1

លនដ ើម មនដបងញគតថាសរសសរអព ‚វ ធ សរសសរតតងនពនធ‛ សោយសសងះបប ស ណ ោះ ប តនែសពលសរោយមក

អសសោកជាអនកផដចសផដើមគនត សោកមានសណមពរ សមឲយបតន ែមសសចកដតណនមយចននទាក

ទងសៅនងសយាករណផង សនោះសទើបញកពចារសៅស ើញថា របសនសបើមនសចោះ ឬសចោះ

សយាករណសសទើរៗ សសើៗ រញលៗ សនោះ ោរសរសសរតតងនពនធ រាកដជាមានចណច វោះខាតសរចើន

មនខាន ។ ដសចនោះញកយលរសប ស ើយសសរមចបញចលចណចសខានៗ មយចននននចសណោះខាង

សយាករណត ែរ សៅភាគខាងសដើមននសសៀសៅសនោះ ។ ស វើដសចនោះ សោយចងរលកអនកចងសចោះសរសសរ

តតងនពនធទាងឡាយ មនឲយសមើលរាលចសណោះខាងសយាករណ របសនសបើសគចងសរសសរឲយាន

លអ ។ លោះោលអនកអាន ឬអនកសកាចាបាននតផនកសខានៗននសយាករណ ស វើឲយសគទទល

ាននពនល នងសោលោរណននោរតតងនពនធស ើយសនោះ សទើបញជយឲយអសសោកសៅជបនងចសណោះ

ដងជាារនែទាកទងដលោរសរសសរតតងនពនធ ។ សដើមបកឲយសសៀសៅសនោះរោសសពក ស ើយសោយ

យលស ើញថា សយាករណត ែរសនោះ មានសរៀមចបងមយចននានសរសសរលមអតស ើយសនោះ ដសចនោះញ

រោនតតសមជយរលកតតរតងតផនកសខាន លោះ តដលអនកសរសសរតតងនពនធរតដងសោយខានពាន ។

ឯសៅភាគទ II សនោះសទៀតសាត កញពានស វើឲយមានោរលមអតពាដ រសរៅរជោះប នែ នសទ ។ សខានគ

រោនតតសលើកមកបងហា ញរតសៗនចណចចាាច លោះ សដើមបផដលជនអនកអាន អនកសកានសញញា ណ

សែពរសបៀបសរសសរតតងនពនធ ។ រសបៀប នងវ ធ សរសសរមានសរចើនស... ។ អសសោករត

ពាយាមអានសសៀសៅរគបរបសេទឲយានសរចើនទាងបរាណ ទាងទសនើប ទាងកពយករមងតក

នងអតែបទសរមាយ មែតា... ។ អរគណតដលានចាបអារមែណចស ោះម ធជាា សនោះ ។ សមជនពរ

ោរតសកាទទលានលទធផលលអ ។

សមៀចវប ណណ

2

ផនែកទ ១ អពអកសរ ឬអកះរៈ

អកសរ តាម កយសសរសកត មាននយថា ទនេលន អាចបតតបនាន អាចយកសៅនចនាន តាមោរផសជា

មយរសៈ តាមោររបកបជាមយនងពយញានៈមយសទៀត ឬតាមោរផសជាមយសជើងអកសរមយ ។

អកសរ ឬអកះរៈ អាចសៅានមា ងសទៀតថា ‚ណណ ៈ‛ មានតចកជាបរកញមគ ៖

១-ពយញានៈ មាន ៣៣ ត ។

២-រសៈសពញត ១២ ត ។

៣-រសៈនសសយពមនមាន ២១ តតរតបតន ែម ៧ សទៀតានសៅជា ២៨ ត សបើគតទាងសសេង

។ តតសបើគតតតរបមាន ២៧ ត សរ ោះរសៈ (អ) មានសៅរគបពយញានៈទាងសោសៈទាងអសោសៈ ។

១-ពយញានៈ

ពយញានៈទាង ៣៣ ត រតរាបតាមលោបពសដើមដលចប៖

កគ ង ចឆជឈញ ដឌឍណ តថទ ន បផពេម យរល ស េអ

២-សជើងពយញានៈ

ពយញានៈសរបៀបាននងមនសសតដរ គមានសក ( ) មានត លន (ក) មានសជើង ( ក) ។ របនន

សជើងពយញានៈមានរទងរទាយដចោន នងតអងគពយញានៈតដរ ប តនែរោនតតតចជាងត នងពមាន"សក"សទ

។ ខាងសរោមសនោះ គសជើងពយញានៈ (Consonnes souscrites) ។

ក ះ គ ឃ ង , ច ឆ ា ឈ , ដ ះ ឌ ឍ ណ , ែ ែ ទ ធ ន , ប ផ ព ភ ែ , យ រ ល វ ស ា ឡ អ

រសបៀបសរសសរ សជើងពយញានៈ ភាា បជាមយតពយញានៈ ដចខាងសរោម ៖

កះ ះគគ ឃងង ចចឆឆជាឈឈញា ដែ ះឌឌឍឍណណ តែថ ែទទ ធនន បបផផពពេភមែ យយររលល វ សស ាេឡអអ

៣-រសៈសពញត

3

អនករាជជននមនតចងថា រសៈសពញតមាន ១៥ ត សោយរាបយក អ អា មកបញចលផង ។

ប តនែអនករាជបចចញបបននសោកដកយក ‚អ‛ នង ‚អា‛ សនោះសចញពរបពនធរសៈសពញត សរ ោះសោក

យលថា ‚អ‛ គជាពយញានៈ តដលរតបរាបបញចលសៅកនញងរកញមពយញានៈ ទាង៣៣ តសនោះវ ធញ ។ ឯ

‚អា‛ គតពយញានៈបតបក យកត ‚ អ‛ មកផសជាមយរសៈ ‚ ‛ ដសចនោះរសៈសពញតបចចញបបននសនោះ

មានតត ១៣តសទ គ ឥ ឦ ឧ ឩ ឪ ឫ ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឳ ។ ចស ោះអសសោកអនករាជ លោះសទៀតយល

ថា កនញងចសមរសៈសពញតទាង១៣សនោះ រសៈ ឩ សគមនសសរបើសទ ដសចនោះ គររាបយករតមតត ១២

ត ធញ សរ ោះសពវនថងសគសរបើរសៈសពញត ឩ សនោះតត កយ ‚រពោះឩរ‛ មយមា តគត តដលមានសៅកនញង

កយ ‚ រាជសពទ ‛ មាននយថា ‚ សៅល សសដច ‛ ។

៤-រសៈនសសយ

គតអកសរ តដលជាទពង កអារសយននពយញានៈ ។ សបើសរសសរតតរបវាោចតតឯងសនោះ នង

ពមាននយរាកដរបជាថាយា ងៗសនោះសេើយ ។ ដចជារសៈ រសៈ ស មានតតរប នង

សសេងផស តតពមានារៈអវសទ ។ រសៈនសសយមាន ២១ ត តាមោរកណតរបសកបនពមនសនោះគ

ស ើ ស សៀ ស ត ន ស ស ោះ ។ ប តនែអសសោកអនក

អកសរាសរសែសរោយមកសនែតថា មានតត២០ត ធញ សរ ោះថា រសៈ(អ) មានតតសសេងតតោែ នរប

មនគរនងរាបបញចលសទ ។ រសៈ(អ) សនោះមានបងកបសៅរគបពយញានៈទាងអស សទាោះជាសោសៈកែ

អសោសៈកែ ប តនែរបសនសបើសគយកសៅផសជាមយនងពយញានៈសសេងសោសៈ សគអានតាមសសេង

ពយញានៈ សោសៈ គសសេង(អ ) ឧទា រណ ងហ ង ង សោ សៅ ទ ទា ទោះ.... ។ សបើផសជាមយនង

ពយញានៈអសោសៈ វាមានសសេង (អ) ដចជា ោ ក សោ ច សចើ សច តច នច សចា... ។ ចស ោះរសៈ

ស នង សៀ សទាោះសគយកសៅផសនងពយញានៈ សោសៈកែ អសោសៈកែ វាសៅតតមានសរសសេង ‚អ‛

(សអ -សអៀ) ដចោន សនោះវាជាករណសលើកតលងសរមាបរសៈនសសយរបសត ែរសយើង ។ វរឯឯរសៈ៤

សទៀតដចជា រសៈ ោះ ោះ ស ោះ វ ធញសនោះ ោលពមនសោកមនយកមករាបបញចលកនញងរសៈ

4

នសសយសទ ។ ប តនែសៅសពលសរោយមក សោយានពនតយស ើញថា មាន កយជាសរចើន តដលរតោរ

សរបើរសៈទាងសនោះ សៅកនញង កយត ែរជាចាាចសនោះ សទើបសោកអនករាជជានសរោយ កានសសរមច

បញចលបតន ែមរសៈទាង៤សនោះ ស ើយរសៈនសសយកានសកើនដល (២១-១)+៤ = ២៤ ស ើយសបើ

បតន ែមរសៈ ោះ ,រសៈ ស ើ ោះ, រសៈតោះ ពសលើរសៈនសសយតដលធលល បស ើញមានសៅកនញង

ចននរកមសសមដច ជន ត កដ កនញងអតែបទននកដសទៀតសនោះ រសៈនសសយអាចសកើនសេើងដល

២៦ ឬ ២៧ [1] ។

៥-ោរសរបើរាសសជើងអកសរ

សោយស តថា មានករណសោយតេក លោះ តដល កពនធសៅនងសជើងអកសរពយញានៈត ែរសយើង

សនោះ ញសមអនញញា តជរមាបថា ៖

ក/ សជើង ‚តែ‛ នងសជើង ‚ដដ‛ មានរបរាងដចោន អាចរចេ សរ ោះោរសរបើរាសកនលងមក ហាក

ដចជារចបករចបលបនែច ដចជា កយ សដកសដង, ផែល(ទក), ផដដ ចផែល ។ ប តនែអនករាជាន

កណតសរបើសជើង(តែ) សៅសផើពសរោមអកសរ (ន) វាមានសសេងជាសជើង(តែ)ទាងអសដចជា ប តនែ,

កតនែតរែ, កនែ ង, អនែរាយ, បនែចបនែច ។ល។ សលើកតលងតត កយ ៤ មា តសចញ តដលសជើង (ែ) យក

សៅសផើនង (ន) សៅជាមានសសេង‚ដ‛សនោះគ សសនែ ស, សនែ ន, ចនែ , អនែរធលន ។ ប តនែសបើសជើង (ែ)

សៅសផើសៅពសរោមតពយញានៈ (ណ) វ ធញសនោះ វាមានសសេងជា ‚ដ‛ វ ធញ ដចជា សតណែ ក,

ស ដ ន, កសណដ ៀ, កណដញ រ, ក ដ ល, អណែ ង, អសណែ ើក[2] ។ល។

/ ចស ោះសជើង ‚ញ‛ សបើោលរតយកសជើង (ញ) សៅសផើនងពយញានៈ (ញ) សនោះ

អកសរ(ញ)ខាងសលើរតកបតសជើង (ត នង ) ។ វរឯឯសជើង(ញ)តដលយកសៅសផើនងត (ញ) សនោះ មាន

សទធអាចរកាសជើង ( ត នង ញា) សនោះាន ។ ឧទា រណ បសញាើតកអក, បញាតែ, អនញញា ត, កញញា ,

សញញា ។

គ/ សជើង េ មនតដលសរបើសទ

5

/ សជើង (ព) នងសជើង (វ) អាចសរបើចលោន ាន សោយយកសជើង ( វ) សៅសផើពសរោម

ពយញានៈ (ព) ដចជា នញវន ។

សមគសបញញា កថា

បពវបរសសយើងផដល សបែរ (ពៈ) ជា (ៈ) គសរបើជាមយោន ជនសោន ាន ប តនែសគមនអាចយក

សជើង (ព) សៅសផើនងត () សេើយ ។

៦-អពគគ

១-គគ (ក) កគ ង

២-គគ (ច) ចឆជឈញ

៣-គគ (ដ) ដឌឍណ

៤-គគ (ត) តថទ ន

៥-គគ (ប) បផពេម

ឯតអកសរទាង៨តតដលសលពគគទាង៥ខាងសដើមសនោះ សោកសៅថា សសសគគ ានដល ៖

យ រ ល ស េ អ ។

៧-សសេងពយញានៈ

ពយញានៈ ៣៣ តសនោះ តចកសចញសសេងជាពររបសេទគ អសោសៈ ានដលពយញានៈតដលមាន

សសេងតចរសយ មនោនឮគកកង មានដចជា ក ចឆ ដណ តថ បផ ស េអ (១៥ ត ) ។

សោសៈ ៖ ពកពយញានៈតដលមានសសេង រគលរ គកកង ដចជា គ ង ជឈញ ឌឍ ទ ន ពេម

យរល (១៨ ត)។ ពយញានៈសសេងសោសៈ របទាញរសៈនសសយ ឲយឮសររគលរគកកងដចវាតដរ

។

៨-ពយញានៈបែរសសេង

សដើមបមាន កយសរបើរាសរគបរោន សៅតាម កយទាងប នែ នកនញងភាាត ែរសយើង បពវបរស

6

សយើងានតកនចន បតបលងសសេងពយញានៈ លោះៗពសោសៈសៅជាសសេងអសោសៈ សោយយកសញញា

មសកទនែ ‚ ‛ មកោកសមាល បពសលើ ,ឧ. ង , ញ , ប , ម , យ , រែ, ែ (៧ ត) ។ វរឯឯសញញា រតសពទ ( )

សនោះ សោកយកសៅោកពសលើពយញានៈអសោសៈមយចននបតបលងសសេង ឲយសៅជាសោសៈវ ធញ ដច

ជា ៖ ប , ស , , អ , ( ៤ ត ) ។

កណតសមាគ ល

អកសរតដលោកសញញា រតសពទ ( ) ស ើយសបើោលមកជបរបទោះនងរសៈ ស ើ

សនោះសគផដល សរតសពទសចញស ើយោក () ជនសវ ធញសចៀសវាងោរសទើសតទងដចជា កយ ស ហា

។ ឯ កយសមាល បសោយស ែញកណដញ រ កយក() មកជនសមសកទនែតដរ ដច កយ បន បច[3] ។

ករណពសសស កនញងោរសរសសរ កយ ‚ ប ច ‛ ស ែ ោះ ‚ ប ម ‛ សគមនអាចអនតែកបនខាងសដើម

សនោះានសេើយ សរ ោះសបើយករសៈ ‚ ‛ មកសរបើតាមកបនខាងសលើ វាអាចរចេនង កយ ‚ បច ‛

(បចពនលក) ឬទក ‚ បម ‛ ស ៀបនង រចលទក ។

៩-ពយញានៈសផើសជើង

សផ ើសជើង គជាវ ធ យកសជើងពយញានៈមយ សៅផសជាមយនងពយញានៈមយសទៀត សដើមបបសងកើតាន

ជាសសេងផសពរបញចលោន ឲយោនឮកនញងពាងគតតមយ ។ សៅកនញងភាាត ែរសយើង សមបរ កយតដល

ផសសសេងពររមបញចលមកតតមយពាងគ សរមាបអាននយាយសចញមកភាា បោន ដចជាសសេងសភាល ោះ

។

ឧទា រណ

ក+ប = កប មានកនញង កយ ‚ កាល ‛

+ស = ស មានកនញង កយ ‚ សត ‛

● រសបៀបយកសជើងសៅសផើ (ផស) ជាមយពយញានៈ ‚សោល‛ គពយញានៈមានឋានៈជាមាច សមានរសបៀប

តបលកោន ៖

ក-យកសជើងផសោកពសរោមតពយញានៈសោល ៖ ល , ឆមែ ។

7

-យកសជើងផសោកពសឆវងតពយញានៈ ៖ តរស ។

គ-យកសជើងផសោកពសរោមនងខាងាែ ៖ សងឃ, អេឌឍ, សបាយ, រកា ។

១០-ពយញានៈបតន ែម

សដើមបអាចសរមបតរមជាមយសណរមា ងតាមតបបសរសសៀងជាភាាបរសទស តដល

សយើងតតងតត ចយកមកសរបើ លោះៗ មានភាាារាង អងសគលស.... សគយកតពយញានៈមកផសជាមយ

សជើងពយញានៈ ដចជា កយ guitare= គតារ, frein សរហាវ ង, café =ោស វ, George Cœdès=

ស ក សសតដស[4] ។ល។

១១-សថល នង នត

ក/ សថល គពយញានៈតដលមានសសេងរាលរបមលផែញសចញសសេងោចតតមយ ពមាន

យលផសពពយញានៈសផសង ៖ ក គ ច ជ ដ ឌ ត ទ ប ព ។

/ នត រាលពយញានៈតដលមានគបផសសោយសសេង ‚ ‛ មានដចជា < ក+ ; ឆ<

ច+ ; < ដ+ ; ថ< ត+ ; ផ< ប+ ; < គ+ ; ឈ < ជ+ ; ឍ < ឌ+ ; <

ទ+ ; េ < ព+ ។

១២-ពយញានៈគ

សៅកនញងតពយញានៈទាង ៣៣ ត កនញងគគនមយៗ តតងតតមានពយញានៈជាគនងោន តដលមយមាន

សសេង អសោសៈ ស ើយមយសទៀតមានសសេងសោសៈ គ ៖

ក/ តផនកអសោសៈ ៖ ក គនង ; ច គនង ឆ; ដ គនង ; ត គនង ថ ។

/ តផនកសោសៈ ៖ គ គនង ; ជ គនង ឈ; ទ គនង ; ព គនង េ ។

ចស ោះពយញានៈសសសគ សៅចងគគទាង ៥ មាន ង, ញ, ណ, ន, ម នងពយញានៈសសសគគទាង

៨ត មាន ៖ យ រ ល ស េ អ សនោះពមានគសទ ។

8

តផនកទ ២

ណណយតែ (Signe Diacritique)

ណណយតែ គជាសញញា ទាងឡាយតដលបសងកើតសេើង សដើមបតកតរប ផែលសសេងពយញានៈ ឬ កយសពចន

លោះ ឲយសមរសបសៅតាមតរមោរសរបើរាស កនញងភាារបសសយើង ។ មនតតប ស ណ ោះ សញញា ទាង

សនោះ កអាចជយបតបលងសសេងនន កយ លោះ តដលមានរបេពមកពភាាាល ឬសសរសកតផងតដរ ។

ណណយតែទាងឡាយតចកសចញជាពរពកគ ៖

ក/ ណណយតែតដលបតន ែមសលើពយញានៈ សដើមបលសមអៀងសពទឲយ លឲយមានសរសផសង ឲយតបលកព

សសេងសដើម (Signes diacritiques) ។

/ ណណយតែ តដលសរបើជាមយនង កយ កនញងោល របកប សដើមបោតោល ជារបសយាគជាសងហក ត

សដើមបសមាគ លនយសសចកែសផសងៗ ។ ណណយតែពកសនោះសៅថា ‚ ណឌ សញញា ‛( Signe de

ponctuation ) ។

១-មសកទនែ ឬស ែញកណែញ រ ‚ ‛

ជាសញញា សរបើសរមាបសមាល ប, បតបរសសេងពយញានៈ ៧ ត តដលមានសសេងសោសៈ ឲយ

សៅជាអសោសៈ គ ង, ញ, ប, ម, យ, រ, , ឲយសៅជាសសេងអសោសៈវ ធញ ង , ញ , ប , ម , យ , រែ,

ែ, ។ តបលកតតត ‚ ប ‛ មយ តដលមានសសេងអសោសៈរាប ប តនែរោនតតលសមអៀងសរព ប សៅ

ប ប ស ណ ោះ ។ អកសរបែរសសេងទាងសនោះ រតានសរបើកនញង កយ ង កង, តញ ងញ ង, ប ា ចប សា ច,

តម ឪ, យា បយន, សរ ងរាែ , ែងវាែ ង ។

● ច ៖ ោល កយទាងសនោះសៅរបទោះនងរសៈ ស ើ ឧទា រណ ៖ ផទោះបត យាប

យន, តលបងចាបក... ។ សគរតយកសញញា () មកជនសស ែញកណែញ រ តដលោកពសលើ សដើមបកឲយ

ណណយតែសនោះ សទើសតទងោន ជាមយរសៈខាងសលើ ។ ឧទា រណ ស សបើង វរងងបង ។

9

២-រតសពទ ( )[5]

ជាសញញា សរមាបោកសលើពយញានៈ ៤ ត ជាអសោសៈ ប, ស, , អ, ឲយសៅជាសោសៈវ ធញ

៖ ប , ស , , អ , ។ ពយញានៈបែរសសេងទាងសនោះ រតានយកសៅសរបើកនញង កយ ាប , សមលស ប,

ហា ន, រទអ ... ។ ោលសញញា រតសពទសនោះជបរបទោះនងរសៈ ស ើ ករតតរបរបលរបមក

ជា () ដចករណខាងសលើតដរ ឧទា រណ សាយ, សលង ... សលើកតលងតត កយ ប ច, អចោះ

អចង... ។

៣ រសសសញញា ឬបនែក ()

សរមាបសរបើោកតថមសលើតរបកបនន កយ តដលសកើតសេើងពរសៈ ‚ អ ‛ នងរសៈ ‚ អា ‛

ស ើយោតសពទតងឲយសៅជា ល តដលរតអានសល នរ ស។ ឧទា រណ ៖ ោត = សពទតង, ោត

= សពទ ល, ចប = សពទតង, ចប = សពទ ល ។

● កណតសមាគ ល

ក/ ចស ោះតពយញានៈរបកបនងអកសរ ‚ ម ‛ រតងសសេងរបកបលោបទ២សនោះ មនាចសរបើ

សញញា ‚រសសៈ‛ ឬបនែកសទ ឧទា រណ ៖ ចាម ។ កនញងករណសនោះ សគសរបើនគគ ត( ) ឬរសៈ ‚ ‛

‚ ចា ‛ ជនសវ ធញ ។

/ វរឯឯតពយញានៈរបកបនងអកសរ ‚ យ ‛ រតងសសេងរបកបលោបទ២សនោះ កមនាចសរបើ

‚ រសសសញញា ‛ ឬបនែកតដរ, ដចជា កយ ‚ ចាយ ‛ កនញងករណសនោះសគយករសៈ ‚ ន ‛ មកជនសវ ធញ

សរ ោះមានសសេងដចោន ។

គ/ ចស ោះ កយទាងឡាយ តដលោល យមកពភាាាលឬសសរសកត មនរតសរបើសញញា

() សនោះសេើយ ដចជា កយ បទ, សព, េព, កសល, ផល កចចកល នធលន រសជាត ោមក ...

កយទាងសនោះមានសសេង លសរសចស ើយ តាមទមាល បអានតបបាលនងសសរសកត ។

៤-សសយាគសញញា ()

10

ក/ សគសរបើ ណណ យតែសនោះសរមាបលសមអៀងសពទរបស កយោល យមកពភាាាល ឬសសរសកត

ដចជា ៖ េយ > េយ, ជយ > ជយ, នយ > នយ, អារសយ > អារសយ[6], អាលយ > អាលយ

។

/ សញញា សនោះកសរបើសលើ កយត ែរ លោះ តដលមានសសេងសសទើររសៈ ‚ អ ‛ នង រសៈ ‚ អា ‛

សដើមបឲយមានសរសសេងមយរតចនងសសេងពតនន កយសនោះ គ ញរ, ជរ, ទពរ... ។

គ/ សរមាបសរបើសរមលសសេងោល យព កយបរសទស លោះៗ ដចជា ដកទរ, ា សទរ, អាង

ស សនញរ, កពយទរ, រតាកទរ [7]។

៥-រាទ ( )

ណណយតែសនោះ ជាតងអកសរ ‚ រ ‛ តដលសគោតយកកាលខាងសលើរបសវា មករកាទកស វើ

ជាសញញា រាទ ( ) ។ សគសរបើ ណណ យតែសនោះ សរមាបោកសលើ កយតដលោល យមកពភាាសសរសកត

សដើមបសរមលសសេងអានតាមតបបសសេងត ែរ ។ សគកតសមាគ លថា កយាល តដលសរសសរ

តរមតសនោះ ោលសយើងសរសសរជា កយសសរសកតោល យត ែរ សគរតោក ( ) រាទសនោះជនសវ ធញ

។

11

៦-អាែ ()

ណណយតែសនោះ គមានរទងទាយជាសល ៨ ប តនែបរងញឲយតច សដើមបងហយយកមកោកសលើ

ពយញានៈ ‚ ក ‛ នង ‚ ដ ‛ តដលជានាតសពទ ។ ឧទា រណ ៖ ញកសៅ, អនកកសៅ, សទាោះបយា ង

កសោយ ...។ សរៅពសនោះសគសរបើសលអាែ សរមាបោកសលើ កយឧទានសពទ លោះ ជា កយភាក

សសងើច រសេើប... ឱ ន ន ោះ ន ។

៧-ទណឌ ោត ឬបដសស ()

ណណយតែសនោះ មានរបស ះ នដចសកសល ‚ ៩ ‛ ។ សគសរបើទណឌ ោត សដើមបោកសលើអកសរ

ពយញានៈ តដលសគមនអាន ប តនែសគរតតតរកាទកពយញានៈសនោះជាចាាច កនញងនយរកាអកះរាវ ធរទធ

របស កយ នងជាសរគឿងសមាគ លជាតសពទរបស កយ ។ ឧទា រណ ៖ ទរទសសន, របសយាជន,

គមនគមន, រពតែោរណ, កយសពចន, សយាករណ, រតយរតន ។ សគសរចើនសរបើទណឌ ោតសលើ កយ

ោល យពាលនងសសរសកត ។ សញញា សនោះ កយកមកសរបើចស ោះ កយ ចពបរសទស លោះ សរមាបរកាលន

អកះរា ធរទធសដើមរបស កយទាងសនោះ ដចជា សម ងត, សអដស, អាលតប រត...។

៨-វ ធសជ ន (ោះ) ឬរោះម

សគសរបើសញញា សនោះ សរមាបរបកបជនសយល ‚ ‛ ជា កយោតកបត ល ស ើយអានសោយ

សបើកច មាតដចជា តោះ, វរធោះ, ចោះ, ចសងកើោះ (ចងកោះ) ស ែ ោះ, ទោះ, សោោះដរ, សោតសផដល ោះ ។ល។ វាមាន

សរសសេងរសសដៀងនង កយតដលរបកបនងពយញានៈ ‚ ស ‛ តដរ ។

៩-យគលពនទញ(ៈ) ឬសៅថា ‚ ចចពរ ‛ កាន [8]

សគសរបើ ណណ យតែសនោះសរមាប ៖ ោកសៅចង កយមានកសណើតពាល ឬសសរសកត តដលមាន

សរ ‚ អាក ‛ ឬ ‚ អា ក ‛ ដចជា សោេៈ, សមា ៈ, សទាសៈ...

● ច ៖ សបើ កយទាងសនោះសៅខាងសដើមសគ ដចជា ពលកមែ, ណណ កមែ សចចភាព,

12

សមរភាា សនោះសគមនចាាចោកយគលពនទញសទ សរ ោះ កយទាងសនោះជាសមាសនម ។

● សលើកតលងតត កយ ៖ គណៈ តដលសទាោះបវាសៅសដើមសគ ឬក ែ លសគកែ ករតតតសរបើ

យគលពនទញជាដរាប ឧទា រណ គណៈរបតេ, គណៈកមែោរ, គណៈសងឃ, គណៈរដះមសរនែ,

គណៈរបធលនរដះ... សរ ោះថាកនញង កយទាងសនោះ ‚គណៈ‛ មនចលកនញងសមាសនមតាមកបនខាន ត

សយាករណាល ។

● សលើកតលងតត កយ ៖ គណបកស, គណន, គណសនយយ... តដលសគមនរតសរបើយគលពនទញ

សទ ។

● វរឯឯ កយ ៖ ោលៈសទសៈ សគរតសរបើយគលពនទញកទាងពរមា តតតមែង ។ កប តនែ សបើសគ

សរសសរ កយសនោះ ‚ បសរញញច ស ‛ មកវ ធញ ‚ សទសោល ‛ សនោះ សគមនរតសរបើយគលពនទញសេើយ ។

● កនញងសមយសនោះ សគយកយគលពនទញមក សរបើោល យកនញងោល របសយាគ លោះតដរ សរមាបរាបរាយ

ស ែ ោះអវៗ ដច កយថា ទងជាតារាងមាន ៣ ពណ គ ៖ ស, សៀ, រក ម ។ ប តនែជាទសៅ អនក

នពនធទាងឡាយតតងតតសរបើ ‚ទវពនទញសល‛ កនញងករណសរៀបរាប, ឧសទទស បងហា ញ... សរ ោះោរសរបើ

សញញា ណឌ តបបសនោះរតមរត នងសមស តសមផលជាង ។ សយើងនងានស ើញរពមទាង

អ បាយពនយល អពណឌ សញញា សនោះសៅទពរខាងម ។

១០-រជាញសញញា ឬស សញញា (-) ‚Trait d’union‛

ជាសញញា បនទ តសផដក លសរមាបសរបើរាសានសរចើនយា ងសៅកនញងោរសរសសរអតែបទ ឬតតង

នពនធជាសដើម ។

ក/សរមាបបតបកពាងគនន កយមយ កឲយអានរចេជារបកប នឲយស កយដចជា ទក-ង,

កក-ស, សមបញរ-ស,តស-ក...។

/សរមាបតភាា ប កយមយ តដលសរសសរមនទានចបសៅចងទពរ ស ើយរតរតេបមក

សរសសរសៅសដើមបនទ តវ ធញ ។

គ/ សរមាបភាា ប កយមយតដលោចោន សដើមបតរមចាបចងចនកនញងកពយ ។

13

/ សរមាបបញញា កអពោរផដល សបែរោល សនទនននតពរ ឬសរចើននក ។

ង/ សរមាបសមាគ លនោរសរៀបរាប ជាលោបលសោយ អពគនត ឬចណចតបលកៗ ។

១១-ោកាទ ឬសជើងតកអក (+)

គជាបនទ ត លពរ មយសផែកមយសទៀតបញឈរ គសោតត វងោន ច កក ែ ល ។ សគសរបើ

ណណ យតែសនោះ សរមាបោកសលើ កយឧទានសពទ ល ៗមយចនន តដលមានសរសសៀងបងអស ឬតអញថងរ

ដចជា កយ ចា ោះ ! ា ទ ! ! ន , ន ោះ, ណ ោះ, អ , អាា ... ។ ខាងតផនកនពវនែ សគសរបើសញញា សជើងតកអក

ជាសញញា បក, ឧទា រណ ៖ ១៥+៣៨ ។

១២-សលសទា (ៗ)

សញញា សនោះសគសរបើសរមាប

ក/- ផទន កយតដលតរម ឲយថា ឬអានពរដង,

/- សរមាបបញញា កអពចននសរចើន ឬ ព ចនៈ ។

● ច ៖ មនតមនកណតថា រគបតត កយតដលរតថាឬអានពរដងសនោះ រតតតោកសល

សទាទាងអសសនោះ សទ ។ កយាល លោះតដលយកមកសរបើកនញងភាាត ែរ ដចជា នន មែសសងវគ សគ

រតសរសសរ កយ ‚នន‛ សនោះរតតោន ពរដង សោយសោរពសៅតាមវ ធធលនាល ។ ដចជា កយថា

ឯ មម...? ។ សបើសរបើជាមយគណនម នយាយអពពណ សនោះ កយសទនសោយសរបើសលសទា ចង

បញញា កអពរបសេទពណ សោយតេកៗរបស តែញ ។

ចស ោះ កយត ែរ លោះ តដលមានសសេងដតដលៗពរដងដចជាបបរ កករ រតតតសរសសរពរដង

ជានោន ដសចនោះជាដរាប ។ ហាមោចខាត មនឲយសរសសរ បរៗ, ករៗ, តបបសនោះសេើយ ។

● សលសទាសរបើកនញងករណបញញា ក នងសរបៀបស ៀប ។

● សលសទាសរបើជាមយ កយមយពាងគ ។

● សលសទាសរបើជាមយ កយពរមា ត ។

● សលសទាសរបើជនស កយបមា តឬសរចើនពាងគ ។

14

● ច ៖ សលសទាមនអាចសរបើផទនានសៅខាងចង កយពពណ ន អពរបរាងមនសឬសតវ

ដចជា កនសោសនោះធលតរទលកលក មសេើងកបលងបលងដចងចសរនទ ។ សគមករពងរពង ។

● មនរតសរបើសលសទាសនោះកនញងករណសរបើ កយដតដលសរចើនដង

តផនកទ៣

ណឌ សញញា (Signes de ponctuation)

ណឌ សញញា គជាសញញា មានរបភាពតបលកៗ សរមាបសរបើកនញងោរសរសសរអតែបទសផសងៗ សដើមប

សមាគ លលកះណៈ ទរមងតបបបទ តដលជាលនឲយងហយយល ឲយអានានរតមរត ។

១-សកបៀស ( , ) ឬកណដ កសញញា (La virgule)[9]

សញញា សនោះ សរបើសរមាបតញក កយកនញងរបសយាគឲយោចពោន សទាោះ កយសរៀបរាបសនោះ ជានម

កែ ជាគណនមកែ ជាករធយាសពទកែ ។ គរកតសមាគ លថា ោរសរបើសកបៀសកនញងោរសរសសររបសត ែរ

សយើង ករបហាករបត លនងោរសរបើសកបៀសរបសសោកខាងលចតដរ ។

ក/ ោរសរបើសកបៀសកនញងោរពពណ ន សរៀបរាបជពកនម

/ ោរពពណ នសរៀបរាបអាធលរណនម

គ/ ោរពពណ នសរៀបរាបគណនម

/ ោរពពណ នសរៀបរាបករធយាសពទ

● កណតសមាគ ល សៅកនញងោល របសយាគបរសទសដចជា ភាាារាង អងសគលស សអសា ញ ញលជាសដើម

សនោះ របសយាគលបោះតដលត ែរសយើងរតសរបើដកោល សគសរបើសកបៀសទាងអស ។ សនោះអាចជាទមាល ប

ភាាសគ ឬកស វើសៅតាមោរតរមចាាច ននកបនសយាករណ របសសគ ។

អតែបទត ែរសយើងពបរាណ តដលចារសៅសលើរោងកដ ាសរាែ សលករងតកដ សៅកនញងោល របសយាគទាង

អសសនោះ ពតដលមានសរបើសកបៀសទាលតតសាោះ ។ សយើងកតសមាគ លស ើញថា ចាបតាងពរបសទស

សយើង តសរោមរបបអានគមារាងមក របត លសោយារានទទលឥទធពល ពរសបៀបរបប

15

សរសសរតបបារាង សយើងកចាបសផដើមសរបើសកបៀសជាសរៀងរ តមក ។ ប តនែសទាោះជាយា ងសនោះកដ សយើង

សសងកតស ើញមានទសនរពរគ ៖

ក/-របសេទជនតដលានសរៀនសរតសចោះដងសរៅរជោះភាាារាង សរចើនសរសសរសរបើសកបៀស ។

/-របសេទជនតដលសចោះតតភាាត ែរ កទទលយកទមាល បមត កពបពវបរសជានសដើម ស ើយ

សរសសរឥតសរបើសកបៀសសទ ។

នយាយរមមក ោរសរបើដកោល ជនសសកបៀស ឬសរបើដកោល ផង នងសរបើសកបៀសផង គមនមានអវតបលក

ោន ខាល ងសពកសនោះសទ ។ ប តនែោរសរបើសកបៀស វាមានចរធតចាសោសរាកដរបជាជាង[10] ។

២-ទវពនទញសល ឬ ចណចពរគស (៖)

សញញា តដលមានគនសសផែកសៅណឌ ចសនល ោះសនយពរ សលើមយសរោមមយសនោះ សគសរបើសរមាប ៖

ក/ ោកសៅចងបញចបននរបសយាគ កនញងនយកតរតាសមែរបសបគគលមយ តដលសគរសង

យកមកោកកនញងសញញា អញារបោស(‚ ‛) សគកតសមាគ លស ើញថា សញញា តបបសនោះ សរចើនតតសរបើកនញង

ទរមងរចនបថរបសយាគពណ នកនញងសរ ងសរពង, សរ ងនទាន, ោរនយាយរាបោន ពស តោរណ

អតតោល ។ល។

⁄ សរមាបោកសៅចងរបសយាគ តដលរតបនែសៅដលោរសរៀបរាប សោយចាតជាពក,

ជាតផនក ។

សមាគ ល ៖ មនរតរចេយគលពនទញ (ៈ) ជាមយនងទវពនទញសល (៖) សទ ។ យគលពនទញ រោនតតចច

ចណចពរសលើសរោមប ស ណ ោះ, វរឯឯទវ ពនទញសល គមានសនយសលើ ( ° ) សនសរោម (°) ស ើយមាន

រជាញសញញា ណឌ ចក ែ ល គយា ងសនោះ (៖) ។ សពវនថងសនោះ សយើងស ើញសគសរបើយគលពនទញតាមតបប

អរែប ជនសទវពនទញសល សោយមកពទរមងពមពអកសរលម ន (font Limon) ពមានសញញា ទវពនទញសល

កតាងតតយកយគលពនទញមកសរបើជនសឲយតតានៗ សន រងចាអនកបសចចកសទសរកស ើញសញញា ទវពនទញ

សល សនោះនងយកមកសរបើឲយានរតមរតតាមវ ធធលនសយាករណ។

16

ប តនែសគអាចសរបើយគលពនទញាន សៅកនញងទរមងលត លោះៗដចជា កមែ តែញ[11] ៖ សសនើស

អាហារបករណសៅសកាសៅរបសទសជប នសយាងៈ លតសល... ចោះនថងទ....

កណតសមាគ លអពោរសរបើ ឬមនសរបើយគលពនទញសៅពម កយ ‚ថា‛ ៖

ក/ មនសរបើយគលពនទញ ចស ោះតត កយ ‚ថា[12]‛ តដលជានាតសពទ តដលអាចសរបៀប

នងភាាារាងថា ‚Que‛ ានដល កយតដលរតកតរតាសមែមនផដទ លរបសតអងគ មាននយាយ

កនញង‚ Style indirect ‛ របសភាាារាង ដចជា កយ ៖ ស លថា, នយាយថា, ទនយទាយថា,

តោះសដៀលថា, សជរថា, រាបថា... កយទាងសនោះ សគមនរតសរបើោកយគលពនទញ (ៈ) ពមសទ ។

/ រត សរបើយគលពនទញ សគសរបើសញញា យគលពនទញ (ៈ[13]) កនញងករណកតរតា កយសមែផដទ ល

របសអនកនពនធ រតោន នងទរមងរបសភាាារាងថា (Style direct) ។

៣-បចឆនសញញា (?) (Point d'interrogation)

ជាសញញា សរបើសរមាបោកពខាងសរោយ កយ, ោល , លបោះ សចាទសរជានចច ។ សៅកនញង កយ,

លបោះ, ោល , របសយាគតដលសចាទសរ សគតតងសរបើជាចាាចន កយ ឬរបមនែសផសងមានជាអាទ៖ សតើ,

សរ ោះអវ, ស តអវ, ដចសមែច, (ក, ឬ, ានជា...) យា ងសម ចក..., អវសៅ, សអសគ, អងហក ល, ោល,

... ។ល។ កយសរមាបសរអាចសៅសដើមោល ឬ សៅចងោល កាន ។ ជនោលសគមនចាាច សរបើ

កយសរ សគរោនតតោកបចឆនសញញា សៅកានតដរ ។

-លបោះ, ោល , កយសណរ លៗ ៖ ោល នអវ? សម ចកយ? សៅាោ? សដើរ? ជោះកង ?

-គបបកតសមាគ លថា សណរដតដលរោនតតផដល សបែរោក កយមន កយសរោយ ក

ឲយនយ ឬ រសលចនយសោន តដរ ។

សរៅពសនោះ រាលសណរតដលសទធតតមានបចឆនសញញា សៅចងលបោះដចោន សនោះ អាចមាននយ

សតបលកោន សៅតាមសសេងសលើកោកថាន កថនម គ កកត ង អងវរករលនត ។

មានបចឆនសញាមយតបបសទៀត តដលសរចើនស ើញសរបើសៅកនញងរបគនរកតបលង (Caricature)

17

។

៤-ឧទានសញញា (!) (Point d'exclamation)

សញញា បសងហគ លបញឈរតដលមានចណច (!) មយសៅពសរោមសនោះ សគសរបើសរមាបោកសៅព

សរោយ កយ ោល លបោះ ភាកសផអើលតកសលញត សសងើច េយ អាសនន ខាល ច បញញា ោចខាត តបបន អ ោះ ន

សតរមកជយសោស គរាមកត ង ។ ជនោលសគកសរបើឧទានសញញា ជាមយនងោល ក ង បសនទ ស

ឬ សជរផងតដរ ។

៥-អញារបោស[14] ( ‚...‛ )

គជាសញញា ោន បមា ង តដលសៅខាងសដើមមានរាងសោង វកកចពរសេើងសៅសលើ ឯខាងចងជា

សញញា វកពររាងសោង កចទមាល កចោះសរោម ។ សគសរបើសញញា សនោះសរមាប៖

ក/ ោប ឬកតរតាដករសងសសចកែសខានរបសជនមាន ក ទកជាសសចកែពសសសសោយ

តេក ជាោររសលច ឬបញញា កឲយតបលកពនយរបសបរធបទ ។

/ ដករសងគនត, សមែរបសតអងគ មយកនញងសរ ង ។

គ/ ដករសងតអងគ មយ តដលមានកតែសពទលបលាញ

/ ដករសងសសចកែឬអតែនយមានលកះណៈសលចសធលល ។

៦-អពភនែរសញញា [15] (‘...’)

សញញា សនោះ សតបលកពអញារបោស សោយសរបើតត វកសញញា មយសៅខាងសដើម នងសកបៀស

សញញា មយសៅខាងចង ។ រសបៀបសរបើនសអពភនែរសញញា សោន បនែច ពសញញា អញារបោស សោយសរបើ

អពភនែរសញញា ជាោន ប កយតសៅកនញងរងវងតផន កយ តដលោកោន បសោយសញញា អញារបោស ។

សមអនញញា តជរមាបថា៖ សៅកនញងសសៀសៅឯការជាទសៅ សគករមស ើញអនកនពនធសរបើសញញា សនោះ

ស ។ ជនោលសគសរបើអពភនែរសញញា ឬអញារបោស កនញងសោលសៅតតមយដចោន ។ សៅកនញង

18

សសៀសៅសយាករណរបសសោក ព អ ម សោកចាតទកអពភនែរសញញា ថា ជាសញញា អញារបោស (

សសៀសៅសយាករណ ព អ ម ទពរ ៨ ) ចតណកសៅកនញងចននរកមសសមែចជនត ទពរ

១៦៥៦-៥៧ វ ធញ កបងហា ញអពភនែរសញញា ‚ ....‛ មានរបស ះ នយា ងសនោះតដរ ។ សោកានពនយល

កយអពភនែរសញញា យា ងសនោះថា ៖ កយសនែតសៅណណយតែ តដលពកសយាករណបណឌ តកនញង

របសទសអរែប បសងកើតសេើងសរមាបសរបើរាង កយ ឬសសចកែមានរបស ះ នពរតបបគ (‚...‛) ឬ

(«...»)[16] ។

ដសចនោះ សោយយលស ើញថា កចចោរសរសសរតតងនពនធនសពលបចចញបបននសនោះ មានសភាពលអត

លអនសជសរៅ នង ែតចត សយើងគរតតបញចលអពភនែរសញញា តដលមានរបស ះ នតបបសនោះ ( ‘... ’ )

មកសរបើបតន ែមសទៀត សោយបតបកសចញពអញារបោស ( ‚...‛ ) ។

៧-មចឆណឌ សញញា ឬ ពងរត (...) (point de Suspension)

ជនោលសគសៅថា (ចណចរាយ) ផងកមាន ។ សញញា តដលមានចណចបបនែបនទ បជាបោន

សនោះ សរមាបសមាគ លរបសយាគមយ តដលសៅមានសសចកែបនែសទៀត ប តនែអនកសរសសរានផដអ ក

បញឈបតលងពណ ន សោយោកសញញា ពងរតសនោះ រាបជាដណង ។ រសបៀបសរបើពងរតមានតបប

តផនតបលកៗដចតសៅ ៖

ក/ ជាសញញា ោត កយសមែគសនទនមាន ក តដលកពងនយាយឲយោចក ែ លោល ។

/ ជាសញញា សរមាបផដអ ក កយសមែ មនចងនយាយបនែសោយទកឲយគសនទនយល ឬ ក

បងកបទកន កយគរាមកត ង កយប ែ ា... ។

គ/ ផដអ កសសចកែរតមប ណណ ងសន ឬសសលោះទក សោយមនចងឲយសសចកែមាននយដចោន សនោះ តង

អនល យសពក ។

/ សរមាបរាបអព កយោល តដលាតរលបមានសសចកែមនចាស ដកយកសចញព

សោចារងកជាសដើម ។

19

៨-ងរកចក ឬនសញញា ( )

ានជាសគឲយស ែ ោះដសចនោះ សរ ោះវាមានស ះ នរាងសោងដចងរកចកសយើងពតៗ ។ សគសរបើ

សញញា ងរកចកសរមាប ៖

ក/ ោប កយ ឬសសចកដ តដលសគចងពនយលនយ ។

/ ោប កយតដលសរសសរជាអកសរោត ។

៩-ងតសងកៀប [.....]

សៅកនញងភាាត ែរសគមនរសសរបើសញញា ងតសងកៀបសនោះសទសរ ោះសយើងមានណណយតែ នងណឌ

សញញា យា ងសរចើន សមរសបនងសរបើកនញងអតែបទជាភាាត ែររគបរោនអសស ើយ ។ ប តនែសៅកនញង

ោរគណនសលតផនកពជគណត(Algèbre) សយើងយកមកសរបើតាមពកអរែប ។

១០-រាែ ត ឬោន ប ( } ឬ { ....} ) (Accolade)

សញញា សនោះ ត ែរ លោះសៅថា ពកមាតសមអសៅ ។

ក/ សៅកនញងមវ ធជាា ពជគណត រសបៀបសរបើោន ប ឬរាែ តមាននយដចោន នងោរសរបើតសងកៀប ឬ

ងរកចកតដរ ។ សគតតងតតសរបើរាែ តមយសរមាបសបើក ( { ) នងរាែ តមយសទៀតសរមាបបទ ( } ) គ

តបបសនោះ {.....} ។

/ រាែ តសបើក នងរាែ តបទសនោះ សរបើសរមាបោប កយពរ ឬសរចើនជាោរសមាគ លថា កយទាង

សនោះមានមងហររមដចោន មនាចសរសសរដតដលសរចើនដងនខាតសពល ។

១១-សបយាលៈ ឬ លៈ (។ល។)

សគមនសអានថា សបយាលៈសទ សរ ោះតងសពក សគអានោតយកតតខាងចងរតងសរថា ឡាក, េៈ

សរសសរថា ៖ (។ល។) រតនង កយារាងថា (et cetera) សរសសរអកសរោតថា (etc.) ។ សគ

សរបើសរមាបបរពញសសចកែឯនមយ ឬោរសរៀបរាបតដលតងឲយសៅ ល សោយគតថា អនកអានក

ដងថា សៅមាន កយ នងសសចកែអវ លោះសទៀត ។

20

១២- ណឌ ឬ ណឌ សញញា (។)

សគសរបើសញញា ណឌ សនោះ សរមាបរាងខាងរបសយាគ ឬសងហក តននសសចកែនមយៗ ឲយោចរសេោះ

ពោន ។ ោលរបសយាគមយចាបសសចកែស ើយ សគរតោកសញញា (។) សនោះ មននងបនែសៅ

របសយាគមយសទៀត ។ ណឌ សញញា ស វើឲយសគងហយយល អាចតញកសសចកែពរបសយាគមយសៅ

របសយាគមយ មនឲយរចេនយ នរចបករបបល ។ ស ើយសៅចសនល ោះ ណឌ សញញា ោរដកោល ក

ជយសរមលឲយអនកអានងហយយល ងហយចាបសសចកែាន ។ មានតតោរបនរបសបរបសអនក

សរសសរតតងនពនធសទ តដលអាចយលដងដលោរចាាចននោរដកោល ោរោក ណឌ សញញា ឲយាន

រតមរតសទ សទើបស វើឲយអតែបទមានតនមល មាននយគរជាទចាបអារមែណ ។

ប តនែោលសគរតបែរគនតចលសៅគគ ឬកថាណឌ ថែសនោះ សគរតោកសញញា ណឌ សៅចងបញចប

របសយាគ រចស ើយរតចាបសរសសរសោយចោះសៅបនទ តថែ ជាមយនងោរសចាលល បនែចតដលសគ

តតងនយមសៅថា ណឌ ចោះបនទ តឬសចាលបនទ ត នងចាបសដើមបនទ ត (សនោះជាោររាបដណងរបស

អនកសៅសរសសរតាមសរត )

១៣- ណឌ ចប ( ៕ )

ជាសញញា សរមាបោកបញចបអតែបទ ឬសរ ងមយតតរតមសនោះពមានតសសចកែ ឬសរ ងរាែ សៅ

មសទៀតសេើយ ។

១៤- អាទសសងកត ( . )

គជាចណចមយតដលោកពមអកសរ តដលសគសរសសរោតដចជា ស.រ.អា. (ស រដះ

អាសមរធក), អ.ស.ប. (អងគោរស ររបជាជាត) គ.ជ.ប. (គណៈកមែោរជាតសរៀបចោរសាោះ

សឆមន ត) ជនោលសគសរបើអាទសសងកត សដើមបោកពមសលសរៀង មាតោតដលសរៀបរាបចណងសជើងរង

(Sous-titre) ដចជា ៖

១. មងគលោរ អបមងគល

21

២. ាវ សអបសចក តកអកសអបពងមាន

៣. ចងរតសចញពសងគម...

ជនោលកនញងករណដចខាងសលើសនោះ សគសរបើរជាញសញញា (-) លោះ ៗ តដរ ។

១៥- កកកញដសនរត ឬ តេនកមាន (៙)

បពវកវ ឯនពនធត ែរធលល បសរបើសញញា សនោះ សរមាបចាបសផែើមសរសសរអតែបទ ឬសសចកែសរ ងអវមយ

សដើមបកណតទកជាចណចចាបសផែើម ។ តតសពលបចចញបបននសនោះ អនកនពនធ ក ឯតលងសរបើសញញា សនោះស ើយ

។ ជាពសសសសៅសពលចាបសផែើមសរសសរកពយ សនោះក ឯបរាណសយើងសរចើនសរបើសញញា (៙) ដសចនោះ

។ បចចញបបននសនោះ មានក ឯសមយទសនើប លោះកសផែើមសរបើសញញា តផនកមាន តដលមានសកបៀសពរសនោះ សៅ

សពលចាបសផែើមសបើកបទកពយ ។

១៦-ណឌ បរធសយាាន ឬ សោមរត (។៚)

គជាសញញា យកតាមរបស ះ នោនសនមសោ តដលសនមផងសដើរផង ប ែ លឲយមានរាងកង

កងកតបបសនោះ ស ើយត ែរបរាណកសនែតយកមកស វើជាសញញា ណឌ បញចប តដលសៅតាម កយាល

ថា ‚សោមរត‛ គសនមសោដសចនោះសៅ ។ ចាសបរាណសោកសរបើ ណឌ បរធសយាាន ឬ បរធយាន ឬសោ

មរតសនោះ សរមាបបញញា កសសចកែនយាយពសរ ងរាែ អវមយឬអតែបទ បទាទាលោថាមយ ។

សពវនថងសនោះ អនកនពនធមយចនន ានសរបើសញញា ពរគ៖ ឬមយ ៕ ឬមយ ។៚ ។ ោរសរបើសោមរតសនោះ

គចងរកាសមបតែ បប ម ពបរាណឲយសៅគង ងស ។សយើងស ើញអនកោតសតមយចនន មានសរបើ

សញញា សោមរតផងតដរ ៕៚

១៧-អពសលត ែរ

តាងពយរមកស ើយ ត ែរសយើងសរបើសល រពមជាមយនងោរបសងកើតតអកសរ សរមាបចារងក

នងកតរតាស តោរណសផសងៗ ។ សលមានារៈសខាន ជាពសសសកនញងោរកតរតាចននលយោក

សោរកប តរសេល ញកដរ... ។ កតរតា អាយ (ចននឆមន ) តដល លនរសសៅកតរតាចននរាក តដលសគ

22

មក ចបល... ។

សៅសពលបចចញបបនន សលរតានសរបើរាសសរមាបគណនលយោកថ ធោចណលចយ ។

ពសសសាែ បន រញា តែញ, ាែ បនសសដះកចច, នោរ, ណជាកមែ រតោរសរបើរាសតសលជា

ចមបងបផត ។ សរ ោះតត ‚សល‛ មានតនទសខានសៅកនញងសងគមសនោះស ើយ សទើបមាន កយសាល ក

មយោល តចងថា៖‚សមែជាឯក សលជាសទា អកសរជារត ‛ តាងពសមយសដើមមកទលសពលសនោះ

ទរមងតបបតផនសលតដលត ែរសយើងសរបើរាសមាន៖

ក/ សលទសនើបតដលត ែរសយើងសរបើសពវនថងគ ៖

0, ១, ២, ៣, ៤, ៥, ៦, ៧, ៨, ៩ ។

/ សលអារាែ ប ៖

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ។

សសទើរតតសៅសលើសកលសោក សគសរបើសលសនោះ ទកដចជាសលអនែរជាតសៅស ើយ ។

គ/ សលត ែរបរាណ

សលរបសេទសនោះ មានតតពក ‚ សហារា ‛ (Astrologue) ប ស ណ ោះ តដលសរបើកនញងោរទសសន

ទាយ សជាគតារាសឲយមនសសទសៅ នងទសសនទាយសមើលសទកះ, រពតែោរណ, ទកសេលៀង ឬសកណឌ

ធលរាាសរសែផោផលរបចាឆមន សរមាបចោះផាយកនញងមហាសសរងហក នែ ។ សគរាបសលសនោះថា ៖ ឯក,

សទា, រត, ចតាវ , បញច, ឆ, សបែ, អដះ, នព, សរធទធ ។ សមបងហា ញជននរបសញញា ននសលត ែរបរាណ

ដចខាងសរោម ៖

, , , , , , ៰, ៱, ៲, ៳ ។

/សលរែមាង (Chiffre romain)

សលរែមាង សរចើនសរសសរ ៖

ក- សៅសលើមនេោសា លពយរជញញា ង

23

- សរមាបកតរតា ភាគ, ជពក, តផនក, ននអតែបទ ឯការសសៀសៅសផសងៗ ។ខាងសរោម

សនោះ គរបសញញា តននសលរែមាង I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X [17]។

សៅកមពញជាសយើង សគសរបើទាងអស សលទាងប នែ នតដលានបងហា ញជនខាងសលើ ។ សលើកតលង

តតអសសោក‚សហារា‛ សទ តដលសរបើសលត ែរបរាណ កនញងោរគណនទសសនទាយ តាមសលអតែៈ

ទសសនទាយ សជាគជតារាស ។

១៨-ោរចោះោលបរធសចឆទ

ោរចោះោលបរធសចឆទមានតនទសខានជាចមបង សរ ោះតាមរយៈោលបរធសចឆទ សគអាចដងអព

ោលសោ តដលរពតែោរណរបតែាសរសែននានសកើតសេើង ។ ឧ. ោលបរធសចឆទននោរសេើង

សាយរាជយននសសែចអងគ មយ, ោលបរធសចឆទននោរកាងរាាទ... ោលបរធសចឆទននជយជមនោះ

របសជាតសយើង សៅសលើគសរត ោលបរធសចឆទននោរចាកសចាលរកញងអងគរ... ោលបរធសចឆទននោរ

ផដល សបែររាជធលន ។ល។ សៅកនញងរគារមយ ោរាងសងផទោះថែ កមានចារងកោលបរធសចឆទទកជា

សមាគ ល សរមាបឲយសមាជករគារជននសរោយៗានដង។ សៅតាមសចតយ ម ងបញចញោះសព ក

រគារនមយៗ តតងតតសរសសរស ែ ោះ បគគលជាាចោតតដលាល ប ។

- ោរចោះោលបរធសចឆទតាមតបបបរាណ

ចាបពរវាងសតតសទ១៦ រ តមកទលសដើមសមយេនសពញបពវបរសសយើងសរបើរសបៀបមា ង សរមាប

ស វើជារបមនែននោរចោះោលបរធសចឆទ ។ សោលសខានននរបមនែសនោះ គសោកោកសញញា ណឌ (។) ទក

ជាសោលសរមាបស វើសនលក ែ ល ។ សយើងស ើញោរចោះោលបរធសចឆទរសបៀបសនោះ សៅសលើសចតយ

សៅសលើសណងសផសងៗ ខាងពទធាសន ជាពសសស សយើងស ើញសៅរគបតតសនលកខាងសដើមបផត ឬ

សនលកចងបញចបននាសរាែ សលកវរងត ។ ឧទា រណ៖ នថងអងហគ រ ១១ សកើត ពា ព.ស. ២៥៤៩

គ.ស. ២០០៥ សនោះសគសរសសរតបបសនោះ ធញ ៖

ព.ស. ២៥៤៩

24

៣ ᧫ ៦ ឆមន មតម ____________

គ.ស. ២០០៥

សនោះគជារសបៀបចោះោលបរធសចឆទតបបសសងះប ល ។ ញរោនតតសមជរមាបថា សដើមបសចោះចោះោល

បរធសចឆទរសបៀបបរាណសនោះ សគរតសចោះចានថងទាង ៧ ឲយាទ ត គ អាទតយ (សល១) ចនទ (សល២)

អងហគ រ (សល៣) ព (សល៤) រប សបត (សល៥) សរក (សល៦) សៅរ (សល៧) ។ រចស ើយ

រតសចោះ រាបតចនទគតឲយាទ ត សោយោកសលឲយតនមយៗផងគ៖ មគសរ (សល១) បសស

(សល២) មា (សល៣) ផលគញន (សល៤) សចរត (សល៥) ពា (សល៦) សជសះ (សល៧)

អាាឍ (សល៨) រាពណ (សល៩) េរទបទ (សល១០) អសសញជ (សល១១) កតែក (សល១២)

។ ោរគត ស នើត រសនច គសោកកណតឲយោកស នើតសៅខាងសលើសញញា ណឌ , ឲយោករសនចសៅខាង

សរោមសញញា ណឌ ។ ឧទា រណ ៖ នថងសៅរ ៣ សរាច ត អាាឍ គ.ស. ២០០១ ព.ស. ២៥៤៨

រតសរសសរដចខាងសរោម ៖

ព.ស. ២៥៤៨

៧᧳៨ ឆមន ឆល ____________

គ.ស. ២០០៤

១៩-អពទរមងសផសងៗ ននអកសរត ែរ ( Les différents types de caractères Khmers )

អកសរត ែរ មានរទងរទាយសរចើនតបប, មានដចជា ៖

ក/ អកសរសរជៀង (Ecriture penchée) ៖

អកសរសរជៀង គជាអកសរនដ (manuscrit) មានជ ររាងសរទតសៅម ។

/ អកសររតង (Eeriture droite)

គជាទរមងអកសរ តដលសគសរសសរ ឲយមានជ ររតង សៅសលើតាមទនងបនទ តបញឈរ

(vertical) ។

ប តនែ សគករមស ើញទរមងអកសរ សរសសរសរទតសៅខាងសឆវងស (សរទតសៅសរោយ) ។

25

គ/ អកសរមល[18]

អកសរមល គជារបសេទអកសរ តដលមានទរមងមល ។ សគសរចើនសរសសរអកសរមល សៅកនញង

សសៀសៅ ម ជាភាាាល ឬ សសរសកត ។ មា ងសទៀត ោរសរសសរមនែអាគមោថា សលើកតនសង

យនែសលើអាសតជោះ ាកសលើ លនរាណ, កសគនយមសរបើអកសរមលតដរ ។ សៅទទាងរសញកសសៀម(នថ)

ោលសគសរសសរាលោថា មនែអាគម គសគសរសសរអកសរមលត ែរទាងអស ។ សគនយមយល

ថា ោលសគសរសសរអកសរ (សសៀម) សៅសលើយនែ មនែអាគមោថា សនោះមនពតកសកែសទធ ដច

សរសសរអកសរមលត ែរសទ ។

ករណសលើកតលង

ប តនែសោយតេក ស ើយសនោះជាករណពសសស តដលជាទមាល បរបសត ែរសយើងរាបផង សៅ

សលើាល ក (Enseigne) យសហាផទោះជនញ ាល ករបសមនទររកសងនន ស ែ ោះចណងសជើងសសៀសៅ

ស ែ ោះអនកនពនធ... សនោះសគសរចើនតតសរសសរអកសរមលផងតដរ ។ ឧទា រណ ៖

សរាងចរកម ង ត, រកសងឧសា កមែ តរែ នង ថាមពល, ចននរកមារាង-ត ែរ សោយសោក

តប យក, ថា-គនធ សម ថាង... ។ល។

/ អកសរម[19]

អកសរមសនោះ មានទរមងរទងរទាយមល របហាករបត លនងអកសរមលតដរ ប តនែមាន

ចណចតបលកោន លោះៗ ដចជា៖

-អកសរ ‚ក‛ មានពរជាន សជើងបតបបសនោះ ‚ក‛ ។

-រគបតអកសរ សរចើនតតមានសងៀងរជញងបនែច សៅរតងចងមម ។

-អកសរ ‚ឞ ‛ មានបនទ ត ោះស ោះភាា បពមាះ ងដលមាះ ង ‚ម‛[20] ។

26

-រសៈ ‚ ត ‛ មានទរមងតបបសនោះ ‚ត‛[21]

សគសរបើសរសសរអកសរ ម របហាករបត លោន នងអកសរមលតដរ តតមនសរសសរកនញងយនែ

ោថាសទ ។ សគសរចើនសសសរចោះចណងសជើងសសៀសៅ , ចណងសជើងអតែបទ , ស ែ ោះជពក, គគ, តផនក

ននសសៀសៅមយ ។ សោយចងតថរកាទរមងអកសរ បនសលទកមកសោយបពវបរសត ែរ សគចមលងគរ

អកសរមសនោះ ពសោចារងក សរោយអងគរ លោះ ពាសរាែ សលកវរងត លោះ រកាទកជាសករមត កខាងអកសរ

ាសរសែ កឲយាតបង ។

២០-ោរសរបើស ែ ោះតតាមតបបារាង

តាងពរបសទសសយើងតសៅសរោមរដះោរអាពាាលារាងមក សរៅពសរបើោលបរធសចឆទ

តាមតបបចនទគត ត ែរសយើងសរបើោលបរធសចឆទតបបសរធយគតតាមារាង សរ ោះរដះោររបសារាងនង

ត ែរសយើង មានោររារសយទាកទងោន ជារបចា ។ មា ងសទៀតឥទធពលារាង ទាងនសយាាយ នង

បប ម តតងតតរគបសងកតមកសលើសយើងជានចច ។ សមជរមាបបញញា កថា ារាងពមានសរបើស ែ ោះឆមន

ជត, ឆល, ខាល, សថាោះ, សរាង.... ដចសយើងសទ គសគសរបើឆមន តាមរគសែសករាជ ។

ឧទា រណ៖

រគសែសករាជ ២០០៧ ។ សរៅពសរបើឆមន តាមរគសែសករាជ ារាងសរបើតសរធយគតដចជា

Janvier ( សងវ ឯសយ), Février (ស វរ ឯសយ), Mars (មា ស), Avril (អារ ឯល), Mai (សម ), Juin

(យវាង), Juillet (ស សយ ត), Août (អ ត), Septembre (សសបតមរប), Octobre (អកតរប),

Novembre (ណ ែមរប) នង Décembre (សដសមរប) ។

សរោយមក កនញងរវាងប ែ ឆមន ទសតសទ៦០ គណៈកមែោរបប ម ជាត ានបសងកើតស ែ ោះ ត

សរធយគតទាង១២ ជាភាាាលជនសតសរធយគតារាង ដចខាងសរោមសនោះ ៖

១- Janvier = យាងវ ឯសយ = មករា ២- Février = ស វរ ឯសយ = កមភៈ ៣- Mars = មា រស = មន

៤-Avril =អារ ឯល= សមា ៥- Mai = សម = ឧសភា៦- Juin = យវាង = មថន ៧- Juillet =

27

ស សយត= កកកោ ៨- Août = អ ត = សហា ៩- Septembre =សសបតមរប=កញញា ១០-

Octobre = ឧកតរប=តោ ១១- Novembre=ណ ែមរប=វ ធចឆោ ១២- Décembre= សដសមរប

= ន ។

សនោះជាដកោលននោរវ ធតែនរបសភាា នងអកសរាសរសែត ែរសយើង កនញងជហានថែមយ

សទៀត ។ ប តនែ សមជរមាបថា ស ែ ោះតថែរបសត ែរសយើង តដលយកមកជនសតសរធយគតារាង

(ឬសកល) សនោះពអាចយកសៅសរបើរាសកនញងតផនកសហារាាសរសែសរមាបទសសនទាយ សជាគជតារាស

សរោោះោច សរោោះជា... ានសនោះសេើយ ។ សហារាត ែរសៅតតសរបើតខាងចនទគត សរមាបគនគរដតដល

ដចជា

-មគសរ= សល ១ -សជសះ = សល ៧

-បសស = សល ២ -អាាឍ = សល ៨

-មា = សល ៣ -រាពណ= សល ៩

-ផលគញន = សល ៤ -េរទបទ = សល ១០

-សចរត = សល ៥ -អសសញជ = សល ១១

-ពា = សល ៦ -កកែក = សល ១២

កយអញារតសពទ

(Les mots exceptionnels)

គជា កយមានលកះណៈពសសស សតបលកព កយឯសទៀតៗសោយ អកះរា ធរទធមនចណោះនងសរ

សសេង។

ឧទា រណ

28

-អនក= អានថា =‚នក‛ សរសសរជា អ + ន + ក=អនក=អនក=នក ។

-អញ=អានថា =‚អាញ‛ សរសសរជា =អញ ។

-(ខាង)លច(ទស) អានថា=‚េច‛ សរសសរជា =លច ទសតដលរពោះអាទតយលច ។

-មាតា=អានថា =‚មាោ‛ សរសសរជា =មាតា= ត> ដ; ាលមាតា(មា+តា) អានជាសសេង

ត ែរ=តម ។

-មណឌ ប. ន. អានថា មានដប = វ ធមាន, សរាង ។

-េនរពោះសសមរ = អានថា ‚រពោះសតម ‛ េន ពសជាងសគកនញងសោក ។

-សតែ = អានថា ‚តត‛ មកពាល សតែ=តរស ។

-វ ធសសស= អានថា ‚វ ធតសស‛ មកពាល វ ធសសស= ភាពតបលក ។

-សសពគប= អានថា ‚តសបគប‛ ទាកទងរាបរក; ាលោល យត ែរ ។

-សតមយៈ= អាថា ‚ឌតម ឬ រពោះឌតម ‛ សរ ងទ ១ កនញងទសជាតក; ... ។

-សតសជា= អានថា ‚តដសជា‛ មកពាល ‚សតជ‛= អច ។

-បណឌ ត=សៅោល យជា ‚អនទត‛ មកព កយាល=ជនអនកមានរាជា ។

-សបត= អានថា ‚តប ត‛, ោល យមកព ‚បត‛ ។

-សចតយ= អានថា ‚តចដ‛ មកព កយាល=ទតដលសគសោរពបជា ។

-សចាែ = អានថា ‚តចាែ ‛ មកពសសរសកត=សងហវ តរបងតរបង ។

-សចតន= អានថា ‚តចតា‛ មកពាល= ផែចគត, សផដែ តចតែ ។

-រពោះ រណ= អានថា ‚រពោះ រន‛ មកពាល,សសរសកត= តផនដ[22] ។

-របនពណ= អានថា ‚របនពន[23]‛ មកពាល= ទសនៀម, ពជពងស ។

-អនសោម= អានថា ‚អនសឡាម‛ មកពាល= បស ែ យតាម, យលតាម ។

29

ញរសង កយ ‚អញារតសពទ‛ លោះៗប សណណ ោះ យកបងហា ញជនអសសោក រោនានជាគរប ស ណ ោះ ។ សៅ

មាន កយរបសេទសនោះសរចើនសទៀត ។ សមអសសោកជយរារជាបតន ែម តាមោរគរ ។

សសងកត ៖ កនញងចសមអញារតសពទទាងអសសនោះ សយើងសសងកត ស ើញមានលកះណៈពសសស ៥ យា ង

គ ៖

១- កយទាងសនោះ សរចើនតតោល យមកព កយាល នងសសរសកត ។

២-យកសសេង ‚ ដ ‛ មកជនស សសេង ‚ ត ‛ ; ឧ. បោ ‹ បតា ។

៣-យករសៈ ‚ ត ‛ មកជនសរសៈ ‚ ស ‛ ឧ. តចដ ‹ សចតយ ។

៤-យកពយញានៈសសេង ‚ អ ‛ មកជនសពយញានៈសសេង ‚ អ ‛ ; ឧ. រពោះ រន ‹ រពោះ

រណ, របនពន ‹ របនពណ ។

៥-យកយពយញានៈសសេង ‚ អ ‛ មកជនសពយញានៈសសេង ‚ អ ‛ ឧ.ទសខាងេច ...។ ាត

េតអញារតសពទ គជា ‚សាេណភាា‛ តដលទាងអនកអកសរាសរសែ ទាងមហាជនរពមសរពៀងោន

របឌតសេើង សរមាបសរមលោរនយាយសែ ឲយរសលមាត ។ វរឯឯោរសរសសរវ ធញ រតតតសោរព

អកះរា ធរទធសោយអនសោមសៅតាមជាតសពទ(Etymologie) របស កយ ។

២១- អកសរោត

សៅកនញងោរសរសសរអតែបទសផសងៗ ជនោលសគសរសសរ កយសៅកនញងោល មយសោយសរបើ

កយសពញសលញទាងរសញងតតមដង ។ ឧ. អងគោរសភាពពេពសោក (O.M.S.) ។

ជនោលកនញងោលៈសទសៈ លោះសទៀត សោយសគចងចសណញសពល ចសណញរកោស សគតតងតត

វរធោះរកវ ធ បរពញសសងះប កយសពញសលញសនោះឲយ ល ប តនែសៅតតរកាានអតែនយ លមារវាទាងរសញង

ដតដល ។

ឧ. អងគោរស របជាជាត រមមកសៅរតម អ. ស. ប.

ស រដះអាសមរធក ស. រ. អា.

30

គណកមាែ ោរជាតភាាត ែរ គ. ជ. េ. .

សសចកដជនដណង ស. ជ. ណ.

វ ធ ៖ សគសរជើសយកពយញញា នៈកនញង កយមយស វើជាសោល ។ កយសោលសៅកនញងោល មយសនោះ

រតានកណតសរជើសសរឯសយកមកោកតសរមៀបជាបនែបនទ បរ តដលអស កយសោល ដចមាន

បញញា កជនសៅកនញងឧទា រណខាងសលើរាប ។

២២- ឋានៈរបស កយ

ក/ ចស ោះរពោះសងឃ នងរពោះរាជា

សដើមបរាបកណតចនន រពោះរាជាសនោះ សគសរបើ កយភាា បថា ‚អងគ‛ ៖

ឧ. រពោះមហាកសរតា កសរត យាងចលរបថាបកនញងរាជសរាងមាន ១៧ អងគ ។

សដើមបកណតចននរពោះសងឃ សគសរបើ កយភាា បថា ‚អងគ‛ ៖

ឧ.កនញងព ចសរមើនរពោះបរធតែបណយទកះនបបទានសនោះ សគនមនែរពោះសងឃ ១០ ‚អងគ‛ ។

បញញា ក ៖ កយសងឃសពទ នងរាជសពទ មយចនន គជានោន តតមយសរបើ កយដចោន ដចករណខាង

សលើជាេសែញតាងរាប ។ រពោះរាជាឈ នងរពោះសងឃឈ សគអាចសៅថា ‚ អា ‛ ដចោន ាន តត

ចស ោះរពោះរាជា មាន កយមា ងសទៀតថា ‚ របឈន ‛ ។

ត ែរសយើងសរបើ កយពសសសៗ សរមាបតរមនងឋានៈមនសសកនញងសងគម ។ ដសចនោះ រពោះសងឃ នង

រពោះរាជា ជាជនមានឋានៈ ពសកនញងសងគម តដលសគអាចសនែតថា ជា ‚ ឧតែមសេទ‛ ដសចនោះរតតតមាន

កយ ពង ពសយកមកសរបើ ឲយរតសៅតាមឋានៈនទ កនញងសងគមដចជរមាបខាងសលើ ។

/ ចស ោះមនសសតដលមានឋាននែរសកែ ពង ពស

សដើមបកណតចននមនសសមានយសសកែ ពង ពសវ ធញ សគសរបើ កយ ‚រប‛ ៖

ឧ. សៅកនញងព សសមាព ោរោះ ន សៅសតែកពងចាម មានអសសោករដះមសរនែ តងរាសរសែ

ចលរមរបមាណ ៣០ រប ។

31

គ/ ចស ោះមនសសាមញា មែតា

កនញងោររាបកណតចននមនសសាមញា មែតា សគភាា ប កយ ‚នក‛ ៖

ឧ. សៅកនញងព បណយ សទកសេលៀងសៅទទលអនកតាសដើមស មានមនសសរបញសរស សកែងចាស

ចននរបមាណជាង៥០០ នក ចលរម ។

/ ចស ោះសតវទសៅ

កនញងោរគតគនគណនចននសតវទសៅ សគតតងសរបើ កយ ‚កាល‛ ៖

ឧ. សគពោតសោ នងរជកអសចនន ៤ កាល ។

-តតសោយតេក, សបើចស ោះសសៀសៅវ ធញ កសគសៅថា ‚កាល‛ សសៀសៅ ១០ កាល (តដរ)

។

ង/ ចស ោះតែញសផសងៗ

-ផទោះ សគសរបើ កយ ‚ នង ‛ យកមកភាា បពសរោយ ឧ. ផទោះ ៣ នង ។

-អដះ សគសរបើ កយ ‚ ដ ‛ យកមកភាា បពសរោយ ឧ. អដះ ២០០ ដ ។

-សកបឿង សគសរបើ កយ ‚ សនលក ‛ យកមកភាា បពសរោយ ឧ.សកបឿង ៥០០០ សនលក ។

-សងកស សគសរបើ កយ ‚ សនលក ‛ យកមកភាច បពសរោយ ឧ. សងកស ៧០ សនលក ។

-ោែ រ សគសរបើ កយ ‚ សនលក ‛ យកមកភាា បពសរោយ ឧ. ោែ រ ១៨០ សនលក ។

-រកោស សគសរបើ កយ ‚ សនលក ‛ យកមកភាា បពសរោយ ឧ. រកោស ១០០០ សនលក ។

-សរគឿងសឈើស វើសណង សគសរបើ កយ ‚ ផដល ន ‛ យកមកភាា បពសរោយ រនត, រត, របសម ,

សផដទ ង ៤០ ផដល ន ។

-រថយនែ, កា ល,ទក សគសរបើ កយ ‚ សរគឿង ‛ យកមកភាា បពសរោយ ឧ. រថយនែ ៣ សរគឿង

។ ឧ. កា ល ២ សរគឿង ។ ឧ. ទក ៥ សរគឿង ។

ច/ ចស ោះរកះជាត

ដសដើមសឈើ ៗ សគសរបើ កយ ‚ សដើម ‛ យកមកភាា បពសរោយ ៖

32

ឧ. ន ញរ ៣០ សដើម ដង ៥០ សដើម ។

ឆ/ ចស ោះសតវទសៅ

សដើមបរាបកណតចននសតវសរមាបទម, សគតតងយក កយ ‚ នម‛ មកភាា បពសរោយ ។

ជ/ ចស ោះដវារ, សរទើងតចតាច

សដើមបគណនចននដរបសេទសនោះ សគសរបើ កយ ‚គមព‛មកភាា បពសរោយ ៖

ឧ. កសករគរសៅេមសសរាង ានោដបតនលជាសរចើន សរមាបលក នងសរមាបបរធសភាគ

កនញងរគារដចជា ៖

-រតឡាច ២០ គមព ។

-នសពសមែ ១០០ គមព ។

-ខាត ៥០ គមព ។

ឈ/ ចស ោះដយកសលក, តផល, ជាលល

កនញងោរគណនរាបដរបសេទសនោះ សគសរបើ កយ ‚ជនលង‛ពខាងសរោយ ៖

ឧ. ពឡាយ ហាក តដលមានចមាក ររបសេទដរក ម, ោតោសរមច៥០០ ជនលង ដមយងហរសៅ

ខាងសរោយផទោះ, ោតោ មលរក ម ២០ ជនលង ។

ញ/ ចស ោះសសមលៀកប ក ឬតែញសផសងៗសទៀត

សបើរាបសខាមយ អាមយ ឬសពតមយ អាមយ, សគថា ‚របោប‛ ៖

-គសខាអា, សពតអា ១ របោប ។

-ឬសខាអា ១ កសបល ។

-សបើរាប ឬគណនសពត សគសរបើ កយ ‚កបន‛ គ សពត ១ កបន ។

-សបើរាបកណតទ លែម ោតសខាអាានសគថា‚អា‛ ឧ. កត ១ អា ។

-សបើរាបគណនតសបកសជើង, សគសរបើ កយ ‚សរមាប‛ ឧ. តសបកសជើង ១ សរមាប ។

-សបើរាបគណនសតរងក, សគសរបើ កយ ‚សរមាប‛ ឧ. សតរងក ១ សរមាប ។

33

-សបើរាបគណនចងកោះ, សគសរបើ កយ ‚គ‛ ឧ. ចងកោះ ១ គ ។

-សបើរាប ឬគណនតសវ ធញ សគភាា ប កយ ‚កនទញយ‛ ពខាងសរោយ ឧ. តសសោ ១ កនទញយ ។

-សបើរាប ឬគណនចានវ ធញ សគភាា ប កយ ‚រាក ឬេ‛ ពខាងសរោយ ៖

ឧ. ចាន ១ រាក ឬ ចាន ១ េ ។

ដ/ ចស ោះតផលសឈើ

សបើរាប ឬគណនតផលសឈើ, សគភាា ប កយ ជាសរចើនរបសេទដចខាងសរោម ៖

-សបើតផលសឈើ ៤ សគថា តផលសឈើ ‚១ ដប‛ ។

-សបើតផលសឈើ ៤០ សគថា តផលសឈើ ‚១ ផលន‛ ។

-សបើតផលសឈើ ៤០០ សគថា តផលសឈើ ‚១ សលក‛ ។

រសបៀបរាបសប តដលដកចងជាក ែ បបរមញងយកសៅសទង កសគគតជា ‚ដប‛, ‚ផលន‛,

‚សលក‛, ដចតផលសឈើតដរ ។

-សបើរាបតផលាល សគគតជា ‚នដ‛ កនញង ១ នដមាន ១០ តផល (ាល ) ។

-សបើរាបមល សគគតជា ‚សសនើ‛ កនញង១សសនើ មាន ១០ សនលក (មល) ឬសគគតជា ‚រតបក‛ កនញង ១

រតបកមាន ២០ សនលក (មល) ។

-សបើរាបដង សគគតជា ‚ធលល យ‛ គចសងហក មតផលដងតដលសចញព ទងមយ ។

-សបើរាបាល សគគតជា ‚តសែង‛ គចសងហក មតផលាល តដលសចញពទងមយ ៖

ឧ. ដង ១ ធលល យ, ាល ១ តសែង ។

-សបើរាបសសមលៀកប ក តដលសគសច សគសៅថា ១ ឬ ២ បសងវច ។

-សបើរាបសសមលៀកប ក តដលសគសចលែមាព យាន សគសៅថា ១ ឬ ២ សមាព យ ។

-សបើរបសអវតដលសគយកមកឆមវ យានសគសៅថាតសមយចងហវ យ ។

-សបើរបសអវតដលសគយកមកយរាន សគសៅថា មយយរ ។

34

/ ោរវាសសពលសោតាមតបបបរាណ

ោលសដើមសេើយ ត ែរសយើងពទានមានវ ធ ឬឧបករណសរមាបវាសសពល (លមអត ល) ដចរោ

បចចញបបននសេើយ ។ ស តសនោះ ចាសបរាណ សោកកណតសពលតង លតាមរយៈោរបសងកើត កយសផសងៗ

ស ើយ កយ លោះ សៅតតសរបើរ តមកទលសពវនថង មានដចជា ៖

“ យាម៖ កនញង ២៤ សមា ង សោកតចកជា ៦ ឬ ៨ យាម កនញងមយយាមៗ មានរបមាណព ៣

សមា ង សៅ ៤ សមា ង ។ សគគតរាបយាម១ ចាបពនថងរោះ គតជាយាម៣ ឬយាម ៤ សៅសពលនថងលច ។

កនញង ១ យប គតជា ៤ យាម គពរពលបគតជាយាម ៤... ដលេល គតជាយាម ៨ ។

“ ប៖ ោរគតអាយសកែង សគរាបពត តដលវាសកើត រ តមយជ ដលនថងដតដលសនោះវ ធញ សគ

សៅថាមយបគរតជា ១២ ត ។ ឧ. សបើសកែងសកើតសៅ នថង ២ សកើត តមា ..... លោះដលវ ធលមយ

ជបមកដលនថង ២ សកើត ត មា សនោះ សគសនែតថា សកែងសនោះ អាយាន ១ បស ើយ ។ ោររាប

ឆមន កសណើត ត ែរសយើងមនគតតាមពទធសករាជឬរគសែសករាជសទ គកណតតាមឆមន ទាង ១២ គ ឆមន

ជត, ឆល, ខាល, សថាោះ, សរាង, មាញ, មម, មតម, ក, រោ, ច, ករ ។ កនញង ១ ជ បមាន ១២ ឆមន

... ។

“ មយសនទញោះ៖ គជារយៈសពលជាកណតមយ អាចាែ នានរបត លជា ១ សមា ង ។ ឧ. សដើរ

ានមយសនទញោះ កចលដលនរព មយ.... ។

“ មយសាក៖ គជារយៈសពលជាកណតមយ របមាណជាកនលោះសមា ង ។ ឧ. សដកានមយ

សាក ភាកសេើងេលលែម ។

“ មយារឯ៖ គជារយៈសពលរបមាណ ១៥ នទ ។ ឧ. រចកថាន ចននសពល ១ ារឯ អនកជងក

ដង លនវ ធញ ។

“ មយាបាល ៖ រយៈសពលរបត ល ២០ នទ ។ ឧ. ចមាង យផលពេម លកសរទតសៅ សឈើ

ទាលរជ សគរតសដើរ តត១ ាបាល ប ស ណ ោះ នងានសៅដលស ើយ ។

35

“ ច៖ សពល ១ ារឯ គរយៈសពល តដលសគជកថាន អស ១ ារឯ ឯសពល ១ ាបាល គរយៈ

សពលតដលអនកសាល កណតថាាល ាបអសរសជាត រតខាា កសចាលោកាល ស ើយ ។

“ មយរសសេត៖ គរយៈសពល ល របមាណ ៥ សៅ ១០ នទ ។ ឧ. ស ែចមយរសសេតសៅ ក

យលសបែស ើញដរឯសដញ... ។

“ មយតេលត៖ សសែើនងរយៈសពល ៥ នទ ។ ឧ. កតាមតម អ តម សៅតតមយតេលតនងវ ធលមកវ ធញ

ស ើយ ។

36

ឯការពសរោោះ

១- មលវ ធជាា សមរភាា ។

២- សយាករណ ន ន ។

៣- ភាាត ែរថាន កទ ១០ រកសងអបរ ។

៤- សយាករណត ែរពាែ រ ព - អ ម ។

៥- មលភាពននោរបសងកើត កយ សកងវាែ នាក ។

៦- សយាករណត ែរ ន ស ។

៧- សយាករណត ែរ រកសងអបរ ។

៨- សយាករណ ទរមងនយមននភាាត ែរទសនើប រពញ ម ល ។

៩- ោរតតងនពនធ ជរ ោរឯ ។

១០- នពនធសសចកែត ែរ វ ធជាា នពនធ គត ហា ង ។

១១- ផដក រសស ន ន ហាច ។

១២- កោបនប លន ញ ញក តថម ។

១៣- សសសនែរជាតក រពោះអងគដង ។

១៤- សរ ងរតនងស ។

១៥- អកសរសលបត ែរ ល ធលមសតង ។

១៦- ជនងស អរធយោមន ង ។

១៧- ោក រពោះអងគដង ។

១៨- សសសនែរជាតក ។

37

[1] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ មានរសៈ ៥ សទៀត ស លគ ោះ (ឧ.

ចា ោះ, អាោះ) ោះ (ឧ. យោះ !) ោះ (ឧ. អោះ, អោះ, វ ោះ, បោះ ៗ ! ទោះ ៗ !) សៀោះ (ឧ. សៀោះសៀន)

នង សោះ (ឧ. សចោះ) ។

-> ចស ោះរសៈ ស នង សៀ ជាមយនងពយញានៈអសោសៈនងសោសៈ ត ែរសយើងបសញចញ

សសេងដចោន តមន តតជនជាតត ែរសៅសតែចនទបរឯ (សពវនថងសៅរបសទសសសៀម) នងសៅតបនេន

រកវាញ ោលថា ករ នង គរ, សក នង សគ , ស ើយនង សកៀ នង សគៀ សៅតតបសញចញសសេង

មនដចោន សទ ពសរ ោះជាមយនងពយញានៈអសោសៈ បសញចញសសេងរាល (ឬសៅ សសេងតច)

ស ើយជាមយពយញានៈសោសៈ បសញចញសសេង ងន (ឬសសេង ) ។

[2] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ កយ សសនែ ស, សនែ ន, ចនែ នង

អនែរធលន រតសរសសរនង នែ សដើមបរកាជាតសពទ សរ ោះជា កយមកពសសរសកត-ាល ។ ពសដើម

ត ែរសយើងធលល បមានសជើង ‚ដ‛ មានរបស ះ នដច លនអកសរ ដ តតាតសក សរមាបតត កយ

សសរសកត-ាល ។ សជើងសនោះ ញាទរបទោះស ើញកនញងសោចារងកនគរតែសមយសរោយអងគរ

ឧទា រណ កនញងសោចារងកសល ១ នង ៣ (សមសមើល សោចារងកនគរតែ នង បទានរកម

សរៀបសរៀងសោយមហាពទររកសសម េនសពញ ពទធាសនបណឌ តយ សាោះពមពសលើកទ ២ គ.ស. ១៩៥៨

ព.ស. ២៥០១ ទពរទ ១២៦, ១៤០, ១៤១) នងកនញងទសសនដែ កមពញជសរធយា សលដបង ៗ

សោកានសរសសរ កយ « ទសសនដែ » នងសជើង ដ ពតមនជាសជើង ត សទ ។[3] ទសសនៈសោក

ាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ សរសសរ រតសពទ ញាទយលរសបជាមយសោក តតកនញង

ចននរកមត ែរ សរសសរថា រតសពទ វ ធញ ។ តតរតងសម កយ សពទ សរសសរថា សពទ ឬ សពទ ។

ញាទមនដងជាអកះរា ធរទធរតជាង ។

38

[4] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ រសៈ œ កនញងភាាារាងតសស សរចើន

អានថា ស មនតមនជា ។ កនញង ចននរកមត ែរ របសពទធាសនបណឌ តយ សោកានសរសសរ

ស ែ ោះសនោះថា ស ក សសតដស ។

[5] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ សរសសរ រតសពទ ញាទយលរសបជា

មយសោក តតកនញងចននរកមត ែរ សរសសរថា រតសពទ វ ធញ ។ តតរតងសម កយ សពទ សរសសរ

ថា សពទ ឬ សពទ ។ ញាទមនដងជាអកះរា ធរទធរតជាង ។

[6] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ ‚អាសយ‛ ជា កយាល ោល យជា

‚អាសយ‛ តាមអកះរា ធរទធត ែរ ។ វរឯឯ ‚អារសយ‛ វ ធញ ជា កយោល យមកពសសរសកត ‚អាររយ‛

(នងត រ តដលត ែរសយើងសៅថា ស-គ) ។

[7] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ រ កនញងភាាត ែរមារតោះ ន (ភាាត ែរ

សែងោរ) មានតតជាមយនងពយញានៈសោសៈ ដចសោកានសរសសរ ។ តតញាទស ើញថា សពវ

នថងសនោះ (តាមពត គតាងពទសតសរឆមន ១៩៦០) សគសរចើនសរសសរនងពយញានៈអសោសៈវ ធញ ។

ឧ. បរ (ខាល ញទកសោោះសោ) សទាោះជាកនញងចននរកមត ែរ សោកថា រតសរសសរ ប រ ; សបៀរមា ក

អានឆរ ; ារពត មានកបដសរ ។ ញាទគតថា គរតតរឭកកនត ែរឲយសរសសរ ប រ អានឈរ

នងកបដស រ វ ធញ សរ ោះថា កនញងរោមភាាត ែរមយចនន ឧទា រណសៅរសញករសៀងកនញងសតែរពោះ

វ ធហារ ឬសៅសតែសរធនទ ញាទានឮបងបអនត ែរ មនរចេ រ នង រ សេើយ ។ ឧទា រណ

សគថា « អរ-ក » (អារក គ អារ-ក) ស ើយ កយថា អរ សគបសញចញសសមលង ល (អារ) សព

‚អារ‛ (ឧ. របពនធអារ) មានសរសសមលងតង ។ កយទាងសនោះ ឮ ‚រ‛ របកបយា ងចាស ។ «

ស វើោរ » សគនយាយថា « ស វើោរ » (ឮទាងរសៈអាតង នង រ របកប) សព « សមតឆកករ

(ោរ) កន » (គ សមតឆកោរកន) ស ើយសព « តម មានគេ » (ឮថា គរ) គថា ‚ោរ‛ ‚ករ‛

នង ‚គរ‛ មានសសេងសោន សៅកនញងសតែទាងសនោះ ។

39

[8] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ យគលពនទញ មានសរបើកនញង កយត ែរមយ

ចននតច ដចជា រយៈ ស ៈ ឬ ត ៈ (សរោនមាត) អថាៈ មៈ ! អាា ៈ ! នង កយមយមកព

ចន ៖ បកៈ (ដេងរលស) (សនោះគជាអកះរា ធរទធរបស ចននរកមត ែរ តតញាទស ើញថា សគសរចើន

សរសសរ បគក វ ធញ កនញងសសៀសៅស វើមាប) ។ កនញងចននរកមត ែរ សោកសៅយគលពនទញថា ជា

ណណយតែ តតកនញងវ ធសយភាាាសរសែ ញាទយលថា អាចទកថា សៅកនញងចសមរសៈ ឬ រសៈ

នង ក របកប វ ធញ ។

[9] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ គរសរសសរ កណក កសញញា វ ធញ សទាោះ

ជាអានថា កណែ ក កសោយ សរ ោះ កណែ ក ជា កយាល មាននយថា បនល ។

[10] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ សរ ងសកបៀសជាសរ ងសខានបផត សបើ

នយាយពសរ ងតសល តដលគរតតយកមកពភាកា សោយស តតត ពមន ត ែរសយើងានទទល

ឥទធពលពារាងតសសយា ងខាល ងោល ។ « ពរកនលោះ » សយើងសរសសរថា ២,៥ តាមទមាល បារាង

(សរបើសកបៀស) ។ តតសពវនថង ឥទធពលបរសទសមកពអាសមរធោងវ ធញ ស ើយពកអាោងសរសសរថា

២.៥ (សរបើចណច) ។ សពវនថង ស ើញថា មានពកសកែង ៗ នយមសរសសរដចអាសមរធោងតដរ ។

« ប ន » អាសមរធោង (ឬពកអងកលាកសងជាទសៅ) សរសសរជាសលថា ៣,០០០ (សសៀមក

សរសសរដសចនោះតដរ ៖ ๓,๐๐๐) ឯារាងវ ធញ សរសសរថា ៣ ០០០ (ោកចសនល ោះភាា បសរោយព ទង ន)

ឬ ៣០០០ ឬ ៣.០០០ កាន ។ ត ែរធលល បស វើតាមារាងយរមកស ើយ ជាងមយសតតស តតរត

សសរមចចតែ យករសបៀប របសអាសមរធោង ឬ របសារាង ?

[11] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ តាមសយាបល ញាទ សទាោះជាមានសគ

នយមសរសសរ ‚កមែ តែញៈ‛ ‚សយាងៈ‛ ។ល។ សនោះគរមនទកថា រតមរត សទ សរ ោះស វើឲយរចេតនទ

របសយគលពនទញនងទវ ពនទញសល ។ គរសរសសរ ‚កមែ តែញ‛ ៖ ‚សយាង‛ ៖ វ ធញ សរ ោះសពវនថង សយើង

មានយនកដត ែរ ។

40

[12] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ តាមសយាបល ញាទ កនសសសត ែរ

តដលសរៀនកបនខាន តអកះរារកមនងសយាករណត ែរ មនអាចយលកថាណឌ ខាងសលើ សរ ោះពកសគមាន

ភាាត ែរជាភាាកសណើត ស ើយមនសចោះភាាារាង សរ ោះស តថា ភាាារាង ពស មាន

អនកសរៀនសពវនថងសនោះ ។ មានតតមនសសតដលានទទលោរអបរសៅសមយអាពាាល ឬ

សងគមនយម តដលអាចយលាន ។ ស ើយសបើសនជារតោរណឌ សញញា គរសរបើទវពនទញសល

(ចណចពរគស ៖) ជនសយគលពនទញ (ៈ) វ ធញ ។

[13] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ ញគតថា គរសរបើ (៖) វ ធញ សរ ោះមាន

ចចពរកនញង កយថា អថាៈស ើយ អាចនឲយមានោរយលរចេ ។ ឧ. « ឯងថា មនឲយោន សៅអ

ថាៈ ានជាោន មនសៅ ! » ។[14] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ សោក

នន ប ត សៅសញញា សនោះថា វ ធឡារសញញា , អញារបោស ឬ សោណសញញា ស ើយសរសសរថា « »

មានស ែ ោះដចោន ។

[15] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ សោក នន ប ត សៅសញញា សនោះថា

អនែរសញញា ។[16] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ របោរសនោះជាោរពាក

នងសែញគាែ ញបនែចដចសោកានយកមកពភាកា សរ ោះញស ើញថា អនករាជត ែរទាងឡាយ មន

សរបើស ែ ោះដចោន សទ ។ ឧទា រណ សោក នន ប ត សៅ ‚ ‛ នង « » ថា វ ធឡារសញញា ស ើយ

ថា សៅថា អញារបោស កាន ។ រចសោកថា « នងសៅថា សោណសញញា សដើមបឲយរសល

ចកឲយរចេោន ាន » ។ ភាាារាង សគសៅសញញា « » សនោះថា វ ធឡារសញញា ារាងតសស

នង ‚ ‛ ថា វ ធឡារសញញា អងសគលស អាចសរបើទាងពរាន តតវ ធឡារសញញា អងសគលសទកជាសញញា រង

គមានតនទ សោន បនែច ។ ឧ. « អនកោនសបឡា ាននយាយមកោនញថា ៖ ‚សមសមើល

‘ា សសពរ’ របសសោកបនែច ។‛ ញក ចលតឆលងតដនរបស ញឲយោត » ។ សញញា « » សនោះ

ពកអងសគលសនងអាសមរធោងមនតដលសរបើសេើយ សរបើតត ‚ ‛ ប ស ណ ោះ ។ សមអនករាជត ែរសៅ

41

ពទធាសនបណឌ តយ សមតាែ ោកស ែ ោះសោន ឲយណឌ សញញា ទាង ៣ យា ងសនោះ ស លគ « », ‚ ‛

នង ‘ ’ កឲយកនត ែររចេ ។

[17] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ សលរែមាងមានតសរចើនសទៀត សរ ោះ

មនអនតែតាមរាបទសភាគ ស ើយសលរែមាងពមានសលសនយ ។ តសលដនទសទៀត គ ៖ L

(៥០) C (១០០) D (៥០០) M (១០០០) ។

[18] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ ោលញាទានសរៀនអកសរត ែរ ញាទ

កឮរគ ៗ របស ញាទសៅអកសរតបបសនោះថា អកសរមល (ស ើយញាទកតសមាគ លថា សពវនថងសនោះ

សកែង ៗ ជាសរចើនមនាគ លស ែ ោះសនោះ សៅថា អកសរឆមល កវ ធញ) ។ តតតាមោររារជារបស ញ

ាទ សៅអកសរតបបសនោះថា អកសរមល កជាោររចេតដរ ។ សទាោះបជាតអកសរមានរាងមលតមន

កសោយ តាមពតគជាអកសរម ។ ក គ ង សនោះ គជាអកសរម មនតមនជាអកសរមលសទ ។

សៅរសញកសសៀម សគសរបើអកសរតបបសនោះកនញងាសរាែ សលកវរងត នងរោង (សពវនថងសនោះ មានមនសសតច

ស តដលសចោះអាន សរ ោះសសែចសសៀមសៅចងសតតសទ ១៩ សដើម ស.. ទ ២០ ចងផសពវផាយតត

អកសរសសៀម សោយយកសលសថា ជាអកសរពាកសរៀន នងពាកសរបើកនញងោរសាោះពមពសសៀសៅ

តតតាមទសសនៈញាទ គមកពទសសនៈជាតនយម តដលានសលចសេើងសៅសមយសនោះ) ។ ដច

សោកមានរបាសន កនញងសមយបចចញបបនន សសៀមសៅតតសរបើអកសរតបបសនោះសរមាបសរសសរោថា

សលើយសរនែ ឬ ាកសលើ លនមនសស សរ ោះជាតអកសរសកែសទធ ។ វរឯឯអកសរសសៀមវ ធញ រោនតតជា

អកសរសរមាបតផនដ កចចោររាជោរនងរដះាលប ស ណ ោះ សទាោះបជារពោះនរតបដកជាភាាាល សគ

សរសសរជាអកសរសសៀមវ ធញ ។ ពសដើម សសៀមមនតដលសរសសរោថាាល ឬ ពទធចនជាភាា

ាល ជាអកសរសសៀមសេើយ ។ សសៀមសៅអកសរតបបសនោះថា អកសរម សរ ោះម គជាជនជាតត ែរ

។ សសៀមសៅត ែរសមយអងគរថា ម ៗ ។[19] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ

អងតតលែ ៖ ក គ ង សនោះ គជាអកសរមល មនតមនជាអកសរមសទ ។ ញានសមើលគមពរសសៀម

42

ជាភាាសសៀមនងាល តតសរសសរជាអកសរម (អកសរត ែរ) (រ តដលចង ស.. ទ ១៩ សសៀម

សរសសរសសៀសៅសទសនភាាសសៀមជាអកសរម) ។ កនញងាសរាែ ទាងសនោះ ញាទមនតដល

ស ើញសសៀមសរសសរ ក មានរបស ះ នជា ក ឬ ង ជា ង សេើយ ។ សគសរសសរដចតសៅជានចច ៖

ក នង ង ។ ញាទានាកសរនសសតជាតោណមា កមាន ក សពវនថង កពងស វើសររារជា

សែពសរ ង រពោះមាលយ របសសសៀម ជាភាាសសៀម តតសរសសរជាអកសរត ែរ ។ ោតានរាប ញថា

ោតានអានរោងនងាសរាែ សលកវរងតសរចើនចាប សរចើនតស មកពរបសទសសសៀម ានរបទោះស ើញ

ត ក តតមែងគត កនញងោល ចងបញចបសរ ងមយ (សរសសរជាភាាសសៀម) ។ ចតណកឯរសបៀប

សរសសរត ក គ ង ញាទានរបទោះស ើញជាញកោបបផតកនញងាសរាែ សលកវរងត វាន នង

សសៀសៅសរសសរតដលពការាងាននមកសរបើសៅរបសទសកមពញជាសៅចងសតតសទ ១៩ ។ តដល

អនករាជសពវនថង រចេអកសរមលនងអកសរម ញាទគតថា មានមលស ត ២ ។ ទ ១ សៅ

របសទសកមពញជា អកសរមមានរបជារបយភាពខាល ងសៅ ស.. ទ ២០ ស ើយសគានយកអកសរសនោះ

សរមាបយសហា ាល ក ។ល។ ទ ២ ដលសពលយកតបបអកសរសនោះ ស វើជាសណអកសរពមព សគានស វើ

ឲយតអកសរតបបសនោះ មានរាងសថាល ស នងមលសទៀត ។ ឯអកសរមលវ ធញ សគមនានស វើឲយសណពមព

មានរាងសថាល ស ។ មា ងសទៀត សគានស វើឲយមានរបរជញងបនែច ។

តដលញានសរៀបរាបសនោះ របត លជាោរយលសពញាទ តតញាទានរបមលឯការជា

េសែញតាង តដលញានសសកន នងសមជនកនញងឯការមយសទៀត ។[20] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ

មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ ឞ តសនោះ ពតមនជាពយញានៈ ម (ម) សទ គជាតពយញានៈ ឞ (សៅ សប)

ជាពយញានៈសរមាបតតភាាសសរសកត ពមានកនញងភាាាលនងត ែរសទ ។ ភាាសសរសកតមាន

ពយញានៈ ‚ស‛ បត (បសញចញសសមលងសោន ) គ រ (សៅ សក) ឞ (សៅ សប) នង ស (អាចសៅ

សល) ាន ។ វរឯឯភាាាល មានតតត ស ប ស ណ ោះ ។ ត ែរធលល បសរបើ រ នង ឞ តាងពសមយមន

អងគររ តដលសមយសរោយអងគរ ។ ឧ. សមសមើល សោចារងកនគរតែ នង បទានរកម សរៀប

43

សរៀងសោយមហាពទររកសសម េនសពញ ពទធាសនបណឌ តយ សាោះពមពសលើកទ ២ គ.ស. ១៩៥៨

ព.ស. ២៥០១ ។

[21] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ សៅកនញងសសៀសៅសាោះពមពផាយសៅ

រសញកត ែររ តដលសមយសងគមរាសរសែនយម រសៈ ត សនោះ កមានរបស ះ នដចសនោះ ត ផងតដរ ។

[22] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ សៅភាគក ែ លននរបសទសកមពញជា

សគបសញចញសសមលងថា រពោះ រន តតសៅសរធនទ សគបសញចញសសមលងថា រពោះ រណ មនបសញចញសសមលង

ថា រពោះ រន (ស ើយចស ោះត ែរសរធនទ សសមលងសនោះមនតមនជាឥទធពលសសៀម សរ ោះសសៀមមនអាច

បសញចញយល (អ) ដចត ែរសទ ។

[23] ទសសនៈសោកាសរាែ ចារយ មតសាល ឫទធ អងតតលែ ៖ កនញងចសរមៀងមយចនន ញាទានឮសគ

ថា របនពណ តាមអកះរា ធរទធ សទាោះជាត ែរភាគសរចើនថា របនពន ដចសោកមានរបាសន ។

សមតថលងអណរគណដល

សោកាសរាែ ចារយវ ងវ កឌវនងសោកាសរសែចារយវមតសាលវឫទធវអងតតលែវ

តដលានជយពនតយឯការសនោះវ។