Sınıf yönetimi nedir?

Disiplin ve sınıf yönetimi

Disiplin kavramı öğretmenler, okul yöneticileri ve öğrenciler tarafından yanlış anlaşılan ve yanlış anlamda kullanılan bir sözcüktür. Bu sözcük yaygın olarak ceza anlamında kullanılmaktadır. Disiplin kavramı bazen baskı kurmak veya yönetimi ele geçirme anlamında da kullanılmaktadır.

Disiplin, öğretmenin sınıf ortamındaki olumsuz davranışlarını kontrol etme yolları anlamına gelmektedir. Bütün bunlar ceza veya davranış değiştirme programlarıyla yapılmaktadır. Kısaca sınıf ortamını bozan tek bir etken var oda öğrencinin bizzat kendisidir.

Günümüzde sınıf yönetimi ile ilgili yapılan araştırmalarda öğrencinin olumsuz davranışlarının tek sorumlusunun öğrenci olmadığı bir çok eğitimci tarafından ortaya konulmuştur. Bu aşamada öğrenciyi olumsuz davranışa iten nedenler ön plana çıkmaktadır. Öğretimin niteliği, öğretmen davranışları, öğrencilerin içinden geldiği çevre, okulun bulunduğu çevre, okulun yönetim şekli gibi…

Sınıf ortamı;1. öğrencinin kendini güvende hissedeceği2. Okula, öğretmenine ve derse karşı olumlu

tutum geliştirebileceği3. Öğretim hedeflerine ulaşıp başarılı olabileceği4. Öğretmenini dikkatle takip edebileceği5. Zamanının büyük çoğunluğunu öğrenme

etkinliklerine ayırabileceği sağlıklı bir ortam olmalıdır.

Sınıf yönetiminin tanımı

Öğretmenin temel görevi öğrencilerde eğitimin amaçları doğrultusunda davranış değişikliği meydana getirmektir. Bu bağlamda öğretmen;Öğrencilere yeni bilgiler sunma, öğrencilerin derse devamını sağlama, sınıf içi etkinlikleri kontrol etme, öğretim materyallerini düzenleme, öğretimin önündeki engelleri kaldırma gibi görevleri yapar.

Günümüzde öğretim ortamındaki uyarıcıların zenginleşmesi, öğrencinin beklenti ve ihtiyaçlarının farklılaşması okullarda olumsuz öğrenci davranışlarında artma olmasına neden olmuştur.

Sınıf yaşamının bir orkestra gibi yönetilmesidir.

Olumlu ve verimli öğrenme ortamı sağlamak için kullanılan teknikler.

Sınıf içi etkinliklerin düzgün olarak yürütülmesini sağlama ve sınıftaki kesintileri en aza indirme tekniklerini içerir.

Sınıftaki kaynakların, insanların ve zamanın yönetimidir.

Öğretme ve öğrenme için bir çevre oluşturma ve bu çevreyi korumak için bir takım etkinlikler yapma.

Bu tanımlardan hareketle; sınıfta hedefler doğrultusunda öğretim ve öğrenmenin meydana gelmesi için, öğretmenin öğrenme çevresi ve öğrenci davranışlarını düzenlemesi, kontrol etmesi ve değiştirilmesiyle ilgili etkinlikler bütünü olarak tanımlayabiliriz.

Sınıf yönetiminin amaçları

Sınıf yönetiminin temel amacı olumlu, verimli öğrenme çevresi oluşturarak, öğrencilerin öğretim hedeflerine ulaşmalarını sağlamaktır. Bu amaca ulaşmak için zamanı etkili şekilde kullanmalı, sınıf yaşamanı düzenli bir şekilde yönetme öğrencilerin kendi kendilerini yönetmelerini sağlamalıdır.

Zamanın etkili kullanılmasını sağlama

Öğretimin etkinliği ders süresinin uzunluğundan çok, bu sürenin öğretmen tarafından kullanılma biçimine göre değişir. Öğrenci öğrenme işi ile ilgili ne kadar çok zaman harcarsa ve ne kadar az akademik olmayan işlerle uğraşırsa o kadar çok öğrenir. Yapılan araştırmalar sınıf içinde geçen zamanı farklı biçimlerde tanımlanması getirmiştir:

Planlı zaman: öğretmen ders planı hazırlarken değişik konular ve etkinlikler için belli zaman belirler. Bu planlanmış zamandır.Ayrılmış zaman: öğretmenin belli bir konu, iş ya da etkinlik için uygulamada ayırdığı zamandır.Meşgul olunan zaman: öğrencini etkinlik ya da işe gerçekten ayırdığı zamanAkademik öğrenme zamanı: öğrencini iş ya da etkinlikte meşgul olduğu ve işi başardığı zaman

Sınıfta zaman kaybını önleminin en etkili yolu sınıfta öğretimi engelleyici etmenleri en aza indirmektir. Bu da etkili sınıf yönetimi ile mümkündür.

Sınıf yaşamının düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlama

Öğretmenini sınıf içinde yapması gereken; yoklama alma, okula devamı sağlama,ödevleri kontrol etme, velilere gidecek yazıları ve çalışma kağıtlarını dağıtma,

sıraları düzenli tutma, sınıf defterini işleme, öğrencilerin çeşitli sorularını yanıtlama,

öğrencilere dersin hedefleri doğrultusunda davranış kazandırma, sınavla öğrencileri değerlendirme, sınıf ortamını bozucu öğrenci davranışlarını durdurma gibi çok değişik işleri vardır.

Sınıf yaşamının düzenli bir biçimde yürümesini sağlayan en önemli unsurlar;

ders planları, sınıf kuralları ve işlemlerdir.

Öğrencilerin kendi kendilerini yönetme becerilerini geliştirme

Disiplinin önemli olduğu sınıflarda öğrenci dışarıdan gelecek olumsuz uyarıcılardan çekindiği için davranışlarına dikkat eder. kontrolü sağlayan unsur bulunmadığı durumlarda olumsuz davranış gösterebilir. Diğer bir deyişle öğrencilerde iç denetim gelişmez. Ancak ilköğretim ilk kademesinin ilk aşamasından itibaren öğrenciye bu davranış kazanılmalıdır.

Etili sınıf yönetimi için gerekli bilgi ve beceriler

Sınıf yönetimi kapsamlı bir süreçtir. Bu süreçte öğretmenin başarılı olması için bazı bilgi ve becerilere sahip olması gerekir.

Öğrencilerin kişilik özellikleri, aile yapıları, yakın toplumsal çevreleri, gelişim özellikleri, ihtiyaçları birbirinden farklıdır. Tüm bu özellikler öğrencilerin sınıf içindeki davranış biçimlerini etkiler.

1.Öğretmen öğrencilerin davranışlarını etkileyen etmenleri bilmelidir

Öğrencilerin davranışlarına anlam verebilmek, davranışlarını tahmin edebilmek ve kontrol edebilmek için öğretmenin öğrencinin davranışlarını etkileyen etmenleri ve bunların davranışları üzerindeki etkisini çok iyi bilmesi gerekir.

Öğretimin temelini öğrencilerin kendi aralarındaki ve öğretmen ile öğrenci arasındaki etkileşim ve iletişim oluşturur.

2.Öğretmen sınıf içinde olumlu öğrenci-öğrenci ve öğretmen –öğrenci ilişkisi yaratabilmelidir

Olumlu sınıf ortamı oluşturulmasında sınıf yönetimi açısından 4 husus önemli rol oynar. Bunlar öğrencilerin güdülenmesi, sınıfın fiziksel koşulları, sınıf kuralları ile işlemleri ve öğretim yöntemi becerileridir.

3.Öğretmen sınıfta öğrenciler için etkili bir öğrenme ortamı yaratabilmelidir.

Sınıf yönetimini ve dolayısıyla öğretimi güçleştiren en önemli etmenlerden biri sınıfta olumsuz davranışlar sergileyen öğrencilerdir. Öğretmenin sınıfta öğretimi engelleyen olumsuz öğrenci davranışlarını anında durdurması ve öğrencilerin bu tür davranışlarını değiştirecek yöntem ve teknikleri kullanabilmesi gerekir.

4. Öğretmen davranış değiştirme yöntem ve tekniklerini bilmelidir.

Sınıf yönetimi ve öğretim

Sınıf yönetimi öğretim etkinliklerinin etkili ve verimli olması için gerekli koşulların oluşturulmasını sağlayan tüm etkinlik ve düzenlemelerle ilgilenir. Öğretimin etkililiği üzerine yapılan araştırmalar etkili sınıf yönetimi becerisinin öğretim başarısını belirleyen en önemli etmen olduğunu göstermektedir.

Etkili sınıf yönetimi öğretimin niteliğini arttırırken, etkili öğretim de sınıf yönetimini kolaylaştırır. Mesleğinde başarılı, öğrencilere nitelikli eğitim sunan öğretmenler sınıfta disiplin sorunu yaşamazlar.

Sınıf yönetiminde başlıca yaklaşımlar

Rehberlik (danışmalık) yaklaşımı: bu yaklaşım ABD de 1960 lı ve 1970 li yıllarda etkili olmuştur. Rehberlik yaklaşımında öğrencilerin olumsuz davranışlarının düzeltilmesinde önemli rol oynar. Öğretmen olumsuz davranışın düzeltilmesinde öğrenciye psikolojik rehberlik yapar.

Rehberlik yaklaşımında öğretmen-aile işbirliği önemli rol oynar.Kuşkusuz sınıf yönetiminde rehberlik anlayışının etkili olabilmesi için öğretmenlerin bu konuda yeterli eğitime sahip olması gerekir.

Ülkemizde öğretmenlerin öğrencilere rehberlik etmesi çok eski bir yaklaşım olmakla birlikte öğretmenlerin bu konuda eğitim almaları oldukça yenidir.

Günümüzde eğitimde psikolojik rehberlik hizmetleri ayrı bir uzmanlık alanı olarak gelişmiş ve okullarda rehberlik servisleri açılmaya başlanmıştır.

Davranışçı yaklaşımBu yaklaşımda sınıf ortamında olumsuz öğrenci davranışlarının davranışçı yöntemlerle değiştirilmesi temel alınmaktadır. Davranışçı yaklaşımda olumsuz öğrenci davranışları, pekiştirme, model olma ve ceza gibi tekniklerle değiştirilmeye çalışılır.

Davranışçı yaklaşımın yöntem ve teknikleri etkili bir biçimde kullanılırsa özellikle okul öncesi ve ilköğretim çağı öğrencilerinin olumsuz davranışlarını düzeltmek mümkün.

Etkili öğretmenlik yaklaşımı: Bu yaklaşım 1970 li yıllarda ortaya çıkmıştır. Etkili öğretmenlik yaklaşımında öğrencinin olumsuz davranışı nasıl önlenir sorusu önem kazanmaktadır.

Yaklaşımların bütünleştirilmesi1980 li yıllara kadar pek çok alanda olduğu gibi sınıf yönetimi konusunda da bütünleştirici yaklaşımlar ön plana çıkmıştır. Yerine ve duruma göre en etkili yaklaşım kullanılmalıdır.

Öğretmenler için sınıf yönetiminin önemi

Son yıllarda yapılan araştırmalar etkili sınıf yönetiminin öğrenci başarısını etkileyen en önemli etmen olduğunu göstermektedir. Bu bulgulara karşın öğretmen yetiştirme programlarında sınıf yönetimi konusuna gerekli önemin verildiğini söylemek oldukça güçtür. Ülkemizde sınıf yönetiminin öğretmenlik programlarında ayrı bir ders olarak ele alınması 1997 yılından sonra gerçekleştirilmiştir.

Etkili sınıf yönetimi gerçekleşmeye sınıflarda meydana gelen olumsuz hava hem öğretmeni hem de öğrencileri etkiler.