ÇOCUKLARDA BESLENME

İnt.Dr.İbrahim DinçerInt.Dr.Emre Akçil

BESLENME

Temel amacı

1. Büyümeyi sağlamak

2. Eksikliğinde oluşacak bozuklukları önlemek

1. Akut ve kronik hastalığın önlenmesi

2. Fiziksel ve zihinsel potansiyelin gelişmesi

3. Stres durumları için rezerv

BESLENME

Bireysel beslenme gereksinimiGenetikMetabolik farklılıklarla değişir

Büyüme hızıEnerji metabolizması yaşa göre değişir

Makrobesleyiciler (protein, karbonhidrat, yağ, su) veMikrobesleyiciler’ e (vitaminler, mineraller, eser elementler) duyulan İhtiyaç yaşa göre farklılık gösterir

Enerji Gereksinimi

Isı birimi kilokalori (kcal)1 kg suyun sıcaklığını 14.50C’den 15,50C’a çıkaran ısı miktarı

Süt çocuğunda alınan enerjinin%50’si BM ’ya%25’i fiziksel aktiviteye%12’si büyümeye harcanır%8’i dışkı yoluyla atılır (emilmeyen yağlar)%5’i besinlerin ısı etkisi için harcanır

Besinlerin sindirimi sonucu bazal metabolizmada saptanan artış besinlerin ısı etkisi olarak bilinir.

Enerji Gereksinimi

Süt çocuğunda metabolik aktivite yüksek

Enerji gereksinimi erişkinin üç katı (kilo başına)

Ketozis ve/veva hipogliseminin önlenmesi için yeterli ( 5 gr/kg/gün ) karbonhidrat ve 0.5- 1 gr/kg/gün linoleik asidi sağlayacak yağ ihtiyacı olacaktır.

Enerji ihtiyacı0- 6 ay 120 - 115 kcal/kg6-12 ay 110 - 105 kcal/kg1- 3 yaş 100 kcal/kg

1 gr protein 4 kcal1 gr KH 4 kcal1 gr kısa zincirli yağ 5.3 kcal1 gr orta zincirli 8.3 kcal1 gr uzun zincirli 9 kcal verir

Enerji Gereksinimi

Süt çocuğunda%9-15’i proteinlerden%45-50’si karbonhidrat%35-45’i yağlardan sağlanır

Daha büyük çocukta %10-15’i proteinlerden%50-60’ı karbonhidratatn%30’u yağlardan sağlanır

Enerji Gereksinimi

Enerji ihtiyacının kolay hesabı

İlk 10 kg için her kg başına 100 kcal

10-20 kg için her kg başına 50 kcal

>20 kg için her kg başına 20 kcal

Karbonhidrat Gereksinimi

Karbonhidratlar karaciğer ve kasta glikojen olarak depolanır.Süt çocuğunun glikojen deposu azdır.

Diyetteki karbonhidratlarMonosakkaridler (glukoz, fruktoz, galaktoz)Disakkaridler (laktoz, sükroz, maltoz, izomaltoz)Polisakkaridler (nişasta, dekstrinler)

Günlük kalorinin % 45 -50’si karbonhidratlardan sağlanmalıdır.

Yağ Gereksinimi

Enerji kaynağı (günlük kalorinin %35’-45 i yağlardan sağlanmalı)Hücre membranlarındaTaşıyıcı (A,D,E,K vit.)

Doğal yağlarTrigliseridler (%98)Serbest yağ asitleri, kolesterol, mono ve digliseridler, fosfolipidler (%2)

Doğal yağlar doymuş ve doymamış uzun zincirli yağ asitlerini içerir.

Uzun zincirli yağlarMiçeller-şilomikron oluşumu-lenfatik sistem-venöz sistem yolu ile emilir.

Kısa ve orta zincirli yağlarDoğrudan barsak venleri ve portal sisteme geçerler

Yağ Gereksinimi

LC-PUFA

Süt çocuğunun uzun zincirli çoklu doymamış yağ asitlerine ( LC-PUFA ) gereksinimi vardır. Bunlar:

Araşidonik asit ( 20: 4w 6 )

Dokasohekzoenoik asit (22: 6w 3 )

Linoleik asit (Ω6) Araşidonik asit (AA) Prostoglandinler Lökotrienler

Linolenik asit (Ω3) Dokozahekzanoik asit Eikozapentaenoik asit

Esansiyel Yağ Asitleri

Esansiyel Yağ Asitleri

Linoleik asit, omega-6

Linolenik asit, omega-3Vücutta sentezlenemezler

Dışarıdan alınmaları zorunlu

İçerdikleri çift bağa göre numaralanıyor

‘Omega’ terimi ise en uzak pozisyondaki karbon atomunu (ilk çift bağı) ifade ediyor.

Fetüs ve süt çocuğunda önemiAA üretiminin düzenlenmesiSinir dokusu ve iletimi, eritrosit membranlarındaRetina ve beyin gelişmesi üzerine etkilidir.

Besinlerle alınan omega-6 / omega-3 oranı 4-6/1 olmalıdır.

Erişkin için önemi Ω6 LDL kolesterolü düşürmedeΩ3 trigliserid düzeyini düşürmede rol oynar

Esansiyel Yağ Asitleri

Protein Gereksinimi

Günlük kalorinini %10-15’i proteinlerden sağlanmalıdır.

İlk 6 ayda 2.2 –1.85 gr/kg/gün o6-12 ay 1.6 –1.4 gr/kg/gün

Proteinler aminoasitlerden (aa) oluşur24 aa tanımlanmıştır.

9 aa süt çocuğu için esansiyeldir.Treonin, valin, lösin, izolösin, lizin,Triptofan, fenilalanin, metionin, arjinin

Düşük doğum ağırlıklı bebekler için esansiyel olan aa

Taurin, histidin, sistein

6-12 Ay Arası Beslenme

Ek besinlere geçiş dönemi. Neden ?Enerji ihtiyacı

Demir, çinko ve mineral ihtiyacı

Değişik tat, kıvama alışma

Çiğneme, ısırma becerilerine yardım

Nasıl başlanmalı ?Az az, kaşık veya fincanla nadiren biberonla

Aç iken, öğlen öğününde

İki yeni besin en az 3-7 gün arayla

Tuz-baharat yok

Reddedilen besin 15 gün sonra tekrarlanmalı

İlk yaşta aşırı lifli besinler önerilmez.

Beslenme uygulamaları çok değişken...

Demir, Çinko, Flor ilave edilmeli.

6-12 Ay Arası Beslenme

Neler verilmeli ?İlk verilenler

Meyva püresi

Muhallebi

Yoğurt

Sebze püresi

• Sonra verilenler• Yumurta• Ekmek• Et-balık• Peynir• Sebze çorbası

6-12 Ay Arası Beslenme

Yoğurt

pH düşük, patojen üreme olmaz,

Demirin, kalsiyum ve magnezyumun emilimi kolaylaşır.

Probiyotik içerir.

İçindeki laktozun sindirimi kolay.

B vit. Ve folat yapımını hızlandırır.

İnek sütü:

Amerika’da ilk yılda önerilmemekle beraber ekonomik sorun varsa 6-12. Aylar arasında homojenize veya yağı azaltılmış olarak kullanılabileceği vurgulanmakta(2004, Nelson).

Na, K, Ca, P yüksek

LC-PUFA yok,

demir kaybı, allerjen, 20 den fazla antikor

İnek Sütü

6 ayın altında zorunluluk nedeniyle verilecekse:

Sulandırılır: 1. ay: 1 su, 1 süt

2-3. ay: 1 su, 2 süt

4. ay: tam süt

Kaynatıır, yağı alınır, 100 cc süte 1 tatlı kaşığı zeytin yağı ve şeker koyulur.

Öğün sayısı

6-8 ay: Emzirmeye ek olarak 2 ana öğün, 1-2 ara öğün

9-24 ay: 3 ana öğün, 1-2 ara öğün+ emzirme

9 aylık bebek anne-babanın sofrasına oturmalı

1-2 yaş arası beslenme

Anne sütüBesin gereksiniminin 1/3’ü anne sütünden

DiğerleriSüt ve süt ürünleriEt-balık-baklagillerEkmek-diğer tahıllar-patatesSebze ve meyvalar

Okul Öncesi Döneminde BeslenmeEnerji gereksinimi daha az

Yağ daha az tüketilmeli (%30)

Lifli besin miktarı 6-12 gr (0,5 gr/kg/gün) olmalı

Lif ihtiyacının nedeni:

İleri yaş kalb hastalığı riskini azaltmak

Kanser riskini azaltmak

Lif ihtiyacının karşılanması1-2 orta boy meyva/gün1-2 porsiyon sebze/gün4-5 dilim ekmek veya bulgur/gün1-2 öğün kuru baklagil yemeği/hafta

Lifli besinlerMeyvalar, sebzeler, tahıllar, kuru baklagillerYulaf- barbunya

Çözünür lif içerdiği için ideal1 porsiyon (~30 gr) 2,5 gr lif içerir

Okul Öncesi Döneminde Beslenme

Okul Çocuğunun Beslenmesi

Akdeniz tipi beslenme en sağlıklı olanıLatin Amerika ve Asya da uygun olarak kabul edilmektedir

Lif gereksinimi 12-18 gr/gün (yaş+5 gr)

Dikkat:Aşırı lif tüketimi kalsiyum ve mineral emilimini azaltabilir.

Ergenlik Döneminde Beslenme

Fast-food tipi engellenmeliDemir, kalsiyum, çinko, folat eksikliği, diş çürüğü yaratabilir

Lif 15-25 gr/gün olmalıdır.4-5 porsiyon sebze-meyve

5-6 dilim ekmek

2 porsiyon baklagil

Karbonatlı içecekler engellenmeli

Günlük Ca ihtiyacı: 1200-1400 mgSüt ve süt ürünleri

1 su bardağı süt 200 mg Ca

1 su bardağı yoğurt 200 mg Ca

1 kalın kibrit kutusu peynir 200 mg Ca

Diyete kalsiyum ve vit D desteği yapılmalı

Ergenlik Döneminde Beslenme

Genç kızlar içinAnemi profilaksisi

Çay azaltılmalı

Et-balık, yumurta, sebze, kuru baklagil, kuru yemiş, kuru meyva

Vitamin C (turunçgiller, domates, biber)

Ergenlik Döneminde Beslenme