Ш Ү Ү Х И Й Н Т Ү Ү ХЭ Н Д ХО Л Б О ГД ОХ Н Э Г Э Н

Б А Р И М Т Б И Ч И Г Т Х И Й С Э Н Ш И Н Ж И Л Г Э Э

Л . ГАЛБААТАРШ ү ү х и й н с у д а л г а а , м э д э э л э л , с у р г а л т ы н

х ү р э э л э н г и й н с у д л а ач , х у у л ьч

2 0 1 6 . 1 2 . 2 1

АГУУЛГА

• “БНМАУ-ын аливаа шүүн таслах газруудыг шинэчлэн байгуулах тухай дүрэм”-ийн тухай /1926.04.16/

• “БНМАУ-ын аливаа шүүн таслах газруудыг шинэчлэн байгуулах тухай дүрэм”-ийг 1924 оны Үндсэн хууль болон бусад хууль тогтоомжтой харьцуулах нь

• “БНМАУ-ын аливаа шүүн таслах газруудыг шинэчлэн байгуулах тухай дүрэм”-ийн шинэ цагийн шүүхийн үүсэлд эзлэх байр суурь, түүний түүхэн ач холбогдлыг тодорхойлох нь

1924 оны Үндсэн

хууль /2-р бүлэг, 5 дугаар зүйлийн 11 дэх

хэсэг/

БНМАУ-ын аливаа шүүн таслах газруудыг шинэчлэн

байгуулах тухай дүрэм

1-р бүлэг. Ерөнхий анги /1-6 дугаар зүйл/

2-р бүлэг. Ардын шүүн таслах газруудын

түшмэдийг сонгох ба шилжүүлэх тухай /7-11

дүгээр зүйл/

3-р бүлэг. Ардын төлөөлөгчдийг сонгох ба тэдний албан тушаалыг

явуулах тухай /12-24 дүгээр зүйл/

“БНМАУ-ын аливаа шүүн таслах газруудыг шинэчлэн байгуулах тухай дүрэм” баталсан

байгууллагын эрх хэмжээ

УИХ

УБХ-ын Тэргүүлэгчид ЗГ

УБХ

Шүү

хтэй

хол

боот

ой

хари

лцаа

Аливаа шүүх таслах газруудын албан

хаагчдын орон тоо

Шүүх явдлын яам хянан тогтооно

Засгийн газар батална

Шүүх таслах газар нэмж байгуулах

Шүүх явдлын яам төлөвлөн тогтооно

Засгийн газар батална

Дээд шүүх таслах газар

Аймгийн шүүх таслах газар

Хошуудын жинхэнэ ардын

шүүх таслах газар

Хотын шүүх таслах газар

Тусгай дүрмийн ёсоор байгуулах

шүүх таслах газар

Цэргийн шүүх таслах газар

Түр зуурын шүүх таслах газар

Ерөнхий хэрэг Цэргийн хэрэг

Шүүх бүрэлдэхүүн

• 1 түшмэл• 1 ардын төлөөлөгч• 1 ардын төлөөлөгч

Улсын ба нам эвлэлийн газруудад 2 жилээс доошгүй албан хаасан ба бичиг үсэгт боловсорсон хүмүүс

Цэргийн шүүх таслах газрын

гишүүн

• Бүх цэргийн зөвлөлөөс томилж, Улсын бага хурлаар батлуулна.

Дээд шүүх таслах газрын ба ардын түр зуурын шүүх

таслах газрын гишүүн

• Улсын бага хурлаар сонгоно.

Ардын шүүх таслах газрын

түшмэл

• Харьяат хошуу, аймаг ба хотын зэрэг газруудын хурлаар нэг жилийн хугацаагаар сонгох бөгөөд улируулан сонгож болно.

Ардын төлөөлөгч

Сонгож болох

Тус улсын харьяат

Бүрэн эрх бүхий

Эрэгтэй, эмэгтэй

Сонгож болохгүй

Гэмт хэрэг үйлдэж ял

шийтгэгдсэн хүн

Аливаа шүүх таслах газрын

түшмэд

Хот хязгаарын сайдууд ба сайдуудын

яамны түшмэд

Цагдан сэргийлэх ба дотоодыг хамгаалах

газрын түшмэд ба бичгийн албан хаагчид

Ардын төлөөлөгчийн үйл ажиллагаа

Хэрэг шийтгэлцэнэ.

Шүүх таслах газрын түшмэдээс аливаа үүргийг тодорхойлон, үнэн шударгыг барьж шийтгэх тухай ухуулна.

Шүүх таслах газраас ардын төлөөлөгчийн ээлж зохиож, зарлан ирүүлнэ.

Ардын төлөөлөгчийн нэрийн дансыг харьяат шүүх таслах газраа шилжүүлэн мэдүүлнэ.

Ардын төлөөлөгчийн нэрийн дансыг хошуу, хот, аймгийн зэрэг газруудын хурлаар үйлдэнэ.

Эх сурвалж: "Шүүх тооны хэлээр" илтгэл. 20160

100

200

300

400

500

600

700

800

9161

688

1926 оны шүүх таслах газрын статистик мэдээлэл

Шүүх таслах газрын түшмэлийн тооШүүх таслах газрын захиргааны ажилтны тооМонгол Улсын нийт хүн амын тоо /мян./

Эх сурвалж: "Шүүх тооны хэлээр" илтгэл. 2016

0

500

1000

1500

2000

2500

1690

2193

43

1926 оны хэрэг, маргааны тоо

Эрүүгийн хэргийн тооИргэний хэргийн тоо1 шүүгчид 1 жилд ногдох хэргийн ачаалал

Шинэ цагийн шүүхийн үүсэлд эзлэх байр суурь, түүхэн ач холбогдол

“БНМАУ-ын аливаа шүүн таслах газруудыг шинэчлэн байгуулах

тухай дүрэм”-ээр зохицуулсан харилцаа

Шүүхийн захиргаа, шүүх байгуулах /Шүүхийн захиргааны тухай хууль, Шүүх байгуулах

тухай хууль/

Шүүхийн тогтолцоо, дагнасан шүүх /Монгол Улсын шүүхийн тухай хууль/

Шүүгчид тавих болзол, шаардлага, шүүгчийг сонгон шалгаруулах, шүүгчийн хариуцлага, хараат бус

байдал /Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль/

Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчид тавигдах шаардлага, түүнийг сонгон шалгаруулах, ажиллах

нөхцөл, хөлс, хүлээлгэх хариуцлага /Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчийн эрх зүйн

байдлын тухай хууль/

Эх сурвалж

• Монголын хууль тогтоомжийн түүхэн эмхтгэл. Хоёрдугаар боть. 1911-1926.V сар. Улаанбаатар. 2010 он. 610-611 дэх тал.

• БНМАУ-ын Засгийн газрын албаны сэтгүүл. 1926 он. 7 сар. №8. Засгийн газрын архив. 5-14 дэх тал.

• Монгол Улс, ҮТА, хм-284, д-1, хн-324• Шүүн таслах үйл ажиллагааны нэгдсэн дүн мэдээ judinstitute.mn• Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан 1212.mn• UN. World Population Prospects: The 2015 Revision

https://esa.un.org/unpd/wpp/