Эсийн бүрхүүл ба цитоплазм

Зорилго:

• Эсийн бүрхүүлийн бүтэц онцлогтой танилцах

• Циоплазмын бүтэц онцлогтой танилцах

Бодоорой !• Микроскопыг анх нээсэн

эрдэмтнийг нэрлэ.• Эсийн онолыг анх боловсруулсан

эрдэмтэд хэн бэ?• Эгэл биетний амьтдыг хэн нээсэн

бэ?• «Эс» гэсэн нэр томъёог шинжлэх

ухаанд оруулсан эрдэмтэн ?• Ургамлын эсийн бөөмийг хэн анх

нээсэн бэ??

Хариулт

• Р.Гук• Шлейден, Шванн• Левенгук• Гук• Броун

Эсийн бүрэлдэхүүнАмьтны эс Ургамлын эс

ЭСЭсийн бүрхүүл

Органойд ба оршихуун Цитоплазм

Амьд хэсэг

Бөөм

Эсийн бүтэц

Органоид Бүтэц химиййн найрлага

Үүрэг Онцлог

Эсийн бүрхүүл 2 давхраанаас тогтоно:-гадаад:Гликокаликс (амьтанд) нүүрс ус өөх тосноос үүссэнЭсийн хана(ургамалд) эслэгээс үүссэн

Эсийг хамгаалж хэлбэрийг тогтооно

Тулгуурлах, хамгаалах, хатуу бат бэх нягт чанарыг хадгалах үүрэгтэй

Нимгэн ,уян хатан

Зузаан,Нягт,

Амьдралын үйл ажиллагааны дүнд үүснэ

Шингэн мозайкан загвар• Ус: өөх тосыг тойрон бүрхүүл

үүсгэнэ• Өөх тос: мембраны урсамхай,

уян хатан ,хагас дамжуулах,сонгон нэвтрүүлэх чанарыг бий болгоно

• Уураг : липидын молекулд янз бүрийн байрлалаар оршино: захын уураг(гадна ба дотор талд), өөх тосны молекулын дунд байрлаж байвал(хагас интеграл) өөх тосны молекулыг нэвт сүлбэж байьал (интеграл)

• Нүүрс ус: Уураг ба нүүрс устай нэгдэж байна. Үүрэг нь: эсийг таних тэмдэг болно .

Эсийн бүтэц

эрхтэнцэр Бүтэц химийн найрлага

Функции Особенность

-Дотоод – плазман мембранМембраны найрлагад ус,нүүрс ус,өөх тос, уураг орно

-Эсйиг гадаад орчноос тусгаарлана-Эсийн олон бүтцүүдийг үүсгэнэ-Бодис зөөвөрлөхөд оролцоно

Маш нимгэн, бодис сонгон нэвтрүүлнэ

Зөөвөрлөлт

Идэвхтэй Идэвхгүй

Диффузи

Осмос

Бодис нэвтрэх механизм

• Эндоцитоз (Биополимерүүд нэвтрэх)• Пиноцитоз (Усанд ууссан шингэн бодис нэвтрэх)• Фагоцитоз (хатуу бодис нэвтрэх)

Эсийн бүтэц

Эрхтэнцэр Бүтэц химийн найрлага

Үүрэг Онцлог

Цитоплазм Ус , уураг, өөх тос, аминхүчил, нуклеотид

Химийнн урвал явагдах дотоод орчин болно.

Хөдөлгөөн хийнэ

Бодоорой

• Мембраны найрлагад ямар химийн бодисууд ордог вэ?

• Амьтны эсийн гадаад давхрааг юу гэж нэрлэдэг вэ?

• Бодис зөөвөрлөгдөх ямар хэлбэрүүдийг мэдэх вэ?

• Бодис нэвтрэх ямар механизмыг мэдэх вэ?• Цитоплазмын онцлогийг нэрлэ?