Sanal Dünyalarda Etik

Sanal Dünyalarda EtikSanal Dünyalarda Etik

Ömer Uysal

Anadolu Üniversitesi

Eğitim Fakültesi

Sanal Dünyalar Eğitim Platformu Sempozyumu

2

Tarihten Günümüze DeğişimlerTarihten Günümüze Değişimler

Tarım toplumunda toprak

Sanayi toplumunda ham madde, seri üretim

Bilgi toplumunda bilgi + iletişim + teknoloji

3

Dünyada İnternet KullanımıDünyada İnternet Kullanımı

KıtalarNüfus( 2011)

İnternet Kullanıcıları2000’in sonu

İnternet Kullanıcıları

Son Sayılar 2011Kullanım Oranı

Büyüme2000-2011

Kıtaların Dünya

Nüfusuna Oranı

Afrika 1,037,524,058 4,514,400 118,609,620 11.4 % 2,527.4 % 5.7 %

Asya 3,879,740,877 114,304,000 922,329,554 23.8 % 706.9 % 44.0 %

Avrupa 816,426,346 105,096,093 476,213,935 58.3 % 353.1 % 22.7 %

Orta Doğu 216,258,843 3,284,800 68,553,666 31.7 % 1,987.0 % 3.3 %

K. Amerika 347,394,870 108,096,800 272,066,000 78.3 % 151.7 % 13.0 %

G. Amerika 597,283,165 18,068,919 215,939,400 36.2 % 1,037.4 % 10.3 %

Avusturalya 35,426,995 7,620,480 21,293,830 60.1 % 179.4 % 1.0 %

WORLD TOTAL

6,930,055,154 360,985,492 2,095,006,005 30.2 % 480.4 % 100.0 %

4

En Çok Internet Kullanan 10 Avrupa Ülkesi

Milyon Kullanıcı

78,785,548 - %44.5

Büyüme: 1650%

5

Sanal Dünyaya Doğru

• Prensky (2003, p.2) bugün sosyalleşen Amerikalıların henüz 21 yaşına gelmeden ailelerine göre çok farklı olduğunu belirtiyor:

• 10.000 saatin üzerinde bilgisayar oyunu oynuyor,

• 200.000’in üzerinde e-posta ve mesaj gönderiyor ve alıyor,

• 10.000 saatin üzerinde cep telefonu ile konuşuyor,

• 20.000 saatin üzerinde TV izliyor,

• 500.000’in üzerinde reklam izliyor.

6

Sanal Dünyaya Doğru

7

Second Life

2003: Linden Lab tarafından geliştirilen SL kullanılmaya başlandı. 2006: Katılımcılar 51 milyon saat SL’in içindeydi. Tek seferde 18 bin kullanıcı. 94 milyon $ para harcandı.2007: Katılımcılar 246 milyon saat SL’in içindeydi. Tek seferde 58 bin kullanıcı. 303 milyon $ para harcandı. SL de ulaşılan toplam alan 984 milyon km kare.2008: Katılımcılar 397 milyon saat SL’in içindeydi. Tek seferde 77 bin kullanıcı. 350 milyon $ para harcandı. SL de ulaşılan toplam alan 1724 milyon km kare.

8

Sanal Dünya-1

9

Sanal Dünyada Neler Oluyor?

10


11


12

Sanal Dünya-1

13


14


15

Yeni teknolojiler yeni etik sorunlar

• www.• E-posta• Oyunlar• Çevrimiçi Alışveriş• Bilgisayar Ağları• Erişim • Veri Madenciliği

• Uygunsuz resim ve görüntüler• Spam • Şiddet, Çalışmaları aksatma• Kimlik Hırsızlığı• Virüsler, Kurtçuklar• Fikri Mülkiyet İhlali• Gizlilik

16

Bireylerin Özellikleri Değişiyor

• Dijital Erişim: İstenen bilgilere dijital olarak ulaşma.• Dijital Ticaret: Alış-verişin internet üzerinden yapılması .• Dijital İletişim: İletişimin dijital ortamlarda gerçekleşmesi.• Dijital Okur-Yazarlık: Dijital teknolojilerin ne zaman ve nasıl kullanılacağının

bilinmesi.• Dijital Sağlık ve Sıhhat: Dijital teknoloji kullanımı sırasında fiziksel ve psikolojik

açıdan rahat olma.• Dijital Hukuk: Teknoloji kullanırken sahip olunan yasal haklar ve sınırlamalar• Dijital Haklar ve Sorumluluklar: Tüm dijital teknoloji kullanıcılarının yetkileri ve

özgürlükleri.• Dijital Güvenlik: Tüm teknoloji kullanıcılarının kendisinin ve bulunduğu ağın

güvenliğinin sağlanması için alınması gereken tedbirler. • Dijital Etik: Dijital teknoloji kullanıcılarının etik anlamda uyması gereken

kurallar (Ribble and Bailey, 2007).

17

Etik

• Doğru ve yanlışı ayırt edebilecek yolların belirlenmesidir (Bowyer, 1996).

• Etik; bütün etkinlik ve amaçların yerli yerine konulması; neyin yapılacağı ya da yapılmayacağının; neyin isteneceği ya da istenemeyeceğinin; neye sahip olunacağı ya da olunamayacağının bilinmesi olarak tanımlamıştır (Hitt, 1990).

• Cevizci (2003) etiği; neyin iyi ve doğru, neyin kötü ve yanlış olduğunu araştıran, insan hayatının gerçek amacının ne olması gerektiğini soruşturan, ahlaklı ve erdemli bir yaşayışın hangi unsurları içerdiğini irdeleyen felsefe dalı olarak tanımlamaktadır.

• İnsanın kişisel ve toplumsal yaşamdaki ahlaki sorunlarını ele alıp inceler (Aydın, 2003).

18

Etik Teorileri

Etik

Betimleyici Etik Meta Etik

Kuralcı Etik

Yararcılık Ödev (Deontolojik)

Görecelik

19

Etiğin Amaçları

• Doğru ve yanlış, iyi ve kötü üzerine düşünme ve düşündürme

• En fazla yararı sağlama ve en az zarara neden olma ilkesi ile hareket etme

• Farklılıklara saygı duyma ve anlamaya çalışma

• İnsanlar tarafından gerçekleştirilen uygulamaların ahlaki boyutlarını ön plana çıkarabilme,

• Bireylere etik düşünme ve etik karar verebilme yeteneklerini kazandırabilme,

• İyi niyetli insanlar yetiştirebilme (Pieper, 1999) olarak belirtilebilir.

20

Etik sorunların çözümü zordur. Neden?

Bilgisayarlarla ilgili etik sorunların çözümü oldukça zor ve karmaşıktır (Kallman ve Grillo, 1996). Bu zorluklar şöyle ifade edilmektedir:

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin hızı ve alternatiflerin çokluğu, eylemlerin etik boyutunun iyice düşünülmesi için kullanıcılara yeterince zaman bırakmaz.

Elektronik bilgi, kağıt üstünde olan bilgiden daha kolay kopyalanır ve değiştirilir. Yetkisiz girişler için tehdide daha çok açıktır.

Fikri mülkiyet hakları, eser hırsızlığı, korsanlık ve gizlilik sorunları güncel sorunlar haline gelmiştir.

Bilgi bütünlüğü, bilgi güvenirliği ve bilgiye erişebilirliğin korunmasına yönelik çabalarla, bilgi paylaşımının sağladığı faydalara yönelik istekler çatışmaktadır.

21

Sanal Dünyalarda Etik Sorunlar

• Zararlı Yazılımlar (Win32/PSW: Truva Atı )• Avatarlar

• Sanal Hırsızlık (Fikri Mülkiyet İhlali)

• Uygun olmayan içerik, resim ve görüntüler

• Kumar

• Şiddete Başvurma

• Sinirlendirme, Taciz, İftira

• Güvenlik

• Erişim

• Doğruluk

• Bilgisayar Oyunlarının İçeriği (Dövüş, Savaş)

22

Sanal Dünyalarda Etik Sorunlar: Zararlı Yazılımlar

• 1999’ da ortaya çıkan ve 4 gün içinde 250.000’den fazla bilgisayara bulaşan melisa virüsü

• 1999’da ortaya çıkan, adres defterindeki tüm kişilere ulaşan ama sabit diski bozmayan Loveletter virüsü ve dosya sistemini bozarak bilgisayarları çalışmaz hale getiren NewLove adlı virüsler

CIH (Chernobyl) virüsü;

• Türkiye’de hava limanlarındaki, radyo-televizyon istasyonları ve bankalardaki bilgisayarlardaki bilgilerin silinmesine,

• Güney Kore’de yaklaşık 300.000 bilgisayar CIH virüsünden etkilenmesine ve $250 milyon doların üstünde zarar oluşmasına,

• Hindistan’da 30.000 den fazla bilgisayarın zarar görmesine ve milyonlarca dolar değerindeki bilgilerin kaybolmasına,

• Çin’de 360.000’den fazla bilgisayarın CIH virüsünden etkilenmesine neden olmuştur.

23

Sanal Dünyalarda Etik Sorunlar: Avatarlar

24

Sanal Dünyalarda Etik Sorunlar: Sanal Hırsızlık

(Dudley and others, 2009)

25

Sanal Dünyalarda Etik Sorunlar: Kumar

(http://metaverse-traveller.blogspot.com )http://www.wanderinggoblin.com

Nesneler güvenilir olmayabilir!!!

26

Sanal Dünyalarda Etik Sorunlar: Şiddete Başvurma

• Avatar değiştiren uygulamalar (Giy şu ceketi!)

• Japonya’da bir kadın second life’da avatar eşini öldürdü.


27

Sanal Dünyalarda Etik Sorunlar: İftira

• İnternet üzerinden iftiraya uğrayan bir genç kadın açtığı davayı kazandı.


28

Sanal Dünyalarda Etik Sorunlar: Güvenlik

• 10 öğrenci katılır.

• Her öğrenci bir görev alır. İki ana görev var.

• Kullanıcılar simülasyonun izin verdiği etkinliklere katılırlar.


29

Hadi TartışalımHadi Tartışalım

Sanal Dünyada Etik İkilem Örnekleri

30

Durum 1: Fikri Mülkiyet

Recep arkadaşları ile Second Life’da yeni açılan bir teknoloji mağazasını dolaşırken, çok güzel bir eğitim yazılımı gördü. Almayı gerçekten çok istiyordu. Ancak ücreti oldukça pahalıydı. Sınıf arkadaşı Semih ona bu eğitim yazılımını ücretsiz indirebileceği bir web sitesi söyledi. Böylece Recep hiç para harcamadan yazılıma sahip oldu.

31

Durum 2: Güvenlik

Murat’ın bilgisayarına dosya kopyalamak için gittiğimde yerinde yoktu. Bilgisayarında second life programının açık olduğunu fark ettim. Sanal dünyada ne yaptığına bir bakayım dedim. Bir teknoloji mağazasının içinde oturuyormuş.

32

Durum 3: Doğruluk

Sanal dünyada pilot eğitimi almak için bir kursa katıldım. 60 saatlik bir eğitim aldıktan sonra gerçek bir deneyim yaşamak istedim. Uçağı kullanmaya çalıştığımda bir çok özelliğin farklı olduğunu gördüm.

33

Sanal Dünyalarda Araştırma Etiği

Sanal dünyalarda araştırma

İzin gerekli

Gizlilik

Doğru bilgilere ulaşmak

Nesneleri sorgulamak

En doğru etik yaklaşımı belirlemek

34

Hukuki Boyut: TCK'nın Bilişim Suçları İle ilgili Maddeleri

•Nitelikli hırsızlıkMADDE 142. – (1) Hırsızlık suçunun;e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,

•Nitelikli dolandırıcılıkMADDE 158. – (1) Dolandırıcılık suçunun; f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,

(http://sanaldevriye.com)

35

Hukuki Boyut: Bilişim Alanında Suçlar ve Cezaları

•Bilişim sistemine girme

MADDE 243.

(1)Bir bilişim sisteminin bütününe veya bir kısmına, hukuka aykırı olarak giren ve orada kalmaya devam eden kimseye bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir.

(2) Yukarıdaki fıkrada tanımlanan fiillerin bedeli karşılığı yararlanılabilen sistemler hakkında işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir.

(3) Bu fiil nedeniyle sistemin içerdiği veriler yok olur veya değişirse, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.bir kamu kurum veya kuruluşuna ait bilişim sistemi üzerinde işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

36


•Sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme

MADDE 244.

(1)Bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Bir bilişim sistemindeki verileri bozan, yok eden, değiştiren veya erişilmez kılan, sisteme veri yerleştiren, var olan verileri başka bir yere gönderen kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Bu fiillerin bir banka veya kredi kurumuna ya da bir kamu kurum veya kuruluşuna ait bilişim sistemi üzerinde işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

37


•Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması

MADDE 245.

(1) Başkasına ait bir banka veya kredi kartını, her ne suretle olursa olsun ele geçiren veya elinde bulunduran kimse, kart sahibinin veya kartın kendisine verilmesi gereken kişinin rızası olmaksızın bunu kullanarak veya kullandırtarak kendisine veya başkasına yarar sağlarsa, üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası ve adlî para cezası ile cezalandırılır.

(2) Sahte oluşturulan veya üzerinde sahtecilik yapılan bir banka veya kredi kartını kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlayan kişi, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, dört yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

38

Sonuç

Üretilen her yeni teknoloji beraberinde bir takım etik sorunlarda ortaya çıkarabilir.

Neye Niyet, neye kısmet Sanal Dünya etkinliklerine katıl ama

39

Öneriler

Sanal Dünyada Rol Tabanlı Sanal Etik Eğitimi Uygulaması

Etik Sorunlar Üzerine Sanal Dünyada Bir Eylem Araştırması

Sanal dünyada gerçekleştirilen bu sunumu izlediğiniz için teşekkür ederiz.

Education

Sanal Dünyalarda Etik