพงจนเกนไป 2.3 เพอรกษาหรอปรบปรงสวนแบงของการตลาด กลาวคอตงราคาขายสงถกกวาราคาขายปลก

เพอใหผรบซอไปจาหนายปลกจะไดบวกกาไรไดดวย 2.4 เพอการแขงขนหรอปกปองคแขงขนหรอผผลตรายอน 2.5 เพอผลกาไรสงสด

การกาหนดราคาขาย มหลกสาคญคอ ราคาตนทน+ กาไรทตองการ ดงนนจงจาเปนตองศกษาเรองราวการคดราคาตนทนใหเขาใจกอน

การคดราคาตนทน หมายถงการคดคานวณราคาวตถดบทใชในการผลต มคาแรง คาใชจายในการผลตประกอบดวยคาเชาสถานท คาไฟฟา คาขนสง ฯลฯ การคดราคาตนทน มประโยชนคอ

1. สามารถตงราคาขายไดโดยรวาจะไดกาไรเทาไร 2. สามารถรวารายการใดทกอใหเกดตนทนสง หากตองการตนทนสงมาก กสามารถลดตนทนนนๆลง

ได 3. รถงการลดตนทน ในการผลตแลว นาไปปรบปรงและวางแผนการผลตเพมขน ประเภทของตนทน

การผลต แบงออกได 2 ประเภท 3.1 ตนทนทางตรง หมายถงตนทนในการซอวตถดบรวมทงคาขนสง 3.2 ตนทนทางออม หมายถงตนทนทจายเปนคาบรการตางๆ เชน คาแรงงาน คาไฟฟา

คาเชอเพลง ทงนใหคดเฉพาะสวนทเกยวกบการผลตโดยตรง แลวนาตนทนทง 2 อยาง มาคดรวมกนกจะไดเปนราคาตนทนรวม สรปการกาหนดราคาขาย จะตองคานงถง

1. ตนทนทางตรง + ตนทนทางออม คอตนทนรวม 2. การหากาไรทเหมาะสม ทาไดโดยเพมตนทนรวมขนอก 20 % ตวอยาง ตนทนรวมในการทาดอกไมจากกระดาษสา 500 บาท บวกกาไร 30% ของ 500 จะได = 150 บาท ฉะนน ราคาขาย คอตนตน + กาไร คอ 500 + 150 เทากบ 650 บาท

โดยทวไปรานคาขายปลกจะกาหนดราคาขาย โดยบวกกาไรทตองการเขากบราคานตนทนการผลตสนคานนๆ แตบางรายกกาหนดราคาสง สาหรบการผลตระยะเรมแรก เพราะความตองการของตลาดคอนขางสง ในระยะอนสน การเปลยนแปลงราคาขายอาจมผลทาใหยอลดลงหรอเพมขนแลวแตภาวะแดลอม จงตองคานงเชนกน จงสามารถคดราคาขาย ไดงายๆ ดงน ราคาขาย = ราคาทน(ตนทน + คาแรง) + กาไรทตองการ

~ 74 ~  

 

แบบทดสอบหลงเรยน ใหผเรยน ทบ อกษร ก ข ค ง ทเปนคาตอบทถกตองเพยงขอเดยว 1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาต หมายถงอะไร

ก. การควบคมมใหการทาลายทรพยากร ข. การใชทรพยากรใหมคณภาพตอชวตมนษย ค. การมมาตรการเพอปองกนและคมครอง ง. การใชทรพยากรอยางเหมาะสมโดยใหเกดสภาพสมดล

2. ขอใดเปนการอนรกษทรพยากรดน ก. ใสปยปละครง ข. ปลกพชหมนเวยน

ค. การปลกพชชนดเดยวกนซาๆ ง. เผาฟางขาวเพอไลแมลง

3. คาวาการพฒนาทยงยนมความหมายสอดคลองกบขอใดมากทสด ก. การใชทรพยากรหลายชนดพรอมกน ข. การใชทรพยากรตามทกฎหมายบญญต ค. การใชทรพยากรแบบประหยดและคมคา ง. การใชทรพยากรธรรมชาตเพอการอตสาหกรรม

4. ประเภทของอาชพแบงออกไดกประเภท ก. 4 ประเภท ข. 2 ประเภท ค. 8 ประเภท ง. 6 ประเภท

5. ผประกอบการอาชพสวนตวคอขอใด ก. เปนเจาของกจการ ข. เปนลกจางโรงงาน ค. เปนลกคาบรษท ง. เปนทปรกษาบรษท

6. ความจาเปนในการประกอบอาชพสวนตวเพอการมรายไดระหวางเรยนคอขอใด ก. ฝกทางานใหมประสบการณ ข. พงพาตนเองหารายได ค. ตองชวยครอบครวหารายได ง. ภาวะเศรษฐกจปจจบน

~ 75 ~  

 

7. ขอมลทางการตลาดมไวเพออะไร ก. ตดสนใจและวางแผนการขาย ข. ตดสนใจและวางแผนการซอ ค. ตดสนใจและวางแผนการตลาด ง. ตดสนใจและวางแผนการผลต

8. กระบวนการตดสนใจเกยวกบการซอและการคาคอความหมายของขอใด ก. พฤตกรรมผผลต ข. พฤตกรรมผบรโภค ค. พฤตกรรมผคา ง. พฤตกรรมขาย

9. ขอใดมใชหลกการจดการตลาด ก. การจดราน ข. การขายโดยบคคล ค. การกระจายตวสนคา ง. การโฆษณา

10. คณงามความดทเปนธรรมชาต กอใหเกดประโยชนตอตนเอง สงคม หมายถงขอใด ก. จรรยาบรรณ ข. ศลธรรม ค. จรยธรรม ง. คณธรรม

เฉลย 1.ง 2.ข 3.ค 4.ง 5.ก 6.ข 7.ค 8.ก 9.ง 10.ง

~ 76 ~  

 

บรรณานกรม

1.กศน.อาเภอสามโคก จงหวดปทมธาน เอกสารประกอบการเรยนรายวชาเลอก สาระการประกอบอาชพ รายวชา หลกการเกษตรอนทรย (อช02007) 2.www.dnp.go.th/FOREMIC/NForemic/Predator/index_Pred.htm 3.www.oknation.net/blog/print.php?id=323548 4.th.wikipedia.org/wiki/ปาไม 5.nenfe.nfe.go.th/elearning/courses/62/sec2_5_3.html

คณะผจดทา ทปรกษา

1. นายเอนก ปานทพย ผอานวยการ กศน.อาเภอกระทมแบน 2. นางกญญา สดถอย ครชานาญการพเศษ 3. นางยพเยาว ปจฉาการ ครชานาญการพเศษ 4. นางวภาวด ศรสขคา ครชานาญการพเศษ 5. นางฟารง บวพก ครชานาญการพเศษ 6. นางวารณ คงคน ครชานาญการ

ผจดทาและเรยบเรยง นายมนตร ลวนศร หวหนา กศน.ตาบลคลองมะเดอ

ผพมพ นายมนตร ลวนศร หวหนา กศน.ตาบลคลองมะเดอ

พสจนอกษร นายมนตร ลวนศร หวหนา กศน.ตาบลคลองมะเดอ

ปก นายมนตร ลวนศร หวหนา กศน.ตาบลคลองมะเดอ