олон улсын зах зээл дээр гарах стратеги

ЛЕКЦ №4

Н.Ариунжаргал

Олон улсын зах зээлд баримтлах стратеги

Агуулга

Төлөвлөлтийн тухай үндсэн асуудалСтратеги төлөвлөлт түүний зорилгоСтратегийн хувилбаруудСтратеги төлөвлөлтийн алхмуудТусгай стратеги

Төлөвлөлт нь:

Юуг?Яаж ?Хэзээ?Хэн хийх вэ? гэдгийг урьдчилан тогтоох үйл

ажиллагаа

Ө.хэлбэл зорилго үйл ажиллагааны шийдвэрүүдийг гаргах системтэй үйл ажиллагаа

Төлөвлөлт бол Хувь хүн ба ажлын хэсгүүдийг ирээдүйн үйл

ажиллагаанд хөтлөн дагуулах тодорхой зураглал болж байдаг.

Төлөвлөлтийн нэг салшгүй хэсэг нь таамаглал

Таамаглах гэдэг нь өнгөрсөн үеийн мэдээлэл ба өөрийн бодит туршлага, зөн билэг дээр үндэслэн ирээдүйн байдлыг урьдчилан тогтоох арга юм.

Төлөвлөлт хийгдэх шалтгаан:

Тодорхой бус байдлыг багасгахЗорилтыг нарийн тодруулан гаргаж ирэхҮйл ажиллагааг оновчтой зохион байгуулах

Төлөвлөлтийн түвшингүүдСтратегийн төлөвлөлт: хугацааны хувьд 5-10

жилийг хамарсан

Тактикийн төлөвлөлт: хугацааны хувьд 3-5 жилийг хамарсан

Үйл ажиллагааны төлөвлөлт: хугацааны хувьд 1-3 жилийг хамарсан

Стратеги төлөвлөлтийн зорилго нь

Байгууллагын эрхэм зорилго болон урт хугацааны зорилгуудыг тодорхойлж, тэдгээрт хүрэх төлөвлөгөөг боловсруулж хэрэгжүүлэх

Компаниуд олон улсын зах зээл рүү хүрээгээ тэлэх тусам стратеги удирдлагын үүрэг, цар хүрээ нэмэгдэж байна.

Стратегийн хүрээнд:

Аливаа бизнесийн эцсийн зорилго бол ашиг олох явдал байдаг.

Компаний ашгаа нэмэгдүүлэх 2 арга нь:

1.Бүтээгдэхүүнээ төрөлжүүлэх

2.Зардлаа бууруулах

Олон улсын зах зээл дээр бизнесээ өргөжүүлж байгаа компани нь:

Онцгой ур чадвараас ашиг олох

Байршлын үр ашгаа дээшлүүлэх

Туршлагын муруйн үр ашгаа нэмэгдүүлэх хэрэгтэй.

Онцгой ур чадвараас ашиг олох:

Өрсөлдөгч амархан дууриаж, хуулж чадахгүй ур чадвар

Байршлын үр ашгаа дээшлүүлэх:

Бүтээгдэхүүний үнийг бууруулах буюу аль нэг салбарт төрөлжихийн тулд аль үр ашигтай газрыг сонгон байршуулсны жишээ юм.

Туршлагын муруй:

Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийн туршид үйлдвэрлэлийн зардал буурах

Сурах муруй - удирдлага ажилчдын дадал

Өргөжилтийн муруй – бүтээгдэхүүнийг их хэмжээгээр үйлдвэрлэх тусам нэгжийн зардал буурах

Стратеги боловсруулахад баримтлах зарчмууд:

1. Эдийн засгийн хэмнэлтийн зарчим2. Улс төрийн нөхцөл байдлыг

харгалзах3. Чанарыг чухалчлах4. Нөхцөл байдлыг харгалзах

Стратеги сонгох шаардлага:1. Глобалчлах шаардлага

нэр төрөл чанарын хувьд дэлхийн аль ч өнцөг буланд нэг байдлаар хэрэглэгддэг бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх түгээх асуудал

2. Үндэсний онцлогийг харгалзах шаардлага

бүс нутаг болон орон нутгийн хэрэглэгчдийн өвөрмөц хэрэглээг харгалзах, улс үндэстний төр засаг, албан байгууллагуудын тогтоосон төрөл бүрийн стандарт, шаардлагад зохицож ажиллах тухай асуудал

ОУЗЗ-д үйл ажиллагаа явуулж байгаа компаниудын стратегийн хувилбарууд:

1. Глобал2. Олон улсын3. Үндэсний онцлогийг харгалзах4. Транснациональ

ОУЗЗ-д стратегийн хувилбарууд:

Их

БагаБага Их

Үндэсний онцлогийн харгалзах шаардлага

Глобальчлах шаардлага

1 3

Глобал стратеги Транснациональ

стратеги

2 4

Олон улсын Үндэсний онцлогийг

стратеги харгалзах стратеги

Стратеги Давуу тал Сул тал

Глобал - Туршлагын муруйн үр ашгийг амсана

- Зөв байршлын үр өгөөжийг хүртэнэ

- Үндэсний онцлогийг харгалздаггүй.

Олон улсын - Онцлог ур чадвараа гадаадын зах зээлд түгээнэ.

- Үндэсний онцлогийг харгалздаггүй.

- Байршлын үр өгөөжийг хүртдэггүй.

Үндэсний онцлогийг харгалзах

- Бараа үйлчилгээгээ орон нутгийн нөхцөлд тааруулан шинэчилж өөрчилнө

- Байршлын үр өгөөжийг хүртдэггүй.

- Туршлагын муруйн үр ашгийг хүртэхгүй.

- Онцлог ур чадвараа гадаадын зах зээлд төдийлөн түгээхгүй.

Транснациональ

- Туршлагын муруйн үр ашгийг амсана.

- Зөв байршлын үр өгөөжийг хүртэнэ.

- Бараа үйлчилгээгээ орон нутгийн нөхцөлд тааруулан шинэчилж өөрчилдөг.

- Хэрэгжүүлэхэд төвөгтэй.

Стратегийг томъёолж хэрэгжүүлэх алхмууд

1. Гадаад, дотоод орчны судалгаа,

2. Зорилгыг тодорхойлох,

3. Хэрэгжүүлэх гэсэн 3-н хэсгээс бүрдэнэ.

1.а ҮДК-н гадаад орч1.а ҮДК-н гадаад

орчны таатай боломж, дарамт, шахалтыг судлах

1.б ҮДК-н дотоод орчны давуу ба

сул талыг судлах

2. Зорилгыг тодорхойлох

3. Хэрэгжүүлэлт

1.а Гадаад орчны судалгаа

Эдийн засаг Өрсөлдөөн Улс төрийн тогтвортой байдал Технологи Хүн ам, хэрэглэгчийн тухай мэдээллүүд

1.б Дотоод орчны судалгаа

Компаний одоогийн удирдлага, техник технологи, материал түүхий эд, санхүүгийн давуу ба сул талыг тодорхойлно.

2. Стратегийн зорилгыг тодорхойлохАшигт чанар

- Ашгийн хувь- Хөрөнгө, хөрөнгө оруулалт, борлуулалтын өгөөж- Ашгийн жил тутмын өсөлт- Хувьцааны үний өсөлтийн хувь

Маркетинг- Нийт борлуулалтын хэмжээ- Зах зээлд /дэлхийн бүс нутгийн, өөрийн орны/ эзлэх хувь- Борлуулалтын өсөлт- Зах зээлд эзэлж буй хувийн өсөлт- Маркетингийн үйл ажиллагааны үр дүн, үр ашиг

Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагаа- Гадаад ба дотоод үйлдвэрлэлийн хувь хэмжээний харьцаа- Олон улсын зах зээлд нэгдэж, өргөжилтийн үр ашгаа нэмэгдүүлэх- Чанар, зардлын хяналт- Зардал бага зарцуулдаг үйлдвэрлэлийн арга нэвтрүүлэх

Санхүү- Гадаад түншүүд болон орон нутгийн зээл олгогчдоос зээлийн эх үүсвэр олох, хуримтлуулсан

ашгаа зөв зарцуулах- Татвараа бууруулах арга зам хайх- Хөрөнгийн оновчтой бүтцийг бий болгох- Гадаад валютын ханшны өөрчлөлтийг зөв удирдах буюу ханшны өөрчлөлтийг хэрхэн хохирол

багатай давахХүний нөөц

- Ажилд авах, сонгох үйл явцыг зөв зохион байгуулах- Удирдах ажилтнуудын глобал орчинд ажиллах чадварыг хөгжүүлэх- Шагнал урамшуулал, хангамжийг анхаарах

3. Стратегийн хэрэгжүүлэлт:

Төлөвлөсний дагуу бүтээгдэхүүн ба үйлчилгээг үйлдвэрлэж нийлүүлэхэд шаардлагатай нөөцүүдийг хангаж өгөх асуудал юм.

Стратеги төлөвлөгөө хэрэгжүүлэх чиглэл

А. Байршлын асуудал буюу хаана үйл ажиллагаа явуулахаа шийдэх

› төр засгийн зүгээс бизнест тавьдаг хяналт зохицуулалтын хэмжээ

› улс төрийн байдал тогтвортой эсэх буюу дотоодын үймээн самуун

› тухайн улс орны эрх зүйн орчин› тухайн улс орны гадаадын хөрөнгө оруулалтын

бодлого зохицуулалт› тухайн орон дахь таатай нөхцөл боломжууд› нийгэм соёлын орчны шинж байдал

Стратеги төлөвлөгөө хэрэгжүүлэх чиглэл

Б. Гадаад зах зээлд нэвтрэх арга ба өмчлөлийн хэлбэрээ сонгох

бүрэн эзэмшлийн салбар байгуулахшууд хөрөнгө оруулалт хийххамтын үйлдвэр байгуулахбүтээгдэхүүнээ экспортлохлицензээ зарахфранчайзингийн гэрээ хийх зэрэг

Стратеги төлөвлөгөө хэрэгжүүлэх чиглэл

В. Функциональ стратегиудыг хэрэглэх

МаркетингҮйлдвэрлэлСанхүүгийн чиглэлээр

Тусгай стратегиуд:

Өнөөгийн өөрчлөгдөн байгаа орчинд шинэ стратеги, арга барил шаардах нөхцөл

Хөгжиж буй орнуудад зориулсан стратегиуд

Хөгжиж буй орнууд бусад орнуудын сонирхлыг татаж буй шалтгаанууд:

Эдийн засгийн түргэн хөгжилЗах зээлийн багтаамжХөрөнгө оруулалт, бизнесийн хамтын

ажиллагааны өсөлтЗах зээлийн либералчлал, өмч хувьчлал

эрчимтэй явагдаж байгааНөөц боломж их

Хөгжиж буй орнуудад

Тусгай стратеги хэрэглэх шаардлага:

Улс төр, ЭЗ-н байдал тогтворгүйИнституцуудын хөгжил сул доройЭрсдэл ихтэй

Тусгай стратегиуд:

Зах зээлд анхдагч болох стратеги:

Давуу тал эзэмшинэҮр ашгийг түрүүлж хүртэхДотоодын сайн түнштэйЗах зээлд эзлэх байр суурь өндөрӨрсөлдөөн бага

Пирамид суурьт чиглэсэн стратеги:2003 онд хэсэг судлаач, эрдэмтэд “Base of the Pyramid” –г томъёолсон.  Дэлхийн хүн ам ба орлогын пирамид

>$ 20 000 100 - 200

Худалдан авах

чадвар $

$ 2 000 - $ 20 000

<$ 2 000

500 - 750

4000 - 5000

Хүн ам /сая/

1 - р хэсэг

2 - 3 –р хэсэг

4 – р хэсэг

Олон улсын түвшинд овсгоо самбаатай ажиллах стратеги:

Компанидаа шинэ давуу тал олж авахаар хил хязгаар дамнуулан хийж буй шинэчлэл бүхий, давшингуй, эрсдэл үүрэхээс буцахгүй бизнесийн зан үйл юм.

Холбоо харилцаа, интернэт, тээврийн технологийн дэвшлийг ашиглах явдал.

“Төрөлхийн глобал” стратеги:

Өөр хоорондоо харилцан адилгүй олон зах зээл дээр тохирох стратегиудыг олж хэрэгжүүлэх мэдлэг чадвар мөн шинэлэг соёл.

Жнь: Amazon.com

Анхаарал хандуулсанд баярлалаа