View
517
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
VASKÜLİTLERVASKÜLİTLERVASKÜLİTLERVASKÜLİTLER
Dr. Özlem CanözDr. Özlem Canöz
2
Vaskülit• Damar duvarının inflamatuar
hastalığı• Çok çeşitli hastalığı içine alır• Hemen her organda her tip damar
tutulabilir
3
VaskülitSınıflandırma
• Etyolojik ajana göre√• Etkilenen damarın büyüklüğüne
göre• Mikroskobik değişikliklere göre
4
Enfeksiyon• Bakteriyel (ör. Neisseria)• Riketsiyal (ör. Kayalık dağlar
humması)• Spiroketal (ör. Sfiliz)• Fungal (ör. Aspergilloz,
mukormukozis)• Viral (ör. Herpes zoster-varisella)
5
İmmünolojik1• İmmün kompleks aracılı
– Enfeksiyona bağlı (HBV,HCV)– H-Schölein purpurası– SLE ve RA– İlaca bağlı– Kriyoglobulinemi– Serum hast
6
İmmünolojik2– Antinötrofil sitoplazmik
antikorlar• Wegener granülomatozisi• Churge-Strauss sendromu• Mikroskobik polianjiitis
7
İmmünolojik3• Hücre aracılı
– Organ allograft reddi
8
İmmünolojik4• Doğrudan antikor aracılı
– Goodpasture sendromu– Kawasaki hastalığı
9
İmmünolojik5
• İnflamatuar barsak hastalığı• Paraneoplastik vaskülit
10
bilinmeyen• Dev hücreli arterit• Takayasu hastalığı• PAN
11
• DAMAR BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE
12
13
Büyük damar vaskülitleri
– Dev Hücreli (temporal) arterit– Takayasu arteriti
14
Orta büyüklükteki damar vaskülitleri
– Poliarteritis nodosa– Kawasaki Sendromu
15
Küçük damar Vaskülitleri
• Wegener granülomatozisi• Churge-Strauss sendromu• Mikroskobik polianjiitis
• Jennette JC, et al. Nomenclature of systemic vasculitides: The proposal of an international consensus conference. Arthritis Rheum 37:187, 1994.
16
Etyoloji• En sık iki neden
– Enfeksiyon– İmmün aracılı enflamasyon
Ayrıca: radyasyon, travma, toksinler vs.
17
• İMMUN ARACILI MEKANİZMA– İmmün kompleks birikimi– Antinötrofil sitoplazmik antikorlar– Doğrudan antikor aracılı– Hücre aracılı
18
İmmün kompleksler• Serumda ve damar duvarında
immünreaktanlar ve C’ • Vaskülitik deri lezyonlarının %10’undan
ilaca bağlı gelişen hipersensitivite sorumlu
• Bazı vaskülit hastalarının serumlarında HbsAg-Anti HbsAg immunkompleksi ve C’
19
Antinötrofil Sitoplazmik Antikor (ANCA)
• Heterojen bir grup antikor– C-ANCA: sitoplazmik boyanma
paterni• Proteinaz 3
– P-ANCA: perinükleer boyanma paterni• myeloperoksidaz
20
P-ANCA
C-ANCA
21
Endotel hücre antikorları
• İmmün regülasyonda defekt• Kawasaki • SLE
22
Diğer Mekanizmalar• Anti-glomerüler bazal membran
antikoru (Good-Pasture Sendromu)• Coxaki, Herpes virüsleri
23
DEV HÜCRELİ ARTERİT (temporal arterit, kranial arterit,
Horton hastalığı)
– En sık temporal, serebral, vertebral ve oftalmik arteri tutar
– Bazan tüm vücuttaki arterleri, bazan aortik arkusu tutar
– Akut veya kronik– Genellikle 50 yaş sonrası
24
Klinik gidiş• Ateş kırıklık, kilo kaybı • Bazan tek taraflı olan yüz ve baş
ağrısı (temporal arter üzerinde)• Diplopi, görme kaybı• SSS semptomları• Myokard iskemisi, GiS bozuklukları
25
Patogenez• Tam olarak bilinmemekte• Arteriel duvarın elastin gibi bir
komponentine karşı immünolojik bir reaksiyon?
26
Mikroskobi• Segmenter, nodüler kalınlaşmalar• İnternal elastik membran merkezli,
dev hücreli, granülomatöz inflamasyon
• Bazı vakalarda nonspesifik panarterit
• İyileşme döneminde skar oluşumu
27
28
TAKAYASU ARTERİTİ• Kadınlarda • 40 yaşından önce• Asya ülkelerinde• Klasik olarak aortik ark tutulumu• 1/3 vakada aortun diğer kısımları
ve pulmoner arter
29
Klinik gidiş• Üst ekstremite nabızlarında
zayıflama• Görme bozukluğu• Nörolojik defisitler• Ht
– Ölüm en sık KKY ve MI nedeniyledir
30
Mikroskobi
• Erken dönemde vazovazorumda perivasküler iltihabi hücre birikimi ve adventisiada MNH infiltrasyonu
• Daha sonraki dönemde mediada mononükleer infiltrasyon ve bazan granülomatöz reaksiyon
31
32
33
34
35
36
POLİARTERİTİS NODOSA
• PAN, küçük ve orta büyüklükteki arterlerin transmural nekrotik iltihabı ile giden sistemik bir vaskülit
• Özellikle muskuler arterlerin dallanma noktalarını tutar
• Tutulum, fokal, dağınık ve epizodik• Lezyonların yaşı değişken• Genç erişkin hastalığı
37
Klinik Gidiş• Akut, subakut veya kronik• Sıklıkla tekrarlayıcı• En sık böbrek tutulur, takiben kalp, kc,
gis• Ateş, kilo kaybı, ht, karın ağrısı, melena,
kas ağrıları, periferal nörit• En sık ölüm nedeni böbrek tutulumudur• 1/3 vakada serumda Hbs Ag +• ANCA ilişkisi genellikle yok
38
Mikroskopi• Lezyonlar keskin sınırlı ve segmentaldir• Fibrinoid nekrozla birlikte lökositik
inflamasyon ve tromboz• İnflamasyon nedeni ile duvarda
zayıflama ve anevrizmal dilatasyon• Damarın beslediği dokularda infarktüs,
atrofi, hemoraji
39
40
41
42
43
44
KAWASAKİ SENDROMU• Büyük, orta büyüklükte ve küçük
arterler• Erken çocukluk ve infantlar• Sebebi? İmmün regülasyon defekti?• Bir toksin veya viral ajan
“süperantijen” olarak rol almış olabilir
• Japonya’da epidemik
45
Klinik gidiş• Ateş• Ağızda eritem, erezyon• El ve ayaklarda şişme• Avuç içi ve ayak tabanlarında eritem,
deskuamasyon• Servikal lenfadenopati• %20 vakada kardiovasküler sekel• MI, ani ölüm olabilir
46
47
Mikroskobi• PAN-benzeri vaskülit• Koroner veya diğer arterlerin
mediasında reaktif proliferatif değişiklikler
• Panarterit• Anevrizmal dilatasyon
48
Buerger HastalığıTromboanjiitis Obliterans
• Orta büyüklükte ve küçük arterlerin segmental, trombozan inflamasyonu
• Tibial ve radial arterler• Sigara içen erkekler• 20-35 yaş• Ven ve sinirler de sekonder olarak
tutulur
49
Patogenez
• İntradermal olarak enjekte edilen tütün ekstrelerine karşı hassasiyet
• HLA-A9, HLA-B5
50
Klinik Gidiş
• Yüzeyel nodüler flebit• Ellerde Reynaud tipinde soğuk
hassasiyeti• Egzersizle artan ayak ağrısı• Ayak ve parmaklarda kronik
ülserasyonlar
51
Mikroskobi• Tromboz ile birlikte panarterit• Karakteristik olarak trombüs
içinde, mikroabseler • Trombüs organizasyonu ve
rekanalizasyonu
52
53
Buerger hastaliginda akut ve kronik vaskulit 54
MİKROSKOBİK POLİANJİİTİS
• Mikroskobik PAN• Arteriol, kapiller, venül• PAN ın aksine lezyonlar aynı yaşta olmaya
meyillidir• %60 vakada p-ANCA +• Hipersensitivite reaksiyonu• Bazı hastalarda otoantikorlar • Deri, müköz membranlar, akciğer, beyin, kalp,
GİS, böbrek, kas
55
PAN’dan ayrımı:• Hızlı gelisen GN• Pulmoner tutulum• P-ANCA• Normal visseral anjiografi• HB antijenemisi ile birliktelik yok
56
En sık görülen 5 klinik tutulum
• Böbrek tutulumu (%80)• Kilo kaybI (>%70)• Deri lezyonlarI (>%60)• Periferik sinir tutulumu (%60)• Ateş (%55)
57
Mikroskopik polianjiitis
58
Klinik Gidiş• Hemoptizi• Hematüri, proteinüri• Karın ağrısı, melena• Kas ağrısı• Deri tutulumu sıktır; palpabl
purpura
59
Mikroskobi• Damar duvarında nekrotizan
inflamasyon birlikte lökositoklasis• Böbreklerde fokal segmental
nekrotizan glomerülonefrit-şiddetli diffüz kresentik glomerülonefrit
• İmmün kompleksler görülemez (pauci-immune)
60
61
WEGENER GRANÜLOMATOZİSİ
Üç temel TRİAD:1- Üst ve/veya alt solunum yollarının akut nekrotizan granülomu2- Küçük ve orta büyüklükteki damarları etkileyen nekrotizan ve granülomatöz vaskülit3- Fokal, nekrotizan, kresentik GN
62
Wegener granülomatozisi
• Erkeklerde daha sık• 4-5. dekad• c- ANCA %90 +• C-ANCA serum seviyesi hastalık
aktivitesi ile yakın ilişkili
63
Patogenez• Hipersensitivitenin bazı tipleri ile ilişkili• Bazı hastalarda glomerüller ve damar
duvarında immün kompleksler• Granülomların varlığı ve immünsüpresif
tedaviye dramatik cevap immünolojik mekanizmaya destek
64
Klinik Gidiş• Bilateral nodüler ve kaviter lezyonlarla
karakterize pnömonitis (%95)• Kronik sinüzit (%90)• Nazofarinkste ülserasyonlar (%75)• Böbrek tutulumu bulguları (%80)• Deri döküntüsü, kas ağrısı, polinörit vs.• Tedavi edilmezse hızlı gidiş, fatal*• Siklofosfamid ve kortikosteroid ile remisyon,
ancak %50 relaps
65
66
CHURGE-STRAUSS SENDROMU
• Alerjik rinit, astm ve eozinofili ile sıkı birliktelik• Damar lezyonları histolojik olarak PAN ve
mikroskobik polianjiit ile benzer• Akciğer, kalp, dalak, periferik sinirler ve deri
damarları • İntra ve ekstravasküler granülomlar, yoğun
eozinofil• Ciddi renal tutulum nadir• %70 p-ANCA +
67
• SIK ETKILENEN ORGANLAR– Burun– Akcigerler– Deri– Bobrek– GIS– Kalp– sinir
68
BLOOD VESSEL SIZE BLOOD VESSEL SIZE Small to Medium Small to Medium Medium
BLOOD VESSEL TYPE BLOOD VESSEL TYPE Arterioles to venules, And sometimes Arteries and veins
Arterioles to venules, And sometimes Arteries and veins
Muscular Arteries
GRANULOMATOUS GRANULOMATOUS INFLAMMATION INFLAMMATION
NO YES NO
LUNG SYMPTOMS LUNG SYMPTOMS YES1 YES1 NO
GLOMERULONEPHRITIS GLOMERULONEPHRITIS YES YES NO
RENAL HYPERTENSION RENAL HYPERTENSION NO NO YES
MONONEURITIS MONONEURITIS MULTIPLEX MULTIPLEX
COMMON OCCASIONAL COMMON
SKIN LESIONS SKIN LESIONS YES2 YES2 YES2
GI SYMPTOMS GI SYMPTOMS NO NO YES3
EYE SYMPTOMS EYE SYMPTOMS YES4 YES4 NO
ANCA-POSITIVITYANCA-POSITIVITY 75% 65-90% NO
CONSTITUTIONALSYMPTCONSTITUTIONALSYMPTOMS OMS
YES5 YES5 YES5
NECROTIZING TISSUE NECROTIZING TISSUE YES YES YES
MICROANEURYSMS MICROANEURYSMS RARELY RARELY TYPICAL
MPA WG
PAN
69
Diğer hastalıklarla ilişkili vaskülitler
• Romatoid artrit– Romatoid vaskülit-küçük-orta büyüklükte arterleri etkiler,
visseral infarkt, aortit
• SLE• Kanser• Sistemik hastalıklar (mikst cryoglobulinemia,
antiphospholipid antibody syndrome, and Henoch-Schönlein purpura)– Altta yatan patolojiyi belirlemek önemli, Ör. klasik immune
kompleks lupus vasküliti and antiphospholipid antibody syndrome morfolojik olarak benzer olmasına rağmen tedavileri çok farklıdır
70
HENOCH-SCHÖNLEİN PURPURASI
• Küçük damarlarda IgA dominant immün birikim ile karakterize
• Çocuklarda (5y da pik)• Deri-barsak-glomerül birlikte artrit
71
Patogenez• Öncesinde enfeksiyöz hastalık,
üsye*• Normalden fazla mukozal IgA
yapımı ve lökosit reaktivitesi• Vasküler immünkompleksler
72
Klinik Gidiş• Ateş• Artralji• Purpura• Kolik tarzı karın ağrısı• Kanlı gaita• Hematüri-proteinüri
73
Mikroskobi• Postkapiller venül, kapiller ve
arteriolleri etkileyen lökositoklastik vaskülit
• Dermis ve barsak duvarında bu lezyon sık
• Böbrekte proliferatif glomerulonefrit
74
75
76
KRİYOGLOBULİNEMİK VASKÜLİT
• Kriyoglobulinler anormal serum proteinleridir, 4℃ de çöker ve 37 ℃ de erirler
• Üç tipi var: tip I tek bir monoklonal Igden oluşur ve çoğunlukla MM gibi hematolojik malignitelerle ilişkilidir, tip II en az iki Ig den oluşur (biri monoklonal), tip III te her iki Ig komponent de poliklonal
77
• Mikst kriyoglobulinler (tip II ve III):– Bazı lenfoproliferatif hastalıklar– Kronik enfeksiyonlar– Kr kc hast.– Otoimmün hastalıklar (SLE gibi) ile
ilişkili
– %30 vakada idiopatik kriyoglobulinemi
78
Klinik Gidiş• Halsizlik• Purpura• Artralji• HSM• LAP• Glomerülonefrit• Kadınlarda ve 4-5. dekatta
79
Mikroskobi• Diffüz proliferatif GN• Akut vakalarda birikim trombüs
görünümü verir• Etkilenen tüm dokularda vaskülit
temel lezyon
80
Behçet Hastalığı• 1930 yılında Hulusi Behçet
tanımlamış:– Aftöz oral ülserler– Genital ülserler– Tekrarlayan göz enfeksiyonları
81
epidemiyoloji• Orta Dogu ve Akdeniz • Japonya’da körlüğun önemli bir
nedeni• Tuttugu organlar: göz, ağız, deri,
ac, eklem, beyin, genital, GIS
82
83
• HLAB5• Enfeksiyon, viral ajan? • Çevresel• %5 ailevi
84
85
Recommended